Costa de Cangas

1. EMPRAZAMENTO

DATOS XERAIS

Comarca: Maria Lucense. Sector: Maria Occidental. Municipios: Foz e O Valadouro. Parroquias:
Santiago de Fazouro, Santo Acisclo do Valadouro, San Xiao de Nois, San Xiao de Cordido e San
Pedro de Cangas (Foz); Santo Estevo de Moucide ( O Valadouro). Extensin: 26,36Km2

01_04_011
2. CARACTERIZACIN
ELEMENTOS NATURAIS
AS FORMAS DO RELEVO
Unidade acantilada pero con elementos sedimentarios ao p. Divdese en dous sectores. O oriental con perfil tpico de rasa, anda que de menores dimensins
que os seus homlogos do extremo oriental. Acontcense cants de parede vertical precedidos por plataformas estruturais inclinadas, con areais de certa talla
como Area Longa e Area da Fame-Xuncos. O enlace coas serras mis gradual que en sectores prximos. Ao oeste, a fosa do Moucide acada a costa altura
de Cangas, prolongando a planicie cara ao interior e permitindo un perfil mis encaixado cun fondo de val bastante plano e vertentes laterais de contacto brusco,
fortes pendentes e notable elevacin. Existen depsitos terciarios e cuaternarios costeiros que deben entenderse como patrimonio xeomorfolxico a protexer. A
costa moi dinmica, con escorregamentos e desprendementos que poen en perigo as infraestruturas do teito de cants. As, os pequenos areais de p, as
praias de cantos e bloques e a costa recortada son caractersticas deste tramo. Incle o EIX Paleoformas e depsitos costeiro de Arealonga.
AS UNIDADES LITOLXICAS
A rea divdese en das grandes unidades litolxicas. A do val do ro Moucide cara ao oeste e norte, no bloque elevado do Alto de Toxeiras e Monte de Moucide,
componse de cuarcitas da Formacin Cndana-tramo inferior. A segunda, o propio val do Moucide e o sector oriental, est ocupado polos xistos, cuarzoxistos,
cuarcitas e calcarias da formacin Cndana-tramo superior. primeira pertencen, a elevacin Pico do Faro-Monte do Calvario e o Couto da Lagoa. Na cobertura
sedimentaria, depsitos coluvionais e conos de dexeccin, tapizan as ladeiras da unidade montaosa noroccidental, aparecendo tamn materiais terciarios sobre
o val tectnico. Sobre a chaira costeira acumlanse os depsitos pleistocenos tipo rasa, e os materiais terciarios da Formacin Fazouro. un tramo moi
tectonizado. Ademais do grabben do Ro Moucide, unha rede de fracturas NO-SE configura a rede fluvial do Moucide, sobre os que se asentan, como no ro
principal, depsitos aluviais recentes.
A DIVERSIDADE CLIMTICA
Franxa costeira e vertentes mis prximas con temperaturas medias anuais por riba dos 14C e precipitacins entre 800mm e 1000mm, forman parte do dominio
climtico Clido e Seco. As vertentes montaosas occidentais, entre o Alto de Toxeiras e Montes de Moucide, inclense no dominio Temperado-Subhmido,
debido a maiores precipitacins e a temperaturas medias entre 12-14C.
OS SOLOS
Na chaira costeira oriental alternan os solos tipo cambisol gleico cos gleisois dos vales fluviais. Os solos das vertentes mostran procesos mis ou menos intensos
de podsolizacin onde coa natureza litolxica. As, hai cambisois dstricos ao sur, nos montes do Calvario e Couto da Lagoa, e unha catena con tres tipos
diferentes no extremo occidental da unidade: podzoles na parte inferior do val de Moucide, cambisois dstricos en ladeira e os menos evolucionados umbrisois
dstrico -nos altos de Toxeiras e Moucide.
AS AUGAS
Tres ros configuran a rede fluvial da Costa de Cangas: Rego da Lagoa, Rego Real e na parte central o maior de todos, o Ro Moucide, cunha cunca disimtrica
na que os seus tres principais afluentes pola marxe esquerda aproveitan unha rede de fracturas NON-SE. As correntes fluviais verten s masas de Augas
Costeiras 20109 e 20111 separadas en Os Castelos preto de Cangas.
O PATRIMONIO NATURAL
O dominio dos sectores acantilados d importancia ao hbitat cants atlnticos (1230), con presenza dalgunhas covas marias mergulladas e semimergulladas
(8330). unha unidade moi modificada, polo que os hbitats continentais de interese chanse moi degradados. Anda as son de destacar as masas ripcolas do
