Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
A
a, ab, prep. de ab., de, desde, por.
abdico, -are, -avi, -atum, tr., renunciar, abdicar.
abdo, -ere, -didi, -ditum, tr., ocultar.
abduco, -ducere, -duxi, -ductum, tr., llevar consigo; quitar.
abeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., irse.
abicio, -icere, -ieci, -iectum, [ab-iacio], tr.,arrojar de s.
abrogo, are, -avi, atum, tr., anular, quitar, privar de.
abscido, -ere, -cidi, -cisum, tr., cortar.
abscindo, -scindere, -scidi, -scissum, tr., desgarrar, arrancar.
absolvo, -ere, -solvi, -solutum, tr., librar.
abstineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., apartar; intr.,abstenerse.
absum, -esse, afui, intr., estar distante, estar ausente; pres., absens, -entis, ausente,
abutor, -uti, -usus sum, intr., abusar.
accedo, -cedere, -cessi, -cessum, intr., acercarse; aadirse.
accendo, -ere, -cendi, -censum, tr., inflamar.
accido, -cidere, -cidi, intr., suceder.
accingo, -ere, accinxi, accinctum, tr., ceir.
accipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., recibir.
accuso, -are, -avi, -atum, tr., acusar.
acer, acris, acre, adj., agudo, penetrante, vivaz; adv., acriter.
acerbus,adj., amargo; adv., acerbe - sust., acerbitas, -atis, t., amargura.
acies, -ei, f., lnea de batalla.
acutus(part.-adj. de acuo, aguzar), aguzado, agudo; adv., acute.
ad, prep. de ac., a, hacia; cerca de.
addo, -dere, -didi, -ditum, tr., aadir.
adduco, ducere, duxi, ductum, tr., guiar hacia; inducir.
adeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, tr. e intr., ir hacia, acercarse; visitar; sust.,
aditus, 4 m., acceso.
adeo,adv., tanto, hasta tal punto.
adfero, adferre, attuli, adlatum y allatum, tr., llevar a, aportar,
adficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., conmover; afligir.
adfinis, -is, m., lindante; emparentado.
adfirmo, -are, -avi, -atum, tr., afirmar, declarar.
adfligo, -ere, -flixi, -flictum, tr., lanzar contra; abatir.
adgredior -gredi, -gressus sum, tr., atacar; emprender.
adhibeo, ere, ui, -itum, tr., aplicar, emplear.
adhuc, adv., hasta ahora.
adicio, -icere, -ieci, -iectum, [ad-iacio], tr., aadir.
adigo, ere, egi, actum, tr., impulsar, obligar a.
adimo, -ere, -emi, -emptum, tr., quitar.
adipiscor, -pisci, adeptus sum, tr., obtener.
aditus,vase adeo.
adiungo, -iungere, -iunxi, -iunctum, tr., juntar.
adiuvo, -iuvare, -iuvi, -iutum, tr., ayudar.
adloquor, -loqui, -locutus sum, tr., dirigir la palabra a: aliquem adloqui, hablar a
alguien.
administro, are, avi, atum, tr., gobernar; cuidar.
admiror, -ari, -atus sum, tr., admirar.
admitto, -mittere, -misi, -missum, tr., admitir; cometer.
admoneo, -ere, -monui, -monitum, tr., avisar, advertir ( aliquem alicuius rei o de re).
admodum, adv., mucho.
admoveo, -ere, -movi, -motum, tr., mover hacia, acercar; aplicar.
adnitor, -niti, nisus (-nixus) sum, intr., apoyarse en; esforzarse.
adorior, -oriri, -ortus sum, tr., atacar.
adoro, are, avi, -atum, tr., dirigir una plegaria a una divinidad, adorar.
adpello, vase appello.
adpeto, vase appeto.
adpono, vase appono.
adprobo, vase approbo.
adpropinquo,vase appropinquo.
adscendo, vase ascendo.
adsequor, -sequi, -secutus sum, tr., alcanzar.
adsideo, -ere, -sedi, -sessum, intr., estar sentado junto a.
adsisto, -sistere, -stiti, intr., ponerse cerca, asistir.
adsto, -stare, -stiti, intr., estar en pie, estar presente.
adsum, esse, fui, intr., estar presente; con dat., asistir.
adulescens, -entis, m., joven; sust., adulescentia, juventud.
aduro, -ere, -ussi, -ustum, tr., quemar por encima.
advenio, -venire, -veni, -ventum, intr., llegar; sust., adventus, 4 m., llegada; advento,
-are, -avi; -atum, intr., ir acercndose.
adversus.prep. de ac., hacia, contra.
adverto, -vertere, -verti, -versum, tr., volver hacia, atender; part.-adj., adversus,
opuesto, frontero; desfavorable; animum adverto = animadverto, tr., advertir.
advesperascit, -ere, -vesperavit, impers., anochece.
advoco, are, avi, atum, tr., llamar.
adytum, i, n., parte ntima del templo, sagrario.
aedes o aedis, -is, f., templo; pl., aedes, casa.
aedifico, -are, -avi, -atum, tr., construir.
aedilis, -is, m., edil, magistrado encargado de los edificios pblicos, calles y plazas.
aeger, -gra, grum, adj., enfermo; adv., aegre, difcilmente, con repugnancia.
aeneus,adj., de bronce.
aequo, are, -avi, -atum, tr., igualar.
aequor, -oris, n., superficie llana; mar.
aequus,adj., llano, igual, ecunime; adv., aeque. igualmente; sust., aequitas, -atis, f.,
ecuanimidad; aequalis, -e, igual; de la misma edad.
aer, aeris, m., aire.
aes, aeris, n., bronce, dinero; aes alienum, deuda.
aestas, -atis, f., verano.
aestimo, -are, .-avi, -atum, tr., valorar.
aestus,4 m., calor; marea.
aetas, -atis, f., edad.
aeternus,adj., eterno.
aether, -eris, m., aire de la regin superior, cielo.
aevum,2 n., duracin (ilimitada), tiempo.
affero,vase adfero.
afficio,vase adficio.
affligo,vase adfligo.
affirmo, -are, -avi, -atum, tr., afirmar.
ager, agri, m., tierra de cultivo, campo; pl., agri, campos, campia; territorio; adj.,
agrestis, -e, campesino.
agger, -eris, m., terrapln; montn de materiales de acarreo (de adgero).
agmen, -inis, n., columna de tropa en marcha; primum agmen, vanguardia; medium
agmen, centro de columna en marcha; novissimum agmen, retaguardia.
agnosco, -ere, -gnovi, -gnitum, tr., reconocer.
agnus, -i, m., cordero.
ago, -ere, egi, actum, tr. impulsar hacia adelante, conducir; hacer cumplir; hacer;
tratar; agito, are, -avi, -atum, tr.,mover repetidamente, agitar; tratar, ocuparse de, examinar.
agricola,1 m., labrador.
aio, defec. tr., decir; decir que s.
ala, 1 f., ala; ala del ejrcito; escuadrn de caballera; ales, -itis, f., alado; pjaro,
ave.
alacer, alacris, alacre, adj., vivo, brioso, fogoso; sust., alacritas, -atis, f., fogosidad.
albus,adj., blanco (mate). Se opone a ater, oscuro.
alienus,adj., ajeno; extrao; hostil, desfavorable.
aliquando,adv., alguna vez.
aliquis, aliqua, aliquid, pron. indef., alguno.
aliquot,adj. indec., algunos.
aliter,adv., de otro modo.
alius, -a, -ud, indef., otro.
alo. -ere. alui. altum (alitum), tr., alimentar, nutrir.
alter, -era, -erum, indef., otro (de dos).
altus,part. de alo, alto, profundo; adv., alte, sust., altum (mare), alta mar; sust.,
altitudo, -inis, f., altura, profundidad.
alveus,2 m., cavidad; cuenca, tina.
ambitus,4 m., rodeo; cohecho.
ambo, adj.-pron., los dos juntos, ambos.
ambulo, -are, -avi, -atum, intr., andar, pasear.
amens, -entis, adj., loco; amentia, 1 f., locura.
amicus, adj. y sust., amigo; adv., amice; sust.,amicitia, 1 f., amistad.
amitto, -mittere, -misi, -missum, tr., perder ( casualmente), en tanto que perdo
significa perder de intento, destruir. amnis, -is, m., ro.
amo, -are, -avi, -atum, tr., amar; part.-adj., amans, -antis, amante; adverbio,
amanter; sust., amor, -oris, m., amor.
amplector, -plecti, -plexus sum, tr., abrazar; sust., amplexus, 4 m., abrazo.
amplus, adj., amplio, espacioso, abundante, esplndido; comp.adv., amplius, ms.
amputo, -are, -avi, -atum, tr., cortar.
anceps, -cipitis, adj., de dos cabezas; de doble sentido; ambiguo, incierto.
ancilla, 1 f., esclava.
ars, artis, f., arte, habilidad; pl., medios, procedimientos; artifex, -icis, m., artfice,
autor, maestro.
artus, 4 m. pl., miembros.
arx, arcis, f., ciudadela; cima, altura.
ascendo, -ere, -scendi, -scensum, tr. e intr., subir; sust., ascensus, 4 m., subida,
grado.
aspectus,vase aspicio.
asper, -era, -erum, adj., spero, duro, penoso; adv., aspere; sust., asperitas, -atis, f.,
aspereza, dureza.
aspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar hacia; sust., aspectus, 4 m., vista, aspecto.
assequor, vase adsequor.
assisto, vase adsisto.
at, conj., pero.
ater, atra, atrum, adj., negro, sombro.
atque (ac), conj., y.
atqui, conj., sin embargo
atrium, 2 n., atrio, antesala.
attineo. -ere. -tinui -tentum intr. con ad, tocar a, llegar hasta, importar.
attingo, -ere, -tigi, -tactum, tr., tocar, alcanzar, lindar.
attollo, ere, tr., elevar.
attribuo, -ere, -tribui, -tributum, tr., asignar, dar.
auctor, vase augeo.
audeo, -ere, ausus sum, tr., atreverse; adj., audax, -acis, audaz; adv.,audacter,
audazmente; sust., audacia, 1 f., audacia, atrevimiento.
audio, -ire, -ivi, -itum, tr., or.
aufero, -ferre, abstuli, ablatum, tr., quitar.
augeo, -ere, auxi, auctum, tr., aumentar; sust., auctor, -oris, m., autor, promotor,
investigador; auctoritas, -atis, f., poder, autoridad, influencia.
augur, -uris, m., augur, adivino.
aura, 1 f., brisa, aire.
auriga, ae, m., cochero.
auris, -is, f., oreja, odo.
aurum, 2 n., oro; adj., aureus, ureo, de oro.
auspicium, 2 n., observacin de las aves en su vuelo movimientos. apetito y canto;
auspicio, smbolo de poder.
aut, conj., o; aut.. aut, ya.. ya.
autem, conj., en cambio, pero.
auxilium, 2 n., ayuda; auxilia, pl, fuerzas auxiliares.
avarus,adj., avaro; adv., avare; sust., avaritia 1 f., avaricia.
avello, -ere, -vulsi, -vulsum, tr., arrancar.
averto, -ere, -verti, -versum, tr., apartar; adj., aversus, hostil.
avis, -is, f., ave; presagio.
avus, 2 m., abuelo.
avunculus,2 m., to materno.
axis, -is, m., eje; carro, eje del cielo, cielo.
B
bacchor, -ari, -atus sum, correr furioso.
baculum, 2 n., bastn.
barbarus,adj. , extranjero; brbaro, inculto, salvaje
basium, 2 n., beso.
beatus, adj., dichoso, feliz adv., beate.
bellum,2 n., guerra; bello, -are, -avi, -atum, intr..guerrear, combatir.
bene,vase bonus.
beneficium,2 n., beneficio, acto de benevolencia, favor, servicio.
bibo, -ere, bibi, bibitum, tr. beber.
biduum, 2 n. (bis dies), espacio de dos das.
biennium, 2 n. (bis annus) perodo de dos aos.
bis, adv. numeral, dos veces.
bonus,adj., bueno; adv., bene, bien; sust., bonitas, -atis, f., bondad.
bos, bovis, m. y f., buey, vaca.
bracchium,2 n., brazo.
brevis, -e, adj., breve, corto; advs., breviter, brevemente; brevi; pronto; sust.,
brevitas, -atis, f., brevedad, pequeez. bubulcus, 2 m., boyero.
C
cacumen, -inis, n., cima en punta, punta.
cadaver, -eris, n., cadver.
cado, -ere, cecidi, casum, intr., caer; sust.,casus, 4 m., cada; casualidad; suceso.
caecus, adj., ciego; oculto; oscuro.
caedo, -ere, cecidi, caesum, tr., cortar, matar, derribar; sust., caedes, is, f., matanza,
mortandad, asesinato.
caelum, 2 n., bveda celeste, cielo; clima, atmsfera; adj., caelestis, -e, celestial, del
cielo. caeruleus y caerulus, adj., azul oscuro.
calamitas, -atis, f., calamidad, desastre.
calcar, -aris, m., espuela.
callidus,adj., conocedor, experto, diestro; maoso, astuto; adv., callide.
campus, 2 m., llano, campo.
candidus,adj., blanco (brillante); sust., candidatus, vestido de toga blanca,
candidato.
canis, -is, m. y f., perro.
cano, -ere, cecini, cantum, tr., cantar; sust.,cantus, 4 m., canto; canto, -are, -avi,
-atum, tr., cantar.
canus,adj., blanco, cano; canities, -ei, f., pelo canoso; vejez.
capax, -cis, adj., capaz.
caper, capri, m., macho cabro; capra, 1 f., cabra; capella, 1 f., cabrita.
capillus,2 m., cabello.
capio, -ere, cepi, captum, tr., coger, tomar, apoderarse de; capto, -are, -avi, -atum,
tr., tratar de coger; sust., captivus, 2 m., prisionero. caput, -itis, n., cabeza; persona; vida;
capital.
carcer, -eris, m., crcel, prisin; barrera, punto de partida en las carreras de circo.
cardo, -inis, m., quicio.
careo, -ere, -ui, intr. (con ablat.), carecer, privarse, abstenerse.
carina,1 f., quilla; (en poesa), nave.
carmen, -inis, n., cancin.
caro, carnis, f., carne.
carpo, -ere, carpsi, carptum, tr., arrancar; escoger; tomar; disfrutar; desgarrar.
carus,adj., querido; sust., caritas, -atis, f., cario, caresta.
castellum,2 n., fortn, baluarte, reducto.
castra,2 pl., campamento.
castus,adj., casto, puro; adv., caste.
catena,1 f., cadena.
caterva,1 f., bandada, tropa.
caupo, -onis, m., mesonero.
causa,1 f., causa, motivo, razn; proceso; pretexto; abl., causa, por, a causa de.
caveo, -ere, cavi, cautum, tr. e intr., precaverse, guardarse de; cave ne cadas,
gurdate de caer; velar por, garantizar; sust., cautio, -onis, f., garanta.
cavus,adj., vaco, cncavo; sust., caverna, 1 f., cavidad, caverna.
cedo, -ere, cessi, cessum, intr. y tr., ir, irse, retirarse; ceder; dar, conceder; cesso,
-are, -avi, -atum, intr., estar ocioso, estar en reposo, cesar. celeber, -bris, -bre, adj., apiado,
concurrido, famoso; celebro, -are, -avi, -atum, tr., concurrir en tropel, apiarse; celebrar.
celer, -eris, -ere, adj., veloz; adv., celeriter; sust., celeritas, -atis, f., celeridad,
rapidez, prisa.
cella,1 f., despensa; celda, celdilla.
celo, -are, -avi, -atum, tr., ocultar, tener oculto.
celsus, adj., elevado.
cena, 1 f., comida; ceno, -are, -avi, -atum,intr., comer.
censeo, -ere, censui, censum, tr., evaluar, declarar, juzgar, estimar, creer sust.,
censor, -oris, m., censor; census, 4 sust. censo.
centum, num. card., cien, centesimus, ord., centsimo; centeni, distr., de cien en
cien; centiesadv., cien veces. centurio, -onis, m., centurin.
cera, 1 f., cera; cerae, tablillas enceradas.
cerno, -ere, crevi, cretum, tr., discernir, distinguir, ver; decidir.
certo -are, -avi, -atum, intr. y tr., luchar, rivalizar, disputar; debatir; sust., certamen,
-inis, n., disputa, porfa, certamen; certatim, adv., a porfa.
certus, adj., fijo, determinado, seguro, cierto; compar., certiorem facio aliquem,
informo a alguno; adv., certe, ciertamente, sin duda; certo, con seguridad. cervices, -cum, f.
pl., cuello.
cesso,vase cedo.
ceteri, -rae, -ra, adj. pl., los dems, los restantes; adv., ceterum, por lo dems.
cibus, 2 m., comida, alimento.
cieo, ciere, civi, citum, tr. poner en movimiento, agitar, remover; proferir, lanzar;
part.-adj., citus, rpido; cito, -are, -avi, -atum, excitar, llamar, citar.
cingo, -ere, cinxi, cinctum, tr., ceir; cingor, tr. e intr., ceirse, armarse.
cinis, -eris, m., ceniza.
circa, prep. de ac., alrededor; hacia, poco ms o menos.
circumago, -ere, -egi, -actum, tr., llevar alrededor.
circumcludo, -ere, -clusi, -clusum, tr., cercar, encerrar; acosar en torno.
circumdo, -dare, -dedi, -datum, tr., poner en torno, rodear.
circumduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar en torno, rodear.
circumeoo circueo, -ire, -ivi, -itum, tr. e intr., ir alrededor; rodear; sust.,circuitus, 4
m., rodeo.
circumsisto, -sistere, -steti, intr. y tr., detenerse alrededor; rodear.
circumspicio, -ere, -spexi, -spectum, tr., mirar en torno, abarcar con la vista;
observar, examinar.
circumsto, are -steti. intr. y tr., estar en torno; rodear.
circumvenio, -ire, -veni, -ventum, tr., cercar, acorralar; tender un lazo, engaar.
cis, prep. de ac., a este lado de. citerior, -oris, adj., del lado de ac (respectoa Roma
o Italia).
cito,vase cieo.
citra,prep. de ac., a este lado de.
civis, -is, m. y f., ciudadano; adj., civilis, -e, civil, cvico; adv., civiliter; sust.,
civitas, -atis, f., ciudad, Estado; derecho de ciudadana.
clades, -is, f., desastre.
clam,adv., a escondidas.
