Dizel Motor

TOYOTA
EGiTiM
SERVis
.
..
Btin 6
Dizel Motor
TEAM
Step2
Yayin No. TR 0009 E20391
..
..
ONSOZ
Bu Egitim Kitabi Toyota'nin Yetkili Saticilarina ait Servis Atlyelerinde istihdam edilen teknisyenlerin kullanimi iin hazirlanmistir. Dizel Motor Kitabi tm Toyota teknisyenleri tarafindan bilinmesi gereken, tamami onsekiz blmden meydana gelen ve Step 2-ikinci basamak egitiminin
konusunu teskil eden Egitim Kitaplarinin altincisidir. Bu kitap ayni zamanda egitmen tarafindan
gretim Kilavuzu ile birlikte de kullanilabilir.
HTEAM-
Step 2" Egitim Kitaplarinin Listesiasagida
EGiTiMKiTAPLARI
Blm
verilmistir:
EGiTiMKiTAPLARI
Blm
Benzinli Motor
10
Sspansiyon Sistemi
Yakit Sistemi
11
Direksiyon Sistemi
Atesleme Sistemi
12
Tekerlek Dzen Ayari ve Lastikler
Emisyon Kontrol Sistemi
13
Fren Sistemi
EFI (Elektronik Yakit Enjeksiyonu)
14
Elektrigin Temelleri
15
Mars Sistemi
.6
......
<Dizel Motor..
Debriyaj ve Dz TransaksiSanziman
16
Sarj Sistemi
Kardan MiIi,Diferansiyel,TahrikSafii ve Akslar
17
Gvde Elektirigi
Otomatik TransaksiSanziman
18
Kalorifer ve Klima Sistemi
Bir isi yapabilmek iin sadece Hbilmek" ve Hanlamak" yeterli degildir. O isi ok iyi Hkavramak"
gerekir. Bu yzden bu Egitim Kitabinda teorik ve pratik bilgiler birlestirilmistir. Her sayfanin sag
isareti o sayfada teorik bilgilerin bulundugunu veya
isareti o
st ksesinde yer alan
sayfada pratik bilgilerin bulundugunu gsterir.
ri
Bu Egitim Kitabinda yer alan bakim ve tamire iliskin islemlerin sadece grenilmesi gerekli temel
noktalari ierdigine dikkat ediniz; ltfen ayrintili bilgi iin ilgili Tamir Kataloguna bakiniz.
Bu Egitim Kitabinda daha ok Toyota Corolla'da (AE serisi modeller) kullanilan esitli otomotiv
mekanizmalari zerinde durulmaktadir. Ancak Corolla zerinde bulunmayan bazi mekanizmalarin
anlatilmasi gerektiginde, Corolla disinda kalan diger modellerden de bazi rnekler seilmistir. Bu
yolla, birok degisik mekanizmalar hakkinda bilgiler verilmektedir.
Bu Egitim Kitabinda bulunmayan mekanizmalar iin ltfen ilgili Tamir Kataloguna bakiniz ve bu
Egitim Kitabinda yer alan bilgilerin isigi altinda grendiklerinizi tatbik ediniz.
Bu Egitim Kitabinda bulunan tm bilgiler basim tarihi itibariyle gncellestirilmis
siklik haklari saklidir.
TOYOTA@e
olup tm degi-
TOYOTA-SABANCIOTOMOTiv San. ve Tic. A.S.
* TEAM: "Technical Education for Automotive Mastery-Otomotivde Uzmanlik iin Teknik Egitim" kelimelerinin bas harflerinden
meydana gelen ve teknisyenlerin bilgi seviyelerine gre "Step"'e (basamaga) ayrilan egitim programina verilen isimdir. Bu
egitim programi, teknisyenler iin kendi seviyelerine uygun olarak sistematik bir dzende egitim almalarina imkan vererek onlarin en kisa zaman ierisinde birer uzman teknisyen olmalarina yardimci olmak amaciyla hazirlanmistir.
..
iiNDEKILER
Sayfa
Sayfa
DiGER EKiPMANLAR
TANiMLAMA
4 Zamanli Dizel Motor Prensibi. . . . . . . . ..
Otomatik Avans
Dizel Motorun G Kontrol

Yanma evrimi
Dizel Vuruntusu
2
3
5
(sira tip yakit pompalari iin)

Dekompresyon Mekanizmasi
Santrifj Tip Yag Filtresi
Fazla Yakit
MOTOR ZELLiKLERi
Plastik Blge Sikma Metodu
Silindir Gmlegi
Silindir Kapak Contasi
Piston
6
7
8
9
Piston Segmanlari
Supap Mekanizmasi
10
YAGLAMA SiSTEMi
Yag
Pskrtme
Emis
.. . . . . . . . . . . . . . .
13
Enjektr Memeleri
Kompresyon
14
ikis Valfleri. . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . 19
Pskrtme Zamani Ayari
. . . . . . . . . . . . .48
Devir Ayari
Kontrol
.66
. . . . . . . . . . . . . . . .68
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
!!li
YAKIT POMPASININ SKLMESi VE

TAKILMASI
Sklmesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71
Takilmasi
.75
!!li
ENJEKTR MEMESi REViZYONU
22
...........................
Mekanizmasi
MOTOR AYARLARi
Rlanti Devri ve
Maksimum
YAKIT SiSTEMi
EI Pompasi
Daraltma
44
ARIZACILlK
Tanimlama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. .50
Arizacilik Yntemleri
.50
12
Memesi
.. . . . . . . . . . . . . . . . . .44
Elektrikli Yakit Pompa Kontrol Sistemi

(sira tip yakit pompalari iin)
!!li
Yag Sogutucusu
Selenoidi
41
42
43
23
N iSiTMA SiSTEMi
Tanimlama. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Kizdirma ikaz isigi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Kizdirma Bujileri . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
KizdirmaSinyalliTip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Sabit Gecikmeli Tip
(kontak anahtari G konumlu) . . . . .. . . . . 29
Sabit Gecikmeli Tip
(kontak anahtari G konumsuz)
30
Degisken Gecikmeli Tip
32
Yeni Sper-Kizdirma
Sistemi
..;
Klasik Sper-Kizdirma Sistemi
34
. . . . . . . 37
Sklmesi.
Testler
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79
.81
Sklmesi, Temizlik ve Kontrol. . . . . . . . . . .83

Toplanmasi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . .. .85
Takilmasi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85
!!li
KIZDIRMABUJiLERiNiNKONTROL... .86
TANiMLAMA -
4 Zamanli Dizel Motor Prensibi
TANiMLAMA
4 ZAMANLi CiZEL MOTOR PRENSiBi
Toyota otomobiller zerindeki btn dizel motorlar drt zamanlidir.
4 zamanli bir motor zincirleme tekrar eden 1) Emme Stroku, 2) Sikistirma
Stroku ve 4) Egzoz Stroku seklinde alisir.
Emmestroku
Sikistirma
stroku
Yanma
stroku
Stroku, 3) Yanma (G)
Egzozstroku
4 ZAMANli (STROKLU)DiZEL MOTOR PRENSIBi

DHP 1
Benzinli ve dize i motorlarin herbir strogunun karsilastirilmasi

STROK
BENZiNLi MOTOR
asagidaki tabloda gsterilmistir.
DizEl MOTOR
Emme
Hava-yakit karisimi yanma odasina vakumla ekilir.
ieri sadece hava ekilir.
Sikistirma
Piston -hava-yakit karisimini sikistirir.
Piston havayi sikistirarak basincini yaklasik

30 kg/cm2 (427 psi, 2942 kPa) ve sicakligini yaklasik 500-800'C (932-1.472'F)'ye
getirir.
Yanma
Buji sikistirilmis karisimi atesler.
Yakit, yksek basinta sikistirilmis ve isinmis hava zerine pskrtlr ve yanar.
Egzoz
Pistonun kuvveti ile egzoz gazlari silindirden disari atilir.
Pistonun kuvveti ile egzoz gazlari silindirden disari atilir.
TANiMLAMA
Dizel Motorun G Kontrolu
DizEL MOTORUN G KONTROLU

1. DizEL MOTORUNG KONTROLU
Dizel motorda yakit yksek basin ile sikistirilmis
ve isinmis hava zerine pskrtlr. Bu da ateslemeyi ve yanmayi saglar.
2. BENZiNLi MOTORUN G KONTROLU

Benzinli !!!QJ0riJn ac Q~z kelebeginin ailmasi
ve kapalimasi ile kontrol edilir, dolayisiyla ieri
cgiren nava:yakit karisiminin miktari kontrol edilmis olur.
Dsk motor devirlerinde de yksek sikistirma

basinci elde edebilmek iin motor iine fazla
miktarda' bava girmesi gereklidir. ieri giren havaya kisitlama getirecegi iin de gaz kelebegi
kullanilmaz (Motorun cinsine bagli olarak gaz kelebegine benzer hava emis daraltma mekanizmasi bulunabilir. Sayfa 48'e bakin).
Bu nedenle dizel motorlarda motorun g kontrolu, pskrtlen yakitin miktarini kontrol etmek
suretiyle yapilir.
BENZiNLi MOTOR
OHP 1
3. NEMLi NOKTALAR
DizEL MOTOR
OHP 1
Motor ayarlari yapilirken ieri alinan hava-yakit

karisimindaki hava-yakit oranina, uygun sikistirma
olup olmadigina, uygun atesleme kivilciminin olup
olmadigina ve uygun atesleme zamaninin olup
olmadigina zellikle dikkat etmek gerekir.
Bu noktalar benzinli motorlarda nemli sayilirken,
dizel motorlarda ise sikistirma sadece motor iki-
ff:\ Dizel
'Ukullanilan
ve benzinli motorlarin g kontrolunda

metodlarin karsilastirilmasi
Benzinli
Motor
Gaz kelebegi kullanilarak siiindiriere

gnderilen hava-yakit karisiminin
miktari kontrol edilir.
----
Dizel
Motor
Pskrtlen yakitin miktari kontrol

edilir.
fsini e i eme e kalmaz ayni zamanda yakitin

y-anmasini da etkiler. Zira yanma sikisan havada
iusan
isiya baglidir
-==
Ot4c
,J..".
.\.
i
"".,Ir
....
TANiMLAMA -
""
Yanma evrimi
t.V\'I.,
i1
YANMA EVRiMi
BASiN iLisKisi
-1b~'l4-~~ Ic-1. /1
Silindir ierisindeki hava pistonun yukariya dOgru
hareketi ile sikistirilir ve isisi artar. Asagidaki
grafik sikistirma orani, sikistirma basinci ve isi
ar~sindaki teorik iliskiyi gstermektedir, Ancak isi
kaybi ve hava kaaklarinin olmadigi var sayilmistir. rnek: Sikistirma orani 16 oldugunda sikistirma basinci 50 kg/cm2 (711 psi, 4.903 kPa) ve
sikistirma sonu sicakliginin da 560C (122F) olabilecegi grafikte gsterilmistir.
2. YAKiTiN YANABiiiRiiGi
Dizel motorlarda motor ierisine giren hava miktari kendi kendine yanma noktasinin belirlenmesinde ve motor gcnde son derece etkilidir. Bu
nedenle emme sisteminin yeterliligi nem kazanmaktadir.
1.
SIKISTIRMA
i 1200
120
110
t 90
80
60
50
"",,-
/
Hava sicakligi
/'
> /
,
j
30i
; /
20
,/
ie,
600 -=
500
~
en 40
10i
O
.i
i
300
[\
200
100
i i i
12
Sikistirma
16
20
24
28 32
Dizel yakitinin yanabilirligi ierisindeki setan

sayisi ile llr. Kamyon ve binek aralarinda
kullanilan yksek devirli dizel motorlarda setan
sayisinin en ~eya
5~masl
Alfametilnaftalin
:0
Heptametilnoney
: 15
istenir.
rnek: Alfametilnaftalini iine alan yakitin setan numarasi asagidaki formlle bulunur.
Setan
Numarasi=
Sikistirma basinci
i
i
i
~
>
tU
400 :i:
. Dizel motorlarda yksek sikistirma oraninin

kullanilmasi veya dsk tutusma noktasina sahip cins yakit kullanilmasi yakitin yanma performansinin iyi olmasini saglar.
Setan hacmini teskil eden maddeler:

: 100
Setan
800
700
//
zot) kullanilir. Yakit, yanma odasina pskrtlr ve buradaki havanin yksek isisi nedeniyl~
kendi kendine yanmaya baslar. Sikistirilmis
havanin daha yksek isiiara ulasmasi daha
hassas -bir yanma. temin eder.
.
Kullanilan standart yakit, setanin ve tutusma

gecikmesini arttiran alfametilnaftalin ve heptametilnoney gibi yakitlarin karisimidir.
1000
900
13
c 70
en
2tU
1100
100
Dizel motorlarda yakit olarak dizel yakiti (ma-
REFERANS
Setan numarasini bulma prosedr hemen
hemen oktan numarasi prosedr ile aynidir:
Setan numarasi ayni atesleme performansi
veren standart yakit iindeki setan yzdesidir.
(OC)
1300
(kg/cm2)
130
Setan hacmi
Setan alfametilnaftalin
hacmi + hacmi
x 100
orani
OHP 2
TANiMLAMA -
3. DizEL MOTORUNYANMA SRECi
Yanma evrimi
c. nc Safha; Tam yanma (C-D)
Dizel motorun yanma sreci asagidaki grafikten

de grlebilecegi gibi drt safhada incelenebilir.
Bu safhada hala pskrtlyor durumda olan

yakit silindir ierisinde yer alan alev nedeniyle hemen yanar. Yanma bu safhada pskrtlen yakitin miktari ile kontrol edilir. Bu nedenle bu sreye kontrollu yanma sresi denir.
(kg/ cm2)
60
d. Drdnc Safha; Yanma sonrasi (D-E)

Yakitin pskrtlmesi D noktasinda sona erer, fakat yakitin yanmasi devam etmektedir.
Eger bu safha ok uzun olursa egzoz sicakligi artar ve verim dser.
50
40
(,)o
c:
in
30
20
Yakitpskrtme
baslangici
10
1 .....
100 75
--
50
50
75
Krank aisi
a. Birinci
Safha; Tutusma
gecikmesi
(A-B)
Bu safha silindir ierisinde sikistirilmis havaya pskrtlen yakitin hava ile iyice karismasi ve buharlasmasi iin hazirlik safhasidir.
Krank aisina bagli olarak belirli bir basin
ykselmesi olusur.
b. ikinci Safha;, Alevin yayilmasi
(B-C)
Birinci safha sonunda yanabilecek hale gelmis karisim artik silindir ierisine yayilmistir
ve atesleme bir ka noktadan baslamistir.
Bu andan sonra alev ok yksek bir hizla
yayilir ve adeta bir patlama etkisi yaratir. Bu
yanma sonucu silindir ierisinde basin aniden ykselir.
Bu tip
de de
selme
nabilir
yanma bazen patlamali yanma seklinisimlendirilir. Bu safhada basincin ykmiktari birinci safhada hazirlanan yakarisimin miktarina baglidir.
100
REFERANS
Tutusma gecikmesi ile alevin yayilmasi zamani arasinda geen sre tam yanma safhasina hazirlik olarak dsnlmelidir.
Alevin yayilma srecinde basincin olusmasi
minimumda tutulmalidir. Bu tam yanma esnasinda verimi arttirir.
TANiMLAMA
- Dizel Vuruntusu
DizEl VURUNTUSU
DizEL VE BENZiNLi MOTORLARDAKi

VURUNTUNUN KARSILASTIRILMASI
Eger tutusma gecikmesi uzayacak olursa veya

ok miktarda yakit bu srede buharlasacak olursa ikinci safhada (a1evin yayilmasi) ok miktarda
yakit yanarak' ok ani basin ykselmelerine neden olur. Bu da dikkat ekecek kadar "titresim
ve ses meydana getirir. Buna dizel vuruntusu diyoruz.
Dizel ve benzinli motorlardaki vuruntunun nedeni
Dizel vuruntusunu nlemek iin; dsk sicakliklarda tutusabilen yakitin yarattigi ani basin ykselmelerinden
sakinmak, tutusma gecikmesi
sresini kisaitmak, veya pskrtlen yakitin miktarini azaltmak gereklidir.
ayni fizikselolaydir.
Syleki her iki motorda da
hizli yanmanin yarattigi ani basin artisi vuruntuya neden olur.
Ancak asagidaki sekillerde verilen detaylari incelersek ana farkin vuruntunun meydana geldigi
nokta oldugunu grebiliriz.
Asagidaki metodlar bu amaca hizmet eder.
Yksek setanli yakit kullanmak
1!)
Pskrtmenin baslama noktasindaki basinci ve

sicakligi ykseltmek
@ rini
Pskrtmenin
azaltmak
DizEl VURUNTUSU
baslama noktasindaki yakit mikta-
.mYanma
odasi sicakligini ykseltmek (zellikle
'U
yakitin ilk pskrdg blge).
OHP 3
p
Vuruntu
Dizel vuruntusunu azaltmak iin kendi kendine

tutusma olabildigince abuk olmalidir. (Benzinli
motorlarda: ise tam tersi kendi kendine tutusmayi
nlemek iiii tedbir alinmalidir.) Dizel ve benzinli
motorlard~ alinmasi gerekli nlemler asagidadir.
,
~
Sadecesikistirma
BENZiN VURUNTUSU
OHP 3
VURUNTU NASIL NLENiR

Etken
Dizel Motor
BenzinliMotor
Kompresyon orani
Ykselt
Azalt
Giris hava sicakligi
Ykselt
Azalt
Sikistirma
Ykselt
Azalt
Ykselt
Azalt
Yakit tutusma noktasi
Azalt
Ykselt
Tutusma gecikmesi
Kisalt
Uzat
basinci
Silindir sicakligi
MOTOR ZELLiKLERi -
MOTOR
ZELLiKLERi
RNEK: SiLiNDiR KAPAK CIVATALARiNiN
SIKILMASi (1C MOTOR)
PLASTiK BLGE SIKMA

METODU
Alis ilagelmis civatalar asagidaki sekilde grldg gibi el astik blgesi ierisinde sikilabilir ve
sikma torku civatanin dnme miktarina bagli olarak muntazam bir sekilde artar. Civata elastik
blgesinin disina ikacak sekilde sikilmaya devam edilirse sadece dndrme aisi degisir, tork
degeri ayni kalir. iste bu blgeye plastik blge
adi verilir.
Elastikblge
.
.
.
Silindir kapak civatalarini asamada sikin.

