Está en la página 1de 46
u El sol y la muerte EI discurso sobre el «Parque Humano» y sus consecuencias Humanismo y huellas del trauma Los textos subyacentes al debate 1 de iniciar nuestro nuevo didlogo, elegir Hbbe-Grillet evoca Ia leccién de ingreso .ge de France en enero de 1977, don el modo en el que Alai de Roland Barthes en el de este tikimo hacia su ominosa observaci6n de que todo lenguaje ea fascist, un aserto que, de ser verdad, también le conceria, sino impugnar fo que acababa de proferir con brillantez, Barthes, dice Robbe-Grillet en El es que vuelve, brindaba ‘cel conturbador ejemplo de un discurso que no lo era; un discurso que destruia en cuanto tal, paso a paso, toda veleidad de dogmatis- mor. «Lo que yo admiraba precisamente de esa voz», sigue dicien- sera que dejaba intacta mi libertad 0, mejor di cho, le infundia, en eada giro, nuevas enengias» Aprovecho esta idea para preguntarle: zestin por lo general los preparadon para we Ios para verselas ‘ien-adel oS Woman tora (© enecesariamente tenen’ ~ del mismo modo que hemos podido observar du- bre? :Es exagerado decir que existen no quieren ejercitar esa libertad, que re~ ficticios, a enemigos que tachan de «dafiinos» porque practican un pensamiento fluctuante, atrevido, abierto al futuro? 2No se definen los recientes debates en Alemania por la incapacidad del pasado de liberar un nuevo horizonte de pensamiento y experiencia, asi como por una preocupante incapacidad de configurar el futuro? :No se 0 © “seonpuisaid uoysuardaros op ssuorena js seun ‘se oppap 10d “reumop anb [a ua onquTe tn ua UORsaxBax ‘2p ousti9Uay un UO? se[sous9a anb soMMppUD pap sq H EH FRE Soma Osos [oP =| PP UE weDOUEp seu ajq"stIaS OpoUK ap EIKO e opuaNE soWaY, sot 89 [pp Soduran so] apsop somosou ‘onbiod aiuaurestvaid 0 ‘onb v asod “eiunstp aquauni2|duo> jepos uppuny em ap mI eI ¥ O89 4 ‘sazoize sono woo ‘operov9p ono us anbune ‘sgndsap ssuorexaus sop opuesed e818 outa oso anb osoumo 198 ap efap ON ‘O8's09 07 -ogoqva pa ass0ney optiajoid ‘sopedss u> open -uope uRjqey 95 OU OI98 0 seurgpe So] oU19> woo wgereisuos Smgars YoUpatn “FS6T uo opeysay oonse un ug “TRuDuTEpUNy ToAPIOUIP UODEONpS rns woo erequoe sjed ais9 anb ouenxa eps9s ou ‘somtuoMDay9 s=1aI,_ auf sonso eruensoyy U9 opepast uey as exron8 yf ap uy Je apsoqi“od “wap 20et| 2psop sfed onsonu Us OpyA EIMMSaN eA TERUIAU ONGUIE [> ‘OLE[DOTED CUTAN aise anb avared ayy “ovsasse ap oor Ts 9p 21 fur so] xesosene ezed osed ounusin spur fo rep & wasoude as opruar 9p |p ows o1uosd ue seu0s v wzaiduro anb soqeuas op xostuisten uum uesodioomt seaqug.noajp seuapes seisg “epurisp & opera our -pqwop opersoure un a1qos vonde as ‘soSUONIIPS SOIT oxpaur xod ‘anb osmsodsy x] enguodns aoeq ‘anred ua ‘anb euad e] 9p onuoyurqdums fo uo wore 291 uofonyoaa4 ean eounu as onb yuo ‘erurapida eum opmuadap et, ‘souozei seno 10d ‘omuorueuyuo> Jo aruausense apuop ‘AN A 91 ap ammapaooid epnou etn ap ausseprose reso opand ou ‘eure 22 w sorso anb rquoure anb sep] -peprigedino ej uo eurepundes vferuas ‘cum aisexa be onb apap euqe> atuauremBos ‘somepnayy SOUL “ip. ug ‘ogosp ap OPA fp opuEred wunrxoxde as opten> wee an Trowsoudua vy 2p viuano Br ep 2s ou es oun ap seuH ‘Jsy “yqustOdsox anb aqedmo spur eisueut ap ssopuynoduio> pr 219 ap $01 cand snunaz uapand anb soon] sepor ¥ opuasor> weromsis & ‘PEPTT “eeuodsos edqno anu erouaragtp v| z9puosdiio9 opuanb wessiqny ‘una pepyyear Ua 18 wo aoazeg “pepruea vo jnbe sexpoadsos bp souout od spand ou oun anb oszerqemtiou ered sensojout Sere) Treuion 2g “Teou UAaTIOS AS v ouIgFIUOD anb of UD souDEE Te ‘ofeu “uioy a9 ouTuNEE sgus o| TepUTaaN w omposqe uo soxsondsyp UE vgo ow sotreurape soxnar ‘2IUSROUTaP [ep EIUOY e § [9 eprayoid upinb 1ax"e owz0) U9 OFINDOD UN OUT 9 ‘osey exourtsd ns U9 por a:qos “OLLIs Jpp wo1s0e osmasip Jop z7es ¥ opssans 2znffo TI "g66t #P OUOHO 1 tis oppaeze Ksorpaur so] od ope2oxo.d oujop wes 289 ap soxsadse S0| 2p sounsie 09 x04 onb oyna aap wrRUL9} Es SOPH ST “igs 807} opie ano} ooo am suas sonsor Ia|GoUd 2189 PsIDoud “faun exotreu ap auyap anb Bupssay stiog ap orxor un deqy ‘ososapod spur os109]00 pepnuapy ap orttayumnuas [> auango onb #0] UD Pep “uquasout ap soqenays ezyueBizo ‘opueno us 794 2¢"PEUAGH 9p TIES ‘Towronm peprmnosur ap sojaaru sns pout 289 9p a1usurentunuo> fopueressuon ‘soqepupes9 9p seaex w eposoaiBojoaud wor “goo ns eqatud e auod euearaye pepapos x] soue a7ey OPEC FEIS9] “eur ap up}pesuas ts9 2p ei asreg anb key ou anb ap oxpaq Te ONS “nye wun $9 «opeuresBosdorme> upssoadxo v] anb oBuodng "s "a ouvumy anbreg* g anb pepraa> -sqo ronugine ve epaide 9s oda arso ap souowsaidxa ug “«esoureS vonyrpau uopEDGaD Bye a so vf ap ounyd yo uo ont 4 *eumyn tpzes ns 21qos zm sefosre sous “quanb ys zexgpsop ap souay anb seqBax ‘sopepuren fox A sepruyep ‘uoig sejBou e zan ns ¥ epnouios vis seqnBoaxy UoystoM e169 ‘TEA “eu ‘ooupuodss ‘opemBax ou aquowauazede ousupuay um oweyd ound uo aoorede ateqap 9 ua anbuny ‘seyfor sns “sesruonso ns sosod oon yrursaad of upiqura -emonns2 eu Op OMjose Ua cuovareo ou ‘sofeaes ‘sopepliemnfis v souofe ‘sosnges ayusunesond cs souotigtiog SO] “Of8Is 2189 ap o1douud jo aps9p wiBojom | suonar bq a6 Ow.oD ‘ab seéeqns ap selSp sowopod ou anb 019s" ereq emd eun ‘oonspiutsoud oueyd um e “ouSIp eH bs ek outon ‘aired sofeur ns ua opronpas opanb ‘i eozodonure ej soduan soumn soy uo anb ap ovep aueuod > reyopsop anb key oN ‘atuexapuodaid woroury run roar e gsed anb a permannso esdojodonue x ony ofony ‘oxuoymesad 2p sayenII03 soppous ap vqeidosde as anb ‘eons ey ony odiouud ty 7 “uuouny se, 9p odure 9 uw9 semmjdpsp { seus8pered soxony 28reP “mur 9p opefop wey ou sofusnap soumn soy ua ‘seu sq SIRE NOFUT B WOO CATETTE US "BO [OIG &I *euaI69 wo Open ey OOYNUOT ~Sautipand oman on aonb Sp OWaItEDOUOD seUIO) SyuoureantTyOP ‘piped eq eayjand ugquido e| ap avred weid wu dnb 10s soared 22eq “ap [pp esouoI1 eIsuaNoosUOS E1oWd EEA “UO eI OP OPE “39 fap tuo." souowerdun sexdord syax reuapio ould “HFA ua op! sunowuoyoays 91 -xyt 91 95 foanny 2p Teuo}eu odmbo [ap xopeuanus ye sp2uEs5 wo an ‘osouna s2s ap ef>p ON esewsopour SeEUD! se] 9p 19pad0ud ap OP our Te s2|qisuas opersearap Wos ssueWe so} ‘seDHIpIs sotIOTeX 0d ‘enb oi) sod spmmupe sourepoqeq? ‘Taueurepuny uo‘ouny ean eI -adurosap anb oidaauoo un so «ttors2ajae» uisaxdsa vy sey w9 on csand ‘oqusqueuopuny ns eisnfeas anb weppuny wonguraqD ey X shombre nuevos, de la arifial ley aspectos similares, subyace adit Sionalmente un texto imaginario en el que concurren fantasfas y fe- lices utopias que no sc han vivido. En una época aparentemente de- sencantada como la nuestra, los potenciales utopicos de la sociedad tampoco pueden agonizar de modo tan sencillo: slo que ahora se integran j fusionan con otros conceptos, otros campos de realidad como, por ejemplo, el culto al cuerpo, la estética de masas, fantasy” mas sexuales 0 visiones médicas. Seria importante averiguar en qué Iugares se reviste de valider este texto subyacente, donde se mani- fiesta lingistica, imaginativa y culturalmente, asi como d6nde se re- prime con objeto de transformarse (se conocen estos desplaza- ientos) en otras formas y dotarse de una valides tan efectiva. 1e de decir, tave también la impresion P. Sl. Desde el princiy ‘ontecimiento en el que conflufan mu- de que el escéndialo era thos fuctores, Al menos tavimos que vérnoslas con tres fenémenos scandalosos muy imbricados entre sfy, en est medida, con muchas descargas ce enengfa estancada; en tuna trlada de textos subyacentes, suponienclo que para todo aspec- to parcial haya una inica versine, una idea, por otro lado, que no cruel todo realista, puesto que también los escandalos parciales tran, en cuanto tales, igual de complejos y proclives a distintas in- terpretaciones. Por esta raz6n, poco despucs, se tuvo la sensacién de Gque todo ello, en conjunto, no era més que una crisis hstérca y que pronto desapareceria como tema de act Pienso que lo im- Povtante, antes que nada, si queremos comprender de qué estamos fen realidad hablando, y por qué razones ;én pailica se aca- ford durante esas turbulencias, es investigar las capas aisadas © los excindalos subyacentes que confiuyeron en el «evento». Al mencio- Spar estos tres puntos de andlisis,no me encuentro solo: ya en ote ‘pre de 1099, durante un debate televisivo en Baden-Baden, Norbert Bolz defendis un punto de vista semejante [Estoy convencido de que el primer factor descansa en la cir- | cunsianea de que, desde hace lgunes ao lim ieme dela \. | sociedad alemana esté marcado por un cambio generacional que | one en tla de jucio las autodescripciones que hasta ahora eran ¥ 56 vilidas para ella. Podria decirse que la nervadura del contrato social de la generaci6n de la posguerra necesita ser corregida por funda mentos temporales. Los sistemas nerviosos que todavia tenfan con- tacto directo con el nacionalsocialismo se cambian por recuerdos que s6lo exclusivamente en el marco simbélico, esto es, sélo a tra és de signos, han conseguido adquirir Ia buella del cardcter del do- minio nazi; unos signos que no han sido ya taflo, mod 0 fa, como antafio, model dos por la politica pedagégica, sino de modo cre industria del entretenimiento que, en tiempos rec en absoluto desdefiable: mer plano, un fendmeno- rare. Yo me inclino.mas bien a considera ‘onsiderarlo peligroso. Estos asuntos que tratan de lo Peor, por otra parte, ya fueron denuncia~ dos en 1998 por Martin Walser en su discurso de la igiesia de San Pa- blo, esgrimiendo que el Holocausto es un asunto demasiado serio a for nr dle nde que a sn fes de fa opinion piblica, Esta es una tesls conecta en la medida en ‘Be piensa el recuerdo como una emocién profunda. La conciencia Tebraciones ofigalcs. Solo en este contexto se comprende Ta pole “nica expresin de Walser «apartar la mirada». Como ya es habitual se ha sacado de contexto esta idea, se ha abusado de ella por ra. zones hermenéuticas estratégicas. Si se me permite decir esto, nun- ca he podido comprender cémo se ha podido v confesi6n de Walser otra cosa que no fuera la aplicacién protestante de de conciencia moral a las tinieblas de la historia alemana; una cit cunstancia que, como tal, es muy significativa, puesto que el tras- fondo personal de Walser apunta a una forma muy sombria y afligi- ‘smo no ha dejado de dar ilustrativas pistas ‘en este sentido a lo largo de los afios ochemta. En este contexto se comprende, pues, su irritacién contra todo tipo de dominio sacer 3r 6 jonue uo soumroauon sou se nqer ap oxdaouo> 19 wey FAUST Js v osieifar sepod ered pgm SSuODUY SHIP WeIIsI0U [eam “2B ua Sema se anb oprpuaiduioy souay auaurareazas of9s anb -tod s9 ousuousy anso ered epensope eonsinuy uoysordx eum op quar souray o20durea ‘soadouna soy ‘sonosou ts anb osuaig "8 “a sauol id seisa mpaaSsuren ap pep asovou wsoviadum eum waU9A peparos vu 9p soxqurorar soy apuop Jie awuamespard eaprox90 eroueat op wee anb souopiqryoad ‘uo soutredoy sou anb souaqes ‘so>uoi2 aps9qi "eumyn9 ¥| 9p o21eUL [e souopor sepeuruiaiap ap oxisinduon sarzpreo ye our 9 se> susp souorsmaur eqejodenxs :openuntos spit snag naw 9p oidaouos ye wxsodsax an of 204“ ua sisqeuvooisd fap peprnnur jor rp un oata ‘ouesp yds ouasion > pp ganid owion seinqenodso sod opesn anb oduian re sno opeiapisuoo any prasg 2p 014 jou anua ‘aiuypape sey, ‘eamNAoouoINY o1d22U00 Wt ‘wood ap A sajepos sooynuan soy od opeaxo wuseuey uN nb ap vap ¥| opreurtiop opr vy ‘stuaureunemed oper 2 oussaraien 2p o1da2u00 fo ‘oBrequia us “e180 2] ug “soins sean ns to» omstmaion [op oxreutBL0 Jp ouiaiqnosep saqey erpusresd pnasg “wig ye anb nwa je souate seuep opipod ey peprmeumy e 2p exiomty e] op osouSoud (q ‘syne oduron ‘oof op “epeuopuege 4 jemoe pepmiqisuas ensonu e euenxo psoiSyor uotomagsur yun jp ered elas ‘orquies ua ‘ourstuia01 fy 3 -owsap 0} pepreumy 2} 2 cf pus oer 18a Spo 2 omo> ge eau pun 2} op ourentio> of “suUHOD ‘Temigey> offe erat DU UprsOIdKD E ‘osourjod tg “omndun ‘opiqiyord ‘osou8ijad ‘oreyambut off “a0 aod ‘ayqySueiur ‘osourumu ‘opeoynues ‘owes oBfe ‘sured wun sod :soiuatpuadapur sopeoyruiis sop opeanses ey pnaag ‘nq ap ordoa -u09 [2 try so2iqay SO] ap yomnupoy [2 0 soBus so] ap sopp ja ‘soueuL 01 $0] ap ons [9 Uod eprpour mI! uD apuodse1i09 as sowsatjod S01 9p ngoy a “epeneduion esBojomna ry v ose9 somazey 1S “HEH. 6 soso soBoyou2 So] ap sgxen sonosou e eBoq] an EP -qrodun esoujod ugwsaudxo wun v serses8 oueypnon oferta] ns u> Tugiouy aso ap ae8meoF0d uoreypnd ojos soadozn2 s0| nb ap own “yo pe ofiaq o1se poy, “ soqel tum ap “XIX of8 9 2pS9P FEpIED sur v ‘ouMUOUTS tos « opeSoq| et atuepHoO anb 9p oypay} [> wo soreazus rexed an ey, ‘pmiambur wso opeye> ns opor u> sepaude saped 2p uy Vv "pgm Te Insow n sonqeR US EpEA ap war; PUN jos 1od auyap 9s ‘fermourepuny OWBsIp ns ap JOU x ‘on eImN ‘gun uo osrPnpordas apand sorepuarsne & seoxSojomau sa0per Sep “roy wei ap nqei im owgs rod prumnbur ey ‘ore sod “eonueyd eur “persed wonsono eT "309g 0] site oyuedso [op osnem> yeusod yo aemusen epand ugiqure) anb ‘awusurexor9 “opout je 2p 4 “sou ‘Soerowad seurrxord se] uo ononu ap psreusEIUD saqes 2189 apand Suroo aod womn8oy Anus uoYsednooasd wun eioqe efims anb Jue 2 ‘oqqisod ayuourea¥#oqo1g of 9p sons $0} oUaD9p 21s9 uo opwzATED “je ung wes9 sougmb opusiqes vans ‘sued wo ‘upiqume 4 wooda ‘Gno to ses09 Sey wesLIMDO OuIOD tages an soars sOSOMIOTT seUIONSTS Sounyn sor ‘onfoumndare fur osanu ap owOr—s oT]9 Wo? fguznd0 anb tua otiourout [2 ‘opor argos ‘ong syuerrodany ny J ‘wzamp spat Woo ZeIqH © eA 3S 50] 2p uo Pern ap soypazep so] ¥ ousO we ey>M x] ae tm ef any auoffo ars ‘ssop sapues8 suai, 1od eBoqe onb 21 9p ooiSyganau ooueg 9 Ua ouejd ap 261978 Te “ODaH PU JASTEAN nb of os $9 “exptasaape ns © opmos ey anb o10r0g7e > OpENSOUT ‘ey owiod ‘ontamrestoazg “Feuzor anb Aex anb ssop ¥] ap voH908 PH “op uaynb omesagos s9 ouazran asa ug "Vuze oWLOD A uoyPuLArUG Our ‘as aadurays opsonaai [> eonsjod eutare vj wo anb 794 epo jomupsuy- eum ouro9 options as opsan9o1 ja owo> owoxd ‘uer pmgqyatsozan apaayd s9s7eM4 9p S162 BT TeIOW! o1oBau £ Top lemos poco a poco ‘oscuros mecanis- logos de nosotros mismos, a la vez que apr aque también en nuestra propia cultura fun ‘mos regulativos. Este proceso de aprendizaje tito. A decir verdad, aunque nosotros ya conociamos la existencia del quinto mandamiento, solo a través de las transgresiones inten ‘cionales del mandamiento en este siglo hemos aprendido que no ¢s sino que se arvoga primariamente la una prescripeién como otras, ‘conciencia humana funcién tabu: es el texto gracias al cual en. surge algo rayano en lo absoluto y se traza ut Las sociedades ilustradoras no pueden dejar de tener en cuenta qué Jambién en el espacio secular existe el mal por antonomasia y duc, Soipriolins Teron que tomar en consideracion la funcién del tabs para la democraci nud Ago de este nudo de problemas se roza cuan- Tio algunos comentaristas consideran necesario denunciar “transgresi6n de un tabi mis bastante cuidadosas alusiones Sigo pentando) a los riesgos futuros de la formaciém humana bio- técniea, asf como ala necesidad de una confrontaci6n activa con las ‘nuevas realidades. Ahora bien, Jo que resulta interesante de este eanto no es tanto la aventurada lectura fallida del texto, que en Gierta medida canaliza las objeciones posteriores que mis criticos Grefan tener que dirigir contra mf; Io que es realmente interesante ts la inconsistencia con la que ciertos periodistas y otros animado- es de la discusién se lanzaron sobre la suposicién previa de que f ‘un limite. Esto pone de manifiesto (al me- ) ta avider con la que se aguardaba la trans nos, ésta es mi opini gresion. Sin embargo, la propia dinémica del tabii por sf misma nunca habria bastado para producir curbulencias como las que vivimos en ‘clotofio de 1999, El afaie fue recubierto ¢ imputsado al primer pla- no de la actualidad con dos escindalos menores aftadidos: por un Iaido, el debate de la tecnologia genética como tal, que en Alemania Tlegaba con retiaso, al menos en. el ambiente politico, habida cuen- ta de que ya se habfan expresado algunas cosas a puerta cerradas por oto, la comprénsin de la decacencia de la Teoria Critica; que se hizo patente cuando 5 a crera Ci erinas 8 sus colaboradores en los medios de comunicacién. Hay que tener o en cuenta que en k en torno a la ingeniei inién publica alemana ese necesario debate genética no habia accedido todavia ® 0 habia aese Prir plano de acral ma stacin que ocuré, eno po ca medida, a causa del bloqueo histérico harto conocido. Tras todo exo ahora condos emo salaa te golp el oftho dea be ella bajo Ia presién, y eémo el genio de la hotell de la biotecnolo- Bf. quedabs libero, Por oto lad, la proximidad temporal ent el debate sobre el «Parque Humano» y el ac ot dette beso Pa y ¢l aceleramiento del pro- con el paso del tiempo, la discusién ind por prevalecer... Por mucho que un valor més insinuante que Sti pas sore cedars am eco wt malentendidoloeal é ‘ a= coosgu eg, nalmente 2 algo pe real queen inca pdia denomiare un entra lo que respecta a nuestra situaci6n, fue un. 2 Toque aes nie un saocliao et t 1 Bids ohera stay qu icin en conto ana dene ever con sehr liad es creme resooneni ae fra nada mis que una tes conten. a saber, uel volun del Homo sop const un e tino bolic singular que desemboeaen un ser vv cultural ya esa parte mets convencona de is Pikes ininterrumpidas: un suceso determinado de un mo- jo natural e inconsciente en su my: iayor parte que, en el futuro, con- tard también con la posibilidad de contribuciones realizadas de cad En alguna ocasion he definido este discurso como un nar 12 fin de indicar el cardcter cuidadoso ¢ inquietante de mis re- a ® -ou tur ua aznffo je ofnpuos anb yeox uorenns By asndxo vA “euEUE ope vongnd uoraido ey-us exodus anb vassmostp wjuowa8ay. x] 23q -os zn] adjo8 ap ofoare ofepugose [op ontiap opepuyosa 199191 [3 ‘ WORT, peqat TOTS uorenuoous ON “epesoBexs oprs ¥sq n WorsDea3 epENIxo x onb wlonsnfepor oD guapIsHOD epsOKeUT eT ‘rad ‘sonmd soy sopor u2 ugzer e] Wororp our OU “TeIMEN $9 OW ‘aqqeuozer ‘gpared oj our 5 -sono se] ua ugPisod uoseu ‘ous un 9p onuap seanafgo souon uaTNAAM se] ap opaUE Ua ‘SoogN. op sono onto ‘umprueig U9 fexqaz99 UoDeNsaauy wf ered youe|g xe ommpsuy jap roDaNp ‘sa8uIg Jom “UPMIATY EMOLDD oDaKong ep sopeurpio09 "yemyo'] suey ‘euCWOTY UoHeBAsOAUT ap PEPE -nunog ¥ ap atuaprsaud ‘rayoeuuyy Sypuyasusy 2yfp jo 9 ean -ofqo wei exatreut ap opesaidxa uesey as erueUraTY wo Horse SnsoAuT 2 9p woDeMIS e| ap se10p290U09 $0] ap eLIOKeur w anb ap uo! e] {o10 eT stopara se opm yur somnon engodonte= palo US SER FONTS SUGEEST SIPS GTOTOUe sepeurel se] 2p uoRsaNd vj Ow Japuardwod e ezaiduia as aub ‘os -t9 opoa uo ‘69 exsiaxomuo9 ¢ ap sopeysas soraurd so] ap ou) : evretureye euazgoud tm e reuor0ear exe Renaud eso v asjana eongnd uormdo vy ap epuaiqaut ej anb ap euzoius orso oper s9 ON? “Teuas euang eu a i 1 5 opepu2e9 einer ieee eee ete ee eae ~~ a Sapte] ap ETON PL Sp SOT Tap anb aqnod op SSEPROET TREY ‘sso 9p oy V (fred 9p Ong 9 sayeray sooresord soy sapemaiqey wos sre 1s ‘ou gnb 10d?) o10y spuroy, 10d exasap edong ap est 0 daustpomg ouo souamp ay ¥ o|duio!