jarcius@gmail.

com

SYNTAXIS LATNA PERSNS FAMILIAE RMNAE LATN EXPLICTA.

- D PRPOSITINIBVS COORDINTS.

Prpositins coordintae eae sunt quae coniunctine cpultv, adverstv, explictv, disiunctv vel illtv sve
conclsv coniunguntur. Prpositio quae coordintur cum ali novam notitiam fert. Singulae prpositins per s intellig
possunt sine alter, cu conexae sunt coniunctine.

1. cpultvae: coniunctins cpultvae quibus prpositins cpulantur sunt:

et, -que, atque, ac nec = neque

- Mdus est servus Graecus et Ilius est dominus Rmnus.

- Mdus pecniam Ili subripit et vll domin fugit.
- Leander et Syrus saccs portant = Leander Syrusque saccs portant.
- Mdus lber esse vult atque in Graeciam re cum amc su Lydi.
[: Mdus lber esse vult et etiam in Graeciam re cum amc su Lydi.]
- Mdus lber esse vult ac petere Graeciam cum amc su Lydi.
[: Mdus lber esse vult et etiam in Graeciam re cum amc su Lydi.]
- Quntus pedem aegrum habet nec ambulre potest. (XI, 54-55) [: Quntus pedem aegrum habet et nn potest ambulre]
- Mrcus: - pater dormit inquit- neque t audit. [: pater dormit et t nn audit. (III, 42)]
- Puer Iliam audiunt, neque i ab Aemili discdunt. [: Puer Iliam audiunt, sed i ab Aemili nn discdunt. (V, 56)]

etet = nn slum sed etiam = nn modo vrum etiam / cumtum

Fli, qu iam nn slum mla, sed etiam pira habent, laet sunt. (VII, 55,56)
=
Fli, qu iam et mla, et pira habent, laet sunt.

Mrcus nn slum reprehendit Iliam, sed etiam pulsat eam!

=
Mrcus cum reprehendit, tum pulsat Iliam!

Mdus per viam Latnam nn slum ambulat sed etiam laetus cantat
=
Mdus per viam Latnam cum ambulat tum cantat laetus.
=
Mdus per viam Latnam nn modo ambulat vrum etiam laetus cantat

ct...

etiam, quoque..., et...

Mdus Tsculum it cum pecni domin. Et Ilius Tsculum it hc proposit: servum suum Mdum quaerere.
=
Mdus Tsculum it cum pecni domin. Ilius quoque Tsculum it hc proposit: servum suum Mdum quaerere.
=
Mdus Tsculum it cum pecni domin. Etiam Ilius Tsculum it hc proposit: servum suum Mdum quaerere.

2. adversatvae: sed, vr, vrum, autem / at, at vr, immo vr / tamen, attamen, nihilominus.

littera prma: D , littera secunda:

- littera secunda nn est Latna, sed Graeca.

 vocbulum prmum: , vocbulum secundum: nsula

- vocbulum prmum nn est Latnum, sed Graecum.

- Syria nn est in Eurp, sed in Asi. (I, 6,7) - Germnia nn in Asi, sed in Eurp est. (I, 8,9)
- Britannia nn insula parva, sed insula magna est. (I, 29,30)

littera prma: D , littera secunda:

- littera prma est Latna, sed littera secunda est Graeca.

vocbulum prmum: , vocbulum secundum: nsula

- vocbulum prmum est Latnum, sed vocbulum secundum Graecum est.

Germnia in imperi Rmn nn est, sed Gallia et Britannia sunt prvinciae Rmnae. (I, 58,59)

= Germnia in imperi Rmn nn est. Gallia vr et Britannia sunt prvinciae Rmnae.

= Germnia in imperi Rmn nn est. Vrum Gallia et Britannia sunt prvinciae Rmnae.
= Germnia in imperi Rmn nn est. Gallia autem et Britannia sunt prvinciae Rmnae.

- Quntus est puer probus atque industrius at Mrcus puer improbus ac piger est.
[: Quntus est puer probus atque industrius, sed contr, Mrcus puer improbus ac piger est.]
=
- Quntus est puer probus atque industrius, at vr Mrcus puer improbus ac piger est.
- Mrcus nn est puer probus atque industrius. immo vr puer improbus ac piger est!

- etiam s Mrcus rtus est, Ilia tamen laeta cantat.

[:Mrcus rtus est. qu nn obstante, Ilia cantat laeta.]
- etiam s Mrcus rtus est, Ilia tamen laeta cantat.

3. explictvae (dmonstrtvae-causls): nam, namque; enim, etenim

- Mdus nn est apud dominum, nam is dominum rtum timet. (VI, 38-39)

- Ilius slus nn est, nam quattuor serv apud eum sunt. (VI, 37-38)
[particula nam explicat id quod nuntitur in sententi prmri.]

- [: Ilius slus nn est, quattuor enim serv apud eum sunt.]

namque = nam
etenim = enim

- [: Ilius slus nn est, namque serv quattuor apud eum sunt.]

- [: Ilius slus nn est. etenim quattuor serv apud eum sunt.]

