PORADY

FIRMA
Zasilanie awaryjne

Agregaty prdotwrcze
Wiele urzdze nie toleruje nawet milisekundowych przerw w dostawie energii elektrycznej,
innym bardziej szkodz dugotrwae przestoje, dlatego tak wan spraw jest zasilanie
awaryjne. Artyku powicony jest agregatom prdotwrczym, czyli urzdzeniom
gwarantujcym dugotrway dostp do awaryjnego zasilania w energi elektryczn, ale
potrzebujcym minimum kilkudziesiciu sekund na uruchomienie si i podanie napicia na
odbiorniki.

Powszechno dostpu, jak obrotowa 3000 obr./min.

rwnie denie do poprawie-
nia warunkw codziennego y-
cia powoduj, e agregaty do
awaryjnego zasilania stosowane
s nie tylko w obiektach, dla
ktrych brak zasilania cignie
za sob ryzyko w postaci utra-
ty zdrowia i zagroenia ycia
ludzkiego lub due straty ekolo-
giczne czy nansowe (szpitale,
lotniska, zakady produkcyjne,
oczyszczalnie i przepompownie
ciekw itp.), ale rwnie w
obiektach typu: banki, stacje
benzynowe, markety, hotele,
pensjonaty, a nawet domy pry-
watne.
Podzia agregatw
Dostpne na rynku agregaty ni-
skiego napicia mona podzieli
wzgldem rnych kryteriw:
Rodzaj silnika napdowego
- benzynowe (rys. 1.) moce
agregatw od najmniejszych do
12-15 kW, powszechnie dostp-
ne jednostki chodzone powie-
trzem, znamionowa prdko
Rys. 1. Agregat z silnikiem ben-
zynowym
- wysokoprne (diesla) od
kilku kilowatw do kilku me-
gawatw, do kilkudziesiciu
kilowatw dostpne z chodze-
niem powietrzem, w zasadzie
w penym zakresie dostpne
z chodzeniem ciecz (rys. 2.),
do ok. 2025 kW dostpne jed-
nostki o znamionowej prdkoci
obrotowej 3000 obr./min, w pe-
nym zakresie dostpne jednost-
ki o prdkoci obrotowej 1500
obr./min. Rys. 2. Agregat z silnikiem wysokoprnym nieobudowany
Rodzaje prdnic: homologacji dla podwozia jezd- - rczne stacyjka z kluczy-
- jednofazowe (powszechne do nego w przypadku, gdy agregat kiem (wyposaone w rozrusznik
10 kW), bdzie transportowany po dro- i akumulator),
- trjfazowe (ok. kilku kilowa- gach publicznych homologa- - uruchamiane automatycznie,
tw do kilku megawatw). cja jest wymagana do zarejestro- - uruchamiane automatycznie
Zarwno 1-, jak i 3-fazowe ma- wania podwozia jezdnego. z ukadem SZR (Samoczynne-
ej mocy do kilku kilowatw go Zaczenia Rezerwy).
dostpne s w wykonaniu asyn- Podzia pod wzgldem rodzaju Ponisze istotne dla uytkowni-
chronicznym, natomiast ju od sterowania ka parametry (poza takimi jak
najmniejszych - synchroniczne - rczne linka rozruchowa moc czy te napicie wyjcio-
a do kilku megawatw. (do kilku kilowatw), we) powinny zosta umieszczo-
Podzia ze wzgldu na sposb Rys. 3. Agregat zabudowany w kontenerze.
zabudowy
- nieobudowane (rys. 2.) - prze-
znaczone do zabudowy w po-
mieszczeniach, pod wiatami, w
kontenerach itp. (rys.3.),
- obudowane wyciszone
- odporne na warunki atmo-
sferyczne.
Agregaty obudowane wyciszo-
ne mog by zabudowywane
na podwoziach jezdnych, stano-
wic mobilne rdo energii. Nie
naley zapomina o wymaganej

