Miejsce (Wpisuje zdajcy przed

na naklejk rozpoczciem pracy)

z kodem
KOD ZDAJCEGO
MGE-W1D1P-021

EGZAMIN MATURALNY
Z GEOGRAFII
Arkusz II ARKUSZ II
STYCZE
Czas pracy 120 minut ROK 2003

Instrukcja dla zdajcego

1. Prosz sprawdzi, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron.

Ewentualny brak naley zgosi przewodniczcemu zespou
nadzorujcego egzamin.
2. Prosz uwanie czyta wszystkie polecenia.
3. Odpowiedzi naley zapisa czytelnie w miejscu na to
przeznaczonym przy kadym zadaniu, pokazujc drog ich
uzyskania.
4. Prosz pisa tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;
nie pisa owkiem.
5. W rozwizaniach zada trzeba przedstawi tok rozumowania
prowadzcy do ostatecznego wyniku.
6. Podczas egzaminu mona korzysta z owka, linijki, gumki
oraz kalkulatora.
7. Nie wolno uywa korektora.
8. Bdne zapisy trzeba wyranie przekreli.
9. Wszelkie notatki naley sporzdza tylko w brudnopisie, ktry
nie bdzie oceniany.
10. Obok kadego zadania podana jest maksymalna liczba
punktw, ktr mona uzyska za jego poprawne rozwizanie. Za rozwizanie
11. Do ostatniej kartki arkusza doczona jest karta odpowiedzi, wszystkich zada
ktr wypenia egzaminator. mona otrzyma
cznie 60 punktw.
yczymy powodzenia!

(Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy)

PESEL ZDAJCEGO
2 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 21. (3 pkt)

Wykonaj ponisze polecenia, tak by zamieszczony rysunek przedstawia owietlenie Ziemi
w dniu 22 VI:
dorysuj wizk promieni sonecznych docierajcych do Ziemi,
dorysuj koa podbiegunowe,
zakreskuj pkul, na ktrej panuje noc,
zamaluj obszar, na ktrym wystpuje noc polarna.

Zadanie 22. (2 pkt)

Wyjanij, dlaczego szeroko geograficzna k podbiegunowych wynosi 66 33'.
o

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 23. (2 pkt)

Zegary pokazuj, w tym samym dniu, czas strefowy w Nowym Jorku, Londynie, Tokio,
Warszawie.
Wpisz pod zegarami waciwe miasto.

00 00 00
Godzina: 700 12 13 21

1 ........................... 2 ........................... 3 ............................ 4 ............................

 Egzamin maturalny z geografii 3
Arkusz II

Zadanie 24. (2 pkt)

Podaj trzy przykady naturalnych elementw rodowiska przyrodniczego, ktre spowalniaj
tempo spywu wd ldowych do mrz i oceanw.

a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 25. (2 pkt)

Zaproponuj trzy rodzaje dziaa, jakie moe podj czowiek, aby ograniczy odpyw wody
z ldw.

a) .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................
 4 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 26. (4 pkt)

Korzystajc z przekroju geologicznego i podanych przykadw ska, uzupenij tabel.
Nazwom jednostek tektonicznych przyporzdkuj odpowiadajce im numery z przekroju
geologicznego. W ostatniej kolumnie wpisz po jednym przykadzie ska charakterystycznych
dla danej jednostki.

Przykady ska: granity, wapienie, piaskowce i upki (flisz), sl kamienna, andezyty, upki
krystaliczne.

Uwaga: niektre skay mog wystpi w dwch jednostkach.

S N

rdo: W. Bauk, R. Wyrwicki, Geologia, Wydawnictwa Geologiczne , Warszawa 1972.

