-

2016
1

 - ,
-
,
12 04 2016 .
:
. ., ;
. .,
-
.
:
. ., ...,
-
.
:
. ., ..., - .

-
/ . . , . . .
.: , 2016. 46 .

.

.
.
. . , 2016
. . , 2016
, 2016
2


............................................................................................................................ 4
1.1. ....... 6
1.2. - (. ).............. 8
1.3. - (. , ) ..................... 16
1.4. (. , ) ........................ 22
1.5. (, ) ........................ 28
1.6. (. , ) ................... 31
................................................................................................................... 34
..................................................... 36



.
, ,
,

1.
,

, . ,

,
.
, , , ,
. ,
,
.
, .

. , ,
.

, ,
.
,
, , ,
1

. . (
) // . . . :
. - 2014. 1117, . 48. . 69-78. ., : . //
: : http://uamoderna.com/md/memorv-wars-muzeum-of-communism: .
// :
/ . . . .: , 2009. . 57 78.

 .

, ,
.
-

,
.
,
,
. , . ,
,
, .
,
, , . , --
. ,
. .
,
.
-

.
,

. ,

. -

, , , .

1.1.

, .

:
-;
-;
- (
- ).
: -,
. , , ()
.
,
:
1) , ,
, .
, ,
(,
, , , , , ,
);
2) -, , .
, , ()
(, ).

. , ,
,

, ,
.. .
, ,
, .
Chekpoint Charlie.
. ,
,
, , ,
, ,
.
,
, ,
, .
,
- , .
, .
, - (
, ).
, : ,
, , .

-, .
-

2.

.

. // http://uamoderna.com/md/memory-wars-muzeum-ofcommunism

, ,
.
.. ,
.
1.2.

- (. )

.
1956 .
. , 23 1956 .,
. 1989 .
,
.

, ,
.

, .
-
, ,
( ) 1991 .
: ,
, , . , -,
.
,
. , - 29 1993 .,
.

( 40 ).
8

 1989 .

, . ,
, , .
, ,
, ,
, : ,
: , ,
, , ...
,
, 3.
, ,
, .
: ,
:
.

, .
, , ,
3

.: . , : - /
. . . , . , . . // . 2014. - 2. - . 72-93. : http://www.nlobooks.ru/node/4821

 ,
.
.
-
, 4.

.
, ,
.
, ,
, , ,
.
, ,
, ,
, ,

5.

. // : :
http://www.memntopark.ru/pages/conception
5
.: . : , //

:
http://neurope.eu/article/2013/09/04/sovetskoe_nasledie_mezhdu_zooparkom_rezervatsiei_i_zapovednikom

10

 ,
.
, -,
.

,
. -
.
- : ,
( 42
,
) (
, 1956 . ,
).

11

 - ,
. ,
.

, , ,
1919 . ,
,
1944 ., , .
, , ,
.

-
. 1956 .
. 1951 .
12

 .
25 . 8
-.
.

,
24 1956 .
, . ,
, ,
.

, 1956 ,

1990-

- . 2006 .
13

, ,
, ,
Trabant.

, .

14

 2007 . ( ),

, , . .

,
, .

,
: , , ,
, , ,
.
, -
, .
, .
- (1990
2000 .) :
, - , ,
. ,
( ) . ,
,
. ,
15

 .
, ,
,
.
, ,

. . , -

,
,
( ), ,
,

1.3.

- (. , )

,
. (, )
.
, ,
. 13 1991 . 14
, 1000 .

. ,
. , ,
, .

,
. (

16

 ,
..), ,
.
1998 .
,
Hesonos klubas, .
,
6
, - ,

1999 . 1 2001 .
- ,
100 ,
- ,
195060- ., . .
g Nobel Prize ,
6

.:

:
https://ru.wikipedia.org/\viki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD %D0%B0%D 1 %83%Dt%81
%D0%BA%D0%B0%D %81, %D0%92%D0%B8%D0%BB%D 1 %8E%D0%BC %D0%B0%D 1 %81

17

, 7.
, ,
, , ,
,
8.

,
, , , .
. .
. ,
, , ,
, ,
.
:
, ,
, ,
-.

. (): Leninland //
http://urojs.iistorii.ru/memorv/place/51238
8
. -: : :
http://www.grutoparkas.lt/?lang=ru

18

 ,
. ,
, ,
, .
, .
, , ,
, , .
19

 ,
, : ,
, .
: (
: , ), (
,
, -, ,
- ), (
,
1926 . , - 1918
1919 .), ( ,
), .

