Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Kontenido
Introdukshon
1. Konteksto
1.1.
Momento den historia
1.2.
Punto di salida
1.3.
Mtodo i proseso
1.4.
Skema simbliko di e proseso
1.5.
E palu di fruta di MFK
2. Un Futuro nobo
2.1.
Inovashon i kreatividat
2.2.
Mas serka di hende
2.3.
Desaroyo duradero
3. Vishon
4. Metanan Stratgiko
5. Kondishonnan Stratgiko
5.1.
Desaroyo sosial
5.2.
Desaroyo ekonmiko
5.3.
Desaroyo ekolgiko
6. Temanan pa e programa di akshon
7. Un komienso nobo responsabel pa Krsou (no business as usual)
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
Introdukshon
Apresiable lesad,
Esaki ta e programa di akshon di Movementu Futuro Krsou (MFK). Manera e nmber ta bisa, ta trata ak
di un Movementu ku ta traha riba e desaroyo di Krsou a base di un vishon pa largu plaso. Ta trata di un
Movementu di hende i ret di organisashonnan ku a base di prinsipionan di kreatividat, inovashon i
sostenibilidat ta traha na desaroyo di Krsou. Un Movementu ku ta traha mas serka di pueblo. Kon nos
ke logra esaki ta ser splik den e siguiente kaptulonan.
Ta un echo ku Krsou a kambia di sttus i a bira un pais. Nos a enfrent hopi reto i ainda tin un tarea
grandi nos dilanti pa ehekut. Un tarea ku sigur nos por finalis di un forma korekto. Sinembargo, esaki ta
posibel solamente si nos tur, amigu i enemigu ta dispuesto pa den e desenio benidero, nos logra kambia nos
sistema di pensa i nos aktitut, di un kultura di ami, pa un kultura di nos, di un forma di aktua
egosntriko pa benefisio propio, pa un aktitut ku kompashon pa otro, di no ke kompart nada ku otro, pa
un aktitut di ke kompart muchu mas ku otro. Di un forma konstruktivo i diligente nos mester kooper ku
otro pa logra metanan komun pa nos dushi Krsou. Pues, ta imperativo invert no solamente den kapital
humano, sino tambe den kapital sosial di nos komunidat. Den hende!
Den e periodo nos dilanti, lo tin ku buska un balanse entre adelanto material f nivel di bida (standard of
living) i bienestar (quality of life). MFK ta dispuesto pa uni forsa ku hende i organisashonnan ku ta dispuesto
pa huntu nos haa e balanse ak, pa huntu nos logra pa nos Ban Kambia Nos Bida, esaki ta e vishon di
MFK, ku nos ta deskrib ak:
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
Un desaroyo ku hende, pa hende, i dor di hende pa realis un Krsou Sano, Sal i Sigur
E motibu prinsipal di partidonan poltiko hopi biaha no ta pa logra e vishon i metanan di e partido pa nos
dushi Krsou. Mayoria di biaha nan propsito ta pa laga e partido krese i eksist i logra interes propio di
esnan envolv den e partido poltiko.
Esaki ta un motivashon robes pa forma di aktua di e poltiko i su partido. Movementu Futuro Krsou ta
konsider su mes un Movementu ku ta sali na vanguardia pa traha ku hende i pa hende na futuro di e isla, di
moda ku TUR hende por tin benefisio. Ta prkur pa alkans e meta i asta si nos no tin mester di tei mas,
nos vishon i nos metanan prinsipal s a keda realis na bienestar di pueblo. Ta esaki ta motivashon i guia pa
aktuashon di Movementu Futuro Krsou.
Di e manera ak mi ta spera ku huntu ku otro forsanan positivo na e dushi isla ak, di krea un Krsou
kaminda mi yunan, bo yunan i futuro generashonnan por krese komo siudadano Sano, Sal i Sigur.
Lo mi sigui traha duru pa yega na un base di sosten amplio i ku kooperashon di tur hende logra bienestar
general.
Gerrit F. Schotte
Lider poltiko
M ovementu Futuro Krsou
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
1. Konteksto
1.1.
Konteksto histriko
E poblashon di e islanan ku tabata forma parti di Antia Hulandes, den e periodo di yni di aa 2000 i aprel di
aa 2005, a ekspres nan mes tokante e struktura estatal di nan isla. E resultado tabata ku:
Entretantu e islanan Boneiru, Saba i St. Eustatius a mara nan mes pa sigui komo Munisipio Karibense di
Hulanda (entidat pbliko spesial) ku Dler Amerikano komo nan moneda legal.
Ku Antianan Hulandes lo no por a sobrebib komo un pais di 5 isla, tabata opvio kaba for di e aanan despues
di salida di Aruba for di e konstelashon di Antia.
Un ltimo paso despues di e referndem di 1993 pa promov un asina yam Antia Restruktur a result den un
desilushon total. Na aa 2000 St. Maarten a disid ku e no ke forma parti mas di e konstelashon Antiano. Na aa
2005 Krsou tambe a duna di konos di no ta kere den Antia mas.
Den 12 aa di tempu e luchad grandi pa konserv Antia di 5, a para bira e bosero may pa desmantel Antia.
Nos ta bibando 32 aa despues di e realidat ku a plama Antia Hulandes for di otro dor di a duna Aruba Status
Aparte, un echo ku a pone eks-prom minister sr. Juancho Evertsz q.e.p.d. hasi e ekspreshon konos: 6-1= 0.
Na aa 2010 na ktober esaki a bira realidat. Un parti grandi di e poblashon di nos isla durante un periodo largu
di nan bida a eksperensi un gobernashon disfunshonal i inefikas. Aaden aa af nos gobernantenan (hopi bia
ku bon intenshon) a trata di aktua i atend e problemanan kresiente na e mes manera di pensa di kustumber i
kada bes ku e mesun resultado negativo. Konstantemente nan a trata di tene e islanan huntu pa nan mes keda na
mando.
Movementu Futuro Krsou ta sali for di e punto di bista ku e lema Gobern ta mira dilanti, no ta djis un frase
bash. E konsepto ak mester bira un manera natural di aktua i hasi. E konosido siklo di maneho di Dr. Deming
(Plane, Hasi, Kontrol, Aktua fig,1) mester bira prktika komun pa tur loke nos ta hasi den maneho di e
sektor pbliko.
Figura 1 Siklo di maneho di Dr. William Edwards Deming (1900 1993)
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
1.2.
Punto di Salida
Ken lo no a dese pa un suseso importante manera nasementu di un yu, f manera tabata e kaso ku
nasementu di e pais nobo, tur hende lo por a selebr ku gran alegria!
Movementu Futuro Krsou (MFK) tambe tabata ke pa esaki tabata e kaso, sin import si e pais nobo
Krsou, nos yu nobo, lo a nase riba 10-10-10 f riba 1-1-11. Importante pa MFK tabata ku e nasementu lo
tabata di un yu Sano, Sal i Sigur. Pues pa MFK e fecha 10-10-10 riba su mes no tabata un lei sin mas. Si
tabata nesesario formalis e pais un par di luna despues pa motibu di un aktuashon kouteloso, koutela lo a
haa prioridat riba un fecha ku ta zona bunita (es mas, 1-1-11 tambe ta zona bunita i ademas e pais lo a
start ku un aa nobo i un fecha fiskal normal pa sektor pbliko). Importantsimo ta un komienso sano, sal
i sigur! Esaki no solamente den sentido material i finansiero, sino tambe kontando e ora ei ku un sosten
amplio den komunidat, ku rspt pa otro i ku fe den futuro.
Nos di MFK tabata konsiente ku e fikshon riba e fecha 10-10-10 lo trese nos den un kore kore di bida i
morto. Frs dor di tempu, e kalidat i koutela ku kua instituto- i organisashonnan nobo tabatin ku lanta, a
laga hopi di dese. MKF tabata preokup ku e manera ku a hasi tur sorto di maniobra fiktisio pa logra un
fecha i laga parse manera tur kos tabata sey kaba i bon organis.