Eger herhangi bir civata kirilirsa veya deforme
olursa (uzarsa) degistirin
Eger silindir kapak civatalari degistirilecek olursa, sadece kafasinda bir oyuk olan silindir kapak civatasi kullanin. (Sadece C motorlari iin)
Sikmadan nce, silindir kapak civatalarinin kafasinin altina ve dislerine yeni motor yagi srn.
Plastikblge
Kk
~
i
.s
Plastik Blge Sikma Metodu
Byk
,,
,,
,,
,,
,,
i
,,
,,
:i
,,
,,
,,
(a) Birinci islem, onsekiz adet civatayi asagida

gsterilen sikma sirasina ve tork degerine gre sikin.
X
Kirilma noktasi
ii
,
Tork Degeri; 450 kg-cm (33 ft-1b, 44 n.m)

Eger civatalarin herhangi biri standart tork degerine ulasamiyor ise, o civatayi degistirin.
Silindir kapak civatalarinin boylari:
,,
,,
,
~ ,
A - - - - - 145 mm (5.71 in.)
Civata dndrme aisi
OHP 4
iki esit civata sikma metodu vardir. Birincisi

civatanin elastik blgesi ierisinde sikilmasidir.
Bu bilinen klasik metoddur. Digeri ise civatanin
plastik blge sinirlari ierisinde sikilmasidir. Bazi
motorlarda silindir kapagi, piston kolu kepi, krank
mili kep civatalari plastik blge sikma metodu ile
sikilirlar. Bu metod tatbik ~dilirken civata nce
egrilme noktasina yakin bir tork degerine sikilir
daha sonra ise belirli bir miktar daha sikilarak
B - - - - - 123 mm (4.84 in.)
A
17
BABA
11
15 13
ABAB
BAB
6 8
2 4
AB
torklama isi tamamlanir. Bu tip civatalar plastik

blge sinirlari ierisinde eksenel bir gerilim kazanir.
A
16
10 12
AB
18
A
OHP 4
(b) Civata kafasinin motorun nne bakan yerine

boya ile isaret koyun.
NEMLi !
Plastik blge metodu ile sikilan civatalar
zel civatalardir. Klasik civatalar bu metod
14
ile sikilacak olursa koparlar. Diger taraftan

plastik blge metodunda civatalar plastik
blge sinirlari iinde sikiimali veya zel tork
degerleri bu civatalara tatbik edilmemelidir.
Boyaisareti
n
.
OHP
4
MOTOR ZELLiKLERi -
Silindir Gmlegi
(c) ikinci islem, sikma sirasina gre onsekiz adet

civatayi 90. sikin.
SiLiNDiR GMLEGi
(d) nc islem, 90. daha sikin.
Silindir blogu direkt islenen gmleksiz tip ile

silindir gmlegi islenip blok ierisine yerlestirilen
gmlekli tip olmak zere iki tip silindir vardir.
Silindir gmleginin de kuru ve yas tip olmak
zere iki tipi vardir.
Kuru tipte, gmlek bloga presle basildiktan sonra
islenip honlanir, yas tipinde ise gmlek nceden
islenip honlanmis olup yerine serbestgeer.
OHP 4
Gml'k
-
(e) Simdi boya isaretinin arkaya baktigini kontrol

edin.
n..
OHP4
KURUTip
Gmlek
Sim
O-ring
'w
g
YAS
Tip
7
MOTOR ZELLiKLERi-
Gmlegin blok ierisinde silindir kapagi tarafindan

bastirilabilmesi
iin gmlek st kenari blok st
yzne grehafife yksek imal edilir.
Bu ikinti ayni zamanda gmlek kenarindan olabilecek gaz" kaaklarinin nlenmesine de yardimci
olur.
Silindir Gmlegi
SiLiNDiRKAPAK CONTASI
Silindir kapagi ile blok arasinda olusabilecek gaz
kaaklarini nlemek iin~haddelenmi'j

conta kullanimi yayginlasmaktadir.
elik t~
c
A-A
L~
c-c
B-B
(~
-~
L SERisiMOTORLAR
Motor tipine ve kompresyon oranina baali olarak

silindir kapak conta kalinliai deaisehilir. Ayrica
conta kalinligi belirlenirken
pistonun blok yzeyine gre yaptigi ikintiyi da dikkate almak gereklidir.
B SERisiMOTORLAR
(- AUG.1988)
L SERisi MOTORLAR
MOTOR ZELLiKLERi -
PiSTON
Piston, Piston Segmanlari
PiSTON SEGMANLARI.
Bazi pistonlarin piston tepesinde isi setti

- tur. Bazi pistonlar ise tepesi ve birinci
yuvasi FRM (fiber takviyeli metal) ile
edilmis zel alasimli aliminyumdan imal
lerdir. Her iki metodiin

zerind-S-olusan yksek
ozulmasini nlemektir.
::im::ir.i
mevcutsegman
takviye
edilmis-
birinci segman -
isi nedeniyle
Piston zerinde yari-kama kesitli segman 1 nolu

kompresyon segmani, konik veya konik alti kesik
kesitli segmanlar 2 nolu kompresyon segmani ve
iten genlesmeli veya parali segmanlar ise
yag segmani olarak kullanilirlar.
segmanin
IsI selii
kesillisegman
(1 nolukompresyon
segmani)
Yari-kama
FRM
OHP 5
Piston tepesinin ve birinci segman kanalinin sogutulmasini temin etmek iin bazi pistonlar sogutma kanalli imal edilirler.
Piston tepesinde yer alan bu kanalda yag pskrtme memesinden fiskirtilan yag dolasarak sogutmayi saglar.
Konikkes~lisegman
(2 nolukompresyon
segmani)
Konikalti kesikkesillisegman
(2 nolukompresyon
segmani)
itengenlesmelisegman
(Yagsegmani)
paralisegman
(Yagsegmani)
OHP 5
REFERANS
Sogutmakanali
YARI-KAMA KESiTLi SEGMANIN ROL
Segman st yzeyi egimli bir sekilde kesilmis

olup buraya karbon birikmesi engellenmistir.
Motor alisirken piston sekilde grldg gibi
ok istikametinde hareket eder.Bu hareket segman kanali ile segman yzeyi arasinda bir
bosluk olusmasina neden' olur. Bylece araya
giren karbonlar ovalanarak yag ile disari atilir.
Yag pskrtmememesi
Birikinti
Yari-kama
kesillisegman
MOTOR ZELLiKLERi -
Supap Mekanizmasi
SUPAP MEKANizMASi
Eksantrikzamanlama
kasnagi zaman isareti
Benzinli motorlarda oldugu gibi dizel motorlarda

da eksantrik mili triger kayisi veya zamanlama
dislileri tarafindan evrilir.
Yakit pompasi tahrik

kasnagi zaman isareti
Dizel motorlarda yakit pompasi tarafindan sevkedilen yakit, basinla ve belirlenmis zamanda enjektr. tarafindan pskrtlr. Motor revizyonunda
veya triger kayisi degistirildiginde supap zamanlamasina dikkat edilmelidir.
Bu durumda yakit
pompasi tahrik kasnaginin belirlenmis pozisyonda
olup olmadigi da kontrol edilmelidir.
Supap zamanlamasi kontrol edildikten sonra yakit
pompasinin pskrtme zamani da kontrol edilmis
olacaktir.
Krankmili zamanlama
kasnagizamanisareti
DHP 6
L SERisi MOTOR
N
Supapbindirmesi
Emmesupapi
ailir
in
AN
(u.J
SUPAPZAMANLAMA DjVAGRAMI (2L MOTOR)
10
OHP 6
MOTOR ZELLiKLERi
REFERANS
.
.
Dizel mntnrlardaki trigor kayi} irer 1nn 000

!m. (60.000 mil) de bir muhakkak degistirilmelidir.
Bazi dizel motorlu aralarda triger kayisi
degisim uyari isigi mevcuttur. Bu isik her
100.000 km.(60.000 mil) de yanarak triger
kayisinin degisim zamanini bildirir.
T.BELT
TRiGER KAYISI DEGisiM
UYARi ISIGI
Triger kayisi degisiminden sonra, kilometre

gstergesinin altindaki tikaci ikartarak ince
bir ubuk vasitasiyla isik sndrme dgmesini ittirin. Bylece bir sonraki periyoda kadar isik snk kalacaktir.
UYARi ISIGININ SNDRLMESi
Supap Mekanizmasi
YAGLAMA SiSTEMi -
YAGLAMA
Yag Sogutucusu
SiSTEMi
YAG SOGUTUCUSU
..Qlzel motorlarda su ile soutulan ya sooutucusu kullanilir.
Yag pompasinin bastigi yagin tamami yag sOgutucusundan getikten sonra motorun yaglanacak
blmlerine sevk edilir.
sogutuCUYU korur. Sogutucu girisi ile ikisi arasindaki basin farki 1.5 kg/cm2 (21.3 psi, 147.1
kPa) veya daha fazla olursa emniyet valfi ailarak pompadan gelen yagi by-pass eder. Bylece
yag sogutucudan geemez ancak motor yagsiz
kalmaz.
havalarda yagin kalin olmasi

neticesinde olusabilecek yksek basinca ka~i
Emniyet valfi ~ogiik
@ : Yagpompasindan
: Yag karterine .
: Ana yag galerisine
ci)
: Ana yag galerisine
CB>
isaretli tahliye valfi yeni L

serisi motorlarda yoktur. nk
tahliye valfi yag pompasina
yerlestirilmistir.
* Yag pompasi iin tahliye valfi

Yag sogutucusu iin emniyet valfi
DHP 7
r---------------------------------
Motor
paralari
Ana yag galerisi
1.5 kg/cm2
-----------------------------Emniyet valfi
1.0 kg/cm2
Yag
sogutucusu
--------------------------------By-pass valfi
Yag Mresi
6.0 kg/cm2
Tahliye valfi
Yag
pompasi
Yag szgeci
Yag Karteri
YAG SOGUTUCUSUNDAYAG AKiSi (2L MOTOR)
12
YAGLAMA SiSTEMi -
Yag Pskrtme Memesi
YAG PSKRTME MEMESi

Birok dizel motorda pistonun sogutulmasi amaci
ile yag pskrtme memesi bulunur.
Ana yag galerisinden gelen basinli yag ekvalfden geerek meme ucundan fiskirir.
REFERANS
iki tip ekvalf kullanilmaktadir. Birinci tip ekvalfler her meme iin bir adet mevcuttur. (2L
motorlarda) Diger tip ek valfler ise de btn
memeler iin sadece bir tanedir (2C motorlarda).
ekvali
Yagpskrtmememesi
Yay
YAG PSKRTMEMEMESi (2L MOTOR)
Ana yag
galerisinden
Memenin nne yerlestirilen 5ekvalf bir bilva ve

pd8n
nliisblr. Bu ekvalf yaglama sisteminden
memeye gelen yagin basincini kontrol eder. Eger
basin 1,4 kg/cm2 (20 psi, 137.3 kPa) altina d~
serse memeyi tikayarak sistemdeki
ilin daha fazla dusmesini nler.
...
Bilya
EK VALF (2C MOTOR)
13
YAKIT SiSTEMi -
Enjektr Memeleri
YAKIT' SiSTEMi
ENJEKTR MEMELERi
1. ENJEKTR MEME TiPLERi
Enjektr memeleri genelolarak delik ve igne tiplerine gre ~iniflandirilirlar.
Delik tip meme---[
Tek delikli
ok delikli
Kisitlamali
igne tip meme ---[
tip
Kisitlamasiz tip
Motorda kullanilacak enjektr memesi seilirken

yanma sekli ve yanma odasi sekli dikkate alinir.
ok delikli tip memeler genellikle direkt pskrtmeli motorlarda, igne tipli memeler ise n yanma odali motorlar' ve trblansli tip yanma odali
motorlarda kullanilirlar.
Bir ok tip enjektr memesi kisitlamali tiptir. Meme ignesinin zel yapisina bagli olarak, pskrtmenin bas inda yanma odasina ok az miktar bir
mazot pskrtlr. Pskrtmenin sonuna dogru
pskrtlen yakitin miktari hizla artar. Yandaki
sekilde meme tiplerine gre meme ignelerinin
ailma esnasindaki pozisyonu ve grafikte ise meme tiplerine gre pskrtmenin karakteristigi karsilastirilmaktadir.
En ok tercih edilen yanma sekli kisitlamali tip
enjektr memesi ile saglanir. Ayrica bu tip meme ile dize i vuruntusu nlenir ve yakit sarfiyati
dsrlr.
Kisitlarnalitip meme
Tek deliklitip
ok deliklitip
@
Kisitlamasiztip meme
t~
~ ~
Kisiiiamasiz tip meme
L
Kisitlamali tip
.>2
ni
Kisitlamasiz tip
>c
Q)
a
t:
,'"
-'"
in
ir
0.1 0.2
0.3 0.4 0.5
igne hareketi(mm)
0.6
DHP 8
Meme ignesi ile gvde aras.inda ok kk bir

bosluk vardir bu bosluk meme ierisinde ok zayif bir yakit sizintisina msaade eder ki bu da
meme ignesinin yaglanmasi iindir.
14
YAKIT SiSTEMi
2.
PSKRTME
Enjektr Memeleri
BASiN AYARININ GEREGi
En'ektr ailma basinci motora re de-i ir. Bu

deger.
en yakitin hava ile iyice karis. pskrtu
--
masina ve mmkn olan en kisa srede y~abilmesine gre seilir.

Eger ailma basinci uygun degilse pskrtme zamani ve miktari zarar verici etkilere neden olur.
Bu sebeple ailma basinci muhakkak dogru ayarlanmalidir. Asagidaki sekil pskrtme ile ilgili
uygulamalari gstermektedir.
Bu simler her motora gre esitli

yedek para olarak temin edilirler.
Pskrtme zamani
Avansh
Rtarh
Pskrtme miktari
ok fazla
ok az
Memelulucusu
___
Geri dns borusu

Ayar simi
:.
Yakil pompa
ikis
kalinliklarda
Ok yksek
Ok dsk
Ailma basinci
E.!!iektr ailma basinci, ayar (~mi~n}kalinhginin

eistirilmesi ile ayarlanir.
~
Eger sim daha kalin bir sim ile degistirilirse ailma basinci artar. Tersine daha ince bir sim ile
degistirilirse ailma basinci azalir.
.,
basinci
-a.
Basinyayi
Basinpimi
Ara para
~emeignesi
i
Memegvdesi
4__
__-+
i
i
i
i
Zaman
"=
O
..
-0
po-
B.;lom,
"mu",---!
Uygunpskrtmezamani
OHP 9
OHP
9
15
YAKIT SiSTEMi -
Enjektr Memeleri
3. iKi KADEMELi ENJEKTR MEMESi

Son zamanlarda dizel motorlarda iki kademeli
- -= --ei-ijelgr memeleri kullanilmaya baslanmistir. Bu
tip memelerde pskrtlmek zere basilan mazot
meme ierisindeki basin iki kademede kazandirilir. Yandaki resimde rnek olarak seilen 1H-DT
motorun enjektr memesi zerinde aiklanacaktir.
iki kademeJj enjektr memesinin kullanilmasi ile
daha dsk ailma basinci semek mmkndr.
Bw bize dsk .yklerde pskrtmenin dzgnlgn sagla~. Ayni zamanda tsk yakit miktari
rda dize i vuruntusunu az.aJillken daha rahat bir
srs saglar.
Memetutucugvdesi
CD YAPiSi
Enjektr meme tutucusu ierisinde iki adet basin yayi. (1 ve 2 nolu basin yaylari) ve iki adet basin pimi (1 ve 2 nolu basin pimieri)
mevcuttur. 1 nolu basin pimi ile 2 nolu basin
pimi arasinda bir mesafe mevcuttur. Bu mesafe
yakitin iki kademede pskrtlmesine sebep olur
ve bu mesafeye "n-ykselme" mesafesi denir.
Ayar simi
(n-ykselme
ayariiin)
Vidalitapa
Ayar simi
(2. kademeyakitbasinciayariiin)
n-yks.elme, 1 nolu basin yayi (1 nolu kademe yakit basinci) ve 2. basin yayinin tansiyonlari (2.. kademe yakit basinci) kendi simierini
degistirerek ayarlanabilir.
n-ykselme
1 nolubasinpimi
Ara parasi
Memeignesi
Memegvdesi
Baglamasomunu
iKi KADEMELiENJEKTR
MEMESI
DHP 10
16
YAKIT SiSTEMi -
Enjektr Memeleri
Ayar simi
1 n~lubasinyayi
,.'
~
1 nolubasinpimi
Ma paia"
Memegrubu
"
/'
"
"
"
'"
""
v /'
'"
'"
"
!
'"
,,/'
"""
",/'
",/'
,,/
(
i
i
/'
//~
Dzpim
""
~r
Memetutucubaglamasomunu
~i
Memetutucugvdesi
~1
O-ring
Ayar simi
Kovanaltgrubu
REFERANS
KOVAN KOMPLESi
2 nolu basin yayi, pimi ve ayar simi bir kovan ierisine yerlestirilmis olup ayri ayri temin
edilemez.
1J~I~a
Bu sebepten ikinci kademe yakit basin ayari

yapilmaz. Kovan grubu yedek para olarak
temin edilir ve ikinci kademe basin ayari
fabrikaca
2 nolubasir
yapilmistir.
~ Kovanborusu
1
2 00" b""in ~m;
17
YAKIT SiSTEMi -
Enjektr Memeleri
@ ALISMASI
1. Kademe alismasi
2. Kademe alismasi
Yakit pompasinin alismasi sonucu yakitin basinci ykselerekJRO

J<g/cm2 (2.560 psi, 17.652
kPa) ye ulas ir. 1 nolu basin yayinin tansiyonunu yenerek meme ignesini yukari kaldirir. Bylece yakitin pskrtlmesi baslamis olur.
Yakit basinci
1 nolu basin piminin 2 nolu basin pimine temas etmesinden sonra meme ignesinin ailma
miktarinda basin 230 kg/cm2 (3.271 psi, 22.555
kPa) ye ulasincaya kadar degisme olmaz.
ko/cm2 (3.271
psi, 22.555
Meme ignesi ara parasina temas ettikten sonra

basin artsa bile meme ignesinin ailma miktarinda degisiklik olmaz.
Bu nedenle dsk yklerde az ml~tarda y~kITia-
gir k durumlarindaise d1ii1p fazla yakit pS'Krtlr. Bu a ni zamanda n-yu se me aninda az

yakit, tam-ykselme aninda ise az a yakit anl~mina geli..
mm
gi
-'" 0.25
-230
kPa) ye ulasinca 1 nolu ve 2 nolu basin yayIarinin tansiyonunu yener ve meme ignesi bir miktar daha ykselir.
Maksimumykselme
------------------
CD
~
,'"
>.
-in
CD
c:
!2'
CD
E
CD
~
0.08
------
2 nolubasinpimi
1 nolubasinpimi
Temas
Temas
Temas
Baslangikonumu
(kapali)
n-ykselme
Maksimumykselme
CHP 11
18
YAKIT SiSTEMi
ikis Valfleri
iKiS VALFLERi
1. YAPiSi
2. ALISMASI
ikis valfi dagitici gvdesine (distribtr tip yakit

pompasi) veya pompa gvdesine (sira tip yakit
P9mpasl) yay ve valf tutucusu vasitasiyla monte
edilmistiL Enjektr meme ignesinde oldugu gibi
ikis ~alf yuvasi byk bir dikkatle leblenmistir.
(islenmistir).
Yakit pompasi zerindeki ikis valfleri en~erm enjeksiyon sonunda abuk kapanmasina YCKdimci olur. n e
"
" a mama i
iin muhakkak abuk kapanmasi
. . , aksi
~kdirde damlayan yakit ir sonraki yanma, sirasinda erken ateslemeye neden olabiliL
ikis valfleri
a. Pskrtmenin baslangicinda pompa elemani tarafindan basilan yakit ikis valfini yukari kaldirir. Bylece basinli yakit enjektr memesine
gideL
Valf yzeyi
DisTRiBTRTip
Tahliyevalfi
alisma
mesafesi
ikis valfleri
OHP 12
b. Pompa elemani yakit basma isini bitirdiginde

basin dsecegi iin ikis valf yayi tarafindan
asagiya dogru itiliL Bylece yakitin yolu kesilir
ve hareket ikis valfinin valf yuvasina sikica
oturuncaya kadar devam edeL ikis valfi yakitin yolunu kestikten sonra gvde ierisinde
asagiya dogru hareket ederken nnde kalan
yakiti, alisma mesafesi kadar emerek geri
ekeL
SIRA Tip
Bylece enjektr ierisindeki basin aniden

dserek memenin abuk kapanmasiyla birlikte
damlatmasina da engel OIUL
ikis valf
lulucusu
Valf yayi
ikis valfi
Valf yuvasi
Canla
OHP 12
19
YAKIT SiSTEMi
ikis Valfleri
3. KONTROL
Valf yuvasi veya tahliye valfinin asinmasi neticesinde ikis valfinin hatali alismasi, pskrtme
sonrasinda, bir sonraki pskrtme iin yakit sevkiyatini engelleyerek enjektr memesi ucunda
karbon birikmesine neden olur. Biriken karbon
ise kt bir pskrtmeyi beraberinde getirir.
(c) Parmaginizi valf yuvasinin altindaki delikten

ekin.
Valf kendi agirligi ile tamamen oturmalidir.
Eger oturmuyorsa komple degistirin.
ikis valfi kontrol ncesi mazot ile iyice temizlenmelidir. Asagida tarif edilen kontroller neticesinde hatali bir para bulunursa valf ve valf yuvasi komple degistirilmelidir.
(a) Valfi yukari ekin, parmaginizia valf yuvasinin
altindaki deligi kapatin. Valf serbest birakildiginda hizla tahliye valfinin gvdeyi kapattigi noktaya kadar dsmeli bu noktada durmalidir.
Eger' tarif edilen sekilde degilse valf ve valf
yuvasini komple (set olarak) degistirin.
OHP 13
NOT: Yeni bir valf seti kullanmadan nce zerindeki pas koruyucusunu gaz yagi veya benzinle
Buradaduracaktir
iyice yikayin.
Daha sonra mazot ile yikadiktan sonra yukaridaki
kontrolleri tekrarlayin.
OHP 13
(b) Valf yuvasinin alt deligini parmaginizia kapatin. Valfi valf yuv.asina parmaginizia tamamen
bastirin. Valfi serbest biraktiginizda sikisan ha-
va yardimiyla tekrar eski konumuna gelmelidir.

