Adam Phillips

Tekelilik
Londra'daki Wolverton Gardens ocuk ve Aile Danma
Merkezi'nde (eski Charing Cross Hastanesi) ocuk Psiko
terapisi Blm Bakan olarak almtr. Psikanalizin yan
sra edebiyat ve yaynclkla da ilgilenen Phillips'in dier ya

(1988), pme, Gdklanma ve

1996), Flrt zerine (1994;
Ayrnt 1997), Dehetler ve Uzmanlar (1995; Metis 1998),
Kreteki Yabani (1998; Ayrnt 2000), Darwin's Worms:
On Life Stories and Death Stories (1999), Hep Vaat Hep
Vaat (2000; Metis 2007), Going Sane (2005) ve Side Effects
(2006) adl kitaplar sayabiliriz. Yazarn 2013 tarihli Missing
ptlan arasnda Winnicott

Sklma zerine (1993; Aynnt

Out balkl kitab Metis yayn programndadr.

Metis Yaynlar
ipek Sokak 5, 34433 Beyolu, lstanbul
Tel: 212 2454696 Faks: 212 2454519
e-posta: info@metiskitap.com
www .metiskitap.com
Tekelilik
Adam Phillips
lngilizce Basm:
Monogamy, Faber and Faber, 1996
Adam Phillips, 1996
Metis Yaynlan, 1997, 2014
Lutyens and Rubinstein, Londra ile yaplan
szleme temelinde yaymlanm lisansl eviridir.
ilk Basm: Ekim 1997
nc Basm: Mays 2014
Yayma Hazrlayanlar:
Mge Grsoy Skmen, Tuna Erdem
Kapak Resmi: Ezgi Keskinsoy, 2009
Dizgi ve Bask ncesi Hazrlk: Metis Yaynclk Ltd.
Bask ve Cilt: Yaylack Matbaaclk Ltd.
Fatih Sanayi Sitesi No. 12/197-203
Topkap, lstanbul Tel: 212 5678003

ISBN-13: 978-975-342-159-1

Adam Phillips

Tekelilik
SADAKAT VE HANET ZERNE AFORZMALAR

eviren:
Blent Somay

metis

Bir yalan yutarsanz, peinden gelen

her eyi de yutmak zorunda
kalrsnz.
EMERSON,

"ngiliz zellikleri"

n sz

SON ZAMANLARDA

aile deerleri zerine -evlenme ve boan

ma oranlar zerine- srdrlen tartmalar, aslnda tekeli

lik zerine tartmalardr. nsanlar bir arada tutan eyin ne
olduu konusunda ve neden bir arada kalmalar gerektii ko
nusunda tartmalardr bunlar. nsanlarn nemli zevklerin
hangileri olduuna nasl karar verecekleri konusunda tart
malardr. Eer zevk iin deilse niin bir aradadrlar ki ift
ler? Ve eer zevk nemli deilse, nemli olan ne? te teke
liliin sorununun bu olduu sylenebilir.
uras kesin: Tekelilik hakknda konumak, nemli ola
bilecek hemen hemen her ey hakknda konumak demektir.
Drstlk, cinayet, efkat, gvenlik, tercih, intikam, arzu,
ballk, yalan, risk, grev, ocuklar, heyecan, sulama, ak,
vaat, ilgi, merak, kskanlk, hukuk, su, vecd, ahlak, ceza, pa
ra, gven, haset, huzur, yalnzlk, ev, aalanma, sayg, uz
lama, kurallar, sreklilik, gizlilik, ans, anlay, ihanet, mah
remiyet, teselli, zgrlk, grn, intihar ve tabii ki, aile. Te
kelilik baka birok eyin yan sra tm bunlarla ilgili olmak
la kalmaz; ne zaman tekelilik hakknda bir eyler sylemeye
kalksak, tm bu konulara da deinmeden edemeyiz. Tekeli
lik bir nevi ahlaki balant noktasdr; takntlarmz gzetle
ye bildiimiz bir anahtar delii.
Bazlarmz iin -belki talihli olanlarmz, ya da en azn
dan varlkl olanlarmz iin- tekelilik tek ciddi felsefi me
seledir. O nedenle bu kitap, biz kelimesi zerine bir irdele
me.

ERKES

tekelilie inanmaz, ama herkes

inanyormu gibi yaar. Herkes ballk ya da

sadakat tehlikeye girdiinde yalan sylediinin ya da
gerei sylemek istediinin farkndadr. Herkes
kendini ihanet ediyormu ya da ihanete uruyormu
gibi hisseder. Herkes kskanr ya da kendini sulu
hisseder ve sonunda tercihinin acsn eker. Cinsel
kskanl hi yaamyormu gibi grnen mutlu
aznlk ise ya bundan tr hayrete der ya da
bbrlenir. Hi kimse darda braklmlk
duygusunun dnda braklmamtr. Herkes
kendinden esirgenen ey konusunda saplantldr.
Baka bir deyile, tekelilie inanmak, tanrya
inanmaktan pek farkl deildir.

11

kurallarn bir kere renince, artk

kendi performansmz dnmeye balayabiliriz;
iR OYUNUN

oyunun kendisiyle ilgili bir kayg duymamza gerek

kalmaz. Baz eyleri veri olarak alrz, ki geri kalanlar
da baka bir ey olarak alabilelim.
Tekelilii veri aldmz, onu kural kabul ettiimiz
iin bylesine bir sorundur sadakatsizlik. Belki de
sadakatsizlii veri almalyz, onu taciz olmadan,
rahatlkla varsaymalyz. O zaman tekelilik hakknda
dnebiliriz artk.

12

IPKI

tekeliler gibi kendilerini daha iyi bir hayata

T gnlden adam olan okeliler* de birer

idealisttir. kisini de umut altst eder, teminattan

dehete kaplrlar, kendi zevklerine hayrandrlar.
Onlar birbirinin karsna dikmekte acele etmeyelim.
En iyi hallerinde, ikisi de sinizmin dmandr. nsann
hevesini kran siniklerdir, nk daima hayal
krklklarna ncelik tanrlar.

Promiscuous: Aslnda cinsel ilikide tek kiiye balanmayan, herkesle,

aynn gzetmeden cinsel ilikiye girebilen kii, promiscuity ise "cinsel

abur cubur" anlamna geliyor. Bu kavram Trkede tek (ve ntr) bir keli
meyle karlanamad iin "okelilik" terimini kullandm. Bu aslnda
doru bir eviri saylmaz, nk promiscuous kavram "e" dncesini de
bir anlamda dlyor. slamdaki ya da ilkel topluluklardaki okelilikle, ser
best cinsel iliki, kukusuz ayr kavramlar. Ancak promiscuous kavramn
aalayc armlardan korumak iin Trkenin snrlarn biraz zorla
mak gerekiyor.
okeliliin gerek karl olan po/ygamy, metinde yalnzca bir kez gei
yor; getii yerde de promiscuity'den ayrabilmek iin parantez iinde ngi
lizcesini verdim. Promiscuity'nin "promiscuity of attention", yani dikkatin
bir oraya bir buraya savrulmas anlamnda kullanld 96. aforizmada ise
"danklk" ile karlayp, onun da parantez iinde ngilizcesini yazdm.
-.n.

13

cinsellik dramyla ilgili olduu

kadar hakikati syleme dramyla da ilgilidir.
ADAKATSZLK,

Hakikati dnmemizin, drstlkle iyiliin elitiini

fark etmemizin tek nedeni cinselliktir.
Baarl yalan, sinir bozucu bir zgrlk yaratr.
Bize, ne yaptmz kimsenin bilmemesinin mmkn
olduunu gsterir. Baarsz yalan -yakalanma istei
kelimelerle neler yapabileceimizden korktuumuzu
aa karr. Baka bir deyile, yalan, bir takm
olaslklar el altnda tutma yolundan ziyade, bu
olaslklarn ne olduunu kefetmenin yoludur.
Sadakatsizlikten korkmak, dilden korkmaktr.

14

iFT OLMAK bir gsteri sanatdr. Ama insanlar

birlikte ne yapacaklarn nasl renirler?

Nasl, bir kez daha, umumun iinde srekli bir arada,

birbirlerinin utancnn bekisi olarak rollerini
oynarlar? Admlar nereden renirler?
Gzel grnen iftlerin gven, hatta ilham verici
olabilecekleri yer burasdr ite. Kendilerinin bana da
sk sk geldii gibi, biz de onlarn gzellikleri
tarafndan pusuya drlrz, ksack bir sre iin de
olsa, onlarla su ortakl yapar, onlar gibi utanmaz
oluruz. Saklayacak hibir eyimiz olmaz. Gzel
grn, depresyona kar en iyi kltrel ilacmzdr.
Gsterinin devam etmesini salar.

15

AYATIMIZIN

en banda, varkalma ura bizi

H tekelilie benzer bir eyin iine sokar.

Bymemiz ise sadakatsizlie benzer bir eyin iine

(anne ve babamza meydan okuruz, onlara ihanet

ederiz, onlar hayal krklna uratrz). Bu yzden,
tekelilik zerine dndmzde hala ocukmuuz,
hi yetikin olmamz gibi dnrz. Yetikinlerin
tekelilik hakknda ne dndklerini bilmeyiz.

16

belirli versiyonlarn baka insanlarn

zihinlerinde tutmak iin ok urarz; tabii ki

ENDMZN

daha az ekici olan baz versiyonlarmzn bakalarnn

zihnine girmemesi iin de. Ama gene de
karlatmz herkes, biz beenelim beenmeyelim,
bizi icat eder. Gerekten de, bizi baka insanlarn
varolduuna, bizden ne kadar farkl olduuna en fazla
ikna eden ey, onlara sylediklerimizden
karsadklardr. Hikayelerimiz azdan aza
dolatka tannmaz olur.
Yanl tantlmak, kabul edemediimiz bir
versiyonumuzun -bir icadn- bize sunulmasndan
baka bir ey deildir. Ancak, bakalarnn bizi
kendilerince icat etmesi, bu kadar ok farkl
grnmmzn olmas, gzmz korkutur. Deli
gibi bu sayy azaltmaya, aslnda kim olduumuzun
hikayesini dolamda tutmaya alrz. Bu bizi, belki
de her eyden daha fazla, zel bir tek ein kollarna
atar. Tekelilik kendimizin versiyonlarnn saysn
minimumda tumann yollarndan biridir. Ve tabii
kendimizi baz versiyonlarn dierlerinden daha hakiki
olduuna, bazlarnn gerekten zel olduuna
inandrmann yolu.