- Ilius: "Cert pater tam inhmnus sevr pniendus est [= pnr debet], namque nfants invalids expnere est ms antquus
atque crdlis. Alinunc sunt mrs." (XXXI, 134-136)

- Fateor m lacrims effdisse cum oculs eius clausissem, sed illae lacrimae et mlitem et amcum decbant, etenim malus
amcus fuissem, nisi lacrims effdissem super corpus amc mortu. (XXXIII, 161-165)

4. disiuntvae: aut, vel, -ve, sve, seu.

- hc ips tempore, hc in regine, aut dis est aut nox

- Mdus: "Accipe numms nngint aut nlls!" (VIII, 108)

- nus annus duodecim mnss vel trecents sexgint qunque dis habet. (XVI, 14-15)
= [nus annus duodecim mnss trecentsve sexgint qunque dis habet.]

- Mrcus est puer improbus sve malus = Mrcus est puer improbus seu malus.
- ('stium' sve 's' flminis dcitur is locus qu flumen in mare nfluit.)
- Guberntor: "Nn vrum est quod dxit Ovidius. Nam ets rra est vra amlcitia ac fids, nn omns amc sunt fals seu
nfd. (XXXII, 111-113)
 5. conclsvae o illtvae: itaque, erg, igitur quamobrem, idcirco, quocirca

- Dominus servs mals bacul verberat; [conclsio:]

itaque serv mal dominum et baculum eius timent. (VI, 40-42)

- Ilius ab Urs et Dv porttur, [conclsio:]

itaque is fessus nn est. (VI, 62-63)

- canis pstre cibum accipit. Itaque canis pstrem amat. (IX, 13-14)

- Ilius: "Ecce oculs aperit: [conclsio:]

erg vvus est." (X, 121)

- Quntus autem sprat, erg mortuus nn est. (XI, 107)

- Litterae Y et Z in vocbuls Graecs modo reperiuntur (ut in hc vocbul zephyrus, id est nmen vent qu ab
occidente flat). [conclsio:]
Y et Z igitur litterae rrae sunt in lingu Latn, in lingu Graec frequents. (XVIII, 11-14)

- "Mns autem fliam virginem habbat, cui nmen erat Ariadna. Quae cum prmum Thseum cnspexit, eum amre coepit
cnstituitque eum servre. "Ariadna igitur, antequam Thseus labyrinthum intrvit, ad eum accessit..." (XVIII, 60-64)

- D PRPOSITINIBVS SUBORDINTS.

A) SENTENTIAE ADIECTVAE

I. SENTENTIAE ADIECTVAE cum prnmine reltv. Tls sententiae sve prpositins subordntae sunt adiectvum nminis
antecdentis, quod est in prpositine prmri, qucum genere et numer concordat prnmen reltvum. Verbum habent mod
indictv.

Puella, quae cantat, laeta est.

Puella, quam Mrcus audit, laeta est.
Puella, cuius mter est Aemilia, Ilia est.
Puella, cu Ilius mlum dat, Ilia est.
Puella, qu rosae carpuntur, Ilia est. (= puella quae ross carpit est Ilia)

Puer, qu Iliam cantre audiunt, sunt Mrcus Quntusque.

Puer, qus Ilia ex hort vocat, sunt Mrcus Quntusque.
Puer, qurum Ilia parva soror est, Mrcus Quntusque sunt.
Puer, quibus Ilius mla et pira dat, Mrcus Quntusque sunt.
Puer, sine quibus Ilia in hort est, Quntus Mrcusque sunt.
Puer, quibuscum Ilia ldere vult, quaerunt nds in arboribus.

II. SENTENTIAE ADIECTVAE cum adverbi reltv.

Hortus ubi Ilia ross carpit in peristyl est. (=Hortus in qu Ilia ross carpit in peristyl est.)
Oppidum unde medicus venit Tusculum est. (=Oppidum ex qu medicus venit Tsculum est.)
Locus qu Mdus it domus Lydiae est. (= Locus in quem Mdus it domus Lydiae est.)
Via qu Mdus Rmam it via Latna est. (= via, per quam Mdus Rmam it, via Latna est.)

III. SENTENTIAE ADIECTVAE cum participi.

- Ilia, ross in hort carpens, laeta est. (: Ilia, quae ross carpit, laeta est).
- Aemilia videt Iliam ross in hort carpentem laetam esse. (: Aemilia videt Iliam, quae ross carpat, laetam esse).
- Mrcus Quntusque nds in arboribus quaerents laet sunt. (: Mrcus et Quntus, qu nds in arboribus quaerant, laet sunt.)
- Ilia videt puers nds in arboribus quaerents. (: Ilia videt puers qu nds in arboribus quaerunt).
- Soror puerrum nds in arboribus quaerentium Ilia est. (=Ilia est soror puerrum qu nds in arboribus quaerunt.)

III. SENTENTIAE ADIECTVAE substantvae.

Qu erant in hort nds avium quaerents, ab Ili voct sunt. (= E/I qu in hort erant et ndos avium quaerebant ab Ili voct sunt
= Ilia vocvit es qu erant in hort nds avium quaerents = Ilia vocvit es qu erant in hort et nds avium quaerbant)

Quntus nds avium in arbore quaerit sed, rm fract, cadit in terram. Mrcus perterritus accurrit ad patrem Ilium eque narrat ea
quae accidrunt. Quibus rbus cognits, anxius pater accurrit ad Quntum...
(: Et postquam hs rs cognvit pater anxius accurrit ad Quntum).