Riba papel a traspas tareanan di ministerionan, i ministerionan sin aparato ni mtenar a keda funshon
manera nada no a sosod. Mas ku 4000 mtenar a pasa pa un inseguridat e tempu ei pa loke a toka nan
futuro profeshonal. Konsehonan rashonal a keda desbarat, mintras a duna oido na preferenshanan
poltiko.
Pa ilustr nos ta refer na un ehmpel palpabel i bibu. Den e raprt di Werkgroep Voorbereiding RTC
2005 nos por lesa:
Conclusie: De Werkgroep Voorbereiding RTC 2005 concludeert, dat de nieuwe staatkundige entiteiten ieder afzonderlijk
zullen voorzien in een monetair stelsel, waarbij Curaao en St. Maarten een eigen munt gekoppeld aan de Amerikaanse dollar
en een eigen centrale bank zullen hebben. Zowel Curaao als St. Maarten zijn bereid tot inter-institutionele samenwerking,
m.n. op gebied van kennis en operations, mits tegen vergoeding met dien verstande dat St. Maarten samenwerking in een
gezamenlijke centrale bank niet uitsluit.
Kiko tabata motibu ku mandatarionan i poltikonan di Krsou i St. Maarten a opta pa pone e konseho ak
un banda i kontinu ku nan sistema monetario separ i tg skohe pa un banko sentral kompart i un
moneda komun? Ta un solushon ku di antemano tabata konos ku den prktika lo e no result, ni poltikani gubernamentalmente. Asta areglonan monetario grandi manera esun di Union Europeo tin masha
difikultat pa funshon na drechi.
Movementu Futuro Krsou awe despues di 6 aa a haa rason ku e tipo di desishonnan ak ta bolbe
strangul nos pais nobo den diskushonnan poltiko sin final i tur sorto di intento pa a toda kosta manten
koalishon. Gobirnu lo ta un bes mas atendiendo ku su mes, manera tabata e kaso den e desenionan tras di
lomba, en bes di krea e kondishonnan pa un desaroyo duradero di nos pais.
No por ta asina ku un unidat ekonmiko ku a ser disolv (Antia) pa falta total di sinergia i interes komun, a
bai den un bachi nobo (di pais) i ta kai bk riba un di e instrumentonan mas importante di un unidat
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
ekonmiko, un banko sentral komun? Si nos no logra yega na un paro di e desaroyo ak, Krsou lo sigui
den un aventura ku hopi inseguridat.
Na mes momentu, ta kurioso pa opserv ku e munisipionan Karibense di Hulanda no a forma parti di e
pesadia nobo ak. Al kontrario, Hulanda inteligentemente a skohe pa introdus dler Amerikano (niko pais
usando Euro ku ta introdus US $ riba su teritorio).
MFK ta mash konsiente ku e komienso teortiko i fiktisio ku a ser sigu te ku awor ak, no tin masha di
hasi ku e realidat ku nos isla ta bibando aden. Trese huntu dos diferente kultura gubernamental i
organisatorio (Sentral i Insular) no ta un asuntu di un fecha ni di djis drei un knpi. Na final di kuenta ta
trata di un proseso ku a toka hende tantu den e aparato pbliko komo den komunidat. Ta un proseso di
transformashon profundo ku mester a ser planifik i ehekut ku mas koutela i ku mayor sentido di realidat.
Pa MFK ta mas kla ku di dia, ku e periodo di gobernashon nos dilanti lo no ta un di business as usual. Al
kontrario, e periodo di gobernashon lo tin tur e karakterstikanan di un proseso di kambio masha profundo
i komplik. Pa kolmo manera a ser seal aki riba, un proseso ku deb na su preparashon robes, lo ta atrobe
un kaminda ku hopi buraku skond den dje.
Nos ta pensa riba:
1. Un fase di urgensia riba trmino krtiku (te 9 luna) den kua a base di un programa di transishon
relashon ku Krsou, ta trata asuntunan urgente. Pa kumins mester asept Konstitushon di Krsou ku un
mayoria amplio. Ademas mester prkur pa ministerionan bira operashonal i ku ta pone un base slido pa
implementashon di maneho.
2. Un trmino mediano (te 15 luna) den kua ta pone fundeshi pa tantu maneho, organisashon, komo
presupuesto, pa desaroyo duradero a base di un programa di desaroyo pa mas aa ku e plan di desaroyo
urbano i programanan di bario pertenesiente.
3. Un trmino largu (tot 48 luna) den kua ta ehekut e programanan.
MFK ta konsider ku e periodo di gobernashon benidero mester haa un komienso kompletamente nobo
atrobe. Krsou tin ku kibra ku sistemanan tradishonal di pensa i aktua i ku patronchi- i strukturanan
estables. MFK lo no ser gui pa e forma bieu di pensa i aktua den e sektor pbliko. MFK lo no present
listanan di deseo ku nos lo kier logra den e periodo di gobernashon nos dilanti, si nos gana elekshon. Loke
s MFK ta ofres ta nos manera di pensa tokante kon tin ku gobern nos dushi Krsou, a base di kua
prinsipionan i kua ta e metanan prinsipal ku nos tin ku sigui pa logra nos vishon. Tambe nos ke duna den e
programa ak e temanan ku tin prioridat pa nos i dikon nan ta prioridat. Bo por konta ku nos lo ta
transparente i rekto.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
1.3.
Mtodo i proseso
Movementu Futuro Krsou ta dirig su mes riba desaroyo mas aleu di Krsou i su abitantenan i no
solamente riba e problemanan ku tin aktualmente. Esaki ta trese kun ku MFK no por traha un lista di
deseo riba nivel operashonal riba tur tereno di maneho sin nan tin korelashon ku otro. E komienso di kada
desaroyo ta ora komprond di forma klarito unda bo ke bai i kiko bo ke logra.
Ta pesei ta sigui un proseso ku nos por mira den e programa. E ta konsist di diferente parti:
Statutonan
Vishon
A base di esei a visualis kiko ta nifik ora logra metanan, kiko nos a realis?
Kondishonnan
Temanan di maneho
Kon nos ta sru pa krea e kondishonnan ei, na unda tin di pone atenshon den
maneho di gobirnu?
Plan di maneho
Plan di gobernashon
Riba e siguiente pgina por mira ehekushon di e proseso skemtiko i athunto ta duna splikashon riba kada
sekshon mas den detaye.
Simblikamente ta duna tambe un bista masha simpel di e proseso den forma di un Palu di Fruta.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
Nivel tktiko
rean di maneho
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
1.4.
Pa simplifik i duna un bista holstiko di e proseso ak, MFK a skohe pa visualis e palu di fruta ku ta karga
fruta komo resultado di e proseso di desaroyo kaminda e hende ta sano, sal i sigur.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
10
2. Un futuro nobo
2.1.
Inovashon i Kreatividat
Kresementu ekonmiko
Desaroyo sosial
Kuido pa naturalesa i medio ambiente
(ekologia)
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
11
2.2.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
12
3. Vishon
3.1.
Metanan statutario
E vishon di MFK konos su orgen den e metanan statutario for di kua e organisashon a lanta.
MFK tin komo meta statutario, pa desaroy Krsou komo pais di forma duradero, bas riba lo siguiente:
Kresementu ekonmiko balans;
Desaroyo sosial balans ku ta dirig riba kuponan di trabou, adelanto sosial, i minimalis i asta
sali for di pobresa;
Protekshon balans i mehorashon di e kalidat di medio ambiente;
Mehorashon balans di adelanto sientfiko i tkniko di komunidat di Krsou.
3.2.
Vishon
E vishon di Movementu FUTURO Krsou ta inspir pa e pensamentu di Gerrit Fransisco Schotte, esta ku
desaroyo duradero di Krsou ta desaroyo duradero di tur hende, tur bario i tur parti di Krsou.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
13
4. Metanan Stratgiko
Pa realis nos vishon, MFK ta rekonos e siguiente 4 metanan stratgiko;
*MFK ta hasi un distinshon kla entre un kalidat di bida haltu i un nivel di bida haltu. Un nivel di bida haltu
no nesesariamente ta nifik un kalidat di bida haltu, ya ku un kalidat di bida haltu ta nifik muchu mas ku kos
material so.