Nazwa jednostki tektonicznej Numer na przekroju Nazwa skay

Pieniny
Wyyna Krakowsko-Czstochowska
Beskidy
Podhale
Tatry
Zapadlisko Przedkarpackie

Zadanie 27. (2 pkt)

Wyjanij powstanie dwch rodzajw ska wybranych spord wymienionych w zadaniu 26.

a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z geografii 5
Arkusz II

Zadanie 28. (3 pkt)

Napisz, w ktrej fazie rozwoju demograficznego znajduje si obecnie Polska. Scharakteryzuj
w kilku zdaniach t faz, uwzgldniajc zarwno tendencje jak i tempo zmian trzech
gwnych parametrw.
Fazy rozwoju demograficznego

rdo: J. Kop, M. Kucharska. E. Szkurat, Geografia spoeczno-ekonomiczna, PWN, Warszawa 2000.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 29. (2 pkt)

Wypisz (wybierajc spord podanych w tabeli) trzy kraje, w ktrych tempo wzrostu liczby
ludnoci byo w 1995 roku najwiksze. Spord wymienionych poniej przyczyn zmian
liczby ludnoci podkrel dwie, ktre w najwikszym stopniu przyczyniaj si do eksplozji
demograficznej.
Urodzenia i zgony w wybranych krajach wiata w 1995 roku (w )
Kraj Urodzenia Zgony
Chiny 17,8 7,4
Arabia Saudyjska 38, 8 5,5
Zimbabwe 36,3 18,5
USA 15,2 8,4
Kenia 41,6 12,0
Meksyk 26,6 4,6
rdo: Encyklopedia geograficzna wiata, OPRESS, Krakw 1996.

Kraje: .......................................... , ............................................... , .............................................

Przyczyny:
a) wysoki wskanik urodze i zgonw,
b) poprawa stanu opieki zdrowotnej,
c) duy odsetek ludnoci modej,
d) skrcenie przecitnej dugoci trwania ycia.
 6 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 30. (2 pkt)

Sformuuj 3 przykady przewidywanych problemw gospodarczych i spoecznych, z jakimi
musz si liczy wadze kraju wchodzcego w drug i trzeci faz rozwoju demograficznego.

a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Zadanie 31. (2 pkt)

Zaznacz zdania prawdziwe liter P a bdne liter F.

A. Produkcja pszenicy na wiecie dominuje na obszarach klimatu umiarkowanego. [ ]

B. Pszenic uprawia si przede wszystkim na glebach bardzo dobrych i dobrych. [ ]

C. Dziki dobrym glebom i wysokiej kulturze rolnej Polska osiga bardzo wysokie plony

pszenicy. [ ]

D. Kraje sabo rozwinite gospodarczo cechuje wysoka towarowo rolnictwa. [ ]

E. Najwiksi producenci ryu na wiecie s jego najwikszymi eksporterami. [ ]

F. Dynamika przyrostu produkcji ywnoci jest najwysza w Azji i Australii, a najnisza

w Afryce i Europie. [ ]

G. W rolnictwie krajw sabo rozwinitych dominuje produkcja zwierzca, a w krajach

wysoko rozwinitych produkcja rolinna. [ ]

H. Trzcina cukrowa jest rolin strefy midzyzwrotnikowej i wymaga klimatu ciepego

i wilgotnego. [ ]
 Egzamin maturalny z geografii 7
Arkusz II

Zadanie 32. (4 pkt)

Uzupenij tabel, wpisujc po trzy cechy charakterystyczne dla intensywnej i ekstensywnej

gospodarki rolnej. W ostatniej kolumnie wpisz trzy przykady pastw, w ktrych uprawa
pszenicy ma charakter waciwy dla danego typu gospodarki.

Typ Przykady pastw

Cechy gospodarki
gospodarki (wybrane z tabeli)
a) .....................................................................
.....................................................................
...............................................
b) .....................................................................
intensywna ...............................................
.....................................................................

c) ..................................................................... ...............................................
.....................................................................

a) .....................................................................
.....................................................................
...............................................

ekstensywna b) ..................................................................... ...............................................

.....................................................................
...............................................
c) .....................................................................
.....................................................................