Mrcus pulsat parvam puellam et rdet eam! Quae quidem rs nn iustae, sed iniustae, nn aequae sed inquae sunt!
(= Et hae rs vr nn iustae, sed iniustae, nn aequae, sed inquae sunt!).
Hae enim sunt iniriae! Quibus iniris permtus, Quntus rtus improbum Mrcum pulsat.
(= Et postquam hs iniris permtus est, Quntus rtus improbum Mrcum pulsat).

IV. SENTENTIAE ADIECTVAE sens adverbil. S habent verbum mod subiunctv possunt indicre fnem, causam, sequlam seu
consequentiam...aliaque verb adiuncta accidentia.

Exempla:

Haec sententia adiectva fnem indicant: Ilius medicum arcessit qu snet Quntum.
(= Ilius medicum arcessit hc fne vel hc proposit: snre Quntum.)

Haec sententia adiectva causam indicant: Ilia quae ross amet in hortum it. (= Ilia in hortum it quia ross amat).

Hae sententiae adiectvae indicant sequlam sve consequentiam:

Mrcus nn is est tam qu arborem ascendere audeat.

Quntus: pudeat t, Mrce! - ait Quntus rtus- Quam improbus es! ego nn sum similis tu! etenim nn is sum qu parvam
puellam pulsem!

B) SENTENTIAE SVBSTANTVAE sunt obiectum aut subiectum verb quod est in prpositine prmri.

I. SENTENTIAE SVBSTANTVAE cum infntv. Hae enim sunt obiectum verb nuntit primri, s quidem est verbum sentiend,
putand et sciend, dcend, affects, volunttis atque iubend.

- Mrcus videt Iliam cantre ( : Mrcus animadvertit Iliam cantre : Mrcus sentit Iliam cantre...)
- Mrcus audit Iliam cantre ( : Mrcus animadvertit Iliam cantre : Mrcus sentit Iliam cantre...)

(N.B.: verba dcend: dcere aliquid... : narrre aliquid... = praenuntire aliquid... = nuntire aliquid... : affirmre aliquid... / certirem
facere aliquem d aliqu r... : rferre aliquid... / assevrre aliquid..., et ctera...)

- Quntus dcit Mrcum pulsre Iliam ( : Quntus narrat Mrcum pulsvisse Iliam (praeterit tempore, vce actv) : Quntus
praenuntiat Mrcum pulstrum esse Iliam (futr tempore, vce actv) : Quntus nuntiat Iliam pulsr Mrc (tempore praesent,
vce passv) : Quntus affirmat Iliam pulsr Mrc : Quntus Aemiliam certirem facit [= Aemiliae id dcit. itaque ea nn iam
ignrat] Iliam pulsr Mrc : Quntus rfert Iliam pulstam esse Mrc (praeterit tempore, vce passv) : Quntus assevrat
Iliam pulstum r Mrc (futr tempore, vce passv)...)

- Quntus crdit Iliam bene cantre

- Mrcus nn putat Iliam bene cantre

(N.B.: verba sentiend, sciend vel putand:

crdere aliquid... : putre aliquid... = existimre aliquid... = opnr aliquid... : arbitrr aliquid... // animadvertere aliquid... : sentre
aliquid... // censre aliquid... : iudicre aliquid... // scre aliquid...contrrium: nescre aliquid = ignrre aliquid, / et ctera...)

- Quntus sct Mrcum pulsre Iliam (tempore praesent, vce actv) - Quntus sct Mrcum esse puerum improbum!
- Quntus sct Iliam Mrc pulsr (tempore praesent, vce passv)
- Quntus nn ignrat Mrcum Iliam pulsvsse. (praeterit tempore, vce actv)
- Quntus nn ignrat Iliam Mrc pulstam esse (praeterit tempore, vce passv)
- Quntus sprat Aemiliam pntram esse Mrcum. (futr tempore, vce actv)
- Quntus etiam sprat Mrcum verbertum r ab Ili. (futr tempore, vce passv)

- Quntus gaudet Iliam bene cantre, sed Mrcus dolet (: aegr fert : molest fert) Iliam cantre
- Quntus vult Iliam bene cantre. Mrcus vr nn vult Iliam cantre. Is igitur iubet Iliam tacre vel silre. Quntus sinit ac
permittit Iliam cantre, at vr Mrcus vetat puellam cantre.

- Quntus: Mrcus -inquit- puer improbus est!

- Aemilia: Mrcus -ait- puer improbus est!
- Ilius, meus flius Mrcus -inquit- puer improbus est!
Ali quoque homins idem sentiunt: Mrcum esse puerum improbum...

(Mult homins) dcunt Mrcum esse puerum improbum...

Dcitur Mrcum esse puerum improbum

Quis dcitur esse improbus? Mrcus dcitur esse improbus.

[sententia nomntv cum infntv] S verbum est dcend vel existimand et vce passv coniugtur, subiectum est cs nomntv
et verbum sententiae substantvae md infntv.

Mrcus enim dcitur esse puer improbus.

Mrcus dcitur / nuntitur / perhibtur ... esse puer improbus.

Itaque Mrcus crditur / puttur / existimtur / habtur / traditur / censtur esse puer improbus.