> 10d ‘0 «sooneuin sonbred» o «soumnbpur ap sonbred> our “cba svdspaay » Say arb opus ge a ‘pepes ead -oma anb seuropoum spur ssuopeoUUOD sen 9p Opeiop » (ep pp x) ~sesepooauenbadase pros ef 2° 7A cpubsede uowsardxa vino v UoIg op SERENE HUN “OTUET Tod ‘so soueumy onbrege op eojpiow! ] “asreuiqio> sopod ap trey opti ap 4 enuayes ap soprande sy ‘opiqes #9 ouwoo ‘oorugnetd Gabe po wy "4ozer ty 9p osT sO2U ap Seoede> & sopTENIOS esouEA ce augos etreunjoa uoTDALaTH eu Yoo susuTEDyoyRou ered vrroo oe vonstod e 9p ePpuase ey apuop wa ‘[oonNed 1] seed J2P E>. joased y] ap ory re eppared ut augue “Tiaare> sofbur[p so auquioy [> onb ep eueayssare 1 aisa ua fond ois zens] Suen wo ororyuos arTeseouy Un z2ny Opus vy sexousdNs SEIN tej w> grb sod asiapuosdoa opand ors 2p zay ei ¥ “axalou [2P tugpedti9y Y v SOpeUTUTEDUD s0zs2nYS9 109 epestadio? 198 OPEISS? srr ex sundos jop eprs ap seua0s se] ap PeprTIgegosdur;wsonnsuotE perso sot u> aidounrejnansed oxad ‘oad hats apsaq “rapt ts9 sowodx2 2p BLIO} wun s9 opraysa27U 195 Ot cusquan Aaoprayi e ajqraqine ‘o\douid ya fuadunu ‘pp souopemnis ¥ aiduiois oonpuo> fwowyay] Fee wa so onb wonspuiop PDH ap dp py ‘sopertrese sofesman 50) “op s9reuHTe> 3 Bp SPaTOHRT| ean 9p sepisis semEHD OR SOaqUION FO Se RT gar sab OF ‘Temmaqno-covs0rsty UO|DEMNS EPELOIAPUOD Ns woo ‘owt 94 wk outon “une spun ‘o2ad ‘srads9 ¥] 9p wa1BOI0¥G WOH “rams e| to soruayur ered 2s ‘sis9 W159 UOD "eZ" “ruodso onarunparaoze un “Ter oren2 2 “Ops © ey RGU PPD FaNRUT e[ woD on Tod A uo!oeIR ca apipam PUREE ua 19a anb uouan FeponTed wo OFeP “pp ends wy & eoue8 9 uppezTuREAT ef "UDHONIOD TH UB TF ‘opunu omioo opunar [op onarumuqnasap or2gnb 4 oxourum and yes oBfe yzinb seBny auap oreo > ua wprpour gb 9 ‘wowed f 9498 “Doin ap souowearsaqo seus Opuarpnye auourEn9p ‘so889P PH ‘enuoo sesuad esq 9 1g EUINDOU TOLDVSIAAUO ISD UY “SOUORAG Ln crol6gica sobre la Teoria Critica més reciente, aparecida en Die Zrit €19 de septiembre de 1999, «La Teorfa Critica ha muertor. Querfa recordar al oculto spirtus rectordel affare, Jirgen Habermas, lo inad- misible que es dejarse representar por un periodista en un litigio co- imo éste, Desgraciadamente, él dej6 pasar el envite que suponia el intercambio de argumentos. A las repetidas invitaciones de una ter- cera parte, expresé su negativa de resolver nuestras diferencias tun estrado, Por lo que respecta a los partidarios de Habermas, ellos desde el principio no fueron al fondo de mis argumentos. Dado el vvergonzoso comportamiento del bando atacante, comprendo que no tengan ningtin interés en que se centre'en ellos la atenci6n del piiblico, A rafe de un intento de documentacién del debate en Ho- Janda, Habermas ha prohibido la reimpresién de su carta al lector cen Die Zeit, donde afirma solemnemente no haber participado en el montaje del affaire (Ragels voor het Mensenpark. Kronich wan een Debaat, Boom, Amsterdam 2000). En este volumen se recogen contribucio~ nes de Richard Dworkin, Ridiger Safranski, Ange Vollmer, Slavoj Fizek, Robert Spaemann, Bruno Latour, Lorenz Jager, Wim Boe- fink, Henri Atlan y otros. Uno ha de suponer que, en compafia de cesta gente, un argumentador puede dejarse ver. Sin embargo, Ha ‘bermas ha preferido eximirse de toda responsabilidad. Sobre la per- sona y el asunto he formulado la tinica consecuencia posible; que sistema de de la archifamosa Escuela de Frankfurt, mi escuela y referencia MAST ia raxin cinica, ano queda mas que una cam ‘cio del po: THeitalidades y algunas sectas ac [Ehreste caso concreto se ha evidenciado que esta asoclacién ya no es capaz de afrontar un asunto conflictvo. Por eso, segtin mi de- cién, una teorfa muerta, porque s6lo mantiene monélogos con sin embargo, no dicen toda la verdad, pues BO. PB Estas afirmaciones, no ha tenido éxito | eneracion convin~ conte, algo por otra parte tipico en cualquier movimiento que sea s6lo coyuntural, queda por explicar por qué la Escuela de Frankfurt 6 Bloque entero de la izquierda paisaje mediatico aleman, esta formado por sus vagos adeptos, es decir, por gente que se arroga cl derecho privilegiado de ser mi toma de posi- HLJ. H. Me gustaria recoger dos expresioi ico «La Teoria de Habermas ante su manifiesto satirico-pol Critica ha muerto». En su carta a Die Zeit, que aparecié bajo el titu- Jo «Carta del genio maligno», Habermas tilda su pensamiento de sneopagano>. Afade ademas Ia observacion de que usted perte necfa a «la sana vanguardia de una gener sneopagano» y la expresién «sana vanguardia» existe un: ante, que necesita explicitarse para calibrar las inte bernias a Die Zeit, lo primero que la- rto por e-hecho d haya atrevido a poner en tela de juicio el sistema escuela. i partimos de la definicién de sacerdote re: la respuesta de Habermas es sacerdotal en el sentido téc- nico de Ta expresin. HLJ. , El fildsofo como abogado del consenso y simple pospen- sador de lo previamente pensado..., una sombra mas de esas posibi- lidades liberadoras del pen: tas por autores esenciales de este siglo como Bataille, Valéry, Canetti, Adorno, B me pregunto si den as presiones de demarea- le la Filosofia académica, po- Jsmos, si estos abismos podrian salvarse. 1 ou ser ‘seurox werjnson seuerseuLiaqey sepnans9y se] anb oprpuard 10> souray upiqura somiatureaueyd sns U9 sopEDeUT OW sof “wtI93 ua roperqures uey soduon so] org “aluaunTed of OTD TET Fagus uowpiouar, eI esd WE US SPAIN EX TET [oP op ssneng yUpeLY pied yo so anb worq opreredmo ap re8nj uo ‘ofrequia us suas Uoo osmosIp Jap 48 ypadso eun eanonposd spur sey ne u9 ony seULIIqEH] “BULOFDY eI ap orxpy nl oxafosu0D [> EPIP ut eS! uD ang -2\ anb opout ot A may uopesiasqo wan “xx offi Jop MONPUE|EW, fe seuLIAquIT UB -anf o8ture ounsyprionb nse zas wun ourey aBnpy rapueXepy “INOS 9 sod o1|duroo z0d opuneasode ‘oussrerewoou Jo uo A eueui8u0 won eHOaI, eT ap PePI>OS ef 9p EIB} BI Ua ENSAD ‘anb yeuono oxadse [2 rezar9pua ap oven seuLioqeH] “s02180]09pr -oonyo sosimostp so ua & safepos Se_DUAD sel ap O1qUIE Jo UD ws0id “gar zed eun owioa jse offe equiso20u 9s ontat0w oF9 to ‘setreU -ofe saiejnoned sepurasunoat se] ap vasa B] Y "EOUOISTE HOPES BL exeq PepMiqisuas ns 19 eyuases soue so] 9p EPEDVP eI Uo SEULOGEH ap sosey © eqeiqey anb oy “ouatgusy [op oniSojoaproonstod 4 09 -yosoqgered 10199; jo opeztjemdaouos vq seurope A “«rtrewsaTy PONG -ndag ef ap rerusejatur uoPEpmNY> e] 9p aAey> oUsTHgLRY UN oIOD ‘ounasop ey 98 vont eLIOa], ¥| ‘SouDPar soduran soy Ug “sayqisNEd ‘oruauiou aso ua souorsnp! ® isandsas rep ap ween anb sora%oxd ‘uos soya souosStjar sey “oanalqnsraray omsqeapt un ap soseq Se] aqos epentiase exsonsod vy ap euEUIOTe pepapos ele epeURSap TAD USO EU IRETITOGUY OHSS Te NN EHSL eT peprreax uo auduiars opis ey £9 anb of apuanuo upiqure ‘uowsaud x2 7189 voujdun aonb of X rod uaSzew fe ‘seusTan 18 azqos sepesnsney> avuduE -esosopod souotomansu sos 10d ueztiaizexe 9s ‘seq|> 9p souraqes ‘nb 0] opor ap sondsop ‘sopeprsioarun se] sond ‘opnp o7 “9>%p paisn ‘owoo sepeuranya 198 wopand o1uaqureoqusa ap sapemmonnse sup “spuoo se] s os0u ‘aaig eioury “doy sepiTes 9p TeEnB opusys won “is of81s 9p sotdromad v euro) 29 21908 exPIAY JAGAN XE nb sou “opeursago sey ‘soqje v sepeBly sopranse sey wezyesua as amb red eye sot so] wesuaduiosar a6 souo/sei91e sel ap oBrey o} y “soRTALT ~ Seat rod spdtaoa & s>npao> aT SOUT IP UHoaperdiadns a TRIOS OSB! UN OWS Fo OW OOUSTOTY ooseu [> UO ATT SUNT |S ouioo prpisiaarun ye “yap TOROIA Ty Oo! }009 ODT SSIES TET sepuogosd ap seuss ap o1pour us opm ns 129914 “39 4 ugpanposdas ap sopepmiqisod seastiq eied ardurays apsop 593 -aro8 seso opis wey soTeY SEU CTUEND spur O1UE Ors A “pprrendtaid “so ns ap sofoy spur offe ang is soicy ages aubune ‘sayueysoroad sesap8 se] ap rypieu e] ue gnoued anb “xix ops [2 w2 opi@ams onuatuses “oqura ap yemndsa oxraique Jp uo amrefouies offe reppaide opand seoreue reren womb word ‘onusruresueise osozepod tn rear9sqo ‘9p ugysozduit ef aun oun Teqoys ouquiy un apsap OnLMEE [> aA 981s ‘seaponpoud ugpeSinsaau op seures seus { soyeas sowayer Sowa ‘squopdase seuas seungpe unspo upiqures onb zepeuas e8onH SS TASTE TT TEE Foud uo ‘so “eop}I eUODL, eI ¥ “oreIUOD "up “eioye Opusye SET ESTO wIyOSOTY eaITUIS eT sou europe pur] sorunsip so] ap S9[ETMTND seseD se] UD UOHETEISUI NE sees pepiiqeise ap 220189 ou anb pepmyrodns wun “pepmysiod ns 9p wU[gpour uoDENstUTENpeoMe e[ U2 apisox vaupIoduranU0> “jorse PyOSOTY eT JP CoLOSTY oreruNpUesfo anb gyusurErspEP “an agrensuo> epspod ‘osorpqeus o2od un 19s ex2IsmMb 98 16 1S “A t \ toman en cuenta las situaciones reales entre comunicadores que subyacen desde el principio o se han incorporado por la modifica: cin de las circunstancias hist6ricas. Fl punto de partida del didlo- {0 no coactivo y encaminado al consenso entre amigos deja entre- ver condiciones criptomonolég .gnéstico de Luhmann ha seftalado, no sin erudeza, que aparicién de una antigua conceps la expresi6n «antiguo-europea» ha de int pea de la verdad, donde rpretarse como sinénimo Jo habermasiano se pre- sente bajo férmulas teorético-dialdgicas, no deja de revelar un ras go monol6gico imposible de disimular, por no hablar de un mticleo Jacobino, siempre y cuando se comprenda por jacobinismo una dis. poxicidn siempre presta a ejecutar el consenso por fuerza. La ermas descansa en el sometimiento de los participantes a una precomprensidn, de la que él espera que se pue~ da controlar metédicamente. Ahora bien, si se analiza esto desde tuna cierta distancia, se observa que el consenso que se busca obte- ner y su produccién controlada mediante procedimientos comuni- cativos no constituyen sino la fantasia religiosa de la compenetra cién de la Ultima Gena. Somos citados a la mesa de la reunion aunque sin pan ni vino. Quien no se somete de antemang no es invitado, He de sabrayar que estas observaciones se realizan literal Tmenie en los textos. Habermas revela de este modo su cercanfa a motivos teol6gicos, al menos a los procedentes de la tradicién ju: Gaico-cristiana; es més, no tiene reparos en reivindicar ésta en sus ‘iltimas publicaciones. Atendiendo a sus propias ideas, habla de la slicuefaccién discursiva de los elementos religiosos». Ast define una tarea que podria ser tomada en ser realizara adecuadamente. El problema que uno tiene con Habermas es que él mismo no cree en su teorfa mas que cuando las circunstancias son favorables. En el campo estratégico piensa, en cambio, de una manera mas coheren- te que nadie, con categorias como la de amigo-enemigo. Carl Schmitt esté més préximo a él que Karl Barth. Mas ditijémonos ahora al punto critico de la cuesti6n. La expre- sién «neopagano» procede de la batalla antimoderista de las Igle- sias que en el siglo XIX por nada del mundo querfan capitular ante 68 elascenso de las sociedades seculares. En los discursos culturales de combate de esos hombres de Iglesia se atacaba de manera rutinaria, por ejemplo, a Goethe como el més influyente y peligroso de todos Jos nuevos neopaganos. £1 encarnaba el mal absoluto por cuanto censalzaba el arte en detrimento de la moral y querfa encontrar lo in- finito més en la naturaleza que en las Iglesias. No es extrafio quie Ha- bermas, como buen descendiente de pastores, tenga en mente estas rmismas expr lo que él ademas pretende sugerir que tara- bién Hitler jagano, No muestra de un modo elocuente'y el estudio de Friedrich Heer acerca de la smer amor de Dias, que Hitler era un «ca- faco extraviado>? Habermas, empero, va ms lejos en su 2 los susodichos paganos una inclinacién a apearse de la tradicién occidental, con objeto de iniciar sactificios Jnumanos y adorar a'los érboles. Alli donde aparece el discurso sobre los paganos, el misionero| no puede andar muy lejos. Habermas ha sido siempre en el fondo tun te6rico de la reeducacién, una posicin, como ya he apuntado, histGricamente respetable, pero que se ha trocado en contraprodu- cente, Cuando Habermas lanza sus invectivas contra el «elemento pagano» inherente al pensamiento moderno, no deja de actuar co- ‘mo portavoz de una teologia civil alemana revestida de habitos filo- s6ficos. Quiere imponer que s6lo se pueda sacar provecho de la an- tigua herencia europea en la medida en que sea compatible con la visita regular a los seminarios filos6ficos del discurso, El Humanis- ‘mo universal s6lo debe ser legitimo si sigue estando bajo el control del monoteismo cristiano, ‘Como ya se ha indicado, en Alemania y Europa central este cesquema de lucha cultural se ha hecho virulento desde el siglo XIX le optar entre «Atenas 0 Jerusalén», el buen euro- peo se decide bien por Jerusalén, si recurre exclusivamente a las vas para conformar sw ethas, bien por Atenas le ocurrir habitualmente en el juste milieu. 18e a las indicaciones de sus controlado- Ahora bien, si ha de at res, no puede nunca votar por Atenas como primer destino. Como si fuera algo extrafio que casi todos los europeos progresistas desde 6 u so1s2 0104 ‘PEPIULP B ¥ SOID1AI98 omoD sopelzaFe so] 1od sepestONS n 298 uespod anb sopepiansoy setfonu orpnsos Top seasoy X a3qy 3 soymuoan{ sowouredures uo saferayt 9p s9xEn © WOrEzERIO 9g “oonrjod-oorjoqus opour un ap peuiaqnd yj ap vutet [2 sor: -9p By s9 souatU} S0] asaqar ap HaUod OF ‘eaisooxe eonnguoMLITY EPUasIxS eUN era Lo}adns Opes uN 9p un3je eyjony espuosse 98 ou empeBroaue wes8 ap sorqop ap spNIP anb ap oypay J> nua soruaymradns 0 sooupsoduraiuo> soysnur reg “ooui9a opesyudis ap epuase emmposqe ns teadooe 4 apuozy ‘yeuueyy sod xperesuod yeur jap peprretteq ve] ap woRSeND wl AATOE -pe seispenmauio2 soysnn v eamnsas anb [UEP of ap eUIOIUS UN $9 owstosey jap ousuiguay fe Ouro ua eoIS\FHaWOPHasd ronAgUdULIOY, wroigid eassinduxy sg ‘pepriqep eI U9 oMedes opsemg oruaruresuad oqduns un ap wien as anb ouls “aafaoq s9 anb peprazapoyy epor ‘2p aiuepunuap onsazus 269 ouodns outo> ‘oansgu outsirenp un ap omaTuBUOIOUNY Jo abe TeresuoD ered auapYRS o|ApUL UN $9 ou upwape-ou ey A upUiaTe UaIg [p anus WORURSEp B GoD ausUE -euore8ygo opesado uesaigny syzeu sounSre anb op oy>ou 19 ‘Opel ENTETIOMG ZOpIaass weses seOIUo ap bums el act wo sya1 ap e0Bare> P| ap ofeqap 10d gysa anb offe ap ze;qeU ap sep uaramb ou onb ‘snasdigiur soy ap pepmea eidoad yp sefoyos ou -1s wa2ey ou souopamaidiout sesy “TEIN Joie ns wo apuodsaxs -09 2 ot anb ‘tedouud ‘oonserurey omrouaja un jse soqpe U9 uooNp -onuy ‘sopm ueas souueoyradisur seurar souza1s onb zefop ap sooede> ‘wos ou anb so] soruaSiqaim sarardspiur soy aauaurestzoud uos ‘sou -orseo0 tua ‘oypoxy um uensanulap o[9s Sema29I SoTeA O1Og “«eonsTOd ugifijaxe ean ap soufuLi so] us operardsaut ap 10119 Te “zzaqe) 1 8 unpeB00, ug ‘sonaadignut sounSye e oprnpuos ey anb o1n> 2p Tepyradns orqure un “cx offis [ap seBoyoapr sapuesF sey sepor ous -09 ‘vjosod oursyeposeuowen jo ‘aauTEarD ‘se OYA Loy BAe -o1 uerojsmb sofojgapr 9 wsoqS} &| ap sua eysnm anb oysnus sod s wo atuUEAREDUBS fouisnuanxo Jo enuoo wsuajap ap o20d un serdur09 & opeBiyqo ¥1s9 ‘sopeoqper Soyepos sontrarin{AouE wALIIND U9 UTR. 36 O& BPUOP “UO -zoqtmutoo Pf ap EHI0a1 Hs ap sou v “Ip anbsod o31B9joan owsrU19p -ournure [o 09 vaionbog ‘sea[sp.0usOIPE souOTe: 10d $9 “wouoLNIO {p] too oprooambs vq 28 ose) a189 U9 1p 1g ‘soxdoou09 ap woignen “49 ugroeuiog w ered epemne Anut peprriqysuas van 2asod ‘e122 ‘yifou sod ‘seuuiaqeyy “aire yop uoHEMIS Bj wo 59a anb oysNUt op -oquas ands ‘oumnte 01109 ‘ors9 anb oasD “auesnoesd owstueast> “sod 9p oormajod oxdasuos un wy ap apzed v gtfosresap { a1u1a4 sour soy ua ef ugIomauT wis oMUIO§ “UoPDessaatt09 eroumEd exisont ‘ap oxinosuen Jo tte opeuopuala any ef anb ‘fssanpyapoisuascy wR ang eeorBarsod A vuensupsod woes eum v seis seisa sod Jlonp sao> anb orpautax spur au2n ou A muonsua ya vy onb aruouem “quo openuejduur spur 789 of fo Kom ns ored ‘oussyuensu> op eOPREP ‘soreSnq soood ou u2 ‘2varede ‘souropaooid anb vy ap ey onb s@ oxfar9 “vusOpour pep210s eun ap orsasord | congape wansoye aseq etm $9 OW ‘oGradns jap sESIgIOUOU souO!DEU “10} $0] ap oTjoaun “edin> ap omoyumuas JOP osoISox OxAMMD [g's “uoquaatoour sevrong opuBouapia> wondis souosijax sms9 ‘soanjsod sowouiou Wo> asopURPTES OsIPUT ‘oULIgD WaYTEEML ap oj od ‘orunse Jap a2ueyeq Joperseaap un opeztzax vy SuMyeD wey -of zed vf ap sopeSnsaaut [9 ‘Sexstaouotr souorBifa1 sel ap voqupSour “ojod exB15u9 ey ap o1eu09 oxumd [> woo UODEPS ty “sousTEUT so|sopos 9p axpeur ef Uatq seu 19 Uo 98194 ap vy OW IS 0 voupoduIO “o> wong eun ap Z1NIvUr OulOD NN UTE se ows!aouOUL Jo 18 sEYUNE aid osnppur apand 2s ‘sopeuoyan sazouradns semayno se] ap w018 “jax epuaray ej 10d opeBajdsap ozranysa yo are o1adso1 0por Uo dso sexgjnouow seonstiaivere2 orsondnsoid ouloa usu9n ‘coodure { ‘souensu somasord wos ou ‘ourapous opunur [> PULIO] anb of opor aitouionzesd ‘odiono je ouor 9 EIN ef "EUPIPIU _y‘seseut ap ontiomutuaianud [9 ‘oure Jo ‘OxSUIp Jap BUSH ef ‘OUIELL ourepred jp ‘eorudan ef ‘epus! PT “opmsqe semsar ap efop ou ‘so ua exquyed eypyp rez] ‘oduran one ap sandsep “usiq, song ‘ssoueSedoou ap oaneouye> yo Texouad vier sod uemeues ‘96 “eprpour ws2 ua ‘A seuany UBsarSina ‘Sopyooass wesony TAX ofS 12 mises { | | rituales no tenfan més peso espiritual que, digamos, por ejemplo, la fiesta de apertura de un acontecimiento deportivo o la sesién de un comité de los once. En su libro La nacionalizacion de las masas, Geor- ge Mosse ha investigado con extrema claridad cémo las liturgias po- liticas de las manifestaciones asamblearias nacionalsocialistas no se organizaban conforme a modelos religiosos, sino conforme a figu- ras caracterfsticas del culto puiblico a los clésicos en el siglo XIX. Entendamos bien esto: en Alemania y en otros lugares existié una equeiia resistencia contra el nacionalsocialisio y otras manifesta- cciones del fascismo de motivaci6n religiosa, una resistencia muy puntual, privada de apoyo masivo y de poca repercusi6n, pero, pe- se a todo, presente. Gracias a este contexto de limitada resistencia, ya despecho de la renuencia catastrdfica de las Iglesias durante el gobierno del Tercer Reich, la antitesis entre cristianismo y paganis- ‘mo ha seguido conservando un sentido relativamente aceptable. Pe- ro fuera de este contexto no cabe hablar de ello como si fuera lare- gla, a no set que se pretenda caer en lo irvisorio, La ideologia nacionalsocialista fue un hibrido de movimiento fitness militarizado, yy cultura de acontecer popular [vélkisch], apoyado en una doctrina ‘muy superficial y crudamente