Eger gelmiyor ise komple degistirin.
OHP 13
20
YAKIT SiSTEMi
ikis
Valfleri
REFERANS
PSKRTME SONRASi DAMLAMA
Enjektr memesi ucunda pskrtme
damlama olmamalidir.
sonrasi
Enjektrmemesi
Ancak yakit borusu ierisinde hala basin

mevcuttur ve yakit memeden damlamaya msaittir.
~p.r y~nm~ aninda damlama meydana gelirse, damlayan yakit tamamen vanmaz ve neti~
cesinde siyah duman ve aSir! yksek eJzoz~
gaz sicakligi ortaya ikar.
Bu problemleri ortadan kaldirmak iin ikiS\.
valfinin tahliye valfi, pskrtme sonrasi kapan>-
ma aninda yakiti geri emecek sekilde imal

edilmislerdir.
/
21
YAKIT SiSTEMi -
PSKRTME ZAMANI AYARI

(Sira Tip Yakit
Pompasi iin)
e. Kontrol borusundan tasan mazotu bir bez ile

silin (sekil A) ve borunun ucunu temizleyin
(Sekil B)
Benzinli motorlarda oldugu gibi dizel motorlarda

da yanma verimi iin pskrtme zamani ayari
son derece nemlidir.
Eger pompa degistirilmisse yeni pompa takilirken
pskrtme zamani ayari su sekilde yapilir.
a. Tamir katalogunda ngrlen sirayi takip ederek pompayi yerine geici olarak takin. Pompa
zerindeki isaret ile motor zerindeki isaretin
karsilastigindan emin olun.
b. Yakit sisteminin havasini alin.
Yakiti temizleyin
c. Yakit pompasinin 1 nolu silindirinden yakit borusunu skn ve 1 nolu ikis valf tutucusu zerine kontrol borusunu takin.
Pskrtmezamanini
okuyun
OHP 14
f.
Anahtar yardimiyla motoru normal dns ynne evirin. Yakitin kontrol borusu ucundan
kabardigi an krank kasnagi zerinde belirtilen
pskrtme zamanini okuyun. (rnek;14N)
Kontrol borusunun takilmasi
Yakitinborudaykseldigini
grn
OHP 14
Not: Kontrol borusu asagidaki sekilde gsterildigi gibi yakit borusundan yapilabilir.
i...._______..1,
.
Li
Yaklasik 70 mm
.1
d. Motoru evirerek kontrol borusu ucundan yakitin geldigini grn.
22
g. Eger pskrtme zamani avansta veya rtarda

ise yakit pompa gvdesini ne veya arkaya
evirerek tamir katalogunda verilen degere ayarlayin.
h. Yakit pompasinin konum ayarindan sonra dogrulugundan emin olmak iin yukaridaki islemleri (d) sikkindan baslayarak pskrtme zamanini tekrar kontrol edin.
YAKIT SiSTEMi
- EI Pompasi
EL POMPASI
Eger yakit deposu bosalirsa, enjektr memeleri
veya yakit filtresi degistirilirse yakit sistemi ierisinde hava olacaktir.
Eger bu havanin yakit sistemi ierisinde kalmasina msade edilirse besleme pompasinin veya
yakit pompa elemaninin yakit basmasi mmkn
olmayacaktir. Motor alistirilmak istendigi zaman
motor alismayacaktir.
Bu nedenle motoru alistirmadan evvel el pompasi kullanilarak sistem havasi alinmalidir.
jki cesit el pompasi \I~rdir Dic::trihiitr tip vakit

p<irnpalari iin kullanilan el pnmpalari vakit filtresi
zerine monte edilmislerdir. Sira tip vakit pompa:
kiiii::inilan ,I POJ1lPJl.lari
~- ayri bir nitedir
ve yakit pompasi gvdesine baglidir.

Asagidaki resimlerde her iki tip el pompasi grlmektedir. Bir sonraki sayfada distribtr tip
yakit pompalarinda kullanilan el pompasinin alismasi izah edilecektir.
Pompatutamagi
Filtre
EL POMPAsi (SIRATip POMPALARIiN)
Yakitfinresi
uyari msiri
EL POMPASI
(DiSTRiBTR Tip POMPALARDA)
23
./
YAKIT SiSTEMi -
EI Pompasi
1. ALISMASI
2. SiSTEM HAVASiNiN ALINMASI
Pompa tutamaginin asagi bastirilmasiyla diyafram,

n tarafinda kalan yakiti (yada havayi) ikis ekvalfi zerinden filtreye basar.
Sistemin ierisine giren havanin yeri, hava girmesine neden olan paranin' yerine gre farklilik
gsterir. Bu nedenle hava alma metodu da degismektedir.
Bu anda giris ekvalfi

kamasini engeller.
kapanarak
yakitin
geri
Burada yakiti tamamen bosaimis bir aracin hava

alma metodu anlatilmaktadir.
(a) EI pompasini alistirarak sistemdeki havayi
alin.
Pompahaznesi
Girisekvalfi
(kapali)
Yakit pompasi ve yakit filtresi doldugu zaman

pompanin direnci artar.
OHP 15
Pompa tutamagi serbest birakildiginda ise tutamagin altindaki yay tutamak ile beraber diyaframi
eski konumuna geri eker. Bu hareket diyafram
altinda bir vakum meydal1a getirir.
Sonu. olarak yaratilan vakum nedeniyle giris
ekvalfi ailarak ieriye yakit emilir. Bu esnada
ikis ekvalfi ~apanarak filtreden yakitin geri dnmesini engeller. Bu hareketlerin tekrarlanmasiyla
yakit depodan emilir filtreye basilir.
o zaman hava sistemden yakit deposuna

gnderilmis olur.
(b) Yakit borularinin somunlarini enjektr tarafindan gevsetin.
..
(c) Motoru evirerek yakitin kuvveti ile havanin

boru kenarlarindan ikmasini saglayin.
Girisekvalfi
(aik)
ikis ekvalfi
(kapali)
Yakit deposundan
OHP 15
24
REFERANS
EI pompasinin alistirilmasi ile yakit pompasindaki veya filtredeki hava-yakit ile, pompa
zerindeki geri dns hattindan yakit deposuna akar.
N iSiTMA SiSTEMi
Tanimlama,
Kizdirma
ikaz isigi
N iSiTMA SiSTEMi
TANiMLAMA
KIZDIRMA iKAZ ISIGI
Dizel motorlarda aracin modellerine,

motorun
cinslerine ve amalarina gre degisik tiplerde n
isitma sistemleri uygulanmaktadir.
Kizdirma
Kizdirma
Bes esit n isitma mevcuttur.
Q Kizdirma
~sabit
~
.
sinyalli tip
gecikmelitip
ikaz iSigi gsterge paneline

ikaz iSigi sndnd
r~un aiismaya
eder.
nazir
oldugu
takiimistir.
konusunda
ika~
J
\
egisken gecikme ii tip J

eni sper-kizdirma tipi J
Klasik sper-kizdirma tipi J
KIZDIRMA iKAZ ISIGI
NEMLi
Trblansodasi
TRBLANSYANMA ODALI Tip MOTOR

OHP 16
Yanmaodasi
DIREKTPSKRTMELI
TIp MOTOR
OHP 16
25
-i
N iSiTMA SiSTEMi -
Kizdirma Bujileri
KIZDIRMA BUJiLERi
ok yaygin olarak kullanilan esit kizdirma
bujisi vardir.-i
Klasik tip 2. Kendi isisini kontrol
eden tip 3. Dsk-voltajli klasik tip.
Kizdirma bujisi her yanma adasinin zerine monte edilmistir. Kizdirma buji gvdesi zerinde isitici
sargilari tasiyan bir tp mevcuttur. Elektrik akimi
bu sargilarin zerinden geerken sargilari dolayisiyla tp isitir. Tp genis yzeyi vasitasiyla isiyi
evresine yayar. Tp ierisinde, sargilarla tp
arasinda yalitkan malzeme vardir. Bylece sarsinti nedeniyle sargilarin tp'e temas etmesi engellenmis olur.
NEMLi!
. !<izdirma
tajina
dirma
-daima
po wru
bujilerinin azami voltari ak~
(12V veya 24V)-ve kullanilan kizsistemine baglidir. Bu nedenle

dogru kizdirma buiisi seilmelidir.
kizdirma bujisi para kataloguna
bakarak bulunabilir. Yanlis u,i yetersiz

isitma ve kt yanmaya neden olur.
-=::
OTOMATiK isi KONTROLLU

Tip KIZDIRMA BUJiSi
(Kendi Isisini Kontrol Eden Tip)
Son zamanlarda bir ok Toyota aracin zerinde
otomatik isi' kontrollu tip kizdirma bujisi kullanilmaktadir.
Yaliikan
Bu bujide biribirine seri bagli sargi bulunur.
IsiIici sargi
En uta ani ic::inm~ ~araisi, ortada balans sargisJ,

arkada ise frenleme saraisi yer almistir. Bujiye
akim gnderildiginde
uta yer alan ani isinma
sargisi kisa srede kor haline gelecek sekilde
isinir. Bujinin isinmasina bagli olarak balans ve
frenleme sargilarinin direnleri aniden artarak hizli
isinma sargisina geen akimi dengeli bir sekilde
kisitlamaya baslar. Bylelikle kizdirma bujisi kendi
isisini otomatik olarak ayarlamis olur.
Bazi kizdirma bujilerinde isinma karakteristigi ne
bagli olarak balans sargisi bulunmayabilir.
Tp
Otomatik isi kontrollu tip bujilerin kullanildigi kizdirma sistemlerinde, bujinin isinma miktarini hissetmeye yarayan akim msiri bulunmaz. Bu da
isitma sistemini daha basit hale getirir.
Yaliikan Malzeme
KLASIK
Tip
OHP 16
Frenleme sargisi
Balans sargrsi
KENDI isisINI KONTROL EDEN Tip

OHP 16
26
N iSiTMA SiSTEMi
Kizdirma Sinyalli Tip
KIZDIRMA SiNYALLi Tip

1. TANiMi
Kizdirma sinyalli tip n isitma sisteminde kizdir!1la bujileri, _kizdirma sinyali, kizdirma rlesi ve
diger baglantiparalari buluriur.
--
N iSiTMA
2. KIZDIRMA SiNYALi
Kizdirma sinyali gsterge panelinde yer alir ve
bujilerin kizdirma esnasindaki isinma durumunu
gsterir. Sinyalin zerinde diren degeri yksek
bir sargi bulunur ve bujilerin zerinden geen
akim ile ayni akimi kullanir. Bylece sinyalin kizarma miktari ile bujilerin kizarma miktari ayni
olur. (Normalolarak isitma durumuna geildiginde
kizdirma sinyali 15-20 saniyede kizarmalidir)
NEMli
Kizdirma sisteminin normalden daha uzun
sreli kullanilmasi kizdirma sinyaline zarar
verir.
DEVRESI
OHP 17
REFERANS
Kizdirma bujileri devrede paralel baglidir. Bu
nedenle, eger bir kizdirm::! hiiji~i ki~::! rlAvrA

kizdirma sinvali erken kizaracaktir.
Ayni sekilde bir kizdirm::! hiiji~i rlAVrp.disi kal-'
yapmissa
m~
kizdirma !>iny::!li
rl~h~ oec ~izaracaktli:.:..
3. KIZDIRMA RLESi
Kizdirma rlesi isitma aninda kontak anahtarindan yksek miktarda akimin gemesini nlemek
iin kullanilmaktadir. Ayni zamanda kizdirma sinyalinin ektigi akimin bujileri etkilemesi de rle
tarafindan nlenir. Rle gerek anlamda iki ayri
rleden olusur. Rlenin birisi kontak anahtarinin
G (Kizdirma) konumunda devrededir ve akim bu
rle zerinden hem sinyale hem de bujilere gider.
START (Mars) konumunda ise akim rle zerinden direkt kizdirma bujilerine gider. Bu konumda
kizdirma sinyali akim ekemez. Bylece mars
esnasinda bujiler kizmaya devam ederek motorun ilk hareketi kolaylasir.
Not: Mars esnasinda mars motoru da yksek
miktarda akim ektiginden kizdirma sinyalinden
tasarruf edilen akim nem kazanmaktadir.
27
N iSiTMA SiSTEMi -
Kizdirma Sinyalli Tip
4. ALISMASI
CD
@ KONTAK ANAHTARi "START" (MARS)
KONTAK ANAHTARi "G" KONUMUNDA
KONUMUNDA
Kizdirma esnasinda akim Aknn (+) terminali nden -7 kontak anahtari AM terminaline -7 Kontak anahtari G terminalinden -7 Kizdirma rlesi
Kontak anahtari mars konumuna alindiginda ak

(+) terminalinden gelen akim kontak anahtari AM
terminalinden -7 kontak anahtari ST terminali
zerinden -7 Kizdirma rlesi set terminaline -7
G terminaline -7 L1 sargisi zerinden -7 sasiye

gider. L1 sargisindan geen akim nedeniyle P1
kontagi kapanir. Bylece ak (+) terminalinden
gelen akim -7 kizdirma rlesi B terminalinden
-7 P1 kontagi zerinden -7 kizdirma sinyaline
-7 kizdirma bujiler zerinden de sasiye geerek
devresini tamamlar. Bir yandan bujiler kizararak
isitma islemini yaparken diger yandan gsterge
paneli zerindeki kizdirma sinyalide kizararak
kizdirma hakkinda uyarida bulunur.
L2 sargisi zerinden sasiye geer. L2 sargisindan

geen akim nedeniyle P2 kontagi kapanir. Bylece Ak (+) terminalinden gelen aKim direkt kizdirma bujilerine giderek onlarin kizarmasina neden olur. Bu durumda kizdirma sinyaline akim
gitmedigi iin uyarida bulunamaz.
Kizdirma rlesi
Kontakanahtari
Li
Kizdirma sinyali
AM
ST
P2
Kizdirma bujileri
i
i
i
i
-L
--
--
--
--
--
OHP 17
28
N iSiTMA SiSTEMi -
Sabit Gecikmeli Tip
rSABiTGECiKMEii Tip
-kontak anahtan
1. ALISMASI
Sabit geeikmeli tip n isitma sisteminde, devrede
sadece isitma isleminin s-
bulunan zamanlayici
resini kontrol eder.
Bu sabit sre iinde (Yaklasik 17 saniye) kizdirma ikaz iSigi yanarak kizdirma isleminin srdgn gsterir. Zamanlayieinin devreyi kesmesiyle
birlikte kizdirma ikaz isigi sner ve srcye kizdirma isleminin tamamlandigini (motorun alismaya hazir oldugunu) bildirir.
Kizdirma
ikaz iSigi
Kizdirma rlesi
Kontakanahtari
Kizdirma
zamanlayieisi
Kizdirma bujisi
iSiTMA DEVRESi
29
N iSiTMA SiSTEMi -
Sabit Geeikmeli Tip
2. ALISMASI
a. Kontak anahtari G (Kizdirma) konumuna alindiginda kizdirma rlesi devreyi kapatarak kizdirma bujilerine akimin gitmesine izin verir. Bu
arada zamanlayieinin devreye girmesiyle birlikte
kizdirma ikaz isigi da yanar.
dirma islemini srdrr. Kontak anahtari START

(Mars) konumuna alinincaya kadar isitma islemi
devam eder.
d. Eger kontak anahtari kizdirma isleminin tamamlanmasina ragmen tekrar G (Kizdirma) konumuna alinirsa, zamanlayieinin kondensatrnde akim olup olmadigina bagli olarak kizdirma ikaz
isigi kisa bir sre yanar.
b. Yaklasik 17 saniye sonra zamanlayici devreyi

keserek ikaz isigini sndrr. Bylece src
isitma isleminin tamamlandigini anlar.
e. Kizdirma ikaz iSigi sndg halde, kizdirma
bujilerine akim gitmeye devam ederek kizKontak anahtari
AM
GLOW sigortasi
Kizdirma
rlesi
Kizdirma bujileri
Kizdirma
ikaz isigi
Kizdirma
zamanlayieisi
T
i
i
i
-i-
i
LAND CRUISER60 (HJ, BJ 6#)
OHP 18
SABiT GECiKMEii Tip

(Kontak Anahtan G Konumsuz)
1. TANiMi
Bu tip sabit geeikmeli isitma sisteminde, zamanlayici hem kizdirma ikaz isiginin yanma zamanini
hem de kizdirma rlesinin aik kalma zamanini
kontrol eder.
30
Kizdirma ikaz isigi yaklasik 5 saniye yanar, kizdirma rlesi 18 saniye devreyi aik tutar. Kizdirma ikaz iSigi sndgnde islem tamamlanmis,
motor alismaya hazir demektir.
N iSiTMA SiSTEMi
Sabit GeeikmeliTip
2. ALISMASI
CD KONTAKANAHTARiON (AiK)
@ MARS POZiSYONU
a. Kontak anahtari ON (Aik) konumuna getirildiginde zamanlayici ikaz alarak kizdirma ikaz isigini yakar. Ayni zamanda kizdirma rlesini
aik konumuna getirir. Rle zerinden kizdir-
Kontak anahtari START (Mars) konumuna alindiginda kizdirma rlesi zamanlayieiya bagli olmaksizin aik konuma geer ve kizdirma bujilerinin
mars esnasinda sogumasina firsat vermez.
ma bujilerineakim geer ve abucakisinir.

b. Zamanlayici, kizdirma ikaz isigini sndrdkten
sonra kizdirma bujilerinin kizdirma islemini tamamlamasi iin nceden belirlenmis sre kadar aik kalir.
e. nceden belirlenmis sre sonunda kizdirma
rlesi kizdirma bujilerinin yanmasini nlemek
iin devreyi keser.
(ID MOTOR AliSTiKTAN
SONRA
Motor alistiktan sonra sarj ikaz iSigi sner.