Quae sequuntur sententiae sunt subiectum verb nuntit primri, s quidem est verbum impersnle.

- fma igitur est Mrcum esse puerum improbum.

(N.B.: fma est : opnio est ...)

- manifestum est Mrcum esse puerum improbum!

(N.B.: apertum est : manifestum est : perspicuum est : appret : lcet : constat ...)

- aequum est Mrcum ab Ili pnr!

(N.B.: aequum est : iustum est : pr est ...)

- necesse est Mrcum ab Ili pnr, hc fne, hc proposit: parvam puellam nn pulsre!
- opus est Mrcum ab Ili pnr, hc fne, hc proposit: parvam puellam nn pulsre!

- ddecet Mrcum parvam puellam pulsre! (= nn decet Mrcum parvam puellam pulsre! = honestum nn est neque iustum neque
dignum neque decrum parvam puellam pulsr puer.)

- oportet Quntum dfendere Iliam.

- decet Quntum dfendere Iliam.
- convenit Quntum dfendere Iliam.

- tile est Quntum adesse, quia hc mod potest dfendere parvam puellam.
= expedit Quntum adesse, quoniam hc mod potest dfendere parvam puellam.
= condcit Quntum adesse, quod hc mod potest dfendere parvam puellam.

II. SENTENTIAE SVBSTANTVAE cum particuls et mod subiunctv.

Aliae sententiae substantvae nn cum accustvo nve nomintv et infntv construuntur sed cum particuls et verb mod
subiunctv. Quod quidem verbum signficat vel rogtinem vel mandtum vel consilium vel etiam volunttem...
Verba requrunt (s crassire litter sunt) vel solent requrere (s litter tenuire sunt) particulam ut vel n (ad negandum) cum verb
secundri mod subiunctv. Haec sententia est obiectum verb primri.
Ecce textus memoriae mandandus:

Quotienscumque aliquid peto vel impero vel etiam moneo sudeove, statim adipiscor obtineove. hoc enim ago, efficio,
contendo, cro, huic dnique re operam do ut sinant ali ac permittant ut ea, quae volo ac cupio, impetrre queam.

- Mrcus petit ab Ili ut sileat.

- Mrcus postulat ab Ili n cantet.

(N.B.: Postulre ab aliqu... : petere ab aliqu... = poscere ab aliqu... = poscere aliquem... : flgitre aliquem... : rogre aliquem... :
rre aliquem... : obsecrre aliquem... : precr aliquem...)

- Mrcus imperat Iliae ut sileat.

- Mrcus imperat Iliae n cantet.

- Mrcus: volo inquit- ut Ilia sileat! = - Mrcus: volo ait- sileat Ilia!
- Mrcus: cupio inquit- n Ilia cantet! = - Mrcus: nlo ait- Ilia cantet!
(N.B.: volo aliquid... : cupio aliquid... = opto aliquid... = dsidero aliquid...// nn volo = nlo // magis volo, praefero = mlo)

(N.B.: Imperre aliquid alicu = mandre aliquid alicu = praecipere aliquid alicu = -at vr: iubre aliquem...Mrcus iubet Iliam
silre-)

- Quntus sudet Iliae ut, Marc praesente, sileat. ( : - Quntus monet Iliam ut sileat, quoniam Mrcus adest = Quntus monet Iliam
ut, cum Mrcus adsit, sileat.)
- Quntus sudet Iliae n, Marc praesente, cantet. ( : - Quntus monet Iliam n cantet, cum Mrcus adsit = Quntus monet Iliam n,
cum Mrcus adsit, cantet.)
- Quntus horttur Iliam ut Mrcum, puerum improbum, accset = Quntus horttur Iliam n permittat nve sinat ut Mrcus s,
parvam ac probam puellam, pulset.)

(N.B.: permittere aliquid = sinere aliquid = ferre aliquid id est, pat aliquid)

- Quntus, vald rtus quod (= quoniam = quia) Mrcus parvam puellam pulsat, mtrem vocat et accsat eum improbum fratrem. Quntus
enim operam dat ut Mrcus verbertur. Quntus dnique efficit n Mrcus impn discdat.

(N.B.: operam dare = contendere = crre... // efficere = facere // obtinre = adipisc = impetrre)

S verbum nuntit prmri timrem significat, tunc particula ut exprimit id quod volumus, ea quae optamus, ea dnique quae, nisi
veniant, faciunt ns timre. etenim timmus, metuimus, vermur, nis id fat. Contr, particula n exprimit id quod nll prorsus mod
volumus, id enim quod s forte fat, ns timids facit.
Exempla:
Ilia nn vult ut Quntus in arborem ascendat. Ilia igitur timet n Quntus in arborem ascendat. Ilia enim vult n Quntus in arborem
ascendat. Vult autem ut Quntus permaneat in terr. Ergo Ilia timet ut Quntus permaneat in terr.

(N.B.: timre = metuere = horrre... // verr... // perculum est...)

Mrcus timet/metuit/horret/horrescit/pavet... n Ilia cantet

Mrcus metuit ut Ilia taceat
Mrcus metuit n Ilia nn taceat

Verba, quae obstaculum impedimentumve significant, requrunt sententiam substantvam cum particuls n, quominus, quin...et verb
subiunctv:

Mrcus enim impedre vult n Ilia cantet.

