Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Introducin
A travs da UNESCO, a ONU alenta os seus estados membros a traballar na promocin, no fortalecemento e na extensin da filosofa en todos os niveis do
ensino, porque a sociedade democrtica, formada por unha pluralidade diversa de persoas e comunidades, proxectos e intereses, demanda un pensamento
racional que axude a comprender o mundo complexo que nos rodea e proporcione instrumentos para edificar unha sociedade libre, igual e xusta. A
UNESCO considera que a materia de Filosofa, o saber mis antigo de Europa, a ferramenta adecuada que debe servir a este fin. A filosofa forma unha
cidadana reflexiva, lcida, participativa, amante das institucins democrticas e con habilidades prcticas na resolucin dos problemas especficos das
sociedades democrticas avanzadas.
A materia de Filosofa capacita o alumnado para o exercicio do pensamento crtico e independente, co que alcanzar unha mellor comprensin do mundo
globalizado e de si mesmo/a. Grazas a esta materia, os alumnos e as alumas adquiren a aptitude de entretecer unha defensa racional e razoable da sa
autonoma, da sa dignidade e dos seus dereitos nun contexto en vas de globalizacin. O pensamento filosfico achega os coecementos tericos e as
destrezas prcticas para entender, analizar e propor solucins aos desafos intelectuais e morais do sculo XXI. Asemade, a materia de Filosofa ofrece os
fundamentos conceptuais dos principios e dos valores da paz e da seguridade mundiais: democracia, imperio da lei, dereitos humanos, tolerancia, xustiza,
igualdade e liberdade (a UNESCO nomea a Filosofa como "Escola de liberdade" na sa estratexia internacional e no informe de 2007). Os mtodos
filosficos achegan enfoques plurais e contrastados que permiten albiscar sadas aos problemas que afectan a convivencia humana. A aprendizaxe do
tratamento racional e dialogado destes asuntos disipa o recurso violencia e guerra, e fomenta a paz e a seguridade global e local.
En segundo lugar, a materia de Filosofa impulsa no alumnado o valor da indagacin e a reflexin argumentada para descubrir prexuzos, xerar claridade
respecto aos obxectivos e ao sentido da vida, valorar a calidade dos argumentos, detectar sofismas e falacias, resistir a presin arbitraria dos/das superiores
e dos/das pares, atopar puntos de encontro entre posicins diferentes, humanizar as persoas con quen estamos obrigados/as a convivir. por iso que o
tratamento na aula desta materia ten que facer reflexionar ao alumnado sobre as razns da presenza maioritariamente masculina na producin filosfica
desde as sas orixes, ao tempo que debe dar visibilidade ao pensamento filosfico na muller.
A materia de Filosofa axuda a desmontar os argumentos das condutas baseadas nos valores da dominacin e a vontade de poder que provocan crises
ecolxicas, econmicas e humanas. A meditacin filosfica esperta no alumnado o interese polas demais persoas, estimula a empata para imaxinar os
problemas que lles afectan e crea a capacidade para se emocionar moralmente. Merc ao autocoecemento que promove a filosofa, o alumnado pode
chegar a recoecer que a fraxilidade, a debilidade e a mortalidade non son aspectos negativos e odiosos da existencia humana, senn ocasins para a
axuda mutua, a cooperacin e a reciprocidade.
En cuarto lugar, grazas aos modelos diversos de pensamento filosfico, a materia de Filosofa estimula a deliberacin sosegada sobre as decisins que
rexen a vida coti individual e colectiva, e impulsa a tomar iniciativas razoables. Nunha sociedade democrtica avanzada, o alumnado debe formarse para
aplicar o pensamento crtico anlise de principios econmicos e polticos, sopesar teoras sobre a liberdade e a xustiza social, recoecer a interaccin dos
fenmenos naturais e sociais, avaliar o impacto tico e social da tecnociencia e gozar con autonoma dos produtos artsticos. A materia de Filosofa
proporciona a visin e a comprensin holstica necesaria para realizar estas tarefas. O alumnado educado filosoficamente , daquela, activo, curioso,
argumentativo, creativo, comprometido e innovador.