17

AAYABLECEGMZ tek gelenek, imdiki andr.

Y Gene de hayatlarmzn ounu hevesle,

deieceimizi umarak, bir eylerin beklentisiyle

geiririz - bir yandan da bunun olmasn engellemek
iin elimizden geleni yaparz. Kendimizi gerekten
gevemi, doru drst rahat hissettiimiz tek
zamann gei dnemleri olmas bundandr ite;
zamann iin iine katlmasna o zaman izin veririz.
Sadakatsizlik, deiime verdiimiz bir baka addr; bir
inan deiikliine, bilebileceimiz tek deiime.
Kendimize olan sadakatsizliimizle besleniriz.

18

ADAKATSZLK etmenin en g olduu kiiler,

insann anne-babasdr. Tekelilii, yani baka bir

ift bulma yeteneimizi, bylesine olaanst bir

baar klan da budur. Olaanst bir baar, ya da
aynsndan biraz daha ...

19

10

EKELLK, erdemlerimizi ve ktlklerimizi

toplayan bir mknats gibi, byk soyutlamalar

gerek klar; tpk bir zamanlar dinin yapt gibi.

man, umut, gven, ahlak; bunlar ailevi sorunlar oldu
artk. Nitekim, tekeliliin karsna ikielilii ya da
okelilii (polygamy) deil de sadakatsizlii*
koymamz bundandr; o bizim dnyevi dinimiz nk.
Tanr lm olabilir, ama sadk ift uzanp yatmyor
bir trl.

lnfdelity: Sadakatsizlik demek, ama ngilizce'de infdel ayn zamanda

"kafir" anlamna da geliyor. Keza,faith, iman demek, ama bundan treyen

ve imansz/kafir anlamna gelmesi gereken unfaithful kelimesi de "sada
katsiz" anlamnda kullanlyor. "Sadk",fde/ deilfaithful, ama "sadakat"
faithfulness'dan ziyade fdelity. Demek ki ngilizcenin kendisi "iman" ve
"cinsel sadakat" kavramlarn ayn kkten tretip sonra da bir gzel kart
rarak, tekeliliin bir tr dnyevi din olarak alglanmasna nayak oluyor.
-.n.

20

11

heyecan veren yasaklanm olansa -eer arzu

esasen mtecavizse- tekeliler ok zengin kiilere

GER

benzerler. Yoksulluklarn bulmalar gerekir.

Kendilerini yeterince a brakmalar gerekir.
Baka bir deyile, fazlasyla ellerinin altnda olan,
ilgin olabilecei kadar memnu klmak iin
almalar gerekir.
Maalesef, bir engel varm numaras yapmak
-yasaklanm olan taklit etmek- arzu varm gibi
yapmaktan daha kolaydr.

21

12

yalanmak m, beraber genlemek mi?

B Daima direnilecek, kar konulacak bir ey vardr.

ERABER

22

13

kanlmaz bir biimde kendi iinde gelien

I l gvdeye sadktr. Sadakatsizlii dayanlmaz bir
NSAN

kelime oyunlu bilmece klan, tekelilii ise lm gibi

gsteren de budur ite.

23

14

benzediini dnen tek hayvan tr

biziz. Gene de, kuularn iftleme alkanlklar,
AYVANLARA

akallarn birbirlerini batan karma ayinleri ve

karncalarn yaygn aile biimi, bize kendi erotik
hayatlarmz hakknda hibir ey sylemez; yani
ie yarar hibir ey salamaz.
Tekelilik doann harikalarndan yalnzca biridir.
Doada hibir ey bir dierinden daha doal deildir.

24

15

bir erdem olduuna inanabiliriz,

hatta bunu ocuklarmza da retebiliriz; ama en
AYLAMANIN

ok deer verdiimiz eyi, cinsel elerimizi

paylamaya pek inanmaz gibiyizdir. Yine de, eer
birini gerekten seviyorsanz, ona sahip olduunuz en
iyi eyi, einizi vermek istemez misiniz? Bu soru
kafamz kartrmasayd ne rahat ederdik.
Belki de dostluun anlam budur; belki de dostlarla
sevgililer arasndaki fark da budur. Dostlar
paylaabilir; sevgililerin ise baka bir ey yapmalar
gerek. Sevgililer fazla erdemli olmaya cesaret edemez.

25

16

ZE yol gsterecek klavuzlar olsun isteriz.

B Tanyp adn tekelilik koyabileceimiz bir ey,

aka ayn eyi yapan bir grup insan olsun isteriz.

Gvenceye o kadar az, bakalarnn hayatlarn

emsal alarak, alntyla yaamaya o kadar ihtiyacmz
var ki, her iftin ne kadar farkl olduunu unutuveririz.
Sadakatsizlik bazen hafzamz silkeleyip yerine
getirir.

26

17

ADAKATSZLG vadetmek imkanszdr. Eer

sadakatsiz olursanz, sznz tutmu olursunuz;
olmazsanz, sznz tutmamsnzdr.

Tekelilikte hi olmazsa sznz szdr. Tekelilik

sznz tutmanza izin verir, ama srrnz sakl
tutmanza her zaman izin vermez.

27

18

R AK MACERASININ banda insan kendine

B "Neye dalyorum?" ya da "Nereden kyorum?"

diye sorabilir: Bu onun nasl biri olduuna, gemii mi

gelecei mi tercih ettiine bal. Her giriin ayn
zamanda bir k olduunu syleyen saduyudur.
Kendini tekelilie mecbur hisseden kii, asla bu
sorular sormak durumunda kalmaz. Mecburiyet hissi
tam da bunun iindir: Kendisini gelecein gemile
ayn ey olduuna inandrmaya yarar. Zaman ve
deiimi atlatarak, okeliliin harabeleri arasnda bir
sreklilik abidesi diker. Bir ilikiye yalnzca srekli
olduu iin deer verdiinden, sanki zaman bir ey
kantlyormu gibi yaar.

28

19

biz kelimesi, olmadnz bir eymi

gibi grnmeye almaktr, ben kelimesinin

ZEL HAYATTA

abartlmasdr. Biz, dilediimiz ben'dir, bir ete olarak

ben'dir, ayn zamanda bir bakas olarak ben'dir.
ift olma durumu insan dehete drebilir, nk
teki kii bu duruma asla gerekten katlmaz. Ya da,
daha dorusu, o da tam ayn eyi ister - ama baka bir
bak asndan.

29

20

cinsellik reme zevkinden baka zevkler

E iinse, insanlar bir arada tutan ey nedir? eden

GER

gitmezler?

Ya da baka bir taraftan, tam ters taraftan bakalm:

Eer ocuklar iin bir arada kalyorsak, nedir
ocuklar? Onlardan ne olmalarn istiyoruz?

30

21

iR iFf, ileyecek su arayan iki su ortandan

oluur. Su ilemeye en yaklatklar durum ise

cinselliktir ou kez.

31

22

EKMENN deerine inanan, acy bir erdem

ya da bir gereklilik olarak ne sren kimse,

acaba gizlice acdan holanmann bir yolunu mu

bulduunu merak etmemize yol aar. Baka bir
deyile, biz onlarn sanat m yoksa aziz mi -yoksa
hatta gereki mi- olduklarn merak etmeden
duramayz. Tekeliliin gerekilerin mi yoksa hayal
krklna uramlarn m dini ya da sanat
olduundan bir trl emin olamamamzn nedeni
budur.
Anlamas g, nk hayal krklna urayanlar hep
gereki olduklarn dnrler; gerekiler de hep
hakikati sylediklerini.

32

23

neye inandmz deil, hi inanp

inanmadmzdr. Mesele kime sadk
ESELE

olduumuz deil, sadk olup olmadmzdr.

nsan sadakati her zaman stne alnmamal.

33

24

R FT tarif etmek, bir zyaam yks

yazmaktr. Hayata bir ift iinde balam
ve bir iftten domu olduumuz iin, iftlerden

bahsederken hayatmzn hikayesini anlatyoruzdur.

Bu ifti mmkn olduunca soyut hale getirmeye
alrz, nk tehlikeli olacak kadar yakndrlar bize,
evimize. Ya da, daha dorusu, evdirler; nk bir
zamanlar yaayacak baka yerimiz yoktu.

34

25

ilk azda, ciddiye alnmann bir

A yoludur; sonra, insan abartt iin grmezden

BARTMA,

gelinir. Yani mesele u: garantili biimde sadakatsiz

olanlar, bir grnmezlik krizinden mustariptirler.

35

26

ER ben sadk olursam o da sadk olur. Ama eer

o sadk olmazsa...

Eer sadk olmazsam mutlaka bunu fark eder.

Ama eer fark etmezse ...
Eer kskanla dayanamazsam, onun klesi ve
efendisi olurum. Ama eer dayanabilirsem...
Eer sululuk dYymam engelleyebilirsem, istediimi
yapabilirim. Ama eger sululuk duymam engellersem,
o zaman isteyeceim' ey...
Eer smm saklayabilirsem zgrm. Ama eer
sr saklamak zorundaysam o zaman ...
Eer semek zorundaysam bir ey kaybedeceim
demektir. Ama eer semek zorunda deilsem
o zaman ...
Eer, ama eer, o zaman ... Tekelinin nakarat.

36

27

en iyi haliyle, beraber lnecek birini

T bulma dileidir; en kt haliyle ise hayatta

EKELLK

olmann dehetlerine bir ifa. Bu ikisi sk sk

kartrlyor.

37

28

ZAMAN N, bir antada keklik ilikiler vardr,

bir de her an kaybedilebilir ilikiler; rahatlatc

ER

rutin ve heyecan verici risk. Dil, bu ikisini birbirine

.kartrmamza izin vermez. Gvenlik ve tehlike,
alkanlk ve tutku, ak ve ehvet, ballk ve arzu,
evlilik ve maceralar. Kafamz hibir zaman yeteri
kadar karmaz. Baka bir deyile hala vcutlarmz
ve ruhlarmz var.

38

29

NMZDE okeliler hala zarafetle

yalanamyor. Ama bu bizim yalanma

hakkndaki fikirlerimizden ok vakar hakkndaki

fikirlerimiz stne bir bilgi veriyor olabilir.

39

30

kiisel zgrlk fantazilerimizin pek ou

-tpk en utanmaz fantazilerimiz gibi
EDEN

kontroln kaybetme zerinedir? Kendimizi ne

sanyoruz? Hayallerimizdeki kahramanlar pervasz,
iinden geldii gibi davranan, tutkulu kiiler; nefsine
hakim olamayanlar ise olumsuz idealimiz.
Alt taraf kendi zgrlmzden korktuumuzu,
en iyi halimizde davrandmz zaman hayal
krklna uradmz, her balln fazla bir
ballk olduunu sylemek biraz cretkarca olacak.