clamo, -are, -avi, -atum, intr., gritar;sust., clamor, oris, m., grito; clamito, -are, -avi,
-atum, intr., vocear, gritar constantemente.
costumbre, suelo; sust., consuetudo, -inis, f., costumbre, trato, relacin, norma.
consul, -ulis, m., cnsul; adj., consularis, -e, consular; sust., consularis, -is. m..
excnsul: sust., consulatus, 4 m., consulado.
consulo, -ere, -sului, -sultum, tr., consultar; intr. (con dativo), mirar por; sust.,
consultum, 2 n., decreto; adv., consulto, de intento.
consumo, -ere, -sumpsi, -sumptum, tr., consumir, gastar, disipar.
consurgo, -ere, surrexi, -surrectum, intr., levantarse juntamente.
contego, -ere, -texi, -tectum, tr., cubrir, ocultar.
contemno, -ere, -tempsi, -temptum, tr., despreciar, desdear; sust., contemptio,
-onis, f., desprecio.
contendo, -ere, -tendi, -tentum, tr., tender, estirar; demandar con insistencia;
asegurar firmemente; intr., esforzarse, rivalizar, luchar, dirigirse; sust., contentio, -onis, f.,
lucha, tensin.
contineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., mantener unido; encerrar, abarcar, limitar;
retener, reprimir; part.-adj., continens, -entis, lindante, seguido; adv., continenter, sin
interrupcin; sust.,continens, -entis, f., tierra firme, continente; part.adj., contentus,
satisfecho, contento.
contingo, -ere, -tigi, -tactum, tr., tocar; intr., suceder.
continuus,adj., seguido; adv., continuo, inmediatamente.
contio, -onis, f., asamblea, reunin (convocada por un magistrado); discurso (en
dicha asamblea).
contorqueo, -ere, -torsi, -tortum, tr., hacer girar, retorcer, disparar.
contra,prep. de ac., contra y frente a.
contraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., reunir, juntar, concentrar; contraer; incurrir en,
concluir, pactar; reducir, disminuir, abreviar.
contrarius,adj., opuesto, contrario; adv., contrarie.
controversia,1 f., disputa.
contumelia,1 f., ultraje, afrenta, insulto, injuria.
conturbo, -are, -avi, -atum, tr., turbar, desordenar, confundir.
convello, -ere, -velli, -vulsum, tr., arrancar.
convenio, -ire, -veni, -ventum, tr., encontrar (a alguien); intr., reunirse, acudir a;
convenir, ser apropiado; convenit, conviene, es propio, es conforme; sust., conventus, 4 m.,
asamblea, reunin sesin judicial.
converto, -ere, -verti, -versum, tr., volver, hacer volver; cambiar, convertir en; intr.,
volverse, cambiarse.
convivium 2 n., comida, banquete.
convoco, -are, -avi, -atum, tr., convocar.
coorior, -oriri, ortus sum, intr., surgir, aparecer, originarse.
copia,1 f., abundancia; ocasin; (pl.), copiae, tropas.
cor, cordis, n., corazn; hoc cordi est mihi, esto me es agradable, me gusta.
coram,prep. de ab., en presencia de.
cornu,4 n., cuerno; ala o flanco (de ejrcito).
corona, 1 f., corona, guirnalda; crculo (de personas, de soldados).
corpus, -oris, n., cuerpo.
corrigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., corregir, enmendar, reformar.
corripio, -ripere, -ripui, -reptum, tr., coger, arrebatar, apoderarse de; reducir,
abreviar; reprender; recorrer rpidamente.
D
damno, are, avi, atum, tr., condenar, declarar culpable. damnum, 2 n., dao, prdida.
daps( no se usa en nom . ), dapis, f., banquete, festn.
de, prep. de ab.. de, desde, de lo alto de; acerca de.
dea, vase deus.
deambulo, -are, -avi, -atum, intr., pasear.
debello, -are, -avi, -atum, tr., someter guerreando, derrotar.
debeo, -ere, -ui, -itum, tr., deber, adeudar.
decedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., irse, retirarse, partir, alejarse; morir; ceder, cesar;
decessus, us, 4., salida, partida, muerte.
decem,num. card., diez; decimus, ord., dcimo; deni, distr., de diez en diez; decies,
adv., diez veces. december, -bris, m., diciembre.
decemviri, -orum o -um, m. pl., decemviros, magistrados romanos.
decerno, -ere, -crevi, -cretum, tr., decidir, decretar, ordenar; sust., decretum, 2 n.,
decreto.
decet,2, impers., est bien, conviene, cumple.
decido, ere, -cidi, intr., caer, perecer.
decipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., engaar, burlar; sorprender.
declaro, -are, -avi, -atum, tr., declarar; proclamar; anunciar.
declivis, -e, inclinado, en pendiente.
decoro, are, -avi, atum, tr., adornar, honrar.
decurro, ere, cucurri (curri), -cursum, intr., bajar corriendo; acudir, recurrir.
decretum,vase decerno.
decus, oris, n., ornato, decoro; honor, dignidad.
dedecus, oris, n.,deshonor, baldn.
dedo, ere, didi, ditum, tr., dar, entregar; dedere se, consagrarse, dedicarse; part.-adj.,
deditus, adicto, devoto; sust., deditio, -onis, f., entrega, rendicin.
deduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir desde arriba, bajar; apartar, derivar,
quitar, sacar de; botar (una nave). defatigo, -are, -avi, -atum, tr., fatigar, agotar.
defectio, -onis, f., vase deficio.
defendo, -ere, -fendi, -fensum, tr., separar, alejar; defender, proteger; sust., defensio,
-onis, f., defensa; defensor, -oris, m., defensor.
defero, -ferre, -tuli, -latum, tr., traer abajo, traer, llevar, entregar; declarar, revelar;
deferre nomen alicuius, denunciar a uno.
defessus,adj., fatigado, agotado.
deficio, -ere, -feci, -fectum, tr., abandonar, faltar; intr., estar falto, desprovisto;
separarse, pasarse al otro bando, retirarse, abandonar el puesto o partido, rebelarse.
defigo, -ere, -fixi, fixum, tr., fijar, clavar.
defluo, -ere, -fluxi, -fluxum, intr., fluir, bajar; caer; perderse.
defungor, -fungi, -functus sum, intr., cumplir, desempear; acabar; morir.
dego, -ere, degi, tr., pasar, emplear.
degredior, -gredi, -gressus sum, intr., descender.
deicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar hacia abajo, precipitar; expulsar; despojar.
deinde,adv., despus.
delabor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, caer.
delecto, are, -avi, -atum, tr., deleitar, agradar; sust., delectatio, onis, f., deleite,
placer.
deleo, -ere, -evi, -etum, tr., destruir, borrar.
delibero, -are, -avi, -atum, intr. y tr., pesar con la mente, deliberar, reflexionar;
consultar.
deligo, -ere, -legi, -lectum, tr., elegir.
delubrum,2 n., templo, santuario.
deludo, -ere, -lusi, -lusum, tr., enganar, burlarse de.
demens, -entis, adj., demente, loco; sust., dementia, 1 f., demencia, locura.
deminuo, -ere, -minui, -minutum, tr., disminuir, debilitar; quitar.
demitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar caer, hacer caer; bajar; meter; part.-adj.,
demissus, abatido, humilde. modesto.
demo, -ere, dempsi, demptum, tr., quitar.
demolior, -iri, -itus sum, tr., demoler, destruir.
demonstro, -are, -avi, -atum, tr., mostrar, indicar; exponer.
denique,adv., finalmente.
dens, dentis, m., diente.
densus,adj., denso, espeso, apretado.
depascor, -pasci, -pastus sum, tr., pacer, devorar.
depello, -ere, -puli, -pulsum, tr., derribar; expulsar; quitar; disuadir.
depono, -ere, -posui, -positum, tr., dejar en tierra, dejar, abandonar, depositar.
deporto, -are, -avi, -atum, tr., trasladar, llevar, traer; deportar.
deposco, -ere, -poposci, tr., pedir con insistencia, reclamar, exigir.
deprecor, -ari, -atus sum, tr., tratar de evitar con splicas; rogar, interceder.
deprehendo, -ere, -hendi, -hensum, tr., coger, apresar, interceptar; descubrir,
sorprender.
deprimo, -ere, - pressi, - pressum, tr., hundir; abatir oprimir.
depromo, -ere, -psi, -ptum, tr., sacar.
derideo, -ere, -risi, -risum, tr., rerse de, burlarse de.
descendo, -ere, -scendi, -scensum, intr., descender, bajar; penetrar en.
describo, -ere, -psi, -ptum, tr., copiar, describir; repartir.
desero, -ere, -serui, -sertum, tr., abandonar.
desidero, -are, -avi, -atum, tr., desear, ansiar, echar de menos; sust., desiderium, 2
n., ansia, nostalgia; pesadumbre. designo, -are, -avi, -atum, tr., designar, sealar, delimitar.
desilio, -ire, -silui, -sultum, intr., saltar, descender saltando.
desino, -ere, -sivi o -sii, -situm, tr. e intr., cesar, poner trmino, acabar.
desipio, -ere, -ui, intr., haber perdido el gusto, el sentido, tontear.
desisto, -ere, -stiti, -stitum, intr., desistir, cesar.
despero, -are, -avi, -atum, intr., perder la esperanza, desesperar; tr., desesperar de;
sust., desperatio, -onis, f., desesperanza, desesperacin.
despicio, -ere, -spexi, -spectum, intr., mirar hacia abajo; tr., despreciar, desdear;
sust., despectus, 4 m., mirada hacia abajo; desprecio.
destituo, -ere, -stitui, -stitutum, tr., poner aparte; abandonar; engaar.
desum, esse, -fui, intr., faltar.
deterior, -oris, adj., peor.
deterreo, -ere, -terrui, -territum, tr., apartar o impedir por el terror, intimidar.
detineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., detener, apartar, desviar.
detraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., apartar, separar por la fuerza; quitar.
detrimentum,2 n., dao, prdida.
deus,2 m., dios; dea, 1 f.. diosa.
devenio, -ire, -veni, -ventum, intr., descender, ir a parar, llegar.
dexter, -tra, -trum, adj., derecho, que est a la derecha; sust., dextra, 1, f., Ia mano
derecha.
dicio, -onis, f. (no se usa en nom. ), autoridad, dominio, poder.
dico, -ere, dixi, dictum, tr., decir; part., usado como nombre, dictum, 2 n., dicho,
palabra.
dictator, -oris, m., dictador.
dies, -ei, m., da; m. o f., da sealado, tiempo fijado; adj., diurnus, de da.
differo, -ferre, distuli, dilatum, tr., dispersar, diseminar, diferir; intr., diferenciarse.
difficilis, -e, adj., difcil; adv., difficulter; sust., difficultas, -atis, f., dificultad.
diffido, -ere, diffisus sum, intr., desconfiar, desesperar.
diffugio, -fugere, -fugi, -fugitum, intr., huir desordenadamente; dispersarse,
disiparse.
diffundo, -ere, -ffudi, -ffusum, tr., difundir, derramar, propagar; ensanchar.
digitus,2 m., dedo.
dignor, -ari, -atus sum, tr., juzgar digno, permitir, consentir. dignus, adj., digno,
merecedor; debido; adv.,digne; sust. dignitas, -atis, 3 f.. dignidad, distincin, rango.
digredior, -gredi, -gressus sum, intr., separarse; partir.
dilabor, -labi, -lapsus sum. intr., disolverse, desvanecerse.
dilectus,4 m., seleccin; leva.
diligo, -ere, -lexi, -lectum, tr., amar; part.-adj., diligens, -entis, cuidadoso, diligente;
adv., diligenter; sust., diligentia, 1 f., cuidadoso, diligencia.
dimico, -are, -avi, -atum, intr., combatir, luchar; sust., dimicatio, -onis, f., combate,
lucha.
dimidium,2 n., mitad.
dimitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar ir, despedir, abandonar, dejar escapar.
dirigo, -ere, -rexi, -rectum, tr., alinear, guiar, dirigir; part.-adj., directus, recto.
dirimo, -ere, -emi, -emptum tr., separar, interrumpir romper, anular.
diripio, -ere, -ripui, -reptum, tr., despedazar, devastar, saquear.
dirus, adj., terrible, horroroso; de mal agero.
discedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., separarse, retirarse, partir; sust., discessus, 4 m.,
partida.
disciplina,1 f., instruccin, adiestramiento; aprendizaje; ciencia; doctrina. disco,
-ere, didici, tr., aprender.
discors, -cordis, adj., discordante, disonante; sust., discordia, 1 f., desacuerdo,
discordia.
discrimen, -inis, n., espacio intermedio, intervalo; separacin; diferencia; distincin;
punto decisivo; crisis, riesgo, peligro.
disertus, ad;., elocuente.
disicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., deshacer, dispersar, esparcir.
dispergo, -ere, -spersi, -spersum, tr., dispersar.
displiceo, -ere, -plicui, -plicitum, tr f., desagradar.
dispono, -ere, - posui, - positum, tr., colocar separamente, disponer, arreglar.
disputo, -are, -avi, -atum tr, discutir, tratar, disertar.
dissentio, -ire, -sensi, -sensum, intr. disentir, ser de distinto parecer; sust., dissensio,
-onis, t., divergencia de sentimientos u opiniones, disensin.
dissimilis, -e, adj., desemejante, diferente; adv., dissimiliter.
dissimulo, -are, -avi, -atum, tr., disimular; ocultar.
dissipo, -are, avi, -atum, tr., disipar, dispersar, malbaratar, divulgar.
dissolvo, -ere, -solvi, -solutum, tr., disolver; separar, deshacer, destruir; pagar;
dissolutus ( part. usado como adj.), disoluto, relajado, libertino; adv., dissolute,
relajadamente.
disto, -are, -stiti, intr., distar, estar separado; diferenciarse.
distribuo , uere, -ui, -utum, tr., distribuir.
diu, adv., por largo tiempo.
diurnus,vase dies.
diuturnus, adj., duradero.
diva,vase divus.
divello, -ere, -velli, -vulsum, tr., separar, desgarrar, arrancar, deshacer.
diversus,adj., vuelto en distintas direcciones, separado; opuesto, contrario; diferente,
diverso; ex diverso, de distintas direcciones.
dives, -itis, adj., rico; sust., divitiae, 1 f. pl., riquezas.
divido, -ere, -visi, -visum, tr., dividir, separar.
divus,2 m., dios; diva, 1 f., diosa; adj., divinus, divino; adv., divinitus, por
disposicin divina.
do, dare, dedi, datum, tr., dar.
doceo, ere, docui, doctum, tr., ensear, informar; part.-adj., doctus, docto, instruido,
diestro; sust., doctrina, 1 f., enseanza, doctrina, ciencia.
doleo, -ere, dolui, intr., doler, tener dolor; tr., dolerse, deplorar; sust., dolor, -oris,
m., dolor, pena, ofensa; amargura. dolus, 2 m., dolo, engao, fraude, trampa.
domina,1 f., duea, seora; dominus, 2 m., dueo, seor.
domo, -are, domui, domitum, tr., domar, someter.
domus,2 y 4 f., casa, patria; adj., domesticus, de la casa, domstico; nativo; interior;
sust., domicilium, 2 n., domicilio, morada.
donec,conj., mientras, en tanto que.
dono -are, -avi, -atum, tr., regalar.
donum,2 n., don, regalo.
dormio, -ire, -ivi o -ii, itum, intr., dormir.
dubito, -are, -avi, -atum, intr., dudar, vacilar; sust., dubitatio, -onis, f., duda,
vacilacin.
dubius,adj., dudoso; adv., dubie.
ducenti, -ae, a, num. card., doscientos; ducentesimus, ord., ducentesimo; duceni,
distr., de doscientos en doscientos.
duco, -ere, duxi, ductum, tr., conducir, guiar; alargar; construir; contar, considerar,
juzgar; ducto, -are, -avi, -atum, tr., guiar continuamente, conducir a uno y otro lado.
dulcis, e, adj., dulce.
dum, conj., mientras.
duo, ae, o, dos; duodecim, card., doce; duodecimus, ord., duodcimo; duodeni,
distr., de doce en doce. duodeviginti, adj. card., dieciocho; duodevicesimus,ord.,
dcimoctavo; duoduodeviceni, distr., de dieciocho en dieciocho.
duro, are, avi, atum, tr. e intr., endurecer; soportar; endurecerse, perseverar,
perdurar.
durus,adj., duro, spero, rudo; fuerte, vigoroso, severo, rgido; penoso, difcil; adv.,
dure.
duumviri, -orum o -um, 2 m. pl.,duunviros, nombre de dos magistrados romanos .
dux, ducis, m., gua, jefe, general.