30 Fachowy Elektryk
 PORADY
FIRMA
ne przez producenta na tabliczce - klasa wykonania informuje,
znamionowej urzdzenia (zgod- jak dokadne napicie wytwa- Najwysz jakoci itrwaoci cechuj si agregaty
zprdnicami synchronicznymi napdzanymi wysoko-
nie zwymaganiami normy PN rza dany agregat (amplituda,
prnymi silnikami Diesla oznamionowej prdkoci
ISO 8528): ksztat, czstotliwo - dokad-
obrotowej 1500 obr./min, chodzone ciecz. Takiej kon-
- moc znamionowa irodzaj na warto oraz stabilno tych strukcji agregaty budowane s do kilku megawatw,
podanej mocy PRP (Prime parametrw) - decyduje otym, azuwagi na wysz cen konkurencyjnie zaczynaj si
Power) moc podstawowa bez jak grup odbiornikw agre- przedstawia od mocy ok. 20 kW.
limitu motogodzin lub LTP (Li- gat moe zasila, dostpne po-
mited Power) moc awaryjna, wszechnie klasy to G1, G2 zasilania elektroniki powinno lacja wydechowa niezmiernie
ograniczona czasowo (500 mtg iG3. Im wysza, tym lepszej si stosowa agregat klasy nie rzadko wycznie w sytuacjach
w roku), jakoci agregat. Generalnie do niszej ni G2. Uzyskanie klasy bezporedniego ssiedztwa wy-
wykonania G3 wie si prze- sokiego budynku moe istnie
Rys. 4. Zabudowa agregatu w pomieszczeniu dwie ciany ze-
de wszystkim zkoniecznoci konieczno poprowadzenia
wntrzne
zastosowana elektronicznej ukadu wydechowego po elewa-
regulacji prdkoci obrotowej cji lub w szachcie kominowym
silnika. ponad dach.
CZERPNIA W przypadku instalacji w po-
RURA 100 PO ZEWNTRZ Instalacja agregatu mieszczeniu sytuacja jest bar-
posadowienie, wentylacja dziej skomplikowana. Naley
iwydech spalin przewidzie czerpni wiee-
W przypadku, gdy mamy do za- go powietrza (do chodzenia
instalowania agregat obudowa- ispalania), wyrzutni powietrza
WYRZUTNIA ny wyciszony na zewntrz bu- ciepego (ogrzanego pracujc
dynku, sprawa jest prosta inie jednostk) oraz wydech spalin.
nastrcza problemw. Agregat Zaleca si wybr takiego po-
ustawiamy na przygotowanym mieszczenia na agregat, ktre
fundamencie owymiarach po- posiada minimum dwie ciany
Rys. 5. Zabudowa w pomieszczeniu - widok zgry danych przez producenta/do- zewntrzne, jeeli dostpna jest
stawc agregatu. Fundament tylko jedna ciana zewntrzna,
ALUZJA STAA DLA OTWORU WYRZUTNI

nie jest niezbdny w przypadku to musi by moliwie najwik-

posadowienia na silnie utwar- sza. Brak cian zewntrznych
min. 800 mm

PRZEPYW POWIETRZA
dzonych podoach, np. zbrojo- wie si zkoniecznoci pro-
na wylewka betonowa (najlepiej wadzenia dugich kanaw wen-
WIELOPASZCZYZNOWA DLA OTWORU

skonsultowa zproducentem/ tylacyjnych czerpni iwyrzutni

dostawc). Przy opracowywa- powietrza (musi istnie moli-
SIOWNIK NP. BELIMO 230 V AC
CZERPNI O WYMARZE

niu koncepcji posadowienia na- wo prowadzenia takich kana-

PRZEWODY STEROWNICZE

PRZEPUSTNICA
min. 800 mm
RURA NP TYPU AROTH

ley uwzgldni pniejsz ko- w poprzez ssiednie pomiesz-

PRZEWIDZIANA NA

KOMPENSATOR
KABEL SIOWY

DRGA

KANA DYFUZYJNY
nieczno wprowadzenia kabli
do agregatu.
Instalacja wentylacyjna nie
ZALUZJA STAA
DLA OTWORU CZERPNI wchodzi w gr, natomiast insta-
czenia dla przykadu agregat
omocy ok. 100-120 kW to ka-
nay opowierzchni przekroju
ok. 1m2. Strop idach rwnie