Powierzchnia, zbiory i plony pszenicy w 1998 roku

Powierzchnia zasieww Zbiory Plony
Kraj (mln ha) (mln t) (q/ha)
wiat 223,7 590.3 26,4
Rosja 23,7 27,0 11,4
Australia 11,5 21,9 19,1
Turcja 10,7 21,0 19,6
Iran 6,3 10,0 15.9
Francja 5,2 39,9 76,0
Niemcy 2,8 20,1 72,0
Wielka Brytania 2,0 16,3 79,7
Dania 0,7 5,2 76,2
rdo: Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 1999.
8 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 33. (2 pkt)

Na podstawie analizy wykresu uzupenij legend, wpisujc obok sygnatur surowce
energetyczne (wybrane z podanych w tabeli). Wpisz do tabeli liter, ktr oznaczono cechy
charakterystyczne dla danego surowca.

Udzia wybranych surowcw w strukturze zuycia energii pierwotnej w wiecie w %

%
LEGENDA
80
70 .................................
60
50 ..................................
40
30 ..................................
20
10 ..................................
0
1937 1955 1975 1994

rdo: Opracowanie wasne.

Surowce Litera oznaczajca cechy

wgiel kamienny i brunatny
paliwa jdrowe
gaz ziemny
ropa naftowa

Cechy charakterystyczne danego rda energii:

a) due zasoby, negatywny wpyw na rodowisko,
b) atwy w wydobyciu, transport stwarza due niebezpieczestwo katastrof ekologicznych,
c) tani w wydobyciu i transporcie, ekologicznie czysty,
d) problemy z likwidacj i skadowaniem odpadw.
 Egzamin maturalny z geografii 9
Arkusz II

Zadanie 34. (2 pkt)

Odczytaj dla podanych trzech pastw (Norwegia, Francja, Niemcy) dominujcy rodzaj
elektrowni. Krtko uzasadnij ich duy udzia w strukturze produkcji energii elektrycznej
danego kraju.

Produkcja energii elektrycznej wg rodzajw elektrowni w 1996 r. (w %)

Energia elektryczna z elektrowni
niekonwen-
Kraje cieplnych wodnych jdrowych cjonalnych
(alternatywnych)
wiat 63,2 19,0 17,4 0,4
Niemcy 66,2 3,5 29,8 0,5
Norwegia 0,7 99,3
Polska 97,1 2,9
Francja 8,7 12,9 78,3 0,1
rdo: J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurat, Geografia spoeczno-ekonomiczna, WS PWN, Warszawa 2000.

Norwegia ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Francja ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Niemcy ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

Zadanie 35. (2 pkt)

W tabeli w zadaniu 34 w ostatniej kolumnie uwzgldniono elektrownie niekonwencjonalne
(alternatywne).

Uzupenij ponisz tabel, wpisujc wg wzoru trzy rodzaje takich elektrowni i rda
wykorzystywanej przez nie energii.

Rodzaj elektrowni rdo energii

rnica poziomu wd morskich midzy przypywem
wodna oparta na pywach morskich
a odpywem morza
 10 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 36. (2 pkt)

Uzupenij tabel, przyporzdkowujc kadej z wymienionych elektrowni numer oznaczajcy
jej lokalizacj na mapie i symbol oznaczajcy rodzaj surowca, na jakim pracuje.
4

3 Symbole oznaczajce
rodzaj surowca:

5 K wgiel kamienny

B wgiel brunatny
2 1

H hydroelektrownia

Elektrownia Numer na mapie Rodzaj surowca

Jaworzno
Bechatw
arnowiec
Dolna Odra
Kozienice
Konin

Zadanie 37. (3 pkt)

Zaproponuj i krtko uzasadnij trzy zmiany, jakie powinny nastpi w strukturze zuycia
surowcw energetycznych w Polsce. Uwzgldnij czynniki ekonomiczne i ekologiczne.

a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z geografii 11
Arkusz II

Zadanie 38. (2 pkt)

W tabeli podano charakterystyczne gazie produkcji dwch okrgw przemysowych.
Podaj po dwa czynniki, ktre gwnie zadecydoway o takiej strukturze przemysu w GOP i WOP.