Ayni zamanda, zamanlayici voltaj reglatrnn L
terminalinde aldigi sinyal ile kizdirma rlesinin
devresini keser ve kizdirma bujilerin isinmasi
durur.
Kontak anahtari
AM1
AM2
IG1
IG2
GAUGE
sigortasi
IGN sigortasi
ST2
Kizdirma
ikaz isigi
Kizdirma
rlesi
Voltaj reglatr
Lterminali
Kizdirma bujileri
T
i
i
i
i
COROLLA
(CE90)
DHP 18
31
* c
N iSiTMA SiSTEMi
Degisken Gecikmeli Tip
DEGisKEN GECiKMEii Tip

(Klasik tip kizdirma bujileri iin)
1. TANiMLAMA
Kizdirma zamanlayieisi sogutma suyu sicakligi ve
alternatr sarj durumunu (motorun alistigi) dikkate alarak sistemi kontrol eder. Kizdirma bujilerinin kizdirma sresi ve kizdirma ikaz iSiginin
yanik kalma sresi sogutma suyunun sicakligina
bagli olarak degisir. (Motor alistiktan sonra isitma biter)
2. KIZDIRMA ZAMANLAYlCiSi
r'\.
50
40
~ 30i
,::>
ci)
\,
......
10 -
a. Zamanlayici su sicaklik msirinden aldigi sinyalie (sogutma suyu sicakligi) ~izdirma ikaz isigini T1 zamani, kizdirma rlp.~ini de T? za-
ani kadar aik tlJ!Slr. Bu sreler sogutma suyu sicaKiigina bagli olarak degisir.
'\.
_OC
20
Zamanlayieinin fonksiyonlari asagidadir;
Kizdirmasresi(T2)
""/
",,--
ikazyanma
"-
i i i
..., l'
sresi
(T1)
"
--...-
i i i
-20
20
40
Su sicakligi
60
CC)
T 1 ve T2 sreleri aracin modeline gre de

degisir, onun iin tamir kataloguna bakin.
b. Motor alistiktan sonra (voltaj reglatr L terminalinden sinyal gelince) zamanlayici kizdirma
ikaz isigina ve kizdirma bujilerine akim gndermeyi durdurur.
SOGUTMA SUYU SICAKllGI VE
ZAMANLAYiCi ARASiNDAKi iLisKi
.....'...
OHP 19
3. SU siCAKliK MsiRi
Su sicaklik msiri (Termistr) silindir kapagi zerinde yer alir. Sogutma suyunun sicakligina gre
termistr direncini degistirir. Kizdirma sresi ve
kizdirma ikaz isiginin yanik kalma sresi bu msirden alinan sinyal ile belirlenir.
Termistr
(Otomatik isi kontrollu tip kizdirma bujileri iin)

.......
c:
.!f2.
"
30
'-i.
20
10
1-\
OHP 19
ikaz yanma ""sresi(T1)

""-1'0...
Q)
::5
ci)
Kizdirma sresi (T2)
.............
........
"
--
SU siCAKliK MsiRi KARAKTERisTiKLERi

30
r\.
20
..........
"'--
............--
10
-30 -20 -10 O 10 20 30 40 50 60 70

Su sicakligi
CC) (OC)
OHP 19
'g
~
'6
".,
.......
3
2
....
'"
""
'(i;.,
.::>
:E. 0.3
..........
'-.....
0.1
-20
20
40
Su sicakligi
60
80
100
120
CC)
OHP 19
32
N iSiTMA SiSTEMi
- Degisken Geeikmeli Tip
4. ALISMASI
CD KONTAK ANAHTARi
@ MARS ESNASiNDA
ON (AiK)
a. Kontak anahtari ON (Aik) konumunda kiz-
Kontak anahtari START (Mars) konumunda, kiz-
dirma zamanlayici devreye girer ve kizdirma
dirma rlesi kizdirma zamanlayieisina bagli olmaksizin aik duruma geerek, mars esnasinda
kizdirma bujisinin sogumasina firsat vermez.
ikaz isigini yakar. Ayni zamanda kizdirma rlesi de aik konuma gelir ve kizdirma bujilerine akim giderek abucak isinmasini saglar.
<:ID
MOTOR AliSTiKTAN SONRA
b. Kizdirma zamanlayieisi sogutma suyu sicakligina bagli olarak nceden belirlenmis srenin
(T1) sonunda kizdirma ikaz isigini sndrr.
Bu esnada kizdirma bujilerinin isisi motorun
alismasina elverisli hale gelmistir.
Motor alistiktan sonra sarj ikaz isigi sner. Bu

anda kizdirma zamanlayieisi voltaj reglatr L
terminalinden
aldigi sinyal nedeniyle kizdirma
rlesinin devresini keser ve kizdirma bujilerin
isinmasi durur.
e. Sogutma suyu sicakligina bagli olarak nceden belirlenmis sre sonunda (T2) kizdirma rlesi devreyi keserek kizdirma bujilerinin yanmasini nler.
Kontakanahtari
AM1
IG1
GAUGE sigortasi
IG2
AM2
ST2
Kizdirma
ikaz isigi
Voltajreglatr
L ucu
Kizdirma
rlesi
Kizdirma bujileri
Su sicaklik
msiri
T
i
i
,I
i-
CROWN (LS 130)
DHP 20
33
N iSiTMA SiSTEMi -
Yeni Sper-Kizdirma Sistemi
YENi SPER-KIZDIRMA SiSTEMi

1. TANiMi
4. SU siCAKliK MsiRi
ni sper-kizdirma sistemi otomatik isi kontrollu

tip kizdirma bujisi kullanarak islem zamanini, dolayisiyla srcnn motoru alistirmak iin bekley~egi sreyi kisaltan bir sistemdir.
Daha nce aiklanan degisken geeikmeli tip n

isitma sistemde kullanilan msir bu sistemde de
kullanilmaktadir.
abuk kizdirmaya ilaveten sistem motor alistiktan sonra da d~vredp. k~l:m:ik c::ngiik~alarda
iyi bir yanma, beyaz egzoz dumaninda azalma
ve daha az dizel vuruntusu saglar.
Yeni sper-kizdirma sisteminde otomatik isi kontroll kizdirma bujileri, iki adet kizdirma rlesi
(Ana ve yardimci) kizdirma buji direnci, su sicaklik msiri ve kizdirma zamanlayieisi bulunur.
2.
OTOMATiK iSi KONTROLLU

KIZDIRMA BUJiSi
Tip
Bu buji ierisinde degisik karakteristiklere sahip

esit sargi bulunur. Bu sargilar birbirine seri
baglidir. (alismasi iin, sayfa 26'ya bakin.)
a. Kizdirma zamanlayieisi su sicaklik msirinden
aldigi bilgiye (sogutma-suyu sleaKiigina) gre
kizdirma ikaz isigini grafikte grlen T1 sresi
kadar yanit< tUtar.
b. Kizdirma zamanlayici n isitma sresini (T2)
(sogutma suyu sicakligina gre) 2 nolu kizdirma rlesini devrede tutarak kontrol eder veya
T3 sresinin uzunlugunu 1 nolu kizdirma rle- .
sini devrede tutarak (kizdirma bujilerine uygu- . ,
!anan voltaJa gore) kontrol eder.
e. Kizdirma zamanlayieisi ayni zamanda motor
alistiktan sonraki kizdirma sresini de (T2) 2
nolu kizdirma rlesini devrede tutarak kontrol
eder.
d. Mars esnasinda kizdirma zamanlayieisi 1 nolu
ve 2 nolu klZdirma rlesini de devreye sokar.
Frenleme
sargisi
Balans
sargisi
7.0 i-
Ani isinma
sargisi
KIZDIRMA.iKAZ, ISIGININ
YANMA SURESI (Ti)
6.0
5.0
3. KIZDIRMA BUJi DiRENCi
~ 4.0
Bu diren bujilere uygulanan akimi dsrr. 1

nolu kizdirma rlesi kapandiginda, bujilere giden
akim bu diren zerinden gider ve bujilerin isisini
belli bir degerde tutar.
.2
ni
.!!!-
~ 3.0
,::>
en
2.0
1.0
O
-20
20
40
60
Su sicakligi CC)
DHP 21
34
N iSiTMA SiSTEMi -
Yeni Sper Kizdirma Sistemi

,
1 NOLU~!ZDIR,MA
RLESiNiNAiK
KALMASURESI(T3)
2 NOLUKIZDIRMARLESiNiNAiK
140 t- KALMASRESi(T2)
120
15
100
Q) 10
.
c
ro
.!Eo>
:
(f)
40
20
60
70
fi
10
11
12
Kizdirmabujilerinetatbikedilenvoltaj(V)
OHP 21
OHP 21
o n L.2ff
Kizdirma ikazi
iTi
i-
Off
On
1 nolukizdirmarlesi
i---
On
Off
T3--j
On
On
T2
2 nolukizdirmarlesi
n isitma
START
ON
Kontak anahtari
Off
Motor
N
Kizdirma-sonrasi
Mars devri
iSiTMA VE KIZDIRMA-SONRASI
ON
Motor alisiyor
OHP 21
ALISMA
6. ALISMASI
Kontakanahtari
GAUGE sigortasi
AM~
AM2
IG2
ST2
IGN
osigortasi
Kizdirma
ikaz isigi
1 nolu kizdirma
rlesi
2 nolu kizdirma
rlesi
Kizdirma
buji
direnci
Voltaj reglatr
Lterminali
Su
sicaklik
msiri
Kizdirma bujileri
T
i
i
--i-
i
COROLLA(CE90)
OHP 22
35
N iSiTMA SiSTEMi
Yeni Sper-Kizdirma Sistemi
KONTAK ANAHTARi AiK (ON)
CD
a. Kontak anahtari ON (aik) konumuna alindiginda kizdirma zamanlayicisi devreye girer ve

kizdirma ikaz isigini yakar. Ayni zamanda 1
nolu ve 2 nolu kizdirma rlelerini de aik konumuna getirerek bujilerin abucak isinmasini
saglar.
b. Kizdirma zamanlayicisi sogutma suyu sicakligina bagli olarak nceden belirlenmis sre sonunda kizdirma ikaz isigini sndrr. Bu esnada kizdirma bujilerinin isisi motorun alismasina elverisli seviyeye gelmistir.
c. Kizdirma bujilerine uygulanan akima bagli olarak belirli bir zaman sonra kizdirma zamanIayicisi 1 nolu kizdirma rlesini devreden ikartir.
Ancak 2. kizdirma rlesi zerinden, kizdirma
bujilerine akim gitmekte ve kizdirma devam etmektedir.
d. Eger kontak anahtari kaza ile ON (aik) konumundan sola evrilecek olursa ve motor alismiyorsa ve sogutma suyu sicakligi 20C (68F)
nin altinda ise kizdirma 120 saniye sonra sona
erer.
(Eger su SICakli~
31F) nin zerinde
ise kizdirma bujileri isinmaz. Bu durumda kiz~
dirma ikaz isigi ok kisa bir sre iin yanar.)
36
@ MARS DEVRi
Kontak anahtarinin START (Mars) konumuna

alinmasiyla kizdirma' zamanlayicisi 1 nolu ve 2
nolu kizdirma rlelerini devreye sokarak kizdirma
bujilerininmars esnasinda sogumasina firsat vermez. Bylece mars aninda kolay alisma temin
edilmis olur.
(ID
MOTOR AliSTiKTAN SONRA
Motor alisinca sarj ikaz isigi sner. Ayni zamanda kizdirma zamanlayicisi voltaj reglatr L
terminalinden aldigi sinyal ile (motor alisiyor) 1
nolu kizdirma rlesini devre disi birakir. Ancak
bu arada 2. nolu kizdirma rlesi henz aik durumdadir ve kizdirma direnci zerinden kizdirma
bujilerine belli bir miktar akim gitmektedir. Kizdirma sonrasi dedigimiz bu sre sogutma suyu sicakligina baglidir. Eger sogutma suyu sicakligi
20C (68F)'nin altinda ise bu sre 120 saniye
sonra sona erer.
Eger sogutma suyu sicakligi SSoC (131F) nin

zerinde ise kizdirma sonrasi dedigimiz kizdirma
olayi gereklesmez.
N iSiTMA SiSTEMi -
KLASiK SPER - KIZDIRMA

SiSTEMi
1. TANiMLAMA
Hemen hemen btn sper-kizdirma sistemleri,
klasik. sper kizdirma sisteminden yeni sper-kizdirma sistemine dnstrlmstr.
3. KIZDIRMA BUJi DiRENCi
---
Bu diren kizdirma bu"ilerine uygulanan voltaji

ds r r. 1 nolu kizdirma rlesi devre iSi a i~inda
(kizdirma bujisi isisi SOO'C veya 1.472'F
ye geldiginde) kizdirma bujilerine giden akim bu
diren zerinden gider.
Klasik sper-kizdirma sisteminde kizdirma bujilerine yksek akim u ulanarak ok kisa srede
isinmasi saglanir. Bylece isitma sresi aza ti irken sistem nceden belirlenmis
bir sicakliga
gre bujilerin asiri isinmasina olanak vermez.
abuk isinmaya ilave olarak motor alistiktan
sonra da kizdirma devam ederel sogUK navalarda hem yanmayi kolaylastirir he-m de beyaz ,dumani ve dizel vuruntusunu engeller.
Klasik sper kizdirma sisteminde dsk voltaj ile
alisan bujiler, iki adet kizdirma rlesi (ana ve
yardimci} kizdirma buji direnci, su sicaklik msiri,
kizdirma bujisi akim msiri ve kizdirma zamanIaYicisi bulunur.
2. KIZDIRMA BUJiLERi
Kizdirma bujileri ok abuk isinan ve d sk volalisrin tirrlprlir Kizdirma bujilerinn isinma
srelerine (20'c veya 6S'F ta uygulanan gerekli
voltaj ile SOO'C veya 1.472'F ulasmasi iin
gerekli sre) bagli olarak bujilere tatbik edilen
voltajda da asagidaki sekilde gsterildigi gibi
farkli olur.
12V'LUK SiSTEMDE5.9V UYGULANiR
4. KIZDIRMA BUJiSi AKIM MsiRi

Bu msir isi degismelerine karsin hemen hemen
sabit bir diren saglar. Kizdirma esnasinda bUJiIe'rin direnci, sicakligin degismesine bagli olarak
degisir. Kizdirma zamanlavicisi da msirin ~rbir
ucundaki voltaj farklarini "hissederek kizdirma buji
isiiarini 750'C ile 900'C arasinda tutar.
.ille
3 SANiYEDE ISINAN Tip (2L-T MOTOR)

12V'LUK SiSTEMDE6V UYGULANiR
5. SU siCAKliK
5 SANiYEDE ISINAN Tip (2L MOTOR)

12V'LUK SiSTEMDE6V UYGULANiR
NEMLi !
Kizdirma
bujilerinin
lamayin.
buiilerini
Daha nce izah edilen ve degisken gecikmeli tip

kizdirma sisteminde kullanilan msirin aynisi kullanilmaktadir.
I.!.,z:!ir--.si-. S~~~v~~td.l~i
~il
\01
~jiL-.r
bZL,~
<::.~\.--i:;::i. ~'-""-I
test
yanmamasi
ederken
MsiRi
'" S \C.OLJ,\~\I'O~~N:. ck~'~
kizdirma
iin asla 12V uygu---=-.
37
N iSiTMA SiSTEMi -
a. Kizdirma zamanlayicisi sogutma suyu sicakligini su sicaklik msirinden aldigi siny;:il ilp. ki~<:!irma ikaz isigini belirii bir siirp. y~n1k-!!:!.tar
(grafikte T 1 ile gsterilen kizdirma ikaz isigi
yanma sresi).
b. Kizdirma zamanlayicisi, sogutma suyunun sicakligina bagli olarak n isitma zamanini ve
kizdirma-sonrasi zamanini (grafikte T2 ile gsterilen isinma zamani) kontrol eder.
c. Kizdirma bujisi akim msirinin, her iki ucundaki voltaj degisikligine gre kizdirma zamanIayicisi bujilerin sicakligini 750C (1.382F) ve
900C (1.652F) arasinda tutar.
d. Motor alistiktan sonra ise kizdirma zamanIayicisi kizdirma bujilerine tatbik edilen voltaj dsrerek kizdirma-sonrasi konumuna geirir.
160
6
E"-'E e:
-'" '"
- ........
f--is
4
N''" '"
.:.:0)
0- ::5 3
"''''
'"
-i)
E 2
Ne:
'"
:::.::::>o i----
140
Kizdirma
ikazlambayanmazamani(Ti)
I"
'2' 120
'"
~100
't;;
~ 80
,::i
'"
"-
f"
"......
'"
1'00.
r----..
Isinmazamani(T2)
"
/
<:.
'"
E 60
--
"
"-
40
...........
""'-
201
S -30 -20 -1'0 O 10 20 30 40 50 60 70\S'
ro--
IF
((
30 -20 -10
Su sicakligiCC)
10 20 30 40 50 60 70
Su sicakligi CC)
OHP 23
OHP 23
Maksimumsicaklik
Minimumsicaklik
Motormars
aninda
Motor alisiyor
Kizdirma-sonrasisonu
Ti Yanma zamani
n isitma
ON
START
38
Kizdirma-sonrasi
iSiTMA VE KIZDIRMA-SONRASI
ON
ALISMA
OHP 23
N iSiTMA SiSTEMi -
7. ALISMASI
AM
lG
ENGINE sigortasi
ST2
Kizdirma ikaz
isigi
2 nolu Kizdirma
rlesi
1 nolu Kizdirma
rlesi
iOJ
'';:;
ci
c:
'';:;
co
OJ
.i:.
OJ
iKizdirma buji
.direnci
Voltajreglatr
Lterminali
a..
Su sicaklik
msiri
Kizdirma bujisi
akim msiri
T
i
i
...L
Kizdirma bujileri
1
LAND CRUISER(LJ7#)
CD KONTAK ANAHTARi
ON (AiK)
a. Kontak anahtari G konumuna alindiginda kizdirma ikaz isigi sogutma suyu sicakligina bagLI olarak T1 sresi (1 ila 6 saniye) kadar yanar.
b. Bu arada 1 nolu
geerek kizdirma
msiri zerinden
bucak isinmasini
kizdirma rlesi aik duruma

bujilerine kizdirma bujisi akim
akim gndererek bujilerin asaglar.
Ayni zamanda 2 nolu kizdirma rlesi de aik

konuma gemistir ancak devrede bulunan kizdirma buji direnci nedeniyle akim b
tti kullanmayip sadece
n
izdirma rlesi
den gitmektedir.
~-
1 nolu kizdirma rlesi devre disi kalinca akim,

kizdirma bujilerine kizdirma buji direnci zerinden gidebilecegi iin bujilerin isisi dser.
d. Kizdirma bujilerinin sicakligi 750C (1.382F)
ye dstg anda 1 nolu kizdirma rlesi tekrar
devreye girer ve kizdirma bujileri tekrar hizla
isinir.
e. Yukaridaki islem tekrarlanarak bujilerin sicakligi 750 - 900Cveya 1.382-1.652Farasinda
kontrol edilir. T2 sresi sonunda (sogutma suyu sicakligina bagli olarak) n isitma islemi
sona erer.
c. Kizdirma bujilerine isi 900C (1.652F) ye ulastiginda zamanlayici kizdirma bujisi akim msiri zerindeki voltaj farkini isi degisikligi olarak algilar ve 1 nolu kizdirma rlesini devre
disi birakarak kizdirma bujilerinin asiri isinma
nedeniyle yanmasina engelolur.
39
N iSiTMA SiSTEMi
/
- Klasik Sper-Kizdirma Sistemi
@ MARS ANiNDA
a. Kontak anahtari START (mars) konumuna alindiginda 2 nolu kizdirma rlesi aik konuma geer. Eger bu anda kizdirma bujilerinin sicakligi
900C (1.652F)'den dskse 1 nolu kizdirma
rlesi de aik duruma geerek bujileri abucak
isitir ve motorun kolay alismasini saglar.
b. Kizdirma bujilerinin sicakligina bagli olarak 1
nolu kizdirma rlesi ailip-kapanarak kizdirma
bujilerinin sicakligini 750C (1.382F) ve 900C
(1.652F) arasinda tutar.
(ID MOTOR AliSTiKTAN
SONRA
a. Motor alisip sarj ikaz iSigi sndkten sonra,

voltaj reglatr L terminalindeki voltaj O'dan
ak voltajina ykselir. Bunun zerine kizdirma
zamanlayicisi 1 nolu kizdirma rlesini devreden ikartir.
b. 'Kizdirma zamanlayici 2 nolu kizdirma rlesini
devrede biraktigi iin, akim kizdirma bujisi direnci zerinden kizdirma bujilerini beslemektedir. Bylece kizdirma sonrasi da gereklesmis
olur.
c. Kizdirma sonrasi sresi T2 ise yine sogutma
suyu sicakligina bagli olarak kontrol edilir.
40
DiGER EKiPMANLAR -
Otomatik Avans
DiGER EKiPMANLAR
OTOMATiK AVANS (Sira Tip Yakit
Pompalan iin)
Tahrikdislisi
yay yataklamapimi
1. TANiMLAMA
Benzinli motorlarda,
motor devrinin artis i ile

atesleme zamani avansini veren santrifj agirlikli
avans mekanizmasi mevcuttur. Dizel motorlarda
da otomatik avans adini verdigimiz benzer bir
mekanizma vardir.
Avans
agirligi
Otomatik avans mekanizmasi distribtr tip pompalarda yakit pompasi iinde bulunur ve yakit
basinci ile alis ir. Sira tip yakit pompalari iin bu
mekanizma tahrik sistemi zerindedir ve santrifj
agirlik ile alisir.
Burada sira tip yakit pompasinda kullanilan otomatik avans mekanizmasi anlatilmaktadir.
Otomatik avans mekanizmasi yakit pompasi tahrik dislisi ve yakit pompasi mili zerine monte
edilmistir. iki grevi mevcuttur.
. Motor
devrini yakit pompasi eksantrik miline
iletmek.
. Motor devri ykseldike otomatik olarak avans
vererekyakitin daha iyi yanmasini saglamak.
2. YAPiSi
Otomatik avansin dndrlme sekli motor tipine
gre degismekle beraber genelolarak asagidaki
gibidir.
Tahrikdislisi
OHP 12
a. Yakit pompasi tahrik dislisine krank mili hareketi bir avare disli ile aktarilir. Avans tasiyicisi bu hareketi gbegindeki frezeli yatak vasitasi ile yakit pompasina iletir.
b. iki adet avans agirligi, agirlik yataklama pimi
zerine merkezlenmistir. Agirliklarin diger ucu
ise yay yataklama pimi tarafindan desteklenmekte olup agirlik bu pim etrafinda iten disa
dogru kayabilecek sekilde yapilmistir.
Yakit pompasi
tahrikdislisi
c. Avans yaylari ise, avans agirligi yataklama pimi ile, tahrik dislisi yay yataklama pimi arasina yerlestirilmis olup motor alismadigi zaman
agirliklari kapali tutmaya yarar.
d. Yakit pompasi eksantrik miline hareket; tahrik
dislisi, yataklama pimieri, avans agirligi ve
avans tasiyicisi zerinden aktarilir.
Ayar simi
Tahrikdislisi
yay yataklamapimi
OHP 25
41
Otomatik Avans, Dekompresyon Mekanizmasi
DiGER EKiPMANLAR -
3. ALISMASI
DEKOMPRESVON MEKANizMASi
CD DSK MOTOR DEVRi