Mrcus obstre vult quominus Ilia cantet.

S vr interrogtur vel negtur, particula n in sententi subordint nn appret, sed quominus vel quin...

Num Quntus impedit quominus Ilia cantet?

Num Quntus obest quin Ilia cantet?

Quntus nn prohibet quominus Ilia cantet.

Quntus nn obstat quin Ilia cantet.

(N.B.: impedre = prohibre = obstre... // obesse...)

Sunt dnique sententiae subordintae substantvae qurum initium est particula quod:

Quod Ilia cantat, Aemiliae gaudio est. (=id est Aemiliae gaudi = id enim facit Aemiliam gaudre)
Quod Ilia cantat, Aemiliae gaudio et cord est. (=id est Aemiliae gaudi et cord = id facit Aemiliam gaudre, id ipsum Aemilia tt
corde amat.)
Quod vals, Qunte, inquit Mrcus-, gaudeo! (=laetus sum, ait Mrcus, quia t snus es, Qunte.).

Accidit male, quod Quntus d arbore cecidit.

Pergrtum mihi fcist, o Ilia, ait Quntus, quod mihi prdentia cnsilia ddist.

Verba quae sequuntur requrunt sententiam subordintam substantvam velut subiectum :

Accidit : contingit : ft : venit : s venit // abest (cum adverbi quantittis), accdit, efficitur, incidit, occurrit // relinquitur ,
reliquum est, restat, sequitur, superest; item futrum est, fier potest.

Accidit, ut Mrcus Iliam pulset!

Multum abest ut Mrcus probus puer sit! (id est, Mrcus nn est proximus bonitt sve probitt, sed procul abest bonitte,
probitte...).
Restat igitur ut Ilius rtus verberet ac pniat Mrcum, improbum puerum.

III. INTERROGTVA INDRECTA.

Si in sententi principl verbum est quod significat interrogre, scre, dubitre,

tunc sententia secundria, obiectum eiusmod verb, est substantva interrogtva indrecta:
Nexus sententiae subordintae substantvae interrogtvae indrectae esse potest:

a) prnmen interrogtvum:
Aemilia Quntum interrogat quis plret (praesent tempore) quis plrverit (praeterit tempore) quis plrtrus sit (futr tempore)
Aemilia Quntum interrogvit quis plrret (edem tempore) quis plrvisset (anterire tempore) quis plrtrus esset (posterire
tempore)
b) adiectvum interrogtvum:
Aemilia Quntum interrogat quae puella plret (praesent tempore) quae puella plrverit (praeterit tempore) quae puella plrtra
sit (futr tempore)
Aemilia Quntum interrogvit quae puella plrret (edem tempore) quae puella plrvisset (anterire tempore) quae puella
plrtra esset (posterire tempore)
c) adverbia interrogtva:
Aemilia Quntum interrogat ubi puella plret (praesent tempore) ubi puella plrverit (praeterit tempore) ubi puella plrtra sit
(futr tempore)
Aemilia Quntum interrogvit quando puella plrret (edem tempore) quando puella plrvisset (anterire tempore) quando puella
plrtra esset (posterire tempore)
Aemilia Quntum interrogat cr puella plret (praesent tempore) qure puella plrverit (praeterit tempore) quamobrem puella
plrtra sit (futr tempore)
Aemilia Quntum interrogvit cr puella plrret (edem tempore) qure puella plrvisset (anterire tempore) qu d caus puella
plrtra esset (posterire tempore)

S interrogtum respondr potest affirmand vel negand:

Quntus Iliam interrogat num Mrcus eam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore).
[id est : Quntus: Ilia, ait, num Mrcus pulsat t? (praesent tempore) / Quntus: Ilia, inquit, num Mrcus pulsavit t? (praeterit
tempore)]
Quntus Iliam interrogat Mrcusne eam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore).
Quntus Iliam interrogat an Mrcus eam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore).

Duplex etiam esse potest interrgtum:

Ilius interrogat utrum Quntus Iliam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore) an Mrcus.

[id est : - Ilius: uter, ait, Iliam pulsat, Quntus an Mrcus? (praesent tempore) /
- Ilius: uter, ait, Iliam pulsavit, Quntus an Mrcus? (praeterit tempore)] (Memento: uter = quis ex dubus)

Ilius interrogat Quntusne Iliam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore) an Mrcus.

Ilius interrogat Mrcusne Iliam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore) necne. =

Ilius interrogat utrum Mrcus Iliam pulset (praesent tempore) / pulsverit (praeterit tempore) necne.