40

31

EKELLK yannda daima sadakatsizlii de getirir;

bir ihtimal olarak da olsa. Bu durum, sinik ya da

naif, bilgi (yani ironik) ya da salaka (yani fazla

drst) olmadan tekelilik hakknda yazmay ok
gletirir. Sanki ardnda yatanlar gremezsen,
kendisini de gremezmisin gibi.
Tekelilik hakknda yazmak, cinsel sapknlklar
hakknda yazmak gibidir. nemli olan yaznn tonudur
daima. erik ounlukla bir duman perdesinden
ibarettir. rnein, yazar hakl m diye sormamalyz;
slubu ac m diye sormalyz. Eer yleyse tam
olarak ne yznden? Neye inanyor diye
sormamalyz; onu dehete dren ne diye
sormalyz.

41

32

annenize daha fazla benzemeye raz

oldunuz; ondan ne kadar farkl olduunuzu

YELM Ki

kefedersiniz. Diyelim annenizden farkl olmaya

adadnz kendinizi; ona dnrsnz. ift olmann

birinci ilkesi budur. ift olmann ikinci ilkesi ise
udur: Zaten farkl olmadnz birine
benzeyemezsiniz.

42

33

EKELLG semek, einden bakasn

arzulamamay semek deildir kukusuz; kendi
tekelilik fikrini zedeleyecek hibir ey yapmamay
semektir. Herkes kendi (ounlukla bilinsiz) sadakat

standartlaryla oynar. Ama insan asla srf eine sadk

deildir, aslnda her zaman ancak sadakatin kendisine
sadktr.
Bazlar iin ihanet bir bakasyla dans etmektir;
bakalar iinse yalnzca iftleme ihanet saylr,
geri kalan her eyi cezalandrlmaktan korkmadan
yapabilirsiniz. Eer kendi kurallarmz olmasayd nasl
bilirdik sadakatsiz olduumuzu? Elerimizi sevmek
iin kurallarn tiryakisi olmamz gerekir.

43

34

sk sk yle zannetseler de, insanlar

kendilerini gvende hissetmek iin deil,

ENDiLERi

tehlikenin ne olduunu kefetmek iin ilikiye girerler.

Sadakatsizliin insan hayal krklna uratt yer de
budur ite.

44

35

kendini gvende hissedecek bir yeri

olan ocuk risk alabilir. Yetikinler ocuklar

ALNIZCA

kadar pervasz deildir, nk kendilerini hibir

. zaman gvende hissetmezler.

45

36

N ak olma deneyimi bizi akn bitmesi

deneyiminden daha fazla etkiler? En nihayet

ikisi de ac verir, kafa kartrr ikisi de birer frsattr.

Belki tekelilie deer vermemiz, iki trlsne de
olanak tanmasndandr. Trenin bir paras olarak
akn bitiine de yer verir - tevik eder hatta.

46

37

R EY yanl olduuna inandnz iin

yapmamakla, cezalandrlabileceiniz iin

yapmamak arasnda bir fark vardr. Sadakatsizliin en

artc yanlarndan biri -onu ahlaki adan
sersemletici klabilen yan- sulu benliklerimizin bu
ikisi arasndaki fark kertecek bir bask
oluturmasdr. Farka gzmz kaparz. Trajediler
byle unutmalardan, byle memnun etme
heveslerinden retilmitir.

47

38

her ocuk, tek ocuktur. ocuk anneye

sahip kc davranmaz, nk ona zaten sahiptir;

N BAINDA

bu onun hakkym gibi davranr, hatta yaar. Yani,

gzmz atmzda grdmz her ey tekelidir:
ayrcalk ve mahremiyete, sahiplik ve ait olmaya
dairdir. Sonradan tekeliliin yapmnda kullanlacak
malzeme.
Herkes hayatna bir bakasna ait olarak balad,
fiziksel ve duygusal olarak bir bakasndan ayrlamaz
olduu iin, ayr olm* ya da paylamak zorunda
kalmak bizi sersemletir. Demek ki bizim iin ya hep
ya hitir mesele; bu yzden de potansiyel olarak, her
ey olamamaktan kaynaklanan bir hibir ey olma
duygusu tarz.
Eer hayata bir bakasnn vcudunun paras
olarak balyorsanz, bamszlnz bir uzvun
koparlmasdr. ift olmak bize ayn zamanda bir
bakas olduumuzu, biriyle tek para olduumuzu
hatrlatr, bizi yeniden buna ikna eder. Ak olan (ya da
yasta olan) herkesin bildii gibi, kibarca ayrlk
denilen ey aslnda bir uzvun koparlmasdr.
Bymek hayali bir uzuv haline gelmektir; ak olmak
bir uzuv edinmektir.

48

39

Z ailenin iine sokan da aileden koparan da

B cinselliktir. Baka bir deyile, insanlar saklamak

zorunda olduklar eyi -cinselliklerini- baka bir

yerde saklamalar gerektiinde, ya da baka bir yerde

daha iyi gsterebileceklerine inandklarnda evlerini
terk ederler.
Saklayacak bir eyiniz yoksa, gidecek bir yeriniz de
yoktur. iftlerin bazen birbirlerine tmyle drst
davranmay istemelerinin nedenlerinden biri de budur.

49

40

daha nceden tanmadmz biriyle

kmaktr; hep bunun seeneinin ne olduunu

ER EVLLK,

merak ederiz.

50

41

PHE bir umut felsefesidir. Bizi bilinecek bir ey

olduuna, bilinmeye deer bir ey olduuna

inandrr. Bizi hibir ey deil de bir eyler olduuna

inandrr. Bu anlamda, cinsel kskanlk bir iyimserlik
biimidir; yalnzca filozoflar iin olsa da.

51

42

koca, kar, zevc, zevce, "birlikte yaadm

kii". Tekeliliin sorunu ona uygun kelimeleri

bulamam olmamzdr.

52

43

i KMSE vgye kar kaytsz deildir; ama bir

H kiinin vgy karlama biimi en iyi karakter

testidir. vlmeye hevesli insanlar kukuyla

karlarz, nk vg peinde koulmamaldr, olsa

olsa ansnz varsa vlrsnz. Hi kimse vlme
isteine, ya da bbrlenmek denilen kendini vme
yeteneine ciddi bir biimde sahip kmak istemez.
Ama ya en gl isteimiz sevilmek, anlalmak,
arzulanmak ya da cezalandrlmak deil de vlmek
ve dolaysyla vmekse? Hayatlarmz nasl olurdu o
zaman? Daha dorusu ilikilerimiz neye benzerdi?
Ne kadar srerdi? nsanlar bir arada iken ne
yaparlard?
Kendimizi yle eyler sylerken bulabilirdik o
zaman: Kiinin eine yapabilecei en zalimce ey,
sadakati becerip kutlamay becerememektir. Ya da,
insanlar eleri tarafndan yeterince vlmedikleri, ya
da en holandklar biimde vlmedikleri iin baka
maceralara atlrlar. Ya da, bir ilikiyi srdrmek zor
deildir, ama bir kutlamay ilanihaye srdrmek
imkanszdr. Uzun alk kafa kartrc olur.

53

44

EKELi biri iin sadakatsizlik dncesi, ahiretin

dnyevi edeeridir. Sonsuz derecede daha iyi

ya da sonsuz derecede daha kt bir eyin dncesi:

belki de kazanlmas gereken bir ey; yle ya da byle
bir nevi antaj. Ama kesinlikle gelecee ait bir ey.
te yandan, kimsenin ahiret hakknda dnmeye
cesaret edemedii ey de uydu: Belki de ahiret bu
dnyadaki hayatn tpatp aynsdr.

54

45

URALLAR ne yapacamz hayal etmenin

yollardr. Kiisel sadakatsizlik trenlerimiz

-maceralarmzn koreografisi- "evliliklerimizin"

paralel metinleridir. Sululuk, bize ne yapmamamz
gerektiini hatrfatarak, ne isteyebileceimizi gsterir;
bize ahlak duyumuzu, ne istediimizle ne istemeyi
istediimiz arasndaki fark gsterir. kili bir hayat
ihtimali olmadan, ahlak da olamaz.

55

46

LETM kurmamak imkanszdr. letiime taraftar

ya da kar olamazsnz. Kendi standartlarnzla ya

da bakalarnn standartlaryla az ya da ok iyi

iletiebilirsiniz yalnzca; ama iletiim kurmamazlk

edemezsiniz.
Bu anlamda, tekelilik iletiim gibidir. Ona bal
olmak kadar kar olmak da samadr. Her zaman
birilerine cinsel adan sadk olduumuz iin, her
tercih bir ihanettir. Her zaman tekelilik yapyoruz;
ancak kiminle yaptmz her zaman pek ak olmuyor.

56

47

AR OLMAYAN bir ey uruna m yartmzdan,

yoksa bizden baka kimsenin yarmad bir

yar m kazandmzdan asla emin olamayz.

Evlilikte kimin kelee geldiinden tam olarak emin
olamama nedenimiz budur. Bizi baar kadar yenik
dren baka bir ey yoktur. Baar her zaman
yenilgiden daha kafa kartrc, esas olarak daha
ironiktir.

57

48

GER elerimin zgrlnn benim

E zgrlmn kstlanmas demek olduuna

inanrsam, tek zgrlm onlarn zgrlklerini

ellerinden almaktr. Bu sadakatin iki kiilik
lgnldr.
Eer elerimin zgrlnn benim zgrlm
anlamna geldiine inanrsam, serbest brakma fikri
ortadan kalkar. Bu da ihanetin iki kiilik lgnldr.

58

49

ROTK hayatmz, bu dnyaya yakmayacak

kadar iyi bir politika yapma giriimidir. Ama bu

dnyaya yakmayacak kadar iyi bir politika,

terimlerde elikidir. En azndan dnya bize srekli bir

haberci gnderip durumun byle olduunu bildirir.
Haberci soluk solua yanmza varp durur: ebedi
nc ahs.