: (,
) ,
, .
, , ,
.
20

 .

,
: , , .,
.

21

 :
-, , ,
.
.
,
9.
. ,
,
. , ,
, , , 10. -
.
,
.
-

.

1.4.

(. , )

22 ,
, ,
.
, ,
19 2011 . - ,
, .
, ,

.
/,
9

.: () //
http://genoeid.lt/centras/ru/
10
. . : , 2010.

22

 ,
.

,
.
.

,
. ,

, .

,
1964 1984 .
,
.

, :
,
, ,
.
,
. , ,
23


. , ,
1944 1989 . ,

.

, ,
.
550 . .
60 25 ,
.

,
,

-
, .
,
, 19441989 .
.
7500 . .
24

 77 ,
. , . ,
. , . , . .

, , .

, 1954
1984 .
.
,
, , ,
,
.
, , ,
.
,
. ,
. ,
.
!.

25

2010 . ,
.
,
,
. , . ,

.
,
, -
.
, . ,
, ,
, ,
. ,
,
,
.
,
. 20 2011 . ()
. ,
, : .
26

, ,
. ,
, . :
, ? ,
?
, ,
?
?
?
, .
.
. .
.
,
, 11.
.

,
. ,
, ,
,
. ,
,
.12.
,
,
,
11

,
// http://www.sds.bg/articles/4274-nedopustimo-e-chrez-eksponati-dareni-ot-fondovete-na-tsk-na-bkp-dabade-praven-opit-za-podmyana-na-istoriyata
12
.
// http://www.svobodata.com/page.php?pid=7490&rid=8

27

, .
, , ,
, . ,
,
.

. , .
, ,
.
, - Communism of Stone:
Monuments in Bulgaria, 19441989,
-13. ,
,
.

,
,
. ,
(, ),
, 1989 . (
). ,
, ,
,
.
1.5.

(, )

( )
13

.: . : , , //
. 2013. 1 (7). . 148 155. :
bttp://cvberleninka.ru/article/n/veduschie-muzei-sofii-kontseptsiva-strateniva-situatsiva; Vukov N. The Museum of
Socialist Art in Sofia and the Politics of Avoidance // http://www.imre-kertesz-kolleg.uni-jena.de/

28

 - 18 .
15 19 .
1944 ., , .

, 1979 . , 1992 .
.

1994 .

14. , 1949
1955 .,
, , , .
,
, ,
.

14

Szczepaniak J. Galeria Sztuki Socrealizmu. Muzeum Zamoyskich w Kozlowce. Kozlowce, 2003. - s.48, il.
w tym kol., wersje dwujzyczne: polsko-angielska polsko-niemiecka.

29

 (
, , ,
). ,
1950- .
1600 , , , ;
.

30


, ,
20 .

(

),

( ).

1.6.

(. , )

, , ,
. , , :
, ,
.
,
: , , ,
/ .
,
. ,
XX XXI
.

,
31

. ,
,

,
.
1991 .,
.

. 24 1992 . .
.

. 1000 ,
,
. , . , . .
1930- 1950- .,
, .
.
. .

,
, .
. , ,
- .
32

 - .

,
, .

.
, ,
, .
500 . .

33


, ,
.
. ,
, ,
:
-. ,
,
.
: , ,
, .
: , , ,
,

.
,
. , -
. :

,

.
.
,
.
.
,
.

34

 () (, ,
. ).
(
,
- ( ))15.
,
()
,
,
,

.
,
, , .

.

15

// : :
http://frumushika.com/entertainment/39-tourism/greentourism/120-pod-odessoj-pojavilsja-park-sovetstkogoperioda.html

35


1. .

? // http://uefter.ru/archive/l1132
2. . : ,

//

http://n-

europe.eu/article/2013/09/04/sovetskoe_nasledie_mezhdu_zooparkom_rezervatsi
ei_i_zapovednikom
3. C. .
/ non/fiction-2011 // http://urokiistorii.ru/2833
4. . () . //
. . 2014. 21 . 10.
5. . . :
( ) //
. 2013. . 8. . 142149.
6. . ? [ ,

] // . 2014. 24 . 158.
7. .