[id est : - Ilius: Mrcus, inquit, Iliam pulsat, an nn? (praesent tempore) / - Ilius: Mrcus, inquit, Iliam pulsvit, an nn?
(praeterit tempore) / =
- Ilius: Mrcusne, inquit, Iliam pulsat, an nn? (praesent tempore) / - Ilius: Mrcusne, inquit, Iliam pulsvit, annn? (praeterit
tempore) =
- Ilius: utrum Mrcus, ait, Iliam pulsat, annn? (praesent tempore) / - Ilius: utrum Mrcus, ait, Iliam pulsvit, annn? (praeterit
tempore)]

C) SENTENTIAE ADVERBILS

I. CAVSAE:
Mdus Lydiam amat. Ea autem Rmae habitat.
- Cr (= qure = qu d caus = quam ob rem) Mdus Rmam it? explic, quaeso, mihi causam!
- Mdus Rmam it quia (= quod = quoniam = quando = propterea quod) Lydia Rmae habitat.
Idem dcere possumus particul quae est cum et verb mod subiunctv :
Cum Lydia Rmae habitet, Mdus Rmam it.
n alia exempla:
Cum Ilia laeta sit, Aemilia gaudet. (=Aemilia gaudet quod/quia/quoniam... Ilia laeta est).
Cum Ilia plret, Syra eam interrogat cr tristis sit. (=Syra interrogat Iliam cr tristis sit, quod/quia/quoniam... Ilia plrat).
Etiam abltiv absolt similia dcere possumus, et causam ac tempus!- expnere qu id ft quod nuntitur in sententi principl:
Lydi Rmae habitante, Mdus Romam it.
Eae omns propsitins sublnetae, qus supr exposu, subordntae sunt adverbiles causls, qus grammatic appellant.
S verbum nuntit secundri est mod subiunctv exprimitur causa nn eius qu loquitur sed eius d qu sermo est:
Exemplum:
Quntus Aemiliae haec verba dcit: Mrcus, ait Quntus- , Iliam pulsat quod male cantet. Etenim, is qu sentit Iliam male cantre nn
est Quntus, sed Mrcus, d qu sermo est, id est, d qu Quntus ea verba dcit Aemiliae.

II. SEQVLAE SIVE CONSEQVENTIAE:

nuntita consectva sequlam sve consequentiam indicant. In prpositine principl sunt vocbula quae consequentiam postulant:
ita, ade, tam, sc, is, tlis, tantus, eiusmod, usque e
In sententi subordint particula quae indicat consequentiam est ut cuius negti est ut nn vel etiam qun s in nuntit principl est
prnmen vel adiectvum negtvum atque indfntum. Modus verb subordint est subiunctvus (sve coniunctvus).
Exempla:
Mrcus nn audet ascendere in altissimam arborem. Arbor enim tam alta est ut Mrcus nn audeat ascendere eam.
Mrcus autem, cum nn audeat arborem ascendere, ita est improbus ut iubeat Quntum eam arborem altissimam ascendere!
sc enim est improbus Mrcus ut nn dubitet imperre fratr negtium periculosissmum.
Quntus vr, qu puer audax sit, nn timet in eam altam arborem ascendere. Quntus enim ade est audax ut nn timeat ascendere
arborem. Etenim Quntus usque e audaciae, immo temerittis, pervenit ut altissimam arborem ascendat intrepidus. Quam audax est
puer! Quntus enim is est ut amc eum laudent propter eius fortitdinem audciamque! eiusmod est fortis puer ut Mrcus, frter eius,
qu nt sit mior, nn dubitet auxilium ab e petere. nmo enim est in schol, nllus in oppid puer qun laudet audciam Qunt.
Ascendente arborem Quint, Mrcus iam timre incipit n cadat frter. Mrcus enim, ets improbus sit, frtrem suum amat ac timet n ille
cadat d arbore. Mrcus igitur facere nn potest qun timeat!
Cav, frter, - inquit Mrcus- n in altissims rms pervenis. ade enim tenus sunt ut nn possint t sustinre. ist enim rm nn
sunt tam robust ut pondus tuum sustinre possint!
Quntus vr, qu nn minus temerrius est quam audax, nn ade tenus, - ait ille-, sunt rm nec tam crassus ego ut m sustinre nn
possint, Mrce. nn tantus sum puer ut rmum hunc frangere possim. adde quod rm flexils sunt. quamobrem nn tls sunt rm ut
facil frangantur. nllus enim est rmus qun m sustinre possit.
Hoc dct, repent crepitus audtur! Rm enim fract, miser puer d alt arbore cadit in terram.

III. FNIS:

nuntita fnlia sclicet fnem indicant. In sententi subordint particula quae indicat fnem est ut, cuius negti est n.
S in sententi subordint est compartvum, particula fnlis esse potest qu, pr ut. Modus verb subordint est subiunctvus .

1. Mdus Rmam it ut amcam suam Lydiam vdeat. [Id est: Mdus e proposit, e mt, e fne Rmam it: amcam suam
Lydiam vidre.]
2. Mdus vll fugit, n dominum Ilium rtissimum vdeat. [Id est: Mdus e proposit, e mt, e fne vll fugit,
quoniam/quia/quod/quando vidre nn vult dominum Ilium rtissimum.]
3. Mdus pecniam smit qu facilius in Graeciam re possit cum Lydi. [Id est: Mdus pecniam smit ut cum maire facilitte in
Graeciam re possit cum Lydi. Mdus enim e proposit, e mt, e fne pecniam smit: in Graeciam re cum Lydi.]

Cterum, fnis quoque Latn exprim potest alis mods, alis vis, inter alis:

I. Prnmine reltv et verb subiunctv: Mdus Rmam it, qu amcam suam Lydiam vdeat.
= Mdus, qu amcam suam Lydiam vdeat, Rmam it. hoc est: Mdus, ut amcam suam Lydiam vdeat, Rmam it.
Aliud exemplum: Ilia, quae ross carpat, in hortum venit. = Ilia in hortum venit ut ross carpat.