E kantidat di produkto- i servisionan ku ta ser produs i konsum (esaki ta determin nivel di bida).
E kalidat di e medio ambiente i e naturalesa ku hende por disfrut di dje.
E tempu liber ku hende tin pa rekre, hasi deporte, partisip na aktividatnan kultural.
Kon hustu f inhustu e repartishon di entrada ta.
Kon bon f malu kondishonnan di trabou ta.
Kon fsil ta pa haa un trabou f pa traha riba bo mes.
E seguridat ku hende tin perspektiva pa un bon futuro.
Kon sal nos ta.
E nivel di aktividat kultural, e nivel di edukashon pa tur hende, i kon aksesibel esakinan ta.
E kalidat di kas/bibienda disponibel.
E posibilidat pa desaroy un bida spiritual i religioso satisfaktorio.
Kon fuerte e lasonan familiar den komunidat ta.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
14
5.1.
Desaroyo sosial
Pa alkans e Kalidat di Bida Haltu, ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
sosial:
Formashon pre-eskolar profeshonal i igual pa muchanan di 0-4 aa den Tur Bario di Krsou;
Enseansa igual pa Tur Hende, no ta import di kua bario f parti, ni di kua direktiva di skol;
Stimul komportashon sviko di tur siudadano for di chik;
Kuido mdiko preventivo i kurativo mester ta un derecho pa tur hende i aksesibel na tur parti di
Krsou;
Programa spesial pa yudansa (opvoedingsondersteuning) pa mayornan i spesialmente pa mamanan
hben. Strukturanan ku ta ofres sosten na skol pa atend ku problemanan sosial-emoshonal di
hbennan i otro retonan ku no ta direktamente responsabilidat di skol- i dosentenan;
Un struktura pa akoh (opvang) hbennan, aksesibel 24/7, pa mayornan di mucha di tur edat;
Strukturanan pa formashon sviko, interpersonal, kultural i deportivo pa hbennan di 4-18 aa.
Promoshon aktivo di un estilo di bida sal, inklusive deporte i kuminda;
Atenshon intensivo pa personanan ku mester di resosialisashon f reedukashon o formashon
personal.
Pa alkans e Nivel di Bida Haltu, ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
sosial:
Stimul i fasilit life long learning pa hende por hasi full uso di su abilidatnan;
Kosto di bida mester ta kontrolabel;
Hasi Internet i studiamentu via Internet aksesibel pa tur hende i den tur bario;
Leinan laboral faborabel pa tantu empleadonan komo dunadnan di trabou, kombin ku un kontrol
intensivo;
Stimul bibienda sano i den un ambiente sal, pa nos hbennan por lanta di un manera digno i
sigur;
Invershonnan ekonmiko diversifik i balans;
Enseansa ku ta dirig optimalmente riba merkado laboral;
Mester garantis sosten i yudansa pa esnan ku no por traha i krea nan mes entrada;
Estmulo fiskal pa promov desaroyo sosial sano (e.o. penshun i pa desaroyo personal).
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
15
Pa alkans Koheshon sosial, ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo sosial:
Stimul i fasilit formashon i edukashon for di nivel pre-eskolar te ku adultonan, loke ta aksesibel
den tur bario di Krsou ku ta duna atenshon na formashon sviko, kultural i personal;
Stimul i fasilit organisashonnan di base (grassroots) i di formashon manera e.o. scouting, deporte
den bario i guia spiritual (iglesianan);
Stimul i fasilit aktividatnan sosial den bario pa abitantenan ku otro;
Stimul komportashon sviko via kampaanan pbliko.
Pa alkans Gobernashon demokrtiko realstiko i efikas ku ta oper mas serka di hende ta nesesario
krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo sosial:
Gobirnu mester rekonos i indik e problemanan i e retrasonan ku tin den desaroyo di nos pais i
nos komunidat. Alabes e enfoke di gobirnu no mester ta dirig solamente riba maneh e pais, sino
spesfikamente tambe riba desaroyo di e pais, pa asina krea oportunidatnan pa su siudadanonan;
Gobirnu mester desaroy su maneho for di abou bini ariba, envolviendo stakeholders,
instansianan di gobirnu (manera CBS i GGD) i tambe envolviendo siudadanonan, i duna espasio
pa por influensi e maneho. Asina gobirnu por hasi uso optimal di tur informashon i
konosementu disponibel;
Gobirnu mester hiba un maneho di desaroyo duradero ku un balanse entre desaroyo sosial,
ekonmiko i ekolgiko;
Gobirnu mester desaroy mtodonan alternativo pa midi desaroyo pa loke ta kalidat i nivel di bida
di Tur Hende;
Gobirnu mester promov i stimul konsenshi di patriotismo serka kada siudadano, pasina logra
aporte amplio di hende den desaroyo di su pais.
5.2.
Desaroyo ekonmiko
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
16
tur e aktividatnan ku un turista ta envolv kun ora e ta na Krsou. Lo ta fsil tambe krea pilnan
ekonmiko nobo, pasobra nos tin kontrol riba e gastunan di bida i hasimentu di negoshi na Krsou.
Tur esaki lo forma base pa un proposishon konkreto na industria- i komersiantenan ku ta buskando
kaminda pa invert.
Den 5 aa nos lo tin e pais ak pa 50% independiente di energia fsil. Ku esaki, kontrol di preis riba
hasimentu di negoshi, nos ta bai ta kompetitivo riba tur merkado i nos lo tin forsa pa atra Industria den
hopi sektor i meskos tambe invershon straero. Di e 100% ku nos ta bai spar, nos ta invert un 50% den e
tarifanan di Energia i Awa pa asina nos distingu nos den Karibe.
Stimul Ekonomia
Gobirnu mester tin un rl muchu mas aktivo den stimul i insentiv. Kaminda ta nesesario esaki tin ku
sosod pa medio di areglonan i insentivonan spesfiko, pa logra e desaroyo i kresementu ekonmiko dese,
entre otro kreando mas posibilidat pa empresanan chik i mediano lokal. Un pais ku tin stabilidat poltiko i
un poltika transparente, lo gana invershon di kapital straero mas fsil, pues mas invershonista straero lo
ke bin invert.
E strategia nashonal ku nos ta bai hiba ta: prepar un Plan Kadastral Nashonal ku ta indik pueblo i e
invershonistanan na unda tin tereno pa invershon den Agrikultura, Industria, Turismo, Energia Renobabel,
Desaroyo di Bibienda, Zona Brd i reanan Komersial.
Pa impuls Down Town (sentro di siudat) di Krsou, Punda ku Otrobanda, nos ta bai reserv 20 mion
florin pa renob e konsepto di e siudat Willemstad (Punda i Otrobanda) ku ta Patrimonio Mundial di
Unesco i bolbe hasi atraktivo komo lug di biba.
Nos ta bai propag e fasilidatnan i e potensialnan ku Krsou ta brinda invershon straero.
Ademas, tin mash sektor ku ainda no ta eksplor. Komo ehmpel nos por pone loke nos a hasi ku e grupo
di Sambil di Venezuela. Esaki nos lo por hasi masivamente. Un di e rasonnan prinsipal pakiko Krsou no
ta desaroy, ta pasobra gobirnunan ta kai ku demasiado frekuensia. (Pesei nos ke bini ku Reforma). No tin
kontinuidat den ningun proyekto ku otro gobirnu realis. Esaki ta kousa migrashon masivo (ehmpel:
ksodo na aa 2000 i awor) invershon ta skars, ekonomia no ta kresiendo i tin desempleo.