Como se ve, a Filosofa como materia potencia o desenvolvemento das competencias sociais e cvicas, por estar estreitamente vinculadas coa finalidade
ltima de todo o seu proxecto. Pero nesa consecucin precisa acudir competencia en comunicacin lingstica, que lle permite ao alumnado tanto a
exposicin dun pensamento rigoroso e claro como o dilogo frutfero coas demais persoas. A competencia de aprender a aprender manifstase na obriga
intrnseca do facer filosfico de xerar marcos de sentido cada vez mis complexos, globais e enriquecedores que nos permitan tratar cunha realidade
plstica, multifactica e omniabarcante, realidade que provoca en ns a moi humana sensacin de admiracin. E nesa sensacin, a Filosofa non est soa,
xa que a matemtica e a ciencia se nutren da mesma fonte, e a competencia neses saberes cobra mis luz cando se examinan desde o saber que na orixe
foi un con eles. Pero non chega a admiracin. Con ela aparece a curiosidade que s se satisfai cando polo sentido de iniciativa e o esprito emprendedor
nos animamos accin, creacin e innovacin. O mesmo saber require atrevemento, ousada, iniciativa, como nos lembra Kant. A competencia dixital
capacita os alumnos e as alumnas para o uso das novas tecnoloxas que serven para traballar coa materia mesma da razn, o sentido, que se presenta
baixo as das facetas da informacin e a comunicacin. O percorrido da filosofa polos seus temas e pola sa historia brinda acceso, ao cabo, a un
panorama de teoras, pensadores/as, correntes, ideas, argumentos, crticas e preguntas que conforman a trama onde se vieron tecendo as expresins
culturais que nos fan ser o que somos.
Tamn se abordan no currculo de Filosofa varios dos elementos transversais de etapa, os que atinxen basicamente ao esprito emprendedor e ao estudo
dos proxectos empresariais, e influencia que poden ter neles as achegas das ramas da filosofa.
Na materia de Filosofa, todas estas esixencias estn aglutinadas en varios bloques temticos: a especificidade do saber filosfico, o coecemento humano,
a pregunta pola realidade, a condicin humana e a racionalidade prctica. A travs destes bloques o alumnado coecer os interrogantes, os conceptos, as
formulacins e as respostas da filosofa aos grandes problemas do saber, o coecemento, a ciencia, a realidade, a natureza, o ser humano, a accin, a arte,
o discurso e a innovacin. Os contidos relacionados coa epistemoloxa, a filosofa da ciencia e da natureza, e a metafsica permiten afondar no
coecemento que o alumnado ten do seu contorno e da sa relacin con el. O alumnado desenvolve a competencia para interpretar sucesos, avaliar o seu
impacto, localizar as sas causas, anticipar e prever as consecuencias, analizar os factores capaces de transformar a realidade. As mesmo, invitan o
alumnado a exercer o pensamento metdico (na ciencia, na ontoloxa e na metafsica) con rigor e precisin. Os contidos de antropoloxa, tica e filosofa
poltica dan luz sobre a realidade individual, social e cultural; estimulan a autocomprensin e o autocoecemento, espertan a capacidade de argumentacin
moral e poltica, desenvolven a conciencia normativa e a empata moral, fomentan o respecto polos dereitos humanos, invitan participacin activa na vida
democrtica. Os contidos de filosofa da linguaxe, lxica, retrica e argumentacin serven para educar a interpretacin, a expresin, a formulacin e a
exposicin do propio pensamento e do alleo en contextos comunicativos variados (deliberacin, negociacin, investigacin, dilogo, controversia, discusin
crtica e conversa informal), empregando con eficacia o razoamento lxico e respectando as mximas que rexen a conduta racional comunicativa. Os
contidos de esttica proxectan o alumnado a comprender, apreciar e valorar con esprito crtico reflexivo, actitude aberta e respectuosa, as diferentes
manifestacins culturais e artsticas. A finalidade apropiarse criticamente dun conxunto de criterios estticos para estimar o valor da producin cultural e
artstica e, chegado o caso, producir obras artsticas innovadoras con contido filosfico.
Tanto estes contidos curriculares coma o tratamento das competencias clave e dos elementos transversais invitan o profesorado da materia a emprender
unha renovacin metodolxica na que os alumnos e as alumnas sexan quen de ocupar o papel activo fundamental que lles corresponde nos procesos de
ensino e aprendizaxe: o de persoas autnomas e crticas, sociais e racionais, creativas e prudentes, donas de si e respectuosas coas demais persoas,
sabias e felices. O tipo de persoa que a mellor filosofa nos presenta, desde sempre, como ideal humano.