Ro Ouro e dos altos vales dos afluentes do mesmo pola esquerda (91E0), onde tamn hai estreitas reas hidromorfas, turflfilas nas cabeceiras; e algunhas
masas de recolonizacin na chaira costeira e o fondo do val principal. Nas elevacins da serra poden aparecer, potencialmente reas de turba.
ELEMENTOS ANTRPICOS
USOS DO SOLO
Nesta unidade combnanse tres sectores contrastados: un o da plataforma costeira, ocupado esencialmente por terreos de cultivo, infraestruturas de
comunicacin e nas ltimas dcadas, unha densificada rede de asentamentos; outro sector no que a orografa mis relevante, ao norte, oeste e suroeste da
unidade, onde o uso predominante o forestal; e un terceiro sector formado polo val do arroio Moucide en cuxo fondo se asentan os mesmos usos que na
plataforma costeira, pero cunha menor densidade edificatoria. No tramo final do Moucide, prximo sa desembocadura, consttase a existencia dun bosque de
ribeira descontinuo, do mesmo xeito que no arroio da Granda, afluente do anterior. Na fronte costeira, al onde se conserva con certa naturalidade, anda existen
masas de vexetacin propias de contornas costeiras. Tamn hai presenzas ao p dalgns dos relevos da unidade, de pequenas manchas de bosques de
repoboacin, moi dispersas e reducidas.
MORFOLOXA
O sistema de asentamentos da unidade est experimentado un importante crecemento que transforma o modelo orixinal. O asentamento tradicional buscaba
emprazamentos, anda que paralelos costa, relativamente afastados do mar ao p dos relevos existentes. Por iso, a maiora dos ncleos rurais da unidade
localzanse na cota de 50 metros ou por riba, salvo excepcins (o ncleo de identidade litoral de Nois no centro e A Ribela ao norte) e presentan unha disposicin
agrupada formando conxuntos definidos que respectan o espazo destinado ao cultivo. Fronte a isto, os novos procesos de edificacin introducen alteracins
sensibles, tanto no tocante localizacin, como tipoloxa construtiva: as novas edificacins sitanse, maioritariamente, por baixo da cota de 50 m., ocupando de
maneira dispersa e sen modelo aparente, a chaira costeira en toda a sa extensin, cunha tipoloxa de vivendas illadas, ou ben formando pequenas
urbanizacins sen trama ou ben alindose na contorna das estradas, principalmente a N-642 e LU-192.
INFRAESTRUTURAS DE MOBILIDADE
A rede de comunicacins presenta dous eixos principais. Un de carcter lonxitudinal costa,que presenta distintas bandas segundo a sa proximidade ao mar: A
mis prxima, cunha separacin entre os 100 e 700 metros, est formada pola LU-2013, N-642 e vas de FEVE; e unha segunda, separada entre os 500 e 1300
metros, constituda pola LU-2007 (procedente de Lousada, ao sueste, e enlazando cos asentamentos de Trasma e Trasmonte das Chousas), e o antigo
camio real que conectaba os ncleos anteriores coa Ribela e Vilach no extremo norte da unidade. Doutra banda, o eixo transversal est composto por ramais
secundarios de escaso percorrido que parten da N-642, pola mencionada LU-2007 que vira cara ao interior bordeando o Pico do Faro, e pola LU-162, que
discorre rectilnea aproveitando o val do arroio Moucide, desde o seu inicio na N-642, altura de Vilach, cara ao interior. Por ltimo, cabe sinalar a presenza do
pequeno porto de Nois, de singular emprazamento e escasa actividade.
PATRIMONIO HISTRICO
At seis xacementos arqueolxicos catalogados localzanse no interior da unidade. Cinco deles son castros (Castro de Fazouro, Os Castros, O Curveiro, Punta
dos Castros e o Castro de Coto do Pico situado no val do Moucide nos lmites da unidade) e un tmulo identificado como Mmoa da Carballeira, nas proximidades
da Ribela. A unidade ademais ofrece un rico patrimonio cultural de carcter civil, relixioso e etnogrfico repartido entre os seus asentamentos de carcter
tradicional: Casa reitoral de San Xiao e igrexa de Cordido; Capela da Virxe dos Desamparados en Abeleiras; cruceiro en Carballal; casonas indianas, casa reitoral
e Igrexa parroquial en Cangas; Capela da Inmaculada na Ribela, Casa do Lagar en Alamparte; casonas brasonadas e Capela da Virxe do Socorro en Cabanas;
igrexa e fbrica de salgadura en Nois.
 O CARCTER E A ORGANIZACIN ACTUAL