naturalista en torno al poder. Esto na- da tiene que ver con la religién. El fascismo es una politica basada- ‘ectativas de satisfacci6n de los ae perdedores a través de r0- deos. Es aqui donde radica su capacidad de seducci6n. Wilhelm Reich definié el fascismo como una forma de peste emocional: con esta férmula de nuevo volvemos al terreno de la psicologia social aplicada a la politica. En la actualidad todavia pueden observarse es tos mecanismos tanto en el émbito local como en experimentos de aboratorio; por ejemplo bajo la forma del hooliganismo nacionalista, en la zona alemana oriental, o en los serbios, fijados a su senti- miento de humillacién bajo la égida de ese fascista de izquierdas que ¢s Miloevié, quien se ha presentado durante todo este tiempo como un obstinado socialista nacionalista. Frente a tamafias esceni- n ficaciones del resentimiento a gran escala, Wotan u otros dioses re: cielados nada tienen que hacer a estin fuera de lugar, Lo que resulta completame paganismo» de Habermas es el hec Gia un fatal provincialismo cultural. prefiere ignorar todo aquello que sabe todo lector de Toynbee, ae Max y Alfred Weber, todo lector de Marcel Granet, de Heinrich Zimamér, sin olvidarnos de Karl Jaspers y Got no al problema del pluralismo en las cul no tomara mucho en cuenta esta en algiin momento de sus i labermas ech6 un vistazo a estas discusiones. Una opcién que, no, se comprende, puesto que no podia usar la pluralidad real de las culturas en su modelo de con- senso, $us «situaciones de habla ideales» son elaboradas de ante~ ano de principio a fin desde parametros monoculturalistas; la «in- was superiores. Aunque coy convencido de que, «épocacje, existen co eculturas de aper provistas de un potencial ético para la humanidad. Jaspers, como es sabido, ha contado China, Persia, Palestina y Grecia, mientras que otros autores, concretamente Jan Assmann, han insistido en cesidad de incluir Egipto en esta lista si no se quiere caer cialidad. Assmann ha contribuid la mixtificacién cronolégica existente en diendo mostrar que las c sino las culturas que han acces scritura, culauras, por ello, que, desarrollando una nueva ecologia del recuerdo y una nueva cultura de la personalidad, gravitan en torno a las figuras del ex- perto escritor y el sabio, Con estas hipétesis se hace plausible la pre- cocidad egipcia frente al supuesto eje temporal: a decir verdad, se trata de un eje de escritura. Ahora bien, lo que cuenta de momen- to es el hecho de que, desde una perspectiva semejante, nosotros es- tamos en una situaci6n superior al regionalismo de Atenas o Jera- 8 % S01 21908 sap 9p soureqe>e anb oj woo aereuorseyax upiqure spond coustueSedoau» orsondns nse ow1o) uo toInosip BS HEH “oaso sop woo arseg soNaKod ouispseynure ns sod azuados op epeares opanb anb ‘yexour rns suonseno eno uo S9oFer ss 9pUNY FNP eHoay, ¥ ap wou dso epuaioy eno Py ‘aiiapaar spur END Boa, B $9 anb o| UO!D ~Sopiad vy v oumsax uofeun easy “ 0 21UIHIO Woo auawTeMTD 494 nb ausn nb of opor wipes ibe ‘xx offs fap earBojowna roaionqig Bap aed eur 10} onb oj oor 9p 229[0pe Opunu ap UIs Ng "EMID9] 9p ONIN ‘ooreur un opunur j2 aiqos umsakoid onb seuosiad uog “OWNS Taina pp sossid susuieprppap opin we Soyo Sopo,, euLULsZO TonHD BHOSy B| op sonmeuosasdas so] ap wroKeus vy v a]quanie so ‘upiqure: anb ours ‘aiua}oor spur mpruesy ap ejan2sq e] 9819} pond o19s ou anb 2189 oonsouserp ‘sapesmmno-coypuap A swo18ojou ‘a9 ‘sea#Zojodonue souonsano v auuisouos amb o wo sesqws 2p Pepa 109 wso12pod eum ‘opor a1gog ‘sayqnnostp semusroy seyanur tok uo oustuefied ua oniodxs onsanu uo anb ‘ours xod ‘ouia) 9 soypordar ow ‘asresaudxo ap sopowu soaanu vom 4 ‘ootigasty oypay UN $9 OP tin |p 9 upPenIs ensont ap ouensHDsod Ja.oBE Ty "euENSLIsOd Luopemis un Uo sopeoreuud ‘sEspIE ap OUTOD 910113989 9p OIL ‘eponbsnq ap soamarutsour soyanbe sopo xertamyeo ered Te10W 3p sazopapuaa sopensny soy aAlIg “oonspue o] ap BBruauis woDUaIU ‘wun 02 axdwiays sarueyd 2s uorsoidxe vj onb ap 04> 91 pp ‘auied eno 0d ‘oonpuromms wynsoy ‘ouerpUZOUT OMEN UM ‘oquea 10d ‘sq ‘epeztzeqn29s pepayo0s B| 9p OpUN [2p soUONSI sepEL -opoeg sey anue opeziisp oren 9 ered souorrpuod sey uepsLNsap uw ‘9s ‘ouenuoa ose) us ‘oRojgPos un ap epUsquIoUT J9s apand sou Sur ‘oBojgan une arruasod 2s ou anb ory “wsuBoru oueuooear uM ‘woo orerpouruy ap opeagRuspt 12s eH1aqop Zou aIs9 op woWoudxo jean atuoweaqqnd vaydaro Kou esaepo anb offoipar up "eperodns ex “ugpemis tun e owsayU oo1Bofoat eons un s9‘sosod so] sopon 30d 801901 ap onaquinuasas eyasop onb soKeaue ap A sake ap wagered ‘ean ap wren 2s ‘searugBousjod souopeayidum ms ap esne> ¥ «our? Jedoat» upisoidxa wf ozeqpay Z<0r9puas ajdmao~ Jap "Ng vI 10d peresaranty ap Peniaqy e] BALE) 95 “TEIUIP'220 OFOSOIY 9P PEPITED UO foun anb zoa epor osBtyad ud 7as9 jeuts [2p oon zepUNASD [2 anb 9m -odns anb key 794 je? gsnsipng 0 sasmpury ‘SeUryD seremaND Seu “sos 2p sepeatiop st{ ‘odusof> sod ‘outoo yesIaArEm OpuNLE [2P UD! “oadiaiut eun op stodoinoenxo sopepmiassod se] 10d s9z03ut opor ‘omany fp u9 eotnugoamn TeI0U eT ap soomyUIBop soy seqroxd wOq “op? serunaxd anions & waned 28 apuop ovumnd 2189 U9 $q ‘SHON spur ayourasondns 219 ‘oldrouud ua ‘onb ‘osorSnjxooqupano> |p owes osoropod ues yios rejioas & exmamRONIMUE 401243 [> ETP WL ‘roreyeaut anb voiSofouse spur ‘esjarouour anb wastreanyd wo!094 “ap wun uo sew yieitiono as eyo anb e xaunde aoazed opor “olireq “am uns ‘opon ojseareqe ap zedeo [esroayun exaqno wun yspucn o1sad vse gb seuurge ajqjsodumt ‘owes 20d “eas ‘owuosexd orrouious [2 ‘aseHy ‘Teqoyd uoisuaunp Bun ¥ sopejodenxe nb 7 s98 uopand ou k ‘qouoifar sonserea un anb spur weasod ou anb wourean242894 283 -ap 2q2p 50119 Soper oo Wope|ar uo ‘soussesraatun 9p oussqesnyt jan woo wag sear seysousps anb sowauas soxgosou ‘Tesraarem festa -jno wasya ap ond un apsap 4 Sparen ouse|umosd axesB un asnewsaxluea 9p Wop ON “owsuaid “aio9 o ap oruaruresuad un wey emuzede un oqe> ¥ OpesaT| eH sozoriadne sexmyno se] vprodew wea ns u2 anb s9 omfos oorun OT ‘odn aiso ap sowuorareaytreyd oye snrurpe anb souresspuran ‘2Iqg9n2 ap #9 ero of ‘euoyaureonuas 4 rovunodosour seaneata) SE es] {ge soumpeue ss ‘osnppuy Za yea A “sapesraarm soyemayn> souTureD ed sojerusta vpnied ap sowed owoo asrerepisuo> wersoqap anb ‘S01 “ounadns soyeamyno souof>euLI03 S125 owt O| tod soureupua, “UDTeS 16picos «libertad» y «autoconfinamientor.¥ es que la libertad no es dividual, ¢s también la manifestacién de una con- des culturales, Lo que a todas luces no resulta determinados representantes tedricos de nues to angosto ambito cultural es esto: la posibilidad de integrar en su propia reflexién los avances de la conciencia cultural y de la con- ciencia de identidad que son de hecho factibles desde hace tiempo. La efectividad retdrica de conceptos como «neopagano» radica en que tienen una doble fancién. Por una parte, apuntan a un es algo que para los propios por otra parte, est codificado y sedimentado en el incor medida, estas expresiones introducidas en Ia discusién algo errati- camente tienen en realidad mucho més largo aleance, no son con- ceptos que se empleen sin una te tipo de expresiones obtiene su efecto al reducir la hetero} plejidad de lo real a opciones ya polarizadas y exch Permftame, al hilo de este punto, hacerle la siguiente pregunta: econsidera usted que su conferencia se inscribe en Ia serie de deba- tes que comenzaron en 1986, es decir, en la «disputa entre historia ores» acerca del carcter incomparable del Holocausto con el gran acto criminal de Stalin? :Considera usted que hay una conexi6n en- tre esto y otros antiguos debates alemanes como, por ejemplo, la po- \émica surgida en 1998 en torno al ensayo de Botho Strauss “El can- reciente del macho cabrio»?, con sus provocativas tesis acerca ido odio que los alemanes sienten hacia sf mismos> y la in- capacidad moderna de vivir la experiencia de lo tragico? <¥ en la It nea del debate aparecido a raiz de Ia aparicién del libro de Gold- hhagen Los gjecutores voluntarios de Hitler? Y por iiltimo, como es natural, zen la inea del debate entre Walser y Bubis de 1998? P. Sl. De entrada, tengo que decir que estoy convencido de que "EL texto de Botho Strauss, -Premoniciones de tragedia. Eleanto reciente del macho cabrioe, puede encontrarseen castellano en I revista Débat m4, septien bre de 1998 (N, aa.) cualquier escndalo es un fenémeno con derecho propio, y que to do excandalo global representa un acontecimiento indvidualizado, ‘A ello ha de sumarse la observacién de que ni los debates ni los e+ cndalos pueden «provocarse>. En toda tentativa de escenificar vo- Tuntariamente un escandalo o un debate nacional, se ha de fracasar necesariamente. Provocar por provocar carece de todo interés es- pecial, no tiene lugar un paulatino enconamiento que dote al‘es- Céndalo de su potencial o magnetismo, El hecho de que algunas te- fis vayan progresivamente cobrando importancia hasta el punto'de onganizar un escindalo nacional es tun acontecimiento que podria tildarse de autopoiético, Por muy astuto que fuera, ningtin director artistico seria capaz de escenificar una campaiia semejante. Esto no significa que no exista alguien que azuce entre bastidores o un ins- tigador; éstos, sin embargo, sélo desempefian una funcién en los ‘momentos iniciales. El resto es pura mecénica. Naturalmente, uno puede preguntarse: entre estos cuatro 0 cinco individuos especial ‘mente dotados para el escandalo en la historia reciente de Alema- (ema de afinidades? soy rerapystoo ayqisneyd seur owpnur soared ay ‘sopei0ur X soonyjod sayeue> sod sepmqrnsrp opa -u9s ap sermaninso 4 107e ap sapeprunwoD op za] e| & © LO!DEULIOSUE aiuepour epewopwoo sisaiuys wa ap ms\A ap orund 72 ofeg ‘21, -umaso0 ex owod ‘Sepipusiua 19s wapand ou ve sewapomt sapepay> os sey anb ap sw501 ee SIEIUASaLg “VatyorunUO uoIsNyS Wy TTT bino uppoypaa VT owed ojray un ofeq soue sen o Sop U9 zy TI 198 eupod ugpesrunwos ap sorpaus soy auqos oxqy tur anb osuarg “ara, srodun ouazza un sezo1qsop ® opmarnuod wey pepares ap sose> soj uo peprfeuone: v| e eaNND ns tos sauaMb Sporg wozeg 4 uLreUL gH J9ULa]] OWOD a1 sod oqea € SeperdT| seANETINET se] B1UIWI ‘uatDa1 opeuMs WEY 9s Sop So||9 V “SEIEIPOUE sepepetd9s seILLapOUT se] 9p wpDdussap eun ud xeleqen 9p oven “prey, THqLD 4 PEND puny ap seouD.08ns se 1od opeardsunt ‘soue soundye aoeq 2ps9q -sorepugoso 4 soyonse1e> a1 -uvtpour spur 7a epeo sgndsop ‘sexianS se] aiuemp arwoured@utd sopegoi® souomeztuomous seis oqe> ¥ uoresoqt 9 sopIH A uo9Iod Tir omoD feuo!DEN opeisy jo PHTUGaG woPexs eorun < emstar en ‘9p sedmoo ye epeztuorous aoorede vonyursiouow aquoua}dui0> pepopos eun anb [2 ua onmd ye mefay ease omnjouT ‘sazopnaduros so] ap orsa1 jo 10d eDuTsunait> sombrend ofeq eperdoo 398 aonb susp anb ugpmpxe ap uisondord ean opmiasuos vy 2 uomoep -o1 eun ua onb “epenua op "ed wags onso ‘orepuyose ap uray un pepa1os e] 9p oypue 4 oft] oj v auodun as opuens onb qe aq seur a1 sns ap upfreznos wumepu! vj es80] Jod stuoMeuLiad eyaNy eUN nua soprums uesuanoua 2s ‘sooTugjOIpeL 0 soaisIaTaY‘SosauduuT teas guseui ap sorpaus sopues® soy SOOTEMST SODSRTU EONS Et iO OIG} un an UpDEnsNT] op O;psuI UN soUDEE OUTAGE 7 44 ‘rasta ap onmd arso ofeq eperapisuoy ‘open -uo9 fe souoperado oeo ¥ uexoy as senuotu sexed wis se][2 U9 U9I -yuio 98 soompi Sa20TBs SOAANNY “seoNPUIN sesjoq OWOD UeZTHSIO ‘9 seuzapou sapepaos se] anb ap owpay fo wa Insisuy ospaxd sy “oapenso ayuourarmapayns of 3 o1ed “¥e2s9p ap OPIS eraIqny ouso> exo jen ou opou un op 79a Te ‘ove> Iu ap zyex x peprfead Uo opezteaxo te 98 oda a1s9 ap ofepuposoRisUr up “oqepUDS [Ap SoqEOx Su ej ouaiqnosop Te sot0d apond ojepupasamaut un o19s an ap «Or “to y -soonprpam souisyresou $0] woul senUorUr OfEPUEIE [PP PUL qe apuoge azduros oun anbrod epaide as ou jerouad epfss 10d Taio UIs “qs9 ‘sesetl 2p PEPs!DOS e] OP LBLPIUL UoPInTsIOD _z ap pepios reas9 [2 UZ “UOFIEOTUNTOD op SOP Sur soy od Fepeiussaid os so} sub goes op sependord 1 3p Sse opand tm Sp FEE Fouo Deion se] souspUaTHD eTpe Tod ar Baa uowso1dxo ej eogruBis onb spur zespord soureysoqap PIOUY srontod ® opliasie souerqey sox rioyE wasey anb [PP TeXeM{ SEut OPA un sopuaius anb éey anb offe CUtPronenert on ow sapeparos sy] 9 upPEDTUNIOD AP 907 Rioewsomteun ‘rein souatid wo “Uos SOTepUP2s9 s0159 SOPOL, IS“ soweqap sono 2p sopeauOUap uNOD [p‘sond “wETE=Ipes apuop UI? Spepmupuoo vun mbe asa? 7089 ap porsn wuido anb AH PHL so yeno sowaqes ou unY "E “rou uo aiquinpRusoUur ap ousls un yammb wovqure ored ‘eaionuys un 196 eLIpod “BSMLIETE aveqap UN PUApeUDSE 26 ‘eSaq anb aduioys “eyua4ou soue so} 2p SOpEIpaur apsop "eITELIOTY lig "epeaade spur zaa wpe esoureus ap oprpaons wes 2s UND “xo 9p sepeforeur sey soue sown soy avuexnp anb so zesuod anb ep uu pire anb o7 somiexzodusy sepsuanaesuo9 asiPonpep uapand ood “um afempuarde fo ua seanpayo> seuniBe] se 9p onb opou Te) 2p ‘Tea “of8 euourour etm 0 uo “sopepazos se] anb opurarasqo oyso e upsesont09 yzmnb sewarsis 3p sootigar sor] ‘uoroemnaes Bap uy 2jqysneyd [9 ‘o1sarureioBe [959 oTeP “ont vy eoHHIO eNO], EP wa uoPeAIsqo yur e1unde upPeMIs e | curso berlinés del 9 de noviembre de 1997 Der starke Grund, zusam- ‘men zu sein. Erinnerungen an die Exfindung des Volkes [La poderosa raxén de estar juntos. Recuerdos de la invencién det pueblo.}, y estoy seguro de que el resultado de esta primera tentativa justifica una continuacién del proyecto, En este experimento cabe ya entrever, in nuce, como este modelo interpreta la sintesi social ala luz del fenémeno del es- tés. Todo parece indicar que los hombres, que carecen de una ra 26n efectiva para convivir en comunidad al socaire de un techo sim- bélico © politico, son inducidos de modo autégeno a abrazar tal razén comprometiéndose a participar en las actividades de una co- ‘muna dispuesta a autoexcitarse. Aquf tienen lugar procesos de in- tercambio mediante mecanismos semdnticos y estresantes que atin no han sido descritos suficientemente. / A modo de adelanto, dirfa que aqui quisiera ensayar una suerte de inversin del modo de pensar psicoanalitico. En relacién con los individuos, busco construir un puente entre la energetica y la se~ mintica, mostrando en qué-medida las tensiones impulsivas inhe- rentes a los cuerpos estén estrechamente ligadas a cadenas signifi- cantes mediadas por la cultura, es decir, expresiones lingissticas y gestos significativos; is puede evidenciar de qué modo y en qué medida la dimensién energética del individuo se inserta me- diante la produccién de sfntomas en la cadena de significantes. To- ‘dos los grandes psicoanalistas han poseido esta sensibilidad respec- toa la subversi6n de lo semadntico en lo energético y viceversa. Mi plar la energética con la seméntica, pero No me pregunto, por tanto, siguiendo a Freud o DeMause, qué t- po de afectos psicolégicos individuales o fa ss pueden activas- se sobre escenarios politicos o colectivos, como, por ejemplo, las ambivalencias en el vinculo con el padre o las derivaciones del dra- ‘ma del nacimiento; me interesa mai como a Deleuze, la pers. ppectiva inversa: geudles son las energfas dindmicas de masas 0 gru- OSE se articulan genuinamente en los colectivos y sélo 2Qué vias de excitaci6n, qué Fantasmas, qué ‘as en los cuerpos sociales a gran escala y como se extien- Cosh’ tensiones puede uno experimentar en sf mismo s6lo a través de la propagacton de la excitacion del grupo, y en qué medida y en qué casos lo que experimentan Tot individuos no es sino una simple y aparente manifestacion individual de Hujos de fuerza colectivos y ‘emanaciones sensoriales imitativas? Con una teorfa de campo de e+ i Upo en tomo a cxta excitacion epidémica podemos acceder, por tanto, a una descripcién de la sociedad basada en expresiones mi- rmetolégicas. Esto significa volver a las texis de Gabriel Tarde. Ciee- tamente, no deja de resultar extraiia la vuelta a alguien como él iquien sélo estuvo cerca de la verdad en sus exageracionest Existe ‘una fatalidad que se ciemne sobre las ciencias sociales francesas que se llama Durkheim, del mismo modo que existe otra fatalidad en la teorfa social alemana cuyo nombre es Max Weber. Gracias a su éxi- to académico, que en otros aspectos fue, como es natural, por de- és merecido, Durkheim fue el responsable directo en Francia de que la linea de investigaci6n socioldgica de Tarde quedara précti- 1o en la actualidad puede ponderarse cuén camente neutralizada. fatal result6 esto para el desarrollo de las ciencias, lo de.Tarde se habria podido aprender el vocabulario y la sintaxis ‘con cuya ayuda se puede realizar un retrato fiel de la sociedad mo- derma. Fue él con su planteamiento quien solucions el problema de la mixtificaci6n informativa y moral de la teorfa de la sociedad que en la actualidad impera por doquier. Tarde comprendié la sociedad mediante expresiones provistas de una fuerza interpretativa y des- criptiva privilegiada. Estoy pensando en el concepto parapsicoanalt tico de «alucinacién generals, eT concepto dinamico de «flujos imi-_ Gator, eL_concepto energélico de vexcitacién colectivay, y en el Concepto ontolégico de «complejidad» o ensambladura total de mé- nadas y células. No es por ello ninguna castalidad que nos demos jeleuze en Ia entrada de este renacimiento de sate ha descollado gracias a la nueva edicién de penser en ss de la histo- ales, pues s6- rond. En mi opinién, ria tebrica de nuestro siglo. Como tampoco es ninguna casualidad que uno de los j6venes filésofos més productivos de la escena fran- cesa, muy préximo a Deleuze, Eric Aliez, haya desempediado wna st so] eiaisa9 exoueut op pacoad ‘9189 9p esas ‘ugiqumes 0 owsxa offuioua um ap upPaeD0K01d Y yuourfexauss anb sv o8fe op sod ‘auduoys uexiso2ay “semustar Js v asseriad sop anb ‘onuoueuy “texayam 4 ‘sepruop ejaepon ‘Sanuanstx sett -09 soduian soy ap ozuaruto> [9 apsop uesaTy 1s oWwOD oererrodu0> sepeuopuon UpIse “uoTsEpUY ap sasty sus UD ‘sopeEODEN seUIP -our sapep219os se] anb ap ugnenoude vy epmpa so pexaa8 wg “sofay opessewiop opt ey 28 ou sosoidunt sorpaut sod wpensnyy yf A v2 -gnuop emno e| ‘somansuy ua exmafn9 e] ap seistTestoatan soe UT -od sopeureye so] tos anb piqes as ‘soodoma sayueypmase so] 4 soxp 2 U9 M99 eAIDsqo 9518 seuiasts so] 4 euopen suaid v] ap omaueaguosoine ap or9j9 je atusueored uaen -sns 96 ‘rendod wmano By upIqumE EIUasas souE SO] apSAP & ‘sa1011 -odns sour sey & sopepisraarun sey ‘sersayS se] ap so] OwoD soTesi94 rum spur sopxo1too ‘ose> opor ua ‘safemyyno sense seanoadsaz sns 9p onuap arusureansadsax opetiog wey as souormen sel Tend ef ofeq Dp touo;en se] elouered op epipoul eHOp Eun US UoDDaNp esta | uo uenmde souorsmaut seisa sepoy.