E
ea, adv., por all; eadem, adv., por all mismo.
ebibo, -ere, -bibi, -bibitum, tr., beber hasta el fin, agotar, consumir; absorber,
succionar.
ebur, eboris, n., marfil.
ecce,interj., he aqu, mira.
edico, -ere, -dixi, -dictum, declarar, proclamar, publicar; part., usado como nombre,
edictum, 2 n., edicto, manifiesto, proclama.
edisco, -ere, -didici, tr., aprender a fondo, penetrarse de.
edo, edere y esse, edi, esum, tr., comer; adj., edax, -acis, voraz.
edo, -ere, -didi, -ditum, tr., dar a luz, producir, engendrar; ejecutar, llevar a cabo;
publicar, emitir; part.-adj.,editus, elevado, alto.
edoceo, -ere, -docui, doctum, tr., ensear a fondo informar, enterar cabalmente.
educo, are, -avi, atum, tr., educar, formar, criar, alimentar.
educo, -ere, -duxi, -ductum, tr., sacar, hacer salir, producir.
effero, -f erre, extuli, elatum, tr., sacar; llevar; divulgar, publicar; elevar, ensalzar;
(en pasiva), dejarse llevar, ser arrastrado.
efficio, -ficere, -feci, -f ectum, tr., producir; hacer, efectuar, cumplir; conseguir.
effigies, -ei, f., imagen, efigie.
effugio, -f ugere, -ffugi, -fugitum, tr. e intr., huir, escaparse; evitar, burlar.
effundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar; refl., effundor y effundere se, derramarse,
lanzarse; part.adj., effusus, tendido suelto, flotante; relajado, prdigo; adv., effuse,
profusamente.
egeo, -ere, egui, intr. (con ablat. y menos frecuentemente con genit.), estar
necesitado, carecer; sust., egestas, -atis, f., necesidad; egenus, adj., necesitado.
egredior, -gredi, -gressus sum, intr., salir, partir, separarse, desembarcar; tr., pasar,
sobrepasar, franquear; sust., egressus, 4 m., salida, partida, desembarco.
egregius,adj., egregio, sobresaliente, excelente; adv., egregie.
ego,pron. pers., yo.
eheu,int., ay! eia, int., ea!
eicio, eicere, -ieci, -iectum, tr., echar, arrojar (eicere se, lanzarse fuera), lanzar a
tierra; naufragar.
elabor, -labi, -lapsus sum, intr., deslizarse, escaparse, desaparecer.
elicio, -licere, -licui, -licitum, tr., hacer salir, sacar; atraer.
elido, -ere, -si, -sum, tr., hacer saltar chocando, estrellar, expulsar, romper, destruir.
eligo, -ere, -legi, -lectum, tr., escoger, elegir.
eloquor, -loqui, -locutus sum, intr., hablar, expresarse-tr., decir, exponer.
eludo -ere, -lusi, -lusum, tr., burlar, engaar, mofarse de.
emineo, -ere, -minui, intr., sobresalir, resaltar.
eminus, adv.,de lejos.
emitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar fuera; lanzar, disparar, soltar.
emendo, -are, -avi, -atum, tr., enmendar, corregir, mejorar.
emo, -ere, emi, emptum, tr., comprar.
en, int., mira, he aqu.
enim, conj., pues; etenim, conj., pues, en efecto.
seguir, suceder.
excito, are, avi, -atum, tr., hacer salir, enardecer, excitar, provocar.
excludo, -ere, -clusi, -clusum, tr., excluir, rechazar, impedir.
excudo, -ere, -cudi, -cusum, tr., hacer saltar a golpes, forjar, esculpir, moldear.
excurro, -ere, -curri y -cucurri, -cursum, intr., salir corriendo; sust., excursio, -onis,
f., salida, correra.
excuso, are, -avi, atum, tr., excusar, disculpar, pretextar; sust., excusatio, -onis, f.,
excusa.
excutio, -cutere, -cussi, -cussum, tr., sacudir; arrancar; rechazar, desechar, expulsar.
exemplar, -aris, n., ejemplar, modelo. exemplum, 2 n., copia, ejemplo, modelo.
exeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., salir; sust.,exitus, 4 m., salida, fin, desenlace,
resultado.
exerceo, -ere, -ui, -itum, tr., ejercitar, adiestrar; manejar; ejercer, ocuparse; molestar,
atormentar. exercitatus( part.-adj. de exercito), adiestrado, prctico; sust., exercitatio, -onis,
3 f., adiestramiento, prctica.
exercitus, 4 m., ejrcito.
exhaurio, -ire, -hausi, -haustum, tr., agotar, vaciar, sufrir hasta el fin.
exhibeo, -ere, -hibui, -hibitum, tr., mostrar, exhibir, realizar, causar.
exhortor, -ari, -atus sum, tr., exhortar, excitar.
exigo, ere, -egi, -actum, tr., echar, expulsar; reclamar, exigir; pasar, consumir
exiguus, adj., escaso, breve, exiguo; adv., exigue; sust., exiguitas, -atis, f., escasez,
brevedad.
eximius,excepcional, extraordinario; adv., eximie.
existimo, -are, -avi, -atum, tr., pensar, juzgar, considerar; sust., existimatio, -onis, f.,
juicio, opinin, reputacin. exitium, 2 n., destruccin, ruina.
exitus, vase exeo.
exorior, -oriri, -ortus sum, , intr., surgir, nacer, aparecer, llegar a ser.
exoro, are, -avi, -atum, tr., pedir insistentemente; doblegar, obtener pidiendo.
expedio, ire, -ivi, itum, tr., soltar, librar; aprestar, preparar; explicar, exponer;
imper., expedit, es til, es provechoso; part.adj., expeditus, desembarazado, presto para la
accin, cmodo, fcil, a punto; adv., expedite, fcilmente.
expello, -ere, -puli, -pulsum, tr., expulsar.
experior, -tri, -pertus sum, tr., experimentar, probar; soportar.
expers, -ertis, adj., no participante; privado, libre de.
expeto, -ere, -petivi, -petitum, tr., ansiar, aspirar a.
expleo, -ere, -plevi, -pletum, tr., colmar, satisfacer, completar.
explico, are, avi, atum, tr., desarrollar, desplegar, resolver, salvar, ejecutar.
exploro, -are, -avi, -atum, tr., explorar, investigar, reconocer; sust.,explorator, -oris,
m., explorador, espa; (en pl.), patrullas de reconocimiento. expono, -ere, -posui, -positum,
tr., poner a la vista, exponer, explicar; desembarcar. expugno, -are, -avi, -atum, tr., tomar al
asalto, asaltar; sust., expugnatio, -onis, f., asalto.
exsequor, -sequi, -secutus sum, tr., seguir; tratar de conseguir, tratar de saber;
cumplir, ejecutar; exponer.
exsilium, vase exsul.
exsisto, -ere, stiti, intr., salir, surgir; llegar a ser, nacer, existir.
expecto, -are, -avi, -atum, tr., aguardar, esperar; sust., exspectatio, -onis, f., espera,
expectacin, ansiedad. exstinguo, -stinguere, -stinxi, -stinctum, tr., extinguir, apagar; matar,
borrar.
exstruo, -ere, -struxi, -structum, tr., levantar; construir; colmar.
exsul, -ulis, m. y f., desterrado; sust., exsilium, 2 n., destierro; exulo, -are, -avi,
atum, intr., estar, vivir desterrado. exsulto, -are, -avi, -atum, intr, brincar de gozo,
regocijarse.
exta, -orum, n. pl., vsceras, entraas.
externus,adj., de fuera, exterior; extranjero.
exterreo, -ere, -terrui, -territum, tr., aterrar.
exterus, adj. (se usa de ordinario referido a natio: exterae nationes los pueblos
extranjeros), de fuera, extranjero; comp., exterior, -oris, exterior; sup., extremus, extremo,
ltimo; el ms distante.
extollo, -ere, extuli, tr., elevar, exaltar.
extra,prep. de ac., fuera de.
extraho, -ere, -traxi, -tractum, tr., sacar, arrancar, prolongar.
exuo, exuere, exui, exutum, tr., quitar, desnudar, despojar.
exuviae, -arum, f. pl., vestido de que se despoja a alguien; despojos, botn.
F
faba, 1 f., haba.
faber, -bri, m., artesano, obrero.
fabula,1 t., fbula, cuento; obra teatral.
facies, -ei, f., forma; rostro, cara; aspecto, apariencia.
facilis, -e, adj., fcil; tratable, afable; adv., facile, sust., facilitas, -atis, f., facilidad,
afabilidad.
facinus, -oris, n., accin; mala accin, crimen.
facio, facere, feci, factum, tr., hacer; sust., factum, n., hecho, accin; factio, -onis, f.,
bando, partido poltico. facultas, -atis, f., facultad, capacidad; ocasin, oportunidad;
recursos.
facundia,1 f., facilidad de palabra, elocuencia; facundus, ad;., elocuente.
fagus, -i, 2 f., haya. falx, -cis, f., hoz.
fallo, -ere, fefelli, falsum, tr., engaar; ocultarse, pasar inadvertido;
fallax, -acis, engaador.
fama, 1 f., fama; rumor pblico; opinin de la gente, reputacin.
fames -is, f., hambre; escasez; avidez.
familia,1 f., conjunto de servidores de la casa, familia; bienes de la familia; adj.,
familiaris, -e, domstico, familiar, ntimo; adv., familiariter, ntimamente; sust.,
familiaritas, -atis, f., amistad intima, familiaridad.
fanum,2 n., lugar de culto, templo.
fas, indec. n., lo lcito por ley Divina, ley divina; derecho.
fascis, -is, m., haz, fajo de lea; pl., fasces, haz de varas del que sobresala la hoja
de un hacha; lo llevaban los lictores delante de los prirneros magistrados de Roma como
smbolo de su suprema autoridad.
fasti, -orum, m. pl., das de audiencia; calendario; fastos.
fateor, fateri, fassus sum, tr., confesar; admitir.
fatum, 2 n., prediccin proftica; destino, hado; ad;.,fatalis, -e, destinado,
determinado por el hado; fatal.
fauces, cium, f. pl., garganta, fauces; paso angosto, desfiladero.
faveo, -ere, favi, fautum, intr.(con dat.), favorecer, proteger; sust.,favor, -oris, m.,
favor; aprobacin, aplauso.
fax, -cis, f., tea, antorcha.
febris, -is, f., fiebre;
februarius, 2 m., febrero, mes de las purificaciones.
fel, fellis, n., hiel.
felix, -icis, adj., fecundo, feliz; adv., feliciter; sust., felicitas, -atis, felicidad, buena
suerte.
femina,1 f., hembra, mujer.
fenestra,1 f., ventana.
fenus -oris, n., inters, producto que da el dinero; fenerator, oris, m., prestamista.
fera, vase ferus.
ferax, -acis, adj., feraz.
fere,adv., casi.
feriae,1 f. pl., das de fiesta.
furor, rabia; furia, 1 f., furia, delirio; Furiae, las Furias, divinidades vengadoras. Eran tres,
Alecto, Megera y Tisfone.
G
galea,1 f., yelmo o casco con carrilleras usado por los soldados romanos.
gallus, 2 m., gallo; gallina, 1 f., gallina.
gaudeo, -ere, gavisus sum, intr.,gozar, alegrarse; sust., gaudium, 2 n., gozo, alegra.
gelu, -us, n., hielo; gelidus, adv., helado, glido.
geminus,adj., gemelo; doble.
gemma, 1 f., piedra preciosa, perla; yema.
gemo, -ere, gemui, gemitum, in.r.,gemir; tr., deplorar, lamentar; sust., gemitus, 4
rn., gemido, lamento.
gena, 1 f., mejilla.
gener, -eri, m., yerno.
genetrix, genitor, vase gigno.
genius, 2 m., espritu que tutelaba a cada cual desde su nacimiento; genio.
gens, gentis, f., conjunto de familias procedentes de un tronco comn que llevaban
el mismo nombre; parentela; pueblo, raza.
genu, 4 n., rodilla.
genus, -eris n., origen, nacimiento; linaje; raza, nacin; gnero, clase, especie.
gero, -ere,gessi, gestum, tr.. llevar: hacer. realizar. ejecutar; ejercer; gerere se,
portarse; gerere morem alicui, complacer a alguno.
gigno, -ere, genui, genitum, tr.,engendrar, producir; dar a luz; sust., genetrix, -icis,
f., madre; genitor, -oris, m., padre.
gladius,2 m., espada; sust. gladiator, -oris m., gladiador, espadachn.
gloria,1 f., gloria, fama, renombre; jactancia; vb., glorior, -ari, -atus sum, intr.,
gloriarse, jactarse.
gradus, 4 m., paso; peldao, escaln; posicin (de un combatiente); grado, rango.
gradior, gradi, gressus sum, intr., andar, caminar; sust., gressus, 4 m., paso, marcha.
grandis, -e, adj., crecido, elevado (de estatura); de edad avanzada; sublime,
magnfico.
grando, -inis, f., granizo.
gratulor, -ari, -atus sum, intr. (con dat.), congratular, felicitar; sust., congratulatio,
-onis, f., felicitacin, congratulacin. gratus, adj., agradable, grato: amable. encantador:
agradecido; sust., gratia, gracia, favor; influencia; reconocimiento; gratitud; gratia (con
gen.), a causa, por razn de: habere gratiam alicui, sentir gratitud hacia uno; gratias agere o
referre, dar las gracias; gratias alicui facere, perdonar a uno; adj., gratiosus, influyente.
gravis, -e, adj., pesado, grave; molesto; penoso; importante, de peso; adv.,graviter;
sust., gravitas, -atis, f., peso; severidad, gravedad, importancia.
grex, gregis, m., rebao; banda, tropa.
guberno -are, -avi, -atum, tr., dirigir, gobernar, guiar; sust.,gubernator, -oris, m.,
timonel; gubernatio -onis, f., gobierno, direccin, manejo.
gula,1 f., garganta.
gurges, -itis, m., remolino; mar, ola.
gustus, -us, m., gusto. Denota primero el hecho de gustar o probar algo; luego el
gusto o sabor de lo probado. En la cena o comida romana gustus era el aperitivo.
gutta,1 f ., gota, lgrima.
H
habena,1 f., rienda.
habeo, -ere, -ui, -itum, tr., tener, poseer; contener; considerar, estimar; sust., habitus,
1 m., modo de ser, condicin, disposicin, porte; vestido; habito, -are, -avi, -atum, intr.,
vivir, habitar.
hac, adv. de lugar, por aqu.
haereo, -ere, haesi, haesum, intr., estar adherido, adherirse, mantenerse firme, estar
indeciso, vacilar; haeres, -edis, m. y f., heredero legal; haereditas, -atis, f., herencia.
harena,1 f., arena.
haruspex, -icis, m., arspice, el que examina las entraas de las vctimas, en
oposicin a auspex, que examina el vuelo de las aves.
hasta,1 f., Ianza, pica. Era entre los romanos smbolo de propiedad. De ah que se
plantara una lanza sobre lo que se venda como deuda al Tesoro o como botn de guerra:
sub hasta vendere, vender en subasta; hastatus, -i, m.. soldado armado de lanza, lancero.
Ocupaba la primera fila en la lnea de batalla.
haud, adv., no.
haurio, -ire, hausi, haustum, tr., sacar (agua), extraer; beber; apurar, agotar,
consumir, disipar.
hedera,1 f., yedra.
hei, intr., ay !
herba,1 f., hierba, planta; csped .
heri, adv., ayer.
heu, interj., ay !
hibernus,adj., de invierno, invernal; sust., hiberna, -orum, 2 n. pl., cuarteles de
invierno.
hic, haec, hoc, adj., ste; hic, adv. de lugar, aqu; hinc, adv. de lugar, de aqui.
hiems, hiemis, f., invierno; ( pot.), tempestad.
historia,1 f., narracin histrica, historia; cuento, fbula.
hodie,adv., hoy.
homo, -inis, m., ser humano, hombre, persona.
honestus,adj., honrado, distinguido, digno de consideracin; adv., honeste; sust.,
honestas, -atis, f., consideracin, dignidad . honradez.
honos, -oris, m., honor, consideracin, estima; cargo honorfico; premio,
recompensa; gala, belleza.
hora, 1 f., hora.
horreo, -ere, -ui, intr., horrorizarse, erizarse, estremecerse; tr., sentir horror de; adj.,
horribilis, -e, horrible; horridus, adj., erizado, spero; crespo; rudo, inculto; adv.. horride;
sust., horror, -oris, m., estremecimiento, horror; horresco, -ere, horrui, intr., ponerse
erizado; horrorizarse.
horreum, -i, n., granero.
hortor, -ari, -atus sum, tr., exhortar, excitar, animar.
hortus, 2 m., huerto, jardn.
hospes, -itis, m., husped (el que hospeda y el hospedado por amistad), forastero,
extranjero; hospitium,2 n., hospedaje de amistad; vnculo entre el que hospeda y el
hospedado; relaciones de hospitalidad; alojamiento.
I
iaceo -ere, iacui, intr., yacer, estar echado; dormir, estar muerto, flotar; estar
abatido.
iacio, iacere, ieci, iactum, tr., lanzar, disparar, echar; construir; decir; producir;iacto,
are, -avi, -atum, tr., lanzar con frecuencia, lanzar de un lado a otro, agitar; proferir, lanzar;
meditar; jactarse; sust., iactura, 1 f., Ianzamiento, prdida, gasto; iaculum, 2 n., jabalina.
iam, adv., ya.
ianua, 1 f., puerta (de la casa); entrada.
ibi, adv., all; ibidem, adv., all mismo.
ictus,part. de ico, 3 tr., golpeado; herido; pactado sust., ictus, 4 m., golpe herida.
idem, eadem, idem, adj. pron. el mismo.
idoneus,adj., apropiado apto.
idus, iduum, 4 pl. t., los Idus, el da 15 de mes en marzo, mayo, iulio y octubre; el
13 en los dems meses.
ignarus,adj., ignorante; desconocido.
ignavus,adj., perezoso, desidioso, cobarde; adv., ignave; sust., ignavia, 1 f.,pereza,
desidia, cobarda.
ignis, is, m., fuego.
igitur, conj., por lo tanto, as que.
ignominia, 1 f, afrenta, ignominia, deshonor
ignoro, are, avi, atum, tr., ignorar, desconocer.
ignosco, -ere, -gnovi, -gnotum, tr. (acus. de cosa, dat. de persona), perdonar,
dispensar; part.-adj., ignotus, desconocido.
ille, illa, illud, adj.-pron., aquel; illac, adv., por all; illic, adv., all; illinc, adv., de
all; illuc, adv., a all.
illudo (inludo), -ere, -lusi, -lusum, intr. y tr., mofarse de, ultrajar a.
illustris,vase inlustris.
imago, -inis, f., retrato, copia; imagen ( de los antepasados, modelada en cera, que
estaba en el atrio y que se llevaba en los funerales), estatua; eco; aparicin, visin, espectro,
sombra; representacin, idea.
imber, bris, m., lluvia, tormenta, aguacero.
imitor, -ari, -atus sum, tr., copiar, reproducir, imitar; sust., imitatio, -onis, f.,
imitacin.
immanis, -e, adj., enorme, monstruoso; inhumano, feroz; sust.,immanitas, -atis. f..
fiereza.
immemor, oris, adj., olvidadizo, descuidado.
immineo, ere, minui, intr. (con dat.), pender sobre, amenazar.
immisceo, -ere, -miscui, -mixtum, tr., mezclar con (dat.).
immitis, -e, adj., cruel.
immitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar a, mandar contra; soltar, lanzar, arrojar;
impulsar, incitar.
immortalis, -e, adj., inmortal.
immotus, -a, -um, part. de immoveo, impasible, inmutable.
impedio, ire, -ivi, itum, tr., enredar, trabar; impedir; apartar; sust.,impedimentum, 2
n., impedimento, obstculo; (en pl.), impedimenta, bagajes.
impello, -ere, -puli, -pulsum tr., empujar, impulsar; incitar, inducir; sust., impulsus,
4 m., golpe, impulso, instigacin. impendeo, -ere, intr. (con dat.), pender, estar colgado
sobre, amenazar.
imperator,vase impero.
imperitus,adj., inexperto, desmaado, desconocedor; adv., imperite; sust., imperitia,
1 f., inexperiencia.
imperium,2 n., mando; autoridad, poder supremo (concedido a determinados
magistrados, que llevaba consigo el mando militar y la jurisdiccin); soberana; dominio,
imperio.