59

50

ISKANLIGI ve tutkuyu birbirinden ayrmak

imkansz olabilir -biri varsa mutlaka dieri de

vardr- ama gene de kskanlk arzudan uzun srebilir.
Maymun itahl olabiliriz, ama bir eyin hakkmz
olduu duygusu kalcdr. ocukluktan kalma bir
mirastr bu: O anda cann istemese de belki sonra
isterim diyerek pastana sahip kma duygusu.
Ancak sahip kma nce gelir. Sahip olmann garantisi
yoksa, geriye yalnzca gsterilip de verilmemi olma
duygusu ve onun az ok umutsuz zmleri kalr:
kendine yetme, arzunun terki, tutku korkusu,
cinsellikten nefret, ierleme, imalardan ve
sulamalardan oluan bir hayat. Ama zaten kesin
olarak sahip olma diye bir ey yoktur hibir zaman;
arzu hi bir zaman yannda garanti belgesiyle gelmez.
yiliimiz iin daima bakalarna bamlyz ve bizim
iyiliimiz onlarn ilk ncelik verdii ey deildir; asla
da olamaz. Birine sahip olma dilei -sahip olunduu
inanc- bunun imkanszlnn kabuldr; tm cinsel
sular bu temel kabuln reddidir, bunun ne kadar
dayanlmaz bir ey olacann resmidir.
Ama eer kskanlk teki kiinin yalnzca benim
malm olmadn -bana ait bir nesne olmadn-

60

fark etmemin yoluysa, kendimin byl emberini

krabilmem iin ihanete uramam gerekir. hanet bizi
birbirimiz iin fazlasyla gerek klar; ihanetin
imkanszl ise grnmezletirir.

61

51

RT ARDA dizilmi tekeli ilikilerde, soru bir

nicelik sorusu olmaktan ziyade nitelik sorusudur;

"ka?" deil "hangi srayla?"; hikayeninin olay

rgsn bir arada tutan ne? Hikayeyi anlatan nasl
biri?

62

52

A"MKEMMEL", "ite bu!" diyeceimiz bir iliki

fikri olmasayd ne yapardk? Her eyi her eyle

karlatrmak zorunda kalrdk o zaman. Tekelilik

bizi karlatrma lgnlndan kurtarr (ve maalesef

ona mahkum klar). Snrsz evcilletirir.

63

53

ANUNDII, me'um kadn, mnkir, iki tarafl ajan,

kelime oyunu: Btn eylem sadakatsizlik

tarafnda. Kt srrn ve iyi yalann btn grkemine o

sahip. Seyahat ediyor, nk buna mecbur, nk
baka bir yere inanyor.
Peki, tekelilii grkemli klmak iin ne yapmamz
gerekirdi? Ya da, daha dorusu, neyi yapmaktan
vazgememiz gerekirdi?

64

54

NSEL REKABET diye bir ey yoktur; yalnzca

insann ei karsnda asla baka biri olamayaca

gereiyle, ilikilerimizde hemencecik bir kalba

dkldmz gereiyle srekli olarak yaplan bir
uzlama vardr. Rakiplerimiz yalnzca baka kiilerdir.
Onlar da bizim gibi aresizdir, nk bizim karmzda
sadece bir tek avantajlar vardr, ki bu da kesindir.
Onlar da asla biz olamazlar.

65

55

RBRNDEN tatmin olan ve birbirine gvenen

gvenli ift, iyi hayat kavrammz oluturan

resimlerden biridir; tpk mutsuz iftin mutluluun

imkanszl duygumuzu temsil etmesi gibi. ocukken
hepimiz ana-babalarmzn dramn gzledik, ne ok
eyin buna bal olduunu grdk.
ifte -iyi iftlemelere- olan inancmz, umut
duygumuzun lsdr. Sonu olarak, en azndan
hayata balamamz tekeli bir and; ilk ak maceramz
"evli" biriyle olsa bile.

66

56

SADAKATSZLK irkin deildir, yalnzca

yleymi gibi grnr.

oou

67

57

IPKI iki tr tekeli olduu gibi, iki tr yazar vardr

esas olarak: Kusursuz olan ve yanlabilir olan.

Kusursuz yazar iin her cmle mkemmel olmahr.

her kelime kanlmaz olmaldr. Bunlar iin mesele
her eyi doru yapmaktr. Yanlabilir olan yazar iinse
"yanl", hakl olmaya ihtiyac olan insanlar niteler
yalnzca. Yani yanlabilir olanlar, beceriksiz olmaya
cesaret ederler; iyi bir cmlenin nasl olacandan
hibir zaman emin deillerdir; stelik kt cmlelerin
iyilerine bir ekilde kefil olduuna dair bir batl
itikatlar vardr.

68

58

YENN sorunu, salanmasnn imkansz

olmasndadr. Gven, vaat klna girmi bir

risktir. Mesele einize gvenip gvenmediiniz

deildir. Mesele einizin gveni ne sandn bilip
bilmediinizdir. Bunu nasl kefedeceksiniz? Sizi ona
ne inandracak? nancnza gvenmenizi ne
salayacak?
Gven haddinden fazla gvenmek zorunda olduumuz
bir kelime.

69

59

ROTK hayatlarmzda hibir eyi yarm yapmayz.

E O yzden birinin eine sahip kc davrandn

sylemek pek doru deildir, nk iftler daima

birbirleridir zaten. te bu nedenle kimse hi kimseden
gerekten ayrlmaz. Ve elbette bu nedenle, kimse
hibir zaman tam olarak birlikte deildir.

70

60

ENDNE HANET, hissi bir melodramdr; kendi

doru yarglarmzn Tanr katna karlmas,

utanca hayranlk. Her zaman kendime sadm, sorun

da bu zaten. Baka kime sadk olabilirim ki? Kendi
kendimi hayal krklna urattm sylediimde,
vnyorumdur. nk ben kendisine sadk olmaktan
kanamayacan tek kiiyim. Baka bir deyile,
kendimle cinsel ilikim, tekelilik zerine bir
inceleme.

71

61

AKALARINA istediini yaptrmak, kendine

istediini yaptrmaktan daha kolaydr ou kez.

Bu yzden bir iftte, bir maceraya girimemi olan

aslnda bunu isteyendir, girimi olansa ac bir biimde
mutsuzdur.
Erotik hayatlarmzda, baka heryerde olduundan
daha ok eyi bakasnn zerine ykarz. Pis ileri de
birilerinin yapmas gerekiyor.

72

62

ROTK hayatmzda, abalamak ie yaramaz.

Bu hem rahatlatc hem de dehet verici bir

eydir. Bir iliki iin uramak, irade gcyle

ereksiyon salamak ya da rya grmeyi rgtlemek
kadar imkanszdr. Aslnda bir iliki iin
abalyorsanz, zaten bir eyler ters gidiyor, bir eyler
eksik demektir. Baka bir deyile, erotik
hayatlarmzda abalamak, daima haddinden fazla
abalamak anlamna gelir; yeniden tembellememiz
gerekir mutlaka, nk iyi eyler -sevgi, merak, arzu,
dertsiz bir ilgi- ancak aba bittikten sonra gelir.
Cinsel ilikiler abalamay sevmeyenler iindir, nk
almazlar. Yalnzca az ya da ok zevk, az ya da ok
umut verirler, o kadar.

73

63

R EY hakknda dnrken, ona yalnzca

B alternatifler dnmekle yetinmemenin bir

yolunu bulmamz gerek. Mkemmel ei bulmamz

gerek yani.

74

64

vLi B R bizimle bir ilikiye girmek isterse, bunu

bir kompliman sayarz ou kez; ama neyin neyle

kyaslanacan merak etmeden de edemeyiz. Aslnda,

yalnzca bir kyaslama oluruz; iyi ya da kt bir taklit.
Buna kzmak, bundan baka bir ey de olabileceimize
inanmak anlamna gelirdi.

75

65

i KMSE

hak ettii ilikiyi elde edemez. Bu kimi

iin sonu gelmez bir ierleme kaynadr, kimi

iinse sonu gelmez bir arzu kayna. Kimileri iinse

en nemli ey, sonu olmayan bir ey bulmu olmaktr.

76

66

EKELLK ve ihanet: ki ksrlk ayini, hibir

zaman tam anlamyla gvenemediimiz iki

geleneksel doum kontrol yntemi.

77

67

N Y, en scak saklanma yeri, neden saklanmakta

E olduunuzu, ya da saklanyor olduunuzu

unutabildiiniz yerdir. iftin -ounlukla

birbirlerinden- saklamak zorunda olduu sr, neden

saklanmakta olduklar ve aslnda saklanmakta
olduklardr. Korumak zorunda olduklar inan ise,
aslnda ayn korkulara sahip olduklardr.
Tek bana saklanmak imkansz olduu iin vardr
iftler.

78

68

"G EREK" iliki fikrinin yerine zevkli iliki fikrini

koymaya ihtiyacmz var.

Ama o zaman, okelileri yarglamak iin aslnda zevk

almadklarn varsaymaktan baka ne aremiz kalyor?

79

69

ER ZAMAN beni daha ok sevecek, beni daha iyi

anlayacak ve beni cinsel adan daha yaam dolu

hissettirecek biri vardr. Bu tekeliliin -ve

sadakatsizliin- en iyi gerekelendirilmesidir.

80

70

ENDN tekeli olmak zorunda hisseden kii, tpk

kendini serbest olmak zorunda hisseden kii
gibidir. kisine de bir eyler fazlasyla abartl gelir.

kisi iin de kanlmas gereken bir felaket vardr.

Tekeliler kendi okeli isteklerinden dehete
kaplrlar, serbest olanlar ise bamllklarndan.
Mesele, hangi felaketi tercih ettiinizdir.

81

71

haz meselesine gelince, hepimiz birer mistiiz.

I Hepimiz fazla hazza maruz kalmaktan korkuyoruz.

Kimileri iin bunun en iyi zm sadakatsizlik;

kimileri iinse tekelilik. Herkesin ilecilii kendine.

82

72

ROTK hayat dnyay yeniden dzenledii iin

E politiktir. Erotik hayatn her biimi bir dnya

yaratr. Tekeliliklerimiz, sadakatsizliklerimiz,

okeliliklerimiz, baka insanlarn da olduu bir

dnyada cereyan ettikleri iin, onlarn da hayatlarn
dzenleme yollarna etki etmemeleri mmkn deildir.
Her sadakatsizlik bir genel seim ihtiyac yaratr;
her ayrlk partiyi bler.
Ama biz gene de ne tekelilerin ne tr politik
dncelere sahip olabileceklerini merak ederiz,
ne de kendilerini sadakatsizlie ya da elerini
paylamaya adam olanlarn nasl bir grup olarak
rgtlenmek istediklerini. okelilerin oy verme
eilimleri ne yndedir? cinsellie gelince zel
hayatn ancak kamuoyu nnde srp gidebildiini
unutuyoruz galiba.