“[esousl ordoutd un uo soiq -and soy 9p eperesop aiiouronefoune uorsertoxe ef opnraat0D BqeY anb ‘eadouna vonnod e] ap yeqoy8 ua8eun ey o reonred wo wroTIO7 -uayoyy osooeype Jap eiouelmad vj 1s :seur eqvanbse 2] anb arppep ap zedeout ‘zapiony ap ove OMNI ns a1uEMp aypsAaIN operons -2p wiqy yj ek eproared ups eup “saropy sns A sesTeUOpEU sesCUT se] anus souoppejas sey uezrue8x0 9s onb jo 2 o1sedso ja eyyiad ss sequre 2p ugpunfios ey -o1m ua ojgand um ap upretLEUD x] OU -09 seme apand aruamreuorseoo 1p anb ue apisar renpiarpur o2xou zw ered un ap woppeagnsnf ey seszaauy osexy vf uo soyuorta asrered op tar upiquie ‘onxontoo onsonu wo> Ho;T|aY uy eHOMDoKIOd eyuEUE secped onb onpipay un woo seni apand ‘sepansanox sepeu | cRamnop uo ‘on uo artomenwourepuny astsuo9 oygond um 2p PEP Tam ey soiquose equoy pp owned 77 ap ofan [> ofea sepedause sou ens ua optrena onunse ais9 axqos Oss!ap of Offp MOTEL SPH OiSis ofpaut ap Seu areE{ UPEMUNSP SPU EISUEUT 9p sOyOVEUP “Tyeootns soustuesaus sn vonopid ua s0U0d anid s9j anb zammp ctu ap vopl wun 0 wopIpan we} wun asrefiog opeaoy wey ‘owres “anuo ‘oad ‘sofeuoien sopersy so] wox2.2Fy anb oO] ap eitINSTP PSO9 ‘eno oxoq wey on ‘ordouud uo ‘senfinue sem sen $e] “an s2qes, ‘e aas 0 emUOPaSeIW E10 Hap 0 E1G12$ uELN HAP SOIG HAR O Tana a uenuo anb outjap jap sosaud soan29q0> ‘yesra4rtm wo woruido ej ap EPENEH Ef aus 50° TeeoDor SHR fou wait 9 paso anb of Psorpuuo uoLerUE ap 0 soangtmuT soss901d S01 19 onb 1ofour offe sourogres wiqo ns 8 sepesB ‘opor UoD "308299 ad oqueypug ns v Zep ap LOH FI ¥ esiouEDNI ns reypordas exspod by 98 opuens une ‘ouspae oumnuad un s9 ‘Sorensen 801214402 sor 2p A wonpumur eauaieduron ej op epson Ns ap eee? ¥ oprreUoD [fru uuioqus jo wa “prexig guay anb asrepeyas apond uprqames wz “opie ap seigo se] ap woppa tamu ASD UP wPEDEISEP WEI TOU, | | cen estos arrangues de naciones burguesas adormecidas la planta ‘cién de los Arboles de la libertad irrumpe simbélicamente a partir de sefiales de alarma. conjunto de americanos, a aiste desde haw jén Francesa y la te- ‘6n basada en la prensa: s6lo desde ese tiempo, por esta sinergia entre politica burguesa y medios de comu- wasas. No es casualidad que Marshall McLuhan haya de- finido la prensa como «la cia esta que durante mucho tiempo no ha de la atencién en la medida en que ha imperado la vision mixtifica- da de la letra impresay la prepsa periodistica como estandartes de la llamada Tustracién. Esta vision piadosa de la prensa ha seguido de- terminando de alguna manera ‘0 como Historia y critica de la piniéin piblica de Habermas, un clisico dentro de la inocencia te6r- ‘ca de los medios. Entretanto, se ha logrado imponer una perspect ‘ya menos benigna de las cosas. Sélo a través de la interacci6n entre os medios de masas, y slo con I de masas, puede producirse grandes poblaciones en el transcurso de pocas semanas, ahora in- ‘uso en pocos dias u horas, son arrobadas por situaciones sincrénk ‘cas de alarma estresantes 0 por ritmos militantes que Haman a la ex- citacién. Aunque son las menos analizadas, estas epidemias tematicas se incluyen dentro de los peligrosos potenciales catastr6ficos de ‘nuestro tempo. La «teorfa del detirio de las masas», que Hermann Broch reclamaba, y que él mismo desarroll6, apenas ba dado un pa- so adelante desde los afios cuarenta. Respecto a estas observaciones, no se puede dejar de tomar en consideracién el factor temporal: en tiempos anteriores, los rumores 6 los instigadores semnticos no po- dian desplazarse con mayor velocidad que los medios de transporte ‘mas veloces, por tanto su celeridad equivalia a la del correo del zar idas también ha- al tempo de una estafeta postal real. A este respecto circulan algu- nas anécd igosas acerca del trifico diplomético entre los jega con el ministro de 2 fue aproximadamente ésta: «Mr. Miller leva ya un afio y medio en Francia y desde entonces no hemos tenido noti- cia de él. Si en Navidad nada sabemos, le escribiremos una carta»: En Ia actualidad, conectariamos con el mensajero en paradero desco- nocido gracias a su mobil phone. Ademés le impondriamos la obliga- sociedad reclama a sus miembros, en un stricto de la expresi6n, en alguien que ma- uso de un arma al servicio de mi pais, pre- inentes», fiero cuidar a viejos HJ. H. Me gustaria indicar que esta inversi6n de lo semantico en lo energético produce un lamativo efecto secundario, a saber, que alli donde esta infiltracién ocurre con intensidad aparece tam- % a (pen) ooqsaqnesap spond 2ypen ‘aug os sonuaqunesuad so) ‘anb ap oseo Jp wo “wrureraqos yy SoaIpotied soy E oAoE ap waRjonA d sODIpoliad so] ap Wapanorg eqosdwioo apand OP ETMDpENs sau Tos ou sowuoruresued so] 2[qnsisaut wioueUr ap wruTEDTe aur anesAN -s9 indus 1g 28re2yTpou apond epeU ‘so[eD0s sax98 sows anb oven ‘ua ‘e2odsar onsa v anb 0] 104 “UpPENBXD ap sosn99}00 sodure> op o 26 [2 wo epenud 2p sourara zestresaqos e| 2p uOPTAYDp sofour grb? ap seurapida se] ap asrepumsp ap peppedeo ey Tn Anu woIDEI0A -o1d ean 195 wpspod onsq “eruezaqos ap UoKSNIE m ENUOD oIUaTE Opout foxo 9p eugped vIM B ap ONuap Uy JauOd ap zede> ‘oxai9u09 ojduiaf> um wo onsonur a1 opuens anb pepts wo aued opewion tesaIqny vounU somo 1s O09 “ep senuoouoax peprfeutiou wun 19 asreoseiFuD v DATans Os99K9 [> SEA suedpnsed soy ommd gnb wisey wanda anb euro wun ‘eseseu ap oumfap [2p koa» ns ud yoorg uMEMAIG] sod opedionte any OXI be oj ap o81y ‘ugpedionred 10d worsryuios ap ono & opp sitour -adoid uorsnyuos ap oprisa tm ap ‘ouistur of $9 anb of ‘o swounou oxo wun Ua sisomaUOpUS eUN 9p Pear uOHTUUOWstEN eu ¥ apuod -sa1109 eondo uprsroam wise ‘eoupistyooisd eanzadsiod eum opsop Uugpemys eso exs1A "epour e] ap sopeoUT & seoMeUIaD seuLIOZ su] OU 4s uos ou souoyuido sepeurey Ise sng ‘seuro sopeuraiaisp ¥ soped {nw esBt0ua op softy ap arsanduio> oynayp un ue soperr2u0 uso anb sozopeuoysuren ose opor ua Los SOMpIIPU soy “PEpIS tatu x06 uo9 s9998 v ‘oo0d un sa9aa ¥ uezsTqisuasur 9s & op2529 -o1d souats o spur ndus ns ap oBony tezerequrasop 96 ‘pepHTENpIAIP -ur ns ap uopezteeSi0 ap opes8 [9 unos ‘onb outo> jee ‘UpIMPDXA ap indyno un X ndut un uadsod sonpuarpur so] sopor anb ozxanyso epadso ujs xensour apand ag “serpauniarun sesrateq A somumnso ap soio;anpuoo ones “uaig some “reuorouny onb outs “89.289 2p s10P -mqinsip seuiasis 90] 9p onusp eurouoIe o> teMTe OU soma anb ey rou s0ey sof 28 opuend wus{Ou. syuoUEMORIed eux Eun weauejd sonuazede sopensny soj o[[9 104 “oouoa jaar um 9 sey auen aidwiais mbe anb o] oppsaape ey as ou anbsod aisixa ou sad 08 $0 ap uopenSproure voiuou! wso ‘sovenxo soreSny uo vfegen anb sisypue ja weg “sopensny is sssouaisod enuo9 enSniowe 2 Toduion savy apeop opezyunuiuy visa opunay Jo opor “cise 9p ‘onund ayso apsocr eIqeY ‘SisTeUeoIe [op 521 red seuraty ‘siseueoossd op uppearesna xy ap ojdurafs je opuats -noar agreondxo spond oisy “resqumysis © we8: pren8 sop “erepapone { sazopejomuca sns anb of ap vite sur A “eradso B95 ow oun apuop enuonaua as vanooyo seu UPENsNI] B] anb ap oy> 94 Pp tos mu09 onb sowouar :ox>4p wy O} OUST PRS IS “a qaaqes ap somoparapsuy sns Ua & yexouaB ‘uo pepapos vy tla preasrese sefouonsasuoo gnb? ‘~yerasopouur afer -09 9p tapes ease ¥por ‘uaqUOPYIMN 289 v anSondar opeauou eX [oP _ejqey ou sod “opeztfeqoy# ousiuss0s0> osonu asa ‘epeMBaxrome peprumueysnd esq “«oustuioyuo> ap oppsanas owsmbrewe» un op wouoiioue x vumnxord Anw 94 onb upises0 eunsfe uo opeompuT ey, ef pais euemre eoodss uopemis e] uo sIuaUrEK|s29x9 OpEEasut souray sow anb e a9paqo o1manureoues pense [2 osese O? suf 4 uo epeyjozresap uopenmoumfie ns eumde anb x] © uopers ean, ‘soreuorBax sewojoruo op wuLi0} us opdurafe 10d ‘Soueua9s9 sono uo uaig seu UODENSMI] eI PUDIS Wa ENMU ON? {soTe_Os ssuODEP jprusa ap se8ny |p [era wa [EDOS eOwEP FI 19s ap 1p wo ours ‘eoso[y e] ap oomear [> ua eNuaNOUD as ou 24 sisifgue [> ‘Soue soun avey aiuourepnse offp .9]INN JU} -sisqpuooisd jap rosy e] Us OpENsoUr ey 98 CIE ‘soiseya ap ugrxouao wis9 radane v epuatsisar epeuanxs Eun UPIG do, testado, filtrado, recodificado. No sirve de mucho impugnarlo: s6lo soy libre en la medida en que puedo interrumpir estas escaladas de excitacién ¢ inmunizarme contra las infecciones de opinién, Es_ precisamente aqui donde cabe cifrar la misién del filésofo en la so- ‘Giedad, si se me permite por unm SS TERNS an ‘cnfitices: demostrar que wn sujeto puede ser interruptor de Tien Gea y energélica: como po i puedo ni quiero ser conductor de estfmulos en una cadena seménti- ‘ca estresante o autémata de un imperativo ético, Ante los temas in- significantes y las tensiones de baja intensidad, los intelectuales se hhan acostumbrado por lo demés a no interceptar de inmediato los ‘impulsos recibidos al socaire de un programa de negacién, siempre tienen la satisfacci6n inmediata de pensar de manera distintaa la del autor de una tesis, Esto se diruta como la prima répida de la rit- ca. Ante tensiones de alta intensidad esto apenas consigue algo mas, puesto que las energias rectificadoras son mas poderosas que las ac: tirudes disidentes. A causa de los temas que'émiten una alta carga cenengética, casi todo se empapa de un contenido extitico. Sise echa tun vistazo al affaire asociado a mi nombre, uno puede observar con claridad cémo muchos periodistas, més atin, colegas del émbito es- ppecializado de la filosofia, que probablemente tienen mucho interés en ser considerados como intelectuales dotados de juicio objetivo y auténomo, actuaron de un modo bastante mecénico como canales de transporte de impulsos de excitacién; en la mayor parte de los ca- s0s,ciertamente, no se tomaron excesivo tiempo para el reajuste del input. En situaciones de este tipo la ascesis intelectual y el esfuerzo por guardar cierta distancia dejan de funcionar. No deja de ser cu- oso que s6lo unos pocos consiguieran formarse una 0} pia, esto es, independiente de la inducci6n a la excitacién, y terrumpir el oleaje imitative, En el futuro habré de hacerse la siguiente pregunta: zhago alguna contribucién al debate o me dejo llevar por la jauria difamatoria? {Es acaso esto lo mismo? Obviamente, este andlisis no halagard a los defensores de la au- 88 tonomia del sujeto, pero tiene fuerza descriptiva, con teorias muy ilustrativas, aparte de ser intuiciones cotidianas. Aqui también puede observarse el punto de vista critico de la subjetividad, una forma de andlisis di- rigida hacia el exterior, vuelta al revés, lamémoslo un andlisis ex: perimental de campo sobre el estrés, lega a un resultado subversi- yo no muy diferente del que se desprende del psicoandlisis mas ambicioso, sobre todo en sus variantes francesas: desde ambas épti- ‘cas, el sujeto es contemplado como algo que sélo desde un punto de vista imaginario puede .ecer en el centro de control de su propia empresa, aunque, a decir verda te que flota al margen de un aci Jetivo y que obedece a sus proj Ambos compartimos un ese: fantasmagé- ‘truida sobre bases dial6gic: el lugar en el que funcionan estos delitios, ‘ojos gracias a la filosofia social, y que misma tal como ¢s completame se acerca del psicoandliss y la investigacién sobre el estrés, toda vez que el teatro europeo desde los gr en el que se ponen més en liza -ctos energéticos de la vida que los semanticos. No es casualidad que drama signifique acont miento [Ereignis). El teatro es una institucié: suerte de ordculo estético, un espacio que con! ‘cuyas prestaciones toda sus citimas posibilidades, aparecer, el veniraHlenguaje y la vis ble. Una institucién milagrosa. Uni (08 ¢s un lugar de intercambio fa un riesgo, pero el fondo hasta lede dejar nunca de sor: prenderse de que una sociedad consiga de vez en cuando dejar ju- gar a su inconsciente en determinados escenarios. 9 6 Temsmmenyoy spun pun ap nung ns wg “orajdui0 rod soo9pnuru> vo afen8uaj ononu un seusaut v sopeBiygo uxrso anb ap uondaarad | woo ueypny seisare sounSe onb eoAPUTENp we eIIMSaT EUSP vasq ‘auais 4 a8 anb sop aromb ormaurou ase ua oun anb oj exed souoysoudxo op wey B| aod sums & ezuaqmo> as anb orund je ese, souopdaoiod sey uasaz0y ‘rovianuy oonsynSum osa201d 9159 opezT -ennau epanb ooo omuosd trey, “afenBuay jo 4 uorsdaazod vy cent tun woo opusuiqns ayusuemaid eueus sou anb vonsmBuy eu eur ap epemone aiuappsu0> a1uats09 ean 191109 ap wa Ou UIT -jemyqey sonosou sod anb ap ‘seamtaqozmbsa seiasostp 9p epnte ty ‘soqus|osUOD 19s ® UeBT Sold :wopeNpau y] ¥ sopeBanta soxq toy so weyqey anb sel ap sopeauourepuny serouotiodxa sey 9p oured euxz9g anb ouamnouay un “pepmupdo? eunBum aispx9 om sot} E10 ‘ua souremnsafe anb seooqunis souoperado sey ‘ono 0d ‘4 ‘nruryDS, reui9} oSo|uswoN2JOoU Jo UE enuSTOUD ds anb uoIonsoy eu s v] ‘ope un sod ‘anua ‘oyprp sofoun ‘oyqsuas ezni90 ¥] anud anb eypuaPUED e] ¥ UseN UODEZTIgIUES op TeITOUT op spur vonogid vy A eppouas seu wopeNpau eT seuEIPHOD seonsms uy seugny se] tod euro as onbiod epnzaapeur exoueur ap [e13U98 uo wiodns 9s onb owsige un o1ge as soandaosad soive & seoxoqus souoperado anua anb ap sisoi ¥] Wa epuny ag “oTereg ap ororur -eaiueid fe sourea199" sou eij9 UD “sqndaazad ayqpapur o} esoUT -gureq]:9]9put of ap wapr epunSas eun aastxa ‘o1s9 ap ouedy “oftpoo ono wa uoproid as nb sefajduioo ssuoypenussoadas ap oftp99 un asremonre apand at -49 ua anb extasqo ag ‘afenBu Jop sarruxy] soy o> ozaydon um x afen -inbo 0189 “a]qpopur> off a1qos uoPuare y euNEAL as odn 9189 9p onxamuoo un 9 -optreng “opuap: -x9 &] 9p souopmouuoD se] anb f> us ze um raKanua efap ‘sured ns 10d ‘fuuroun wsopSuy uoisasdxa x] sruowebua peBunuy ns 09 wer -mnion 9s sosaoueig Soy ‘pnazg & sTonpen ap ora ns uo ‘ouIg wo ameday wyuiyun euewroye wiqeyed e] opensape opout ap eworpr ins v Jaya ap sonedeou wos sexofimenxa senSudy se] ap eLoseur ey ‘ojdurafs 10d sy ‘pepraxspoyy vf ua eoUaN2ay JodeUr UOD av0rede ‘pepyuour e] ap weno v ‘onb erouauadxo wun ‘sofénsus] sommstp ‘9p ofpaur us 2e9 opuens sejasi9s anb oum auan Offa UoD ‘aqDapur 06 oj ap ooypoodso oftp99 Jo apaooud mnbe aq “aatrauspemyqey sourean -peid anb afenBusy op sofanf ap onmfuos um op uaBreur je anatreur “rad anb oxjanbe opor eziany 10d sa ayqiapun of anb ap oypoy [> ‘guos oueurrd ourowtyap oBer un zaA fey, “<2]qapU Op asseuTaE -ousp apand anb svapt ap ofajdunoo aso ap saueaforuy aured so 101" ayn oration um u9 o[9s OnserUIS | ‘194 9p OPOUT YUH Y "IS “a ‘ene 9p sopiqaqua sorolqo soy 9p o1fna ap s0fea Jo Ua eouoas ururefuag raTEA nb sopod un ‘1opensadsa 2 21906 opeAtosqo o| ap 19pod [9 MUD! UDI ure) oxod ‘epenur vj ered woise20 eun ‘Epes anb samme ‘s9 onsore “fuoqusyupy) oxsoru%s o| ap ourypnasy ordarto> fe wOUDI9FaL {e| 21q>9put Oj oD UOPEPEE uD asMpEUE eUDCOP 794 [ELH LH, ‘uoTruyop 2p seoyseg sopepmqisod soquarogp onens o san voqeo BE UDUDI ut epinosua :onSiquie aqusurepeuranxe $9 2]q2piur O[ ap oxdeouo> yp anb ap oypoy j2 uo sesedax anb Any spuropy “S31 “us| ap sofanf soy ap serum] soy seut ovod un sedure wo « oj 3w Joe seg apy selnonTed uoPiqud eunduru OBuge ou ‘2qq199P esi09ap PANT IS A elqpepur of 21 -uoureayosoyg asiapuasdiios apand owg9? “wuodurt anb of use 2 “e> ou afen Sua] [2 Uy “e[ReNUODUD & ro4gon ered eYosoTY x] se1adns ‘anb vuqey anb xewge e 9807] aqreied “eiBojor20d wun ap Jop ous ‘ofenuay ns ap wasta ap ovund 19 apsap 0198 OU OJos9IY Jap UODURY yy xod wumfaid ze 409 0389 seUoDETes EEA ayy “uopuedessp ns epdene 4 ouiuidns 9s omar jp opuend [BM eID O[Os OSIM ‘onb ap vapr ef sousnouos ayrereg se81020 9q{ “OB aso re nod is orad ‘seiqeyed ua ofr remuLi03 ap vs99 ou anb oncraytH “esuad un ‘Souieg puEjoY 9p «ozpUMOss ousturesuad> jo ue yoqug-2qQou op uoPseNTUpe ev ZaA Eno Tesausor v AOA “HEH, atqreapay of ap EONED von LIeH rosuadsns us oyuoyuresuag t i | | hha dado forma a una esquizocrisis involuntaria: piense usted en la famosa escena de las ratas y en su emonstruosa> idea de «interesar- se por» la agonfa de estos animales, esa especie de fluida compene- tracién sentimental con las criaturas que se encuentra al lado © mas alld del lenguaje. Esta ilusién de que la percepcién queda absorbi- dda en los usos lingiifsticos que nos son familiares es un tipo de me- canismo de proteccién ante el éxtasis, pues si uno meditase por su cuenta la radical idiosincrasia y el carcter extraverbal de la percep- ion, serfa constantemente catapultado fuera de s{ mismo, incluso, podria decirse, seria expulsado continuamente hacia las cosas en tanto que cualquier cosa es una invitacién a la excentricidad. No es inefable, por tanto, s6lo el individuo; todo lo complejo, contextual, circundante, atmosférico también lo ¢s. Los sentimientos ante si. ‘maciones que abarcan aspectos totales, las miradas en derredor van lox que una sociedad puede integra OT ee eee eee Ezra Pound compara en su obra Vorticismoal escritor que decible , en esa medida, va més allé del repertorio lin- igitstico existente con la figura del pintor, que no puede por menos de conocer y ensayar tonos y planos de color que vayan ms alld de los nombres de los colores existentes. También en otra ocasién ha- bla de la «concentracién» y de un «nodo vibratorio oscilante, del cual, a través del cual yen el cual no dejan de penetrar las ideas»... P. Sl. Esto tiene que ver con la ya mencionada plétora de matices Tas posibilidades Iéxicas del iguaje, LO¥ BAOTOGOS ‘explicado recientemente ue el aparato visual humano puede llegar a distinguir hasta diez millones de matices de color. Aun cuando vélo miles de ellasunie._ “Farm equivalente linguifstico, ten decenas FaTUN equivalente lingiistico, tendrfamos que aprender decenas yr HO existe vida humana lo su- de miles de palabras relatvas b os Fclentemente Tongeva como para ser capaz de practicar con éxito 2 estas expresiones en juegos lingisticos. Cabe recordar aquf que la ‘mayoria de los hombres lidian durante toda su existencia con un vo- “Mas alld de esto, existe un Ambit ‘troducido para los europeos d desde la alta Edad ‘comenzé a ser tomado en serio po sofos y tedlogos del concepto de infinito. Anteriormente ya se habja introducido de alguna manera a hurtadillas como el daf- ‘mon de una indecibilidad légica en el pensamiento, puesto que se- tin la conocida tesis escolistica lo finito no tiene parangén posible con lo infinito. Desde ese momento, las operacionies con el valor de \égico de lo indecible que, in- lado del pensamiento filoséfico lo infinito se presentan de manera subrepticia como una incesante autoamenaza para la inteligencia humana, En tiltima instancia aqui estd en liza mas un asunto relacionado con lo irrepresentable que con lo indecible, habida cuenta de que lo infinito es precisamente ‘er defiitionem jue excede lo representable. Al mismo tiem- po nuestra inteligencia esté organizada de tal modo que nosotros; a pesar de todo, mos representar lo irrepresentable. De ahi ue una cierta medida de estrés a cause de la infinitud forme parte del modus operandi de la inteligencia europea, Spengler ha realizado interesantes observaciones acerca de cuestiones de este tipo al dife- renciar las culturas a la luz de sus estilos mateméticos. Ha mostrado ‘en cierta medida que en la Antigiedad la cuadratura del cfrculo, {to de salvar el abismo existente entre dos figuras ge era un problema caracteristico. El espiriou de la cambio, se ha manifestado en el célculo infini cAlculos con el {finito. Leibniz pudo ensefiarnos asf cé- mo puede domesticarse mateméticamente el demonio de Ia infini- 98 %6 -epoy? coduran onsonut ua ‘doy sopesuad un sas wourusis an? ‘ 9] OR» “aiesres tn nb sywi vio om 1p "EUOqIOg | Ap SOMprUD so] oD operedusoD “s 1oqeS sod opeuorsasqo vqeiso Somme pUe|OY EPI ns ap soue sou SOT ug “«ugisuadsns uo oxaruresuad> un opeurmousp soursy mbe anb ol» ovadsor spur ugioeraprsuo> eum une Jt ' G67 OFF fo US UqeULIY an O| e19 Ors “yOROTY UPI NS UO i Oitioy EyOSOTY ap eopl NE Uo WoIg spun OUI ‘seapI sTs to ‘sond ‘osrmasng eigap ou «ojosoty tm ap jeuosrad eonzod woBsod -ad aavjp 2] 78D 9H O] WO Bey onb ojjanbe woo wap A wqesuad SOOT ORE apand ojgs ou ‘aspxa anb ap osto fo US sond ‘wopunstp wdoud ns retmorar 10d ‘1 $9 oxopepia4 un 19 anb osand ‘oransn FETUS TATOUOD any Buon ow m ITIMEIMOT TOUT Sp FATE ODO "195 fap Jaqes A wpe 9p Tenpisrpur uomeUIquio> e] anb eso eno mbe eoxruss ott «oun ep -29 ap pepyTENpIMpUT ej ¥ ULIOJUOD> “DIG 9s9AI9Sq0 "«oUN EPED ap peprrenpuLpur FI ® su0jt09 soqnn somtozuD0UOD pepLarsod el seo ap soqop+ [pp o1adsoz re equiqed. -esuad ueurenop ‘o\quie> ua ‘ssrA sopues8 soy onb senuotax sopas aqusumeya wepanb as yeuy Te saxopesued sopures8 soy onb eragos ef sesadns axomb tun 5ureq 9j uoyseo0 un Uy “ereEFOqOS ef ap orpeyp waLioy wun uo eX esazarUt as anb ours ‘onerMEMIOBe 0 wis -enpustpur osadse [9 10d wBoqe ou yp cormaeg e wizedsex anb 0] 10g _20uvI9go8 J95 uN ap eapr Be OUBIIqOs OOTUTEstIad [2 Ue EprOUgE rapt Eun ap resed smnSosuoo ajq3s0d so owoo? apap sa HH -omsirerta Te owst>iZoy [9p ones [> erU9s vend as apuop ‘exgo ns u2 owas jp optrepuTrG guUUEION B Isondsor 1 go8oq7 10d ased ou anb eur e| ¥ ourures um ssa? eaio] wos ow anb ejuexaqos eum ajqisod sq? zeaunfazd easstoop wun eqerpase or mngdsa pp mSopouruouay v ap saxo ns equaridxo anafoy anb {2 U9 «opreuyurage fap ouranur ou1o> eqeBoq] opeNd U9 799 9p aT “eg anb ueyuono sowaisixe smopague se '242Pox, UOD ‘sopemoy ‘uaig so] uoqes ou09 ‘onvadse aiso u2 modwos grdave wee 0} “comjosqe onsoem» 9169 409 epusaduio ue enue ap pepmiatsod 1 gorureyd as vounu anb opou je ap ‘ey so opeiofe wre a2fO31 . 