impero, -are, -avi, -atum, intr., tener el mando, dominar, imperar; tr. (acus. de cosa y
dat. de persona), mandar, ordenar, exigir; sust., imperatum, 2 n., orden, mando; imperator,
-oris, m., general en jefe.
impetro, -are, -avi, -atum, tr. e intr., conseguir, lograr con ruegos, impetrar.
impetus,4 m., ataque, carga; impetuosidad, vehemencia; furia.
impiger, -gra, -grum, adj., activo, diligente; adv., impigre.
impius,adj., impo, irreverente; adv., impie.
impleo, ere, -evi, etum, tr., llenar, colmar, cumplir, saciar.
implico, -are, -plicui, -plicitum (se usan tambin las formas regulares -avi, -atum);
tr., trabar; enlazar; rodear, envolver.
imploro, -are, -avi, -atum, tr., invocar llorando, implorar; suplicar.
impono, -ere, -posui, -positum, tr., poner en, colocar sobre; imponer, causar;
asignar, poner al mando de.
improbus,adj., malvado, perverso, desvergonzado; adv., improbe.
improvisus,adj., inesperado, impensado, imprevisto; adv., improviso.
imprudens,adj., imprevisor, desprevenido, imprudente; adv., imprudenter
sust.,imprudentia, 1 f., imprevisin. impulsus, vase impello.
impune,adv., impunemente.
imus,vase inferior.
in, prep., de acusativo, a, al interior de, para con; 2, de ablativo, en.
inanis, -e, adj., vaco, falto; intil, vano; adv., inaniter.
incautus,adj., incauto, desprevenido; imprevisto; adv., incaute.
incedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., adelantarse, avanzar; extenderse; penetrar; tr.,
acometer, apoderarse de.
incendo, -ere, -cendi, -censum, tr., pegar fuego, incendiar; inflamar, excitar; sust.,
incendium, 2 n., incendio, fuego. inceptum,vase incipio.
incertus,adj., incierto, dudoso.
incido, -ere, -cidi, -casum, intr., caer en, caer sobre, incidir; encontrar casualmente;
dar en; incurrir; suceder; presentarse.
incido, -ere, incidi, incisum, tr.,cortar, grabar.
incipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr. e intr., comenzar; sust., inceptum, 2 n.,
comienzo, empresa.
incito, -are, avi, -atum, tr., mover rpidamente, acelerar; estimular, incitar.
includo, -ere, -clusi, -clusum, tr., encerrar, aprisionar, incluir.
incognitus,adj., desconocido.
incolo, -ere, -colui, -cultum, tr., habitar, vivir en; sust., incola, 1 m., habitante.
incolumis, -e, adj., sano y salvo, inclume; sust., incolumitas, -atis, f., salud.
incommodus,adj., inconveniente, molesto, incmodo; adv., incommode; sust.,
K
Kalendae, arum, f., las calendas o primer da de mes .
L
labor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, resbalar; caer en error; sust., lapsus, 4 m.,
acto de deslizarse, cada, error; labefacto, -are, -avi, -atum, tr., hacer vacilar, sacudir,
conmover; arruinar.
labor, -oris, m., esfuerzo, fatiga, trabajo; desgracia, sufrimiento;laboro, -are, avi,
-atum, intr., trabajar, afanarse; penar; hallarse en peligro; padecer.
lac, lactis, n., leche.
lacero, -are, avi, atum, tr., desgarrar, destrozar.
lacesso, -ere, -cessivi, -cessitum, tr., provocar, incitar, hostigar.
lacrima,1 f., lgrima; vb., lacrimo, -are, -avi, -atum, tr., llorar; gotear.
lacus,4 m., lago.
laedo, -ere, laesi, laesum, tr., ofender, daar, herir (a golpes); ultrajar, afrentar.
laetus,adj., alegre, agradable, riente; lozano, feraz, copioso, rico; adv.,laete; sust.,
laetitia, 1 j.\'7d alegra, gozo; laetor, -ari, -atus sum, intr., alegrarse.
laevus,adj., izquierdo, situado a la izquierda, desfavorable, siniestro.
lana,1 f., lana; laniger, -era, -erum, el que lleva lana, lanudo.
langueo, -ere, langui, 2 intr., languidecer.
lapis, -idis, m., piedra; piedra miliaria (mojn que seataba las millas);piedra
preciosa.
lapsus, vase labor.
laqueus, -i, m., lazo.
lar, laris, m., hogar, casa; (en pt.), lares, dioses de la familia.
largus,adj., abundante; liberal, generoso; adv., large; largior, iri, -itus sum,tr., dar
con largueza; sobornar con ddivas; largitio, -onis, f., liberalidad, prodigalidad, soborno.
lassus,adj., cansado, desfallecido, agotado; sust., lassitudo, -inis, f., cansancio,
fatiga, lasitud.
lateo, -ere, latui, intr.,estar oculto, ocultarse; tr., ocultrsele (a alguien algo ); sust.,
latebra, 1 t. , escondrijo.
latro, -onis, m., ladrn, bandido; sust., latrocinium, 2 n., pillaje, latrocinio.
latus, eris,n., lado, costado.
latus,adj., ancho, extenso; adv., late; sust., latitudo, -inis, f., anchura, extensin.
laus, laudis, f., alabanza, elogio; renombre; honor consideracin; vb., laudo, -are,
-avi, -atum, tr., alabar; sust., laudator, -oris, m., elogiador, panegirista lavo, -are, lavi,
lautum y lavatum, tr., lavar; part.,lotus, baado.
laxo, -are, -avi, -atum, tr., aflojar, soltar, aligerar, librar.
lectus,2 m., lecho.
legio, -onis, f., legin.
lego, -are, -avi, -atum, tr., legar, delegar; sust., legatus, 2 m., delegado, legado,
asesor de un general o de un procnsul; sust., legatio, -onis, f., embajada.
lego, -ere, legi, lectum, tr., recoger; elegir; recorrer; leer.
lenis, -e, adj., suave, blando; benigno, dulce; adv., leniter, sust., lenitas, -atis, f.,
benignidad, blandura; lenio, ire, -ivi, (-ii), - itum, tr., ablandar, suavizar, aplacar. lentus,
adj., flexible, blando, perezoso, indolente.
leo, -onis, m., len.
letum,2 n., muerte.
levis, -e, adj., leve, ligero; de poca importancia, insignificante; suave, blando;
voluble, inconstante; adv., leviter; sust., levitas, -atis, f., inconstancia; ligereza. levis, -e,
adj., liso, pulido.
levo, -are, -avi, -atum, tr., aligerar, aliviar, alzar, reanimar.
lex, legis, f., ley, orden; condicin, contrato.
liber, -bri, 2 m., libro.
liber, -era, -erum, adj., libre; adv., libere, sust., libertas, -atis, 3 f., libertad; libero,
-are, -avi, -atum, tr., liberar, conceder libertad.
liberi, -orum, 2 m. pl., hijos.
libet, 2 intr. (con dat.), gusta, agrada; part.-adj., libens, -ntis, a gusto, de buen grado;
adv. libenter; sust. libido, -inis, f., ansia, deseo; capricho; gusto; lascivia.
licet, -ere, licuit, intr. (con dat.), es lcito, est permitido; sust., licentia, 1 f.,
permiso, desenfreno.
lictor, oris, m., lictor.
lignum,2 n., madera, leo; (pt.), lea.
lilium, 2 n., lirio.
limen, -inis, n., umbral.
lingua,1 f., lengua; lenguaje; idioma.
linquo, ere, liqui, tr., dejar, abandonar; linquor, refl., desmayarse.
liqueo, -ere, liqui, intr., estar claro, estar lquido, fluir.
lis, litis, f., disputa, ria; litigio; pleito; multa.
littera,1 f., letra; pl., litterae, carta; letras, literatura.
litus, -oris, n., costa, playa.
locus,2 m., (pl., loci y loca, -orum), lugar, paraje; pasaje o tema de un escrito; rango,
posicin, familia; vb., loco, -are, -avi, -atum, tr., colocar, poner; alquilar, adjudicar por
contrata; adj., locuples, -etis, rico en tierras, opulento; fidedigno.
longinquus,adj., distante, largo, duradero; sust., longinquitas, -atis, f., lejana; larga
duracin.
longus,adj., largo, prolongado (en espacio y tiempo); aburrido; adv., longe, a lo
largo; lejos; muy, con mucho (con superl.); longitudo, -inis, t., longitud.
loquor, loqui, locutus sum, intr., hablar; tr., hablar de, decir.
lorica,1 f., loriga, coraza; parapeto.
luceo, -ere, luxi, intr., lucir, brillar; impers., lucet, es de da; lucerna, 1 f., lmpara
de aceite.
luctus, vase lugeo.
lucus, 2 m., bosque sagrado.
ludus, 2 m., juego; escuela.
ludo, -ere, lusi, lusum, intr. y tr., jugar, burlarse de.
lugeo, -ere, luxi, luctum, tr., llorar, deplorar; intr., estar triste, lamentarse, llorar;
sust., luctus, 4 m., duelo, afliccin, luto.
lumen, -inis, n., lumbre, luz; (pl. en poesa), ojos; esplendor, lucero (hablando de
una persona extraordinaria).
luna, 1 f., luna.
luo, luere, lui, tr., pagar, expiar.
lupus, 2 m., lobo; lupa, 1 f., loba.
lustrum, 2 n., sacrificio expiatorio; lustro, espacio de cinco aos; lustro, -are, -avi,
-atum, tr., purificar con un sacrificio; recorrer, mirar, examinar, pasar revista (al ejrcito),
iluminar.
lux, lucis, f., luz, luz del da, dia; prima luce, al amanecer.
luxuria, 1 f., exuberancia; profusin; sensualidad, vida licenciosa.
lympha,1 f., agua.
M
macer, macra, macrum, magro, enjuto, seco, delgado; macies, -ei, f., delgadez,
sequedad.
macero, -are, -avi, -atum, tr., ablandar mojando, macerar, enervar, debilitar.
machina,1 f., mquina; tablado; machinor, -ari, -atus sum, tr., idear, maquinar,
tramar.
macto, are, avi, atum, tr., sacrificar, inmolar, matar.
madeo, -ere, madui, intr., estar hmedo, estar empapado.
maereo, -ere, intr., estar apenado, entristecido; tr., afligirse por, lamentarse de; part.
adj., maestus, triste, apenado; sust., maeror, oris, m., afliccin, tristeza profunda. maestitia,
1 f., tristeza.
magis,adv., ms.
magister, -tri, 2 m., maestro; director, jefe.
magistratus,4 m., cargo pblico, magistratura; magistrado.
magnus,adj., grande (ancho, alto, largo); adv., magnopere; natu maior, mayor en
edad; natu maximus, el mayor en edad; maiores, -orum, pl., antepasados; sust., magnitudo,
-inis, f., tamao, amplitud; grandeza.
maiestas, -atis, f., majestad, soberana del Estado; poder supremo.
maledictum,2 n., maldicin.
maleficium,2 n., maldad, crimen.
malo, malle, malui, tr., preferir.
malus, adj., malo, malvado; adv., male; sust, malum, 2 n., mal, desgracia,
calamidad, dao.
malus,2 m., mstil; manzano; malum, -i, n., manzana. En principio signific toda
clase de fruta de pepita. Ab ovo
usque ad mala, del huevo a la fruta, es decir, del comienzo al fin de la comida.
mando,-are,-avi,-atum, tr., confiar, encargar, comisionar; mandar; sust., mandatum,
2 n., encargo, mandato.
mane,adv., por la maana.
maneo, -ere, mansi, mansum, intr.,permanecer, quedar; tr., aguardar.
manes, -ium, m. pl., manes (almas de los muertos); espritus; morada de los manes,
los infiernos.
manifestus,adj., claro, evidente, manifiesto; cogido en flagrante delito; convicto;
adv., manifesto.
mano,-are, -avi,-atum, intr., manar, fluir, proceder.
manus,4 f., mano; fuerza, violencia; poder, dominio; banda armada; puado de
hombres.
mare,-is, n., mar; adj., maritimus, martimo.
maritus,2 m., marido.
marmor,-oris, n., mrmol.
mater, -tris; f., madre; adj., maternus, de la madre, materno.
materia,1 f., materia, material: madera: asunto.tema; ocasin, oportunidad;
alimento; recursos.
maturus,adj., maduro, sazonado; prematuro; adv., mature;sust., maturitas, -atis, f.,
sazn, madurez; maturo, -are, -avi, -atum, tr., madurar, acelerar; intr., apresurarse; maturato
mirus, adj., admirable, maravilloso; adv., mire; vb., miror,-ari,-atus sum, tr.,
admirar, admirarse de; sust., miraculum, 2 n., maravilla, milagro; adj., mirabilis, admirable.
misceo, -ere, -ui, mixtum, tr., mezclar, turbar, revolver, confundir.
miser, -a, -um, adj., digno de compasin, desgraciado.
mitis, -e, adj., blando, manso, dulce.
mitto, -ere, misi, missum, tr., enviar; lanzar, disparar; soltar, dejar ir.
mobilis, -e, adj., movible, que se mueve fcilmente; gil; mudable; adv., mobiliter,
sust., mobilitas, -atis, f., movilidad; agilidad; inconstancia.
moderor, -ari, -atus sum, tr.,dirigir, guiar, manejar, moderar; intr. (con dat.), poner
freno, regular; sust., moderatio, -onis, f., gobierno, moderacin. modestus,adj., moderado,
discreto; modesto; adv., modeste; sust., modestia, 1 f., discrecin; modestia.
modus,2 n., medida; justa medida, trmino medio; (en msica), tono, comps, son,
meloda; lmite; modo; gnero, clase; modulor, -ari, -atus sum, modular, medir, someter a
ritmo; componer (versos, canciones).
moenia, -ium, n, pt., muralla de ciudad; fortificaciones.
moles, -is, f., mole, masa; dique, muralln; dificultad, esfuerzo; molior,-iri, -itus
sum, tr., levantar, construir, intentar con esfuerzo, emprender; intr., esforzarse, afanarse.
molestus,adj., molesto, enfadoso; adv., moleste; sust., molestia, 1 f., molestia,
fastidio.
mollis, -e, adj., flexible, blando; delicado; apacible; irresoluto: afeminado;
agradable, dulce; adv., molliter; sust., mollitia, 1 f.,flexibilidad; molicie; vb., mollio, -ire,
-ivi, -itum, tr., ablandar, mitigar.
moneo,-ere, -ui,-itum, tr., advertir, aconsejar; recordar.
mons, montis, m., monte.
monstrum, 2 n., seal celeste, portento; prodigio; monstruo; monstro,-are, -avi,
-atum, tr., sealar, mostrar.
monumentum,2 n., monumento, memorial.
mora, 1 f., tardanza, dilacin; impedimento; moror, -ari, -atus sum, intr., detenerse,
permanecer; tr., detener, impedir.
morbus, 2 m.,enfermedad, indisposicin.
mordeo, -ere, momordi, morsum, tr., morder.
morior, mori, mortuus sum, intr., morir.
mors, mortis, f., muerte; adj., mortalis, -e, sujeto a la muerte; mortal; mortuus,
muerto; mortif er, -era, -erum, mortfero. mos, moris, m., costumbre, hbito; manera,
norma; mores, morum (pl.), carcter, conducta.
moveo, -ere, movi, motum, tr., mover; remover, separar; agitar, excitar, levantar;
sust.,motus, 4 m.,movimiento, emocin, impulso; disturbio, tumulto, alzamiento.
mox, adv., en seguida.
mucro, -onis, m., punta de espada.
mugitus m., mugido.
mulceo, -ere, mulsi, mulsum, tr., acariciar, calmar, ablandar, amansar.
mulier, -eris, f., mujer; adj., muliebris, -e, mujeril, femenino; afeminado; adv.,
muliebriter.
multus, adj., mucho; pl., multi, muchos; multa, muchas cosas; advs., multum,
mucho; multo, muy (con comparativo); sust., multitudo -inis, m., multitud, muchedumbre,
turba.
munio, -ire, -ivi, -itum, tr., fortificar, defender, proteger; construir; sust.,
munimentum, 2 n., fortificacin, trinchera; sust., munitio, -onis, f., trabajo de fortificacin,
atrincheramiento, defensa.
munus,-eris, n., deber, funcin; cargo, empleo, puesto; tarea, obra; don, favor;
servicio; tributo; diversiones pblicas; muneror, -aris -ari, -atus sum, y munero, 1 tr.,
regalar, obsequiar con; aliquem aliqua re.
murus,2 m., muro.
mus, muris, m., ratn.
muto, -are, -avi -atum, tr. e intr., cambiar, mudar, permutar; refl., mutor, cambiarse;
sust., mutatio, -onis, f., cambio, alteracin; mutuus, adj., lo que se intercambia, recproco;
mutuum, -i, n., prstamo sin inters. Se opone a fenus, oris, dinero que se presta a inters.
mutus, adj., mudo, silencioso.
N
nam, conj., pues.
nanciscor, nancisci, nactus sum, tr., obtener, alcanzar (sin esfuerzo); encontrar
casualmente.
narro, -are, -avi, -atum, tr., narrar, contar.
nascor, nasci, natus sum, intr., nacer, provenir, salir, producirse, originarse;
part.-adj.,natus, nacido (se usa para expresar la edad); natus decem annos, nacido hace diez
aos, esto es, de diez aos de edad; sust., natus, 2 m., hijo; nata, 1 f., hija; natio, -onis, f.,
pueblo; nacin; natu, 4 m., abl., de nacimiento, de edad; natura, 1 f., naturaleza, condicin
natural, natural.
nasus, -i y nasum, -i, nariz.
nato,-are,-avi,-atum, intr., nadar, flotar.
nauta,1 m., marino.
navigo, -are, -atum, intr., navegar; navigatio -onis f., navegacin; navigium, 2 n.,
navo, barca. navis,-is, f., nave; adj., navalis,-e, naval.
ne, partcula negativa, no, que no. 1. Se usa en oraciones independientes de
exhortacin, de mandato, de prohibicin, de deseo: ne desperemus, no perdamos la
esperanza; ne dicas, ne dixeris, no digas. 2. Se emplea en oraciones subordinadas de verbos
de voluntad, actividad y deseo: impero ne exeat, mando que no salga; constituo ne domi
maneas, decido que no te quedes en casa. 3. En oraciones subordinadas de verbos de temor.