1 de bacharelato
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B1.1. Textos filosficos e pertencentes a outras B1.1. Ler comprensivamente e analizar de FIB1.1.1. Analiza
h
m
b
d
e
b
d
e
g
B1.2. Composicin escrita de argumentos de B1.2. Argumentar e razoar os propios puntos FIB1.2.1. Argumenta e razoa as sas opinins CCL
B1.3. Uso dos procedementos de traballo B1.3. Seleccionar e sistematizar informacin FIB1.3.1. Selecciona e sistematiza informacin CD
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
d
e
g
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B1.3. Uso dos procedementos de traballo B1.4. Analizar e argumentar sobre formulacins FIB1.4.1. Elabora con rigor esquemas, mapas CAA
d
e
d
e
h
B2.4. Disciplinas terico-prcticas do saber B2.2. Identificar as dimensins terica e FIB2.2.1. Identifica, relaciona e distingue as CAA
filosfico.
B2.5. Racionalidade terica e prctica.
B2.6. O saber filosfico a travs da sa historia. B2.3. Contextualizar histrica e culturalmente FIB2.3.1. Recoece as principais problemticas CCEC
Caractersticas da filosofa.
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
b
e
g
b
e
l
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B1.3. Uso dos procedementos de traballo B2.4. Comprender e utilizar con precisin o FIB2.4.1.
B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a B2.5. Analizar de maneira crtica fragmentos de FIB2.5.1.
Bloque 3. O coecemento
d
entendemento e sensibilidade.
B3.3. Abstraccin.
B3.4. Problemas implicados no coecer:
posibilidades, lmites e intereses; o irracional.
B3.1. Coecer de modo claro e ordenado as FIB3.1.1. Identifica e expresa de xeito claro e CCL
B3.2. Explicar e reflexionar sobre o problema FIB3.2.1. Coece e explica teoras acerca do CCEC
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
d
e
B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a B3.3. Analizar de forma crtica fragmentos de FIB3.3.1. Analizar fragmentos de textos breves CCL
B3.8. Filosofa, ciencia e tecnoloxa. Filosofa B3.4. Coecer e explicar a funcin da ciencia, FIB3.4.1. Explica os obxectivos, as funcins e CMCCT
da ciencia.
e
h
i
l
b
B3.13.
Reflexins
filosficas
sobre
o B3.6. Analizar de xeito crtico fragmentos de FIB3.6.1. Analiza fragmentos de textos breves CMCCT
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
d
Contidos
Criterios de avaliacin
textos filosficos sobre a reflexin filosfica
acerca da ciencia, a tcnica e a filosofa,
identificando as problemticas e as solucins
propostas, distinguindo as teses principais e a
orde da argumentacin, relacionar os
problemas formulados nos textos co estudado
na unidade e razoar a postura propia.
Competencias clave
B3.7. Entender e valorar a relacin entre a FIB3.7.1. Identifica e reflexiona de forma CMCCT
filosofa e a ciencia.
Estndares de aprendizaxe
h
i
g
l
B4.1. A metafsica como explicacin terica da B4.1. Recoecer e valorar a metafsica, FIB4.1.1. Coece o que a metafsica e usa a CAA
realidade.
h
d
e
h
B4.2. Pregunta polo ser como punto de partida B4.2. Coecer e explicar, desde un enfoque FIB4.2.1. Describe as principais interpretacins CCEC
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
o real.
teoras
metafsicas
diverxentes
interpretacin da realidade.
de
B4.7.
e
h
i
g
l
d
e
g
Cosmovisins cientficas sobre o B4.3. Coecer e comparar as explicacins FIB4.3.1. Explica e compara das das grandes CMCCT
universo. A filosofa da natureza como
dadas desde as grandes cosmovisins sobre o
cosmovisins do Universo: o paradigma
admiracin filosfica pola natureza.
universo.
organicista aristotlico e o modelo mecanicista
newtoniano.
B4.8. Paradigma cualitativo organicista:
universo aristotlico.
FIB4.3.2. Describe os caracteres esenciais das CMCCT
B4.9. Universo mquina: visin mecanicista na
interpretacins
relativista
e
cuntica
Modernidade. Supostos epistemolxicos do
contemporneas da realidade, explicando as
modelo heliocntrico: procura das leis
implicacins filosficas asociadas a eses
universais dun universo infinito. Determinismo,
caracteres.
regularidade, conservacin, economa e
continuidade.
FIB4.3.3. Usa con rigor termos epistemolxicos CMCCT
B4.10. Visin contempornea do Universo.
e cientficos como cosmovisin, paradigma,
B4.11. Reencontro da filosofa e a fsica na
Universo, natureza, finalismo, organicismo,
teora do caos.
determinismo, orde, causalidade, conservacin,
principio, mecanicismo, materia, relatividade,
cuntica, espazo, tempo, azar, determinismo,
indeterminismo, probabilidade, gaia e caos,
entre outros.