Pa alkans Kalidat di bida haltu ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
ekonmiko;
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
17
Pa alkans Nivel di bida haltu ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
ekonmiko:
Un kresementu ekonmiko ku ta krea sufisiente empleo pa tur hende, gener sufisiente divisa pa
garantis importashon, gener sufisiente fondo pbliko pa kumpli ku e desaroyo dese i realis un
grado haltu di independensia finansiero pa Krsou;
Krea i stimul un maneho pa agrikultura, plantashon i peska, hasiendo uso di mtodonan moderno
i no daino pa sal i ambiente. Asina nos ta import mnos i tambe saka mnos divisa pa kosnan
ku nos mes por kultiv i hasi aki. Manera kultiv brdura i fruta na preis mas pagabel pa tur hende;
Stimul tambe otro tipo di produkshon lokal ku por remplas importashon i promov
eksportashon di produkto, servisio i konosementu;
Krea un struktura (finansiero) ku ta stimul invershon den MKB (empresanan mediano i chik), ku
ta wesu di lomba di nos ekonomia. Stimul empresario hben i nobo pa asnaki por krea mas
empleo;
Invert den desaroyo di nos kapital humano pa nos por krea un ekonomia di konosementu
(kenniseconomie);
Mester tin un ekilibrio sano i sal tambe entre invershonnan di empresarionan lokal i djaf,
semper teniendo kuenta ku lo por surgi un desigualdat ku ta pone e invershonista lokal den un
posishon di peliger i atraso i mester ofres un sierto grado di protekshon i krea kompetensia
hustu a base di un level playing field ku oportunidatnan igual;
Mester skohe konsientemente den kua direkshon- i sektornan Krsou por sigui desaroy,
teniendo kuenta ku faktornan interno i eksterno, i desaroyonan regional i global. A base di un
anlisis mester krea i ehekut un maneho integral i dinmiko pa stimul e desaroyonan dese.
Pa alkans Koheshon sosial ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
ekonmiko:
Mester stimul e espritu empresarial (ondernemingsgeest) i sosten esaki for di den enseansa bsiko;
Enseansa superior mester tin esaki den su curriculum (programa eskolar);
Desaroyo di hende en general;
Krea i ehekut un plan di maneho riba trmino krtiku i largu pa yena ku personal prepar, e bash
eksistente den e diferente sektornan.
Pa alkans Gobernashon demokrtiko efisiente i efikas ku ta oper mas serka di hende ta nesesario
krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo ekonmiko:
Gobirnu mester krea un maneho balans pa desaroyo ekonmiko i krea fasilidatnan ku ta stimul e
desaroyo;
Atenshon spesial pa MKB i krea estmulo pa empresarionan chik;
Stimul i fasilit life long learning pa hben i adulto komo parti di un maneho integral pa
merkado laboral. Integral ta nifik ku e ta alini ku otro terenonan di maneho (enseansa,
asuntunan sosial, imigrashon etc.);
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
18
Krea i implement un maneho adeku i balans kaminda tin operashon sano i kompetitivo (NO
monopolstiko) den reanan di haf, aeropuerto, telekomunikashon, konstrukshon di kareteranan,
etc.;
Tin ku hasi uso inteligente i agresivo di e institutonan pa desaroyo di Krsou (e.o. Korpodeko) pa
stimul empresarionan i nan espritu empresarial;
Gobernashon tin ku krea e kondishonnan mas lih posibel pa sali for di bou di kuratela di
Reino i proba ku echo ku Krsou mes ta apto pa regla su asuntunan finansiero.
5.3.
Desaroyo ekolgiko
Medio ambiente
MFK ta bai propon pa amplia leinan ambiental pa proteg nos rikesanan marino.
Nos lo desaroy i implement un plan di maneho di shushi slido i awa di riol.
Ta oudit i regul asuntu di shushi kontamin pa loke ta Aqualectra, - Elektrisidat i Awa - , pa deten
kontaminashon pa semper.
Nos lo promoshon insentivonan pa turismo ku tin mnos impakto riba nos medio ambiente Carbon
Neutral Tourism.
Nos lo atend ku keintamentu di nos planeta i su impakto riba piskamentu.
Nos lo trese spesialistanan den maneho ambiental pa realis estudio di impakto ambiental, pa por desaroy
empresanan sostenibel na nos isla.
Maneho di e rekursonan renobabel i no renobabel
Nos ta bini ku un plan pa maneho di e rekursonan di awa i energia, pa proteg nos rikesanan i nos
patrimonio.
Maneho di shushi slido
Un di e retonan prinsipal pa Krsou ta relashon ku su produkshon di shushi. E problemanan den maneho
di shushi ku ta vital pa sostenibilidat ambiental na Krsou ta inklu kontaminashon di reanan di laman i di
awa shushi i shushi di kas.
Nos lo instal planta nobo adeku pa purifik awa shushi, ku tantu industria komo mbito di agrikultura por
usa.
Nos lo regul i nos lo ta mas kuidadoso den usamentu di sustansianan venenoso manera pestisida, zeta
suprfluo, metal pis i regulashonnan inefikas. Den aanan benidero nos lo prkur pa nos awanan i nos
isla ta liber di kontaminashon.
Nos lo prkur pa bini ku mekanismonan ku ta sigur ku esnan ku kontamin, ta paga e gastu di tal
kontaminashon.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
19
Nos ta start ku e kontrol pa determin kon ta para ku rikesa natural di Krsou. Kuantu e prdida ta i di ki
manera esaki ta sosod.
Nos lo promov lei pa regul maneho i uso di nos rekursonan natural i nos founa den laman.
Nos lo krea un sentro di investigashon sientfiko pa midi e impakto ku keintamentu di nos planeta tin riba e
bankinan di pisk den laman rnt Krsou.
Lo kambia lei di konstrukshon di kas i lo modernis e konsepto di konstrukshon di edifisio, pa e lei ak tin
den dje e filosofia ku ta konstru ku sabiduria (Smart buildings) i ku ta rekoh awa di yobe di forma sab;
mester kue mas tantu posibel kada gota di awa ku yobe. E ordenansa di konstrukshon di kas i edifisio
mester dekret ku den kada konstrukshon tin obligatoriamente fasilidat pa rekoh awa di yobe.
Ta bai revis henter e sistema di desagwe di nos pais i ta aktualis di forma ku e ta hiba tur awa ku kai
direkshon di e 2 sentralnan di prosesamentu di awa. Si ta nesesario ta konstru sentral nobo tambe.
Asina maneho di gobirnu kambia, ta saka inmediatamente for di e awa di pipa di Aqualectra ku pueblo ta
usa, e venenu Fluoride. Lo no permit ku sin konsentimentu di pueblo ta pone niun supstansia den Awa. Ta
un infrakshon di derechonan humano.
Nos lo mester pone un paro tambe na e deroche di prdida di Awa ku 30%, loke vrios raprt ta indik
komo transmishon defisiente di Aqualectra. E lekverlies ta kosta pueblo 30 mion florin pa aa.
Lo bai analis si no ta nesesario suministr bibiendanan ku awa di kalidat pa bebe, konsiderando ku mas di
50% di e konsumo di awa ta us pa muha mata, limpia kas, laba outo, den tur kaso no pa konsumo propio.
En bes di suministr pueblo awa di masha bon kalidat, i mas di 60% ta us no pa bebe, lo por suministr
awa di kalidat inferior ku tal fin i prove ademas awa na bter pa bebe.
Lo deklar nos espasio areo definitivamente Open Sky Policy, sin protekshon visibel ni invisibel, pa
asina nos foment airlift i hasi tur loke ta na nos alkanse pa engrandes nos konekshon areo i bai bk
tambe na un aeropuerto di kategoria #1.
