ABDUL RAUF SINGKEL ..

Syekh Abdurrauf Singkil (Singkil, Aceh 1024 H/1615 M - Kuala Aceh, Aceh

1105 H/1693 M) adalah seorang ulama besar Aceh yang terkenal. Ia memiliki

pengaruh yang besar dalam penyebaran agama Islam di Sumatera dan

Nusantara pada umumnya. Sebutan gelarnya yang juga terkenal ialah Teungku

Syiah Kuala (bahasa Aceh, artinya Syekh Ulama di Kuala).

Nama lengkapnya ialah Aminuddin Abdul Rauf bin Ali Al-Jawi Tsumal

Fansuri As-Singkili[1]. Menurut riwayat masyarakat, keluarganya berasal dari

Persia atau Arabia, yang datang dan menetap di Singkil, Aceh, pada akhir abad

ke-13.
Kebanyakan hasil karya beliau ditulis dalam bahasa Melayu dan dikarang
semasa beliau berada di India, Pahang, dan Aceh. Kebanyakan hasil karya
beliau tidak dapat dikesan lagi, tetapi antaranya adalah :-

manuskrip Mir'at at-tullab fi tashil ma'rifat al-ahkam a'sh

shar'iyyah li malik a'l-wahhab yang disusun di atas permintaan Taj
u'l-'alam Safiat-u'd-din, Permaisuri Aceh (1641-1675). Satu
salinan terdapat di Universiti Leiden dan Batavia.
Komentar Baidawi pada al-Quran yang kemudiannya diterbitkan
pada 1884.
Umdat al-muhtajin yang merupakan sebuah kitab zikir kearah
kesufian. Termasuk gambaran dan cara pengarang-pengarang
ternama mendapat pengetahuan.
Kifayat al-muhtajin yang membincangkan mengenai ilmu tasawuf
termasuk mengulas mengenai kitab-kitab A'yan thabitah, Kitab
mau'izat al-badi, Iidhahul bayaani fi tahqiqi masaail a'yaani,
Ta'biirul bayaani, dan lain-lain.

Sirat al-mustaqim yang merupakan kitab fikah pertama dikesan,

dalam bahasa Melayu. Cetakan pertama sekali diteliti (tasyhih) oleh
Sheikh Ahmad bin Muhammad Zain al-Fatani dan dicetak di Turki.
Ia kemudian dicetak sebagai bab dalam Sabil al-muhtadin dan
digunakan sehingga kini.
Bas-u samawati wal ardi yang dicetak sebagai bab dalam kitab Taj
al-mulk
al-Fawaid bahiyah yang dicetak sebagai bab dalam kitab Jam'u al-
fawaid.
Asrar al-insani fi ma'rifat al-ruh al-rahman
Hujjah al-siddiq li daf'i al-zindiq
Tibyan fi mi'rifah al adyan
Bustan al-salatin dalam tujuh jilid
Hill al-Zill
Ma'al-hayatiyi li ahli al-mamat
 Tarjuman al-Mustafid, kitab terjemahan ayat al-Qur'an dengan
tafsirnya. Tafsir di dalam kitab ini sumbernya adalah dari kitab
Tafsir al-Jalalayn dan lain-lain.
Syarah Hadith 40, kitab syarahan Hadith dari kumpulan kitab
Hadith 40 yang dikumpul oleh Imam an-Nawawi.

Inilah ulama besar yang ikut mewarnai sejarah mistik Islam di nusantara.
Namanya Sheikh Abdur Rauf Singkel, terkadang ditulis Abdur Al-Ra'uf Al-
Sinkili. Mistik Islam itu ia ajarkan melalui Tarekat Syattariyah.

Tarekat Syatariyah sendiri mulai muncul di India pada abad 15. Nama
Syattariyah dinisbahkan kepada tokoh yang mempopulerkan dan berjasa
mengembangkannya, yaitu Abdullah Al-Syattar.

Tarekat Syattariyah pernah menduduki posisi penting lantaran tarekat ini

merupakan salah satu tarekat yang besar pengaruhnya di dunia Islam. Di
Indonesia, tarekat ini lalu dikembangkan oleh Sheikh Singkel.
Ayahnya menjadi guru pertama dalam pengetahuan agama di Dayah
(Madrasah) Simpang Kanan, di kawasan pedalaman Singkel. Selepas itu
melanjutkan pendidikan ke sekolah tinggi di Barus (Dayan Tengku Chik) yang
dipimpin oleh Hamzah Fansuri. Di sekolah ini beliau belajar ilmu agama, sejarah,
mantik, falsafah, sastra Arab/Melayu dan juga bahasa Parsi.