83

73

ADAKATSZLK, mutlak tekeli bir hayat elzem

klar.

84

74

LKLERN nasl olup da yrmedii hakknda

I yazlanlar, nasl olup da yrd hakknda

yazlarlardan daha fazladr. Uzun sre mutlu bir hayat

yaayan iftleri tarif etmek iin banallik dnda bir
dilimiz yok neredeyse. Onlarn bir srr olsun isteriz,
ya da bize verecek bir eyleri olsun. Ya da bizim
onlara verecek bir eyimiz olsun; kukularmz
dnda.
Gizli kalm hibir eyin olmamas ihtimalinden daha
dehet verici ey yoktur. Mutlu bir evlilikten daha
byk bir skandal olamaz.

85

75

EBEKLER bize bebeklik hakknda hibir ey

B sylemez, nk konuamazlar. Ve tabii ki

balangcmz, tm balanglar gibi, bize yolumuzun

ortas ve sonu hakknda kanlmaz ya da kestirilebilir
olan hibir ey sylemez. Balangcmz ve sonumuz
olarak tekelilik, bu hayat denen kargaa iin
fazlasyla, hsnkuruntu derecesinde dzgn ve
simetriktir.
Ama eer tekelilik ie baladmz noktaysa, ilk
bilgimiz de sadakatsizlik hakkndadr; bilgi de budur
zaten. Anne geici olarak ocuun her eyi olabilir,
ama ocuun annenin her eyi olmas imkanszdr.
Onu besleyemez, cinsel olarak tatmin edemez, ya da
onunla bir yetikin gibi konuamaz. ocuun yeni
oluan bak asndan anne, hemen sonra babann da
olaca gibi, bir okelilik modelidir. Yapacak bin eit
ii vardr. Baka insanlar tanr.
Kk ocuklar ana-babalarna, tpk karsna ar
dkn kocalar gibi, kendilerini adam eler gibi
davranrlar (onlarla: birlikte tuvalete girmek isterler).
Ana-babalar ise, yalnzca sorumluluklar nedeniyle de
olsa, serbesttirler, baka ballklar vardr. Kk
ocuklar tekelilii anlar. Yetikinlerinse ou kez
gzn korkutur tekelilik, hatta onlar aar.
86

76

EDEN antropoloji -en azndan ou insan

tarafndan- farkl cinsel adetlerin aratrlmas

olarak grlr? nk bu ii baka trl yapmann

ancak baka yerlerde mmkn olduundan emin
olmak isteriz.

87

77

NSEL LK, ikinizin de daha nce okumad bir

C senaryoyu renmek gibidir. Bunu ancak

ikinizden biri repliini unuttuu zaman fark edersiniz.

O zaman panik halinde, :;aresizce, aslnda unutmam
olduunuz baka bir eyi hatrlamaya alrsnz.
Karnzdakinin size sufle vereceini umarsnz.
Gaipten sesler duyarsnz. Baka bir karakter
olursunuz.

88

78

EKELLK konusunda, kadnlarla erkeklerin

birbirinden farkl olduunu dnmeyi tercih

ederiz. Bir cinsin daha ahlak, daha geleneki, daha

gzpek, daha gizemkar, daha ehvetli, vs. olduunu
dnmek isteriz. Temiz bir iblm isteriz; biraz i
rahatlatc biyoloji, biraz fkeli ve ilham verici din,
hatta biraz da byleyici psikoloji belki. Bamzdan
atalm da nasl olursa olsun.

89

79

EREKLER, zellikle de erotik yaama gereki

gzle bakanlar, uzlamaya baylrlar. Bu,

zevklerinin yan sra bir para da fedakarlk

alabiliyorlar demektir. Ya da, daha dorusu,
zevklerinin yan sra baka bir tr zevk de
alabiliyorlar.

90

80

NSEL KISKANLIGA ifa -mesela bir ila

bulabilseydik artk neyi yapamaz olurduk?
O zaman kesinlikle ilerleme hakkndaki fikirlerimizi

gzden geirmek zorunda kalrdk. Ya da en azndan

sanatlarda ilerleme hakkndaki fikirlerimizi.

91

81

RADA BR sadakatsiz olabilirsiniz, ama arada bir

A tekeli olamazsnz. Ayn anda hem tekeli hem

de sadakatsiz olamazsnz; ikisinden biri olmamanz

da mmkn deildir. ki adan da ikili bir hayat bu.
Birini seerseniz, ikisinin de olanaklln
seiyorsunuzdur. Gerek ballk budur ite.

92

82

ER LKMZ

bir dierinden farkldr, biz de her

ilikimizde farkl biri oluruz. Tekelilii sapka

ilgin klan da budur.

93

83

LDGMZ GB, cinsel adan uyarlmak iin

mutlaka belirli bir nesneye -bir ayakkabya,

bir giysi parasna, belirli bir glmsemeye

gereksinim duyan insanlar vardr; bu onlarn
arzusunun nkouludur.
Tabii ki bizi heyecanlandrann karmzdaki ahs
olduunu, bu sama sapan koullar ne srmemizin
gerekmediini dnmeyi tercih ederiz. Birinin
cazibesine kapldmzda, arzumuzun, ahlak
duygumuzun ya da sezgilerimizin peinden gittiimiz
dnmeyi tercih ederiz. Gene de ou insann ihtiya
duyduu feti, ilikinin adndan, ilikinin resmi
titrinden ibarettir. Evliliin sorunu -aslna bakarsanz
esas zevki- ona asla bir macera denemeyecek
olmasdr. Eer kelime uymazsa, tenasl uzuvlar da
birbirine uymaz.

94

84

ER FT bekleyen en zorlu i, doru miktarda

yanl anlamay salamaktr. Yanl anlama ok
az olursa birbirinizi anladnz varsayarsnz. Fazla

olursa bir yerlerde sizi gerekten anlayacak birinin

varolduuna inanmaya balarsnz.
Oran doru tutturamadmzda maceralarmz olur.

95

85

Z affeden birinin varl, ahlaki adan tatmin

olmamz salar; ama cinsel adan da tatmin
olabilir miyiz bununla? Tekeliliin risklerinden biri
gnah karmaya dnmesidir; o zaman aradaki fark

anlayamayz.

96

86

EN bir iliki tandk bir ilikiye dnmeye

baladnda, rutinlerimiz yerli yerine
oturduunda, tm akortsuz sesler ve kk yanl

anlamalar "ortak hayatmz" dediimiz daha byk

anlamann br paras olduunda, kendimizi gvenli
hissederiz - biraz huzursuz: belki, ama gvenli. Bunun
zerine dnmeyiz artk; ya da byle dnmeyiz,
yalnzca birlikteliimizin tadn karrz. Kendimizi
birbirimiz olmadan hayal edemeyiz. Ve kendimizi
birbirimiz olmadan hayal edemediimiz zaman, artk
birlikte deilizdir.

97

87

ASIL yalnzca iki tr iliki varsa -resmi ve gayri

N resmi- yalnzca iki tr benlik vardr: eski ve

yeni. Sululuk duygusu bize aralarndaki fark

grmemiz iin zaman tanr; ancak ne biri ne de teki,

onlar kolayca ayrt edebileceimiz kadar uzun sre
var kalr.

98

88

LKY E, ancak onu tahrip etmek iin elimizden

I geleni yaptmz halde yaamakta direndii zaman

gerekten deer veririz. Her sado-mazoistin bildii

gibi, hibir ey dayankllk kadar batan karc
deildir. Ne kadar ok alrsanz aln iini yapmaya
devam eden tek afrodizyak odur. O yzden
sadakatsizliimizi ancak tekelilik yoluyla
snayabiliriz. Bunun tam tersinin geerli olduuna
inanmamz, bir sr karklk yaratyor.

99

89

OCUKLARIMIZ, tabir caizse, tekeli maceralar

yaadmz kiilerdir. Onlara hem sevgilimiz

hem de eimiz gibi davranrz; hem yasaklanm hem

tandk kiiler, asla terk etmeyeceimiz, ama bir gn
bizi mutlaka terk edecek olan birileri. Arzuladmz,
ama ebediyen sadakatsiz olmak zorunda olduumuz
insanlar. Ancak arzularn tatminsiz brakarak
sevebileceimiz insanlar.
ocuklarn ebeveynlerinin ilikilerini mahvettii
doru deil, ama kartrdklar doru.
Kategorilerimizi bulanklatryorlar; ana-babalarn bu
kadar buyurgan olmas bu yzden. Kurallar onlar
bozmak yoluyla durmadan bize gsteren,
nyarglarmz bizi onlar ak ak sylemek zorunda
brakarak aa karan insanlara baka nasl
davranlabilir ki?

1 00

90

YLEDGMZ her ey bir deneydir, nk hibir

zaman insanlarn gsterecei ya da kendi

gstereceimiz tepkilerden emin olamayz. Eskiden

insanlar bu yzden nianlanrlard.

1 01

91

N DOKUZUNCU yzyln ikinci yarsndan itibaren

O bir sr insan tekelilik hakknda kukuya kaplr

oldu. Byle bir eyin var olup olmadndan emin

deiller; ya da artk ona inanmyorsak halimiz ne

olacak, bundan emin deiller. Eer Tanr ldyse, her

ey mubahtr; ama tekelilik ldyse ne yapacaz?
Dinsel ateistler hi olmazsa Tanr'nn ldne
inanabiliyorlard; peki erotik ateist neye inanacak?

1 02

92

EHLKEDE rahatlk vardr. Bu, tekelileri dehete

dren, sadakatsizlerin ise kendilerine farkna

varma iznini pek vermedikleri bir gerek.

1 03

93

BR EYDEN tedavi olup kurtulamaz insan,

yalnzca kafasn takt eyler deiir. Belli

dnceler bize haber vermeden yokoluverirler. Ayn

ekilde, insan ancak tekelilik sorun olmaktan kt
zaman gerekten tekeli olur: yani akken.
Ak olmak, tekelilik sorununu onu geersiz hale
getirerek zer. Ya da, daha dorusu, kiinin kendi
tekelilii sorununu zer. Ben ak olduum zaman,
sadakatsiz olabilecek olan tekidir yalnzca. Ben
sadakatsiz bir fiilde bulunsam bile -tuhaftr ki artk
daha zgrm bunu yapmakta- bu masum, zararsz,
anlamsz olacak. En sonunda mutlak bir tekeli
olmuumdur. Kendi arzumun daha nceki serserilii
artk dnlemez bile.
Derin bir zevkle -ya da, baka bir deyile, inanla
akmdan sz ederim, belli ki inanlyordur bana. Ama
gene de tekinin sadakatine kendimi inandracak kadar
ikna edici olamam. Bir de bakarm, tekelilik tek
kiilik bir dinmi.

