POVRINSKE POJAVE

Povrinske pojave su od izuzetnog znaaja u koloidnoj hemiji, a posljedica su

dejstva meumolekularnih sila u graninim povrinama faza. Molekuli koji se
nalaze u meusobnom dodiru u graninim povrinama daza, djeluju jedini na
druge razliitim silama i prouzrokuju razliite pojave, kao to su povrinski
napon, adsorpcija, razlivanje, kvaenje i dr.

Pod izrazom granina povrina, podrazumjeva se, onaj granini sloj jedne
faze koji je u dodiru sa krajnjim slojem neke druge faze. Razliite faze u
nekom viefaznom sistemu mogu da budu u meusobnom dodiru samo preko
jedne kontinualne granine povrine. Faze mogu da budu i raspodjeljene
jedna u drugoj, pa su onda ograniene povrine faza orjentisane unutar datog
sistema, diskretne su (diskontinualne) i mogu da zauzimaju veoma velike
srazmjere (disperzije).

Molekuli u graninoj povrini faze su uvijek u dodiru sa molekulima neke

druge faze. U meusobnom dodiru mogu da budu i granine povrine dvije
tene ili vrste faze , kao i tena i vrsta faza, odnosno vrsta i gasovita faza.

Poto ne postoji granina povrina izmeu dvije gasovite faze,mogu da se

razlikuju samo 5 graninih povrina izmeu razliitih faza, i to: T/G, T/T,
/T,/, /G.

Povrinski napon tenosti

Povrinski napon tenosti direktna je posljedica dejstva meumolekularnih
sila. Privlane sile molekula u unutranjosti tenosti meusobno su zasiene u
potpunosti, dok onih na povrini nisu. Na taj nain, molekuli u povrinskom
graninom sloju tenosti posjeduju izvjestan viak energije, koja se u ovom
sluaju naziva slobodna povrinska energija.

Molekuli koji se nalaze u unutranjosti tenosti energetski su uravnoteeni,

poto uzajamne privlane sile djeluju na njih sa svih strana podjednako.
Rezultanta sila koje djeluju na molekule u povrinskom sloju usmjerena je ka
unutranjosti tenosti i tei da molekule iz graninog sloja uvue u
unutranjost i smanji slobodnu povrinu faze na minimum. Zato svaka kap
tenosti tei da, usljed povrinskih sila, obrazuje sferu, tj. da zauzme to nie
energetsko stanje time to e za dati volumen imati najmanju moguu
povrinu.

Ako u povrinski sloj dolaze novi molekuli, tako da se povrina u graninom

A
=
sloju poveava, potreba je izvjestan utroak rada. S

- ova veliina se naziva povrinski napon, jedinica N/m ili J/m2

Povrinski napon je utoliko vei ukoliko su meumolekularne sile date
tenosti vee. Zato polarne tenosti, sa jakim meumolekularnim silama, kao
npr. voda, imaju visok povrinski napon, dok nepolarne tenosti imaju nizak.

Povrinski napon zavisi od T, tako to sam porastom T, povrinski napon

opada (jer sa porau T raste kinetika energija molekula, a slabe
meumolekularne privlane sile koje su i uzrok pojave povrinskog napona).