Rys. 6. Zabudowa agregatu w pomieszczeniu piwnicznym Rys. 7. Zabudowa w pomieszczeniu zwentylacj dachow

szacht kominowy
rura dwupaszczowa
nierdzewna po elewacj
wyprowadzona ponad dach

czerpnia - zalecane sterowana

automatycznie z siowikiem

przepyw powietrza do
chodzenia

zabudowa w pomieszczeniu piwnicznym

Fachowy Elektryk 31
 PORADY
FIRMA
jest zainstalowanie w otworze
wyrzutni wentylatora wycigo-
WYRZUTNIA Czerpnia sterowana automatycznie
wego zasilanego silnikiem elek-
RURA WYDECHOWA
trycznym wentylator urucha-
miany podczas pracy agregatu
(rys. 9.).
Czstym wymaganiem inwe-
stora jest niewychadzanie po-
mieszczenia agregatu przez
otwarte otwory wentylacyjne,
co cignie za sob konieczno
zastosowania tzw. przepustnicy
wielopaszczyznowej sterowa-
nej automatycznie siownikiem
Rys. 8. Zabudowa agregatu obudowanego w pomieszczeniu (rys. 10.).
W przypadku agregatw cho-
dzonych ciecz stosuje si j
zwaszcza na czerpni, gdy ot-
RURA WYDECHOWA
wr wyrzutni jest oddzielony
Przepustnica
wielopaszczyznowa czerpni
od wntrza pomieszczenia kana-
em prowadzonym od chodnicy
sterowana autoamtycznie (OPCJA)
WENTYLATOR
WYCIGOWY
w miejsce, gdzie przebywaj lub
mog przebywa ludzie, najle-
piej gdy wyprowadzony bdzie
na wysokoci minimum 2,5-3
metrw nad poziomem gruntu.
Odlego od innych budynkw
zoknami w stron wydechu nie
powinna by mniejsza ni 10
metrw. Najlepszym (niestety
nie najtaszym) rozwizaniem
jest poprowadzenie rury wyde-
chowej po elewacji lub w szach-
cie kominowym ponad dach
budynku. W przypadku dugich
odcinkw prowadzonych na ze-
wntrz budynku (ryzyko skrap-
lania powietrza) lub odcinkw
mogcych pozostawa w zasi-
gu osb postronnych (ryzyko
oparzenia) zaleca si wykona-
nie ukadu wydechowego zrury

do otworu wyrzutu powietrza. dwupaszczowej zizolacj mie-

Na wyrzutni mona zastosowa
dodatkowo tzw. aluzj otwiera-
n grawitacyjnie pdem powie-
trza.
Zabudowa agregatu prdotwr-
czego w bardzo duym po-
aluzja staa czerpni zwentrzna
dzy paszczami. Ukad wyde-
chowy jednopaszczowy wyko-
nuje si zrury stalowej czarnej
(wymaga okresowej konserwa-
cji) lub nierdzewnej.