//

http://www.rp.mk.ua/2014/06/ob-storicheskoi-pamvati-bez-fariseistva/
8. . . :
// http://www.russ.ru/pole/Muzei-sovesti-.Istoriva-repressii-v-muzeinyh-ekspozicivah
9. : /
. , JI. , . .;
. . :, 2013. 600 .
10. . //
http://culture.lb.ua/news/2014/02/25/257054_muzeefikatsiya_momenta.html
11. . ? //
http://lviv.platfor.ma/magazine/text-sq/pb/soviet-monuments/

36

12. . ,
// http://www.artsphera.com/articles.php?id=783
13. -: - . 1314.
: - [
. ]. : TOB , 2009. 428 .
14. 432/2009 12 2009 .
19321933
// http://zakon3.rada.gov.ua/laws/show/432/2009
15. . Rulenin:
//http://urokiistorii.ru/memory/place/2009/07/leniny
16. . // http://uamoderna.com/md
memory-wars-muzenm-of-communism
17. .

//

: / . .
. K.: , 2009. . 5778; /.
- . 1314. .
: - [ .
]. : , 2009. . 179192.
18. . :
// Slovanske jazyky literatury : hledm identity /
editofi Marek Pfihoda, Hana Vankova. Praha: Cerveny, 2009. S. 2329.
19. Vukov N. The Unmemorable and the Unforgettable: Museumizing the
Socialist Past in Post-1989 Bulgaria // Past for the Eyes: East European
Representations of Communism in Cinema and Museums after 1989 / Apor, Pter
/ Sarkisova, Oksana (eds.). Budapest, 2007. P. 308334.
20. Vukov N. Protean Memories, Permanent Visualizations: Monuments and
History Museums in Post-Communist Eastern Europe // The Burden of
Remembering: Recollections and Representations of the 20th Century / Koresaar,
Ene/ Lauk, Epp/ Kuutma, Kristin (eds.). Helsinki, 2009. P. 139159.
21. Vukov N. Visualizations of the Past in Transition: Museum Representations in
37

Hungary, Romania, and Bulgaria after 1989 // CAS Working Paper Series.
2009. 2. P. 319.
(. , )
22. - //
http://mementopark.hu/, http:// www.mementopark.hu/pages/conception [
]
23. Facebook- - //
https://www.facebook.com/mementopark.budapest
24. Youtube- - //
https://www.voutube.com/user/TheMementoPark
25. ? : -
// https://mypleer.com/?p=32097
26. . , : -
/ . . . , . , . JI.
// . 2014. 2. . 7293.
: http://www.n1books.ru/node/4821
27. Nadkarni M. The Death of Socialism and the Afterlife of Its Monuments: Making
and Marketing the Past in Budapests Statue Park Museum // Contested Pasts:
(Memory and Narrative) / Ed. by K. Hodgkin, S. Sturdy, and S. Radstone.
London: Routledge, 2003. P. 193207.
28. Ocean Arc Resorts // http://oceanarc.com/park-mjemjento.html
29. - //
http://panzicov.livejournal.com/227787.html
30. http://fashionpark.kiev.ua/parki-mira/memento-park-budapesht-vengriia
/
31. http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Memento_Park
32. https://www.flickr.com/search/?q=Memento+Park
33. https://www.tripadvisor.co.uk/Attraction_Review-g274887-d276834-ReviewsMemento_Park-Budapest_Central_Hungary.html
34. http://www.russian-club.info/node/564
38


- (. , )
35. : , //
http://www.votpusk.ru/country/dostoprim_info.asp?ID=3217
36. - // http://grutoparkas.lt/?lang=ru
37. [ - ] //
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD
%D0%B0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%81,_%D0%92%D0%B8
%D0%BB%D1%8E%D0%BC%D0%B0%D1%81
38. . //
http://gazeta.zn.ua/SOCIETY/krylatye_kacheli_grutas_parka.html
39. . . //
. 2010. 3. . 4653.
40. . : //
http://labas.bv/guide/mesta/park- urntas-sredi-prizrakov-kornmunizma/
41. ? : STALINworld
LENINland // http://mypleer.com/?p=32088
42. . (): Leninland
/ http://urokiistorii.ru/memory/place/51238
43. / Stalin World / Grutas Park //
https://www.tripadvisor.ru/LocationPhotoDirectLink-g277798-d552802i134528372-Stalin_World_Grutas_Park-Druskininkai_Alytus_County.html
44. : () //
http://www.terra-z.ru/archives/70050
45. () //
http://tyzhden.ua/Travel/38645
/
46. http://www.privet-litva.ru/168/national-parks-ru/grutas-park-ru.html