Consder haec exempla:

Ilius, quod fessus est, in cubiculum suum it hc proposit: dormre.

1. Ilius, quia fessus est, in cubiculum suum it ut dormiat.

:
2. Ilius qu dormiat in cubiculum suum it. fessus enim est.

Nunc dnique, usurpt participi praeterit neutr, cas accustvo, -[quem modum supnum appellant]- fnem indicre possumus
Latn, cum verba temporlia indicant mtum:

- Ilius, quia fessus est, in cubiculum suum it ut dormiat.

- Ilius, quoniam fessus est, in cubiculum suum it dormtum.

Etiam fnis Latn indicr potest per praepositinem ad et accstvum gerundi vel abltv instrmentl caus vel grati et genitv
gerundi:

- Ilius, cum fessus sit, in cubiculum suum it ad dormiendum

- Ilius, cum fessus sit, in cubiculum suum it dormiend caus vel dormiend grati.
Itaque, hs mods fnis Latn exprim potest:

- Ilius, quia fessus est, in cubiculum suum it ut dormiat.

- Ilius, quoniam fessus est, in cubiculum suum it dormtum.
- Ilius, cum fessus sit, in cubiculum suum it ad dormiendum.
- Ilius, cum fessus sit, in cubiculum suum it dormiend caus vel dormiend grati.
- Ilius, qu dormiat, quod fessus est, in cubiculum suum it.

IV. TEMPORIS:

Tempore qu pluit, aqua d cael cadit = Cum pluit, aqua d cael cadit = Ubi pluit, aqua d cael cadit = Ut pluit, aqua d cael cadit.

Ut Ilia cantat, Mrcus rascitur, id est, tempore qu Ilia cantat, Mrcus rascitur = Ubi Ilia cantat, Mrcus rascitur = Cum Ilia cantat,
Mrcus rascitur ...

Ante quam Ilia cantat, Mrcus quitus ac tranquillus est. : Ante quam Ilia cantet, Mrcus quitus ac tranquillus est
Prius quam Ilia cantat, Mrcus quitus ac tranquillus est. : Prius quam Ilia cantet, Mrcus quitus ac tranquillus est
Prius enim quietus ac tranquillus est Mrcus, quam Ilia cantre incipit.

Prm autem moment temporis qu Ilia cantre incipit, Mrcus rascitur =

Ut prmum (= ubi prmum, cum prmum, simul ac, simul atque, statim ac) Ilia cantre incipit, Mrcus rascitur.

Postquam Mrcus Iliam pulsvit, misera puella cantre dsiit (=iam nn cantvit) =
Posteaquam Mrcus Iliam pulsvit, misera puella cantre dsiit=
Postea vr quam Mrcus Iliam pulsvit, misera puella cantre dsiit.

Edem vr tempore qu Ilia cantat Mrcus sentit s excrcir = Dum Ilia cantat, Mrcus sentit s excrcir.
Edem tempore qu sl in cael est, dis est =
Dum sl in cael est, dis est = dnec sl in cael est, dis est = quoad sl in cael est, dis est.

Nox vr est usque ad tempus qu sl oritur sve surgit ex horzonte =

Nox est dum sl surgit ex horzonte = Nox est dum sl surgat ex horzonte =
Nox est dnec sl surgit ex horzonte = Nox est dnec sl surgat ex horzonte =
Nox est quoad sl surgit ex horzonte = Nox est quoad sl surgat ex horzonte .

Mement: cum narrtvum sve historicum indicre potest simul et tempus et causam:

cum Lydia Rmae habitret, Mdus Rmam re constituit. [Quando constituit Mdus Rmam re? cum Lydia ibi habitbat. Cr vr
Mdus Rmam re statuit? Quoniam Lydia ibi habitbat.]
cum Mdus Albn pecniam dedisset, Lydia nulum pulcherrimum accpit. [Quando accpit Lydia formsissimum nulum? Postea
quam Mdus tabernri pecniam dedit. Quamobrem vr Lydia specisum nulum accpit? Quoniam Mdus tabernri pecniam
solvit, id est, pecniam dedit.]

V. CONCESSINIS: Hs enim sententis subordintis aliquid concditur, quod tamen nn obstat quminus id fat quod nuntitur in
prpositine principl, in qu esse solet vocbulum tamen vel attamen vel nihilminus.

Concd Lydiam, etiam s Rmae habitet, nn esse Rmnam, sed Graecam

Itaque
Etiams Rmae habitat, Lydia nn Rmna, sed Graeca est. Vel: Etiams Rmae habitet, Lydia nn Rmna, sed Graeca est. :
Etiams Rmae habitet, Lydia tamen nn Rmna, sed Graeca est : Etiams Rmae habitet, nihilminus Lydia Graeca est.
Idem dcere possumus alis particuls:
Ets Rmae habitat, Lydia nn Rmna, sed Graeca est. Vel: Ets Rmae habitet, Lydia nn Rmna, sed Graeca est.
Quamquam Romae habitat, Lydia nn Rmna, sed Graeca est.
Tamets Romae habitat, Lydia nn Rmna, sed Graeca est.
Quamvis Romae habitet, Lydia nn Rmna, sed Graeca est.
Licet Romae habitet, Lydia nn Rmna, sed Graeca est.
Ut Romae habitet, Lydia tamen nn Romana, sed Graeca est.
Cum Romae habitet, attamen Lydia nn Romana, sed Graeca est.
Lydia, quae Romae habitet, Rmna tamen nn est, sed Graeca.
Hc concssine fact, dcere possumus sententis ills esse subordints adverbils concessvs.

