Toelichting lesontwerp
Student: Lucrisia Mans
Vakgebied: Natuur en techniek
Klas: Peh16vd
Kennis over (kinderen in) de
groep is nadrukkelijk
verwerkt in de omschrijving
van de beginsituatie van de
groep, zowel in
pedagogische zin (gedrag,
groepsverhoudingen,
groepsdynamiek) als in
didactische zin
(vakspecifieke
beginsituatie).
De lesdoelen zijn
afgestemd op de
beginsituatie. In de
formulering ervan wordt
zichtbaar dat kennis van
vakdidactiek en leerlijnen
op een logische manier is
verwerkt.
Werk- en
groeperingsvormen zijn
afgestemd op specifieke
kenmerken van de groep n
op specifieke kenmerken
van vakdidactiek en zijn
functioneel ondersteunend
bij het behalen van de
lesdoelen.
Docent: G. Ledoux
Stagegroep: 6/7
Welke keuzes heb ik hier gemaakt en waarom?
Pedagogische beginsituatie.
Uit mijn sociogram blijkt dat een groot deel van de klas met bijna iedereen kan samen werken. Ze
kiezen daarbij het liefst wel voor hun vriendjes of vriendinnetjes tijdens het maken van opdrachten of
het vrij spelen. Tevens is er in mijn sociogram te zien dat twee leerlingen als negatief in de klas worden
gekozen. Deze twee leerlingen zitten naast elkaar toe.
Uit de klimaatschaal die ik in de klas heb afgenomen is te lezen dat een grote groep leerlingen zich op
hun gemak voelen binnen de groep. Tevens kun je lezen dat de leerlingen niet bang zijn om een
antwoord te geven zonder uitgelachen te worden. Hier is van 21 keer bijna nooit op gestemd.
Dit kan ik afleiden uit de lessen. De leerlingen steken vaak zelf de vinger op of geven antwoord op de
vragen.
Uit mijn pedagogische beginsituatie blijkt dat ik rekening moet houden met de twee leerlingen die
negatief zijn gekozen. Door deze leerlingen bij een andere leerling, in overleg met mijn mentor, te
plaatsen. Mijn doel is om de twee leerlingen beter in de groep te plaatsen, waardoor er misschien een
saamhorigheidsgevoel wordt gecreerd in de groep.
Vakspecifieke beginsituatie.
De leerlingen krijgen geen natuur en techniek lessen volgens een methode. Ze krijgen tijdens de
verschillende themas die elke 8 weken op school zijn te maken met verschillende dingen waar ze een
natuur en techniek les op kunnen baseren. Zo hebben de leerlingen tijdens het vorige thema: Robots
zelfstandig een robot gemonteerd.
Om tot deze beginsituatie te komen ben ik in gesprek gegaan met mijn mentor. Uit deze informatie
haal ik hetgeen wat ik moet weten om een natuur en techniek les te geven.
Productdoelen
Aan het einde van de les:
- Weten de leerlingen welke proeven er met behulp van rauwe en gekookte eieren kunnen worden
uitgevoerd.
Procesdoelen
Aan het einde van de les/tijdens de les kunnen de leerlingen:
- In een groep samenwerken en hier feedback over geven. Deze groepen maak ik door te kijken naar
het sociogram. De leerlingen die op werk gerelateerd gebied negatief worden gekozen plaats ik een
groep waar populaire leerlingen zitten. Op de manier zorg ik ervoor dat de negatief gekozen leerlingen
een kans hebben om samen te werken met andere leerlingen.
- In een groep hun bevinden delen en beargumenteren waarom ze iets doen. Door als groep je mening
te geven kom je erachter wat deze groep/leerling al weet van het onderwerp.
Kerndoel 44
De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm
en het materiaalgebruik.
(Kerndoel 44, sd)
Tijdens deze les maak ik groepjes. In elk van deze groepen zit minimaal n leerling die door de
andere als negatief word gekozen in het sociogram. Door deze leerlingen in deze groepen te plaatsen
moeten ze zichzelf laten zien en samenwerken met de andere leerlingen. Daarentegen moeten de
leerlingen de negatief gekozen leerling respecteren en in zijn waarde laten. De negatief gekozen
leerling krijgt het gevoel om deel uit te maken van een groep.
Wanneer deze leerling met elkaar tot een besluit kun komen, lijkt me dat het groepsgevoel en de band
tussen de leerlingen verbetert.
Tijdens de les werk ik volgens het 5 stappen plan van Vaan en Marell.