1 04

94

FT OLMA durumu, nc ahslarn

mdahalesine kar srekli bir direntir.

ift, nc ahslara kar direnmeye devam

edebilmek iin onlara srekli olarak ihtiya duyar.
Sadk insanlar dman srekli gz hapsinde tutarlar,
lp bierler. Dman olmasa ne yaparlard ki
birlikte? Ne yapacaklarn nasl bilirlerdi?
ki kiiden ancak arkada olur, ift kiiden oluur.

105

95

M erotik

hayat peygamberleri yalanc

peygamberlerdir, nk her ift seksi kendisi iin

yeniden icat etmek zorundadr. Sevimeyi yaamaktan

ziyade sevimeyi icat ederler. Erotik hayatlarmzda
belirsizlik hazdr, sakilliimiz ise tutku.
Gelecei bilen yalnzca siniklerdir, nk bu filmi
daha nce grmlerdir. Her eyi bilen iin seks daima
bir sorundur.

1 06

96

ocuklara hikaye okurken karmza kan

en arpc ey, dikkatlerinin acmasz

dankldr (promiscuity). Bir an iin yetikinin

virtz gsterisinin iine dmlerdir tamamen,
bir an sonra pencerenin nnden bir gvercin uar ve
hop, onun peine derler. O an iin sanki hikaye
hi olmam gibidir, ikiniz arasnda hibir zel ya da
dlayc iliki yokmu gibidir. Kendinizi sabr tam,
fkeli, ylm, hatta smrlm gibi, baka bir deyile
terk edilmi gibi hissedersiniz.
ki dakika sonra ocuk hibir ey olmam gibi, ya da
baka bir kitab srkleyerek gelir; bu kitap onun
ilgisini ekebilir ya da ekmeyebilir. ocuun
ilgisinin hareketlilii, ilgin olmann nasl bir ey
olduu konusundaki fikirlerimizi kartrr. Kk
ocuklar bir sonraki en ho eyin zevkini karabilirler.
Ancak ilkel bir sanat olan nesnelere ve insanlara olan
ilgiyi kaybetme eiliminin kendisi de kolayca
kaybedilir. Adab- muaerete uygun davranmak, bu bir
sorun deilmi gibi, duygularmz srekli
klabilirmiiz gibi, dikkatimize gvenilebilirmi gibi
yapmann en iyi yoludur.
ocuklar yetikinleri, yetikinlerin onlar terk
ettiinden ok daha fazla terk ederler. Mesele sk sk
107

sylediimiz gibi ocuklarn younlamay

renmemi olmalar ya da balanmay
becerememeleri deil; merakn tekeli olmaydr.
Yaylma eiliminde olmasdr. Ama dikkatlerinin
darmadankl, ok gemeden ocuklar iin riskli
olmaya balar. Fazlasyla merak uyandrc olan,
kendilerini fazlasyla canl hissetmelerine yol aan her
ey, bir ballklar elikisini de ierir. ocuklardan
renebileceimiz en iyi ey, ilgimizi nasl
kaybedeceimizdir. Onlarn yetikinlerden
renebilecekleri en kt ey ise nasl zoraki bir
biimde dikkat gsterileceidir.

1 08

97

EP

ayn kalmak isteriz ve hep farkl bir eye

H dnyoruz. Kendimizi herkesten daha iyi

aldatmamz gerek, nk en korktuumuz

sadakatsizlik deiim. Gzlerimiz kapal kendimizden
nde gidiyoruz; sanki lm orada, bizi hayal
krklna uratmak zere bekliyormu gibi.
Bu yzden, kendimizi birine adadmzda, zaman
zerinde istibdat kuruyoruz, sama bir biimde sahip
kyoruz ona. Byle davranabilmek iin insann bir
eye ikna olmu olmas gerek.

1 09

98

EKELLGN zdd yalnzca okelilik deil,

ilikinin kendisinin yokluu ya da

imkanszldr. Aslnda tekeliliin bizim iin bu

kadar nemli olmasnn bir nedeni, onun seenei

olarak tahayyl ettiimiz eylerin bizi dehete
kaptrmasdr. En ok korktuumuz teki kii, ift
olma durumunun -ounlukla heteroseksel ift olma
durumunun- evrensel kutsiyetine inanmayandr.
Homofobinin, yabanc korkusunun ve tm dier
fobilerin bize syledii udur: Eer tekelilii
semezsek kaderimiz ya tecrit ya da kiiliksizliin
kaosudur. Bir vaat deil bir tehdit yani.
Terk edilme ve dlanma, ya da bakalaryla fazlaca
har neir olma ve bakalar tarafndan fazlaca
didiklenme. Korunmasz biimde ortalarda dolanma,
ya da mahsur kalma. Baka bir deyile, tekelilii
isteyip istemediimizi bilmiyoruz, ama arlktan
korktuumuzdan kukumuz yok: Yalnzln ya da
bakalaryla birlikte olmann arya kamasndan.
Tabii ki doal olarak tekeli deiliz. Biz yle
hayvanlarz ki, bir eyler bize daima fazla geliyor.

1 10

99

N N, hep ne kadar kt olabileceimizi grmek

I isteriz, ama sonunda grdmz, kt olmakta ne

kadar iyi olduumuzdur. Don Juan hi deilse vicdan

sahibiydi.

111

100

kalmamz, Bir ile ok arasndaki fark

fark etmemize baldr. Hayatmza bir kii
AYATTA

tarafndan beslenerek balam olabiliriz, ama ok

gemeden fark ederiz ki, bunu baka bir sr insan da
yapabilir, hatta kendimiz de yapabiliriz. Uyum,
okeliliin kibarcasdr. tahmz sz konusu olunca
biraz becerikli olabilmeliyiz. Elde olanla idare
edebilmeli, artk toplamay bir ak hikayesi haline
getirebilmeliyiz.
Mesele bir kiinin btn ihtiyalarmz
karlayamayacak olasnda deil; mesele her kiiyle
birlikte yeni bir ihtiyalar dizisi yaratmamzda. Bu,
yeni birini bulduumuzu anlamann yollarndan biri.
iftler birlikte itahlar yaratrlar; ift olmann temel
ihtiyacdr bu. Her yeni kii bize isteyecek baka bir
ey olduunu gsterir, ama ounlukla isteyecek baka
bir kii klna girmitir bu. Batan ka::ma: ihtiya
icat etmenin dertsiz yolu.

1 12

10 1

ASTURBASYONUN geleneksel olarak tabu

saylmasnn nedeni sala zararl olmas

deildir - yalnzca gvenli seks deil, gvenli ensesttir

de masturbasyon. Kanuna aykr olmas da deildir.
Masturbasyonun tabu saylmas, seksin gereinin tam
da bu olduunu, yani kendi bamza yaptmz bir
ey olduunu kefetmekten korkmamzdandr.
Sevgililerimizin bize kendi erotik hezeyanlarmz
hatrlatmak iin birer sufleden, birer ipucundan ibaret
olduklarn, baka bir yerle balant kurmamz
salayan insanlar olduklarn kefetmekten
korkmamzdandr. Kendilerine ramen tanr ve tanra
olan insanlar; nk sevgililerimiz, birer insan olarak
bizi heyecanlandramayacak kadar karmaktr. Erotik
olan, bir basitletirmedir.
Peki yleyse neden bakalaryla seviiyoruz, neden
onlar da ie dahil ediyoruz - en azndan grnte?
Eer masturbasyon, ii tam istediiniz gibi yapmaksa,
bakalaryla sevimek, ii istediinizin farknda
olmadnz ekilde yapmaktr. Baka insanlar baka
bir eydir. Tekeliliin erdemi, seksi kolayca
masturbasyona dntrebilmesidir; tekeliliin kt
yan ise size baka bir ey brakmamasdr. Eer iki
kii olunca biri fazla geliyorsa, bir kiide de biri fazla
gelebilir.
1 13

Sylemeye bile gerek yok, masturbasyon yaparken

kendi kendimizle seviiyoruz. Burada hibir
sadakatsizlik izi yok; belki bir anlamda eimize kar
bir sadakatsizlik var. Masturbasyon youn bir erotik
heyecan kefetme yolumuz olmasna ramen,
masturbasyon fantazilerimiz dikkat ekici lde
mkerrer ve yaratclktan uzaktr. Anlatmas utan
verici olduu kadar, dinlemesi de skcdr. Tekelilik
gibi masturbasyon da iyi bir hikaye oluturmaz. Ama
tabii, tekelilik art koulmu olandr.
Tekelilie olan ballmz, iyi hikayelere
duyduumuz itaha dayanr. Bir de itahl olmaya ne
kadar itah duyduumuza. Tek gerek tekeli iliki,
kendi kendimizle olandr.

1 14

10 2

EKELLGN doruu ayrlktr. Sadakatsizliin

T doruu tekeliliktir. Son, daima insann ayana

dolanr. Doruk, yarda kesilmenin en berbat biimidir.

Ama eer yarda kesilmeler olmasayd, neyin olup
bittiini anlayamazdk. Alkanlk gzlerimizi kapatr.
Erotik yaamda, her eyden nce arala amac
birbirine kartrmamak nemlidir.

1 15

103

GER kimsenin haftadan daha uzun sre tekeli

E olamayacana dair bir kanun karlsayd,

insanlar kendilerini mthi bir bask altnda

hissederlerdi. Ama tam olarak neye zorlayan bir bask?

Neyin acsn ekerlerdi? Neden mahrum kalrlard?
Protesto iin sokaa dklseler pankartlarnda ne
yazard?

116

104

ER EY zddna dnmez, nk her eyin bir

zdd yoktur. eliki, mantklarn n

sevimesidir. O halde, eer sadakatsizlik ve tekelilik

birbirlerine yol amyorlarsa, nereye varabilirler?
Seeneklerimizin birbirine zt olmasn tercih ederdik.
Bu, bir yol aarak alan daraltr.