aluzja staa wyrzutni zewntrzna

Rys. 9. Zabudowa agregatu chodzonego powietrzem w pomieszczeniu
mog by wykorzystane do wy-
konania tych otworw (rys. 7.).
Stanowi to wikszy problem
(konstrukcja stropw, uszczel-
nienia), jednake powoduje, e
haas wok budynku jest mniej
syszalny naley pamita, e
otworami czerpni iwyrzutni po-
wietrza wydostaje si najwik-
sza cz haasu zpomieszcze-
nia. Pomidzy otworami czerpni
iwyrzutni powietrza naley
zachowa jak najwiksz odle-
go (minimum 4-5 m od osi ot-
worw), aby uniemoliwi czer-
panie ciepego powietrza, ktre
jest wyrzucane zagregatorni.
Lokalizacja otworu czerpni musi
umoliwia powietrzu opyni-
cie prdnicy isilnika, zanim
poprzez wentylator ichodnic
wydostanie si ono wyrzutni
na zewntrz pomieszczenia. Nie
mieszczeniu (np. hala produk- Instalacja agregatu
cyjna) moe umoliwi pewne podczenie do instalacji
uproszczenie ukadu wentylacji, elektrycznej
niemniej jednak naley skonsul- Jak wspomniano wczeniej,
towa to zdostawc agregatu. agregaty mog by wyposao-
Bardzo wane jest wyprowadze- ne w rne panele sterowania.
nie spalin na zewntrz budynku. Najprostszy ukad to rczne
Najprostszym sposobem jest wy- uruchomienie link rozrucho-
prowadzenie rury wydechowej w po ustabilizowaniu si
poziomo przez cian izako- parametrw pracy podczamy
czenie rury cite pod ktem 45 odbiorniki poprzez zaczenie
(popularnie zwane w kieba- wycznika gwnego prdnicy
s). Naley zwrci uwag, aby (rys. 11.).
wylot spalin nie by skierowany W przypadku, gdy taki agre-
Rys. 11. Agregat jedynym rdem zasilania
PANEL RCZNEGO
STEROWANIA

dotyczy to zabudowy agregatu

obudowanego (rys. 8.) wyci-
szonego w pomieszczeniu, gdy ODBIORY
konstrukcja obudowy gwarantu-
je prawidowy obieg powietrza
wok zespou prdotwrczego.
Rys. 10. Przepustnica wielo- W przypadku agregatw cho-
paszczyznowa dzonych powietrzem konieczne

32 Fachowy Elektryk
 PORADY
FIRMA

ODBIORY Wybr iinstalacja agregatu prdotwrczego jest tema-

PANEL RCZNEGO
STEROWANIA tem dosy zoonym, jednake firmy elektroinstalacyjne
powinny sobie bez trudu poradzi ztak instalacj, przy
Przecznik
wspudziale producentw urzdze ifirm specjalizu-
I, 0, II
jcych si w systemach awaryjnego zasilania, do czego
serdecznie zapraszamy

dza, czy agregat si uruchomi, wykonywany jest w oparciu o:

jeli nie to, ponawia prb. Ilo
prb rozruchu jest programo-
walna, czasy miedzy prbami
Rys. 12. Agregat rcznie uruchamiany, zasilajcy awaryjnie po za-
rozruchu rwnie. Agregat wy-
niku napicia.
maga tylko dostarczenia mu
informacji okoniecznoci pracy
ODBIORY
lub nie. Najprostszym sposobem
jest przekazanie mu informacji
PANEL STEROWNIA
AUTOMATYCZNEGO w postaci styku bezpotencja-
owego: styk zwarty - agregat
AGREGATEM
dwa styczniki zblokowane me-
chanicznie,
przecznik znapdem silni-
kowym (konstrukcja eliminuje
konieczno stosowania bloka-
dy mechanicznej nie ma mo-
liwoci zwarcia zasilania zsieci
zzasilaniem zgeneratora),
rozczniki/wyczniki znap-
dami silnikowymi zabudowane

pracuje, styk rozwarty agre- na specjalnej podstawie zbloka-

STEROWNIE
ZEWNTRZNE

gat nie pracuje. Stykiem tym d mechaniczn.