B1.3. Uso dos procedementos de traballo B4.4. Elaborar tboas e/ou mapas conceptuais FIB4.4.1. Elabora esquemas, tboas e/ou CD
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
h
i
d
e
h
Contidos
rigoroso do lxico relacionado coas temticas
filosficas estudadas.
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
historicamente
e
culturalmente
cada
cosmovisin e ampliando informacin mediante
internet e/ou fontes bibliogrficas.
Competencias clave
contextualizando
historicamente
e
culturalmente cada cosmovisin e ampliando
informacin mediante internet e/ou fontes
bibliogrficas.
B1.1. Textos filosficos e textos pertencentes a B4.5. Ler e analizar de xeito crtico textos FIB4.5.1. Analiza textos filosficos e cientficos, CMCCT
i
m
b
c
d
d
e
Recoecer en
antropoloxa filosfica.
que
consiste
B5.2. Implicacins filosficas da evolucin. B5.2. Coecer e explicar as implicacins FIB5.2.1. Coece e explica as consideracins CMCCT
Filosofa e bioloxa.
h
i
d
e
g
h
B5.3. A dialctica natureza-cultura no proceso B5.3. Recoecer e reflexionar, de maneira FIB5.3.1. Identifica e expn en que consiste o CCEC
de antropoxnese e de construcin da
identidade propia humana.
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
innovacin e a creatividade que caracterizan a
especie.
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
do ser humano.
FIB5.3.2. Diserta sobre o ser humano en tanto CSIEE
b
c
e
h
b
d
h
Argumenta
con
coherencia, CSC
basendose nos datos obxectivos aprendidos,
sobre as implicacins de adoptar prexuzos
etnocntricos para xulgar os seres humanos e
as culturas.
c
e
10
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
b
e
Contidos
d
e
h
taosmo e hindusmo.
Competencias clave
B5.10. Algunhas claves sobre o sentido da B5.7. Disertar, de forma oral e escrita, sobre as FIB5.7.1. Diserta, de xeito oral e escrito, sobre CCL
existencia humana.
B5.11. Cuestin do sentido, a esencia e a
Estndares de aprendizaxe
B5.9. Visins filosficas orientais: budismo, B5.6. Comparar a visin filosfica occidental do FIB5.6.1. Contrasta e relaciona as principais CCEC
Criterios de avaliacin
mente e corpo.
aos sofistas.
sa dimensin prctica, en
orientadora da accin humana.
tanto
que
d
e
a
b
B6.2. A tica como reflexin sobre a accin B6.2. Recoecer o obxecto e funcin da tica.
a funcin da tica.
11
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
d
e
a
moral,
accin
moral,
autonoma,
responsabilidade, convencin moral, madureza
moral, virtude moral, subxectivismo, relativismo
e universalismo moral, utilitarismo, deber moral,
tica de mximos, tica de mnimos, consenso,
xustiza, eudemonismo, hedonismo, emotivismo
e utilitarismo.
a
c
d
e
h
poltica.
12
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
poltica.
a
B6.13.
e
h
FIB6.5.4.
B6.6. Disertar de xeito oral e escrito sobre a FIB6.6.1. Reflexiona por escrito sobre as CSC
b
c
d
e
h
a
b
lexitimidade.
legalidade e lexitimidade.
CSC
c
d
e
h
13
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
e
h
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B6.8. Recoecer a capacidade simblica como FIB6.8.1. Explica as teses fundamentais de E. CCEC
p
b
d
e
h
n
p
a
b
d
e
B6.21.
Esttica filosfica: funcin e B6.9. Coecer o campo da esttica, FIB6.9.1. Comprende e usa conceptos como
caractersticas.
reflexionando sobre as contribucins filosficas
esttica, creatividade, creacin, smbolo, signo,
realizadas por tres das construcins simblicas
arte, experiencia esttica, mmese, beleza,
B6.22. A arte como instrumento de
culturais fundamentais.
gusto, subxectividade, xuzo esttico e
comprensin e expresin simblica da
vangarda.
realidade.
B6.23. A esttica filosfica e a capacidade
FIB6.9.2. Contrasta e relaciona algunhas
simblica do ser humano. A realidade desde a
construcins simblicas fundamentais no
arte, a literatura e a msica.
contexto da cultura occidental, e analiza, de
xeito colaborativo, textos literarios, audicins
musicais e visualizacins de obras de arte para
explicar os contidos da unidade.