7 BH TAOT Be ond oj owsa anbgruls ‘muesoqos ev ouTuR Tp anb ap TOPIA THER SAGIOH WOS ONUODID 96 OpuEN “opundos je epeorpap egeiBouow ns us ersoymuenr ap orsond ey roxy nb qwog anb offe ‘analog axpuexary wo> 2qereg 9p onyUEXp opout cua Ua UoRDeyox eI aqos KOU FUN “seapy se] ap EOWIY Be VANE] a1 vuyBed 9p aid e wou ap a;sadso run mbe speye surasuisg, -snaredesop ‘oorp oumstut {9 outo9 ‘o wpséFonue as ourarrereg orafhs [p ‘ueurop of 2p BISA e| ¥ eALosUOD 95 K euLAGE af oeRTEY Caf ss jp apuop spe sand ‘opnsosur ousis un woo ‘amuaureniap ‘anbuny “ugpruyap vy 9p sofo| Snur eponb ou oueayere 21qP9pur OF nb asuiap apand ‘zouzadns sopod un sod ugporunsop ns 2p PEPHL “aqysod yj 2p wis 21 € ovens [op fe10U UoTDEAaTa e| RE>yrUSs spand ojos aumgns of jeno ef ap 1ou) v ‘OuMgns of op EUENUEY wOFoR “gop vy sabe uorpeyoo & somaen 1s “1oUAIaT EUDEIadKa” ap ardo> Soo ne Tous! eof orardraya Isy “OOWUNBINp SUNTANS OID o [4H “aanyapy sraeIoTIbUe 0 OnNTUIS HUSuIEDAPAISUD OWS O1|RE wo exojye anb ousuiglas “pepaeay eI ap ajqeoreqeuy wossuounp e| 10d ‘Opeuibsey aus|s af amb ume so oyeeg “ anb s139p 2p aq ‘apfeieg e eivadso1 nb O] 10 “ojnoge [> 10d opejomuoo wnrutuoy tn us asapatremad 1s Ou! -09 ‘opos v 20d ‘opuaTey & ‘ouanbad aiuaureuyut oj & 0 apuess DiuauEyEgUT of e HOPI Ud OWES oIa:ImP UA opueNsdf> pra | | Jeuseder via puede ser un maestro de la reflexi6n alguien que intent, al so- Caire de una terminologia titima, proveernos de certezas defini tax? No, seguramente zPero de qué modo un pensador habria de tener reper ina sociedad? :Por medio de la afrmacién? De la subversin? En dénde radica la oportunidad del penss- ‘niento suspensivo? (Tiene el discurso poético la posibilidad de des {uiciar los goznes de lo enquistado y lo sustancial, de! mismo modo gue un luchador de tachi sin armas logra en ocasiones derribar al soidado mejor pertrechado? sntes una expresién, P, SLA propésito de esto, me pasa porl de Bataille referida a Hegel: durante su vida encontr6 la salvaci6n; de 41 no queda ya mas que un palo de escoba. Un potente pensador ¥ tun débil vividor, he aqui el diagnéstico estandar que realiza el vite lista sobre ef I6gico. En esta observaci6n de Bataille resuenan ecos del discurso de Zaratustra acerca de los «trasmundanos». Niewsche deca en boca de su profeta qu¢ los valores supremos que habia pro- ducido el viejo continente no eran més que un hibrido de planta y espectro. Aqui se puede escuchar el argumento vitalista en toda su acerada pureza. Se expresa como recelo vegetal frente a toda filo- sofia, mas también como recelo espectral frente 2 todos los fil6so- fos; ambas, sospechas ante el telén de fondo de una nueva utopia de Ja intensidad, mas concretamente de la tesis de que debe desarro- Iarse un nuevo tipo de pensamiento no situado al margen de la vi- da. :Qué cabria objetar a una vision de este tipo? Quiz el hecho de {que no se puede confiar en alguien que se prociama a s{ mismo re- alizador de esta doble vida. En las dudas de Roland Barthes acerca de sf mismo se expresa se- guramente la perplejidad de un autor que se sentfa poco en deuda con la vida y que por ello pagaba con el recelo de que estaba en deuda con la ciencia. Es decir, dado que no hago ascos a la vida, no puedo ser més que un charlatén, Para esta opcién de aunar aspec- tos poderosamente separados, probablemente cabria aceptar de ‘momento el rétulo de charlatanerfa. Michel Foucault, por ejemplo, que ha encamnado de manera elocuente el voto de una fuerte liaison centre ambas intensidades, fue tachado en no pocas ocasiones de 96 tence tr charlatin, aunque no dejaba de divertirse cuando reparaba en Ia ae se busca decir con el concepto de char* latén? Hace poco me dediqué a investigar la historia de la palabra con objeto de preparar una conferencia filos6ficoterapéutica en tomno a la diferencia existente en el médica entre operar y hacer magia, La expresin se remonta a un tipo de vocinglero de mercado que surge en plena Italia. tista en la ciudad de Cerreto, la cual era conocida por sus terapeu- tas, los cerretani, de donde pasa, dando un rodeo, a la expresi6n yaé tienen en comtin los vendedores am- jentras los unos cacarean los remedios milagrosos que la mayoria niega, os otros han de vérselas con fOrmulas universales una y otra vez desacreditadas. Iria mucho més lejos y diria que desde Fichte la mayoria de los filésofos que se han hecho un nombre al de la Universidad son tachados de charlatanes porque sla de curar a partir de cierto punto las enfermedades del mundo 0 de la sociedad burguesa, sea a través del asentamiento del yo, la reapropiacién del producto realizado por los productores, sea pre~ conizando una situacién ideal de comunicacion. En la actualidad: parece como si estos médlicos fueran més peligrosos que las enfer~ medades que prometen aliviar. Sin embargo, nos gustaria mas ese tipo de charlatan aultiana y lacaniana que dice a sus clien- tes de entrada: «Yo naturalmente os ayudaré con gusto tanto como pueda, pero os aconsejo que os quedéis con vuestros sfntomas, pues no tenéis nada mejor». A decir verdad, esto no es precisamente lo aque la simple razén terapéutica entiende por un médico de la hu- ‘manidad menesterosa. fa fo HJ. HA esta figura del charlatén en cuanto fil6sofo deberia_ afiadirsele ia del bufén, aunque tal vez también la del homeépata, * 6 nb ys ows r9LIg-2qqoy OpeUgE BY ‘ seeanigod voiZoy x] seyo anuo ‘seynuar outs ‘e>yH9j tun 92 -sixo ou anb oprpuatua ey eOsoTy e| PepHEMre B Wo O19 ‘21qUION ansa woo souruyap sonosou ane] ap aruazanp vonzod eoxo| Run aispso anbiod ‘sej20d 80} u290109 oj9s anb wysood ey wo esu: “sox ‘soaypsoyy souruiip: uo 294 vroumid 0d opresuod Te A oy premey of anb of e uppoanp we ssopuEUTuRUD “eyOsoTy 7 suonfonswep osed tm opep bu eOsoTy ey» “orLIDSO ey ‘esOuT SOUT ‘ORTON Un ELIS ON? ‘osinostp [op sazefiny $0] soua8io sns ta eqeiuatt snsinssip ordaouo> [2 nb opout ows [oP ‘onuaturesuad jap sepruda 4 sept se] ua trezejdsap 28 anb eI -se { «ugysuadms» vaso aereztferiorem apand ow1gg? ZosugsoTy Osn9 sip jp ua frdieig) owaqunpamtose ye Epes 4 Tenseooxd “werpaut woqne Ly eqeunye ow0> ‘s1uDumeDIsyq ‘Sa OFOs0TY [9 ‘oBreqw WIS “HEH “ODP TF F Sci uo [equa epruaa 4 epr ap ausans gun, “ojfis ep sarerauiad s9101104 $0] ua asopupdode sexrezany soprande sns ap sou aqdxo op ween anb ssxo1sos9 so] ap prapoe. vaso op owuo: [ofa You 2189 “p04 ans9 ‘Osea a180 oqqioapur se ayuosoad oxafqo sombreng -afensiua| je sowuapusosuen ueiany soueumy oruaqur>auionss [2 A pepyenud e] 1s otsOD seMDe OPA -uas ap 200787 “IPIUNY2sPION ap TEA! ap eqeae anb x] owto> souoHE -soyment e ayusonax spur Zax eped Aos anb sesaquo> ap 21 IS ‘d “ Pan “ord wae 20d) souo}ana] seiso 9p orpour ua ‘ou1o> ‘opnuas ap searsord 6 xo sepuaiagp ueunMaap ‘aumasqo ox ‘onb ‘ssuo;eso n seaqered sop anus seuusur souOPeUsEP se] Ua eDEOdsIad BoD asx>NPOR uy ages ouroo ‘eonsmSuy] eiSeu ns ap 009 avey oF OWED “ossnOy, ‘op ofayfad yo uo axaur 2s ajnesnog omg ap xepwsfo opand our oN “an, reg ap sokesuo sounde ap 0 aprereg ‘SHOT oyster ‘saqrf ap sor -xon soz0four so] ap Oper Te Waid spt eRAIS as “eHOSOTY ¥I ap sepodn “re se] wo enuanoua as anb eiqo eum ouistwse 59 Tosmnoy puowey, ‘auqos vsian anb [2 ‘ymeonog sod ow2s9 ofjaq SUE OUQRT TH “SEE “any upisaidxo ap seauioy opeosng ueket| WeIOID 0 SYDsTIzIN OWOD souopestiod anb pepyyenses $9 oN “egosoTy | ap afenSua] jo ua Jp -uoyaide uelop as ou owanxo sym Oy aE oIMaREATDIUTIT9 [2 0 08 wey [2 ood seueumy sepuriodyg “eye exed a1qusoozeur axduroys $9 ‘ey0s0]y z] ouaduza as anb oyonut sod ‘onb uorsusunp eum vzue> “qe wages op optso2 7y owod wxqo wun anb opeunsE eq TPHUAL|SPIOD “anupry-so81099 s01p989 [q "BAISIosIp wo!sasdxo k| 9p 591 sod sey 10d wunBaid wl © za8 eno raajoa ourafaq -esonsnfue uorseanafyo sambpen> nb sofoy spur oyonun wa xopraru wyfixate ns onb 4 ‘orqistarpur s2 pep {ea ns anb ap souantoo 9s ugiqurer“sojop Jo rxz0dos ousmboseut yp anb ua epipaw yf ug -o9ped anb epelig eso eun ‘ors{qo un ek {as ap efop soueii9 uss odiano yp anb ap opnuas |p ue uoP!Uyap e “so opuaidurog ~«soue8u9 wis odiono» um asrearo ered sopoigur ous nos ou sontreia9ej sosuayuutpanoud so] owo9 wensontr ses03me SOI -esmboseu jap epanbsnq e| ¥ owos uo yrenreng 4 aznajeq 9p sou -opeaydxa se} 199] © s2sj0a anb soureyspuan ownd aas9 Uy IS “a -ommourremindso epeanse ‘earsoax euzioy eum woo s39n] SepOr ¥ INsT<209 ey:pod euENHIEDNOF easmdun epis ej wo eisboseur omauay9 (5 “oadun owstureu spuop sife oDur spur aruampens s9 1opesuad [2 anb red ouzous wun ‘osodus ‘osoyrueut ap auod 2s epuanspre ns uo ‘epesfoig A eiqo anu9 ferutqey ORONO? e1I02xP ‘enuod ¥] ¥ozolquise 9s OU IMEI a OpuEND UNE ‘opE] O10 40g opyugap vy afiereg anb of opor amn/>, YN ‘se 88oppy uneyy sod wre) omos auaurewaud OprEyop onKa1 une uopestunto> ap auans eum o vasandsax ap oMIDs9 uN XaD2xH0 UqLI -snq anb 's9 0189 *«esandsoz» eum ap equren 9s anb rexejze &.oisand sip operse ey ounButu 'se9 ‘osmostp rur a1usurEognd opestow0> uy exoye easeq anb soy sopor ap ‘anb ap oysoy [2 ue xa apand 236 omg “vargoo] wun ordiounsd [9 apsop onsixa ou anb ure aruowayd ~auns ua8uo ns wouoA ‘sara SOUODEDOSE sepeUOTDUaLE eX sx] OULOD tse ‘souopeusiojop 0 souoresioatRioy seso sepon ‘sopeauid sou ap seworuss tos ou anb us eprpaut xy uo “199 9p Opour Ww Y “IS “a esepmsqe wei seimaaq ¥ orerpaunn ap opfonpuod & awaurEAts -eur we opm ey anb [2 ‘oprusyue> ns anb spur osnpour uorssodxo ‘9p opour ns opis eq nb 10g? zas9 so viunfasd yyy -oduian 02 el Anus wa,uptsnaiodar eta} ginfisuo> onb uppemnoe ea = od dom way modonues upysosdx9 ej asnponur parsn ‘somrarunpazord « serum -oid ap ofsiduoy ao v ypuasayar 1aoey op uy Y ‘OUP ouwuI: ‘omany Un uD wperasox4 ands an Zan vy e eongued EusTUaTUT eo “Br pnb op Bf Woqey © ‘peprueumy x] ered etsbap uonseTD Eun e ou “Ton wo sejeane sone Uo a1eqop UA equiv EIUBIUT pam “eruOA ee owro2 souny fe Cues “epeuorXayor woLOTEIoUr eBoreNsD eM 9p OP -e1 fe “epiqeo ep 28 opuop ‘esuap a1uauTEONgISD yeruxsi Woes yU09 ‘ean 9p opuanseg “omsqueminy [9 Wo £ 198 je owoI ue oURLIeBSap jay onuaturesuad [> uo) wUIOIUT RoYOSOTY UOPSETUOIFTIOD en OWIOD punue 2g ommpgns yp ‘omany 9 4 siussaud 9 ‘opesed jo uo so1q so] ap epuaatsuoo v] wied sear ‘seutr0U 0 sotOToeoytpoD #2089 ‘ojman ja anb senuayy Js anus sortpstp Anur sospxayas & sons, sooreut fa uemS 9$ sauOEMULIOS Sop $e] an Vo—ReE ARIepIA] ap ow \ -sinnuanyy jo augos Dung 7» oisendsa Dun, O|RApGNS OULOD say & ‘ow -ny abaodo vtod sown ¥293 e>UI9,EOD NS Ap OT jokes Jo wa esuorg! roupuny onbsnd 12 pand souson zor “uorpeyar soureyqeiti9 sonosou spuop omund anso ua so 4 eyprenSues v] v sed eysaod e| opueno ssouorua eq eyosoTy 2] ‘e1OUas ns v wssania|d axpuaz ap olbp wsso0d ey ap [IIS ‘ugPouny ¥ anb ef u9 uoFreMUs ej ox8ns opurEND ‘Ix o} spar ang ‘ops9y-0 Opwta 19s opand ou anb of ap p 3 ‘B epatus anb opnojoo op orajdar oonssa uy ofa zou souopoensqe se] auqos :oulstur of s9 anb Of G “«9fTEap [> UOD sojuafirgp 4 soperiof s2[o8uy op seuacop 10d souuopou soqqeye se our 09 aye [2 ta us sopepias sopuess sey ase Zo} etm UP IOFe ‘uosjoypin 1od opeunoe opepanb ry anb of opie oxar fo exeg “seuistus Js od off 398 tiaremb ou oad ‘soqnp 198 wap ang wonydosopryd aooun osopuvsapisu09 uanBis eou.9%a1 ¥| A ess90d 21 ‘sofensBuay soj ap oonersiy osmosdur0D un e paDi9}q "eIOURS UO 21 ~tauoo as anb wpe Bun ap Y OUIOD sTUYSp esIGED ‘TeADMpau eIOy -siout v[joq wun opuezyan ‘onb uorerais eun eumuop ‘eoustede ey ‘9p esood x] { pepiaa el ap esoud v] anus semiapoul souorse}ax $e] 9p Paquin ja wise]y “oruatenDeUDy [ap wyOsOTy EL osndns anb opps. ut awious 29 ap omrouour im sod sounputssaid 1s “pepmLrapopy 1 9p uopdnust B eisey sopeouDs0 soradse ua opuois ands se J. A “ypra pepansauy | ap ssuopeineysar seeMENDop & sartreoytpa se] Ue epanbsnq ey 7p ‘eanejax pepyoud ey ap zepnp oqu> on -soonpuiop sousruorejdoau 80] 2p sarueayipo seuraiss soy angfoy Urey] ow0> “exyosoTyered =p sesoi8\jo1100u seuLIoy ap s94eN v SOS|apUT $0] ¥ INE OWIOD OpI>—330 wyqey 98 § suoduarur ws9 ap ou8yad [9 opiqnied eqey pepand -puy ej ed onbume ‘owsapour arquioy Jap ‘ouusrar oy s9 an of ‘0 «E> asgeiaw suadworup ey 9p uprsoidxo ap run ‘pjasou wy anb ofpeue upiquia sxeyny ‘ajqifay-ou 4 9]qiBo] ovuoturestiod 9p opis ans ty xx offis ja Us anb 0] opor se9 apuad exosory yf afenBuay [pp osaifan a1so aq -sypsmaIN ud ‘opor a1qos ‘k precfiaprory 9p “KEEP ‘OID ‘ToNEYUE 19 ‘o}durof> 10d ‘“esuad uoo eases ‘operen [ap wunio] F|® Opes, ou oruarurestid op odn un ap axfes0s Te xnx offis [2 u2 opidumunt ey anb ja opis ey oruarunseuax ap od nb ugrsuanxa ns epor us serqite> opon jadnedap ap wuorsry 3s9 SUB] P aa ou OUND o}Og “wonsHBOTS ersoLONE wf A ope -en ound [9 ow09 SeuLIOF UD [PUY Te EBUISSp as 4 spur Zan epeD 29p ee ed tido a la palabra «humanismon? (Comment redonner un sens au mot «hu- manisme>). Ahora bien, zqué significa dar una respuesta en 1997 en Suiza, o en 1999, ante la opinién piiblica alemana, alas ideas heideggerianas en torno al humanismo? Después del otofio aleman del afio 1999, sabemos algo més de los riesgos inherentes a la tenta- tiva de contestar a Heidegger, méxime si la planteamos desde sus inismos presupuestos. Al menos de mar recta se ha puesto ico puede ser dar la palabra a Heidegger, hace dialogar en serio con otros autores cercanos, como es el caso de Platén y de Nietzsche, figuras que fue- ron puestas en relacién con Heidegger a lo largo de mi discurso como interlocutores invitados. Uno ya se habia acostumbrado a la méxima «nunca més una gran politica cultural», y hete aqui la refe- rencia a este problema, una cuestién en la que no se ha avanzado ‘mucho a causa de la cortedad de miras. El escindalo que se organizé6 a continuacién no es sino una prueba de que la recepcién de Heidegger en la Alemania de la pos- guerra nunca ha conducido a resultados importantes ni en su pri- ‘mera fase ni en la posterior, es decir: ni en la piadosa recepcién que domin6 hasta la década de los afios sesenta ni en la fase de rechazo inaugurada por Adorno y su jenga de la autenticidad, que, vista re- trospectivamente, parece perdurar hasta la actualidad. Hoy ett dia, el rasgo mis significativo de esta tendencia consiste en que hay pe- Hiodistas que se arrogan el derecho a realizar juicios generalés mo- ralizantes sobre un pensador que, sin ningtin género de dudas, for- ‘ma parte de la primera linea de la filosofia europea, quizd el tinico ‘en nuestro siglo que, mirando con cierta amplitud, podria aspirar a codearse con Plat6n, san Agustin, santo Tomds, Spinoza, Kant, Hegel y Nietesche. La adhesién y el rechazo son dos formas de ter- giversar a un pensador, sobre todo cuando la tergiversacin por re- chazo es un mecanismo implantado en nosotros de manera parti- cularmente profunda. Su presupuesto es una recepcién deformada desde hace mucho tiempo. El nombre de Heidegger sigue siendo para nosotros algo asi como el comodin que, en el interior de una’ cultura de la discusién politicamente narcisista, sitve para mostrar {que estamos en el campo de la gente decente. 