Pa alkans Kalidat di bida haltu ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
ekolgiko:
Laga naturalesa atras pa futuro generashonnan di un manera ku nan tambe por disfrut di dje
meskos ku e generashon ak;
Protekshon adeku pa nos flora i founa;
Energia alternativo tin ku ta e solushon fundamental pa libra Krsou for di e gara di petroli i
alabes kontribu na kuida nos planeta pa futuro generashonnan;
Sru pa infrastruktura adeku den tur bario, entre otro kamindanan adeku i bon manten,
posibilidat pa rekreo i deporte, aktividatnan kultural i sosial.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
20
Pa alkans Nivel di bida haltu ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo
ekolgiko:
Stimul uso i diseo di kasnan i otro edifisionan nobo mas brd posibel, entre otro via energia
solar;
For di ora ta traha kas, hasi esaki fiscaal aftrekbaar f atraktivo di un otro forma. Asnaki uso
di elektrisidat i awa ta bira mas pagabel i por bende Aqualectra produkshon bk i pone esaki
disponibel na preis mas abou pa kasnan/famianan mnos pudiente;
Mester sigui desaroy Krsou komo un atrakshon turstiko.
Pa alkans un alto nivel di Koheshon sosial ta nesesario krea e siguiente kondishonnan den kuadro di
desaroyo ekolgiko:
Trese konsenshi bk ku hende ta parti di naturalesa (no doo di dje) i ku mester kuida naturalesa
tambe;
Amplia i stimul resiklahe di material;
Krea i implement un plan integral di edukashon kon mester maneh shushi for di un edat
tempran.
Pa alkans Gobernashon demokrtiko efisiente i efikas ku ta traha mas serka di hende ta nesesario
krea e siguiente kondishonnan den kuadro di desaroyo ekolgiko:
Planifikashon i maneho di naturalesa i teritorio ta di sumo importansia;
Regionnan i barionan di Krsou tin ku traha riba plannan pa kada bario por desaroy di un forma
ku ta tene kuenta ku tur e tres dimenshonnan di desaroyo duradero;
Planifikashon tin ku tene kuenta ku reanan di konservashon ku mester ta proteh;
Krea insentivo pa tene Krsou i su barionan limpi, ku proyektonan kaminda bario mes ta limpia
bario i gana plaka pa manten famia desentemente;
Desaroy i implement insentivonan pa tantu hende individual komo organisashonnan biba un bida
mas brd posibel.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
21
Fomento di emprendedurismo:
Emprendedurismo ta e proseso kaminda un persona ta trese su idea pa un proyekto konkreto, sea ku fin di
hasi ganashi o pa benefisensia sosial, generando inovashon i empleo. Mester kapitalis e puntonan fuerte di
nos pais.
Nos ta sigui foment bon enseansa den e pais multilingwe ku nos ta.
Un poblashon multikultural di profeshonalnan ku por desempe un trabou den servisio
finansiero i turismo.
Nos lo probech nos posishon geogrfiko ku ta duna nos oportunidatnan regional.
Nos ta bai proyekt e pais ak bas riba e puntonan fuerte ak i nos ta sigur nos mes ku nos lo no prd e
aspektonan niko ak foi bista.
Nos lo duna impulso na e banko di desaroyo (Korpodeko) ku un plan delini ku ta aprob anualmente 400
fiansa mikro na empresarionan chik. Di tal forma ta promov ku ta krea mas i mas empresa mikro. Nos lo
krea algun fondo ku un porsentahe destin spesialmente pa finansi industria, bibienda, agrikultura i
turismo.
Atrakshon di invershon straero
Pa aseler kresementu ekonmiko di nos pais nos lo bai desaroy un plan pa atra
(25 mil famia emprendedor for di diferente parti di mundu) hendenan ku ke biba un bida isleo na Krsou i
ku lo krea oportunidatnan na Krsou. E plan ak di reemigrashon di straeronan entreprenuer, tantu hende
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
22
hmber komo hende muh, lo mester paga un tarifa pa nan haa nan prmit di estadia i di negoshi ku ta un
total di US$ 6000.00 pa aa pa persona i yunan di 0 te 18 aa no ta paga. Lo por atker un prmit pa 5 aa
despues ku pasa tur ksamen di integrashon i tambe si ta dese lo por opta pa naturalis. Ademas di e
prmit i e gastunan di e suma anual, nan lo mester pasa ksamen pa tst nan konosementu di nos Kultura,
Papiamentu i Hulandes.
Nos lo maneh di forma transparente e kondishonnan bou di kua straeronan entreprenuer i
invershonistanan por ta legalmente den nos pais.
Kreashon di trabou
Kuponan di trabou ta bini kompa pa proyektonan ku lo nase ku invershonnan lokal i esunnan straero.
Nos gobirnu ta bai impuls simplifikashon di e prosesonan laboral i e forma di hasi trmite. Manera nos a
menshon anteriormente, stabilidat ta un di e ingredientenan prinsipal pa atra invershon ku ta gener
trabou.
Gobirnu di MFK lo ta un gobirnu ku lo bai krea trabou. Nos lo gener entre 1.500 pa 3.000 kupo di
trabou durante e prom dos aanan i ora nos kumpli e trmino di nos gobirnu esei lo ta 5.000 kupo di
trabou.
Nos lo kapasit obreronan den kooperashon ku un instituto nobo ku lo tin representashon di sindikatonan,
trahadnan, sektor priv i gobirnu. (Instituto Nashonal di Preparashon i Edukashon INPE)
Nos lo baha desempleo:
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
23
Nos lo bai probech tur ku tin nos posishon geogrfiko, nos rekursonan natural i beyesa di nos
isla, pa promov emprendedurismo turstiko i duna insentivo fiskal pa kada fuente di trabou
ku un kurasoleo gener. Ku esaki nos ta buska ant pa yunan di tera tambe invert.
Nos lo reaktiv enseansa tkniko-profeshonal (LTS) den e sistema edukativo i nos lo krea e
Instituto di kapasitashon Tkniko-Profeshonal na Krsou.
Nos lo foment den industria, kreashon di espasio spesial pa hbennan ku por traha
partaim pa nan no tin nodi di stp ku nan estudio.
Ekonomia familiar
E kompetensia riba merkado di produktonan na nivel A1 ku drenta na preis kompetitivo, i eliminashon di e
Schakel di OB na momento di importashon, lo kondus na preisnan abou den supermerkadonan.
Reorganis e flota merkantil for di Venezuela i agreg mas pais na e flota ak ku mas punto di akseso den e
Pais pa yuda nos ekonomia familiar. Mester restruktur forma di oper di e merkado flotante di Venezuela
di manera ku nan ta bende produktonan adishonal for di otro pais. Konseptonan di supermerkado por
ehmpel manera Super Stores/Save A Lot lo mester habri pa kompet ku e kartel di preis ku awe nos ta
topa den supermerkadonan eksistente.
E rikesanan natural ku e pais ak tin lo mester ta asign direktamente na Pueblo.
Nos lo krea un fondo/trust energtiko kaminda na lug di hinka aden loke nos ta pensa ku ta nesesidat di
pueblo, kada tres luna gobirnu ta duna un chk di e ingresonan di e negoshi di ekstrakshon di Petroli o
Gas for di nos awanan teritorial. Ta aprob e lei di Petroli di manera ku esaki ta keda refleh prom ku
firma kontrato ku Multi Nashonalnan.
Kosto di bida
E kambio pa un maneho Energtiko Fsil independiente, ta bai duna nos kontrol riba nos ekonomia i
kosto di bida, i asina kosto di hasimentu di negoshi den Krsou lo baha. Pa e gastunan haltu di operashon
na un isla tropikal ku un promedio diario di entre 30 pa 40 grado Selsio, ta imperativo pa e aktividatnan
sosod den un ambiente ku rkndeshen. Asina e komersiantenan ta pasa e gastu haltu di koriente riba
preis di e produktonan. Pesei nos ta bai atak ku plannan konsiso e kosto haltu ak di bida, independisando
nos di e maneho energtiko ku ta mar na petroli.
Energia
Energia Solar
Energia di Bientu
Tidal Energy (energia probech di awanan ku ta move fuertemente i den korientenan di
osano)
Hidrgeno
W aste Energy
Proyekto pa proses 175 mil tonelada di shushi ku por gener alrededor di 10-15 MW di energia
diariamente. Esaki ta resolv ademas un parti ambiental i di maneho di shushi ku no ta kanando bon; nos
tin mas di 100 lug klandestino kaminda ta tira shushi na nos isla.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
24
E plan ta:
Nos ta bai elimin e 20 florin mensual ku lei ta dikta ku siudadanonan mester paga pa laga
kue shushi.