1 17

10 5

ISKANLIGIN arzuyu srekli klmas, ya da en

K azndan onu alevlendirmesi, arzunun ortaya

kmasnn ve canl tutulmasnn ne kadar g

olduuna iaret eder. Yalnzca bir e bulmamz

yetmez, bir de rakip bulmalyz. Ve bu ikisini ayrt
etmemiz de yetmez; onlar ayr tutmalyz. Rakiplere
ihtiyacmz var, nk bize eimizin kim olduunu
onlar syler. Ee ihtiyacmz var nk onun sayesinde
bir rakip bulacaz.
Arzunun ilemesi, arzu edilebilir olmas iin ne ok
kiiye ihtiyacmz var! Tevekkeli deil sayy
azaltmaya alyoruz durmadan.

1 18

106

sorular unlardr: Birbirlerini arzularn

srdrmek iin mi kullanyorlar, yoksa sona
iFriN

erdirmek iin mi? Arzular, birbirlerine olan

arzularndan daha m nemli? Bu byk sorularn
dram, genellikle u kk sorunun melodram olarak
ortaya kar: Seks o kadar da nemli mi? ok daha
soyut ve gven tazeleyici olan bu soruyla ift,
aratrmalarn ve soru formlarnn rahatlatc
dnyasna katlabilir artk. Tm u cevaplarn
dnyasna.

1 19

107

EKELLKTEN bahsedildiini hi duymam

T olsayd ou insan tekelilie asla kalkmazd.

1 20

108

iFrLERN birbirleriyle iddetle rekabet halinde

olmalar, kt saklanan bir srdr; kesinlikle tank

olmaktan holanmayacamz bir ey. Ama bir rakibi

batan karmak, bir mttefiki batan karmaktan
ok daha zordur - bir meydan okumadr daha ziyade.
Rakip daima direnir. yleyse, ancak bir rakip batan
karlabilir belki de? Belki de rekabetin ifas batan
karmadadr?

121

10 9

E OLUR iftler birbirlerini "yeniden

kefettiinde"? Zaman iinde mmkn olan,

kk ve nemsiz de olsa pek seyrek gerekleen

bu halas durumunda ne olur? Ne de olsa bitecei
bilindiinden insana ho gelen, ksa bir iliki yaamak
gibi midir birisiyle? Yoksa zamann rejimine bir
meydan okuma eylemi midir - bir adab- muaeret
devrimi gibi? Yoksa hayal krklna olan inancmz
tazeleyen dnyevi bir inayet mi?
Bu doalama yenilenmeler, insanlarn ancak kk
dozlarda farkllamasna izin verebileceimizin
kantdr - byle bir kant gerekiyorsa eer. Her eyi,
yalnzca yanldmz kantlanabilsin diye bilmek
istediimizin kantdr.

1 22

1 10

NSANLARDA ak olduumuz zellikler, sonunda

I bizi fkeden kudurtan zelliklerle ayndr

ounlukla. Ya akmzn iddetine dayanamayz, ya

,da o zellikleri gerekten sevmemiizdir zaten - onlar
yalnzca ruhsal bir simyann baka bir eyi mmkn
klmas iin gerekenlerdir. Gzlerimizi kamatran,
bizi bir arada tutan o baka eydir aslnda.
likilerin srmesini salayan da budur ite: yaam
boyu srecek bir romansn anahtar olan hayal
krkl.

1 23

111

ANIDIKLIK baka insanlara duyduumuz efkati,

T saygy, hatta onlara ayrdmz zaman artmr

belki, ama onlara duyduumuz arzuyu pek artrmaz

(aslnda efkate arzudan fazla deer verme giriimi
tekeliliin iyi -pek kadri bilinmeyen- amalarndan
biridir). Devamllk bize gven verir ama cinsellikten
de uzaklatrr, belki ekiciliinin bir ksm da buradan
gelmektedir. Yabanclk heyecan vericidir ama bizi
dzenimizi bozmakla tehdit eder; rutin rahatlk
vericidir ama bizi uyutmakla tehdit eder. Bizi seim
yapma kapasitemiz olduuna en ok ikna eden, zgr
olduumuz yanlsamasn en ok canl tutan ey,
davranlarmz dzene sokma yeteneimizdir. Ama
yaptklarmza olan ilgimizi ve bunlardan aldmz
zevki en ok tahrip eden ey de bizatihi bu yetenektir.
Eer beklenebilir olan bizi aptallatmyor,
beklenmedik olan ise dehete kaptryorsa, ne
yapmalyz? Eer daima risk ve teslimiyet, gven ve
felaket arasnda skp kalyorsak, bir sonraki
admmzn ne olacana nasl karar vereceiz? Belki
de, insan tabiat -ya da daha beteri, insanlk durumu
hakknda byk fikirlere doru kamadan nce, bir
eye istediiniz iin sahip olmakla, sahip olduunuz
iin istemek arasndaki fark hatrlamalyz.

1 24

112

AZGEMES en zor olan ey, kendimize teslim

olacamz eyler yaratma alkanlmzdr. Bir

tahrike teslim olduumuzu syleriz; sanki karsnda

boyun eeceimiz bir ey yaratmamz da, varolan bir
eye boyun emiiz gibi. Baka birinin yargsna tabi
olduumuzu syleriz de, yarglarna tabi olacamz
kiileri setiimizi sylemeyiz. Kt yanlarmzn da
tpk erdemlerimiz gibi kendi icadmz olduunu
srekli kendimize hatrlatmamz gerek.
Asla kontrolmz kaybetmediimizi, sadece arada
bir kurallara uymadmz. Tmyle sadakatsiz
olmadmz, yalnzca baka bir eye sadk
olduumuzu.
Uymadmz kural, bu kural bozarken uyduumuz
dier kuraldan daha ok ilgilendirir bizi. Dier
seeneklere deil de cezaya ve sulamaya mptela
olduumuz srece, asla hikayenin tamamn
renemeyeceiz. Yalnzca eski hikayeyi
tekrarlayacaz.

1 25

1 13

IARIDA braklmak araftr belki; ama ieri

D alnmak mutlaka cehennemdir. Ana-babasnn

pmesini seyreden -ya da onlarn birlikte yatyor

olmalarnn eksiksiz ihanetinin acsn ekenher ocuk bilir ki, darda brakldnzda bir ey
yapabilirsiniz (darda braklmasaydnz ne olacan
hayal etmek gibi). Ama ya sizi de davet etselerdi
nereden balardnz? Nasl katlabilirdiniz? ocuklar
darda braklmlk duygusundan darda brakmak,
yetikinler iin mthi bir yoksunluktur; ama onlar
darda braklmlk duygusundan korumann
mmkn olduunu iddia etmek de mthi bir
aldatmacadr. iddetsiz bir hayat olamaz, nk zaten
btn iddet, darda braklma iddetidir.
Herkes darda braklma tecrbesine sahip olduu,
baka bir deyile herkes ocuk olmu olduu iin,
herkesin bir muhayyelesi vardr (kkrtma ayn
zamanda davettir de). Ya nasl ieriye gireceinizi
kefedersiniz, ya da darda baka ne olduunu.
Fazlalk olduumuz iin yapacak baka bir ey
bulmamz gerekir; ya da darda braklma
tecrbesiyle baetmemiz gerekir - kskandracak birini
bulmak gibi mesela. pen insanlardan gzmz
ayramayz ya da onlarn karsnda mthi dehete

1 26

kaplrz, nk bu bizim geersizliimizin

(ve sylemeye bile gerek yok, onlarn bir bakasna
kendini grnmez hissettirme ihtiyalarnn) aa
vurulmasdr. Nereye gidersek gidelim, yola buradan
kacaz. Hayatmz, darda braklma duygusuyla
nasl ba edersek yle olacak. Bir sr biim alabilen
bu tecrbe, bizim hammaddemiz.
Demek ki muhayyele, cinsel kskanla karlk
den rahatlatc bir kelime; hrs, daha az rahatlatc
bir kelime; ya saplant? Saplant, bizi darda brakan
iftin zaferini, bizim dlanma karsndaki kararl
ya da aresiz yoksulluumuzu gsterir. Saplant,
seenekleri defetmenin, tercihleri bir kenara
kaldrmann yoludur; dnceye kar bir ifadr.
Eer bir biimde bizim evi terk etme korkumuzdan,
bu ilk ve zorunlu saplantmzdan sz ediyorsa,
zgrlk korkumuzdan da sz eder. Ki kukusuz,
bu zgrlk de ksmen bakalarn darda brakma
zgrlmzdr.

1 27

1 14

ENDMZ N nasl kabul edilemez olabiliriz?

Tabii baz insanlar iin bu soru "baka nasl

olabilir ki zaten?" eklindedir. Aslnda bu soruyu

sormak bile, yalnzca nasrlam bir safla da olsa,
batan mahkum olmak demektir yine de. Olmamz
gerektii kadar iyi deiliz, bu ok ak. Ama kimin
bak asndan?
Kendimiz iin kabul edilemez olmay renmemiz
gerektiini fark ettiimizde, soru biraz daha az komik
grnr bize. Kolay deildir. Bebekler almaz,
yalnzca ilgilerini eken eyi kapverirler. Annelerinin
zerine iemezler; yalnzca ierler, o kadar. Kendimizi
sulu hissetmeyi ve utanmay bir iftin iinde ve o
iftten reniriz. in en ba dediimiz yerde, iftler
baka birok eyin yan sra "hayr" da demesi gereken
insanlardr. Bize kendimizi kt hissettirerek, daha iyi
hissetmemizi salarlar.
ift olmann, kendimizi ocukken iinde bulduumuz
iftten alp, yetikinken kurduumuz ifte tadmz
bilmecesi budur: Mafya usul bir "koruma" dmeni
olmadan korunmamzn bir yolu var m?

1 28

1 15

NSANLARI sevmenin bir yolu, bizi darda brakan

I arzular olduunu, yani ayn anda birden ok insan

sevmenin ve arzulamann mmkn olduunu kabul

etmektir. Herkes bnun doru olduunu bilir, ama

gene de sevdiimiz insanlarn bunun kendileri iin de

geerli olduuna inanmalarn istemeyiz.
En cmert, en yceltici akmz kendimize ayrrz.
Bakalar onu ktye kullanabilir ne de olsa.
Ben sevdiim insanlar darda brakmakta zgrm,
ama onlar ben istemedike asla beni darda
brakmamallar. Benim sadakatsiz olmaya hakkm var,
onlar olmamakla ykml. Ben istediimi severim,
ama sevdiklerimin bunu yapmasna izin verilemez.
Ne yazk ki, sevdiklerimi gzaltnda tutmakla o kadar
megulm ki, zgr olmaya zamanm kalmyor.
Yani, zgrlme inanyorum, ama galiba
istemiyorum onu.