104 Probablemente he de confesar esto: mi tentativa de hacer de Heidegger un contempordneo partiendo de sus posiciones mas des- tacadas ha fracasado estrepitosamente en este discurs6. Fracasado, a decir verdad, porque en mi texto tenfa que lidiar con dos enormes dificultades, de las cuales no podria afirmar sinceramente si las he hondura. Ambas tienen una significativa por el hombre y conllevan por esta raz6n tecnol6gica: mente avanzada de la historia. Con ello se presentan dos dificultades | “que tocan dos grande les humanas y culturales, bien independientes, bien inseparal En cual- quier caso, serfa falso decir que el escndalo era inevitable. El dis- ‘curso fre por primera vez proferido dos afios antes de que tuviera lugar el debate aleman, durante una mafiana de encuentros en un téatro de Basilea ante un pliblico muy numeroso, y, asimismo, con- ‘lufa una serie de reflexiones sobre ciertos aspectos del humanismo en la actualidad. Antes ce mi intervenci6n, hablaron, en este orden, Imre Kertész, Joachim Gauck, Vittorio Hésle, Elisabeth Bronfen, Wolfgang Rihm, Annemarie Schimmel,’ Vittorio Lampugnani y os. Por esta raz6n estaba convencido de contar con un piblico fa- vorablemente predispuesto a acoger los aspectos mas escabrosos del tema «Humanismo, hoy». Esta serie de conferencias ha aparecido entretanto en la editorial Schwabe de Basilea, en una edici6n al cui- dado de Frank Geerk, el promotor de este evento. Me gustaria que los periodistas alemanes hicieran el esfuerzo de volver a leer todo el texto en su contexto original. Entonces encontrarfan plausible la idea de que «denuncia» no es sino otra palabra para expresar la des truccién del contexto. Me acuerdo perfectamente de cémo mi tex- to, que ley6 un conocido actor en mi lugar a causa de problemas con la vor, fue recibido en medio de una atmésfera de serenidad y animadamente receptiva, como era propio, por otro lado, a tenor En la lectu- el pasaje de de la dicci6n ir6nica a la ver que seria de la expos rarealizada, como he dicho, por un locutor profesios 103 sems0y se] ap seu05u9j9p 80] ap solo $0] & “on oyesIKe $9 ON "SATE Sp ieale un woo sopeypaniod o-soueieied ous soujupme wi uos ou sousspou S07 93D anb oj x958y wred wpe x oreyd o1302 e sesooauap ufap 2uquoy [> | s ajqisod sa ojos uowensnyy e7-edina ns sod caprpanit ap zese7e1y ou vied owoo auaBijaut 9 euSyuaq auouuaTYNS O] EXSTEM ap Pose TTT fq ISU 9p wzsony widord ns op om, _ #3004 apand axquioy [> B opntios SuDD O| ypod jap ovugTIAI Tarys Komatord jp we operuaiens “nb woiuosy A voniod Dp estou wa omo> eARETBNE HO UR apsep s988opraH any anb auerypne|> ‘ouwuopnyosas aso ap jeuOUEpUTY LO2IAUOD BL OpUsIS AINRaS & #010 eso io101 ones to were sozquroy sol 10d souoemyosoa ce] anb ap ugzes e| $9 ews “qn2ey £9 OM ‘sezsany seidoad sns OpUEzT gv on ap wozer eL 9 Ws “aIqHey $9 oUt “SEzIaNY SEIPOrC sus OUT pn omar ys v asepnie ap zede> eos aaquioy j= anb ap peprraisod ‘Laub ‘Sond ‘oangsua opour ap einBose sou 9g “Opeafes wspod soxp Sod epueTioduy ap 39% -orueaqueyd 2ys9 2p S022 sourelay sounsqe axreqonos wapan| -sSiny opm uoo uoPestaaulos ns uo opens#Bax ‘«souseaes apond sa889pio}] 9p uninp osoury [> Uy ovoqoarord of auquioy fe ‘s01c] 9p epre sopeai> jap o1usuienap ‘ot “ey 01 8 rou afgedinxouy un ‘opor opoosen ¥ eDUSpUD ae “ay eum arspxo aiquioy [> ua anb op eapr e] Woo ouEUIaIUE ap Euan? unmBy ueg “omougar { ooxnuz20a ovusturestad um ap vapt ej 10d | epeiqanias equiso ‘euerunsndic wie SeNUDTU ‘CUERSLD UOHIPER UT -uoysaudunt vy eioye sep apand owos saitre20q9 0 sesopanou te om -osqe uo oxad ‘sesopiqure Anur seapt ap ‘pepsaa 119p v “TEN 2g SeDUeUos! 9p isa Bap opuanred < ‘sounurut we sejnonied 1) «alex» osourar jo sen oueuaBSaproy res ad jap o1waranows jo sefonbsoq op ‘sand ‘grey TE OTTER USOT erga mommoeamecrcae | NN aay UD Se a ‘dnb op anb ap “seaT Seen ne eener ae a wound ej zegied ‘epeu anb some ‘oureyuiag ‘aqua enue ap soueat seq 30d osed ss osod ‘goygnd ou anb epeatid uorsuanax vse tiuano tuo somuo) 1s seutiaqey] ¥ gzou0Y ‘o2ared upias ‘on’ owsrar jo ‘ofesed aso auemp 2]q)st4 BrOuCUE 9p oRsYp as ¥ayiseg ap oonand Tg Za1ueyuq woo owondxe any ofoppp onSaue aise sep ap 7EN ‘anb ugpmg soizps09 Jp “PepIiuio> aEseq VoD opiqyoas any UoTeI subjetivista que, al abrigo de su certeza, no puede por menos desembocar en la explotaci6n, desfiguracisn y destrucci6n del , desde el punto de vista de'os teono- incia un estado radical de aislamiento, en el caso de mado de meditacién [Besinnungl, aun enfatizando el hecho de que a éste no se puede acceder desde uno mismo, puesto que, en el caso de que sea posible, ha de ser «donado» 0 venviado>. El problema que se plantea en estos discursos no es el de que, al escucharlos por ver primera,’ cueste comprenderlos; Ja dificultad del sujeto. Es mas, no ‘cabe duda de que la teonomfa, por no me! tonomfa, carece de buen gustg, toda vez que sc dirige contra todo tipo de vanidad humana, Estando en el ambiente le una buena so- ciedad estos diacurtondeberin, enilamente, ears, Ahora bie, sociedad? Fl centro en Dios mien- Tras que el hombre no es mas que un punto en la periferia; el ser en_ el centro, mientras que el seraht [Da‘Sfin]_en tanto que pastor del Ser, se desplazia Tos margenes: éstas son ideas que han dejado de Con todo, en esta recusacién heideggeriana del humanismo tra Gicional se deja entrever la existencia de un habito de pensamiento inveterada herencia europea, un gesto que no de- ler tanto si se tiene algtin barrunto de lo que el pen- 10 ha pretendido y enseiia te respecto, en el afio 1946 Heidegger afirm: el elemento esencial; es el ser, més bien, la exsistencia (humana)», Una frase que para la época fue una bom- ba, y que, después de cincuenta afios, mi pardfrasis ha terminado por detonar. HJ. H. Ante este tel6n de fondo aparece la ingenieria genética, 108 cn tkima instancia nada més que como la kima fase de lo que use {ed ha defnido como un «proceso encaminado al incremento del” oder» 0, dicho en teiminologia heidegyerians, como engranaje técnico_[Gestll. Mediante este paso, la objesivacin del entealcan- za un extadio posterior accediendo incluso al meollo de la mecéini- ca de la vida. La discusi6n como tal en torno a la manipulacion ge- nética no supone una novedad. Ha tenido lugar durante, al menos, los tltimos veinte afios adquiriendo, entretanto, los perfles de-unsa cantinela monétona: uno ya ha escuchado los argumentos de todas las partes hasta Ia saciedad. , Con respec- toal primer asunto, me gustaria observar que hoy vivimos ya, aun de ‘manera imaginaria, en un calendario post Dolly creatamn. Desde €] mo- {Geen el que se publics la noticia, fechada el mes de febrero de (= i la célula clonada como futura oveja, nada ha sido ya igual ‘cabezas de los hombres. Se siente por vez primera que el in- critica respecto a la bi es una reali- dad gue hemos dejado atrés. Sucede algo muy significativo, algo , seguimos estando envueltos en un debate puramente metafisico. Apenas se han esbo- zado vagamente los primeros indicios, y la fantasia ya salta ante la 109 ri ‘ouistuensyo [9 te auquimsoo so ouToD ‘Is avuosaRIpUE Sy “seprdy| SEL “osqe 0} 0 ajqenanfsu O| UoD 01981009 BP 89 quia apond o7x2}U09 as: a OMMOD GH faa S03 sarede Sours Sub “orn” woo! “aaatiTety *fafendiua] je woo ‘soanalgns sopeiss soy 4 wzoywunsadsa sn & sng 9D O8n > Toy HOHE Ff *3IqUIOMUT uo soarede eypusraud O wDaT puajaptr soony separ» Sep EpO> Se “juve sopeuoge uanSissenuatar ugzez09 9 sopresreBs9p wo epmip ou any aiouureoi opour um ap ‘onb eoed9 eum v oputiods09 3s souquioy soy anb s9 0289 por ap wouaNs9sH09 eT “OH Coon Saou o] OwioD EqeIapIsuOD as an ojjonbe 3p onupsfion® uozei00 o 19 S03(upDOuH SOITOUIDTS GOD (‘oueenewoney niga Uo oun ENUOpe as Sp oruEND ‘yeumbew © \UReopotue un ap pmo uo umreeor ouepenykn a rae ap & mundse jap ‘orf jap TeuoDIpEN worstpEIOUT e] oxsandns pnb of ap vpnp wis spur orm ‘yUaNsHK9 01 oP TexeueS PEprEGEs> 21x uaknqunues sovusur9ye spur Z94 epeD ouIsTIEDIM OsnD U9 HOD -eaytiaa op ontsouoxd osa90xd un owo> ypoods osaooid um ooo “PePRUsSPOR [p 109 oremt “e2iBoI0r00 49 jeuourepuny osano1d “Sy ap Saivisn[ear anb uouon Sovray[ sows 21) “OEDE so jeubeur oy ‘pared OB ap o1paur Ws 501 HEME ey oy Sep -uauuioprontte sopeynaytp se ap epunBas vy op voszoe spur seaqeyed seunfie apap ‘ugpolqo wis> so8o0a1 ap uy e ‘sUTEAUIEG “IS “A “Em muasoad age yal on -peposou e] ap onunuoosp iaizere [e eDAsnf OyI9y ey os pepyear us opow anso 9p opueniae 1s auarestmsaad ap sefop opond ot ‘o8sequia wig ‘oda ais9 ap oouigistq opezovap tn ap zny ze eI -uejd 9s 18 oAanu o} pepure|> oo s1qrorad sourapod oyog “oanrantsd ousruensii ye aenonas 9s onb ‘osorStjas-ooyosoTY OaxaIUOD UN UD soemze sojjouresap 50] Brqn paisn sauoIsnye $689 TOD “HFA ‘a1qmoy 9 W09 oppared 0 pepausp! ns ap rausoe seapt sas Jopuajap sod asopurnsestieut Uso sauqKIOy So] 000g ox je oUER Us anb zestiad opunsqe avazed ou ‘SoIg] UO op =pored 0 pepnuap! ns woo saya sotmse 10d opusnnostp soqfe> se] sod treqeies so1quioy soy ‘a of818 [op s0papaute ‘omuezig ap t20d9 i ua onb souraay opueng ‘oorugjod s07e),cu199 un saxon uefop soumeSoxionm sors anb ze8ou apond as ON ¢zoa eye wig ns & azpeur ing ap gpouis8 eueusz2y x] asony anb oupuouray oxas ap onprarpur mM. ‘9p ‘ojdauol> sod ‘resuad anb waqey grits? Teusrediq wurisis oyan -yewr ‘opos woo “4 ye epeoonso wUINTD eT EpsEIsase ‘oyqusodur wfoue 95 ‘anb,oj ‘euansaiy woo epeayde wiany ys ‘woREUOD Fe erelune our ot mmuap owof fp b0d9 ns aod epespasbu e xo van se ou Ajog anb opous OwsTEE op ‘one 104 “‘Uepy ap 1929 -o1d jap sondsap opezoua8 oo0dure oad ‘ears peprtestieo wf 10d op -erpua8u9 ou A ‘ugerpoulomre sod axpeg soid J 10d aqusurexzamp opeurey :o018ojoan of1po9 Jo uo voyruBs sana mbe sond ‘opnuss ns v ausafouo9 anb o] ua souaur ye Snpof wow sminuad waIIN ap ERLE 193 ej as1eaqjde & x94j0n eapod anb ye auquroy un ‘Sis ap sendsap_ OY Toumad [a euas opeuop suqUIoY Joumd [a anb ‘ono nop “eu opesiandi fe vjodiaru os9pio> & soIq auido WOIepOsE ef ob aod ‘pepijiqisod eso amppxo anb epiqey ou “uprqure: pamb ‘sxquroy qe eznf a6 efoso ef sod 4 ‘ojjoamesop Jap jepuarod feuy un ap wapt jgunos masones; © una estrella, como puede verse en la tumba de Heidegger en Messkirch: las fechas del nacimiento y la muerte como tales nunca faltan, Son marcas infranqueables, puntos de contacto entre lo ac- cident y 10 incondicionado.¥,peie «todo exo, hoy en dia puede — estos signifcativos signos de nuestro“ con | se adjunta una cruz; uns pirimide, como hac ‘cas limftrofes, EI nacimiento es objeto de planificaci6n; la muerte ‘en clertos lug ogra dilatar el euerpo se ha hecho operable en den ser canalizados mediante (onicas estéticas y quimicas. el pen “samiento 16gico, Wablar, waducir y inuchas otras operaciones men- tales pueden ser cifradas a través de célculos que pueden repetir las fia seguly Con esta lista. 2Qué hay que aprender de estas observaciones? Se trata de pro- esos catastr6ficos con un alcance teérico-cultural de tal calado que nadie puede pasarlos por alto. A la vista de preguntas tan impor tates, quied no debemes hacernos los locos, no hacer caso a nadie yresponder de inmediato, sino averiguar por primera vez. cOmo se han éxpresado los grandes autores del siglo ante estas transforma ciones tan importantes. Si tuviera que volver a redactar la conferen- cia del «Parque Humano», la dotaria de otra organizacién, con frontaria, por ejemplo, dos de las manifestaciones intelectuales mas ‘eminentes de pensadores del siglo xX advertidos de las dos grandes catéstrofes. He de decir que aqui utilizo la expresi6n «catéstrofe» en tun sentido ambiguo; es decir, como concepto ligado a una teoria en tomo a procesos, y tal como se utiliza en cl lenguaje habitual. Pues bien, haria referencia, por un lado, al articulo de Paul Valéry «La crise de lesprite, fechado en el 19 (con un suplemento adi- ional que data de 1922), y, por otto, a la ya aludida carta heideg- geriana Sobre el humanismo, escrita en el aio 1946. Dos textos que, desde planteamientos ‘diferentes, conducen a cualquiera de noso- tros directamente a 16. monstruoso. En ambos aflora la siguiente m2 ha sido en realidad el sujeto de esta crisis? Quién Jo ocurrido? ¥ desde un punto de vis- ta general, cqué conclusiones pueden sacarse de todas estas cir- cunstancias para los que reflexionan sobre el mentado, aconteci- miento? Los dos autores realizan el diagndstico de este complejo catastréfico, y lo analizan no tanto a la luz de juicios morales, sino a tenor de sus consideraciones sobre la técnica como genuino poder universal, Mientras Valéry describe el fenémeno desde el sesgo de tuna teorfa de la mn, Heidegger lo hace criticando el mode- lo subjetivista y humanista. Valéry dice, por ejemplo, cosas como é5- ta: lo que ahora sabemos es que tamibieA Ta Gvllizacion es mortal Tue wel abi de Ta Historia nos afecta a todos», Esta es una idea tengo ninguna duda de que ésta és una de las dos o tres frases defi- nitorias en términos absolutos del siglo. significa, dicho lisa y lla namente, que no sélo el hombre es mortal, como suponia la tad ign helénica, cristiana y humanista, smo también la civilizacion; también &1a, pues, ha de ser comprendida a partir de ahora como {ina empres mortal y faible, maxime después de haber sobrevivido ‘con Jo justo a Ja crisis hasta la fecha més traumdtica. En esta atrevi- da expresion, Valéry compara hasta tal punto mortalidad y civiliza- Gon que ailicipa asimismo Er problema ecolbgico. Todas las cular as, todos Tos colectivos Con su eqilo de existehcia, de manera particular las sociedades teenolégicamente avanzada, tienen a par- tir de este momento una relacién ineludible con su propia finitud. Cuando se cierne este peligro de autodestruccién inmanente a la cultura, los hombres no pueden por menos de tomar posicién de ‘modo cada vez més consciente ante la cuestiOn de su poder y su ejer- cicio. Estan obligados, como mucho, desde la Primera Guerra Mun- dial, a contestar a la pregunta de si han sido capaces de aprender al- go sobre ellos mismos a partir de lo que les ha sobrevenido. que contestar hoy a esa misma pregunta, si ‘de hechos tan significativos como la Primera Guerra Mundial, Ta us su Bp opmundoid ey ou une anbiod omyosqe uo owuus 5 90U0D OF ‘ou Une axqurog [> anb op oonspuerp [> uoo ezardura owsprewmy {2 21908 eue9 e| ap eanepeu! ugHepustTODes x] anb asap eUpod fepouss eawuoy wun _u9 oso wsordxo aramb 98 1g “aug [spmambuy sows sO} oan 2ny rust ns a STALE VED ered ugp { ongjonuo ovuayuepucut waurTeuoP ype “wodeP solta qr Pen Toropuas aidmao 1p s0d uouTam o sowoturepueM Zomp sO{ HATS -go 0j0s ou anb sarquioyy spuuef oyay wey of anb oj ap spur uefo> “214 usSuaruo 9s souquuoy so] aub se ynezaz PHUDUMPENY “Sie [pp woiijar wu “lopesiosuo> sya ap oud un apsap ‘oper o> { BAD HBF e op uoSlrew Te eunTupE UORTaY ap aad FapIaEL an OF uo1g esuaxd oF 0 “o8op epanb 2s ayuouresanp et rar | womb oraq “eioye saruaytt ered sousaqap atuoueax 7puoP ‘uo ‘optimus 9p sopelioy ofes un ‘opsap se 10d ‘s9 oxep> a ‘TE > Bunnr7) oxep Ye owos U9 TeNpow v wiLAUT exouEU ENO 2p ouprp “0 ‘s8509 seq 4 zn} ana wiDuO9 9s anb o] a1qos suOMKDI;a as onb e outs ‘any e 8 ejasos 2s anb 0] ajdurayuoo as anb x mysur of9s ON “onisiaaqns opruaiuo) wea op msondod eum exes: 1288p! ‘uaig eiouy“a1taxe] opitazuco opor ap wunzoU sod eypadsos onb yes -sanjun spread wun 9p wren ag YD Jap mY we orNdO Of seadq] ‘sand ‘s0 uorensny &| 2p pauauepuny O98 ooidn Tq “opmoTEps9 JOH uur ns zn] ¥] © auodxa as & upRsoNd Uo vs99 vy UO ENDUad 2s 0 214 “Rosop 98 ‘siva_yMs of epuoye ow Uo!DeIApIstOD woud vy 9puOP Ty “s9[qisao0e o1uaurear|qnd souopduosop opueztear a4 oun amb | zopusyarde ‘sayuapisoine o sere svs09 ap uopedura uo x] [E arounredxa owuoturesuad o uopensnyy ouros apuaidwos 2s usu -fenniqey] ‘ousonstur ap o uoENsNIT 9p 9 mbe wren as anb o| 9p IF ‘eu1a9 epUaD v ages om oun ‘se offe ¥MIsod 96 OpUEND “IS “A get3s pp soiseds jo ‘oxquioy Jap spaen ¥ a1uapepuesdsor wsed anb ofes a wut 9 zesyu ap ‘opo) ap sesod v ‘esuafinxo ns ue owsTUEUMY [2 2xq0s e “ro ns uo raiZoproqy 2p osojepueaso 01808 Jp PIPED ON? TH “EH corp) Jp uo Tu arquioy jo uo ju assely apand ooodwm anb mpeue eq ogo ‘rofBoproy] unBog ‘suzanur Py Ue TU Jos 2 Uo tu ‘oquoUTely “as19u “erop pond ou epesmu ensonyy “pineonojeypou BT 9p o2x1 oP! “ouoo un ua 90%p 9s SwauzeyfsopsnSau puannad 2521 OU 2] #19908 77 ‘axquioy [9p 4198 Jap use [> ta Pz UO atuaWITEaN Fase anb O] 2! aide azamnb 9s 16 ajonnsme> | ap oses 9 wo ‘send ‘senur onb eH, "ugponnsop ap seagseu seyuo sus Wo eumuis8 uafeun ns eAnD9}9 rouewr 9p opuensour eqeise epipaur e1sa— wo onb opunut 269 ‘ou repo a1quioy jop opimur fe o1sedsax opunyord spur oonsuBerp "an sezqjeas v onusode im ou1oD see ‘SepEnmo0 seppeISs9p se] SePOr ‘ap 2ouypeg jo adumuxt onb jp tio oeuanse un oxsayrureus ap auod ‘3s nby ‘sojunasogur sovuaroyms opesned tesqey WA 2189 owtoD sorda> soo anb ap onmaumnae [9 ofeq owstaeumy ap tianbna el sezqTRM ‘fou as ‘spouesy uasof ag9 © wD ns Uo ‘OFEL Ove j= Uo “1OBKOPIOH, opuens osti9xsry o1reU99$9 [9p tORSaND eI Ope] ap fap souspod oN gonpor seistuoSaioud outo9 Jo9stiede ueysionb apuop se Osn|> uy “enoisi|¥] 2p JOpus ope] 9 Wo “uoFsdaoxo urs seo ‘gquaUUTEUY ‘genuoouaar © o1fona ey 95 ‘eros ef op sox0r9" ONO ‘sOsquIOY so anb ons opor eompu ON? zeaorpodanure eun owiod yee oBe 2p ‘woruys a1apio uos ou oduian onsanu ap sean] se2saruEB se] ‘oseay? zopifioura sowiay anb [ap oogonsere> ofsjdwioo 2269 wo ep cera: 9 sourefy opueno saxquioy So] ap oxeT> ua soureoes anb o] s> pnb? waa ns v evunBaid 96 £ Ar9peq sod opnouiooe ovusyurezeydsop yp ‘ounoso spur eyaepon optoy ap ugar tn arae ‘sudos 1989pI9H ‘sopmmoura aferrpuard ap sossoard sous aiqos ugPouare ef eure] soureupod of9s ‘svusur cesneumye seatnSaud seiso v sopuodsas sourexgisinb 1g ‘soondaoso gos v oporop somouay, Zuinfy FPR sSuOHEANOM se] UOD EpeUOID “ajsi wesuad 9p Opom ns op uomeMIOFUEN YUN ‘ou eum SOTIS im Sppauose FAT Zopumnso ex so] anb of e poovour soouRTp S94 9 Ho OpAanOS WEY 96 VF covasueD Osed zombren9 ap 4 opO1 3p “faaSumnunsuy oHUSTEEEpanoude [op UPDeVErsUOD yo [HOI UODEATA \ manera adecuada por lo que ¢s. Cuando se define de manera con- Yencional en términos de animal rationale, no hace sino relacionar ina saber To que son Tos animales, y cree entender To que es Ia rats 1o que quiere decir es que posce una vision general del asunto yse siente como en casa, En este plano siguen argumentando o vuelven 4 aTGUMeTTAT todos aquellos para quienes hay demasiadas incert- umbres y opacidades, lo mismo da si son viejas 0 nuevas, es igual, y buscan su salvaci6n a la luz de un «nuevo humanismo». Es cl caso, por ejemplo, de ese neokantismo reaccionario surgido en Francia que empez6 caricaturizando el pensamiento supuestamente an- tihumanista del 68 y termin6 rechazéndolo a tenor de esta caricatu- ra que habia pergefiado de manera previa. Lo humano es algo que se sabe que se tiene. El humanismo es el fundamentalismo de nues- tra cultura, la religidn politica del hombre occidental globalizado, una actitud que se jacta tanto de su bondad y perspicacia que se de- ita al verse imitada por doquier. ‘Cuando muestra que el hombre tiene a su cargo el espacio del cence donde se plantea en general la pregunta por el ser, Heidegger se convierte en el ontélogo de la inhospitalidad [Unheimlichkeit] del__ hombre en su propia casa, A través del hombre acontecen sucesos tan explosivos como la guerra mundial (en cuanto proyecto plane- tario sobre Ta cuestion del poder) y la explotacién total de la tierra tario sobre la cuestién del poder) y la explotacién toral de la derra_ yde lo viviente en aras de la produccion, el comercio y el consumo, = lavisién edificante del humanismo en la escuela y en a politica do ‘mingueras. Ojo, no quiero decir con esto que Heidegger tenga en ‘ima instancia toda la raz6n. Su gran error fue su tardanza en afrontar el encuentro con el abismo de la destruccién nacionalso- cialsta del pueblo judo y con las atrocidades del exterminio sovié- tico. De este modo, su fracaso como pensador de la actualidad que 6 lastrado de antemano en un punto