Univerzitet u Tuzli

Edukacijsko-rehabilitacijski fakultet

Nermin Toromanovi

AFAZIJE I PRATEI
MODANOG UDARA

MOTORIKI

POREMEAJI

MAGISTARSKI RAD

NAKON

Tuzla, 2010. godine

UVOD
Komunikacija je viedimenzionalni dinamiki proces koji omoguava
interakciju izmeu ljudi i njihove okoline, a ukljuuje modanu djelatnost,
kogniciju, sluh, govornu produkciju i motornu koordinaciju.
ovjek moe komunicirati na razliite naine, ali govor je ovjeku uroeno
najprimjereniji nain i osnovno sredstvo komuniciranja.

Oteenje govora ili njegovo potpuno odsustvo predstavlja vrlo teak i

dubok udar za osobu i njegovu porodicu, ali i za drutvo.

Jedan od najteih, poraznih i devastirajuih poremeaja u komunikaciji je A

F A Z I J A.
To je poremeaj komunikacije koji uvijek nastaje zbog oteenja mozga, a
pogaa ekspresivne i receptivne komponente: govor, razumijevanje, pisanje i
itanje.
Prouavanje afazija zahtijeva suradnju nekoliko temeljnih struka kao to su
neurologija, fiziologija, lingvistika i, naravno, logopedija.
U literaturi se mogu nai brojne definicije afazije koje su rezultat relativno
razliitih pristupa u definiranju ovog govorno-jezikog poremeaja.
Jedna od suvremenih definicija je ona koju je dao autor Darley 1982. prema
kojoj afazija predstavlja steeni poremeaj komunikacije uzrokovan
oteenjem mozga, a koji se manifestuje poremeajem govora i/ili auditivnog
razumijevanja, te itanja i/ili pisanja.
Najei uzrok afazije je modani udar.

Modani udar moe biti ishemiki uzrokovan ugrukom koji zaepi arteriju i
onemogui protok krvi kroz nju, ili hemoragiki uzrokovan puknuem krvne
ile i prodiranjem krvi u okolno modano tkivo.
Pored afazije u najee simptome modanog udara spadaju i motoriki
poremeaji - utrnulost, slabost ili oduzetost ruke.

tromboza

Incidenca i prevalenca afazija

embolija

hemoragija

Incidencu i prevalencu afazije je u optoj populaciji teko procijeniti iz vie

razloga:

incidenca i prevalenca cerebrovaskularnih i drugih oboljenja CNS-a koje

mogu prouzrokovati afaziju, nije poznata u optoj populaciji;

dijagnoza afazije je nepouzdana, ako je nije postavio kvalifikovan

logoped, tj. afaziolog, i to u vrijeme prikupljanja podataka za odreeni
registar;

neki pacijenti se oporave brzo i spontano, tako da se taj dio oboljelih

obino zanemaruje;

odsustvo adekvatnih i dobro organizovanih centara za zbrinjavanje i

praenje afazikih osoba.

KLASIFIKACIJA AFAZIJA

Dosadanje mnogobrojne klasifikacije afazija izvrene su na osnovu veeg

broja kriterija, a kao najobuhvatnija i najprihvaenija smatra se bostonska
klasifikacija afazija (Goodglass i Kaplan, 1983) koja je nala iroku primjenu u
afaziologiji. Prema toj klasifikaciji afazije se dijele na:
1. Afazije sa poremeajima ponavljanja govora
globalna; Brocaova; Wernickeova; konduktivna
2. Afazije sa ouvanom sposobnou ponavljanja govora
transkortikalne mijeana, motorna i senzorna; anomika
3. Poremeaji samo jednog modaliteta govorne funkcije
afemija; ista gluhoa za rije; aleksija; agrafija
4. Poremeaji funkcije itanja i pisanja
aleksija sa agrafijom
5. Ipsilateralna (ukrtena) afazija
6. Subkortikalne afazije

Uestalost afazija u akutnoj fazi modanog udara iznosi 15,6%;

Spol i dob znaajno ne utiu na uestalost afazija u akutnoj fazi modanog

udara;

Afazija se znaajno ee javlja kod ispitanika nakon

ishemikog modanog udara u odnosu na hemoragiki
modani udar. Subarahnoidalno krvarenje ne uzrokuje
afaziju;