47. https://www.youtube.com/watch?v=YLCHoii6A2U
39

48. https://www.youtube.com/watch?v=RFebrihcGhs
49. https://www.youtube.com/watch?v=Qb_KpG-1k1w
50. https://www.youtube.com/watch?v=7iOP7sW6DCA
51. https://www.youtube.com/watch?v=z_k5n55yrWs&feature=youtu.be&app=deskt
op
(. , )
52. //
https://www.yourguide.biz/excursions/Bulgaria/Sofia/putevoditel_po_sofii(131)/
muzey_sotsialisticheskogo_iskusstva(2209)
53. //
http://www.turizm.ru/bulgaria/sofia/places/muzej_socialisticheskogo_iskusstva/
54. ! See more at:
http://nikitafirst.com.ua/muzei-sotsialisticheskogo-iskusstva-otkroetsya-vbolgarii#sthash.gP2EdM7V.dpuf

: http://nikitafirst.com.ua/muzei-

sotsialisticheskogo-iskusstva-otkroetsya-v-bolgarii
55. . : , , //
. 2013. 1 (7). . 148155.
56. National Museums and the Negotiation of Difficult Pasts Conference Proceedings
from EuNaMus, Identity Politics, the Uses of the Past and the European Citizen,
Brussels 2627 January 2012. Dominique Poulot, Jos Mara Lanzarote Guiral &
Felicity

Bodenstein

(eds)

EuNaMus

Report

No.

8.

//

http://www.ep.liu.se/ecp/082/008/ecp12082008.pdf
57. Vukov N. The Museum of Socialist Art in Sofia and the Politics of Avoidance //
http://www.imre-kertesz-kolleg.uni-jena.de/fileadmin/imre-kerteszkolleg/Portal/Vukov__Nikolai_Socialist_Art_Sofia/Vukov__Nikolai_The_Museu
m_of_Socialist_Art_in_Sofia_and_the_Politics_of_Avoidance_Forum_Geschicht
skulturen__Bulgaria__Version_1.0__26.11.2012.pdf
(, )
58. : //
http://www.muzeumzamoyskich.pl/aktualnosci
40

59. Ankieta. Historycy o badaniach dziejw Polski Ludowej. Polska 1944/451989.

Studia i materiay, t. 8, 2008.
60. Bralczyk J. O jzyku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesitych.
Warszawa, 2001.
61. Bralczyk J. O jzyku propagandy i polityki. Warszawa, 2007.
62. Davies N. Europa midzy Wschodem a Zachodem. Krakw, 2007.
63. Dyskusja nad histori PRL Krystyna Kersten, Jerzy Eisler. Polska 1944/45
1989. Studia i materiay, t. 1, 1995.
64. Ferenc T., Dymarczyk W., Chomczyski P. (red.). Socjologia wizualna w
praktyce. Plakat jako narzdzie propagandy wojennej. d, 2011.
65. Gowiski M. Rytua i demagogia. Trzynacie szkicw o sztuce zdegradowanej.
Warszawa, 1992.
66. Gowiski M.. Nowomowa i cigi dalsze. Szkice dawne i nowe. Krakw, 2009.
67. Heywood A. Ideologie polityczne. Wprowadzenie. Warszawa, 2007.
68. Izdebski J. Plakat w subie propagandy w latach 19441956. (Wystawa
zorganizowana przez Okrgowe Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamici
Narodowej w Rzeszowie; otwarcie 4 grudnia 2001). Biuletyn Instytutu Pamici
Narodowej, 2001, nr 11, s. 7274.
69. Jarecka U. Propaganda wizualna susznej wojny. Media wizualne XX wieku
wobec konfliktw zbrojnych. Warszawa, 2008.
70. Jarosiski Z. Nadwilaski socrealizm. Warszawa, 1999.
71. Kajtoch W. Bracia Strugaccy (zarys twrczoci). Krakw, 1993.
72. Kajtoch W. Socrealizm jako sposb mylenia o literaturze // Szkice
polonistyczno-rusycystyczne. Olsztyn, 2015. S. 4960
73. Kallas M., Lityski A. Historia ustroju i prawa Polski Ludowej. Warszawa, 2000.
74. Kersten K. Geneza i dynamika stalinizmu w Polsce (19441956). Warszawskie
Zeszyty Historyczne, z. 3, 1989
75. Kersten K. Czy PRL bya pastwem totalitarnym? Wiadomoci Historyczne, nr 1,
1992, s. 512.
76. Koakowski L. Gwne nurty marksizmu, t. 3. Warszawa, 2009.
41