Dsk motor devrinde agirliklarin santrifj kuvveti
zayif oldugundan yaylar agirliklari kapali tutar. Bu

durumda tasiyici ile agirlik yataklama pimi arasindaki ai 81 byktr.
Dizel motorlar yakiti veya havayi kesince stop

ederler, veya silindirde sikisan havayi kairmak
suretiyle yanmanin srekliligi kesilirse de motor
stop ettirilir. Bazi motorlarda bu amaca hizmet
etmek iin src mahallinden kumanda edilebilen bir sistem mevcuttur. Bu sistemde srcnn
ekerek kumanda ettigi bir manivela emme veya
egzoz supaplarini hafife aarak silindir ierisindeki havayi kairir.
Tahrikdislisi
yay yataklamapimi
Tahrikdislisi
Yay
Avansagirligi
AVANS'DAN NCE
OHP 26
DEKOMPRESYON ALlSMAZKEN
@ YKSEK MOTOR DEVRi

Motor devri arttika agirliklarin yarattigi santrifj
kuvveti artacagi iin agirliklar disari dogru ailmaya baslar. Agirliklarin yataklama pimi, agirliklarin ailma miktari kadar ve dns ynnde 82
aisi kadar (avans aisi) hareket eder. Bu yakit
pompasinin pskrme zamani avansidir.
Bylece motor stop ettirilmis olur. Bu mekanizma

soguk havalarda yeterli mars hizi saglamak aisindan yardimci oldugu gibi supap ayari veya
zamanlama kontrolu gibi motoru elle evirmek
gerektiginde de kullanilir.
Dekompresyonkami
AVANS POZiSYONU
OHP 26
DEKOMPRESYON
42
AliSiRKEN
DiGER EKiPMANLAR -
Santrifj Tip Yag Filtresi
SANTRiFJ Tip YAG FilTRESi

Bazi motor tiplerinde santrifj yag filtresi ve kagit
filtre birlestirilmistir.
Santrifj yag filtresi; rotor gvdesi, destek yayi,
rotor kapagi ve diger gerekli paralari ierir.
Rotorgvdesi
Pompa tarafindan basilan yag filtre braketinden

sonra iki kola ayrilir. Bir kol kagit yag filtresine
gider, burada temizlenip motorun yaglanacak blmlerine basilir. Diger kol ise dogru santrifj filtre ye gider, kesme valfinden geerek rotor mili
iindeki pskrtme jetinden pskrtlr. Pskrtmenin kuvveti nedeniyle rotor gvdesi dnerek
yaratilan santrifj etki ile yag iinde bulunan karbon paraeikiarini ve diger pislikleri hizla rotor
gvdesi i duvarina arptirir. Pisliklerden arinan
yag ise filtre braketinden tekrar kartere geri dner.
Kagitfiltreelemani
r---------
Motor paralari
r----
1.0 kg/cm2 ;- -
Bypass valf anahtari
Yagsogutucusu
f---
Yagfiltresi(kagitelemanli)
-i
(Bypassvalf)
i
Yagpompasi
i
i
i
Yagszgeci
Karter
2D MOTORUNUN YAG AKIS SEMASI
43
DiGER EKiPMANLAR-
Fazla-Yakit Selenoidi, Elektrikli Yakit Pompa Kontrol Sistemi
FAZLA-VAKIT SELENOiDi
(Sira Tip Vakit Pompalan iin)
Fazla-yakit
selenoidi
Sira tip yakit pompalarinda ilk alismayi kolaylastirmak iin motora ekstra yakit gnderilmesini temin edebilecek sekilde bir selenoid ilave edilmistir. Yakit pompasinin gaz kolu bir ubuk vasitasiyla selenoid'e baglidir. Mars esnasinda selenoid devreye girerek ubugu eker. Gaz kolu
"fazla yakit" konumuna geerek mars aninda
motora fazla yakit gnderilir. Bylece motor kolay alistirilmis olur.
ELEKTRiKLi VAKIT POMPA

KONTROL SiSTEMi (EDIC),
(Sira Tip Vakit Pompalan Iin)
1,
Elektrikli yakit kontrol sistemi; motor yag basin

msiri ve kontak anahtarindan aldigi sinyal ile
alisir. Yakit pompasina kontrol eden bir elektrik
motoru vardir. Kontrol motoru bir ubuk vasitasiyla mars aninda ve stop aninda yakit pompasi
'gaz kolunu hareket ettirerek gerekli kontrolu saglar.
Yakit
FONKSiYONLARi
Kontak anahtari mars konumuna alindiginda
sistem harekete geerek yakit miktarini arttirir
ve ilk alisma kolayligi saglar.
Kontak anahtari stop konumuna alindiginda
sistem harekete geerek yakiti keser ve motoru stop ettirir.
Sistem herhangi bir nedenle yag basinci dserse de yakiti keserek motoru stop ettirir.
pompasi
Yakit pompasi gaz kolu #1
Yakit kontrol motoru
'alisma'
Yag basin msiri
Yakit kontrol
rlesi
Kontak anahtari
-ri
i
i
i
---i-
i
OHP
27
44
DiGER EKiPMANLAR
2. SiSTEMiN PARALARi
YAKIT KONTROL MOTORU
Yakit kontrol motoru devredeki
durumuna
fazla yakit
numunda)
konumuna
getirir.
kontrol rlesinin
Tahditanahtarin
terminalleri
gre ya yakit pompasi gaz kolunu

durumuna (kontak anahtari "mars" koya da yakit pompasi gaz kolunu stop
(kontak anahtari "stop" konumunda)
Kontrol motoru sadece bir yne dnebildigi iin

sisteme ilave edilen bir manivela motorun dnme
hareketini gidip-gelme hareketi sekline evirir.
Bu hareket degisimi kumanda levyesinin 9S'C lik
hareketine tekabl eder. Yine sistemde yer alan
tahdit anahtari da levyenin, kavisli hareketi esnasinda "mars", "alisma" veya "stop" konumlarinda
otomatik olarak durmalarini saglar.
OHP 27
KONTROL RLESi
Kontrol rlesi, yag basin msr ve kontak
anahtarinin konumlarina gre yakit kontrol motorunu alistim.
YAG BASiN MsiRi

Yag msiri motor yag basincini hissederek aliSir. Yag basinci 0.3 kg/cm2 (4.27 psi, 29.41
kPa) ve zerinde ise msir devreyi keser aksi
halde devreyi kapali tutar.
Eger motor ters ynde dnmeye baslarsa yag
pompasi yag basinci retemeyecegi iin msir
devreyi kapatir ve yakitin kesilmesiyle motor stop
eder.
Kontakanahtari
AM
ST
lG
3 nolu
Rle
STARTER sigortasi STB

ENGINE sigortasi IGB
Motorana
rle
1 nolu
Rle
BHA
OIL
Yag
basin
msiri
T
i
...L
OL
OL
LAND CRUISER60 (HJ, BJ 6#)
OHP 28
45
DiGER EKiPMANLAR
3. ALISMASI
G) KONTAK
ANAHTARi:
OFF* (KAPALI) START (MARS)
@ KONTAK ANAHTARi:
START (MARS) ON (AiK)
Kontak anahtari
OFF (Kapali) konumundan
START (Mars) konumuna alindiginda yakit kontrol motoru dnerek "mars" konumuna kadar gelir
ve durur. Bylece gaz kolu pozisyonu "stop" tan
"mars" konumuna gelmis olur.
Motor alisip kontak anahtari tekrar ON (Aik)

konumuna getirildiginde motor dner ve "alisma"
konumunda durur. Bylece gaz kolu pozisyonu
"mars" tan "alisma" konumuna gelmis olur.
1 Nolu Rle : OFF (Kapali)
(Kontak B'den A'ya geer)
3 Nolu Rle : ON (Aik)
Motor : dnmeye baslar

(Kontak A'dan B'ye geer)
Motor : dnmeye baslar
o
Tahdit plakasi: "alisma" konumuna gelir
Motor : "alisma" konumunda durur
Tahdit plakasi : "Mars" konumuna gelir

3 Nolu Rle
: OFF (kapali)

Motor : "Mars" konumunda durur
Kontak anahtari START (Mars) konumuna alindiginda Tr1 belirli bir sre sonra aik konumuna
geerek (Geen zaman transistrl devrede bulunan kondansatrn
sarj durumuna baglidir) 2
nolu rleyi aik durumuna geirir (kontak A'dan
B'ye geer).
Yakitkontrolmotoru
M
OL
Tahdn plakasi
D
OL
Tahdnplakasi
D
(kalinizgiler'alisma'konumunugsteriyor)
(Kalinizgiler'Mars' konumunugsteriyor)
OHP 29
"MARs" DAN "ALISMA" KONUMUNA

OHP 29
"STOP" TAN "MARS" KONUMUNA
"Kontak anahtari OFF" un anlami, Kontak

anahtarinin LOCK veya ACC konumudur.
46
DiGER EKiPMANLAR -
@ KONTAK ANAHTARi:
ON (AiK)
OFF (KAPALI)
@ TERS AliSMAYi NLEME
Kontak anahtari ON (Aik) konumundan OFF

(kapali) konumuna alindiginda motor dner ve
"stop" konumunda durur. Bylece gaz kolu po,zisyonu "alisma" konumuridan "stop" konumuna
gelmis olur.
Tr1 : OFF (Kapali)
Motor = Dnmeye baslar
Eger gaz kolu "alisma" konumunda iken motor

ters dnmeye baslarsa motor dner ve "stop"
konumunda durur. Bylece gaz kolu "alisma"
konumundan "stop" konumuna gelmis olur.
Yag basinci 0.3 kg/cm2 (4.27 Psi, 29.41

kPa)'nin altina dserse
Yag basin msr : ON (Aik)
Tr1 : OFF (Kapali)
Motor : Dnmeye baslar
Q
Tahdit plakasi : "Stop" konumuna gelir
Motor : "Stop" konumunda durur
Q
Tahdit plakasi : "Stop" konumuna gelir
Yakit kontrolmotoru
Motor : "Stop" konumunda durur
OL
(ID SOGUK-HAVADA
Tahd~ plakasi
D
HATA NLEME
ok as iri soguk havalarda yag viskozitesi
arta-
cagi iin motor alistiginda

yag basinci ge olusacaktir. Yag msiri de ge ailacagi iin tipki
ters alismayi nleme durumunda oldugu gibi
(kalinizgiler.stop. konumunugsteriyor)
"ALlSMA"'OAN "STOP" KONUMUNA
OHP 29
Tr1 transistr kapanacak ve motor tekrar "stop"

konumuna gelecektir.
Bu durumu nlemek iin Tr1 yaklasik 8 saniye
(transistrl devredeki kondansatrn desarj olma
sresi) kadar ge kapanir. Bylece geen srede
yag basinci olusarak sistem normal alistirilir.
47
DiGER EKiPMANLAR -
Emis Daraltma Mekanizmasi
EMis DARALTMA MEKANizMASi

1. TANiMLAMA
3.
Bazi dizel motorlarda kullanilan emis daraltma

mekanizmasinin fonksiyonlari sunlardir;
MOTORUN ALISMASI VE RLANTi
a. MOTORU STOP ETTiRMEK

Kontak anahtari OFF (Kapali) konumunda getiril~jginde mekanizma motora giren havanin yolunu
kapatarak motorun stop etmesini saglar.
b. MOTORUN STOP ANINDAKi TiTRESiMiNi
AZALTMAK
Motor zerinde bu mekanizma yoksa, kontak
anahtari kapali konuma getirilse bile bir mddet
hava emilip sikistirilacaktir. Bu da motorun titresimine (silkelenmesine) sebep olacaktir. Bu mekanizma ise kontak kapatilir kapatilmaz silindire
emilen havayi keserek motorun stop etmesini
saglar.
ALISMASI
Kontak anahtari ON (Aik) konumuna alindiginda VSV aik duruma geerek alistirici diyaframinin arkasini atmosfere aar. alistiricinin itmesi
ile A ve B levyeleri saat ynnde hafife dner
ve kelebek bir miktar ailir. Ailma miktari 20.
(tam kapali konumdan)'dir ve bu miktar motorun
alismasi iin yeterli hava geisine izin vermektedir.
Motor rlantide
aikligini
Rlanti
ayar
alistigi
srece kelebek
20.'lik
korur.
ailma
aisi
vidasi
alistirici
c. HAVA EMis SEsiNi AZALTMAK

Gaz pedali birakildiginda
mekanizma silindire
emilen havayi azaltarak hem emilen havanin yarattigi sesi azaltir hem de motora gereksiz hava
girisini engeller.
2. YAPiSi
Emis daraltma
dan olusur.
mekanizmasi
asagidaki
paralarOHP 30
Gaz leli
Asagidaki tablo kontak anahtari, VSV ve alistiricinin alisma konumlarini zetlemektedir.
KONTAK
ANAHTARi
ON
(AiK)
VSV.
ON
(AiK)
OFF
OFF
(KAP ALI)
(KAP
ALI)
.
AliSTiRici
Atmosferbasinci
uygulanmis
Vakumuygulanmis
.VSV: Vakum Ama-Kapama Valfi

VSV (Vakum Ama Kapama
48
Valfi)
DiGER EKiPMANLAR -
Emis Daraltma Mekanizmasi
SEYiR VEYA HIZLANMA DURUMU
MOTOR STOP ETTiRilDiGiNDE
Gaz pedalina basildiginda gaz teli C levyesini

ekerek saat ynnde dndrr. C levyesinin itmesi sonucu D levyesi saat ynnn tersine dner ve kelebegi biraz daha aar.
Kontak anahtari OFF (Kapali) konumuna getirildiginde VSV (vakum ama-kapama valfi) kapali
duruma geer ve alistirici diyaframini vakum
hattina aar. A ve B levyesi geri ekilerek kelebegi saat ynnn tersine evirir. Bylece kelebek tam kapanir ve motora hi hava giremez.
Gaz teli
Tamaik
D Levyesi
C Levyesi
Vakum
ALevyesi
OHP 30
Asagidaki diyagramdan da grlecegi gibi kelebegin aikliginin 20"den tam aik konuma gelmesi gaz pedalinin basilma miktarina baglidir.
OHP 30
NEMLi
EI gazi ekiliyse veya gaz pedali basiliyken
motor stop ettirilirse motor dnmeye devam
edecektir. nk bu durumda C levyesi D
levyesine temas edecek ve kelebegin tam
kapanmasini engelleyecektir. Bu nedenle
motQ,l'stop ettirilirkensrc hem el gazini
Tam aik
1
hem de gaz pedalini serbest birakmalidir.
Rlanti
Tam basiimis
Gazpedalina ~
basmayadevam
OHP 30
Hiz KESME
Gaz pedali birakildiginda kelebek tam aik konumundan 20.'lik aikliga dnerek motora giren havayi kisar. Bylece emis sesi de azaltilmis olur.
49
ARIZACILlK -
Tanimlama, Arizacilik Yntemleri
ARIZACILIK
TANiMLAMA
Ariza bulma sirasinda mantiksal bir yol izleyerek
arizayi daha komplike hale getirmek veya abuk
zmler ile problem giderilmeye alisilirken istenmeyen onarimiara sebep olmak mmkndr.
Bu nedenle arizaya su sekilde yaklasmak gereklidir.
1.
ARIZAYI YENiDEN YARATMAYA
AliSiN
nce nyargidan kainarak problemi degerlendirmeli ve kesin sonu iin acele karar vermemelidir. Problem hakkinda
net bilgiler olmadan
yapilan mdahaleler daha sonra problemi daha
karisik hale getirebilir. Msteriye sorular sorarak
ariza ve belirtileri hakkinda kesin veriler elde
edilmelidir. Daha sonra bu veriler isiginda
prob-
lem yeniden yaratilmaya alisilmalidir.
2. GEREKTEN PROBLEM VAR MI

Sikayeti incelerken gerekten bir aksaklik olup
olmadigini ve aracin limitlerini gzden geirin.
Tamir edilemiyecek cins problemleri kabul etmek
hem zaman kaybina hem de msterinin gveninin sarsilmasina neden olur. Aracin arizasiz haline alisik olursaniz ariza anindaki farki kolayca
anlayabilirsiniz.
3. MUHTEMEL SEBEPLERi BELiRLEYiN

Sebepleri incelerken aracin daha nce ayni sikayet nedeni ile tamir edilip edilmedigini ve arizaya
neden olabilecek
btn ipucu ve faktrleri
gz-
den geirin.
4. MU,HTEMEL ARIZA BLGESiNi KONT~}
EDIN
Kontrolu sistematik bir sekilde yapin. Rastgele
yapilan kontrol islemi karistirir, karmasa ve istenmeyen sonulara gtrr. Kontrol esnasinda test
cihazi ve l aleti kullanin. Bu sizi daha saglikli
ve kesin sonuca ulastiracaktir.
ARIZACILIK YNTEMLERi
1. MOTOR AliSMiYOR
Problem gerekte
konudur.
biribirinden bagimsiz iki ayri
1) Mars hizi ok dsk oldugundan motor alismiyor

2) Motor normal dnyor ancak alismiyor.
50
Bu iki problem degisik nedenlerle olabilecegi iin

ayri ayri ele alinmalidir.
ARIZACILlK -
MARS HIZI OK DSK,MOTOR AliSMiYOR

Bu problemin sebebi motorun dnmeye karsi gsterdigi diren (sikisma v.s) olabilecegi gibi mars
motoru da arizali olabilir.
Asiri zor
DNME DiRENCiNi KONTROL EDiN
@ MARS MOTORU VOLTAJINI KONTROL EDiN
TAMiR EDiN
TAMiR EDiN
Dogru Degil
TAMAM
Kt
(ID MARS
MOTORUNU
KONTROL
EDiN
CD Motoru anahtar yardimi ile evirin. Eger dnmede zorluk tesbit edilmisse muhtemel sebepler:
.
.
.
.
.
Motor iinde sikisma (piston, sekman v.s,)

Yakit pompasinda sikisma,
Zamanlama dislileri arasinda yabanci madde,
TAMiR EDiN VEYA DEGiSTiRiNI
Kontakanahtarii
devresi
Terminal 50
Diger dnen paralarda byk dnme direnci,

Soguk havalarda uygun olmayan yag kullanimi
Eger krank mili dnmekte ok zorlaniyorsa

yukaridaki hususlari dikkatlice kontrol edin
ve hasari tamir edin veya hasarli parayi degistirin.
@ nce ak terminalleri arasindaki voltaji (V1) ln.