VI. COMPARTINIS ET MOD: Modum significant qu id efficitur quod nuntitur in prpositine principl vel etiam compartio
ft...In nuntit prmri esse solent particulae ita, sc, tam...
Particulae quibus modus exprmitur esse solent: ut, scut, velut, quemadmodum, tanquam, perinde ac s...
Consder haec exempla:
- Multae prvinciae sunt in imperi Rmn, ut Hispania, Gallia, Britannia...

Ut, cael sern, avs cantant, sc cantat Ilia cum/ubi/ut/quando laeta est:

scut, cael sern, avs cantant, ita cantat Ilia cum laeta est = Ilia, cum laeta est, cantat velut avs cantant, cael sern.

Quntus d arbore cadit ut [scut = velut = tanquam] cadit pmum d rm

= quemadmodum pmum d rm, sc cadit Quntus d arbore.

Aliae quoque viae sunt, particuls disposits, quibus exprimitur comprtio inter nuntita:

Qu altius arborem ascendit Quntus, e periculsius cadere potest.

Tam fortis et intrepidus est Quntus, quam ignvus est Mrcus.
Tlis est Ilia, qulis esse vult mter.
Tnta est pecnia Ili, quant milln (=1.000) serv em possunt!
Quot ovs in camp tot crae pastr sunt!

VII. CONDICINIS:

- S verbum propositinis, quae condicinem exprimit, modo indictv est, indicat aliquid quod, s accidit, id fet quod nuntitum
primrium indicat. Particula quae condicinem exprimit est s, cuius negtio est ns, vel: s nn.
S sl in cael est, dis est.
S Ilia laeta est, cantat.
- S verbum propositinis, quae condicinem indicat, tempore praesent vel praeterit perfect est ac mod subiunctv, nuntiat aliquid
quod praesent vel futr tempore accidere potest...
n exempla:
Mrcus: Ego vr, -ait puer improbus- s velim, rursus Iliam verberre possim! [id enim potest accidere ut Mrcus dnu verberet
Iliam.]
S Ilia plrs ross carpat, ancills sus det. [Etenim, id accidere potest ut Ilia carpat plrs ross. Qu quidem condicine, ancillae es
ross accipient prob puell.]
Quntus: S Iliam, -ait-, attentius audveris, Mrce, laudveris eam propter suvem eius vcem.
Mrcus: S in arborem ascenderis, -inquit-, grtiam habbo, ns vr ascenderis, nds nn invenimus.
Mrcus: ns in arborem ascenderis, -ait-, grtiam nn habbo, sn [sed s = s autem = s vr] ascenderis arborem, nds invenimus.
Quntus enim in alt arbore s nn pulls, va saltem in nds vidre poterit.

- S verbum propositinis, quae condicinem exprimit, tempore praeterit imperfect est ac mod subiunctv, indicat aliquid quod
praesent tempore accidere nn potest...

S Mrcus puer prbus esset, Iliam nn pulsret.

[: Mrcus enim puer probus hc tempore praesent nn est, itaque Iliam pulsat!]

- S verbum propositinis, quae condicinem exprimit, tempore praeterit plus quam perfect est ac mod subiunctv, indicat aliquid
quod praeterit tempore accidere nn potuit...

S Mrcus puer prbus fuisset, Iliam nn pulsvisset.

[: Mrcus enim puer probus ill tempore praeterit nn fuit, itaque Iliam pulsvit!]

- Particula quae est sn hoc significat: sed s..., s autem..., s vr...

Ilius: -Vbis, -inquit Ilius-, mla et pira dabo s bon eritis, sn mal, nihil accipitis.
[: Ilius: - vbis, - ait -, mla et pira dabo, s prob eritis, sed s improb eritis, nihil accipitis!]

- S prob eritis inquit pater- laetus ero, s nn eritis prob puer, Mrce et Qunte, rscar vobis!

- S verbum nuntit primri exspecttinem sve propsitum indicat, particula significat: s, ut spertur..., s cs fortuit..., s forte...
Mrcus Quntusque ante stium vllae exspectbant, s Ilius mox venret.
[ : Mrcus Quntusque ante stium vllae exspectbant, s, ut sperbant, Ilius mox venret!]

- Hae dnique particulae etiam significre possunt: hc condicine, s...

1. Dum / 2. modo / 3. dummodo

1. Mrcus: - plret puella ista, - inquit puer improbus -, dum sileat.

[: Mrcus: - plret puella ista, - inquit puer improbus -, hc condicine, s tacre pergit!]
2. Quntus: - rtus sit Mrcus, - ait- , dummmodo n audeat pulsre Iliam.
[: Quntus: - rtus sit Mrcus, - inquit- , hc condicine, s nn audet pulsre Iliam.]
3. Manet vta homin, modo animam dcat.
[: Manet vta homin hc condicine, s sprat (=s sprit animam dcit = s sprit era dcit = s resprat.]