importante, puesto que é sélo habria podido desarrollar adecuadamente su pregunta por la técnica si hubiera analizado la fenomenologia de la politica de muerte de manera tan explicita como demandaban los acontec- ne mientos del siglo. Tampoco él pudo dirigir su mirada a este relim- breve instante lo hacer otra cosa que desviar ‘6 en la direc. netraba toda? Lo que él logra todavia pe bramiento son abstracciones fantasmales centre perpetradores y victimas, agresores y defensores, to demécratas ya no son tan evidentes como las que parece capaz dk percibir el ojo normal. A partir de ese momento, s6lo pueden exis- tir malentendidos. Intentemos ahora definir con mayor exactitud la excentricidad ‘ontolégica de la situacién esta apertura exterior alo abier to. La ciencia moderna describe la naturaleza como una hi quina que se construye a sf misma, La expresion corniente para de logfa y la geolo; wuccién maquinica: por un lado, se construyen méquinas vitales por medio, ciertamente, de procedimientos autoplasticos y poiéticos. Lo cual no deja de resultar inguietante: es dev todo esto no s6lo siga viviendo y no ims, sienta y se ponga en movimiento; que, gracias a una sensibili- dad organfsmica, gracias a una condicién vegetal, gracias a un pro- ceso de animalizacién, se construya en el mundo algo tan puntual jo «sea» a secas, sino que, ade- como una apertura al mundo con valor de inicio. Es extrafio que Stomos insensibles sean tan imprudentes como para 3e con Ta capacidad nerviosa, el dolor y la memoria eThombré ZNO @ esto una sitiacion desconcerrante? Ast s,s ‘hingiin géneto de dudas, pero sdlo si el hombre esti al Te puede sorprender esto. A decir verdad, esta situaciGn desconcer “ante sélo puede sorprenderle en el contexto desu propia y major” imonstruosidad, de su todaviz monstruosa Cay dde Tamar Inatencién, de su éxtasis ontologico, es decir, iodo lo discretamente Con ¢sa palabra tan amplia ya la vez tan vaga: «exis. ienelas, A tenor de esta situacion, surge el segundo proceso singu— Tar ya mentado: que, adicionalmente respecto a la maquina vital, en uy er “sews of se] uo a1UdIKtA 0} 9p SOBIpOD So] IqHOSHEN uvzadura rund sexBojoua se] oup> ‘TeuSreun oyunse un oMLO> oH 4 ‘soureeisuos opuens euraqgoud 9 ou anb vy] woo wouapuLTEp w soutas Kory “‘fuD91 eI A rapod [a 10d erunfiond vy ap asrefiqsap ed ow 15¢ {5 Jod wiurBaod e] anb ‘GBrequis ups “Siapyes BT ‘ered “wofanu OBory J9p ssx0UDs SO] UD UCIONLTTAUOD 9$ SaLqUIOY SO} anb jp wa aso ‘oduran ns ap oonosry omarurpaiuose Jap opunyoud spur arasdigiur [9 any ss ‘[poptuowny 9 ap asnanf po & voruoro vquog 27) weypsuayy sep afunynz, mp pun squoquory aq igo ns uo srodsef ou -09 eansnetpxa We BIOEW ap UOPENS BAoNU eIs9 9p sor! A soos -srense soyferap soy owuamour unSumu uw erezzTene OU PepITEas Ua |p anbuny ‘wisi ap ound ns uasouanbadws & ugisnosip epor u99934 1 soBeduryyax soy ap s0839pIOH seredas ap seapremian sey ‘soduran soy ap mundso ye asopumdepe anb os ‘saueurare soonsrun soy anb ourstur 0] exafip 7 1s owo> ‘see epeq Jo88aproq & reiardiaim opnuas ap vozareo anb jue ag. -Opurnur ja aie eEpoU -od oduon onsonu op so: “ay jop seuenua seidoid se ap ‘ian ap opour HS e “WEES SODTTOTE sofluoy Sop S07 “souorxayar sns ap wjais> x] ueqeutiytios anb sou -oprjaiar wero Presefien A eumysommgy ap soBedunyjax sor“ -x9 vy] epor weIOBe ou sosorarut sorsa anb ugiqure aap anb A -ooamba eqeisa sa8apiayy sowadse anb ua gideamry s99ey wosnq ‘“peiuaurepuny onBoroapr oud fe v120dsox anb of 10d “uoq wioye ‘oonaSojode sguaim un ugiqura wpuosss as SEBOPISH op souorxayas seas9 ap se:nop anb ap epnp aqro on “uodef aaqos seure> -troure sequiog sop se] 2p orusrurezup] Jap owe Un VqBIOWOUZIOD 98 upiqurea ‘riaatpsny ap epustiadxo ek omstiapny Jp ops 19 OW eq -axo 9s anb 0} ‘oustupwuny po augos puny e] eqEI2epaL {9 anb Wo OrtI9LE -out jo Ua ‘9961 9p ouOIO [2 Uy “eTI9 9190s OpEUORKaYaA EY “UNE seUE ‘epuariadxa wise opereistoo ey Js 198SapIop] orad feoqutore equIog 2 op epuapadxe e] opin ey ou UMP onsseyy [9 anb oisond su “pepiaa vj epor apissx unepg onsaeWy [P uD aonb sep souspod ou eX sonosou ‘apap sq ‘seuenstio seiBopeue se 4 oonsIEr op. our Jo’ ofeq omnjosqe ta oars sou ow eX stauaruresuad sns e anSayd orp ‘epueysm eum uo ‘onbsod s9 antitsmbuy tra wyasas sou ‘108 -SaproHT ap ose [9 ua ‘Ors9 1G "puPRta snpow Jap UoPdo0u09 wan. eum so amiodun 0] e108amr9 wise ap semBy uy “ory o TUEW, “ojqeq owio> sosorsyfax sosopepuny & oxunfo ‘eunfieSey A erequeys, wos npury omuaruresuod jap sonsavut ap Opet Te “93]-08] oWOD ‘epMpiqes by & Mas fap SONsEUI ap OPE] Te OJOpUPDIGN so 198Bap “p}{ © apuoidio> 9s 1of>ur o1109 ‘roa 9p opows Tw Y~2xquI0Y [oP ompout zod 0 arquioy jap vox92e pepuaa vf 10d eiunoad s988apIoq ‘ugpesres ap oururea un 10d soststasduios sourmig uo wrunfasd uoi8ij2x ap sopepuny un anb opour owstur Jaq] “sozouzodns suo woo uo sepesoioiut se20d9 uo uexodsoud ojos operED owt 2 ap somuorurearureyd ouig> onvadsax a1so & opeiopes trey soatrr0d -mo}u0> sounfty ‘seuepaBBoproy souomayar soyqeye we 2u9uI suarede se] ap exysuayo epuatea auLioua ¥] reis1> aqeo ‘o1qMoYJeP squene IgAs|OND OMH0D ‘oypyP zoFoUH “0 argu ‘owos epearueyd ‘198 fap uonson> ¥] ap opepuared +t nso Uy “ ‘o1uD omd aq» euasqo s988apraqy anb of opmgs opuals angis upiquea vaeu: -ny apadss vj ap soaquiaren 0] ered ‘ope] ono 104 “Tewrue ono und -uru suodsip ou anb jap ‘pepyeion ye oanejox o1usrumuas tm 0 op -unur [2p opnuas tin ‘oaifigjoruo owes9 ap od un woo sejasi9A ap ey ‘ans A ezaqeo ey wi9pp ‘«auqes anb opuotodnsaid aaduots ‘929 -woy [9 ‘aquaIsfx9 0] por Yo? UODeFeduIOD Uo ‘onb ap opAUDs fo uD seaidiaiut ugiqura espod 2s omg “woStrered uls eamtsodxo wziary un aqusuresiagmrep wos peiosayord owes eyp1q anb yo u9 ‘osed 9p vas oyptp ‘orxar un ‘exquioy [9 s9 anb opunus ap eropeMLO§ xm -epp ey 4 jeune [op optmur ap ezaagod ef ‘expard ey ap opuna 9p v2 Pye] awa soruarsexa sePuaraRp se] ‘ego ns uapistp anb ssuODD—5 sesorpar 4 seppoouod se] e auiL0JUOD “(OR6I-Gz6T) verfEzeu v7 ap sayor -tuuopun) sodameg orxor ns vo opepoaresp vy J28Raproyy‘wamreu zgosoTy eI us ower osed un wa “opunuT OMEN UT OpuRaT PS EGE 3s o1MaTEURHINT [SUS ob lop FTesUT ap pEpILGwOd By TEM Mediologia de la arena HJ. H. Intentemos dar un paso més en relaci6n con la turbulen- cia originada por el debate en toro al «Parque Humano». ¢Queé se puede constatar en relacién con nuestra situacién hist6rica, la com- posicién interna de nuestra sociedad y su sit que deberfamos impulsar un poco més lejos nuestro andlisis anterior acerca de los textos subyacentes de la polémica y preguntarnes por Jo que hasta el momento no ha sido dicho o visto del asunto. P. SL Me parece que lo que podemos aprender de este arreglo medistico del asunto es algo decisivo acerca del sistema productivo de atenci6n en la cultura de masas y, haciendo este diagnéstico ex- tensible a otras esferas, de la fabrica medidtica de la sociedad mo-, derma. En sitima instancia, recomendaria a cualquier Gentifico 0 - “[éaato de a cultura que quisiera saber cOmo funciona la construceién social de la realidad al margen de las revstas especializadas que hi- ciera en algiin momento la experiencia de convertirse en el centro de un escéndalo nacional. En estos meses he aprendido més del mo- do de funcionamiento de nuestra opinién publica que en toda mi vida precedente, Tal vez exagere, pero se trata de una experiencia que no puede compensarse con el birrete de doctor en sociologia Una maiiana me desperté y me di cuenta de que habfa cafdo en des uscado los medios de comunicacién y el dest decidieron montar el escandalo y mostrar que cado en una tarea marginal ‘Nieusche habia sospechado, se ha llegado a una repeticién de la An- tigtiedad bajo seudénimos contemporaneos. No se comprende lo suficiente qué es la Modemnidad o la Anti- siiedad si slo seguimos teniendo a Ia vista la tucha en las alturas en- tre los anciensy los maderes en la literatura y en las artes figurativas \s tradiciones literarias oficiales y sublimes, bajo la imagen de la Antigtiedad que se brinda en los Institutos, existen renacimientos 130 que exigen volver a plantear una renovada querell: renacimientos re- vestidos de rasgos inquietantes, Hasta ahora siempre hemos enten- dido por renacimiento el resurgimiento de un maridaje de las elites ccalturales y cientificas europeas con los modelos literarios y cultu- rales de la Antigiledad, Pero aqui se ha pasado por alto también al- go totalmente decisivo. La cultura romana de masas en-el mundo antiguo ha demostrado en el fnterin que ella también ¢s capaz de propiciar un renacimiento, un tipo de renacimiento, a decir verdad, {que no ha sido del todo advertido por los observadores-de este fe- smeno, He aqui la Jecci6n que hemos de extraer del siglo Xx des- 1a Optica de la historia de las civilizaciones. No se ha reparado en ei hecho de que los modernos han retomado la cultura griaga Gel “combate j han wielio-a reper sus [weRos ‘Go Maportante, nos topamos.con el regreso de la arena romana Gonrla progresiva transformacion de | cuestién, La industria cultural romana giraba en toro @ cmucles del Girco; podria dedirse que sus articulos fundamentales (Seni rN te PATS URE NENTS TE echo Slo 104 yen verdad, con unas connotaciones tanto arquiiec@nicas Como. dfamatingicas. Si exisieran junto 4 WUESUOS AoTogos anti- gimnastas 0 gladiGsofos de la Antigtiedad, segura mente seriamos mas conscientes del drama que ha tenido lugar en ra st ‘ugnoasiad ey ua sured remo euspod 98 owio9? ‘a|qedino emstur eyo 9 ol BUIBD|A BI IS song ‘sofeas sox sendun sapod 3219 28 amb se] v seuosiad ueaguoes as of9s “eoua.ouoD epeut uo> 90d un ‘anb ua o}uaWOUT j9 Ua UOFsd2ox9 ap opers9 2189 Op WEITLYSIp sof[2 Sopa “uoroeu8tpur yap sifmdye\4 ap saypou sexo ug “sopeuOPUTy SONG uy so] ap uoperedas ej aumudns sso vy] “ONSUe[red ua seonOu ‘pon F ePHON sp opem mw Foonn a WAR WE woorin 9s omioureysed rq “onis TapAbyEND Spssp A Opor asxSap apand aa fun Tod Seo WO ‘DEpSHOS e] ap SKHUSTANTD Se] ORE v UIP ~aing ab souOpERAIs Wor SOFEpUTIED O saul S07 wuMffo un vo Ofep “Ups9 ered ajeamba eunuadas yeuopdaoxe ugpem NDeSUAS e] ¥ seIDeIH safqisod uaseY as UOHEZTEC ‘nb wunioj a ap ‘Sodure> sorusyp S07 anu sot SIT SOy WISSTEGSIp NU Ts WS USPASS ap OPEN un aIeHe “oSeq -mo wg ‘sejmibuen suusuieieipaur Seite; Oleg Seseur ap euISpout onb MuEpOLAp 0 sou -onunsip ap etinss un ‘eonqnd uprmdo wy uetIGFtIOS Ab SEDI “Sul se] ap SS Ofps Fei 10d ‘soamiodap SompeNsS Soy A seIOHOU Se “Tep dp sopeSiesus seussisys soj ‘soyuaurepred soy ua 9u9p woDeZTTA $p EASOTT ssousrresour sowtromnsis so] v uoPuaTe asreisasd ap EP -zepiou anueaseq oprpeue opr -yquSis mm eeonaBious eonyjods upysardxo vv wReBioI0 O18y “ead ouspse je s1usureonyodoorsd sefmfos empod adeaso ap ows -sej un of9s anb exPnpap 9s wja aq “asreoynsnf exorpnd 1s wiopa9 -orepse worpearosqo eum ‘pepo!oos ¥] ap orsar jo uP sopod J> ua ‘seuame seis ua rapod jo ua womb anb ap sisargdiy xy opermutzoy weg saye10s soloed sory oFTSTATUSST [SP ENTITT TOI ELA SeSeRT BP ONManATUSIONUS [s aN SplowDse] OdA ap ugTUoD ‘rep BOTT ap erouarstxo vj arqos ouwuraiue ap ortiage jo 1ouod ap wf -eiuoa vy eupuar vonsInSuy ear msg “OTMATEMTATANUS ap OMIT “TA omo> ‘souozer setianq woo ‘eurorsis 2189 stugop soweupog ‘euedsg uo Aoy op exp [9 eased] opusssaiqos ey ‘So%p 289 U9 ezED EI ‘69 0189 ‘TWA EI ap “ePap as ouRIUE OUOD ‘0 wUEUI 01 sayeumue 9p armeseu | ap 00 un “BIRT Sp OjRoRID0d Tusiaid ay ouDqureyoBop oko sores o oueure UES op FoRUATE aP Wopeqtan atuspen vy 10d epeuRditione pian oe ‘sguiope ‘onb zu JoraASUY epeIAIOAUT OWOD oMaTUMTUBIANUD 9p a:reseUT B ~UH 8] ap euOISTY vj ap ws ap O1tnd [2 apsop oorun oUDMIOUIS ey & [eM op ONsUEN fo v9 orUaTUEUODUNY ua gjuod as anb o| jube peprear wg “orpesse Jop wsorp wun eID BU -raso} 2 ounUy “opernsor [op 0 O19 [PP OF Jap WopoENSGE op -woroeq ‘spur wpeu teqeoyruBis seuode sey o2ad ‘seaisnjouoD sexe eur uo oydurofo sod ‘seongurd soxmeseu sete uo owoD Jse “eps ap uorsnppuoo { emarode e] e sopearpap soTenItT so] Uo WeqeNUOD -up a aiduiors eonsrar ugPerjexe ap somarut sory cROM TS wERpIOU Tad sons seouopun sns opuvpouressp omdis eau jp oduson op ‘Osed [o WOH ‘oouPLINpay [op 810] 0] ¥ ueqedionied ‘souLre ap sop -eprepow se] sepon ua { ‘ouraduy Jap sepunoud se] sepor ap soati9p -s20:d orporwoy 2p sojeuoweu souBodure> soy anb ef us ‘pepren -s9q v{ 9p jeuuoy edomg ap edop eun sImnsuos wisey orpuedxe 98 miarsis anso ‘sa1operaduia so] ap e20d9 v ug PEP ef sp OOH 1 uh uo gusto» eo SURE USS Rep BS ap aT ‘ousor ua operytrEio wes. 1 SO] US weBiny wEFUIN FA seserrb eo spars soe THUDHTIO sos ua ‘onb sepedso uo> ey>ny op sofan! so] ap opuaRE “yond mp npios wap ssypU ns Wa pudGeE Aap Op Seapr Fe] TEL SH Of ap SOTD| SFU UME ka OonspUeTp aieg_wuRHeTDSSM pepsysor e| ‘3p O1aTaTUSIOND 9p FOIPOUI so] Wo BAIN vj € OsoITNI Tp :omuDIop our soproiose soonepaur soyepupare so] us euansez anb 2 ‘easop spur jeurfirews jemaxon uoystaump ey wsosdxo os aby ‘euase ¥] 9p onto [e oper stuSuMOraTAe® ensELTE anb eurerfeion vangypour pepa_oos wun we 9s apuop oUdLIA 2169 Ua sq Team 4 jexouo8 euare Bun 9 pepapes eI ap uOPRME;STEN y ‘uo sesnipeoo ours uaozy ou opueuLoyuy "uaknyfur 9 ueRIe SOUS soqja anb yj uo wuare ve omjosqe ua OZESTA UN seYDD UIs Orad ‘sor fancién de la arena toma la voz can- jn de la masa curiosa ala vista de un espectéculo que fascina a la par que sincroniza las actitudes toes algo que slo pueden saber fos modernos ces de que el mismos se hayan entregado a esta causa, aunque no como especta- dor es tan informativa desde este punto de vista porque cae en el centro de la arena y desde ese emplazamiento aprovecha y toma parte en la informacién decisiva, as dor esta inttilmente cerrada, y que el éxito del luchador sélo pue- TO To Haga, Una GUeSTO, por OW Tado, que musica se plantea entre Seger Gee x caeucnen en, as gradas, porque ninguno de ellos hha ido tan lejos como para salir de aqui. Para el espectador, los leo- + nes y los cristianos estan en un mismo nivel, por lo que siempre hay garantia de diversién. Es decir, lo que desde un punto de vista es {adio total. Por lo que respecta a mi caso concreto, debe tenerse en Goenta que la fanfarvia de salida parti6 en primer lugar de los me- dios de comunicacién del Die Zeit y Der Spiege que erraron con su critica y su vigilan JHa de concluirse por todo ello que la cconciencia critica se ha transformado en la formula pnico et circen- ses? Entiéndaseme bien: con esto no quiero decir que haya dejado de existir una auténtica critica. Sin embargo, ahora sf que soy cons- lente de que la critica tiene sentido como prictica de resistencia contra el circo periodistico neorromano. Pienso en el valioso ar- téculo de Antje Vollmer «El caballero de la hipermoral» en el Frank- furter Allgeneinen Zeitung, en el diéfano andlisis del problema reali- zado por Klaus Podak en el Siiddeutsche Zeitung, por no citar algunas otras intervenciones. Existi6 una gran cantidad de periodistas, tan- to en medios radiofénicos como en prensa, que comprendieron el abuso la tergiversacidn de la funcién de los medios que tuvo lugar amt en el affaive. Ellos actuaron a modo de rompeolas contra la co- rent. se quiere descifrar el texto subyacente a estos sucesos, se de- beria prestar atencién también al hecho de q) la cultura europea se puede interpretar, ent otras pos luz de cémo vuelve a utilizar la cuestion de la Antigitedad. Bajo es- te punto de vista, nuestra relacién con la situacién de la‘Roma pre- primero que hizo la monarquia cristiana fue volver a repetir formas de construcci6n romanas come la basilica y el edificio circular el s- para el Teatro Imperi en Jos nuevos parlamentos, sin olvidar las més antiguas salas univ sitarias, Todas ellas son formas arquitecténicas en las que hay que ofr las voces i ividuales de los hombres, La antigua forma que més _ pora una sugerente formula circular para las necesidades de la cul tura de masas que ha visto de nuevo la luz_ El estado es, por tanto, lugar de culo delfaalisino, que de nuevo se ha encarnado en la rl a3, ET fahun e3 la sentencia que determina la TedoFesy vencidos. Asimismo, por otro lado, eS la vax omaiuam, elma en términos concluyentes sobre la nueva ci espectadores aflufan a la a 1n objeto de estar presen- tes en el momento en que el su pie encima del per- dedor, En la arena moder: n dejado de imponerse formas de_ _Juego de distincign incruenta entre vencedores y vencidos. Pero el 125 at -opavar seun§ie uo anb owzeuSeun opang “vauauss0) opuaronpoud 2qnu Pun e opiinp s19409 un owoa omy “oon|gnd yop er © z9po208 ered openaope oummme> [2 onuooue ‘euNID ¥| “eu ojos souojsardxo san snso aq ‘eoquspiodonue < ugpeonsamop ‘[ozp)] Sunny2r7 :axep sordaouod san ofeq opeztue8i0 equise «otreumpy anb “Fear [2 21908 osmaspp 19 onb orso e eNpEUe 10g auoffo top orvodse tun esipaid Anu erouew op 12901 e euoto ‘sountuoue sosanoid ap orxan *4o9 [2 19 eRvaNp eiaueW 9p LetO_OE=r apand as ou anb so] enuOD soysoy ‘ezawin 2] ‘iqea by ‘souowoaSe se ered ugHoakoad ap sony das wo oppraatton uekey 98 sos0149s9 & soyosgry ‘seis anb se 2q ‘sonbee sonuayous 2p o1afgo ua oppiaation ey 26 wouesy uo anb ‘boaqoljanoH [oy OUI0D seIsTONOHE 9p OsL9 [9 $9. seouDMLofid sns uo seisnze soun3ie woz" outo> ‘soLreuoIanfoxas sosaz0ad s01so snfeox © uepfoaressp anb sopanbe enuod masaioad & pepil>ydiod NP sonsp ‘souquioy so] ap eoseur y ered sojqruodstp 0 s91q ~so00% spuawojeap UOs ou seaTUDH sexsa anb OpEp ‘Opel OM0 104 quopeMis waso & ed opeBal] ey 99? © Zoxreqreg v] v sTONpUOD onadse aweambuy 2x59 pond? sraranb uss sse eiunBoid 9s oun, “ouraia9 aqusurepudwian ersar sou seoruD91 seis9 Ud arsyxo anb 31 -weombut o1adse 1g uopoe ap soarem soy ap uowendure ayuapuaid “Hos wun ap o1quie> ¥ euranx> ugIe>ytsoDoIe eu axquIoY [op 23 282 vio anb 298 epor ‘orepuy2se un ad ‘onuoumpear $9 speed sy “SS]EME SINT FA SPUS|TE Gam O] op uoIsuoNNa eum { pepramniodo Spor we Cugzei09 je sosedeazeur ap upioearide e] ua ‘souelup ap Zeydsen Top CoRR yuo ‘ojdurafo sod ‘osuayy STN seo “SpA eitzopout wyfinp wy 2p ofedso ja ua pique o jeognIe wonga 38 esSojousa1 e| ap spread vj ap ofedsa jo TS ‘PjduiaywOD 9$ [9 opuens ‘ouisar oBisuo9 axqiioW To epaENe UpPeLST Sub? :onuaunsod spur 30 “#4 98 viunfaad ej orxaruo2 aise ug “uoTouaIUOD aqisod ns { uo!eZ AAD Bf 9p ous [> uo wuqeY anb axreqreq ap peoUDIOd [o a1qos eoy “Story onb sed e] © erexoiq| uoRoys eum equionut passa sy “oonLD ot onmd ns ¥ [9 21908 osmostp fp Pur [> 3eA9q] so\jo8 sowiayuayUy “up!reeraAuoD WRI wIS9 ap OLY TV“ EH comsueumy [ap sgndsap» ruajqoad [9 woo osenn ap seyjona y :s1soul-o1q £ sensjou eBolorg -rapey 10d opon epanb wisepon “euaxe 9p peparsos 19 9999 -nd su &| 9p wsorpisur UorDeuLIO}sUEN EpRsOUD! wISD BIIUOD wi239T09 ouorssor wun zez7uefuo souisionb Js & ‘ouspse} op 0 Osise OF [9p [BP e109 Bf oD UOTDETDX Uo ‘onb osuord ‘sesnsy seIs9 ap TIsIA ‘y operpe(S opauautadx un ooo reuy fo easey odn yo giuene (B01 sey gxdaoe ous jp anbiod opeuep o20d aywaut vonsjod ey -roquosqe equuisazau vuare wy ap 811 anb oj ap uozes wa wiasoU09 eAoUEUT op. soouomua apsoq ‘oanpD jexqumn un oprpasssuen ey 9s eBure euanb -ad ns 4 soprun sopeisg so] ap a1uapysaid re epereqor8 vonprpaut ez ‘onb opueuniye 1mn8as apand oxpeu ‘ousmour os1>a% 14 BI UO UOEXayut ap oxund ap apap pend as aruoursiqeqord x “eIpH F| WONSIOSIP UoD eAIOS ~qo as ‘santaradio> sowarunpasoad soy aytezpoun ‘onb [> U9 ompeiso ‘ootun tin eun10y sorpaur Soy 20d pepyeio1 ns wa epesqoui94 pepamos 1u9 4 “BIqWOY [9p ¥zED ¥] & SoOse UATE oDodurE peprear ua ‘souraqes sopor ouo> ‘onb sesem ap uofeoruuio> 9p sompaur soy v apes euare ¥ ap uopUNY B aeoff> “eueyeo) euorerour eun us aUaUANUT ex9TeCT 2 anb exoye rapuaiditos sod epanb so Sp TepoIia anus UODUNSIp ef ap uOpe|AIsTTOD I Topeisds. Te “WoukoId Tb UoHeUPsey ey uD opuvsuEdsap onBls suiodap opeurye nes ya existia algo parecido a una amargura indefensa ante la temé- tica como tal y ante la tendencia general que en mi discurso apare- cfa y se expresaba. Teniendo en cuenta ciertos reproches que tuve que escuchar, esto indica que habia penetrado en el auténtico meo- Ilo de un problema demasiado real, pero, asimismo, que me haba olvidado de distanciarme de las mencionadas inquietudes desde el punto de vista moral. Puedo comprender por tanto que el carécter accidental de mis referencias haya invitado a esas proyecciones de las que usted acaba de hablar. HJ. H. Se fue demasiado lejos cuando se le atribuy6 haber ha- blado de una «crianza humana» en inea del concepto elitsta de Plat6n. Quien lee el texto no necesita seguir alimentando esta sen- sacién tan absurda. Lo que sf queda del tema es la pertinencia ac- tual de una mueva comprensién antropolégica. El hombre, asi pa rece usted exigir en la linea de ciertas transformaciones levadas cabo por Heidegger, no deberia ser objeto de definicidn alguna si antes no es pensado con mayor hondura de lo que ha hecho la tra- dicién metafisica y humanista. En este sentido, a mi entender, usted no incide en el problema moral o cientifico, sino en la importancia de la pregunta por el oir adecuado, en el rememorar y el meditar, cen la antropopoesa, en el nacimiento del ser humano y su expe riencia a la hora de venir al mundo, su humanizaci6n, P. SI. No es ninguna casualidad que mi conferencia fuera con- cebida como un escrito de respuesta a la carta de Heidegger sobre el humanismo. Cuando la escribi parti de Ia idea de que en este tex- to, escrito hace mas de cincuenta afios, se habia pensado con tal hondura la pregunta por el ser humano que con él habia que ver selas si uno queria proseguir la reflexién en calidad de antropélogo filoséfico, circunstancia que hoy, dicho sea de paso, equivale a abra- zar mds bien una posicién minoritaria. No pocos intelecmales inte. ligentes han despachado entretanto el tema del hombre por ser una Semeciasuperada, Mi interés por el planteamiento de Heidegger se despierta par- ticularmente por las formulaciones pastorales por las que la carta 138 sobre el humanismo es bien conocida, y eso a pesar de todos aque- jemonias son los pas- nifica ser vecino ta evidente que percibe la exhortacién a comportarse como las cinco inteligentes ‘muchachas j6venes del pasaje de Mateo 25, que portan sus kimparas encendidas hasta que llega la hora de que aparezca cl Ladis. posicién a la llamada del ser es todo. Pero con esta ética de lac: La comprensién heideggeria in ocurre algo muy particular. te ajenas al poderfo y la técnica, habida cuenta de que el pastor de Heidegger, este punto es muy importan alguien Jo otro; su tinica facultad reside en que sabe estar bien at fio, Una parte de la magia de las ms ‘qué identifican una aparente inaccién, tuna posibilidad suprema del serahi. Estoy convencido de que tuna raz6n de por qué muchos estudiantes de Extremo Oriente en- burgo y Todtnauberg. ‘2Qué hacen, pues, los pastores heideggerianos? Estin despiertos, ‘esto es, contribuyen a que el mundo pueda ser mundo, y nada mas, es nada mientras el polihacedor s6lo siga si miente que nunca despierta de su hipnosis activista. ‘A-estas indicaciones heii do una observacién que modifica su im: de vigilancia. Di- a9 \ ist ‘eunyn to eiqegax a se opuerase ‘on sestiad onb euqey ‘epemoU qpp sendod seu zan epeo reniaajanu ezueqeye ey too PeprTEMIoe HUD dot as oun opueng “euosiad wuang wim ap afedax ye ofeq sorsed op -eafeut tm 0 oJ9p109 ap fold oD epewoN un so ;oprpursse enuINoNa 9s ourapour a1quioy fp “BIgeY OptEEND ‘pEpasTe ap casas Ov9!) UM umeagod wong aiqos soyenize saveqap $01 sopor ob ‘owsyenp aisy “epedismp epm euruep ns X seu: ours ‘saiosed sopeay S6[ oMfO9 uaig wea saw oduion ous Te O1Od Breed sou TOT OMIOT SOUSA We Jas soMAIEND “BoTEFE UP Seip Ws WHOS Datla CMDP Es wD | Somosou wo ‘onb ap vor Gig so wasq soroartanes omoo Wann & sousteiaBon oman uestaid an 3p OyDSI| fo Wo woyper sourspou soiqKOY so| 9p O9N9 CON TH ‘epewin yo < omsad ures snjgoy {2 anue opeouye oxoqyH09 [2 ;sodn us opessidxa “Epis ‘9p sozopeio (dso soy 4 epta x] ap saronsamoxd soy anus S1usIsTX9 OI suoo fp stoqes v ‘owopour opunu jap soxen ¥ axmosEN O19TUO? ‘sunious anb sepuoaduios apand 9s orxaiuos 21s uy ‘euEUINY PEPT Zan vy 9p uowuny ue soppoyqnss souanuD unSas wndqns amBiun “sp ‘quogoud & reztue830 owes sod ‘11onposdat ered sopepyumnsodo penSisop wiouear ap amqunsp wourudis sewueyd 4 soeurue HD, ‘soperm sosszoid ua uprsuaarat vy ered eopoporesd wo} en ‘ouvmionue ap epep enuanoua 2s ‘seunzoy sequre u9 ‘mbe anb so 191 0} ‘opeues ap ep | e sepeatpap seanayno 0 soursodure> wemu>e ne 1s soqs a1uasaptpur eynsay "sasquioy soy ap souTUE UD oMUINY, 1 ap opepino fap wanyuraiqoid vy x orsadsax opseyuatI0D Yu 40D >] seg uo asoidxo owunstp wpe emuiade wun ap opepino [2 anb spur 9 ome) |p uo wDUEyEBlA BT “odns ap ste so anb of ap osoUD|E 1] By oxour un anb seu o8fe ez] U9 ¥IS9 Ore) |? UO ‘OT[2 OPO? sO yeiaBoa opumut pe o19adsax uaq seu eas amb ume ‘eaissop wopsuny wun weyadurosop sope souoPendsueW se ‘ye uo upiqure) anb ours ‘earudy: ¥] ® oudfe opepmo op pranoe wun ‘uoo soperta sosaoud so] Uo eruze OInIosqE te WUlsodurED EOUANSIXD BL ‘opey ono {9 t2 ‘ab asr920u0901 apand ‘owwaraUR.EP SPU UCD Or £9 waiasqo 2s 1g “sepuINDasUOD sns Sepor OD soperTA 80529034 80] UE -ndiueyy “opduris Anur vpeaso ean us sooruagioig ‘edt ov ‘A sax0peL> ‘ios ‘gsiopioado> apand owrop row 40 1 ap ‘TemauE UPEIO|dXD e| i ost ap ‘s9 o1so ‘ugizonpoid ¥] ap eurDqquiD [a OUIS ‘Te ONO oruarUNIseS -9p jap eura|quu> [> weriod ou soronsed soxse ‘antraurer19r> ‘oumst0S [p tied sojeunue sovuapaoxe zearasuoo ap wes9> ou ap “ejeaso wes8 e ugponposda: ns uaSump A wens ours ‘soueqax sns uepren8 ojos ou ‘auaméisuo> 20d atia ‘01219009 uo ‘orupas uN Ue 24a apond ou ordrouL aquouresnf axomb [p :pepmn>es 009 repa4os efop as 21 aod 4 ‘ourqar ns 219 ;posdas ap sosaooid s299}qE19 2p. pepmqsod ry w09 ejnoadso asp :jexorsed owstpeuiou [ap odin o ua ‘2umg0 orunstp Anur o8ty ‘sefono sms rod woyyizes as zoased wang [> anb ap owanxs [p wasey ‘sofo| seu optiad omnp>ut eueENsLID uoDIPEN | ap onuap wafer vaso opestastoD ey oF Sy “oLLIOSap as yeurTUTE uunuqu anb ap epmo anb oun soxsed oso ‘oseo opor ug -atirosand cuaige A varia, ¥ ¥ ouafe J9$ um ap ower sod “fnoyusssoja5] jorunsesap Jap ous's [o ofeq jeuutue 4 rorsed 9p up!ounfuod ey stu -yop exed souozes seuanq Aey vureafe oised upropen y weg “opeypyidxo Jas eusavau anb aquazedgns onan um 09 an anb somoun sey sou mabe ugiqurey, “eotu9Ie] a1UauEpeuTaNxa ‘un op aqrouremfas anbuine ‘sonmeiambur a sopeur sazorsed so] 9p 4 epewiou oazoised [op uo8eumt¥] repsonar oxpuiad aut of ‘101 -sed wang ap euwasyn 4 eunsodureo eonupuros ee Opes aooremiad ‘quowppyy asreqosduios spond owos ‘ia8Bappyy onb senuarar ‘uaiq eioyy ‘opeues [> epewiou wroueUr ap e1D anb jo A opeues [p eprend omesie onquiy 9 ua anb [9 ‘opeur ono 4 owang oasaised un dey anb asropuaide apond mbe og -Temapno euorsty ey 9p O74 Lup Jo u9 oogoso[y euiBipesed oxant uM zIgO NS UD opus!MpONU! -euoye eisey epiqpiod aquow=nus_ynsu eUDIOsTp wIs9 a1qos wap -ne uoo uous ef opeumry we Oy>EWY SeMIONL,‘[ «ZOU e] 9p 199 -eja?>] «eyasiayg joe istry» opermn ommopme akaiq un ug “o19peUER owsipewion fe eanepor eno 4 vuisadurea wun seaman e] ap eros ap sounmigy us opmeqey ‘artmambur eno 4 eIppy ean savraxayp aiuoueorpes sopesonsed sop uaisix9 anb ap o1uatuts0u09 fe 19p29 oe enso09U 9g “SerE|qeY ap BH U9IqU peprTeDZ U9 anb So] ap “eae ns ua soronsed souang un on ‘semSy seno Keq UpIqUIEI,‘SOpIsesaD sonmepifia { sosompuays souoysed oj9s tesour ou oxe)> [> ua anb se 08 instancia el modo de ser del pastoreo némada; nadie deberfa creer ‘que éste es un discurso inofensivo. A efectos de acercarnos més a es- te tema, podria ser de utilidad releer un libro de Jeremy Rifkin, Das [Imperium der Rinder [EL imperio de los teers] (1994), en el que 54 posi cidn era entonces més clara que ahora. En esta obra el monstruoso paralelismo existente entre la historia humana y la historia de ta crfa de ganado al por mayor es desarrollado hasta llegar a su punto cul- minante en el capitalismo cémico contempordneo. Habria que subrayar, ademés, un punto apenas tenido en cuen- ta hasta el momento: con la técnica genética moderna el concepto de crianza incorpora un sentido muy que nada tiene que ver con sus connotaciones tradicionales; aqui ya no existe el pro- bblema de las generaciones intermedias, que utilizarfan como rmedios de una generacin posterior provista de las propiedades en principio descadas. La idea de la construccién genética implica, en ‘efecto, Ia intervencién directa sobre el resultado sin dar rodeo al__ indico, y que en Hombres seria un horror al margen de cualquier abate alrespecto, No hace Tans para comiprender que jos hombres no pueden ser medios ni tampoco miembros instr mentales en tna cadena de crianza, puesto que ellos, en cualquier situacion vital, en cualquier culsura y en todo tiempo, portan en si rmismos su propia meta existencal, Con esto se hace referencia, por otto lado, a por qué nuestra cultura, tan pronto como empieza a pensar en términos evolucionisas, naturalistaso futurists, cae en el Indo torcido: es inherente per seal evolucionismo Ia tentativa de re- tatviar el aleance de una generacin ya existente en comparacién con lo que obtendré tna generacién posterior. De ahi que el viejo Leopold von Ranke no estusiera del todo equivocado cuando ma- nifestaba que el concepto de evoluciéa era una ofensa dirgida ha- cia la dignidad humana, Esta s6lo se puede preservar cuando en cualquier tiempo tiene relacién inmediata con Di Epoca puede valer como una relizaién con valor propio de lo eter 32 por la evoluciGn, serfamos presa de un incurable cinismo respecto i, toda vez que Ia vida en ambos estadios pastante poco para los evolucionistas si se la ‘compara con Jo que alcanza la Hamada evolucién superior de lo mas tardio. En este contexto podemos volver a evocar el profundo diag- néstico heideggeriano en torno al pensar occidental, donde él afir- ‘ma haber reparado en la ceguera respecto al problema del ser. HJ. H. Ahora se puede comprender mejor lo que usted querfa decir cuando afirmaba que todavia se tenia que ir més lejos de! planteamiento previo de Heidegger en torno al humanismo. El hu- manismo es en todas sus variantes un programa utilizado a conve- gos y columnistas. En el otofio de 1999 ‘a, Jorg Haider llevé a cabo su campafia anes humanistas. Segtin esto, no es extrafio que Lacoue-Labarthe haya podido decir con biol6gico. En la tadicién cristiana los hombres poseen dignidad en tanto que son criaturas o fieles trasuntos de Dios. ey uapond anb oousye soseur uo sensomap © sousur so] v eSigo Oise “OH? pp wp -no9suo> y 4 sapod yp ouwuraue ap aknqene 2] as ow anb ye ‘oueuL -nyj 0 omntp 10pceq opor ap eyuorsop as anb ef w9 axuaprp ef -ojoiuo ap vaupzsaiqns ayuaytz09 eun eqD 2¢ “2IUaRSTKD o] OPI e onsadsax ootuoieid pepre> ap opmfoid [> o> guo‘sny as “e203d)905 ‘feruaa eun opuaruargo ‘onb ‘oor ouistuoreas9 {2 10d opejoq -reua ourstuindo tap oBtaqe Ty “rouodns apons as anb of ap sauue o> “nur vroandeya ugiaees ap emsqgord je uoranqnasap uoPIpER ‘ap euapea ensanu ap soxopesuad somo ourgs owayrueus ap sued wa -opague easy “erempzod anb opunurt un rexquinye amBasu09 vo} peprunaiodo eaziso ows98 % uo ojos anb 4 ‘eps ee ws -resoy $9904 a2aIsUTDA opEIaTUT eIqeY| sTUoUIESINdns 504 un ap ronsouiered wiopopte ta amb ‘spidey seypurg® o1mfopenso un ua g1u9s ou sour 29eH1 correyoBBoproy axquioy n 101 -sed arquioy [2 pemb? ono fe asreureyl epaqap owoa! ‘4 x0pa2"q{ auqwoy anus epussap ¥ u> madar e aajana 9s rosuapes 01d [> 4 Jopron sorq jo anus auaIsXd eOUaIORp PT sauOEURPeT opUI! +e aquagy “eo X ‘exopaoey aured owio9 [9 us avazede pert ugmoEy eu ‘ouLapow oLeKas9 uM ue enSouE eA EU yunussoadas owuamour arse ua anb asresuad espe ‘ougap of 8 or2adso1 upiquma ours ‘ouretmny of ¥ or2adseu wo> ‘19s ou ‘s9 0189 “EOIN was9 & oroadsax sosouTEETY SOIUD:LUBUDS O| -9s sowonuge ou anb 2p uozes v9 ¥asg "eansous aruaqsioENOD ‘wun 10d epeutur yaso anb so9ey [2p ¥s80]003 eum ap woIssons 9p FOU aft ap seuzapou sermm> se] ap OIpauT UD ‘sopEnaIS -our rerqea: uo sopesaranmy ups soumquaseides sus opueno 4 aid -arars seumo] tos sazouasod sezofoun sej anb ap stsa1 eI ayusi9 ut 9 9] amromijeimuea oopsouSerp oun 21s0 y 'sefeiaua8 sourmn ud wt opeseseyy o jeraund ‘ores rod { aitapynsut sopod un 2p opeifasos 1m nia ugpean x anb uawEsn.D meqeundo auarstxa o] ¥ o1adsax ‘nb so] ‘eno sod ‘sen9uas semonnse sepurgosd sey uo 12421 “ur op pepmigisod vy woreuopsano as ou ugzes wise sod anb ‘uopeo9 ej ap oumdg smnoeieo jo uexpuayap anb sooqjores souang, soy eq aziso ‘aured eum 10d ‘seprpursso uorepanb sopazey] soug Te oad “sar soadome soraud so] 9p souoRsayar Sef ‘O11 oper ap eDUaN? -asuen y “orzondeyp sold Un 9p oweU! e| ap opeax> asraqey espod ‘a1uoysixo of anb ap wapt e| 91gN2Uy eqeINsa2 cUsMIOUE 259 9p med \y -wopean e| epey fedouud onadsor |p sopred & oyse 2s ‘owwaqures ‘ouseuanse [2 gsid eyioSore) epunas ap sopeaio tn ap eapt eT ‘ouoo omuoad ty, e509 Bust Aeon eum eX wer ou ozINb [> 4.19. -od jp anb jp wo sorg un ap rapt | ovfims expueloyy 4 ugtesniof on ag “munsip offe sesozzquy 2p wondo eum apsop omnuaql { zopeaI [pp eorase reuonayas © UorEZaUIO9 OMEMIOS minuafuy [ap [EIEIO vumbso vj ua sopemis saxquIOY SO] “D "P AL A 11 soj8ts so] annUg, “wrens eySojoa: ej sesouadi {ys aria asseuorsry uosarpnd sesnemaudns souio;daouoo sop saiso anb aod ap souozes sej 2p un nbe off “eumdo n eisqeumeent wSoqoa eum Wo sezuoU0d 10d sx “oyun outst 2 ‘exoueur ns v ‘oquouieniaP “unw0D wo wera woNe Lg A ‘oomiasq sts0099 fap Souome So] ‘MELMIOUOD ssouCUS onb soyerraduat sejuoBousos { sesuoBoa se nmpxa Jopod ap uy y " Ouro erTugIe|d eABojoIUO vy ap o2zeUL Jp Uo auanuainT vopy euus rasy ‘apqeadanr axdurays ‘sds 2 ‘so 01025 “rad sopean [ap ouwur yj ap auionord anb oT “uopeurepar eunSute semeay e1s90U 25 tu Avi ou o199p!0d xopeas9 un ap exDayiad GO BL ‘enuo,) “Hg9P spt Jopeaz smbyend v overpaurut ap eivoye anb end -oyp vy 1ourat ja wasTxa anb UIs eat] OpoU 9p UOTIeOTD nse HOTA, apd ap opureop amos & ‘soapor uis asresazdxo & oxpazap [2 opar att -on & spang “ug}ea1d NS ap seIoUINIIOsUOD sel JP EAREIOTEA UOIsTALOD ‘vunSuqu v seyonose anb sod auian ow soiq ‘pepatdosd esse 2asod onb opep :o1s9 atusureaapied wsosdxo «epunodnnuoy ap omgue 02 sep [a “outst {9 s9 sapod ap { ioxanb ap oxse jo anb jo wo. tun oufos witasaid os soiq ‘edn emensu> uHIPEN eT -apsaud sou 26 jnbe anb souopeaydaioo se] 210s woruote ey rewres, ‘med owoo aamopyns of Js vainb anbuny ‘uonsono ease aiuouepend ledades hereditarias no representan buenos ejemplos de un arte divino de creacidn. i estos hombres son simples productos defec- ‘030s de una mano azarosa, zpor qué no han de resultar legitimas 4 priori las medidas encaminadas ala compensacién del azar? [Sy Una tia palabra acerca del miedo a la técnica que aberga sido hasta el momento contranatu- ral, puesto que ha aplicado principios que uno no encuentra €1 “haturaleza, por ejemplo, el corte preciso de Ta hoje de wa cuchillo, Ta rotacién pura de la rueda, la marcha en forma de bala de la flecha lanzada con artG, elarté We hacer nudos, etc. La técnica ha sido du tame melissa ‘esto ¢s, mecénica fabricada para realizat_ “Tumiciones contramaturales y geoméuicamente abstractas. A primera vista, las méquinas alotéenicas son constructos, no excrécencias na- turales. Esto se refleja en la aversiGn que tienen bastantes hombres respecto a la técnica, En la actualidad se ha alcanzado por vez pri ugar de alotécnica. Esta no se desmnarca ya tanto del de la naturaleza, sino que se relaciona y coopera con ella, intervé- nniendo clandestinamente en producciones propias de Io viviente que se ponen en marcha teniendo en cuenta el exitoso modelo de evolucién preservado a largo plazo. Aqu{ arranca una nueva forma de cooperacién y de simbiosis con la vieja naturaleza, un suceso que 1a modo es tan inguietante como la primera técnica. No obstante, las nuevas epinaturas de esta segunda técnica serén algo completa: lezas de la primera técnica. que aqui llamo homeotécnica n que habia sido imaginado previamente en la Ci do, éta constituye la tentativa de descubrir e imitar los procedi- rmientos por escrito de Dios. Los cabalistas fueron los primeros alos que quedé claro que Dios no era ningtin humanista, sino un infor- atico. El no escribe textos, eseribe los c6digos. Quien pudiera ex cribir como Dios, darfa al concepto de escritura un significado que ningiin escribiente humano ha entendido hasta el momento. Los ienetistas y los informéticos escriben ya de otra manera, También ‘en este sentido ha comenzado una era poshumanista, 136 cit Para una poética general del espacio Sobre Esferas 1 Arqueologia de lo intimo marlos no-conceptos 0 juegos ‘evocativo) que determinan el titulo y la concepcién ge su nuevo Ii iba a proponerle no manejar definicjfnes. Este proce- jento que usted icente a estas pala aqui ha seguido, asi como con la intencién bras e imagenes: la ampliacién de un det Permita que comience con una pr lo intimo en la cultura contemporgr(a. A pesar de la omnipotente telepresencia de lo intimo, de de entretenimiento saturadgp (ria, la ternura, la fragilidad de los en- ‘esgada aventura de un vinculo erético profundo parecen my alejados de nosotros que nunca. De ahi que “tiranfa de la intimidade descrita por Richard ity su congcuente debilitamiento de la esfera puiblica no sean més que un ofécto de superficie que da a entender una falsa apa- ‘anfa. La infiltracién intimista de la sociedad criticada smismo. Uno tiene més bien , la experiencia que el indivi- el anonimato y la tecnologia, 137

También podría gustarte