Mars aninda 9.6 V (12V.luk sistemlerde) okunuyorsa ak normal demektir.
Ak normal ise 30 nolu terminalden (V2) ve
50 nolu terminalden (V3) voltaj ln. Mars
aninda bu noktalarda en az 8 V okunmalidir.
Eger okunmuyorsa mars kablosunu, mars rlesini, ak ile mars motoru arasindaki btn
devreyi kontrol edin. Hasarli bir para bulunursa tamir edin veya degistirin.
(ID Mars motQrunu skqn, inceleyin, gerekliyse

dagitarak hasarli paralarini tamir edin veya
degistirin.
NEMLi!
skmeden ewel nce akn~n negatif (-) terminalini skn. Eger sklmezse ak voltaji mars motorunda bulunacagi iin skme esnasinda anahtarin akim
ucu ile gvde arasina degmesiyle kisa devre yapacaktir.
Mars motorunu
51
ARIZACILlK -
MOTOR NORMAL DNYOR, FAKAT AliSMiYOR

Bu durumda problem yakit sisteminde, kizdirma sisteminde olabilir veya silindir kompresyonu dsktr.
N iSiTMA SiSTEMiNi
KONTROL EDiN
., CD KI.~DIR~~
iKAZ ISIGI Y~NMA

SURESINI KONTROL EDIN
Belirlenen srenin 'ITAMiR EDiN VEYA DEGiSTiRiNI

disinda
TAMAM
Arizali
@KIZDIRMA RLESiNi KONTROL EDiN

-i-TAMAM
ITAMiR EDiN VEYA DEGiSTiRiNI

Arizali
<:ID
1
KIZDIRMA BUJiLERiNi
KONTROL EDiN
TAMAM
@ENJEKTRLERE
VAKIT
DEGisTiRiN
Yok veya az geliyor

GELivOR. MU, KONTROL EDiN
1
TAMAM
<ID
* (SONRAKi SAYFAYA GEiN)
MOTOR KOMPRESYONUNU
ENJEKTR MEMELERiNi
Li
KONTROL EDiN
Dsk
HASARli PARALARi TAMiR

EDiN VEYA DEGisTiRiN
KONTROL EDiN
@ENJEKTR BASINCINI KONTROL EDiN
Belirlenen
TEMiZLEYiN,
degerden dsk
VEYA DEGisTiRiN
AYARLAYiN
TAMAM
rJ) PSKRTME ZAMANiNi KONTROL EDiN
Yanlis
TEMiZLEYiN,
AYARLAYiN
VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
Arizali
FAZLA YAKIT SELENOiDiNi
KONTROL EDiN (VARSA)
LTAMiR EDiN VEYA DEGiSTiRiNI
TAMAtV1
@ ELEKTRiKLi Yf'KIT KONTROL SiSTEMiNi

KONTROL EDIN (VARSA)
TAMAM
(SONRAKi SAYFAYA GEiN)
52
Arizali
LTAMiR EDiN VEYA DEGiSTiRiNI
ARIZACILlK -
. (NCEKi
SAYFADAN)
YAKIT SiSTEMiNDE KAAK VE

HAVA KONTROL YAPiN
YAKIT BORULARINI KONTROL EDiN

Gevsek
bagiantiiiTAMiR
veya
hasarli
TAMAM
YAKIT FiLTRESiNi VE SU
AYIRICISINI KONTROL EDiN
Yanlis montaj
veya hasarli
~AMiR
TAMAM
BESLEME POMPASINI KONTROL EDiN
Yakit kaagi var
(SIRA Tip YAKIT POMPASI)

YAKIT SiSTEMiNDE
TiKANiKLIK
KONTROL YAPiN
YAKIT HORTUMLARINI KONTROL EDiN
Dolanmis veya
bklms
ITAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
ITEMiZLEYiN
TAMAM
YAKIT FiLTRESiNi
KONTROL EDiN
VE SU AYIRICISINI
Kirli
VEYA
DEGisTiRiN
TAMAM
EKV ALFiN i KONTROL
Tikali
Arizali
KONTROL EDiN
TAMAM
Arizali
YAKIT POMPASINI KONTROL EDiN
TAMAM
YAKIT KESME SELENOiDiNi KONTROL EDiN
(DiSTRiBTR Tip YAKIT POMPASI)
Arizali
ITAMiR EDiN VEYA ~EGiSTiRiNI
53
ARIZACILlK
- Arizacilik Yntemleri
CD Kontak anahtari G veya ON (Aik) konumuna alindiktan sonra kizdirma ikaz lambasi[lin
yanik kalma sresini ln. Eger sre standart degerden farkl.i ise kizdirma zamanlayicisi veya, su sicaklik msiri arizali olabilir.
Kizdirma ikaz isigi sresi, n isitma sistemine ve motora gre farkli olacagindan ilgili
model iin tamir kataloglarina bakin.
<ID Enjektr basincini test manometresi ile ln.

Manometredeki sapmalar su nedenlerden olabilir.
.
.
.
Meme ignesi rahat hareket etmiyor

Tikaniklik
Yanlis basin ayari
Meme iinden basin kaagi
@ Kontak anahtarini G veya ON (Aik) konumuna aldiktan sonra kizdirma rlesinin sesini dinleyin. Eliniz ile rlenin alisirken ikardigi sesi (titresimi) hissedin. Eger alismiyorsa ya rle bozuktur yada elektrik devresi kopuktur.
Depo
(IDKizdirma
bujilerinin baglantilarini skn. Avometre kullanarak kizdirma buji terminali ile

sasi arasinda geirgenlik olup olmadigini
kontrol edin. Eger geirgenlik yoksa bujiyi
degistirin.
@ Enjektrlerden yakit borularini skn. Mars

yardimi ile motoru evirerek pompanin yakit
basip basmadigini grn.
NEMLi !
Mars aninda borularin altina bir kap koyarak yakitin etrafa siramasina engelolun.
Daha sonra btn yakit bulasiklarini temizleyin.
@ Motor kompresyonunu lerken silindiriere yakit basilmasini nlemek iin, yakit kesme selenoidinin veya yakit kontrol motorunun soketini ikartin.
Kompresyon kaaklarinin sebepleri sunlar olabilir.
.
.
.
.
.
54
Sikismis, asinmis veya kirilmis piston segmani

Asinmis veya hasarli piston ve silindir.
Hasarli supaplar
Silindir kapak contasindan kaak
Enj~tr memelerinden basin kaagi veya

kizdirma buji yuvalari
Bklms piston kolu
Enjektr
memesi
ENJEKTRTESTALETI
(j) Yanlis pskrtme zaman ayarina sebep olabilecek hususlar:
Yanlis zaman ayari
Gevsek pompa baglantisi

Yanlis zamanlama dislisi ve triger ke.yiSI
veya montaji
Asinmis zamanlama dislileri
ARIZACILlK
Kontak anahtariniSTART
getirin ve
yakit kontrol
asagidaki
sekilde
muna
Arizacilik
Yntemleri
(Mars) konumuna
motorunun
gaz
gsterildigi gibi "mars"
getirip getirmedigini
kontrol
kolunu
konu-
edin.
Gaz kolu
Yakil kanlrol
moloru
Eger
kontrol motoru
kumanda
reket ediyorsa, ubugu

rar deneyin. Hareket
lem yakit pompasi
motor
ubugu
pompadan
normale
ayirarak tek-
dnmsse
kremayerinde
nalIerininvoltajiniln. lmde
IGB EX
a::i
i-
On
ON
On
ON
Off
OFF
Off
a::i
:E
(5
ci
(/)
a::i
MOTOR
START
OIL
(/)
Ak
ALISMA
KONTAK
ANAHTARi
asagidaki di-
yararlanin.
STB
prob-
olabilir.
Eger
hala zor alisiyorsa kontrol rlesi termi-
yagramdan
zor ha-
O O O
O O O O - O -
- - O
O
- O
- O O
- O O
vollajiolacak
Vollaj olmayacak
55
ARIZACiliK -
2. YANliS RLANTi DEVRi

Eger msteri yanlis rlantiden (dsk veya yksek) sikayet ediyorsa, belirtileri ve ne zaman meydana
geldigi konusunu dikkatle sorusturun. Yanlis rlanti devri normalde arizali yakit sisteminden veya dsk
kompresyondan kaynaklanir. Ancak ok basit bir ayarsizlik da ayni arizaya neden olabilir.
GAZ KUMANDA VALFiNi KONTROL EDiN

(HAVAli
Sikismis veya
gevsek
GOVERNRL ARALAR iiN)
! TAMAM
Tikali
HAVA FiLTRESiNi
KONTROL EDiN
.ITEMiZLEYiN VEYA DEGisTiRiN

ok dsk
i AYARLAYiN
HAVA
YAKIT SiSTEMiNi KONTROL EDiN
Hava var
i
SiSTEMDEN
HAVASiNi AliN
TAMAM
KONTROL EDiN
~AMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
+
YAKIT FiLTRESi VE SU AYIRICISINI
KONTROL EDiN
Yanlis montaj
veya hasarli
ITAMiR EDIN VEYA DEGISTIRINl
TAMAM
(SIRA Tip YAKIT POMPALARINDA)
Kaak var
TAMAM
YAKIT SiSTEMiNDE TiKANMA KONTROL YAPiN
+1
HORTUMLARiKONTROLEDiN
Bklms
TAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
YAKIT FiLTRESi VE SU AYIRICISINI
KONTROL EDiN
Kirli
ITEMiZLEYiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
YAKIT DEPOSU VAKUM VALFiNi
KONTROL EDiN
Yapisik
ITAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiNI
TAMAM
KONTROL EDiN
TAMAM
56
Arizali
ARIZACiliK
Arizacilik
Yntemleri
(NCEKi SAYFADAN)
j TAMAM
Arizali
TAMiR
. TAMAM
Atesleme yok
CDBTN siliNDiRLERDE ATESLEMEKONTROLYAPiN
"iTAMiR
EDiN VEYA
DEGisTiRiN
TAMAM
ok dsk veya
silindirler arasi
cv MOTOR KOMPRESYONUNUKONTROL EDiN

i
fark ok fazla
i TAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
PSKRTME ZAMANiNi KONTROL EDiN
Yanlis
i AYARLAYiN,
i
VEYA
TAMiR
EDiN
DEGisTiRiN
TAMAM
Arizali
YAKIT POMPAS/NI KONTROL EDiN
i AYARLAYiN,
VEYA
CD Motoru rlantide alistirin. Her bir silindire

ait enjektr borularini gevseterek motoru tekletin ve devir dsme miktarini not edin. Silindirlerden birisi tekletme aninda devir dsmesine sebep olmaz ise veya ok az etkili olursa o silindirin kompresyon basinci dsk, enjektr memesi tikali veya ikis valfi arizali
olabilir.
TAMiR
EDiN
DEGisTiRiN
cv Eger silindirler arasi kompresyon farki varsa

bu farklilik yanma verimi ve yanma sonu basincini da etkiliyecektir. Bu durumda motorun devri sabit bir degerde durmaz. Dsk
kompresyonun nedeni iin 54. sayfada @
maddeye bakin.
(ID 54. sayfada (j) maddeye bakin.
Tekletme aninda borudan gelen yakit miktari

da sistemdeki ariza hakkinda fikir verebilir.
.
.
Eger yakit zayif
geliyorsa
ikis
valfi veya
yayi arizali olabilir.
Eger yakit yeterince kuvvetli geliyorsa,

kompresyon standart degerinden dsktr
veya enjektr memesi arizalidir.
NEMLi !
Motor tekletmesi yapilirken bir miktar yakit
etrafa sirayacaktir. isiniz bittiginde mutlaka
yakit birikintilerini temizleyin.
57
i
i
ARIZACILlK -
3. MOTOR DEVRi OK YKSEK VE RLANTiYE DSMYOR

Eger gaz pedali birakildigi halde motor devri rlantiye dsmezse, bu problemin nedenleri sunlar olabilir.
a. Arizali gaz teli
b. Gaz kumanda valfi (Eger havali governr kullaniliyorsa).
Gaz kumanda valfi arizalanmissa veya valf
milinde bosluk varsa buradan ieri emilen hava rlanti devrini ykseltir.
c. Yakit pompasi
.
.
Kumanda mili (Kremayer)

tip yakit pompalarinda)
sikismis
(Sira
Havali governrden kaak (Yirtik diyaf-
ram veya hasarli emis hortumu sebep olabilir).
Mekanik governr baglantisinda sikisma.
AYARLAYiN,TAMiR EDiN
VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
GAZ KUMANDA VALFiNi KONTROL EDiN
(HAVAli GOVERNR VARSA)
---,
~
TAMAM
HAVAli GOVERNRN HAVA KAAGINI KONTROL

EDiN (VARSA)
Arizali
TAMAM
Arizali
AYARLAYiN, TAMiR EDiN

VEYA DEGisTiRiN
4. DSK MOTOR GC
Motordan kaynaklanan g dsklgnn nedenleri; genellikle emme/egzoz sistemi ve yakit sistemidir. Buna ragmen motor g dsklgne;
debriyaj kairmasi, siki ayarlanmis frenler, hatali
hiz gstergesi veya yanlis ebattaki lastik de sebep olabilir.
Motor gc ve verimlilik bir ok faktre bagli ol-
dugundan her bir sistem ve paranin detaylariyla

incelenmesi gerekmektedir. Basit olarak egzoz
gazinin rengine bakarak problem tanimi yapabiliriz. Egzoz renkleri syle tanimlanabilir.
1) Yetersiz egzoz gazi
2) Beyaz egzoz gazi
3) Siyah egzoz gazi
58
ARIZACILlK -
DSK MOTOR GC VE YETERSiZEGZOZ GAZI

Yetersiz egzoz gazi motora yetersiz miktarda yakit verildigi anlamina gelir. Bu durumda yakit miktarinin
azligioraninda motor gc dsk olacaktir.
CD GAZ
KUM~NDA
VALFi TAM AiLMA
KONTROLU
YAPiN
---+1 GAZ TEli VE BAGLANTILARINI

KONTROL EDiN
i
TAMAM
YKSZ MAKSiMUM
KONTROL EDiN
Hatali takilma
IAYARLAYIN VEYA TAMiR EDiN
IAYARLAYIN VEYA TAMiR EDiN
MOTOR DEVRiNi
YAKIT SiSTEMiNDE KAAK, siziNTi

HAVA KONTROL YAPiN
VEYA
Hava var
ISiSTEMDENHAVASiNiAliN
KONTROL EDiN
YAKIT FiLTRESiNi VE
SU AYIRICISINI KONTROL EDiN

Yanlis baglanti
veya hasarli
Yakit kaagi

TAMAM
YAKIT SiSTEMiNDE
-+1
TiKANiKLIK
KONTROL YAPiN
YAKIT HORTUMLARINI KONTROL EDiN

TAMAM
YAKIT FiLTRESiNi VE
Bklms veya
irilmis
Kirli
TAMAM
YAKIT DEPOSU KAPAGI VAKUM VALFiNi
KONTROL EDiN
Tikali
TAMAM
KONTROL EDiN
Arizali

KONTROL EDiN
Arizali
TAMAM
59
ARIZACILlK
(NCEKi SAYFADAN)
i
i
TAMAM
~
ENJEKTR MEMELERiNi
i
i
i
KONTROL EDiN
1--1 (ID ENJEKTR
BASINCINI KONTROL EDiN
ok dsk
TEMiZLEYiN,
. TAMAM
CD
Arizali
AYARLAYiN
VEYA DEGisTiRiN
iTEMiZLEYiN,
AYARLAYiN
VEYA DEGisTiRiN
Havali governrl motorlarda, gaz pedalina

tam basildiginda
gaz kumanda
aildigini kontrol edin.
valfinin
tam
Distribtr tip yakit pompalarinda gaz pedalina tam basarak ayar levyesinin maksimum
devir ayar vidasina dayandigini kontrol edin.
Maksimumdevir
ayarvjdasi
Azalir
)
\~~i'
Kapak somunu
SIRA TIp YAKIT POMPASI
Maksimum
devirayarvidasi
DisTRiBTR
Tip YAKITPOMPAsi
Rlanii ayar vidasi
@ Gaz pedalina tam basarak motorun devrini

kontrol edin. Eger yksz motordaki maksimum devir verilen degerden farkli ise maksimum devir ayar vidasi yardimiyla ayarIayin. Ayarlama bitince ayar vidasini mhrleyin.
DisTRIBTRTip YAKIT POMPASI
Eger yukarida ayarlanan maksimum motor

devrinden sonu alinmassa, governr
kontrol edin.
(ID ok yksek enjektr basinci az miktarda yakitin pskrtlmesine neden olur. Bu da motor gcn dsrr. Bunun nedeni iin 54.
sayfada @ maddeye bakin.
60
ARIZACILlK -
DSK MOTOR GC VE BEYAZ EGZOZ DUMANi

Eger motor gcnn dsklg ile birlikte beyaz egzoz dumani da tesbit ediliyorsa, problem yakit sisteminde veya motorun kendisinde olabilecegi gibi yanlis motor ayarindan da kaynaklaniyor olabilir.
ok dsk
ALISMA SICAKLIGINI KONTROL EDiN
.ITAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
YAKiTiN
iiNDE
SU KONTROL YAPiN
ok fazla su
'
+1
.1
TEMiZLEYiN VEYA DEGisTiRiN
.1
.1

..
VEYA DEGISTIRIN
TAMAM
MOTOR KOMPRESYONUNU
Dsk
KONTROL EDiN
TAMAM
Yanlis
MOTOR ALISMA SICAKLIGINI KONTROL EDiN
TAMAM
G) Yakitin
kendi kendine yanabilmesi iin silindir ierisinde havanin yeterince sikistirilmasi

ve isitilmasi gerekir. Eger hava yeterince sikistirilmasina ragmen hava sicakligi dskse
yanma gecikecektir. Eger piston st l noktayi getikten sonra yakit pskrtlrse, yanmamis yakit egzoz gazinda beyaz dugiana
5.bep olacaktir. Bu problem dizel vuruntusu
seklinde kendini gsterir.
@ Eger su ayiricisinda su varsa suyun yakit

pompasina kadar gidip gitmedigini kontrol
edin. Yakit deposu da bosaltma tapasindan
kontrol edilmelidir. Bosaltma tapasi aildigin-. .
da nce su gelecektir. nk su yakittan
daha agirdir. Depoda bulunan suyun sebebi
depo kapagi veya sulu yakit olabilir.
Arizali
1-
Q:tDsnk
AYARLAYIN, TAMiR EDiN

.IVEYA DEGisTiRiN
kompri'!c:yon
basinC'i
h::iv~eterin-
ce isitilmasini engeller. Bu nedenle pskrtlen yakit tamamen yanmaz ve beyaz egzoz

dUrrigoma dnsr. Dsk kompresyonun
nedeni iin, 54. sayfada @ maddeye bakin.
@_Asiri gP- kalml$ bir pskrtme zamanida
yanmaml$ vakitin eczozdan beyaz duman
seklinde atilm::i!=:in::ineden olur. Yakitin yan~i
demek motor gcnn de dsmesi
demektir. Atesleme zamaninin gecikme
nedeni iin, 54. sayfada (f) maddeye bakin.
61
ARIZACiliK
Yntemleri
Arizacilik
DSK MOTOR GC VE sivAH EGZOZ DUMANi

Siyah egzoz dumani tamamlanmamis yanma sonucu olusur ve problemi n nedeni motorun kendisinde,
yakit sisteminde, hava giris sisteminde (hava filtresi) veya yanlis motor ayarinda aramak gerekir. Genellikle asiri yakit tketimi de beraberinde gelir.
CD
Dsk kompresyon basinci havanin yeterince isitilmamasina neden olur. Isitilmamis havaya pskrtlen yakit da iyice yanmadan
siyah egzoz dumani seklinde disari atilir.
Dsk kompresyon basincinin nedeni iin,
54. sayfada @ maddeye bakin.
@ Asiri yakitin pskrtlmesi ve kt pskrtme sekli (Damlarna, hatali pskrtme) kt

yanmaya neden olur. Neticesinde de siyah
duman olusur ve motor gc dser. Bu
problemin nedenleri:
62
Pskrtme basincinin ayari yanlis

(ok dsk basin)
.
.
Basin yayinin kirilmasi veya yorulmasi
Meme ignesi ile meme yuvasinin iyi temas

etmemesi (Pislik neden olabilir)
Meme ignesinin sikisarak aik kalmasi
(ID Eger pskrtme zamanina ok avans verilmisse hava yeterinceisinmadan yakit pskrtlms olacagi iin yanma dzgn olmaz.
Bu olay neticesinde motor gc dser, siyah egzoz dumani ve dizel vuruntusu ortaya ikar, dsk devirlerde de devir gezintisi
tesbit edilir. Erken pskrtmenin ana nedenleri iin, 54. sayfada (!) maddeye bakin.
ARIZACILlK -
5. DizEl VURUNTUSU
Dizel vuruntusu, yakitin pskrtlmesi
mesi neticesinde duyulur.
aninda adeta patlayarak yanmasi ve basincin ok hizli yksel-
MOTOR ALISMA SICAKLIGINI KONTROL EDiN
ok dsk
TAMAM
KONTROL YAPiN.
ok fazla su var
TEMiZLEYiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
Tikali
HAVA FiLTRESiNi
KONTROL EDiN
TAMAM
ok dsk
MOTOR KOMPRESYONUNU
TAMiR EDiN VEYA ARizAli
KONTROL EDiN
PARALARi DEGisTiRiN
TAMAM
ENJEKTR MEMELERiNi
KONTROL EDiN
ENJEKTR BASINCINI KONTROL EDiN
ol< dsk veya

ok yksek
PSKRTMEYi
KONTROL EDiN
PSKRTME ZAMANiNi
KONTROL EDiN
i uygun
degil
.
1
TEMiZLEY~~, ~Y~RLAYIN
VEYA DEGISTIRIN
TAMAM
Yanlis

VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
Arizali
YAKIT POMPASINI'KONTROL
EDiN

VEYA DEGisTiRiN
CD
61. sayfada
CD
maddeye bakin.
@ 61. sayfada @ maddeye bakin.

