Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
TEXTOSPARAPALEOGRAFALATINA
1.ENEIDADEVIRXILIO
Comezo:Cantoasfazaaseaohomequefuxindododestino...
Armavirumquecano,Troiaequiprimusaboris
ItaliamfatoprofugusLaviniaquevenit
litora,multumilleetterrisiactatusetalto
visuperum,saevaememoremIunonisobiram,
multaquoqueetbellopassus,dumcondereturbem
inferretquedeosLatio;genusundeLatinum
AlbaniquepatresatquealtaemoeniaRomae.
Musa,mihicausasmemora,quonuminelaeso
quidvedolensreginadeumtotvolverecasus
insignempietatevirum,totadirelabores
impulerit.tantaeneanimiscaelestibusirae?
TITULUS:
AeneisIVergilii
CantoII:Ordnasme,raa,renovarunhadorindescritible...
Infandum,regina,iubesrenovaredolorem,
Troianasutopesetlamentabileregnum
eruerintDanai,quaequeipsemiserrimavidi
etquorumparsmagnafui.quistaliafando
MyrmidonumDolopumveautdurimilesUlixi
temperetalacrimis?etiamnoxumidacaelo
praecipitatsuadentquecadentiasiderasomnos.
TITULUS:
AeneisIIVergilii
2.POEMASDECATULLO
Odioeamo
Odietamo.quareidfaciam,fortasserequiris.
nescio,sedfierisentioetexcrucior.
Opaxario,deliciadamianena
Passer,deliciaemeaepuellae,
quicumludere,queminsinutenere,
quoiprimumdigitumdareadpetenti
etacrissoletincitaremorsus,
cumdesideriomeonitenti
carumnescioquidlibetiocari,
etsolaciolumsuidoloris:
Textosparapaleografalatina.Px.1
credo,tumgravisacquiescatardor:
tecumludere,sicutipsa,possem
ettristisanimilevarecuras!
Vivamoseamemos,miaLesbia
Vivamus,meaLesbia,atqueamemus,
rumoresquesenumseveriorum
omnesuniusaestimemusassis.
solesoccidereetredirepossunt:
nobis,cumsemelocciditbrevislux,
noxestperpetuaunadormienda.
damibasiamille,deindecentum,
deinmillealtera,deinsecundacentum,
deindeusquealteramille,deindecentum.
dein,cummiliamultafecerimus,
conturbabimusilla,nesciamus,
autnequismalusinviderepossit,
cumtantumsciatessebasiorum.
TITULUS
CarminaCatulli
3.ODASDEHORACIO
Carpediem,disfrutaomomento
Tunequaesieris,scirenefas,quemmihi,quemtibi
finemdidederint,Leuconoe,necBabylonios
temptarisnumeros.utmelius,quidquiderit,pati.
seuplurishiemesseutribuitIuppiterultimam,
quaenuncoppositisdebilitatpumicibusmare
Tyrrhenum:sapias,vinaliques,etspatiobrevi
spemlongamreseces.dumloquimur,fugeritinvida
aetas:carpediemquamminimumcredulapostero.
TITULUS
CarminaHoratii
Beatusille...,Felizaquelqueseapartadosnegocioselevaunhavidatranquila
Beatusillequiproculnegotiis,
utpriscagensmortalium,
paternarurabobusexercetsuis
solutusomnifaenore
nequeexcitaturclassicomilestruci
nequehorretiratummare
forumquevitatetsuperbacivium
potentiorumlimina.
Textosparapaleografalatina.Px.2
TITULUS
EpodonHoratii
4.XULIOCSAR,GUERRADASGALIAS
DescricindaGalianostemposdeCsar
Galliaestomnisdivisainpartestres,quarumunamincoluntBelgae,aliamAquitani,tertiamqui
ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. hi omnes lingua, institutis, legibus inter se
differunt. Gallos ab Aquitanis Garunna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. horum
omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime
absunt minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea, quae ad effeminandos animos
pertinent, important proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum
continenterbellumgerunt.quadecausaHelvetiiquoquereliquosGallosvirtutepraecedunt,quod
fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in
eorum finibus bellum gerunt. eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a
flumine Rhodano, continetur Garunna flumine, Oceano, finibus Belgarum, attingit etiam ab
SequanisetHelvetiisflumenRhenum,vergitadseptentriones.BelgaeabextremisGalliaefinibus
oriuntur, pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, spectant in septentrionem et orientem
solem. Aquitania a Garunna flumine ad Pyrenaeos montes et eam partem Oceani, quae est ad
Hispaniam,pertinet,spectatinteroccasumsolisetseptentriones.