Okrgi Charakterystyczne gazie produkcji

wydobycie wgla kamiennego i rud cynkowo-oowianych, energetyka
Grnolski i karbochemia, hutnictwo elaza, stali i metali nieelaznych, produkcja
Okrg maszyn dla grnictwa i hutnictwa, obrabiarek, odleww eliwno-
Przemysowy staliwnych, samochodw, urzdze energetycznych i narzdzi oraz
GOP wyrobw przemysu lekkiego, spoywczego i poligraficznego
produkcja obrabiarek, samochodw, maszyn budowlanych, traktorw,
Warszawski pprzewodnikw i telewizorw, produkcja tworzyw sztucznych,
Okrg rodkw piorcych, lekarstw i kosmetykw, metali kolorowych,
Przemysowy cementu, odziey i obuwia, rozwinite ciepownictwo oraz przemys
WOP spoywczy, poligraficzny, fonograficzny i filmowy
rdo: W. Skrzypczak, Geografia spoeczno-ekonomiczna, Efekt, Warszawa 1999.
Grnolski Okrg Przemysowy
a) .................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
Warszawski Okrg Przemysowy
a) .................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................
................................................................................................................................................

Zadanie 39. (3 pkt)

Napisz, w ktrym okrgu (GOP czy WOP) konieczna jest restrukturyzacja na wielk skal.
Podaj trzy argumenty uzasadniajce konieczno jej przeprowadzenia.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
12 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 40. (3 pkt)

Uzupenij tabel, wpisujc obok informacji o konflikcie litery oznaczajce miejsce, w ktrym
on wystpuje (obszar lub pastwo) oraz uczestniczce w nim zwanione strony. Wpisz litery
oznaczajce wycznie informacje wybrane z podanych pod tabel.

Miejsce Strony
Lp. Informacje o konflikcie
konfliktu konfliktu
1. Nard biorcy udzia w konflikcie, by rozproszony po caym wiecie
do roku 1947, kiedy to decyzj ONZ, proklamowano utworzenie
nowego pastwa. W 1967 roku po tzw. wojnie szeciodniowej
poszerzy swoje terytorium, przyczajc ziemie kilku ssiednich
krajw. Trwajcy nieustannie bunt na terenach okupowanych przynosi
wielkie straty. Mimo rokowa pokojowych, w ktre wczaj si
najwiksze mocarstwa i podpisaniu w Camp David w 1979 r.
porozumienia, konflikt trwa nadal, wci w licznych zamachach
i walkach gin ludzie.
2. Ten konflikt cechuje fanatyzm religijny i nieprzejednany stosunek
protestantw do katolikw. W licznych akcjach terrorystycznych ginie
wiele niewinnych osb. Podczas tzw. Krwawej niedzieli zgino
wielu demonstrujcych katolikw.
Zamieszki i uliczne walki powoduje coroczny marsz oranystw
organizowany na cze zwycistwa protestantw nad katolikami
w XVIII w.
3. Jedn ze stron konfliktu jest nard zamieszkujcy grzyste tereny
Bliskiego Wschodu. Jego ziemie, na mocy traktatu w Lozannie w 1923
roku, rozdzielono pomidzy 4 pastwa. Od kilkudziesiciu lat
prowadzi on wojn partyzanck o uzyskanie wasnego terytorium.
4. To najbardziej krwawy od zakoczenia II wojny wiatowej, konflikt
w Europie. Przyczyny konfliktu s zoone, nale do nich:
zrnicowanie religijne (mieszkaj tu katolicy, wyznawcy
prawosawia i islamu), zrnicowanie etniczne, zrnicowanie
gospodarcze.
Po II wojnie wiatowej pastwo to stanowio federacj kilku narodw.
Pogbiajce si antagonizmy i kryzys gospodarczy w latach 90
doprowadziy do rozpadu federacji i wybuchu krwawych
i barbarzyskich walk. Masowe czystki etniczne spowodoway
interwencj wojsk NATO.