Nos ta bai elimin e montante ku mester paga pa tira shushi na e lugnan di gobirnu ku
ta 30 florin pa kada 1000 kilo di shushi.
Sekundario
Fly Wheel Technology Energy
Simultneamente lo mester hasi loke ta sigui:
1. E forma di traha kas, kasnan Energy+, edifisionan energtikamente efisiente (Smart
buildings).
2. Revolushon di LED light.
3. Krea e ret di energia sab Smart Grid i Smart Energy: Energia Alternativo
Interkonekshon di sistema Maneho di Oferta i Demanda den SMART GRID
Transmishon i Distribushon ta tuma lug a traves di un ret inteligente Krsou ku un
sistema di Maneho di Energia Net Zero Buildings i kasnan Load Shedding i
optimalisashon ku resultado Konsumo Efisiente na nos pais.
4. Krea Advanced Batteries (bateria avans) i Almasenahe di Energia.
5. Un ret sab de distribushon di awa (Smart water networks), introdukshon di vlvulanan
ku ta mehor suministro di awa i ta elimin oksgeno den e tuberia pa asina redus
konsumo/desperdisio di un 10%, asta te un mksimo di 33%.
6. Rekolekshon kontinuo di energia (Energy Harvesting)
7. Suministro di gas na kasnan di famia via ret di tuberia i no mas ku silinder di gas.
Stabilidat ekonmiko i finansiero
Durante nos gobirnu nos lo krea tur kondishon pa nos ta mas kompetitivo i transparente. Nos lo estables
mekanismo pa stabilidat ekonmiko i finansiero reina. Maneho di rekursonan lo ta realis di un forma
kompletamente habr pa henter pueblo tuma nota di dje, esta pa no tin duda o mal entendido. Nos lo krea e
portal CURACOMPRA pa tur hende por tuma nota den tempu real di e kompranan di Estado ku
gobirnu ta hasi. I nos ta krea pa siudadanonan e posibilidat di akseso na informashon i ouditoria.
Supsidio pa esnan den mas nesesidat
Nos lo krea un poltika nashonal pa yuda esnan den mayor nesesidat, mintras ta generando kupo di trabou,
i nos lo bini ku un programa di yudansa asistensial Mi Apoyo ku lo sirbi komo un seguro pa
desempleadonan o sea pa pobresa na Krsou.
Renobashon i ekspanshon di Infrastruktura
Awor kaba e mobilidat na Krsou ta laga hopi di dese i e desaroyo di infrastruktura pbliko ta kai atras si
kompar e kresementu ekonmiko i desaroyo di e isla. Den nos plan nashonal pa desaroyo di bario, e
prinsipal problema na Krsou ta e infrastruktura. Falta di sentronan di bario, falta di parke i plasa pbliko
kaminda pueblo por topa i hende por tin un lug di konvivensia sosial. Falta di fasilidatnan deportivo. Sin
embargo, nos sa ku nos tin espasio pa krea infrastruktura ku loke nos tin kaba ku ta na mal estado, pero ku
nos lo por mehor.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
25
Tantu den e sektor di infrastruktura pbliko, (entre otro kareteranan i transporte pbliko), komo den e
infrastruktura logstiko pa aktividatnan ekonmiko, (haf, aeropuerto, dk, komunikashon/Internet) tin e
nesesidat di un programa di mas aa pa identifik i sinkronis e mobilisashon di e invershonnan kuantioso
ku ta nesesario pa sosten e ekspanshon i mehorashon ku mester.
Infrastruktura rnt Krsou
Nos ta bai implement den barionan e plan di infrastruktura mas grandi den historia.
Nos ta bai konstru i mehor pa benefisi tur nos famianan na Krsou, sentronan di bario, parkenan,
espasionan kultural i fasilidatnan deportivo rnt e isla.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
26
Kambionan grandi pa sosten e desaroyo i kresementu riba trmino largu lo ta indispensabel. Sinembargo
aki semper tin ku tene kuenta ku e ekilibrio entre kresementu ekonmiko, desaroyo sosial i kuido di
naturalesa i medio ambiente.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
27
Nos lo promov e figura di Invershon Pbliko-Priv pa tur esnan ku ta bin invert na Krsou, pa nan por bira
nos sosionan stratgiko i no djis invershonistanan ku ta mira nos pais komo un oportunidat pa hasi negoshi.
Asina e forma di invert rekurso di finansa pbliko lo aport na nos desaroyo i nos ta baha nos nivel di debe.
Inovashon gubernamental
Gobirnu tin ku bai oper di un manera ku siudadanonan ta bolbe haa konfiansa ku gobirnu ta defend
nan interes, yuda ku nan problemanan den bida diario i kontribu na un perspektiva positivo pa futuro.
E retonan kompleho di Krsou i e metanan di desaroyo ambisioso, ta eksig ku gobirnu tin ku ta habr pa
konosementu, deseonan i eksperensha di siudadanonan i otro instanshanan ku ta interes. Esaki ta nifik ku
tin ku drenta aktivamente den bario i tin ku krea strukturanan pa konsulta kontinuo ku interesadonan.
E rl di gobirnu mester ta unu kaminda e no ta traha i implement desaroyo e mes, i e no sinta djis warda
kiko ta pasa pa e reakshon. Rl di Gobirnu mester ta unu kaminda aktivamente e ta stimul i fasilit,
planifik i antisip susesonan ku ta afekt desaroyo di pais den kuadro di e maneho ku a keda stipul
konhuntamente ku interesadonan.
Legalidat
Gobirnu tin ku traha den forma transparente ku su empleadonan i ku siudadanonan, duna kuenta i rason i
keda aksesibel. Ta refors kontrol di lei. Tin hopi lei, pero komo no tin un mekanismo di kontrol
transparente den e pais ak, nos tin e problema konstante ku ta trapa derecho humano. No ta respet
privasidat, funshonarionan ku mester implement lei ta faya den esaki. Pesei Krsou ta pidi pa introdus e
konsepto di un PAIS SABIO (Smart Country). Gobirnu, ekonomia, mobilidat, ambiente, hende, bida, tur
propuls pa sabiduria.
Smart Governance Smart Economy Smart Mobility
Smart Environment Smart People Smart Living
Desaroyo regional di pais
Ku e plan di reemigrashon nos lo tin un desaroyo urbano den tur rea di nos isla. Mester konstru
besindario nobo i moderno. Mester konstru kaya prinsipal pa mehor akseso na sierto rea di desaroyo
Caracasbaaiweg mester bira un kaya di 3 via (anto segun intensidat di trfiko, na ora punta, ta turna e uso di
e 2 vianan); ta krea un ruta alternativo di Jan Thiel pa Mariepampoen. Ta krea e kaya di Betsda pa
Willibrordus i ta gener un ruta alternativo pa Bndabou via Bullenbaai. Energia renobabel lo duna akseso
na produkshon energtiko desentralis ku ta duna garantia di por avans trankilamente ku e desaroyo den e
reanan (lo no tin limitashon por ehmpel ku ret di kondukto di awa i ret di elektrisidat no ta yega).
Eksplor e posibildatnan di hasi nos sentro di siudat Punda y Otrobanda un TAX free zone. Den futuro, na
fin di aa ta bini un konsentrashon di hende den nos binnenwater den sentro i rnt di brgnan Emma i
Juliana pa e selebrashon tradishonal di kambio di aa di un forma grandioso. (Esaki ta pa stimul union i
sentido di patriotismo den pueblo).