U akutnoj fazi modanog udara najuestalija je globalna afazija sa 51,6%, a

zatim slijedi Brocaova afazija sa 19,3%, anomika sa 11,7%, Wernickeova sa
7,2%, te konduktivna sa 2,2%. Najmanje su zastupljene transkortikalne afazije,
te specifini afaziki sindromi;
Nefluentne afazije su znaajno uestalije od fluentnih u
akutnoj fazi modanog udara;
U odnosu na klinike karakteristike govora, u akutnoj fazi
modanog udara, najee se javljaju ekspresivno-receptivni
tipovi afazija (61,5%), a zatim ekspresivni (30%), dok se
najmanje javljaju receptivni tipovi afazija (8,5%);
Kod veine ispitanika sa afazijom (84,3%) u akutnoj fazi nakon modanog udara
prisutan je motoriki poremeaj. Najee je zastupljena slabost ruke i noge iste
strane tijela sa 74,9%. Najmanje je zastupljena djelomina slabost etiri uda
kvadripareza (0,4%);
Kod veine ispitanika sa dijagnozom globalne, Brocaove i
transkortikalne mjeovite afazije prisutan je motoriki
deficit, za razliku od ispitanika sa Wernickeovom i
anomikom afazijom kod kojih veinom taj deficit nije
prisutan. Postoje statistiki znaajne razlike u uestalosti
motorikih poremeaja u odnosu na vrstu afazikog
sindroma u akutnoj fazi modanog udara;
Kod ispitanika sa nefluentnom afazijom
znaajno su ee prisutni motoriki
poremeaji uzrokovani modanim
udarom u odnosu na ispitanike sa
fluentnom afazijom;

Kod ispitanika sa ekspresivnom i ekspresivno-receptivnom afazijom znaajno su

ee prisutni motoriki poremeaji u odnosu na ispitanike sa receptivnom
afazijom.
Kod ispitanika sa teim oblicima afazije ee su prisutni motoriki poremeaji i
u teim oblicima.
Lijeenje osoba sa afazijom:
U pojedinim sluajevima, osoba potpuno e se oporaviti bez lijeenja s
afazijom. Ova vrsta spontanog oporavka obino dogaa nakon tip modanog
udara u kojima se protok krvi u mozgu privremeno je prekinut, ali se brzo
vratiti, zove tranzitorne ishemijske atake. U tim okolnostima, jezikih
sposobnosti moe vratiti u nekoliko sati ili nekoliko dana.
U veini sluajeva, meutim, jezik oporavak nije tako brz . Dok mnogi ljudi s
afazijom iskustvo djelominog spontanim oporavkom, u kojima su neki
sposobnosti jezik vratiti nekoliko dana do mjesec dana nakon ozljeda mozga,
neki iznos afazija obino ostaje. U tim sluajevima, Logopedska rehabilitacija
jeneophodna i korisna . Oporavak obino se nastavlja tokom dvije godine.
Mnogi zdravstveni djelatnici vjeruju da je najuinkovitije lijeenje poinje rano
u procesu oporavka. Neki od faktora koji utjeu na iznos od poboljanja
ukljuuju uzrok oteenja mozga, podruje mozga koji je oteen, opseg ozljeda
mozga, i dob i zdravlje pojedinih. Dodatni faktori ukljuuju motivaciju,
nespretnost, i razinu obrazovanja.
-logopedska rehabilitacija ( auditorne fonematske vjebe, vibrofon
terapija,terapija pomou logopedski sondi, leftor-terapija-jako uinkovita u
tretmanu afazija i u samom procesu samoterapije,delay terapija,i
neurofeedback terapija).
Naravno ukoliko se radi o motornom deficitu npr.hemiplegija ukljuuje se
fizikalna rehabilitacija to jest kineziterapija od strane fizioterapeuta.
Da bi ishod terapijski bio to kompletniji i kvalitetniji neophodna je podrka
lanova obitelji koja igra kljunu ulogu u procesu rehabilitacije. Istiem da
afazine osobe su jakoemotivno osjetljive i ponekad je neophodno ukljuiti u
proces tretman i psihologa ili neuropsihijatra, dakle jedan multidisciplinarni
pristup prema pacijentu.