1 29

1 16

YLE diyebiliriz: Herkes, bir bakas olmann

dnda braklmtr. Ama bu iini rahatlatmyor

insann. ift olmak ise buna en yaklaabileceimiz

durum.

1 30

117

ASET sorunumuza -ki ne istediimiz

H konusundaki en iyi, en artc ipucu olabilir bu

bulduumuz en sradan zm, kendimizi kskanlr

klmaktr. Bu, keyiflerine bakmaktansa bakalarn
kskandrmak isteyen iftin asla birbirlerini

istemedikleri anlamna gelir; nk hibir zaman ne

istediklerini bilmezler. Eer iftin birlikteliini
srdren seyircilerse, ift de seyircilerine sadk olmak
zorundadr.

131

1 18

ERKES zaman zaman einin kendisine layk

H olmadn ya da kendisinin eine layk

olmadn dnr. Sorun bunun doru olup

olmamasnda deil, nasl karar verileceinde.
Kimdir yarglayacak konumda olan?
te burada nc ahslar faydal olabilir: bir nevi
arabulucu ya da hakem olarak. Ama tabii bu rol
oynayabilirler ancak, nk asla tarafsz olamazlar.

1 32

1 19

NAH KELER olmayan bir toplumda, daha ok

eliki yaanrd. nsanlar suu zerine atacak
ve cezalandracak biri olmadnda kendilerini ok

krlgan hissederler. Ayn ekilde, cinsel

sadakatsizliin - ya da ehvet peinde koan
okelilerin- olmad bir toplum da tehlikeli olabilir.
Kime hayran kalacaktk o zaman? Kime eza
edecektik?
Ne de olsa, nc taraf olmadnda ift, birbirine
kar son derece korumaszdr. nsanlar birbirlerinden
korunmadklannda da, her ey olabilir.

1 33

1 20

BR ZAMAN yanl anlalmayz, yalnzca zaman

H zaman istemediimiz ekilde anlalrz. Hibir

zaman sadakatsiz deilizdir, yalnzca zaman zaman

istemediimiz ekilde sadk oluruz.

1 34

121

EKELLK v e sadakatsizlik: Bir vaatte bulunmakla

vadedici olmak arasndaki fark.

1 35

METS YAYINLARI
Adam Phillips

DEHETLER VE UZMANLAR
eviren: Tuna Erdem

Dehet daima darda braklmann dehetiyse, bizi d

arda brakan, bilgiyi kendi alanlar iine hapseden uz
manlar "dehet" konusunda uzman olabilirler mi? Birer
uzman olan psikanalistler, bize dehetlerimizden kurtul
mamz iin yardmc olurken, kendileri de uzmanlkla
ryla o dehetleri yeniden yaratmyorlar m?
Adam Phillips, psikanalizi bir yandan kurumsal, top
lumla uyum salamay hedefleyen ynyle, bir yandan
da altst edici, dntrc kimliiyle deerlendirerek,
iki ayr Freud sunuyor bize: Birincisi her eyin bilinebi
leceine, bilginin bizi ruhsal bozukluklarmzdan arnd
racana iman eden Aydnlanmac Freud, dieri ise "bil
me" fetiizminin yeni bir klelik ve ruhsal bozukluk bi
imi olduunu kavrayan, psikanalizin bize ancak yk
lerimizi doru drst anlatmakta yardmc olabileceini
dnen Freud-sonras Freud ...

METS YAYINLARI
Adam Phillips

HEP VAAT HEP VAAT

Edebiyat ve Psikanaliz zerine Denemeler
eviren: Ferit Burak Aydar

Edebiyatla psikanaliz arasndaki ilikiye younlaan dene

melerinde u sorular soruyor Phillips: Psikanaliz ve edebi
yat ne ie yarar? Ortak noktalar ve farklar nelerdir? Bu iki
alana neden yneliriz? Psikanaliz vaatlerini yerine getire
bildi mi?
Adam Phillips'i, psikanalizden hareketle edebi, kltrel
ve siyasi analizler reten ada pek ok yazardan ayr ve
zel klan ey, meslekten psikoterapist olmasna ramen,
psikanalize yaklamndaki alakgnllk ve onu hayat
anlayp anlatmann olas yollarndan yalnzca biri olarak
grmesidir. Psikanalizi mutlak bir hakikat ve kiinin kendi
si hakknda bilgilenmesinin temel bir arac olarak ele al
maktan ok, mutluluk ve ilham araynda ie yarayabile
cek sz daarcklarndan biri olarak grr. "Benim am
dan -birok nedenden tr- her zaman yalnzca bir kate
gori olmutur, o da edebiyattr; psikanaliz onun bir paras
haline gelmitir," der. Bu kitab da yle: Edebiyatlara psi
kanalizin gizli saiklerini retmeye kalkmak yerine, ede
biyattan renilmesi gereken ok ey olduunu teslim edi
yor Phillips. Okura ilgin sorular ynelten, mevcut kalpla
r zorlayan bu denemelerin zevkle ve ok ey renerek
okunacandan eminiz.

METS YAYINLARI
Rene Girard

ROMANTK YALAN
V E ROMANSAL HAKKAT
Edebi Yapda Ben ve teki
eviren: Arzu Etensel ldem

Girard, be byk romancnn (Cervantes, Stendhal,

Flaubert, Proust ve Dostoyevski) yaptlarn zmle
yerek, "gen arzu" roman adn verdii belli bir ro
man trn tanmlamaya giriiyor. Romantik yanlsa
mann en keskin eletirilerinden birini ieren bu al
ma, edebiyatn kapsamnn dna karak ada ya
amn psikolojisini, moda, reklamclk ve propaganda
gibi olgular da inceliyor ve u temel soruya yant ar
yor: nsanlar kendilerini nasl aldatrlar ve ne zaman
artk aldatamaz hale gelirler?
"Girard'n yapt, Lukacs'n Roman Kuram ile bir
likte ada roman zerine yaplm en sistemli al
malardan biridir." Lucien Goldmann
-

ME TS YAYINLARI

J. Chasseguet-Smirgel

BEN DEAL
"deal Hastal" zerine
Bir Psikanaliz Denemesi
eviren: Nesrin Tura

Psikanaliz alannda ve kadn aratrmalar konusunda ulus

lararas ne sahip Fransz psikanalist Janine ChasseguetSmirgel bu kitapta anne, babann ilevini dlayan bir tutum
aldnda ocuun nasl anneyle ikili ilikisine taklp kald
n anlatyor. Yazarn kuramna gre, babann ileviyle k
rlmas ve bylece babay bir ideal olarak koymas gereken
bir geliim aamasnda ocuun beni ideal olarak kendini
yerletirdiinde, geliimi okbiimli-sapkn bir hal alyor
ve byklenmeci ocuksu cinsellik aamasnda taklyor.
Chasseguet-Smirgel'in eserinde n plana kan tek tek
insanlardr, hikayelerdir. nsan, felsefi bir antropolojinin fi
gran olarak yer almaz bu anlatda, hikayesi ve tm imge
sel aclarnn ve yanlsamalarnn gerekliiyle vardr.
Yazar sapknlkta, akta, grup iinde, yaratclk srecin
de ben idealinin izini srerken Freud'un yaptnda ben ideali
kavramnn urad deiiklikleri de titizlikle kaydediyor.

METS YAYINLARI
Jonathan Lear

MUTLULUK, LM VE
YAAMIN ARTAKALANI
eviren: Banu Bykkal

Felsefeci ve psikanalist Jonathan Lear, iki ilgi alann birle

tiren u soruyu inceliyor: "Psikanaliz, insan varoluuna, etik
yaama dair anlaymzda ne fark yaratr?" nsanlarn bi
lind gdlenim ve fantazilerle yaadklar gereini de
hesaba katarak, daha insani bir etik gelitirmek zere kulla
nabilir miyiz psikanalizi? Y llar iinde uygulana uygulana
yerleen erdemler yoluyla "iyi bir karakterin" nasl olutu
rulabilecei meselesini ne karan Aristoteles etii ile, zih
nin baz etkinliklerin amaszca ortaya ktn kefetmi
olan Freud psikanalizi arasnda sorunsuz bir sentez mm
kn m?
Lear'a gre byle bir sentez giriimi baarszla mah
kum. nk, diyor Lear, yaamdaki her eyi yerli yerine
oturtacak bir ilkenin -ki Aristoteles'de mutluluk, Freud'da
lm'dr bu ilke- ve yaamn her ayrntsn anlamlandr
may salayacak bir amalln peinde kotuklar iindir
ki bu her iki giriimin de kendi iinde zaten ciddi sorunlar
vardr. Bu yzden psikanalizin etie katks, bizi ansl de
nebilecek trde "krlmalar"dan, yani "yeni olaslklar aan
olaslklardan" yararlanabilecek bir hale getirmek olacaktr.
Kavramlarn bir kere yerletikten sonra yaamlarmz
nasl geri dnlmez bir biimde dntrdn ve kolek
tif yaam istediimiz ynde etkileyebilmek iin kukusuz
onlara ihtiyacmz olduunu gsteren; ama bir yandan da
bizi yaamn o kavramlardan "artakalan" ynlerine -yani o
kavramlara asla btnyle sdrlamayacak, ama ve ilke
den, anlatsal sreklilikten yoksun ynlerine de- sayg ve
zen gstermeye aran zihin ac bir kitap.

METS YAYINLARI
Nancy J. Chodorow

DUYGULARIN GC
Psikanalizde, Cinsiyette ve Kltrde
Kiisel Anlam
eviren: Jale zata Dirlikyapan

Cinsiyet analizi, psikanaliz ve antropolojiyi bir araya ge

tirerek hem topluma hem de kendimize nasl baktm
za ilikin son derece zgn bir kuram gelitiren bu kita
bn temel tezini yle zetleyebiliriz: "Duygularn g
c", yani bireysel znel anlamlar, en az evrensel, klt
rel anlamlar kadar nemlidir.
Sosyoloji doktorasndan sonra psikanaliz eitimi alan
Chodorow, en nemli feminist psikanaliz kuramclarn
dan biridir. Nancy Chodorow evrenselletirici bir kuram
olarak psikanaliz ile terapi pratii olarak psikanaliz ara
sndaki fark zellikle vurgulayarak.bireyi toplumsal an
lam ve pratiklerin basit bir taycsndan ibaret gren
baz postmodemist eilimlere kar kyor, felsefi bir
dille sylersek, "tikele hakkn vermeye" alyor.