Reforma di Estado
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
28
Nos lo aktiv akshon pa engrandes nos status konstitushonal nobo atker 6 aa pas i dun mas
kontenido. Lo tuma e reformanan nesesario, nos lo tene mas konsulta popular ku pueblo riba temanan di
interes general nashonal i asina nos lo tin e rumbo di Krsou den sinkronisashon ku pueblo. Lo tin tambe
un referndem pa pueblo ekspres su mes riba temanan konstitushonal ku lo mehor nos demokrasia.
Nos ta bai impuls e proseso, ku mtenarnan ta duna kuenta i rason di nan trabou i ku ta evalu
outoridatnan, konsiderando nan prestashon i no pa kuestion poltiko. Nos lo estables e sistema di indikad
di ksito pa por midi labor di gobirnu den asuntu di invershon, transparensia i kon ta maneh rekursonan
di pueblo. Ademas nos lo impuls leinan ku ta permit nos skohe un Prom Minister ku VOTO popular
DIREKTO, enkamin un proseso ku ta permit ku ta skohe parlamentarionan tambe ku VOTO popular
DIREKTO.
Ku esaki nos ke logra stabilidat poltiko pa nos tin e garantia ku akshonnan implement pa un gobirnu, no
por kambia repentinamente ku kada kambio di gobirnu.
Ta yega na un konsenso sosial, pa semper esun ku gana elekshon, efektivamente ta KUMPLI SU TEMPU
kompleto pa ehekut e MANDATO ku pueblo a dun. Asina lo e mester yega na akuerdonan di
gobernashon pa hiba e pais dilanti.
Di un otro banda nos lo estables un KDIGO DI KONDUKTA pa poltikonan i nos lo promov mas
kooperashon i dilogo ku komrsio, sindikato di obrero i asosiashonnan di konsumid, pa henter
komunidat di Krsou ta debidamente represent den e desishonnan di gobirnu.
Resultadonan ku por ser mid i uso di indikadnan
E gobirnu nobo tin ku traha ku metanan ku por ser mid, i organis su aktividatnan di tal manera ku
resultadonan por keda mid a base di indikadnan ku ta di antemano konos. Informashon den forma di
dato i indikadnan mester bira un parti importante di e maneho bas riba e modelo di Plania, Hasi,
Kontrol, Aktua (fig. 1 mas ariba den e dokumento ak). Asina so por seal si tin progreso f n i kon ta
koreg di un forma proaktivo.
E pilnan ku ta sosten gobirnu ta:
Un liderazgo ku ta kondus nos na kambia nos bida, mehor e kondishon ku nos ta aden
aw, i habri pa nos un mih futuro.
Nos lo traha pa bini ku lei i regulashonnan ku lo duna siguransa i garantia na kada hende di
e pais ak, ku aki tin un gobirnu ku semper ta krda riba su pueblo i riba tur famia ku ta
forma pueblo. Nos ta bai krea i mehor leinan ku lo hasi ku tur dia nos lo biba mih ku
ayera i sin miedu ni riesgo.
Tur nos esfuerso i tur nos trabou lo ta dedik na desaroy e pais ak i su hendenan. Nos ta
kere ku un gobirnu ku ta krda riba bienestar di su hendenan ta un gobirnu ku ta hasi ku
pueblo ta bai dilanti.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
29
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
30
Nos lo redus e kantidat di Onderstand ku hbennan ta kobra i stimul nan ku programanan dise
spesialmente pa nan, pa nan drenta e srkulo laboral. Nos lo krea e fondo general pa penshun general pa
pueblo + manten AOV o remplas por kompleto.
Terser edat
Inkapasidat
Nos lo dise un plan pa e adultonan may por partisip na aktividatnan rekreativo ku ta yuada
nan manten nan abilidatnan fsiko, mental i sosial di akuerdo ku nan nesesidatnan.
Nos lo liga sektor komersial i produktivo na Krsou ku e adultonan di terser edat, pa brinda
nan espasio di trabou di akuerdo ku nan kapasitdatnan fsiko i mental.
Nos lo krea un lug pa ansiano ku spesialidat geritriko, pa ansianonan di nos isla tin un lug
digno i sano kaminda nan por pasa nan ltimo etapa di bida.
Tur espasio pbliko i transporte lo tin espasio spesial pa adultonan mayor. (hende grandi)
Nos lo krea e plan 60/65 i + ku lo buska pa brinda yudansa ekonmiko mensualmente na
personanan di terser edat ku ta hendenan vulnerbel o ta vktima di pobresa i nos lo yuda nan pa
nan bolbe ta ekonmikamente aktivo.
Nos lo plantia Kobra sero, un programa pa hendenan na Krsou di terser edat ku no ta paga
pa servisio di transporte.
Nos lo institu kuota mnimo di puesto di trabou na empresanan.
Nos lo krea sentronan di rehabilitashon spesialis den hspital general o den klnikanan spesial.
Nos lo liga sektor komersial i produktivo di Krsou pa personanan ku kapasidat diferente haa
espasio di trabou segun nan kapasidat fsiko i mental.
Nos lo monta aki na nos isla un Tletn, pa henter pueblo por aport na konstrukshon di un
Sentro di Rehabilitashon pa personanan ku kapasidat fsiko diferente.
Nos lo kambia e regulashonnan di konstrukshon di e pais ak pa semper, konsiderando
adaptashonnan arkitektniko adeku pa personanan ku kapasidat diferente por tin akseso fsil.
Nos ta lansa e plan playa aksesibel pa personanan ku kapasidat diferente por tin akseso di un
forma fsil i nan tambe por bai disfrut.
Nos lo buska e Sertifikashon pa por konsider Krsou e prom destino turstiko Handicap
Friendly den Karibe.
Nos lo duna beka di estudio na mucha i hbennan ku kapasidat diferente.
Nos lo krea den Gobirnu 25/50 espasio pa e personanan ku kapasidat diferente tin
oportunidat di kresementu profeshonal.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
31
Koheshon sosial
E echo ku Krsou ta un pais ku hopi kultura ta un rikesa ku mester kuida manera un tesoro. E eskala chik
di e komunidat ta eksig ademas ku nos mester por toler otro i traha huntu den forma produktivo. Pues,
gobirnu tin ku stimul i promov koheshon sosial i desaroyo di kapital sosial huntu ku komportashon
sviko. Esaki por sosod dor di stimul i promov aktividatnan rnt di desaroyo personal for di chik den
un sistema preeskolar profeshonal, pagabel i aksesibel den tur bario.
Konsentr riba hubentut
E hubentut (0-24 aa) ta eksig atenshon spesial, pro aktivo i kontinuo di gobirnu. Ta nan ta forma e base
pa e futuro di Krsou. 25% di hende sin trabou ta nos hbennan, pa motibu di falta di kresementu
ekonmiko den nos pais, pasobra e sistema di enseansa ta faya, meskos ku e sistema di entrenamentu i
pasobra e sistema di enseansa aktual no ta riba e mes lia ku e nesesidatnan, e vokashonnan i e ventahanan
kompetitivo di nos pais. Pa medio di un sistema di kuido den kadena, i dor di tin atenshon konstante,
gobirnu tin ku sru pa den tur fase di nan desaroyo, hbennan tin fasilidatnan adeku i posibilidatnan pa
sosten i guia. Futuro di Krsou ta depend di e posibilidatnan pa desaroy kada yu. Atenshon spesial ta
nesesario pa resosialisashon i sosten di gruponan mas vulnerabel den komunidat.
Kultura i deporte
MFK ta pone e Plan nashonal pa desaroyo di bario den akshon; e plan ta konten reanan deportivo nobo i
renovashon di esunnan eksistente, tambe lo tin konstrukshon di sentro di bario nobo i renovashon di
esunnan eksistente. Ademas nos lo duna bk na pueblo e reanan pbliko den nan bario kaminda lo duna
atenshon na arte i kultura (ehmpel: Parke Wilhelmina).
Kanchanan deportivo eksistente i esunnan nobo lo tin akseso na preisnan favorabel di elektrisidat i tambe
awa, danki na nos maneho di energia renovabel.