(ID Silindir iindeki dsk kompresyon basinci
sicakligi da dsrr. Dsk isida yakit ge
yanar ve dizel vuruntusu ortaya ikar.
Dsk kompresyon basincinin ana nedenleri
iin, 54. sayfada @ maddeye bakin.
@ Pskrtmenin basinda yakitin fazla verilmesi

yanma aninda basincin ok ani ykselmesine neden olur. Bu ani basin artisi da dizel vuruntusu seklinde duyulur. Dizel vuruntusunu nlemek iin pskrtmenin baslangicinda yakit miktari dsk tutulmali daha sonra bu miktar arttirilmalidir.
63
ARIZACILlK
- Arizacilik Yntemleri
Eger pskrtmenin baslangicinda fazla yakit

verildiginden sphe ediliyorsa uygun enjektrn kullanilip kullanilmadigini kontrol edin
(Kullanilan enjektr memesi para katalogundan kontrol edilebilir). Normalden uzun sren yanmanin nedenleri asagidadir:
Pskrtme basincinin dsk olmasi (Atomizasyonu engeller)
ok yksek pskrtme basinci
Meme ucunda karbon birikintisi olmasi
.
.
.
.
(ID Dizel vuruntusuna neden olan yanlis pskrtme zamaninin iki nedeni olabilir:
Avansli ateslemezamani,siyah egzoz

dumani olusturur.
Rtarli ~tAsleme zamani, beyaz egzoz
dumani olusturur
Yanlis atesleme zamaninin nedeni iin 54.
sayfada (j) maddeye bakin.
~
Meme ignesinin sikisarak aik kalmasi
6. ASIRI YAKIT TKETiMi

As iri yakit tketiminde problem motorun kendisinde veya yakit sisteminde olabilecegi gibi, debriyaj
kairmasi, siki ayarlanmis fren, yanlis seilmis lastik ve yanlis lastik havasi da asiri yakit tketimine
neden olabilir. Ayni zamanda hiz gstergesi de asiri yal<it tketimi hakkinda yanlis bilgi veriyor olabilir.
Aracin kullanilma sartlari ve yk durumu da yakit tketimi ile yakindan ilgili oldugundan dikkatle incelenmelidir.
Tikali
.ITEMiZLEYiN
VEYADEGisTiRiNi
TAMAM
YAKIT SiSTEMiNDE KAAK KONTROL YAPiN
Gevsek baglanti
veya hasarli
.[TAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
TAMAM
YAKIT FiLTRESiNi VE
[TAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
! TAMAM
TAMAM
64
Yakit kaagi
.1"TAMiR EDiN VEYA DEGisTiRiN
ARIZACILlK -
. (NCEKi
SAYFADAN)
TAMAM
CD MOTOR KOMPRESYONUNU
i-TAMAM
ENJEKTR MEMELERiNi
TAMiR EDiN VEYA HASARli
Dsk
KONTROL EDiN
.1
KONTROL EDiN
ENJEKTR BASINCINI KONTROL EDiN
ENJEKTR MEMELERiNi
ok dsk
Uygun degil
PSKRTMEYi
t
PARAYi DEGisTiRiN
TEMiZLEYiN, AYARLAYiN
VEYA DEGisTiRiN.
KONTROL EDiN
TAMAM
(ID
ZAMAN MEKANizMASiNi
Yanlis
PSKRTME ZAMANiNi KONTROL EDiN
.1
AYARLAYiN,
TAMiR EDiN
VEYA DEGisTiRiN
i TAMAM
i YAKIT POMPASINI KONTROL ET
Arizali
.1
i.
POMPAYI
AYARLAYiN,
.
~. .. TAMiR
EDIN VEYA DEGISTIRIN
CD Dsk kompresyon basinci havanin yeterince isitilmasina engelolur. Bunun sonucunda

da kt yanma ve dsk motor gc ortaya ikar. Belirli bir gc motordan alabilmek
iinde daha fazla gaz pedalina basmak gerekir. Bu da yakit tketimini arttirir. Dsk
kompresyonun ana nedenleri iin, 54. sayfada @ maddeye bakin.
@ 62. sayfada (2) maddeye bakin.

(ID Yanlis pskrtme zamani tamamlanmamis
yanmaya ve dsk motor gcne sebep
olur. Ayni gc almak iinde daha fazla yakit tketmek gereklidir. Yanlis atesleme zamaninin nedenleri iin, 54. sayfada (j) maddeye bakin.
65
MOTOR AYARLARi -
MOTOR AYARLARi
AMALAR
HAZiRliKLAR
.
.
.
.
.
.
.
.
.
MOTOR
Pskrtme zamani ayar prosedrn grenmek.

Rlanti ve maksimum devir ayar prosedrn grenmek
Kompresyon basinci kontrol prosedrn ~grenmek
SST 09275-54010
Pompa elemani strok lme takimi
09275-54020
Maksimum devir ayar vidasi kilit somun anahtari
(HAC'li yakit pompasi iin)
09992-00024
Kompresyon saati
Komparatr
8.5-10 mm (0.335-0.394 in.) Metal takoz (ACSD'1i yakit pompasi iin)
Devir saati
2L veya 3L
~SKRTME ZAMANI
-- .-A
~ -if
1. SSTVE KOMPARATRN
TAKILMASI
(a) Yakit pompasinin dagitici kafa tapasindan tapa civatasini skn.

(b) Dagitici kafa tapasinin civata deligine SST (Pompa
elemani strok lme takimi) ve komparatr takin.
SST 09275-54010
2. 1 NOLU VEYA 4 NOLU SiLiNDiRLERiN 25-30'

N'YE AYARLANMASi
Krank kasnagini sente isaretinden 25-30' saat ynnn tersine evirin.
OHP 31
3. ACSD AVANSININ SERBEST BiRAKiLMASi

(ACSD*'Li MOTOR)
(a) Bir tornovida kullanarak, soguk alistirma levyesini
yaklasik 20' saat ynnn tersine dogru evirin.
(b) Soguk alistirma levyesi ve termo vaks ubugu
arasina metal takozu yerlestirin.
* ACSD
66
Otomatik Soguk alistirma Cihazi
MOTOR AYARLARi 4.
PSKRTME
ZAMANI
AYARI
(a) Komparatr sifirlayin.

(b) Komparatr sifirda iken krank mili kasnagini saat ibresi dns ynnde veya tersine hafife dndrerek,
ibrenin O mm'den sapmadigini gzlemleyin.
(c) Krank mili kasnagini saat ynnde yavasa dndrerek sente isareti ile kasnak zerindeki entigi karsilastirin.
(d) Pompa elemaninin strogunu ln.
Eleman stroku:
ACSD'1i
0.54-0.66 mm (0.0213-0.0260 in.)

ACSD'siz
0.84-0.96 mm (O.0331-0.0378 in.)
OHP 31
(e) Asagidaki somun ve civatalari gevsetin.

(1) Yakit pompasi tarafinda, yakit borularinin drt
somunu gevsetin.
(2) Yakit pompasinin oturdugu, yakit pompasini
tutan iki civatayi gevsetin.
(3) Triger kayis muhafazasindaki yakit pompasini
tutan iki civatayi gevsetin.
(f) Yakit pompa gvdesini yavasa evirerek, pompa

elemani strogunu ayarlayin.
Eger strok standart degerden kkse, pompayi motora dogru itin.
Eger strok standart degerden bykse, pompayi motordan uzaklastirin.
OHP 31
(g) Asagidaki civata ve somunlari sikin.

(1) Triger kayis muhafazasindaki, yakit pompasini
tutan iki civatayi sikin.
Torku: 210 kg-cm (15ft-Ib, 21 N.m)
Pompa elemani strogunu tekrar kontrol edin.
(2) Yakit pompasinin oturdugu, yakit pompasini
tutan iki civatayi sikin.
Torku: 185 kg-cm (13 ft-Ibi 18 N.m)
(3) Yakit borularinin drt somunu sikin.
Torku: 250 kg-cm (18 tt-Ibi 25 N.m)
67
MOTOR AYARLARi
Rlanti Devri ve Maksimum Devir Ayari
5. METAL TAKOZU SKN (ACSD'Li)

6. SST VE KOMPARATRN SKLMESi
(a) SST ve komparatr skn.
SST 09275-54010
(b) Dagitici kafa tapasinin tapa civatasini yeni bir conta
ile takin.
Torku: 170 kg-cm (12 tt-Ibi 17 N.m)
7. MOTORU AliSTiRARAK
YAPiN
siziNTi KONTROL
RLANTi DEVRi VE MAKSiMUM

DEViR AYARI
1.
BASLANGi
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
(f)
(g)
Rlanti devir ayar vidasi
SARTLARI
Motor normal alisma sicakliginda

Hava filtresi takili
Btn aksesuar anahtarlari kapali
Btn vakum hatlari takili
Supap bosluk ayari dogru
Pskrme zamani ayari dogru
Sanziman "N" konumunda
2.
DEViR SAATiNi
3.
RLANTi
BAGLA YiN
DEViR AYARI
(a) Gaz pedali serbest birakildigi zaman, ayar levyesinin rlanti devir ayar vidasi ile temas edip etmedigini kontrol edin.
Eger temas etmiyorsa, baglantisini ayarlayin.
(b) Motoru alistirin
(c) Rlanti devrini kontrol edin.
Gaz pedalini
serbest birakin
Rlanti devri asagida gsterildigi gibi tamir

kataloglarinda verilmistir.
Rlanti devri:
700 d/d MIT (LX hari)
(d) Rlanti devir ayari
.
.
.
Rlanti devir
ayar vidasi
OHP 32
68
.
.
Gaz baglantisini skn.

Rlanti devir ayar vidasi zerindeki kontra
somunu gevsetin.
Rlanti devir ayar vidasini evirerek, rlanti
devrini ayarlayin.
Kontra somunu sik in ve rlanti devrini tekrar
kontrol edin.
Gaz baglantisini takin.
Rlanti devrini ayarladiktan soma, gaz baglantisini ayarlayin.
MOTOR AYARLARi
- Rlanti Devri ve Maksimum Devir Ayari

4. MAKSiMUM DEViR AYARI
(a) Gaz pedalina tam basildiginda, ayar levyesinin maksimum devir ayar vidasi ile temas edip etmedigini
kontrol edin.
Eger temas etmiyorsa, gaz baglantisini ayarlayin.
(b) Motoru alistirin.
(c) Gaz pedalina tam basin.
(d) Maksimum devri kontrol edin.
Maksimum devir asagida gsterildigi gibi tamir
kataloglarinda verilmistir.
Maksimum devir: 4700 d/d
(e) Maksimum devir ayari.

Gaz baglantisini skn.
Maksimum devir ayar vidasinin mhrn
kesin.
HAC'li
.
.
Maksimum devir ayar vidasinin kontrol somununu gevsetin.

Kontra somu(1unu SST kullanarak gevsetin (HAC'li)
SST 09275-54020
Maksimum devir ayar vidasini dndrerek

maksimum devri ayarlayin.
Maksimum
devirayar
vidasi
OHP 32
Kontra somunu sikin.
HAC'li motorda, kontra somununu SST ile sikin.

SST 09275-54020
Maksimum devri tekrar kontrol edin.
.
.
.
Gaz baglantisini tekrar baglayin.

Maksimum devri ayarladiktan sonra gaz baglantisini
ayarlayin.
Maksimum devir ayar vidasini yeni bir mhr

ile mhrleyin.
69
MOTOR AYARLARi
Kompresyon Kontrol
KOMPRESYON KONTROL
NERi: Eger bir g kaybi, asiri yag sarfiyati ve asiri
yakit tketimi var ise kompresyon basincini ln.
1.
MOTORU ISITiN VE STOP EDiN.

Motorun normal alisma sicakligina ykselmesine izin
verin.
2. YAKIT POMPASI SOKETiNi (YAKIT KESME

SELENOiDi) AYiRiN
3. KIZDIRMA BUJiLERiNi SKN (Sayfa 86'ya bakin)
4. KOMPRESYON BASiNCiNiN KONTROL
(a) SST ara parasini kizdirma bujisi deligine vidalayin.
SST 09992-00024 (09992-00121)
(b) Kompresyon saati SST'sini SST ara parasina baglayin.

SST 09992-00024 (09992-00121, 09992-00211)
(c) Gaz kumanda valfini tam ain.
(d) Marsa basarken, kompresyon basincini ln.
NERi: Daima motor devrini 250 d/d ve daha yukarisina ikarabilen tam sarzli bir ak kullanin.
(e) Her silindir iin (a) ve (d) basamaklarini tekrar edin.
NOT: Bu lm kisa bir sre iinde yapmalisiniz.
Kompresyon basinci:
32.0 kg/cm2 (455 psi, 3138 kPa) veya daha fazlasi
Minimum Basin:
20.0 kg/cm2 (284 psi, 1961 kpa)
Silindir arasi fark:
5.0 kg/cm2 (71psi,490 kpa) veya daha dsk
(f) Eger bir veya birka silindir iindeki basin dskse,
kizdirma buji deliginden silindir iersine az bir miktar
motor yagi damlatin ve dsk kompresyonlu silindirler iin (a) ve (d) basamaklarini tekrar edin.
.
.
Eger yag damlatildiginda kompresyon basinci yksek ikiyorsa, piston segmanlari ve/veya silindirler
asinmis veya deformasyona ugramistir.
Eger yag damlatildiginda kompresyon basinci halen

dsk ikiyorsa, supaplar sikismis olabilir veya yuvasina tam oturmuyor veya silindir kapak contasinda
kaak vardir.
5. KIZDIRMA BUJiLERiNi TAKiN (Sayfa 86' ya bakin)

6. YAKIT POMPASI SOKETiNi (YAKIT KESME
SELENOiDi) SOKETiNi TAKiN.
70
YAKIT POMPASININ SKLMESi VE TAKILMASI
- Sklmesi

AMA
HAZiRliKLAR
MOTOR
Yakit pompasini skme

SST
09213-54015
09213-60017
09223-63010
09278-54012
ve takma prosedrn grenmek

Krank mili kasnagi tutma takimi
Krank mili kasnagi ve disli ektirmesi
Krank mili arka yag kee degistiricisi
Tahrik mili tutma takimi
09330-00021
2L veya 3L
Flans tutma takimi
SKLMESi
Enjektrborusu
Termo vakssu by-pass
hortumu(ACSO'li)
Yakil hortumu
8
(j--
Kelepe
1 nolu Iriger kayis kapagi

Yakit pompasi tahrik kasnagi
Conla
1,700 (123, 167)
.
ikg-cm
Conla
(ft-Ib, N-m) : Torkdegerleri

Tekrarkullanilmayan
paralar
71
YAKIT POMPASININ SKLMESi VE TAKILMASI -
Sklmesi
1. SOGUTMA SUYUNU BOSALTiN

(ACSD'Li)
2. GAZ BAGLANTISINI AYiRiN
3. KIZDIRMA BUJiLERiNi SKN (Sayfa 86' ya bakin)
4. KRANK MiLi KASNAGININSKLMESi

(a) SST'ler kullanarak, kasnak civatasini skn.
SST 09213-54015 (91651-60855)
09330-00021
(b) SST kullanarak, kasnagi skn.

SST 09213-60017 (09213-00060)
5. 1 NOLU TRiGER KA YIS KAPAGININ SKLMESi

Onbir adet civata, onlarin pullari, triger kayis kapagi,
iki conta ve zamanlama isaret tapasini (zamanlama
isareti iin) skn.
6. TRiGER KA YIS TUTUCU SACINI SKN
7. 1 NOLU SiLiNDiRiN N / KOMPRESYONA

GETiRiLMESi
(a) Krank mili kasnak civatasi kullanarak, krank mili kasnagini saat ynnde dndrerek zamanlama isareti
ile kasnak zerindeki entigi karsilastirin.
72
YAKIT POMPASININSKLMESi VE TAKILMASI -
Sklmesi
(b) Krank mili zamanlama kasnagi zerindeki ve 2 nolu

triger kayis kapagi zerindeki zamanlama isaretlerinin karsilastigini kontrol edin.
Eger karsilasmiyorsa, krank milini bir tam tur (360)
dndrn.
8. TRiGER KAYISINI SKN

NERi: Eger triger kayisi tekrar kullanilacak ise, d':
ns istikametini ve disli ile kayisin temas yzeylerini
sekilde gsterildigi gibi isaretleyin.
OHP 33
(a) 1 nolu avare kasnak civatasini (A) gevsetin ve onu
sola dogru gidecek sekilde itin.
(b) Triger kayisini gevsetiikten sonra, kasnak ct~atasini
(A) geici olarak sikin.
(c) Triger kayisini skn.
9.
YAKIT POMPASI TAHRiK KASNAGININ
SKLMESi
(a) SST'ler kullanarak, kasnak civatasini skn.

SST 09213-54015 (91651-60855)
09330-00021
73
Sklmesi
(b) SST kullanarak, tahrik kasnagini skn.

SST 09213-60017 (09213-00060)
10. TERMO VAKSTAN SU BY-PASS HORTUMLARINI

AYiRiN. (ACSD'Li)
11. YAKIT POMPA SOKETiNi AYiRiN
12. YAKIT POMPASINDAN YAKIT HORTUMLARINI
AYiRiN.
13. ENJEKTR BORULARININ
SKLMESi
(a) Drt adet enjektr borusunun somunlarini gevsetin.

(b) iki adet civata, iki adet st kelepe, drt adet enjektr borusu ve iki adet alt kelepeyi skn.
14. YAKIT POMPASININ SKLMESi

(a) Drt adet civata ve pompa sabitleme sacini skn.
(b) Yakit pompasini skmeden nce, pompa sente isaretlerini kontrol edin.
Eger isaretler karsilasmiyorsa, tekrar takilabilmesi iin
bir isaret koyun.
(c) iki adet somunla birlikte yakit pompasini skn.
UYARi: Pompayi ayar levyesi ile tutmayin veya tasimayin.
15. YAKIT POMPASINDAN YAKIT GiRis VE iKiS

BORULARINI
OHP 33
74
SKN.
Takilmasi
TAKILMASI
1.
YAKIT POMPASI ZERiNE YAKIT GiRis

BORULARINI TAKiN
VE iKiS
Tork: 230 kg.cm (17 tt-Ibi 23 N.m)

2.
YAKIT POMPASININ
TAKILMASI
(a) Yakit pompasi ve triger kayis muhafazasinin zamanlama isaretlerini karsilastirin.

(b) Yakit pompasini, triger kayis muhafazasina baglayan
iki somunu takin.
OHP 33
Tork: 210 kg-cm (15 tt-Ibi 21 N.m)

(c) Drt adet civata ile yakit pompa sabitleme sacini
takin.
Tork: 185 kg-cm (13 ft-Ibi 18 N.m)
3. ENJEKTR BORULARININ TAKILMASI

(a) Emme manifoldu stne iki adet alt kelepeyi yerlestirin.
(b) Drt adet enjektr borusunu takin.
(c) iki adet st kelepeyi civatalari ile enjektr borula-
rini sabitleyin.
4. YAKIT POMPASINA YAKIT HORTUMLARINI TAKiN

5. YAKIT POMPA SOKETiNi TAKiN
6. TERMO VAKS'A SU BY-PASS HORTUMLARINI
TAKiN (ACSD'Ii)
7.
YAKIT POMPASI TAHRiK
KASNAGININ
TAKILMASI
(a) Tahrik kasnaginin sente isaretlerini karsilastirin.