SYGNA START-STOP
moe sterowa dowolny nad-
rzdny system, np. automatyka
rozdzielni gwnej, automatyka
ppo., zewntrzna automatyka
Rys 13. Agregat sterowany automatycznie od styku bezpotencjao- Samoczynnego Zaczenia Re-
wego. zerwy (SZR) itp. (rys. 13.).
ODBIORY
Moliwa jest rwnie dostawa
agregatu prdotwrczego ze
sterownikiem automatycznym
PANEL STEROWNIA
realizujcym rwnie funkcj
Samoczynnego Zaczenia Re-
AUTOMATYCZNEGO
AGREGATEM I
UKADEM SZR
Poza blokad mechaniczn
wymagane jest stosowanie
blokady elektrycznej w uka-
dach poczeniowych, wyko-
rzystujc odpowiednie styki
pomocnicze. Ukady musz
spenia wymagania normy
PN-EN-60947-6-1:2001 doty-
czcej Automatycznych Urz-
dze Przeczajcych (punkt
7.2.1.1. b). Ukad powinien zo-

zerwy (rys. 14.). Tym samym sta odebrany przez waciwy

jeden sterownik steruje zarw- terenowo Rejon Energetyczny
no agregatem, jak icznikami isprawdzony pod ktem po-
SZR. Sterownik taki powinien siadania blokady mechanicznej
UKAD SZR

mie moliwo nastawy wszel- ielektrycznej musi zapewnia

Rys. 14. Schemat instalacji agregatu wyposaonego w sterownik au-
tomatycznego rozruchu zfunkcj SZR.
gat stanowi awaryjne zasilanie
budynku, najlepiej zainstalo-
wa przy rozdzielnicy gwnej
przecznik trjpozycyjny I, 0,
II, gdzie w pozycji I obiekt
zasilany zsieci, pozycji 0
obiekt niezasilany, w pozycji
II obiekt zasilany zagregatu
(rys. 12.).
Agregaty sterowane rcznie, ale
wyposaone w rozrusznik iaku-
mulator rozruchowy wcza si
do sieci analogicznie. Sam pro-
ces uruchamiania dokonywany
jest analogicznie do uruchamia
samochodu stacyjka zkluczy-
kiem. Rozruchu rcznego nie
naley w adnym stopniu koja-
rzy zkoniecznoci ustawiania
takich parametrw, jak czstotli-
wo czy napicie te procesy
w nowoczesnych jednostkach
zachodz automatycznie nawet
przy zamianach obcienia (regu-
latory napicia iczstotliwoci).
W przypadku pracy automatycz-
nej sam proces uruchamiania
dodatkowo nie wymaga obec-
noci operatora to automatyka
uruchamia rozrusznik ispraw-
kich czasw zwizanych zprac stuprocentow gwarancj, e
systemu, jak rwnie progw napicie zagregatu nie zostanie
napiciowych dla SZR (np. za- podane w kierunku sieci energe-
silanie sieciowe odczane jest tycznej.
przy spadku napicia do 195
Vtrwajcym ponad 5 sekund, Istnieje wiele innych moliwych
po 2 sekundach startuje agregat, ukadw wpicia agregatu zale-
po 5 sekundach od pojawienia nie od struktury obiektu, iloci
si prawidowego napicia agre- rde podstawowych irezer-
gatu nastpuje zaczenie zasi- wowych oraz tego, czy wszyst-
lania agregatu itd.). Taki system kie, czy te wybrane odbiorniki
uatwia obsug oraz eliminuje s przewidziane do awaryjnego
konieczno zestrajania ze sob zasilania. Sposb wpicia naj-
kilku automatyk. lepiej wwczas skonsultowa
Istotnym elementem jest oczy- zdostawc agregatu.
wicie sam element wyko-
nawczy realizujcy odczenie in. Norbert Broniek
zasilania zsieci izaczenie kierownik dziau techniczno-
zasilania zagregatu. Generalnie handlowego EPS System

Fachowy Elektryk 33