Miejsce konfliktu (obszar, pastwo):

a) Ruanda, e) Jugosawia, Chorwacja, Bonia i Hercegowina, i) Kaszmir,

b) Timor Wschodni, f) Kosowo, j) Malwiny,
c) Irlandia Pn., g) Cypr, k) Izrael.
d) Hiszpania, h) Turcja, Irak, Syria, Iran,
Strony konfliktu:

A. Kurdowie, pastwa na terenie ktrych Kurdowie mieszkaj, B. ydzi, Palestyczycy,

C. Serbowie, Chorwaci, Boniacy, D. Tutsi, Hutu,
E. Grecy, Turcy, F. chrzecijanie, muzumanie,
G. Pakistaczycy, Hindusi, H. anglikanie, katolicy,
I. Argentyczycy, Anglicy, J. Baskowie, Kastylijczycy,
 Egzamin maturalny z geografii 13
Arkusz II

Zadanie 41. (2 pkt)

Na podstawie analizy zamieszczonej niej ryciny zbuduj model przedstawiajcy trzy etapy
powstawania kwanych opadw.

Rozprzestrzenianie si zanieczyszcze w atmosferze

H2SO4 HNO3
NO3
2
NO2 PRZEMIANY H+ SO4 H+ H+
SO2
CHEMICZNE
NO2
SO2

rdo: Opracowanie wasne.

Etap pierwszy: Etap drugi: Etap trzeci:

Zadanie 42. (2 pkt)

Analizujc rycin z zadania 41., zaproponuj dla kadego ze rde zanieczyszcze dziaania,
ktre mogyby ograniczy ilo kwanych opadw.

a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
 14 Egzamin maturalny z geografii
Arkusz II

Zadanie 43. (2 pkt)

Jedn z przewidywanych korzyci wynikajcych z przystpienia Polski do Unii Europejskiej
jest unowoczenienie gospodarki i podniesienie jej konkurencyjnoci. Uzasadnij j podajc
stosowne argumenty.
.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 44. (2 pkt)

Niej podano przewidywane negatywne skutki, jakie mog wynikn w pocztkowym okresie
w zwizku z przystpieniem Polski do Unii Europejskiej. Uzasadnij pierwszy z nich.
upadek wielu gospodarstw rolnych,
wzrost bezrobocia w okresie przejciowym,
upadek mniej konkurencyjnych firm.
.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................
 Egzamin maturalny z geografii 15
Arkusz II

Zadanie 45. (3 pkt)

W oparciu o dane zawarte w tabeli zaproponuj trzy dziaania, jakie naleaoby podj,
aby dostosowa polskie rolnictwo do standardw Unii Europejskiej. Obok propozycji napisz,
jakie trudnoci mog wystpi podczas wprowadzania tych zmian.

Zuycie nawozw
rednia
Ludno Roczny udj sztucznych
powierzchnia Plony
rolnicza mleka od jednej w przeliczeniu na
gospodarstw pszenicy
Pastwo (w % ogu krowy czysty skadnik na 1 ha
rolnego (q/ha)
ludnoci) (w kg) uytkw rolnych
(w ha) w 1997 r.
w 1997 r. w 1998 r. (w kg)
w 1996 r.
w latach 1995/96
Wielka
68,9 1,9 74,7 6 630 134
Brytania
Francja 30,7 3,9 66,3 5 476 156
Holandia 17,7 3,7 81.0 6 581 258
Niemcy 17,5 2,9 72,8 5 534 168
Polska 6,9 21,0 32,1 3 471 80
rdo: Opracowano na podstawie rnych rde.
a) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

b) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

c) .................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................