77. Konecki K.T. Przedmowa. W: T. Ferenc, W. Dymarczyk, P. Chomczyski (red.).

Socjologia wizualna w praktyce. Plakat jako narzdzie propagandy wojennej.
d, 2011.
78. Kosiski K. Z historii pijastwa w czasach PRL. Peerelowskie wzory picia
alkoholu. Polska 1944/451989. Studia i materiay, t. 7, 2006.
79. Kurpik M. (red.). do propagandy PRL-u 19451956. Warszawa, 2001.
80. Ligarski S. Plakat w subie WRON. Komentarze historyczne. Biuletyn Instytutu
Pamici Narodowej, nr 1112, 2006, s. 7377.
81. apiski Z., Tomasik W. (red.) Sownik realizmu socjalistycznego. Krakw,
2004.
82. Mazur M. O czowieku tendencyjnym. Obraz nowego czowieka w propagandzie
komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 19441956. Lublin, 2009.
83. Oska P. Rytuay stalinizmu. Oficjalne wita i uroczystoci rocznicowe w Polsce
19441956. Warszawa, 2007.
84. Rogowska B. Bolesaw Bierut ikonografia wodza. W: K. Stpnik, M. Piechota
(red.). Socrealizm: fabuy, komunikaty, ikony. Lublin, 2006.
85. Sok W. Legitymizacja systemw politycznych. Lublin, 1997.
86. Stpnik K., Piechota M. (red.). Socrealizm: fabuy, komunikaty, ikony. Lublin,
2006.
87. Studziska J. Socrealizm w malarstwie polskim. Warszawa, 2014.
88. Szczepaniak J. Socrealizm. Muzeum Zamoyskich w Kozwce. Kozwka, 2003.
89. wida-Ziemba H. Urwany lot: pokolenie inteligenckiej modziey powojennej w
wietle listw i pamitnikw z lat 19451948. Krakw, 2003.
90. Trznadel J. Haba domowa. Warszawa, 1997.
91. Uchwaa Rady Ministrw z dnia 17 kwietnia 1950 r. w sprawie ustanowienia
odznaki: Sprawny do Pracy i Obrony. Monitor Polski, Nr A-61/poz. 711714.
92. Wilk J. Propaganda wspzawodnictwa pracy. Polska 1944/19451989. Studia i
materiay, t. 7, 2006, s. 153175.
93. Wodarczyk W. Socrealizm. Sztuka polska w latach 19501954. Krakw, 1991.
94. Wodarczyk W. Inynieria dusz: literatura realizmu socjalistycznego w planie
42

propagandy monumentalnej. Wrocaw, 1999.

95. Wojsaw J. Obraz teraniejszoci w propagandzie komunistycznej Polski lat
19491954. Zarys problematyki. Gdask, 2009.
96. Wojsaw

J.

Plakat

tematyce

morskiej

instrumentem

indoktrynacji

spoeczestwa polskiego w latach PRL (19441989). W: J. Kreft, J. Majewski

(red.). Media biznes kultura. Gdask, 2009. s. 6777
97. Wojsaw J. Strategie propagandowe w latach apogeum stalinizmu na przykadzie
wyborw do Sejmu z 26 padziernika 1952 roku: jzyk tekstu i obrazu. W: S.
Ligarski, M. Siedziako (red.). Wybory i referenda w PRL. Szczecin, 2014. s.
455488
(. , )
98. // http://www.muzeon.ru/pages/park
99. Facebook-

ru.facebook.com/parkmuzeon/
100. http://www.osd.ru/objinf.asp?ob=46
101. https://www.2do2go.ru/places/17510/park-iskusstv-muzeon
102. http://kudamoscow.ru/place/park/park-iskusstv-muzeon/
103. http://www.tvc.ru/news/show/id/71415

43

//

https://ru-

. .

. .

44

. 10.11.2016. 60x84 1/16. . .

. . . . 2,75. . 292 300.
___________________________________________________________


01015, . , . , 9.
'
3953 12.01.2011.

45

46

47

48