CCL
CCEC
CAA
CCEC
B6.24.
Relacin da arte coa tica, co B6.10. Relacionar a creacin artstica con FIB6.10.1. Diserta sobre a relacin e a CSC
coecemento e coa tcnica.
outros campos como o da tica, o
posibilidade transformadora da realidade CCEC
coecemento e a tcnica.
humana, a creacin artstica, a ciencia e a
tica.
h
n
p
b
d
e
h
n
p
B6.25.
Sentimento, experiencia e xuzo B6.11. Analizar textos en que se comprenda o FIB6.11.1. Coece e describe algns dos CCEC
esttico. Beleza. Creacin artstica e
valor da arte, a literatura e a msica como
elementos fundamentais da reflexin esttica
sociedade. Abstraccin artstica e pensamento
vehculos de transmisin do pensamento
sobre a arte, analizando textos significativos de
metafsico. A arte como xustificacin ou como
filosfico, utilizando con precisin o vocabulario
filsofos como Platn, Schelling, Hume, Kant,
crtica da realidade.
especfico propio da esttica filosfica.
Nietzsche, Walter Benjamin, Gadamer,
Marcuse ou Adorno, entre outros, e aplica esas
B6.26. Filosofa e arte. Filosofa e literatura.
ideas ao estudo de diversas obras de arte.
Filosofa e msica.
FIB6.11.2. Entende o valor filosfico da CCEC
literatura,
analizando
textos
breves
de
14
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B1.2. Composicin escrita de argumentos de B6.12. Reflexionar por escrito sobre algunha FIB6.12.1. Diserta de xeito claro e coherente CD
d
e
b
d
e
Entender
a
importancia
da FIB6.13.1. Coece e manexa con rigor CCL
comunicacin para o desenvolvemento do ser
conceptos como smbolo, comunicacin,
humano e as sociedades.
linguaxe formal, lxica, xuzo lxico,
razoamento,
demostracin,
discurso,
elocuencia, orador, retrica, exordio, inventio,
dispositio, argumentacin, elocutio, compositio,
actio, falacia, debate, negociacin, persuasin
e concepto universal, entre outros.
B6.14. Coecer en que consiste a lxica FIB6.14.1. Utiliza os elementos e as regras do CAA
B6.15. Coecer as dimensins que forman FIB6.15.1. Comprende e explica a estrutura e o CCL
15
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
b
d
e
Contidos
Criterios de avaliacin
Estndares de aprendizaxe
Competencias clave
B6.31. Argumentacin: regras e ferramentas do B6.16. Coecer e utilizar as regras e as FIB6.16.1. Constre un dilogo argumentativo CSIEE
dunha falacia.
FIB6.16.3. Analiza e comenta textos breves e CCEC
B6.33. A filosofa e a empresa como proxecto B6.17. Coecer as posibilidades da filosofa na FIB6.17.1.
racional.
e
m
B6.34. O modo metafsico de preguntar para B6.18. Comprender a importancia do modo de FIB6.18.1.
m
p
b
m
p
Formula
correctamente
os CSIEE
interrogantes filosficos radicais que deben CSC
estar na base da creacin dun proxecto, tanto
vital como laboral, como "que son?", "que
fago?", "por que?", "para que?", "cal o meu
obxectivo?", "cal o seu sentido, a sa razn
de ser?", etc., e saber argumentar a defensa
das respostas.
B6.36. Proceso de anlise racional do conxunto B6.19. Comprender o valor da teora do FIB6.19.1. Desea un proxecto vital ou CSIEE
B6.37. Importancia do dilogo e da defensa B6.20. Valorar as tcnicas do dilogo filosfico, FIB6.20.1. Coece e utiliza as ferramentas da CSC
16
Filosofa. 1 de bacharelato
Obxectivos
e
Contidos
argumentativa de proxectos, fins e medios.
a
m
n
a
b
m
p
Competencias clave
B6.39. Importancia da tica para establecer o B6.22. Comprender e apreciar a funcin FIB6.22.1. Realiza un declogo de valores CSC
Estndares de aprendizaxe
B6.38. Deseo dun proxecto vital e laboral. B6.21. Valorar a capacidade da esttica FIB6.21.1. Valora a posibilidade de crear CSIEE
Criterios de avaliacin
B6.40. Razn crtica en tanto que reguladora B6.23. Coecer e valorar a importancia da FIB6.23.1. Comprende e valora a importancia CSC
da accin humana.
17