En ellas ne pasa a significar que: timeo ne veniat, temo que venga. (En su origen: Ne veniat
! Timeo Que no venga! Tengo un temor.) 4. En subordinadas finales negativas, ne, para
que no: claudo oculos ne pulvis me laedat, cierro los ojos para que el polvo no me dae. Se
usa tambin como partcula afirmativa, s: ne ego, s, yo. Con este valor deja de usarse
despus de Cicern.
nebula, -ae, f., niebla.
necessarius,adj., necesario, indispensable; relacionado estrechamente;
adv.,necessario, por necesidad; sust., necessarius, 2 m., relacionado, amigo ntirno.
necesse,indecl. (se usa con esse o habere), necesario, inevitable; sust., necessitas,
-atis, f., necesidad; necessitudo, -inis, f., relacin estrecha, intirnidad.
neco,vase nex.
nefas,indecl. n., io contrario a la ley divina; impiedad; adj., nefarius, impo,
perverso; nefarie, adv., perversamente; nefastus,adj., nefasto.
neglego, -ere, -lexi, -lectum, tr., descuidar, no hacer caso de, ver con indiferencia;
part.-adj.,neglegens, -entis, descuidado, negligente; adv.,neglegenter; sust., neglegentia, 1
f., negligencia.
nego, -are, -avi, -atum, tr., decir que no, negar; rehusar.
negotium,2 n., ocupacin, actividad, negocio; encargo, asunto; dificultad, trabajo.
nemo,3 m. (se usan en genit. y abl.los de nullus: nullius y nullo), nadie.
nemus, oris, n., bosque, soto.
neo, nere, nevi, netum, tr., hilar.
nepos,-otis, m., nieto, descendiente.
nequam,indecl., indigno, vil; adv., nequiter, indignamente; nequaquam,adv., de
ningn modo.
neque (nec), conj., y no, ni.
O
ob, prep. de ac., por, a causa de.
oblecto, are, avi, -atum, tr., deleitar.
obduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., poner delante, oponer, enfrentar; aadir.
obeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, tr., ir al encuentro; obire mortem, encontrar la muerte;
desempear, cumplir; recorrer; intr., morir; sust., obitus, 4 m., muerte.
obicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar delante, colocar delante, oponer; exponer;
infundir, inspirar; echar en cara, reprochar.
obliquus,adj., oblicuo, de lado, de travs.
obliviscor, -i, -itus sum, intr. (con genitivo) y tr., olvidar; sust.,oblivio, -onis, f.,
olvido.
oboedio, -ire, -ivi, -itum, intr. (con dativo), prestar odos, obedecer.
oborior,-oriri, -ortus sum, intr., surgir, brotar.
obruo, -ere, -rui, -rutum, tr., cubrir, enterrar; abrumar.
obscurus,adj., oscuro, sombro; incierto; desconocido; oscuro, humilde; adv.,
obscure; sust., obscuritas, -atis, f., oscuridad; condicin oscura.
obsecro, -are, -avi, atum, tr., rogar con insistencia, suplicar; sust., obsecratio, -onis,
f., ruego, splica.
obsequor, -sequeris, sequi, -secutus sum, 3 intr.,prestarse a, ceder, obedecer.
observo, -are, -avi, -atum, tr., observar; vigilar, acechar; cuidar, respetar.
obses, -sidis, m. y f., rehn, fiador.
obsideo, -ere, -sedi, -sessum, tr., cercar, sitiar, bloquear; ocupar; sust., obsidio,
-onis, f., sitio, bloqueo..
obsisto, -ere, -stiti, -stitum, intr. (con dat.), oponerse, impedir.
obsto, -are, -stiti, intr. (con dat.), oponerse, ser un obstculo.
obstringo, -ere, -strinxi, -strictum, tr., ligar, atar, apretar; obligar; complicar; refl.,
hacerse culpable.
obstupesco, -ere, -stupui intr., pasmarse, quedar atnito.
obsum,-esse,-fui, intr. (con dat.), obstar, impedir, daar, perjudicar.
obtempero, -are, -avi, -atum, intr. (con dat.), obedecer.
obtestor, -ari, -atus sum, tr., poner por testigo, suplicar, conjurar.
obtineo, ere, -tinui, -tentum, tr., mantener, conservar; obtener; ocupar; intr., durar,
prevalecer.
obtrunco, are, avi, -atum, tr., decapitar.
obvius, adj., que va al encuentro; que se halla a mano; adv.,obviam, al encuentro.
occido, -ere, -cidi, -casum (obcado), intr., caer, ponerse (el sol); perecer; arruinarse;
sust., occasio, onis, f., ocasin, oportunidad; occasus, 4 m., ocaso, cada, ruina; occidens,
-entis, m., occidente.
occido, -ere, -cidi, -cisum (obcaedo), tr., matar.
occulo -ere, cului,-cultum, tr., cubrir, ocultar; part.adj., occultus, oculto, secreto;
adv., occulte; occulto, -are, -avi, -atum, tr., ocultar.
occupo, are, avi, atum, tr., apoderarse de, ocupar; sorprender; atacar; adelantarse;
sust., occupatio, -onis, f., ocupacin, empleo.
occurro, -ere, -curri, -cursum, intr. (con dat.), correr al encuentro, acudir en auxilio;
presentarse, venir a la mente.
orior, oriri, ortus sum, intr., surgir, nacer; sust., oriens, -entis, 3 m., oriente;
part.-adj., ortus, nacido, descendiente; sust., origo, -inis. f., origen, fuente, nacimiento,
antecesor; sust., ortus, 4 m., salida, origen, nacimiento.
orno, -are, -avi, -atum, tr., proveer, equipar, preparar; adornar, embellecer; honrar;
sust., ornatus, 4 m., adorno; ornamentum, 2 n., equipo, decoracin, adorno.
os, oris, n., boca, rostro; sust., osculum, 2 n. (diminutivo de ternura, boquita, beso;
osculor,-ari, -atus sum, tr., besar; oro, are, -avi, -atum, tr.,hablar, pedir, suplicar; sust.,
oratio, -onis, f., discurso; orator, -oris,m. orador, embajador; oraculum, 2 n., respuesta de la
divinidad, orculo.
os, ossis, n., hueso.
ostendo, -ere, -tendi, -tensum y tentum, tr., mostrar, presentar, exponer, explicar;
ostento, -are, -avi, -atum, tr., mostrar, ostentar; sust., ostentatio, -onis, f., ostentacin.
ostium -ii n., boca, puerta.
otium,2 n., sosiego, reposo; ociosidad, holganza; adj., otiosus, en sosiego,
desocupado; adv., otiose.
ovis, -is, f., oveja.
ovo, -are, -atum, 1 intr., se usa sobre todo en el part. ovans, -ntis, dar gritos de
jbilo; obtener el triunfo.
ovum, 2 n., huevo.
P
pabulum,2 n., forraje, pasto; vb., pabulor, -ari, -atus sum, intr., forrajear; sust.,
pabulatio, -onis, f., forrajeo; pabulator, -oris, m., forrajeador.
paciscor, -i, pactus sum, intr., hacer alianza, pactar, unirse, tr., pactar, convenir; dar
(una cosa) por (otra); sust., pactum, 2 n., pacto, contrato, convenio; (en abl.), modo,
manera; quo pacto, cmo; nullo pacto, de ningn modo; sust., pactio, -onis, f., pacto,
convenio.
paco, vase pax.
paene,adv., casi.
paenitet,2 tr., me paenitet (con gen.), estoy arrepentido, estoy descontento de.
pagus, 2 m., aldea; distrito campesino, cantn.
palam,adv., pblicamente, abiertamente.
palea, -ae, f., paja.
palleo, -ere, -ui, infr., plido.
palma, 1 f., palma de la mano; mano; palmera; palma (rama); palma (corona);
emblema de victoria.
palus, -udis, f., pantano, charca.
pando, -ere, pandi, passum, tr.,extender, desplegar; abrir, revelar, manifestar;
part.-adj.,passus, extendido, suelto; adv., passim, en todas direcciones.
panis, -is, m., pan.
par, -aris, adj., igual; adv., pariter, igualmente; al mismo tiempo, a la vez.
parco, -ere, peperci, parsum, intr. (con dat.), perdonar, abstenerse de.
parens,-entis (antiguo part. de pario), m. o f., padre o madre; autor, creador.
pareo, -ere, -ui, -itum, intr. (con dat.), obedecer.
paries, -etis, m., pared (de casa).
pario, parere, peperi, partum, tr., producir, dar a luz; adquirir, ganar; sust., partus, 4
m., producto, fruto, parto.
paro, -are, -avi, -atum, tr., preparar, adquirir, comprar; part. adj., paratus, presto,
dispuesto.
pars, partis, f., parte; punto; lado; accin en un negocio; (pt.),partido poltico,
faccin; adv.,partim, en parte; pars pars, partim partim, unos, otros; vb., partior, -iri,
-itus sum, tr., partir, dividir; particeps, -cipis, m. y f., que toma parte, partcipe.
parum, adv., poco.
parvus,adj., pequeo, poco; se usan como adv. paulum, paulo, poco, un poco.
pasco, -ere, pavi, pastum, tr.,pacer, alimentar, nutrir; refl.,pascor, alimentarse; sust.,
pastor, -oris, m., pastor.
passus, 4 m. (de pando), paso, medida de longitud: el paso equivala a 5 pies, esto
es, 1 m. 479; mille passus, una milla romana, o sea, 1.479 metros.
patefacio, -facere, -f eci, -factum, tr., abrir, descubrir.
pateo, -ere, -ui, intr., estar abierto, extenderse, estar libre, estar expedito; estar
expuesto; patet, impers., est claro.
pater, -tris, m., padre; (pl.), antepasados; ( pl.), senadores; adj., paternus, paterno;
patrius, del padre, de los padres; patria, 1 f., tierra de los padres, patria; patruus, 2 m., to
paterno.
patera,1 f., copa (de libaciones).
patior, pati, passus sum, tr., sufrir, soportar; dejar, permitir; part.-adj., patiens,
-entis, sufridor, paciente, tolerante; adv., patienter; sust.,patientia, 1 f., paciencia.
patronus,2 m., protector, defensor, patrono; abogado.
pauci (m. pl. de paucus, poco usado en pl. como sust.), unos pocos, algunos; pauca
(n. pl.), poco, pocas cosas; sust., paucitas, -atis, f., poquedad, pequeo nmero.
paulum, vase parvus.
pauper, -eris, adj., pobre; sust., paupertas, -atis, f., pobreza.
paveo, -ere, pavi, intr., temblar, tener pavor; tr., temer; sust., pavor, -oris, m., pavor,
espanto; adj., pavidus, lleno de pavor.
pax, pacis, f., paz; gracia, benevolencia (implorada de los dioses); pace tua, con tu
permiso; paco, -are, -avi,-atum, tr., pacificar, someter.
pecco, -are, -avi, catum, intr., pecar, faltar; sust., peccatum, 2 n., pecado.
pectus, -oris, n., pecho, corazn, nimo.
pecunia,1 f., dinero.
pecus, pecoris, n., ganado, ganado menor (de ovejas y cabras).
pecus, pecudis, f., cabeza de ganado; oveja, cabra, carnero.
pedes, pedester, peditatus, vase pes.
pellis, -is, f., piel, cuero.
pello, -ere, pepuli, pulsum, tr., golpear, herir; ahuyentar, echar, desterrar, expulsar;
sust., pulsus, 4 m., golpe, choque.
penates, -ium, m., dioses del hogar.
pendeo, -ere, pependi, pensum, intr.,estar colgado; estar pendiente; estar indeciso;
depender.
pendo, -ere, pependi, pensum, tr. (denota accin, a diferencia del anterior que indica
estado), pesar, pagar; pensar, apreciar. part.-adj., pensus,pesado, apreciado, nihil pensi
habeo, nada me importa.
penitus,adv., hasta el fondo, ntimamente, totalmente.
per, prep. de ac., por, a travs de.
perago, -ere, -egi, -actum, tr., cumplir, ejecutar, consumar; recorrer.
peragro, -are, -avi, -atum, tr., atravesar, recorrer; peregrinus, adj.,
extranjero;peregrinor, -ari, atus sum, intr., viajar al extranjero.
percipio, -cipere,-cepi, ceptum, tr., recoger; percibir, sentir, entender.
percontor, -ari, atus sum, tr., preguntar; sust., percontatio, -onis, f., pregunta.
percurro, -ere, -curri o -cucurri, cursum, tr., recorrer, atravesar; examinar; exponer
sucesivamente.
percutio, -cutere, cussi, -cussum, tr., golpear, herir; matar; conmover, asustar.
perdo, -ere, -didi, -ditum, tr., echar a perder, destruir, arruinar; perder, malperder;
part.-adj., perditus, desesperado; perdido, depravado.
perduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar, conducir; prolongar; construir; elevar.
perennis, -e, que dura todo el ano; que dura siempre, eterno.
pereo,-ire,-ii,-itum, intr., perecer, morir; estar perdido. (Se usa como pasiva de
perdo.)
perfero, -ferre, -tuli, -latum, tr., llevar hasta el fin; trasladar, transmitir; comunicar;
cumplir; sufrir, aguantar.
perficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., cumplir, acabar; conseguir.
perfidus,adj., el que quebranta la palabra dada, prfido; perfidia, -ae, f., perfidia.
perfugio, -fugere, -fugi, -fugitum, intr., pasarse (al enemigo), desertar; sust.,
post, adv.,detrs; despus; prep. de ac., detrs; despus de; postea, adv., despus;
postquam, conj., despus que.
posterus,adj., siguiente, posterior; sust., posteri, 2 m. pl., posteridad; sust.,
posteritas, -atis, f., posteridad; comp., posterior, -oris, posterior; adv., posterius, despus;
sup., postremus, el ltimo; postremo, adv., en ltimo lugar, finalmente; postremum, adv.,
por ltima vez; postridie,adv., al da siguiente.
postis, -is, m., jamba de puerta; ( pl. ), puerta.
postulo, -are, -avi, -atum tr., pedir; exigir; acusar, sust., postulatio, -onis, f.,
demanda.
potior, -oris, adj., preferible; adv., potius, mejor; sup., potissimus, el mejor, el
primero; adv., potissimum, sobre todo, principalmente .
potior, -iri, potitus sum, intr. (con abl.),apoderarse de. (Se usa con gen. slo en la
expresinpotiri rerum, apoderarse del mando supremo.)
poto, -are, -avi, potatum y potum, tr.,beber; embeber.
prae, prep. de ab., delante de, a causa de.
praebeo,-ere,-ui,-itum, tr., presentar, mostrar, ofrecer, dar, proporcionar; causar; se
praebere severum, mostrarse severo. praeceps, -ipitis, adj., que adelanta la cabeza,
pendiente, inclinado; precipitado, veloz; praecipito, -are, -avi, atum, tr., arrojar; precipitar;
intr., caer, precipitarse.
praecipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., tomar de antemano; anticiparse, prevenir;
ordenar, aconsejar; part.-adj., praeceptum, 2 n., orden, precepto .
praecipuus,adj., especial; preferente, principal.
praeclarus,adj., esclarecido, preclaro; excelente; adv., praeclare, notablemente.
praeco, onis, m., pregonero, heraldo.
praeda,1 f., presa, botn; sust., praedo, -onis, m., ladrn, pirata; vb., praedor, -ari,
-atus sum, intr., entregarse al pillaje; tr., robar, saquear.
praedico, -are, -avi, -atum, tr., proclamar, anunciar; declarar; alabar, celebrar;
vanagloriarse.
praedico, -ere, -dixi, -dictum, tr., decir de antemano, predecir; advertir.
praeditus (con abl.), dotado, adornado.
praeeo, -ire, -ivi, -itum, tr., ir delante, adelantarse; indicar.
praefero, -ferre, -tuli, -latum, tr., llevar delante; exhibir; preferir.
praeficio, -ficere, -feci, -fectum, tr., poner al frente de: praeferre aliquem legioni,
poner a uno al frente de la legin; part.adj., praefectus, 2 m., administrador, prefecto,
gobernador; capitn, jefe.
praemitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar por delante.
praemium, 2 n., premio..
praenomen,-inis, 3 n., primer nombre.
praeparo, -are, -avi, -atum, tr., preparar.
praescribo, -ere, -scripsi, -scriptum, tr., escribir delante o en cabeza; ordenar,
prescribir.
praesens, praesentia, vase praesum.
praesertim, adv.,principalmente.
praesidium, 2 n., proteccin, defensa; guarnicin; escolta.
praesto, -are, -stiti, -stitum, intr., destacar; aventajar (con dat.); impers. con inf.,
praestat, es mejor, vale ms; tr., aventajar, superar; salir fiador, responder por o de; cumplir;
mostrarse; dar, procurar.
praesum, -esse, -fui, intr. (con dat.), estar al frente de, presidir; part.-adj., praesens,
-entis, presente, inmediato; eficaz; propicio; sust., praesentia, 1 f., presencia.
pratereo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., pasar, transcurrir; tr., pasar, pasar a lo largo de,
pasar por alto, omitir, dejar atrs; part.-adj.,praeteritus, pasado.
praetermitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar pasar; pasar por alto, omitir; descuidar.
praeter,prep. de ac., a io largo de, fuera de.
praetor, -oris, m., pretor; adj., praetorius, del pretor; del general; sust., praetura,
pretura, dignidad de pretor.
pratum,2 n., prado.
pravus,adj., malvado, perverso.
precor,vase prex.
prehendo, -ere, -hendi, -hensum, tr., coger, agarrar, alcanzar.
premo, -ere, -pressi, -pressum, tr., apretar, oprimir, estrechar; apremiar; reprimir.
praetexta, 1 f. (toga), toga blanca orlada de una ancha tira de prpura, que llevaban
los nios hasta los 16 aos y los magistrados en las ceremonias.
pretium,2 n., precio, valor; recompensa; operae pretium est, vale la pena.
prex, precis, f. (en sing. slo en ac. y abl. ), plegaria; precor, -ari, -atus sum, tr.,
rogar, pedir por; desear.
pridie,adv., la vspera, el da anterior.
primus, adj., primero; primo, adv., en primer lugar; primum, adv., primero, por
primera vez.
princeps,-ipis, adj., primero; sust., princeps, m., jefe, conductor, consejero; prncipe;
sust., principatus, 4 m., primer puesto; supremaca, principado; principium,2 n., comienzo,
principio. prior, -oris, adj., primero (de dos), anterior, precedente; adv., prius,antes,
primero; prius quam, conj., antes que.
pristinus,adj., antiguo, primitivo.
priscus,adj., de los primeros tiempos; antiguo.