1. Er komt iets binnen bij de leerlingen.
2. Vrije exploratie.
3. Vraag het de.. zelf maar (onderzoek en vastleggen resultaten).
4. Vertel het elkaar
5. Toepassing en de leraar vertelt.
(Els de vaan, Jos Marell, 2012)
Ik heb hiervoor gekozen zodat de leerlingen in groepen stapsgewijs onderzoekend aan de slag kunnen
gaan en ontdekken wat ze al weten van dit onderwerp en wat ze nog niet.
Een aanzet tot
samenwerkend leren krijgt
op een logische wijze plek in
het lesontwerp.*
Een aanzet tot ontdekkend
leren krijgt op een logische
wijze plek in het
lesontwerp**
De proces- en
productdoelen worden
expliciet gevalueerd met
de kinderen.
De werkvormen die worden
gehanteerd bij evaluatie
zijn passend bij
vakdidactiek en sluiten aan
op specifieke kenmerken
van de groep.
*bij tenminste 3 lesontwerpen
** bij tenminste 1 lesontwerp
Bibliografie
Els de vaan, Jos Marell. (2012). Praktische didactiek Natuuronderwijs. Coutinho.
Kerndoel 44. (sd). Tule.slo. Opgehaald van
http://tule.slo.nl/OrientatieOpJezelfEnWereld/F-L44.html
Marianne Luitjes, I. d.-J. (2014). Ontwikkeling in de groep. Bussum: Coutinho.
Tijdens deze les is er een aanzet tot samenwerkend leren.
De leerlingen worden in groepen geplaatst. In elk van deze groepen zit minimaal n leerling die door
de anderen als negatief word gekozen in het sociogram. Door deze leerlingen in deze groepen te
plaatsen moeten ze zichzelf laten zien en samenwerken met de andere leerlingen. Daarentegen
moeten de populaire leerlingen de negatief gekozen leerling respecteren en in zijn waarde laten. De
negatief gekozen leerling krijgt op deze manier het gevoel om deel uit te maken van een groep.
Wanneer deze leerling met elkaar tot een besluit kun komen, lijkt me dat dit het groepsgevoel en de
band tussen de leerlingen verbetert.
De leerlingen zijn bezig met ontdekkend leren. Tijdens de les vertel ik een stelling en de leerlingen
bespreken de stelling in hun klas. Hierna geven ze antwoord en voeren we de bijbehorende proef uit.
Door de leerlingen niet te vertellen wat er gaat gebeuren worden ze nieuwsgierig.
De leerlingen onderzoeken in groepen wat er zou kunnen gebeuren. Door operationele vragen te
stellen aan de docent komen ze meer te weten van het product of de handeling. De leerlingen maken
gebruik van onderzoeksvaardigheden. Voelen, zien en luisteren vallen hieronder.
Door deze vaardigheden tijdens de proeven en stelling in te zetten komen de leerlingen meer te weten
en kunnen ze als groep gezamenlijk tot een antwoord komen.
Tussen de proeven door vraag ik elke keer welke antwoorden de leerlingen hebben gegeven. Hierbij
verantwoorden ik en de groepen hoe ze tot hun antwoord zijn gekomen.
Aan het eind van les evalueren de leerlingen klassikaal hoe de les verliep.
Ik stel de leerlingen tijdens deze evaluatie de volgende vragen:
- Wat heb je geleerd tijdens deze les?
- Hoe heb je het onderzoekend leren ervaren?
- Hoe verliep de samenwerking in je groep en waarom ging dat goed/niet goed?
Door deze vragen te stellen kom ik erachter wat de leerlingen hebben geleerd op het gebied van
samenwerken en onderzoekend leren.
Ik heb ervoor gekozen om de evaluatie klassikaal te doen. Deze evaluatie vindt plaats in de kring.
Ik maak gebruik van de kring zodat de leerlingen elkaar goed kunnen verstaan en elkaar kunnen
aankijken wanneer iemand aan het woord is. Tijdens de evaluatie laat ik elke leerlingen iets vertellen
over wat zij van de les vonden, zodat andere leerlingen zich misschien aansluiten bij de meningen van
de anderen. De leerlingen die volgens het sociogram negatief worden gekozen komen zo ook aan het
woord. Zo ontstaat er een wederzijds respect en waardering naar elkaar toe.
Door als groep stil te staan bij het eigen functioneren en wat er verbeterd zou kunnen worden, heeft
dat een positieve uitwerking op de effectiviteit van de groep. In een groepsreflectie wordt er
teruggekeken naar welke acties van de leden positief en welke acties negatief uitpakten. Om
vervolgens te besluiten welke acties worden voortgezet dan wel bijgesteld om het groepsdoel te
behalen.
(Marianne Luitjes, 2014)