TITULUS
DeBelloGallicoCaesaris
5.PRIMEIRACATILINARIADECICERN
ComezododiscursocontraCatilina,queconxuraracontraaRepblicaRomanaparafacerseco
poder
Quousquetandemabutere,Catilina,patientianostra?quamdiuetiamfuroristetuusnoseludet?
quemadfinemseseeffrenataiactabitaudacia?nihilnetenocturnumpraesidiumPalati,nihilurbis
vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi
senatuslocus,nihilhorumoravoltusquemoverunt?pateretuaconsilianonsentis,constrictamiam
horumomniumscientiatenericoniurationemtuamnonvides?quidproxima,quidsuperiorenocte
egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consili ceperis quem nostrum ignorare arbitraris? O
tempora,omores!senatushaecintellegit,consulvidet;hictamenvivit.vivit?immoveroetiamin
senatum venit, fit publici consili particeps, notat et designat oculis ad caedem unum quemque
nostrum.nosautemfortesvirisatisfacerereipublicaevidemur,siistiusfuroremactelavitamus.
admortemte,Catilina,duciiussuconsulisiampridemoportebat,inteconferripestemquamtuin
nosomnisiamdiumachinaris.
TITULUS
InL.CatilinamOratioICiceronis
Textosparapaleografalatina.Px.3
6.ABURBECONDITA,DETITOLIVIO
BrutoxuravingarsedosTarquiniosanteocadverdeLucrecia
ExpulsindeTarquiniooSoberbio
Hisatrocioribusque,credo,aliis,quaepraesensrerumindignitashaudquaquamrelatuscriptoribus
faciliasubicit,memoratisincensammultitudinemperpulitutimperiumregiabrogaretexsulesque
esseiuberetL.Tarquiniumcumconiugeacliberis.Ipseiunioribusquiultronominadabantlectis
armatisque, ad concitandum inde aduersus regem exercitum Ardeam in castra est profectus:
imperium in urbe Lucretio, praefecto urbis iam ante ab rege instituto, relinquit. Inter hunc
tumultum Tullia domo profugit exsecrantibus quacumque incedebat inuocantibusque parentum
furiasuirismulieribusque.
TITULUS
AburbeconditaI,T.Livii
7.OSXEMELGOSDEPLAUTO
Cepilloexplicaoseunome
IuventusnomenfecitPeniculomihi,
ideoquiamensam,quandoedo,detergeo.
hominescaptivosquicatenisvinciunt
etquifugitivisservisinduntcompedes,
nimisstltefaciuntmeaquidemsententia.
namhominimiserosiadmalumacceditmalum,
maiorlubidoestfugereetfacerenequiter.
namseexcateniseximuntaliquomodo.
tumcompeditianumlimapraeterunt
autlapideexcutiuntclavom.nugaesunteae.
Textosparapaleografalatina.Px.4
Menechmosaedasacasabotandopestescontraasamuller
Nmala,nistultasies,niindomitaimposqueanimi,
quodviroesseodiovideas,tutetibiodiohabeas.
praeterhacsmihitaleposthuncdiem
faxis,faxoforisvduavisaspatrem.
namquotiensforasrevolo,meretines,revocas,rogitas,
quoegoeam,quamremagam,quidnegotgeram,
quidpetam,quidferam,quidforisegerim.
portitoremdomumduxi,itaomnemmihi
remnecesseeloquiest,quidquidegiatqueago.
nimiumegotehabuidelicatam;nncadeoutfacturusdicam.
quandoegotibiancillas,penum,
lanam,aurum,vestem,purpuram
benepraebeonecquicquameges,
malocavebissisapis,
virumobservaredesines.
atqueadeo,nemenequiquamserves,obeamindustriam
hodieducamscortumadcenamatquealiquocondicamforas.
Erocia da ordes a Cilindro, o cocieiro, para que prepare un banquete para o seu amado
Menechmo
Erotivm
Sineforessic,abi,nolooperiri.
intuspara,cura,vide,quodopustfiat:
sternitelectos,incenditeodores;mnditia
inlecebraanimostamantium.
amantiamoenitsmalost,nobslucrost.
sedubiilleest,quemcoquosnteaedisesseait?atqueeccumvideo,
quimistusuietplurimumprodest.
itemhincultrofit,utmeret,potissimusnostraedomiutsit;
nunceumadibo,adloquarultro.
animulemi,mihimiravidentur,
tehicstareforis,foresquoipateant,
magisquamdomustuadomusquomhaectuasit.
omneparatumst,utiussisti
atqueutvoluisti,nequetibi
ullamorastintus.
prandium,utiussisti,hiccuratumst:
ubilubet,irelicetaccubitum.
Nofinaldeobra,Mesenin,queconseguiualiberdade,anunciaapoxadosbensdeMenechmo
I,quesereencontroucoseuirmngrazasaeleregresasacidadenatal.
AuctiofietMenaechmimanesaneseptimi.
venibuntservi,supellex,fundi,aedes,omnia.
venibuntquiquilicebunt,praesentipecunia.
Textosparapaleografalatina.Px.5
venibituxorquoqueetiam,siquisemptorvenerit.
vixcredototaauctionecapietquinquagesies.
nunc,spectatores,valeteetnobisclareplaudite.
TITULUS
Menaechmi,Plauti
8.STIRADEXUVENAL
Opoboperdeinteresepolapolticaesquerepanecirco
...iampridem,exquosuffragianulli
vendimus,effuditcuras;namquidabatolim
imperium,fasces,legiones,omnia,nuncse
continetatqueduastantumresanxiusoptat,
panemetcircenses.