privo, -are,-avi,-atum, tr., privar, despojar; librar; part.-adj., privatus, privado,
particular; personal; adv., privatim, privadamente.
pro, prep. de ab., delante de, en favor de, en relacin con.
proavus,2 m., bisabuelo.
probus,adj., bueno, honrado; probo, virtuoso; adv., probe, probo, are, -avi, -atum,
tr., aprobar, obtener la aprobacin; probar, ensayar; sust., probatio, -onis, f., prueba;
aprobacin.
procedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., avanzar, progresar; pasar, transcurrir; suceder,
salir bien.
procella,1 f., tempestad.
procul,adv., lejos, de lejos.
procumbo, -ere, -cubui, -cubitum, intr., inclinarse hacia adelante; caer en tierra;
derrumbarse; arruinarse.
procurro, -ere, -curri y -cucurri, -cursum, intr., correr hacia adelante, avanzar
corriendo; abalanzarse.
prodeo,-ire, -ii, -itum, intr., avanzar.
prodo, -ere, -didi, -ditum, tr., sacar, producir; publicar; proclamar; legar, entregar,
traicionar.
produco, -ere, -duxi, -ductum, tr., llevar adelante, hacer avanzar; sacar, producir;
alargar, diferir.
proelium,2 n., combate; vb., proelior, -ari, -atus sum, intr., luchar, combatir;
committere, proelium, trabar combate.
profectio, profecto, vase proficiscor.
profero, -ferre, -tuli, -latum, tr., sacar, dar a conocer, publicar; producir; citar,
mencionar; extender.
proficio, -ficere, -feci, -fectum, intr., adelantar, progresar; ser til, servir, ayudar.
proficiscor, -ficisci, -fectus sum, intr., ponerse en camino, partir, salir; derivar; sust.,
profectio, -onis, f., salida, partida; profecto,adv., en verdad.
profiteor, -fiteri, -fessus sum, tr., confesar, declarar abiertamente; reconocer;
prometer, ofrecer.
profligo, -are, avi, -atum, tr., derrotar, desbaratar, destruir; decidir; part.adj.,
profligatus, malvado, perverso.
profugio,-fugere, -fugi, -fugitum, intr., huir; adj., profugus, fugitivo; desterrado.
profundo, -ere, -fudi, -fusum, tr., derramar, esparcir; prodigar, disipar; part.-adj.,
profusus, prdigo, profuso.
progenies, -ei, f., prole, descendencia.
progredior, -gredi, -gressus sum, intr., avanzar, adelantarse; salir.
prohibeo, -ere, -ui, -itum, tr., prohibir, refrenar; impedir, alejar; defender, proteger.
proicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar hacia delante, arrojar; expulsar, desechar;
abandonar, renunciar; refl., proicior, postrarse, rebajarse.
proles, -is, f., prole, descendencia.
promitto, -ere, -misi, -missum, tr., dejar crecer; prometer; sust., promissum, 2 n.,
promesa.
promo, -ere, prompsi, promptum, tr., sacar; producir; exponer, expresar; promere se,
salir de; part.-adj., promptus, dispuesto, presto.
pronuntio, -are, -avi, -atum, tr., anunciar, proclamar, publicar; declamar; sust.,
pronuntiatio,-onis, f., publicacin, proclamacin.
pronus,adj., inclinado hacia adelante; pendiente, en declive; fcil, favorable; (con ad
ms ac.), propenso, inclinado. prope vase propior.
propello -ere, -puli, -pulsum, tr., lanzar; impulsar; rechazar; abatir.
propero -are, -avi, -atum, tr., apresurar; intr., apresurarse.
propinquus,adj., cercano, vecino; sust. pl., parientes, allegados; propinquitas,-atis,
f., proximidad; parentesco.
propior, -oris, adj., ms cercano; sup., proximus, muy cercano; positivo, adv., prope,
cerca, a punto; casi; prep. de ac., cerca de; comp., propius, ms cerca; sup.,proxime, lo ms
cerca, muy cerca.
propono, -ere, -posui, -positum, tr., poner delante, proponer; exponer; ofrecer;
proclamar; publicar; determinar; sust.,propositum, 2 n., propsito, intencin; tema, objeto.
proprius,adj., propio, exclusivo de uno; particular, especial; constante, permanente;
adv., proprie.
propter,prep. de ac., junto a; a causa de.
propugno, -are, avi, -atum, intr., luchar en defensa; luchar por; tr., defender.
prora, 1 f., proa.
prorsus, adv.,hacia adelante.
proscrlbo, - ere, -scripsi, -scriptum, tr., publicar, anunciar por escrito; confiscar,
proscribir, desterrar; proscriptus, 2 m., proscrito; proscriptio, -onis, f., proscripcin, anuncio
de venta.
Q
qua, adv., por dnde?; quacumque, adv., por donde quiera que.
quadraginta,adj. card., cuarenta; quadragesimus, ord., cuadragsimo; quadringenti,
-ae, -a, card., cuatrocientos; quadringentesimus, ord., el cuatrocientos. quadrans, -antis, m.,
cuarta parte de un as, cuadrante. quadriduum, 2 n., espacio de cuatro das.
quadrigae, -arum, f. pl., tiro de cuatro caballos, cuadriga.
quadriremis, -e, de cuatro filas de remos.
quaero, -ere, quaesivi, quaesitum, tr., buscar; preguntar, inquirir; sust., quaestio,
-onis, t., pregunta, interrogatorio, examen; investigacin judicial; cuestin, tema;
sust.,quaestus, 4 m., adquisicin, ganancia, provecho, negocio. quaestor, oris, m., cuestor
(magistrado encargado de la guarda del tesoro pblico y de las arcas del Estado).
qualis, -e, cual.
quam, adv., cun; qu; quam celerrime, con la mayor celeridad posible; quam
primum, cuanto antes.
quatio, quatere, quassum, tr., sacudir; agitar, blandir; golpear; destruir.
quamobrem,adv., por qu?
quamquam, conj., aunque.
quamvis, conj., aunque.
quando, adv., cundo?; conj., puesto que.
quantus, -a,-um, cuanto.
quasi, adv., como; conj., como si.
quatriduum, -i, n., espacio de cuatro das. quattuor, num. card., cuatro; quartus,ord.,
cuarto; quateni, distr., de cuatro en cuatro; quater, adv., cuatro veces; quattuordecim, card.,
catorce.
quemadmodum?,adv., cmo?
queror, queri, questus sum, intr., quejarse; tr., lamentar; sust., querela, 1 f., queja.
qui, quae, quod, pron. retativo, que, o el cual; quod, conj., que, por el hecho de que;
porque.
quia, conj., porque.
quicumque, quaecumque, quodcumque, pron. ind., cualquiera que.
quidam, quaedam, quiddam, adj. indef., uno, cierto.
quidem, adv., ciertamente.
quies, -etis, f., descanso, reposo; paz, tranquilidad; sueo; quiesco, -ere, quievi,
quietum, intr., descansar, reposar; mantenerse tranquilo; dormir; part.adj., quietus, quieto,
tranquilo, pacfico.
quin, adv. interrogativo, por qu no?; conj., que; que no.
quinque, adj. card., cinco; quintus, ord., quinto; quini, distr., de cinco en cinco;
quinquennium,-i, n., sust., espacio de cinco aos, quinquenio; quindecim, quince; quintus
decimus, -a, -um, ord., decimoquinto; quinquaginta, card., cincuenta; quinquagesimus, ord
., quincuagsimo;quingenti, -ae, -a, card., quinientos; quingentesimus, ord., el quinientos.
quirites, -ium o -um, m. pl., quirites, caballeros romanos.
quis, quid, pron. interrog., quin?, qu?; quis, qua, quid, adj. indef., alguno, algo;
quisque, quaeque, quidque, pron. indef., cada uno; quisquam, quidquam, adj. indef., alguno.
quo, adv., a dnde?; conj., para que; quacumque, adv., a donde quiera que;
quousque?, adv., hasta cundo?
R
rabies, -ei, f., rabia.
radius, -i, m., radio; rayo (de luz, de rueda).
radix, -icis, f., raz, pie de monte; origen.
ramus,2 m., ramo, rama.
rapio, rapere, rapui, raptum, tr., coger violentamente, arrebatar; apoderarse por la
fuerza; coger por sorpresa; robar, saquear; adj., rapidus, rpido, raudo; devorador; ardiente,
abrasador; sust., rapina, 1 f., robo, rapia; raptim, adv., arrebatadamente; raptor, -oris,
ladrn.
rarus,adj., suelto, claro, poco espeso; aislado, diseminado; (pl.), en pequeos
grupos; adv., raro, rara vez.
ratio,vase reor.
ratis, -is, f., balsa; nave.
raucus,-a, -um, ronco.
rebello, are, -avi, -atum, intr., renovar la guerra; sust., rebellio, -onis, f., renovacin
de la guerra; rebelin.
recedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., retirarse, alejarse, separarse; desistir.
recens, -entis, adj., reciente, fresco.
receptus,vase recipio.
recido, -ere, -cidi, -casum (de re ycado), intr., recaer; caer; llegar a.
recido, -ere, -cidi, cisum (de re y caedo), tr.,cortar; separar.
recipero,vase recupero.
recipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., retirar, volver a tomar; recobrar; recibir, aceptar;
encargarse de; refl., recipere se, retirarse, rehacerse; sust., receptus, 4 m., retirada.
recito,-are,-avi,-atum, tr., leer en alta voz, leer en pblico; recitar; sust.,recitatio,
-onis, f., iectura en alta voz, recitacin. recludo, -ere, -clusi, clusum, tr., abrir, descubrir.
reconcilio, -are, -avi, -atum, tr., reconciliar; restablecer; sust., reconciliatio, onis, f.,
reconciliacin; restablecimiento. recordor, -ari, -atus sum, tr., recordar, acordarse de;
sust.,recordatio, -onis, f., recuerdo.
rector, rectus, vase rego.
recupero, -are, -avi, -atum, tr., recobrar, recuperar.
recuso,-are,-avi,-atum, tr., rechazar, rehusar; intr., oponerse a; sust., recusatio, -onis,
f., recusacin, protesta.
reddo, -ere, -didi, -ditum, tr., devolver; entregar, dar; cumplir; hacer, convertir.
redeo, -ire, -ii, -itum, intr., volver; sust., reditus, 4 m., vuelta.
redigo, -ere, -egi, -actum, tr., hacer volver; traer, recoger; someter; reducir;
convertir.
redimo, -ere, -emi, -emptum, tr., redimir, rescatar; comprar; obtener, ganar;
arrendar, contratar; reparar.
reduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., hacer volver, retirar; devolver, restablecer.
refero, -ferre, -tuli, -latum, tr., devolver, traer; retirar (pedem referre, echar pie atrs,
retirarse); restituir, aportar; reproducir; relatar, contar; atribuir, referir; presentar una
proposicin (al Senado); inscribir, alistar. refert,imper., importa; tua magni refert, te
importa mucho.
reficio, -ere, -feci, -f ectum, tr., rehacer, reparar, renovar, restablecer; recobrar.
refugio, -fugere,-fugi, intr., huir hacia atrs, retirarse, huir a, refugiarse en; tr.,rehuir,
evitar.
regina,1 f., reina.
regio,vase rego.
regius,vase rex.
regnum,2 n., reino; dignidad real, soberana; tirana; reinado; regno,-are, -avi, -atum,
intr., reinar, gobernar.
rego, -ere, rexi, rectum, tr.,regir, dirigir; adj., rectus, derecho, recto, justo; adv.,
recte, rectamente; sust., regio,-onis, f., direccin; zonas (lneas imaginarias trazadas en et
cielo con el bastn del augur); regin, comarca.
regredior, -gredi, -gressus sum, intr., volver, regresar.
reicio, reicere, -ieci, -iectum, tr., echar atrs, rechazar; desechar; despreciar; recusar;
aplazar.
reintegro, -are, avi, atum, tr., renovar, restablecer.
relevo, -are, -avi, -atum, tr., aliviar, mitigar; reponer.
religio, -onis, f., reverencia, respeto religioso; cumplimiento escrupuloso de los
deberes con la divinidad; compromiso sagrado que obliga a tal cumplimiento; supersticin;
conciencia; santidad; adj., religiosus, respetuoso; escrupuloso; santo; sagrado; adv.,
religiose.
relinquo, -ere, -liqui, -lictum, tr., dejar atrs; abandonar; dejar en herencia.
reliquus,adj., restante; sust., reliquiae, -arum, f., restos.
remaneo, -ere, -mansi, -mansum, intr., quedarse atrs; quedar, permanecer, durar.
remedium, 2 n.,cuidado, remedio.
reminiscor, -eris, -sci, 3, tr., recordar; intr., acordarse; acordarse de (con gen.).
remitto, -ere, -misi, -missum, tr., enviar atrs o de nuevo; devolver; aflojar, soltar;
rebajar, disminuir; conceder, remitir; part.-adj., remissus, flojo; suave;remissio, -onis, f.,
negligencia; flojedad, decaimiento.
removeo, -ere, movi, -motum, tr., retirar; remover, separar, alejar; part.adj., remotus,
apartado, remoto.
remus,2 m., remo.
renovo,-are,-avi,-atum, tr., renovar, restaurar; reanimar.
renuntio, -are, -avi, -atum, tr., volver anunciando; anunciar, proclamar; informar,
dar cuenta; renunciar.
reor, reri, ratus sum, tr., creer; part.-adj., ratus, establecido, determinado; sust., ratio,
-onis, f., clculo; transaccin comercial; punto de vista, referencia; mtodo, plan; motivo,
razn; orden, sistema; razonamiento.
repello, -ere, -puli, -pulsum, tr., rechazar; separar, privar.
repens, -entis, adj., repentino; adv., repente, de repente; adj., repentinus, sbito,
inesperado.
reperio, -ire, repperi, repertum, tr., encontrar; descubrir; idear, inventar.
repeto, ere,-ivi (-ii), -itum, tr., buscar de nuevo, volver a buscar, recomenzar.
repono, -ere, - posui, - positum, tr., volver a colocar, reponer; restablecer;
reemplazar; poner a un lado.
reporto, -are, -avi, -atum, tr., traer; devolver; conseguir.
reprehendo, -ere, -prehendi, -prehensum, tr., retener; reprender, censurar; sust.,
reprehensio, -onis, f., reprensin, censura.
reprimo, -ere, -pressi, -pressum, tr., reprimir, refrenar, detener.
S
sacer,adj., sagrado, santo, consagrado; execrado, maldito; sust., sacrum, 2 n.,
ceremonia sagrada rito; (pl.), vasos sagrados; ritos; sust., sacrarium, 2 n., capilla, santuario;
sacramentum, 2 n., juramento o voto militar; sacrificium, 2 n., sacrificio. sacerdos, -otis, m.
y f., sacerdote, sacerdotisa.
saeculum,2 n., generacinedad; siglo, centuria.
saepe,adv., muchas veces.
saepio, -ire, saepsi, saeptum, tr., cercar, rodear.
saevus,adj., furioso, fiero; brbaro, cruel; sust., saevitia 1 f., crueldad, furor; saevio,
-ire, saevii, saevitum, intr., estar furioso; enfurecerse; correr sediento de sangre.
sagitta,1 f., saeta, flecha; sust., sagittarius, 2 n., arquero, saetero.
sal, salis, m., sal; agua salada, mar; gracia, donaire.
salio, -ire, -ui, -tum, intr., saltar.
saltus,4 m., cumbre poblada de rboles y pastos; bosques; paso, desfiladero.
salix, -icis, f., sauce.
salus,-utis, f., salud, salvacin; prosperidad, bienestar; saludo; adj., salutaris,-e,
saludable; adv., salutariter, vb., saluto, -are, -avi, -atum, tr., saludar; visitar; sust., salutatio,
-onis, f., saludo, visita.
salvus,adj., sano; sano y salvo; indemne, ileso.
sancio, -ire, sanxi, sanctum, consagrar, hacer inviolable; sancionar, decretar;
ratificar; part.-adj., sanctus, inviolable, santo, sagrado; sust., sanctitas,-atis, f.,
inviolabilidad, santidad, integridad.
sanguis, -inis, m., sangre; derramarniento de sangre.
sanus,adj., sano (de cuerpo); sano (de alma), sensato, cuerdo, prudente; adv., sane,
ciertamente, en verdad; sust., sanitas, -atis, f., salud (de cuerpo y de alma); sano, -are, -avi,
-atum, tr.,sanar, curar; corregir, enmendar; remediar.
sapio, sapere, sapii, intr. y tr., tener sabor, distinguir de sabores; saber, tener buen
juicio, tener cordura; part.-adj., sapiens, -ntis, que distingue de sabores; cuerdo, sabio;
adv.,sapienter; sust., sapientia, 1 f., buen juicio, cordura, sabidura.
satio, -are, -avi, -atum, tr., saciar, hartar; sust., satietas, -atis, f., saciedad, hartura;
exceso; adv., satis, bastante, suficiente; satisfacio, -ere, -feci, -factum, intr. (con dat.),
satisfacer, dar satisfaccin; cumplir con.
satus, sata, -orum, vase sero, sembrar.
saucius,adi.. herido.
saxum,2 n., roca, pea.
scando, -ere, scandi, scansum, tr.e intr., subir, escalar.
scelus, -eris, n., crimen; adj., sceleratus, (part. de scelero), criminal, malvado,
depravado.
scindo, -ere, scidi, scissum, tr.,rasgar, desgarrar; hender, partir, dividir.
scientia,1 f., conocimiento, ciencia. scio, scire, scivi, scstun, tr., saber, conocer;
scilicet, adv., sin duda.
scisco, -ere, scivi, scitum, tr., aprobar, votar en favor; decretar; sciscitor, -ari,-atus
sum, tr., tratar de saber, inquirir; plebiscitum, -i, n., decisin de la plebe.
scopulus,2 m., escollo.
scribo, -ere, scripsi, scriptum, tr.,escribir; ordenar por escrito; redactar; sust.,
scriptor,-oris, m., escritor; autor; rerum scriptor, historiador; sust., scripta, 2 n. pl., escritos.
scutum,2 n., escudo.
se, ac. y abl. del pronombre reflexivo, s mismo.
secedo, -ere, cessi, -cessum, intr., apartarse, alejarse; rebelarse; sust., secessio, -onis,
f., retirada; revuelta; secessus, 4 m., retiro.
secerno, -ere, -crevi, -cretum, tr., separar, distinguir; part.-adj., secretus, separado,
apartado; secreto; adv., secreto, en secreto.