MFK lo krea skol nashonal di Arte profeshonal na Krsou
Tambe nos lo krea un lei i un atmsfera na Krsou pa promoshon Arte, Kultura i ekspreshon kreativo for
di nivel preeskolar te na e aktividatnan den komunidat lokal.
Nos lo desaroy un skema pa duna sosten na artistanan ku ta lanta, pa por guia nan, promoshon nan
talentonan, merkade nan den eksterior, proteg nan derechonan di outor i asist nan den maneho di nan
evento/ekshibishon i konsiertonan.
Nos lo promov kreashon di kooperativanan kaminda kreashon artstiko ta tuma lug.
Nos lo organis un merkado pbliko kaminda por bende i ekspon arte trah na Krsou. Nos lo desaroy e
prom festival di arte, kombin ku evento turstiko. Nos lo buska unda tin fondo pa donashon na arte,
inkluyendo fondonan ku Unesco tin. Nos lo krea ministerio di fomento pa kultura i arte, ku lo fungi komo
un agensia kultural pa monitore i duna follow-up na e aktividatnan pa fomento di kultura i arte.
Enseansa, Salubridat i merkado di labor
Pa yega na un base sano, sal i sigur pa desaroy Krsou, un sistema eskolar bon i apropi ku ta disponibel
pa tur hende ta di vital importansha. Un sistema ku ta duna tur hende e chns pa e por hasi uso optimal di
su potensial i ku ta duna atenshon spesial na gruponan vulnerabel. Esaki ta nifik ku lo tin di stimul
skolnan i dosentenan, ekip i sosten nan pa nan por hasi nan tarea mih posibel. Nos lo renob e sistema
di enseansa na Krsou di forma ku nos ta sigur ku tur mucha ta risib enseansa di kalidat. Lo nota e
kalidat eskolar na tur tur skol rnt Krsou. Lo no tin kuenta ku ta sierto skol so ta di bon kalidat i otro ta di
kalidat inferior.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
32
Nos lo ofres un enseansa/edukashon sensibel na nos kultura. Lo mester sinkronis e plan makro di pais
ku e preparashon ku ta duna adolesentenan. Den e direkshon ei mester manten nan bon prepar.
(Kapasidatnan analtiko, Atributonan profeshonal, Entren pa ta diligente, Sensibel pa e kultura di hasi
negoshi, pa Atministrashon di negoshi, ku konosementu di ingles, spa i hulandes.)
Nos lo duna nan motivashon pa nan por desaroy un emoshon masha fuerte pa arte i kultura di nos pais, di
Karibe i di Latino-Amrika komo parti di nos orgen.
Lo bini programa spesfiko pa frena e porsentahe haltu di Drop Outs ku nos tin.
Lo inform tata i mamanan di famia di e sistema nobo di enseansa i edukashon i di ki forma esaki ta
sinkronis ku nos pais (brightwheel concept) kuminsando for di kuido na krsh i na kleuterschool.
Nos lo krea programanan di Beka (Scholarships) pa tur klase di deporte eskolar, koordin tambe enseansa
avans ku universidatnan den nos region kaminda e deportista por praktik su deporte i risib enseansa,
mediante e akuerdonan ku gobirnu tin ku e universidatnan ak.
Nos ta kumins ku un curriculum di deporte kombin ku e estudionan na skol i hasi e ora ei e orario di skol
mas largu.
E situashon di e nivel di edukashon di e aktual forsa laboral i e meta pa laga siudadanonan desaroy nan
potensial optimalmente, ta trese kun ku tin mester di un maneho pa stimul formashon kontinuo i pa bida
largu. Nos lo duna adultonan oportunidat pa nan por desaroy nan mes riba tereno di Arte i Maneho di
Negoshi.
Tin 2 problema di dimenshon sosial na Krsou:
Nos tin un ksodo di serebro Brain Drain, pasobra tin mas oportunidat paf di Krsou i ta pesei nos
hbennan talentoso ku tin bon preparashon no ta bolbe.
Pa e motibu ak nos ta bai impuls mas diskushon ainda ku hendenan di nos pais hasiendo e pregunta si nos
mester sigui duna enseansa na hulandes o si nos tin di pasa pa ingles. Si nos bai duna enseansa ku ingles
komo lenga vehkulo nos lo duna nos hbennan oportunidat infinito den nos region i nos yunan lo por
skohe pa bai studia na un nivel mas avans, mas serka di kas.
Ora krea e 5.000 kuponan nobo di trabou nos lo enfok ku un 50% di esakinan lo ta aline pa e hbennan
por desenvolv nan mes ku rapides den nan trabou.
Ganaderia, Agrikultura i peska
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
33
Nos lo instal un planta pa tratamentu di awa di laman pa uso eksklusivo pa planta kunuku. E
planta ei lo traha 100% riba energia renovabel.
Nos lo promov kultivo di fruta i berdura orgniko kultiv den kas di glas na temperatura adeku.
Nos lo duna seguridat hurdiko i finansiero na agro-industria i na su invershonistanan.
Nos lo impuls kreashon di un flota peskero pa bai piska den awa hundu.
Nos lo duna insentivo pa modernis i oument e flota peskero ku ta piska mas serka di kosta.
Nos lo instal e prom tayer nashonal di motor marino ku kua nos lo apoy piskadnan i nos lo
garantis ku motor di nan boto ta keda funshon pa un tempu asina largu posibel.
Nos lo promov uso de teknologia den e flota peskero ku ta piska mas serka di kosta.
Nos lo firma akuerdo internashonal pa e flota peskero di awa hundu por eksport su produktonan.
Nos lo krea e prom finka ganadero na e isla ak kaminda e kondishonnan di suela, klima i
vegetashon ta permit desaroy industria ganadero.
Nos lo realis konekshon produktivo pa komersialis i esei lo ta mas kumbiniente pa kumpli ku
demanda di konsumidnan na Krsou, tambe ora ta eksport.
Nos lo duna piskadnan finansiamentu di gobirnu pa nan atker mih ekipo di trabou pa oument
produktividat.
Sal aksesibel
Nos ta bai koordin servisio di sal i su ofisinanan satlite bou di un solo dak.
Nos lo promov invershon den fondonan di seguro priv.
Nos lo kambia e lei eksistente di seguro mdiko bsiko, pa un rl ku lo mester tin un base realmente sosial
pa tur hende di e pais ak. Konhuntamente ku kompanianan di seguro priv nos lo krea paketenan
adishonal kstra pa bende. No por ta asina ku gobirnu tin un lei defisiente i seguronan priv tin un mih
pakete ku e seguro bsiko loke ta deber di un gobirnu pa duna su siudadanonan.
Si esaki no ta posibel nos lo negosh ku kompanianan di seguro internashonal pa mira si nos por hinka
henter nos poblashon den nan portafolio. Kompanianan multinashonal ku tin mines di hende sigur por
duna nos un pakete di kuido mdiko ku akseso na Estdos Undos, Hulanda/Europa i Sur Amrika
(Colombia) na preis muchu mas kompetitivo di loke nos ta trata di duna via un fondo nashonal lokal ku tin
apnas 150 mil habitante den e pais.
Nos ta start ku un plan pa trese mas spesialista i baha asina e kantidat di hende riba e listanan di espera
asina largu.
Nos lo re-introdus ciclo vas kayanan ser pa asina di un forma struktural pueblo por tin akseso na
vianan pa asina nos foment ku ehersisio un pueblo sano i sal. Nos lo supsidi un programa na gymnan
rnt Krsou pa tur hende tin 4 ora di ehersisio pa siman den nan. Pa medio di Korpodeko lo finansi
empresarionan ku sa di ehersisio, pa agreg mas gym si esaki ta nesesario despues di un anlisis si tin
sufisiente pa duna akseso na e pueblo kompleto pa asina nos foment un pueblo sano i sal.
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
34
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
35
Adres: Lindhbergweg z/n P.O. Box 3103 - Telefon # +(5999) 724-7766 - Fax # (+5999) 461-7767
Email: office@mfk.cw - MCB # 2308-0601 - Vereniging Movementu Futuro Korsou
36