(b) Zamanlama isareti disariya gelecek sekilde tahrik
kasnagirii pompa mili zerine yerlestirin.
(c) SST'ler kullanarak, kasnak civatasini takin ve torkunda sikin.
SST 09213-54015 (91651-60855) 09330-00021
Tork: 650 kg cm (47 tt-Ibi 65 N.m)
UYARi: Pompa ayarini bozabilecegindeni
darbeli bir
anahtar kullanmayin.
75
Takilmasi
8. 1 NOLU SiLiNDiRiN N / KOMPRESYONA

GETiRiLMESi
Zamanlama ve tahrik kasnaklarini sekilde gsterildigi
konumlarda ayarlayin.
NOT:
.
Motor soguk olmali
Krank mili ve eksantrik mili dndrldgnde supap tablasi piston tepesine arpacaktir bu yzden krank mili ve eksantrik milini gerektiginden
fazla evirmeyin.
.
.
OHP 33
9. TRiGER KAYISININ TAKILMASI

NERi: Eger triger kayisi tekrar kullanilacak ise, kayisin sklmesi sirasinda kasnaklar ile kayis zerine konan isaretleri karsilastirin ve kayisin dns istikametini
gsteren ok isaretini dikkate alarak kayisi yerine takin.
(a) Kasnaklarin zerinde su ve yag kalmayacak sekilde
temizleyin.
(b) Krank mili zamanlama ve 1 nolu avare kasnaklari

zerine triger kayisini takin.
(c) SST kullanarak, yakit pompasi tahrik kasnagini saat

ynnde hafife dndrn. Triger kayisi muhafazasi
ve tahrik kasnagi zerindeki zamanlama isaretlerini
karsilastirarak, tahrik kasnagi zerine triger kayisini
asin.
SST 09278-54012
(d) Krank mili zamanlama ve yakit pompasi tahrik kasnagi arasindaki triger kayis gerginligini kontrol edin.
(e) Bir SST kullanarak, eksantrik mili zamanlama kasnagini saat ynne hafife dndrn.
Triger kayis muhafazasi ve eksantrik mili zamanlama kasnaginin zamanlama isaretlerini karsilastirarak,
zamanlama kasnagi zerine triger kayisini yerlestirin.
SST 09278-54012
(f)
76
Eksantirk mili zamanlama kasnagi ve yakit pompasi

tahrik kasnagi arasindaki triger kayis gerginligini
kontrol edin.
Takilmasi
(g) 2 nolu avare kasnagi zerine triger kayisini takin.
10. SPAP ZAMANLAMA KONTROL

(a) Triger kayisinin gerginligini saglayan 1 nolu avare
kasnak civatasini (A) gevsetin.
(b) Krank Ql!!i kasnagini N'dan iki tam tur evirerek

tekrar UON'ya getirin.
NERi: Krank milini daima saat ynnde evirin.
(c) Sekilde gsterildigi gibi kasnaklarin zerindeki zamanlama isaretlerinin karsilayip karsilamadigini kontrol edin.
Eger isaretler karsilasmiyorsa, triger kayisini skp tekrar takin.
(d) 1 nolu avare kasnak civatasini (A) torkunda sikin.

Tork: 450 kg-cm (33 tt-Ib, 44 N.m)
77
VAKIT POMPASININ SKLMESi VE TAKILMASI -
Takilmasi
11. TRiGER KAYISI TUTUCU PULUNUN TAKILMASI

Kayis tutucu pulunun kivrik tarafi disariya gelecek sekilde takin.
12.1
NOLU TRiGERKAYIS
KAPAGININ
TAKILMASI
(a) Triger kayis kapaginin zerine- iki adet conta Ve

kauuk tapayi takin.
(b) Triger kayis kapaginin onbir adet civatasini takin.
13. KRANK MiLi KASNAGININ TAKILMASI

(a) Krank mili zerindeki kama ile kasnak zerindeki
kama yuvasini
karsilastirin.
(b) SST kullanarak, kasnaga hafife vurarak akin.

SST 09223-63010
(c) SST'ler kullanarak, civatayi yerine takin ve torkunda

sikin.
SST 09213-54015 (91651-60855)
09330-00021
14. PSKRTME ZAMANiNi KONTROL EDiN

(Sayfa 66'ya bakin)
15. KIZDIRMA BUJiLERiNi TAKiN (Sayfa 86'ya bakin)
16. GAZ BAGLANTISINI TAKiN
17. MOTOR SOGUTMA SUYU iLE RADYATR
DOLDURUN
18. MOTORU AliSTiRiN
KONTROL EDiN
VE YAKIT KAAKLARINI
19. RLANTi DEVRi VE MAKSiMUM DEViR

KONTROL YAPiN (Sayfa 68'e bakin)
78
ENJEKTR MEMESi REViZYONU -
Sklmesi
ENJEKTRMEMESi REViZYONU
.
.
.
.
.
.
.
.
AMALAR
HAZiRliKLAR
MOTOR
Enjektr memelerinin sklme ve takilma prosedrn grenmek

Enjektr memelerinin test prosedrn grenmek
Enjektr memelerinin revizyon prosedrn grenmek
SST 09268-6401 O Enjektr memesi anahtar seti
Enjektr memesi test aleti
Enjektr memeleri
Ayar simieri
Meme temizleme takimlari (Tahta ubuk, metal fira vs.)
2L veya 3L
SKLMESi
300 (22, 29)

650 (47, 64)
IS"
Yakithortumu
i
~
~.
/
Enjektrmemesi
Memeyuvasi
Canla
/
/'-',/ "
/
''';
Kelepe
Yakit borusu'
250 (i8, 25)
ikg-cm
.
(ft-Ib, N.m) : Torkdegerleri

Tekrarkullanilmayan
paralar
79
Sklmesi
1. KIZDIRMA BUJi SOKETLERiNiSKN

(Sayfa 86'ya bakin)
2. ENJEKTQRBORULARININSKLMESi
(a) Drt adet enjektr borusunun somunlarini gevsetin.
(b) iki adet somun, iki adet st kelepe, drt adet enjektr borusu ve iki adet alt kelepeyi skn.
3. MEME siziNTi
BORUSUNU
SKN
(a) Meme sizinti borusundan yakit hortumunu ayirin.

(b) Drt adet somunu, sizinti borusuna ve drt adet
contayi skn.
4. ENJEKTR MEMELERiNiN SKLMESi

SST kullanarak, drt adet enjektr memesini, yuvalarini ve contalarini skn.
SST 09268-64010
NERi: Enjektr memelerini takilma siralarina gre dzenleyerek kontroln yapin.
80
ENJEKTR MEMESi REViZYONU - Testler
TESTLER
1. ENJEKTR BASiN TESTi
(a) Enjektr test cihazini, belirli araliklarda yakit pskrmesi yapacagindan cihazi sabitleyin
YARI: Memenin enjektr holne parmaginizi koy-
imayin.
(b) Enjektr test cihazina enjektr memesini takin ve

baglanti somunundan sistemin havasini alin.
(c) Enjektr test cihazinin baski kolunu hizli bir sekilde
enjektr deliginden yakit pskrnceye kadar hareket ettirin
(d) Enjektr test cihazinin baski kolu yavaslar iken basin saatini gzleyin.
(e) Enjektr basincinin dsmeye basladigi an, basin
saatini okuyun.
Ama basinci:
\\
k'/
Yenimeme
151-159 kg/cm2
(2148-2261 psi)
(14808-15593 kPa)
145-155 kg/cm2
(2062-2205 psi)
(14220-15200 kPa)
cL'{
!
Eski meme
OHP 34
--1<NERi: Eger meme bir

,
islik sesi ikariyor ise normal

alisiyor demektir.
Eger enjektr ama basinci standart degerlerde degil
ise, enjektr memesini sknz ve basin yayi zerindeki ayar simini degistiriniz.
145-155 kg/cm2
Ayarlanacak Ama Basinci:
(2062-2205 psi)
(14220-15200 kpa)
-'-
._-.
'-
0.950
0.975
1.000
1.025
1.050
1.075
1.100
1.125
1.150
1.175
1.200
1.225
1.250
_.
Ayarsim .!<alinligi
1.275
1.300
(0.0364)
1.325
(0.0374)
(0.0384)
1.350
1.375
(0.0394)
(0.0404)
1.400
1.425
(0.0413)
1.450
(0.0423)
(0.0433)
1.475
1.500
(0.0443)
1.525
(0.0453)
(0.0463)
1 .550
1.575
(0.0472)
(0.0483)
1.600
(0.0492)
1.625
0.900 (0.0354)
0.925
"
mm (in.)
(0.0502)
(0.0512)
(0.0522)
(0.0531)
(0.0541)
(0.0551)
(0.0561)
(0.0571)
(0.0581)
(0.0591)
(0.0600)
(0.0610)
(0.0620)
1.650(0.0650)
1.675 (0.0659)
1.700 (0.0669)
1.725 (0.0679)
1.750 (0.0689)
1.775 (0.0699)
1.800 (0.0709)
1.825 (0.0719)
1.850 (0.0728)
1.875 (0.0738)
1.900 (0.0748)
1.925 (0.0758)
1.950 (0.0768)
(0.0630)
(0.0640)
81
Testler
NERi:
U
;;
,~~
.~~
1~=
':1!
~;~
1df mr
""
ii;
=
i tl
'
,..
Kt
;'
:i~
Ayar simi kalinliklari arasindaki 0.025 mm {0.0010 in}

lik fark enjeksiyon basincini 3.5 kg/cm2 (50 psi, 343
kpa) degistirir.
Sadece bir adet ayar simi kullanin.
(f) Enjeksiyondan sonra damlama olup olmadigini kontrol edin.
Iyi
i J.
i
i\t
OHP 34
2. DAMLAMA TESTi
Enjektr memesi ierisine 10 - ?n ko/cm2 {142 - 284
psi, 981 - 1961 kpa} yakit basinci uygulayin ve 10 saniye ierisinde enjektor aeiiglndeii vi::yll B8lamasomunu
i
am ama o up o a igi i o
e in.
Eger 10 saniye iinde damlama var ise, memeyi revizyon edin, temizleyin veya degistirin.
Kt
iyi
3. PSKRMETESTi
U
i
.
.
.
.
.
iyi
82
Kt
Kt
{a} Enjektr test cihazi ile eski mAmAYA 15-60 sn.
A
Dt'
veya yeni memeye 30-60 sn basin uygulayin.
(b) Pskrmeyikontroledin.
Eger pskrmedogru degilse,memeyitemizleyinveya
degistirin.
Sklmesi, Temizlik ve Kontrol
SKLMESi,TEMizLiKVE KONTROL
Meme tutucusu
Basin yayi
Ara para
Meme tutucu baglama somunu
375 (27, 37)
Ayar simi
Basinpim
Memegrubu
ikg-cm {tt-Ib,
N.m)1
Torkdegerleri
1. ENJEKTR MEMELERiNiN SKLMESi

(a) SST kullanarak, meme tutucu baglama somununu
skn.
SST 09268-64010
UYARi: Memeyi sktgnz zaman, i paralari dsrmemeye dikkat edin.
(b) Basin yayini, simi, basin pimini, ara parayi ve
meme grubunu skn.
i
OHP 34
2. MEME TEMiZLiGi
(a) Bir tahta ubuk ve tel fira kullanarak, memeleri

mazot ierisinde yikayin..
NERi: Elinizle meme ularina dokunmayin.
83
Sklmesi, Temizlik ve Kontrol
(b) Bir tahta ubuk kullanarak, meme igne ucundaki

karbon paraeikiarini temizleyin.
(c) Bir tel fira kullanarak, meme gvdesinin disindaki

karbon paraeikiarini temizleyin.
(d) Meme gvdesi yuvasinin yanma veya korozyon kontroln yapin.

(e) Meme ignesi ucunun hasar veya korozyon kontroln yapin.
Eger btn bu sartlar mevcutsa, meme grubunu degistirin.
3. MEME GRUBUNUN
KONTROL
(a) Memeyi temiz bir mazot ile yikayin.

NERi: Memenin alisan yzeylerine parmaginizia dokunmayin.
(b) Meme gvdesini 60. egin ve igneyi uzunlugunun
1/3 kadarini disariya ekin.
OHP 33
(c) Birakildigi zaman, igne kendi agirligi ile yavasa
meme gvdesi ierisine inmelidir.
(d) igneyi dndrerek farkli konumlarda bu testi tekrar
edin.
Eger igne serbeste inmiyorsa, meme grubunu degistirin.
84
ENJEK~R MEMEsi REViZYONU -
Toplanmasi, Takilmasi
TOPLANMASI (Sayfa 83'e bakin)

1. ENJEKTR MEME TUTUCUSUNUN TOPLANMASI
(a) Meme tutucu baglama somununu, meme grubunu,
ara parasini, basin pimini, basin yayini, ayar
simini ve meme tutucu gvdesini toplayin ve meme
tutucu baglama somununu elinizle sikin.
(b) SST kullanarak, baglama somununu torkunda sikin.
SST 09268-64010
UYARi: Tork degerinden fazla. sikilmasi, meme deformasyonuna ve ignenin yapismasina veya diger
arizalara neden olabilir.
SST
2. BASiN VE PSKRTME TESTiNi YAPiN
TAKILMASI (Sayfa 79'a bakin)

1. ENJEKTRMEMELERiNiNTAKILMASI
(a) Silindir kapaginin enjektr meme deligi iersine drt
adet meme yuvasi ve drt adet yeni conta yerlestirin.
(b) Bir SST kullanarak, drt adet olan enjektr memelerini takin ve verilen tork degerinde sikin.
SST 09268-64010
2. MEME siziNTi
BORUSUNUN TAKILMASI
(a) Sizinti borusunun somunlarini drt adet yeni conta

ile takin.
Tork: 300 kg.cm (22 tt-Ib, N.m)
(b) Geri dns borusunu yakit hortumuna takin.
3. ENJEKTR BORULARININ TAKILMASI
(a) Emme manifoldu zerine iki adet alt kelepeyi yerlestirin.

(b) Drt adet enjektr borusunu takin.
(c) Enjektr borularini iki adet st kelepe ve civatalari
ile sabitleyin.
4. KIZDIRMA BUJi SOKETLERiNi TAKiN
(Sayfa 86'ya bakin)
5. MOTORU AliSTiRiN
KONTROL YAPiN
VE YAKIT KAAGI
85
KIZDIRMA BUJiLERiNiN KONTROL
KIZDIRMA BUJiLERiNiNKONTROL
AMA
Kizdirma bujilerinin kontrol prosedrn grenmek

Ohmmetre
HAZiRliK
MOTOR
2L veya 3L
KIZDIRMABUJiLERiKONTROL
Somun
Pui~
Yaliikanlakoz~
eJ
Yaliikanlakoz
[]D
lo
&-
Kapak
is--- Somun
Kizdirma
bujisi
,_
baglaniisaci
(a) Kizdirma bujilerini, kizdirma buji baglanti sacina sabitleyen drt adet somunu skn.
(b) Kizdirma buji baglanti sacini emme manifolduna baglayan somunu skn.
(c) Kizdirma buji baglanti saci ve iki adet yalitkan takozu skn.
Kizdirmabujisi
(d) Bir ohmmetre kullanarak, kizdirma buji terminali ve

sasi arasinda geirgenlik olup olmadigini kontrol edin.
Eger geirgenlik yok ise, kizdirma bujisini degistirin.
Ohmmelre
KIZDIRMA_
~UJiLE~iNiNDEGisTiRiLMESi
(GEREKTI
Gl TAKTIRDE)
(a) 12 mm derin bir lokma kullanarak drt adet kizdirma bujisini skn.
(b) 12 mm derin lokma anahtari kullanarak, drt adet
yeni kizdirma bujisini takin ve torkunda sikin.
Tork: 130 kg-cm (9 ft-Ib, 13 N.m)
(c) Kizdirma buji soketlerini takin.
12 mm'likderinlokma
NERi
Kizdirma buji tpnn hasarlanmamasina dikkat edin.

Bu bujinin mrnn kisalmasina veya kisa devre
yapmasina neden olacaktir.
'Kizdirma buji zerine yag ve benzin bulastigi zaman
onlari iyice temizleyin.
8.
-.
86
Kontrol esnasinda, kuru bir bez ile bakalit pullari ve

kizdirma buji terminallerindekiyagi sildiginizden emin
olun.
Kizdirma bujisi kizarmaya (kor) basladigi zaman, uyguladiginiz ak voltajini kesin. Eger uzun bir sre
ak voltaji uygulanir ise kizdirma bujisi yanacaktir.

Dizel Motor

Cargado por

Información del documento

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Dizel Motor

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

TOYOTA

Step 2" Egitim Kitaplarinin Listesiasagida

Tekerlek Dzen Ayari ve Lastikler

Emisyon Kontrol Sistemi

EFI (Elektronik Yakit Enjeksiyonu)

Kardan MiIi,Diferansiyel,TahrikSafii ve Akslar

Kalorifer ve Klima Sistemi

TOYOTA-SABANCIOTOMOTiv San. ve Tic. A.S.

4 Zamanli Dizel Motor Prensibi. . . . . . . . ..

Dizel Motorun G Kontrol

(sira tip yakit pompalari iin)

YAKIT POMPASININ SKLMESi VE

ENJEKTR MEMESi REViZYONU

Elektrikli Yakit Pompa Kontrol Sistemi

Klasik Sper-Kizdirma Sistemi

Sklmesi, Temizlik ve Kontrol. . . . . . . . . . .83

4 Zamanli Dizel Motor Prensibi

Stroku, 3) Yanma (G)

4 ZAMANli (STROKLU)DiZEL MOTOR PRENSIBi

Benzinli ve dize i motorlarin herbir strogunun karsilastirilmasi

asagidaki tabloda gsterilmistir.

Hava-yakit karisimi yanma odasina vakumla ekilir.

ieri sadece hava ekilir.

Piston -hava-yakit karisimini sikistirir.

Piston havayi sikistirarak basincini yaklasik

Buji sikistirilmis karisimi atesler.

Yakit, yksek basinta sikistirilmis ve isinmis hava zerine pskrtlr ve yanar.

Pistonun kuvveti ile egzoz gazlari silindirden disari atilir.

Pistonun kuvveti ile egzoz gazlari silindirden disari atilir.

Dizel Motorun G Kontrolu

DizEL MOTORUN G KONTROLU

2. BENZiNLi MOTORUN G KONTROLU

Dsk motor devirlerinde de yksek sikistirma

Motor ayarlari yapilirken ieri alinan hava-yakit

ve benzinli motorlarin g kontrolunda

Gaz kelebegi kullanilarak siiindiriere

Pskrtlen yakitin miktari kontrol

fsini e i eme e kalmaz ayni zamanda yakitin

Dizel yakitinin yanabilirligi ierisindeki setan

. Dizel motorlarda yksek sikistirma oraninin

Setan hacmini teskil eden maddeler:

Kullanilan standart yakit, setanin ve tutusma

Dizel motorlarda yakit olarak dizel yakiti (ma-

3. DizEL MOTORUNYANMA SRECi

Dizel motorun yanma sreci asagidaki grafikten

Bu safhada hala pskrtlyor durumda olan

d. Drdnc Safha; Yanma sonrasi (D-E)

b. ikinci Safha;, Alevin yayilmasi

DizEL VE BENZiNLi MOTORLARDAKi

Eger tutusma gecikmesi uzayacak olursa veya

Dizel ve benzinli motorlardaki vuruntunun nedeni

Asagidaki metodlar bu amaca hizmet eder.

Yksek setanli yakit kullanmak

Pskrtmenin baslama noktasindaki basinci ve

baslama noktasindaki yakit mikta-

Dizel vuruntusunu azaltmak iin kendi kendine

VURUNTU NASIL NLENiR

Giris hava sicakligi

Yakit tutusma noktasi

PLASTiK BLGE SIKMA

Silindir kapak civatalarini asamada sikin.

Plastik Blge Sikma Metodu

(a) Birinci islem, onsekiz adet civatayi asagida

Tork Degeri; 450 kg-cm (33 ft-1b, 44 n.m)