seco, -are, secui, sectum, tr., cortar; separar, dividir; sust., securis, -is, f., hacha.
sector, -ari, -atus sum, tr., seguir, acompanar rodeando, escoltar; perseguir.
secundus,de sequor, adj., que sigue; segundo; favorable; secundum, prep. de ac., a
lo largo de, conforme a.
securus, adj., libre de cuidado, despreocupado; sereno, tranquilo; sust., securitas,
-atis, f., tranquilidad, despreocupacin. secus, adv., al contrario.
sed, conj., pero.
sedecim,num. card., diecisis.
sedeo, -ere, sedi, sessum, intr., estar sentado; quedar fijo; sust. (sedla), sella, 1 f.,
silla; sedile, -is, n., asiento.
sedes, -is, f., asiento; sede, habitacin; base, funda mento.
seditio, -onis, f., discordia civil, sedicin, tumulto; adj., seditiosus, insurrecto,
sedicioso; adv., seditiose.
sedo, -are, -avi, -atum, tr., apaciguar, calmar.
seduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., apartar, llevar aparte.
sedulus, -a, -um, aplicado celoso. diligente.
seges, -etis, f, campo de cereales; mies.
segnis, -e, adj., indolente, perezoso, inactivo; adv., segniter.
semel,adv., una vez.
semen, -inis, n., semilla.
semita,1 f., senda.
semper,adv., siempre.
sempiternus,adj., perdurable, imperecedero.
senatus,4 m., senado;senator, -oris, m., senador; adj., senatorius, propio del senador,
senatorial.
senex,-is,m., anciano; viejo; comp., senior, -oris, ms anciano; seniores, soldados de
reserva, opuestos a iuniores, soldados en activo; senectus,-utis, f., vejez.
sententia,1 f., sentimiento; opinin; parecer (expuesto al senado); voto, sentencia (
judicial); sentido, pensamiento; sentencia.
sentio, -ire, sensi, sensum, tr., sentir, percibir, experimentar, observar, darse cuenta;
juzgar, pensar; sust., sensus, 4 m., sentido; sentimiento; percepcin, sensacin; adv.,
sensim, poco a poco.
sepelio,-ire,-ivi, (-ii), sepultum, tr., enterrar, sepultar; sust., sepulcrum, 2 n.,
sepulcro, tumba.
septem,num. card., siete; septimus, ord., sptimo; septeni, distr., de siete en siete;
septemdecim,card., diecisiete; septuaginta, card., setenta; septuagesimus,ord.,
septuagsimo; septingenti, -ae, -a, card., setecientos.
sequor ,sequi, secutus sum, tr., seguir; perseguir.
serenus, adj., claro, despejado; sereno, tranquilo.
series, vase sero.
sermo, -onis, m., charla, conversacin; discurso; rumor, lenguaje, diccin; lengua.
sero, -ere, sevi, satum, tr.,sembrar, plantar; part., satus, engendrado, nacido;sata,
-orum, n. pl., sembrados.
sero, -ere, serui, sertum, tr.,entrelazar, trabar; sust., series, -ei, f., serie, sucesin;
serta, -orum, 2 n. pl., guirnaldas.
serus, adj., tardo; retardado; adv.,sero, tarde.
servo,-are, -avi, -atum, tr., salvar; guardar, conservar; mantener intacto, preservar;
observar, mantener, cuidar.
servus, 2 m., esclavo; servitium, 2 n., esclavitud; servitus, -utis, f., esclavitud; adj.,
servilis, -e, de esclavos, servil; adv., serviliter; servio, -ire, -ivi, (-ii), -itum, intr., ser
esclavo; (con dat.), servir, estar sometido a, estar entregado a.
sestertius,-i, m., sestercio, moneda de plata que vala dos ases y niedio; sestertium,
-i, n., suma de mil sestercios.
severus,adj., severo, riguroso, exacto; adv., severe;sust., severitas, -atis, f.,
severidad, rigor.
sex, adj. card., seis; sextus, ord., sexto; seni, distr., de seis en seis; sextus decimus,
ord., dcimosexto; sexaginta,card., sesenta; sexagesimus, ord., sexagsimo; sexcenti,-ae, -a,
card., seiscientos; sexcentesimus, ord., el seiscientos.
si, conj., si; sin, conj., pero si; si non, conj., si no.
sic, adv., as.
sica,1 f., daga, pual; sust., sicarius, 2 m., asesino, sicario.
siccus,adj., seco; sust., siccitas, -atis, f., sequedad, aridez.
sicut,conj., como.
sido, -ere, sedi ysidi, sessum, intr., sentarse, posarse; detenerse; calmarse.
sidus, -eris, n., constelacin; estrella.
signifer,-i,m., abanderado. significo, -are, -avi, -atum, tr., indicar, hacer saber;
avisar, anunciar; sust., significatio, -onis, f., indicacin, sea.
signum,2 n., seal, marca, signo; estandarte, bandera; santo y sea; imagen, estatua;
sello, constelacin; signo, -are, -avi, -atum, tr., sealar; sellar; hollar; notar.
sileo, -ere, -ui, intr., estar en silencio, callar; sust., silentium, 2 n., silencio.
silva,1 f., bosque; adj., silvestris,-e, del bosque.
similis, -e, adj., parecido, semejante; adv., similiter;sust., similitudo, -inis, f.,
semejanza. simul, adv., al mismo tiempo; simul atque ( ac ), tan pronto como.
simulo, -are, -avi, -atum, tr., hacer semejante, imitar; copiar, remedar; simular,
fingir; sust., simulacrum, 2 n., imagen; fantasma, apariencia; simulatio, -onis, f., ficcin,
pretexto. singularis, -e, adj., de uno en uno; de uno slo; singular; extraordinario.
sine,prep. de ab., sin.
sinister, -tra, -trum, que est a la izquierda; que procede del lado izquierdo,
izquierdo (en la lengua de los augures o adivinos, signific favorable si se interpretaba el
presagio segn el rito etrusco-romano, esto es, mirando al sur, con el este a la izquierda;
signific, en cambio, desfavorable, si se segua el rito griego, esto es, mirando al norte, con
el este, de donde procede el sol y la vida, a la derecha; esto fue lo ms frecuente); sust.,
sinistra, 1 f., mano izquierda, lado izquierdo.
sino, -ere, sivi, situm, tr., dejar, permitir; part., situs, puesto, colocado, situado;
dependiente de; quantum est situm in nobis,en cuanto de nosotros depende; situs,4 m.,
situacin, posicin; estado de abandono, suciedad, moho.
sinus, 4 m., pliegue, sinuosidad, seno, regazo; golfo, baha.
sisto,-ere, stiti, statum, tr., colocar, poner; hacer venir, hacer comparecer; detener,
contener, reprimir; afianzar; intr., detenerse, pararse.
sitis, -is, f., sed; vb., sitio, -ire.-ivi (-ii). -itum intr., tener sed; tr., tener sed de.
socer, cri, m., suegro.
socius,2 m., aliado, asociado, confederado, camarada, compaero, socio; sust.,
societas, -atis, 3 f., alianza, asociacin, confederacin; compaa. sodfilis, -e, adj., de
compaeros, de camaradas, compaero; sodalis, -is, m., compaero, camarada; miembro de
un colegio sacerdotal.
sol,-is, m., sol.
solatium,vase solor.
soleo, -ere, solitus sum, intr.,soler, acostumbrar; part.-adi., solitus, acostumbrado,
usual.
solidus,adj., entero, completo; slido; esencial.
sollemnis, -e, adj., de todos los aos, anual; fijado, establecido; acostumbrado;
solemne, festivo.
sollers, -ertis, adj., muy hbil, diestro, ingenioso; sollertia, 1 f., destreza, habilidad.
sollicitus,adj., hondamente agitado; inquieto, ansioso, angustiado; sust.,sollicitudo,
-inis, f., ansiedad; sollicito, -are, -avi,
-atum, tr., turbar, inquietar; excitar; apremiar; seducir, tentar; sust., sollicitatio,
-onis, f., incitacin, apremio.
solor, -ari, -atus sum, tr., consolar; aliviar, mitigar; sust., solatium, 2 n., alivio.
solum,2 m., base, fundamento, planta; suelo, tierra; pas, comarca.
solus, adj., solo, nico; aislado; adv., solum, solamente; sust., solitudo, -inis, f.,
soledad; desierto.
solvo, -ere, solvi, solutum, tr., soltar, desatar; solvere navem o solvere, intr., levar
anclas, hacerse a la mar; disolver, derretir (refl., solvor, disolverse); deshacer, romper,
aliviar; librar; relajar, enervar; desechar; resolver, descifrar; cumplir; pagar; part.adj.,
solutus, libre, suelto, desembarazado; exento; descuidado; adv., solute.
somnus, 2 m.,sueo; sust., somnitum, 2 n., sueo, fantasa, visin.
sono,-are, sonui, sonitum, intr., sonar, resonar; tr. (en poesa), hacer sonar, cantar;
sust., sonus, 2 m., y sonitus, 4 m., sonido; rumor, ruido.
sopor, -oris, m., sueo profundo, sopor.
sordes, -is, f., suciedad; bajeza; adj., sordidus, sucio; mezquino, innoble, srdido.
soror, -oris, f., hermana.
sors, sortis, f., suerte (ficha, bola o nmero que se colocaba en una urna para echar a
suerte); acto de echar a suerte; resultado del mismo, respuesta de orculo, orculo, destino,
deber impuesto; sortior, -iri, sortitus sum, intr., sortear, echar a suerte; elegir, designar,
conseguir por sorteo.
spargo, -ere, sparsi, sparsum, tr., esparcir, sembrar; difundir, diseminar; disipar;
tirar; rociar; extender, divulgar.
spatium,2 n., espacio, sitio; distancia, intervalo, trecho; paseo; estadio; espacio de
tiempo; plazo, ocasin.
species, -ei, f., apariencia, aspecto; figura, forma; semblante; vista, mirada;
aparicin, visin; pretexto. specto, -are, -avi, -atum, tr., mirar, considerar; atender,
proponerse; aguardar; probar; intr., mirar a, inclinarse, tender a; estar situado, caer; sust.,
spectaculum, 2 n., vista, espectculo.
speculor, -ari, -atus sum, intr., estar en observacin; tr., espiar, atalayar; sust.,
stultus,adj., necio, tonto, insensato; adv., stulte, sust., stultitia, 1 f., necedad,
tontera.
stupeo, -ere, stupui, intr.,estar aturdido; asombrarse; tr., mirar con asombro; sust.,
stupor, -oris, m., asombro, estupor; estupidez.
suadeo, -ere, suasi, suasum, intr. (con dat. ), aconsejar; tr., aconsejar, persuadir (
alicui aliquid, a uno de algo).
suavis, -e, adj., suave, agradable; adv., suaviter, sust., suavitas, -atis, f., suavidad,
agrado.
sub, preposicin: 1. de acusativo (denota movimiento), sub iugum mittere, hacer
pasar debajo del yugo; 2. de ablativo (denota reposo), sub monte considere, acampar al pie
del monte.
subduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., sacar, quitar, retirar; sacar a tierra (una nave);
alejar ocultamente; subducere se, huir ocultamente; sustraer.
subeo, -ire,-ii, -itum, intr., ir [por] debajo; avanzar desde abajo, subir; aproximarse,
deslizarse; venir en pos de, reemplazar; venirle a uno a la mente: tr., entrar, penetrar en;
acercarse a; soportar, sobrellevar; part.-adj., subitus, sbito, repentino; adv., subito, de
repente.
subicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., meter debajo; poner debajo; someter, subordinar;
aadir; sugerir; infundir.
subigo, -ere, -egi, -actum, tr., someter, forzar; empujar; remover, ablandar;
domear, avasallar.
sublevo, -are, -avi, -atum, tr., elevar; aligerar, aminorar, aliviar; apoyar, ayudar.
sublimis, -e, adj., elevado, suspendido en el aire, por el aire; augusto, sublime; adv.,
sublime, en alto.
submitto,vase summitto.
submoveo,vase summoveo.
subsequor, -sequi, -secutus sum, tr. e intr.,seguir de cerca.
subsidium,2 n., lnea de reserva, tropas de reserva; socorro, auxilio, refuerzo; ayuda,
asistencia.
subsisto, -ere, -stiti, intr., detenerse; permanecer; resistir.
subsum, -esse, -fui, intr., estar debajo; estar oculto; estar cerca; estar a mano.
subvenio, -ire, -veni, -ventum, intr. (con dat.),venir en ayuda, socorrer; remediar.
succedo, -ere, -cessi, -cessum, intr., ponerse debajo; ampararse; subir, ascender;
avanzar; seguir, suceder; resultar; tener xito.
succingo,-ere, cinxi, -cinctum, tr., ceir por debajo, arremangar; rodear; succintus,
part.-adj., ceido, armado, presto.
succurro, -ere, curri, cursum, intr. (con dat.), correr en auxilio; socorrer, remediar;
venir a la mente, ocurrirsele a uno.
suesco, suescere, suevi, suetum, intr., estar acostumbrado; soler, acostumbrar.
suffero, -ferre, sustuli, tr., soportar, sufrir; poenas inferre, recibir el castigo, ser
castigado.
sufficio, ere, -feci, -fectum, tr., poner debajo; impregnar, colorar, teir;
proporcionar; sustituir, elegir como sustituto;
intr.,bastar, ser suficiente.
suffragium,2 n., voto, sufragio; opinin.
sum, esse, fui, intr., ser.
summus, vase superus.
summitto, -ere, -misi, -missum, tr., poner debajo; bajar; someter, reducir; mandar en
auxilio ocultamente; part.-adj., summissus, bajo, humilde; sumiso; abyecto; adv.,
summisse, humildemente; en voz baja.
summoveo, -ere, -movi, -motum, tr., apartar, alejar.
sumo, -ere, sumpsi, sumptum (de sub-emo, tomar), tr., tomar, coger; tomar para s,
asumir; arrogarse, atribuirse; castigar, poenam summere ab aliquo, castigar a uno; elegir;
consumir, gastar; sust.,sumptus, 4 m., gasto, coste.
super,adv., encima, desde arriba, adems; preposicin: 1, de acusativo (denota
movimiento), super montes volat, vuela sobre los montes; 2, de ablativo, sobre. Se usa en
sentido figurado: super hac re, sobre este asunto; supra, prep. de ac., sobre; ms all de.
superbus,adj., altanero, arrogante, soberbio; adv., superbe, sust., superbia, 1 f.,
altanera soberbia.
supero, -are, -avi, -atum, tr., superar, aventajar; vencer; intr., sobresalir, ser superior;
sobrevivir, vivir; quedar, restar.
superstes,-itis, adj., superviviente.
supersum, -esse, -fui, intr., estar de ms; restar, quedar; sobrevivir; abundar.
superus,adj., de arriba, de lo alto; sust., superi, -orum, 2 m. pl., los dioses de la
altura; comp., superior, -oris, de ms arriba, ms alto; anterior; ms noble, ms distinguido,
superior; superl., supremus, el ltimo; adv., supremum, por ltima vez; superl.,summus, el
ms alto, el mayor, el ms distinguido; de aqu el sust., summa, 1 f., punto culminante,
puesto principal; suma, conjunto, total.
suppedito, -are, -avi, -atum, tr., suministrar, procurar abundantemente: intr.poseer
en abundancia, abundar.
suppeto, -ere, -petivi, -petitum, intr., haber a mano, estar a disposicin; bastar.
suppleo, -ere, -plevi, -pletum, tr., completar, suplir; reforzar; sust., supplementum, 2
n., complemento, refuerzo.
supplex, -icis, adj., que se arrodilla, que se postra; que pide humildemente,
suplicante; adv.,suppliciter; sust., supplex, -icis, m., suplicante; supplico, -are, -avi, -atum,
intr., con dat., suplicar, rogar a alguien; sust., supplicium, 2 n., acto de culto pblico; pena,
castigo, suplicio.
supporto, -are, -avi, -atum, tr., transportar, llevar.
surgo, -ere, -rexi, -rectum (de sub-rego), intr., levantarse; elevarse; surgir; ponerse
en pie; crecer.
sursum, adv., arriba.
suscipio, -cipere, -cepi, -ceptum, tr., tomar del suelo, recoger; sostener, sustentar;
tomar sobre s; encargarse, asumir, adoptar; emprender; soportar, afrontar.
suspendo, -ere, -pendi, -pensurn, tr., colgar; suspendere se, colgarse, ahorcarse;
tener en el aire; tener en suspenso; contener; interrumpir; part.adj.,suspensus, pendiente,
suspenso, vacilante.
suspicio, -spicere, -spexi, -spectum, tr., mirar hacia arriba, elevar la vista; admirar;
mirar con recelo, sospechar; part.adj.,suspectus, sospechoso; sust., suspicio, -onis, f.,
sospecha; suspicor, -ari, -atus sum, tr., sospechar; suponer, imaginarse.
sustineo, -ere, -tinui, -tentum, tr., sostener, aguantar, soportar, sufrir; resistir, frenar;
aplazar; sustento, -are, -avi, -atum, tr., mantener en buen estado, sustentar, soportar.
sutor, oris, m., zapatero.
suus,-a,-um, suyo.
syrtes, -ium, f. pl., las Sirtes, dos golfos de Africa cerca de Cartago.