evidente o cambio de orientacin que est a soportar o conxunto da unidade. Anda que as zonas de monte manteen o seu carcter forestal, nas zonas
chairas o carcter tradicional preexistente, baseado nas actividades agrarias, est a ser rapidamente modificado. O uso residencial non parece que estableza
un modelo de ocupacin que responda a un modelo coherente tal e como demostra o feito de que a inmensa maiora das edificacins xurdidas no ltimo medio
sculo se localicen por baixo da cota de 50 metros, algo que no pasado s suceda de maneira excepcional. O modelo de organizacin actual o reflexo das
tensins introducidas pola N-642 e os procesos contemporneos de ocupacin intensiva dos bordos costeiros con asentamentos dispersos de baixa densidade.
O val do Moucide introduce unha variable perpendicular no sistema de asentamentos, xa que existe unha proliferacin de edificacins no eixo da estrada
LU-192 que vai decrecendo a medida que se afasta da costa.

DINMICA DA PAISAXE

No tocante matriz biofsica da unidade, pdese comentar o beneficioso aumento xeneralizado das masas boscosas do conxunto da unidade, anda que, tamn
houbo dinmicas negativas de gran valor ecolxico: a reducin e perda de continuidade da vexetacin de ribeira do arroio Moucide, moi perceptible no tramo
previo N-642 en direccin costa, e do seu afluente o arroio da Granda. Doutra banda, produciuse un proceso de concentracin parcelaria que posibilitou a
creacin de novos viarios que posteriormente foron consolidados. En canto ao modelo de asentamentos, obsrvase unha notable densificacin edificatoria no
conxunto da unidade e a ocupacin de terreos anteriormente dedicados ao cultivo, sobre todo os mis prximos costa.

RISCOS E IMPACTOS

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

3. AVALIACIN
VALORACIN DA PAISAXE

O territorio que comprende a unidade conta con importantes atractivos como o amplo patrimonio arqueolxico e patrimonial, unha fronte costeira caracterizada
pola alternancia de cants de parede vertical e areais de certa entidade como Area Longa e Area da Fame-Xuncos, e entre ambos, areais de p de cantil, praias
de cantos e bloques e illotes como o de Pena Orxal, reduto illado do que fose a antiga lia de costa. Ademais, nesta unidade localzase o ltimo sector de relevo
tipo rasa da Maria lucense que contrasta visualmente ao noroeste coas elevacins costeiras da serra do Valadouro, o Monte Raadoira e As Lobeiras, todos
por riba dos 400 metros. Precisamente o cordal das Lobeiras atpase recollido no Inventario de Braas Galegas (como Braas de Velasindre), e que nel se
atopan os nacementos de boa parte dos afluentes do arroio Moucide que, debido sa peculiar implantacin no territorio e orientacin, perpendicular costa,
se pode converter nun magnfico corredor ecolxico que sirva para pr en contacto a costa coas terras do interior. A observacin da unidade posible tanto
desde calquera das puntas e cabos do litoral (Punta dos Castros, Punta Riomar, Punta do Mgaro) como desde algn dos seus cumes (Pico do Faro de 225 m,
Coto de Abelairas 150 m, As Lobeiras 475 m, Alto de Toxeiras).
4. PLANIFICACIN
OBXECTIVOS DE CALIDADE PAISAXSTICA

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

ACCINS

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

MBITOS DE RECUALIFICACIN

Crecementos espontneos na contorna prxima Praia de San Pedro na contorna das vas de comunicacin, co obxectivo de ordenar os usos do solo e evitar a
implantacin de novas vivendas unifamiliares na fronte costeira que impidan a contemplacin do horizonte depreciando a imaxe do conxunto, mellorar tanto no
que se refire s sas caractersticas ambientais como s relativas harmona e calidade da paisaxe.