T
taberna, l f., tienda.
tabula, 1 f., tabla; tablilla para escribir; cuadro, pintura; (pl.), el libro de cuentas,
registro, archivo; sust. dim., tabella, 1 f., tablilla para escribir; tablita para votar; cuadrito;
tabinum, -i, habitacin destinada al archivo; despacho.
taceo, -ere, -ui,-itum, intr., estar en silencio; tr., callar, omitir; part.-adj, tacitus,
callado; oculto; tcito.
taedet,2 impers. (con acus. y gen.), estar hastiado, estar disgustado: me taedet vitae,
estoy disgustado de la vida.
talis, -e,tal.
tam, adv., tan.
tamen,conj., sin embargo.
tametsi,conj., aunque.
tamquam, adv., como; tamquam si, conj., como si.
tandem,adv., finalmente, por fin.
tango, -ere, tetigi, tactum, tr., tocar; alcanzar, llegar; lindar, estar contiguo; pulsar,
herir (de caelo tactus, herido por el rayo); afectar, conmover, impresionar.
tantus, -a, -um tanto. Tan grande;
tantum,adv., solamente.
tardus, adj., lento; tardo, perezoso; adj.,tarde; sust., tarditas, -atis f., lentitud;
tardo,-are,-avi, -atm, tr., retardar, refrenar.
taurus, 2 m. toro, buey.
tego, -ere, texi, tectum, tr., cubrir; proteger, defender; ocultar, encubrir; sust.,tectum,
2 n., techo, tejado; casa, morada; refugio.
tela, 1 t.. tela, trama.
tellus, -uris, f., la tierra; tierra, suelo; territorio, pas, comarca.
telum, 2 n., arma arrojadiza; dardo.
temere, adv., a ciegas, al azar, irreflexivamente, temerariamente; sust.,temeritas,
-atis, f., azar, casualidad, irreflexin, temeridad.
temno, -ere, -mpsi, -mptum, tr., despreciar; ms usado en su forma compuesta,
contemno.
tempero, are, -avi, -atum, tr., regular, organizar, gobernar, dirigir; mezclar,
combinar; intr. (con ab ms abl.), abstenerse,
guardarse de; (con dat.) mostrar moderacin; temperare sibi, moderarse; perdonar;
ahorrar; dominar, contener.
tempestas,-atis,f., tiempo, poca; temperatura; mal tiempo, tempestad;
adj.,tempestivus, oportuno, a propsito.
templum,2 n., terreno consagrado; templo.
tempto (tento), -are, -avi, atum tr., intentar; ensayar, tantear, probar, tratar de; tentar;
atacar.
tempus, -oris, n., perodo de tiempo; tiempo; ocasin, oportunidad; coyuntura,
circunstancia, situacin, momento crtico. tendo, -ere, tetendi, tentum y tensum, tr., tender,
extender; dirigir; intr., acampar; ( con ad y acus.), tender hacia, dirigirse a; (con inf.), tratar
de realizar, esforzarse en.
tenebrae,1 f. pl., oscuridad, tinieblas, sombras.
teneo, ere, tenui, tentum, tr., tener; asir, empuar; ocupar, poseer; conservar,
guardar; retener, sujetar; contener, dominar; ligar, atar; intr., tomar una direccin, dirigirse
a; mantenerse, durar.
tener, -era, -erum, adj., delicado, tierno; joven.
tenuis, -e, adj., delgado, tenue; fino, sutil; dbil, flaco; pobre, insignificante; adv.,
tenuiter.
tergum,2 n., espalda, parte trasera; cuero, piel.
terminus,2 m., lnea divisoria, trmino, linde, lmites, fin; termino, -are, -avi, -atum,
tr., limitar, amojonar, demarcar.
tero, -ere, trivi, tritum, tr., frotar, restregar; trillar; gastar, consumir; usar, emplear,
pasar (el tiempo).
terra,1 f., la tierra; tierra, suelo; comarca, pas, territorio.
terreo, -ere, terrui, territum, tr.,aterrar; sust., terror, -oris, m., terror, espanto; adj.,
terribilis, -e, terrible, espantoso; territo -are, -avi, -atum, hacer temblar.
testis,m. y f., testigo; sust., testimonium, 2 n., testimonio, prueba; testor, -ari, -atus
sum, tr. e intr., atestiguar, deponer como testigo; poner por testigo; testar, hacer testamento;
sust., testamentum, 2 n., testamento.
testudo, -inis, f., tortuga; concha de tortuga, incrustaciones de concha; instrumento
cncavo de cuerda, lira, ctara; rnquina militar de proteccin; testudo, cubierta que
formaban los soldados con sus escudos.
texo, -ere, texui, textum, tr., tejer, componer, urdir.
theatrum,2 n., teatro.
timeo, -ere, -ui, tr., temer; intr., estar temeroso; (con dat.), temer por (alguien); sust.,
timor,-oris, m., temor; adj., timidus, temeroso, tmido; cobar de; adv., timide, timiditas,
-atis, f., timidez; cobarda.
tingo, -ere, tinxi, tinctum, tr.,teir.
tiro, -onis, 3 m., recluta, soldado bisoo; principiante.
toga, 1 f., toga.
tolero, -are, -avi, -atum, tr. soportar, tolerar; mantener, conservar, prolongar.
tollo, -ere, sustuli, sublatum, tr.,levantar, elevar; sacar, retirar, quitar; suprimir,
abolir; destruir.
tondeo, -ere, totondi, tonsum, tr.,esquilar; cortar; pacer.
tono, -are, tonui, tonitum, intr., tronar.
tormentum,2 n., mquina de artillera basada en el principio de desenrollar la cuerda
arrollada en un cilindro; proyectil de dicha mquina; cabrestante; instrumento de tortura,
potro; tormento, tortura.
torqueo,-ere, torsi, tortum tr., torcer, retorcer; voltear; hacer rodar; lanzar girando,
disparar, arrojar; tortura, atormentar.
torreo, -ere, torrui, tostum, tr., hacer secar, abrasar, tostar.
totus, -a, -um, adj. indef., todos; totidem, adj. indec., otros tantos; totiens,adv.,
tantas veces; tot, adj. indec., tantos.
trabs, trabis, f., viga; madera; rbol; navo.
trado, -ere, -didi, -ditum, tr., entregar, confiar, remitir, transmitir; legar; informar,
comunicar, contar; exponer; tradere se, consagrarse.
traduco, -ere, -duxi, -ductum, tr., conducir a travs; hacer pasar, transportar; pasar,
emplear (el tiempo).
traho, -ere, traxi, tractum, tr.,tirar, arrastrar; obtener, sacar, derivar; solicitar, atraer,
inducir; extraer; diferir, prolongar; sust., tractus, 4 m., tiro, acarreo; curso, trecho, espacio;
extensin; tracto, -are, -avi, -atum, tr., arrastrar de un lado a otro; manejar, ocuparse, usar,
emplear; tratar.
traicio, -icere, -ieci, -iectum, tr., lanzar a travs; disparar; hacer pasar; trasladar;
cruzar, atravesar, traspasar.
tranquillus,adj., tranquilo; sereno, sosegado; adv., tranqui11e, sust., tranquillitas,
-atis, f ., tranquilidad, serenidad.
trans,prep. de ac., al otro lado de.
transeo, -ire, -ivi (-ii), -itum, intr., ir a travs; pasarse; convertirse; pasar, transcurrir;
tr.,atravesar; sobrepasar; omitir; pasar; sust.,transitus, 4 m., paso, trnsito.
transfero, -ferre, -tul i, -latum, tr., trasladar, transportar; cambiar; diferir; traducir.
transgredior, -gredi, -gressus sum, intr., pasar al otro lado; tr., atravesar; sobrepasar,
transgredir.
transigo, -ere, -egi, -actum, tr., atravesar; realizar; arreglar, concluir, acabar; intr.,
llegar a un acuerdo.
transmitto, -ere, misi, -missum, tr., mandar al otro lado; hacer pasar; trasladar,
atravesar.
transporto, -are, -avi, -atum, tr., pasar al otro lado, transportar.
tremo, -ere, -ui, intr., temblar; tr., temblar ante (algo o alguien); sust., tremor, -oris,
m., temblor, agitacin.
trepidus,adj., agitado, confuso, tembloroso, trmulo; adv., trepide,
temblorosamente; trepido,-are, avi., -atum, corretear temblando, temblar; sust., trepidatio,
-onis, f., temblor, correteo angustioso, consternacin, pnico.
tres, tria, tres; tertius, ord., tercero; terni, distr., de tres en tres; ter, adv., tres veces;
tertius decimus, ord., dcimotercero;tredecim, card, trece; trecenti, card., trescientos.
tribunus,2 m., tribuno.
tribuo, -ere, tribui, tributum, tr., repartir, distribuir; asignar; conceder; sust.,
tributum, 2 n., tributo.
tribus,4 f., tribu (divisin del pueblo romano; primitivamente en nmero de tres).
triduum,2 n. (tres dies), espacio de tres das.
triennium, 2 n. (tres anni). perodo de tres aos.
triginta,num. card., treinta; tricesimus, ord., trigsimo; triceni, distr., de treinta en
treinta.
triremis, -is, f., nave de tres filas de remos.
tristis, -e, adj., triste, afligido; sombro, severo; amargo; repugnante; sust., tristitia, 1
f., tristeza, afliccin, severidad, mal humor.
triumphus,2 m., triunfo; vb., triumpho, -are, -avi, -atum, intr., obtener los honores
del triunfo, triunfar.
trivium,2 n., cruce de tres caminos.
trucido, -are, -avi, -atum, tr., destrozar, despedazar; degollar.
trudo, -is, -ere, trusi, trusum, tr. empujar con fuerza, arrastrar.
truncus,2 m., tronco.
tuba, 1 f., trompeta.
tueor, -eri, -tutus y tuitus sum, tr., mirar, contemplar; proteger, defender; cuidar;
guardar; part.adj., tutus, bien guardado, seguro; sust., tutela, 1 f., tutela, amparo; adv., tuto,
en seguridad, a buen recaudo.
tum, tunc, adv., entonces.
V
uber, -eris, adj., frtil, fecundo, abundante.
ubi, adv., en dnde ?; conj. temporal, cuando; ubicumque, adv., en donde quiera
que.
ulciscor, ulcisci, ultus sum, tr., tomar venganza, vengarse.
ullus, -a,-um, indef., alguno.
ulmus, 2 f., olmo.
ulterior, -oris, adj., del lado de all, ulterior; ms alejado; superl., ultimus, el ms
lejano, ltimo, extremo. ultra, al otro lado de, ms all de; ultro, adv., espontneamente.
ululo, -are, -avi, -atum, intr., ulular, aullar, llamar con alaridos.
umbra,1 f., sombra; ( en poesa), alma.
umerus, 2 m., hombro.
umor, -oris, m., humedad.
umquam, adv., alguna vez.
unda, 1 f., ola, onda; agua.
unde, adv., de dnde?; undecumque, adv., de donde quiera que.
undecim,num. card., once; undecimus, ord., undcimo; undeni, distr., de once en
once; undeviginti, card., diecinueve.
undique,adv., de todas partes.
unguis,-is, m., ua, zarpa, garra.
unus, -a, -um, uno solo; una, adv., juntamente; al mismo tiempo; unicus, adj., sin
igual, nico.
universus,adj., entero; en conjunto, colectivo, universal; adv., universe.
urbs,-bis, f., ciudad; adj., urbanus, de la ciudad, urbano; fino, pulido, corts;
ingenioso; adv., urbane.
urgeo, -ere, ursi, tr., urgir, apremiar; empujar, acosar; estrechar, asediar; oprimir;
incitar.
urna, 1 f., urna, cntaro.
uro, -ere, ussi, ustum, tr., quedar; incendiar; tostar; agostar, marchitar.
usquam, adv., en alguna parte.
ut, 1, adv. inter., cmo?; 2, de admiracin, qu !; 3, conj. completiva, que; 4,
final, para que; 5, consecutiva, que; 6, concesiva, aunque; 7, temporal, tan pronto como; 8,
comparativa, como.
uter, utra, utrum, pron., cul de los dos?; uterque, utraque, utrumque, uno y otro;
utrum an.. ?, acaso o? utique, adv., s.
utor, uti, usus sum, intr. (con abl.), usar, servirse de; tratar; sust., usus,4 m., uso,
prctica; experiencia; costumbre, hbito; trato, amistad, intimidad; provecho, ventaja;
necesidad, exigencia; adj.,utilis, til, provechoso, conveniente; adv., utiliter; sust., utilitas,
-atis, f., utilidad, provecho, conveniencia, oportunidad.
uva, 1 f.,uva; racimo.
uxor, -oris, f., esposa.
vacca,1 f., vaca.
vaco, -are, -avi,-atum, intr., estar vaco, desocupado; estar vacante; (con abl. ), estar
libre de; (con dat.), estar libre para, tener tiempo para; impers., vacat, es permitido, puede
pasar; adj., vacuus, vaco, vacante.
vado, -ere, vasi, vasum, intr.,avanzar, andar, ir. vadum, 2 n., vado; , (pl.), mar.
vae, int., ay!
vagina, f., vaina.
vagus,adj., vago, errante, vagabundo; indeterminado, indefinido; vagor, -ari, -atus
sum, intr., vagar, andar errante.
valde,adv., mucho.
valeo, -ere, -ui, intr., estar fuerte, tener vigor; estar bien de salud, estar sano; valer;
tener poder, prevalecer; tender; significar; vale, psalo bien; sust., valetudo, -inis, f., salud,
buen estado de salud ; mala salu d; enfermedad, indisposicin; adj.,validus, fuerte,
vigoroso; adv., valde, muy, extraordinariamente .
valles o vallis, -is, f., valle.
vallum,2 n., empalizada, trinchera, barrera.
vanus,adj., vaco; inconsistente, intil; engaoso, vano, vanidoso; sust.,vanitas,
-atis, f., mera apariencia, vanidad; falsedad; vanagloria.
vapulo, -are, -avi, -atum, ser azotado. Se usa como pasiva de verbero, azotar.
varius,adj., variado, matizado variamente; mudable, variable; verstil, caprichoso,
inconstante; adv., varie; sust., varietas, -atis, f., variedad, diversidad.
vas, vasis, n. (pl. vasa, 2 n. vaso; (pl.), equipaje militar.
vastus,adj., vaco, desierto; vasto, imnenso; enorme, colosal; vasto, are, -avi, -atum,
tr., dejar desierto; devastar, asolar; arrasar.
vates, -is, m., profeta, adivino, bardo, poeta; f., profetisa, adivina.
vectigal, -alis, n., tributo, impuesto, renta; vectigalis, -e, adf., referente a los
impuestos o contribuciones; tributario, productivo.
vehemens, -entis, adj., vehemente, violento; impetuoso, fogoso, fuerte, intenso;
adv., vehementer, violentamente, fuertemente, intensamente, extraordinariamente.
veho, -ere, vexi, vectum, tr.,llevar, transportar (a lomo de caballera, a tiro o en
barco); (con valor medio), vehor, hacerse transportar.
vel, conj., o; vel vel, bien bien; velut, conj.. como; veluti, conj., como: velut si,
conj., como si.
veles -itis, m., soldado de infantera ligera.
vellus,-eris n., velln.
velox -ocis, veloz, rpido; adv., velociter; sust., velocitas, -atis, f., velocidad,
rapidez.
velum 2 n., vela.
vena 1 f. vena.
vendo, -ere, vendidi, venditum, tr., vender.
venenum, 2 n., veneno; bebedizo, filtro.
veneo, -ire, -ivi (-ii), -itum, ser vendido. (Est formado de venum acus. de venus -i,
venta, y del verbo eo. Se usa como pasiva de vendo.)
veneror, -ari, -atus sum, tr., venerar, reverenciar; sust., veneratio, -onis, f.,
veneracin, reverencia.
venia,1 f., gracia, favor; permiso; benevolencia; perdn.
venio, -ire, veni, ventum, intr., venir; ventito, -are, -avi, -atum, intr., venir
frecuentemente.
venor -ari, -atus sum, intr. y tr., cazar.
venter, -tris, m., vientre.
ventus,2 m., viento.
vilis, -e, adj., barato, sin valor, vil; sust., vilitas, -atis, f., baratura.
villa,1 f., casa de campo; granja.
vimen, -inis, n., mimbre.
vincio, -ire, vinxi, vinctum, tr., atar, ligar; sust., vinculum, 2 n., lazo, atadura,
vnculo; (pl.), prisin.
vinco, -ere, vici, victum, tr., vencer, dominar, superar; intr., prevalecer, triunfar.
salir victorioso; sust., victoria, 1 f., victoria.
vindex, -icis, m., defensor, protector; vengador; vindico, -are, -avi,-atum, tr.,
reclamar la propiedad, reivindicar; sustraer; librar; castigar.
vinum, 2 n., vino; sust., vinea, 1 f., via; mantelete (mquina de guerra).
violentus,adj., violento, impetuoso; adv.,violenter; sust., violentia, 1 f., violencia.
violo, -are, -avi, -atum, tr., tratar con violencia; violar, ultrajar, profanar.
vir, 2 m., varn; marido; hroe; adj., virilis, -e, de hombre; viril, varonil; masculino;
adv., viriliter.
vires,vase vis.
virgo, -inis, f., virgen, muchacha, doncella.
viridis, -e, adj., verde; floreciente, lozano, fresco.
virtus, -utis f, conjunto de cualidades que ennoblecen al hombre moral y
fsicamente; bravura, valor, energa; prendas morales, dominio de s mismo; espritu de
justicia, gravedad; mrito, vala; virtud.
vis, f., fuerza, vigor, poder, eficacia; violencia; importancia; cantidad; en pl., vires,
fuerzas; tropas.
viscera,n. pl., entraas.
vita, 1 f., vida.
vitis, -is, f., vid.
vitium,2 n., defecto, imperfeccin, falta; culpa, delito; vicio.
vito, -are, -avi, -atum, tr., evitar; huir de.
vitrum, -i, vidrio, cristal; vitreus, adj., de vidrio, de cristal.
vitta,1 f., cinta, venda.
vivo, -ere, vixi, victum, intr., vivir; victus, 4 m., alimentos, vveres; adj., vivus,
vivo, viviente, animado.
vix, adv., apenas.
voco, -are, -avi, -atum, tr., llamar, convocar, citar; invitar; invocar.
volo,-are,-avi,-atum, intr., volar; volito, -are, -avi, -atum, intr., revolotear; correr de
un lado a otro; girar.
volo, velle, volui, tr., querer, desear.
volucer, -cris, -cre, adj., volador, alado; sust., volucris. -cris. f.. ave.
voluntas, -atis, f., voluntad, deseo; disposicin de nimo; buena voluntad, favor.
voluptas, -atis, f., deleite, placer.
volvo, -ere, volvi, volutum, tr., hacer rodar, voltear, desenrollar; dar vueltas a la
mente; meditar; dep., volvor, intr., deslizarse, rodar.
vomer, -eris, m., reja de arado.
vomo, -ere, -ui, -itum, tr., vomitar, echar de s, despedir.
vortex, vase vertex.
voveo, -ere, vovi, votum, tr., prometer solemnemente: hacer un voto; anhelar;
votum, -i, voto, promesa.
vox, vocis, f., voz; pronunciacin; palabra.
vulgus, 2 n., vulgo, pueblo; muchedumbre, masa, tropel; adv., vulgo (abl. de
vulgus), generalmente, vulgarmente. vulnus, -eris, n., herida; vulnero, -are, -avi, -atum, tr.,
herir.
vulpes, -is, f., zorra.
vultur,-uris, m., buitre.
vultus, 4 m.,aspecto, expresin, fisonoma; rostro, cara.
Z
zephyrus, -i, m., cfiro, viento del oeste.