TITULUS
SaturaXIuvenalis
9.METAMORFOSESDEOVIDIO
Dafnetransfrmaseen loureiroparaescapardapersecucindeApolo,queadoptaestarbore
comooseuemblema
infrondemcrines,inramosbracchiacrescunt,
pes,modotamvelox,pigrisradicibushaeret,
oracacumenobit;remanetnitorunusinilla.
hancquoquePhoebusamatpositaqueinstipitedextra
sentitadhuctrepidarenovosubcorticepectus
conplexusquesuisramosutmembralacertis
osculadatligno;refugittamenosculalignum.
cuideusat,quoniamconiunxmeanonpotesesse,
arboreriscertedixitmea!semperhabebunt
tecoma,tecitharae,tenostrae,laure,pharetrae;
tuducibusLatiisaderis,cumlaetaTriumphum
voxcanetetvisentlongasCapitoliapompas;
postibusAugustiseademfidissimacustos
anteforesstabismediamquetueberequercum,
utquemeumintonsiscaputestiuvenalecapillis,
tuquoqueperpetuossempergerefrondishonores!
TITULUS
MetamorphoseonLiberIOvidii
Textosparapaleografalatina.Px.6
PramoeTisbe,unhahistoriadeamor
PyramusetThisbe,iuvenumpulcherrimusalter,
altera,quasOrienshabuit,praelatapuellis,
contiguastenueredomos,ubidicituraltam
coctilibusmuriscinxisseSemiramisurbem.
notitiamprimosquegradusviciniafecit,
temporecrevitamor;taedaequoqueiurecoissent,
sedvetuerepatres:quodnonpotuerevetare,
exaequocaptisardebantmentibusambo.
consciusomnisabest:nutusignisqueloquuntur,
quoquemagistegitur,tectusmagisaestuatignis.
TITULUS
MetamorphoseonLiberIVOvidii
10.POEMAFNEBREDOEMPERADORHADRIANO
Animula,vagula,blandula
Hospescomesquecorporis
Quaenuncabibisinloca
Pallidula,rigida,nudula,
Nec,utsoles,dabisiocos...
TITULUS
VersusP.A.Hadrianiimperatoris
Textosparapaleografalatina.Px.7
II.AFORISMOSETEXTOSBREVESLATINOSPARAPALEOGRAFA
1.Aleaiactaest:
Asorteestbotada,fraseatribudaaXulioCsaraopasaroroRubicnno49a.C.,desafiando
unhaordedosenadoeprovocandoasaguerracivilcontraPompeio.
2.Amantes,amentes
Amantes,vehementesdocomedigrafoPlauto(s.IIIIIa.C.)
3.Arslonga,vitabrevis
Aarte(ouaciencia)duradeira,peroavidabreve!,citadeHipcrates,famosomdicogrego
dos.IVa.C.
4.AveCaesar,morituritesalutant
Ave,Csarosquevanmorrer,sadante,fraseque,segundo
o historiador Suetonio (s. III d. C.), pronunciaron os
gladiadoresqueloitaronanteoCsarnunespectculodoa.52
a.C.
5.Audentisfortunaiuvat
Afortunaaxudaaosaudaces.VersodaEneidadeVirxilio(s.Id.C.)
6.Beatusillequiproculnegotiis
Felizaquelqueapartadodosnegocios(levaunhavidatranquila)comezodunhaodadopoeta
Horacio(s.Id.C.)
7.Carpediem
Aproveita o momento fragmento dunha oda de Horacio
queseconverteununtpicoliterario
8.Cavecanem:
Tencoidadococan,inscricindunmosaicodePompeia
entradadunhadomus
9.Cedantarmatogae,concedatlaurealaudi
QuelasarmascedantogaequeoloureirosedeaaosmritosdooradorefilsofoCicern(s.I
a.C.),dicir,queopodercivil,oSenadoenRoma,debemandarsobreopodermilitar,oexrcito.
10.Cogito,ergosum
Penso,polotantoexistoprincipiobsicodafilosofadeRenDescartes(s.XVII)
11.Crasametquinunquamamavit
quiqueamavit,crasamet
Quemaameoquenuncaamou/eoqueamou,quetamnmaamePervigiliumVeneris(A
vixiliadeVenus,poemaannimodepocaimperial)
12.Duralex,sedlex
Aleidura,peroaleiexpresindodereitoromano.
Textosparapaleografalatina.Px.8
13.Errarehumanumest
Equivocarsehumano
14.Homohominilupusest
O home un lobo para o home, do comedigrafo
Plauto(s.IIIIIa.C.)
15.Homosum,humanumnihilamealienum
Sonhome,nadadohumanomealleodocomedigrafo
Terencio(s.IIa.C.)
16.Indubioproreo
En caso de dbida, a favor do acusado, principio do
dereitoromano
17.Inmediostatvirtus
No medio est a virtude expresin dos filsofos escolsticos (Idade Media), seguindo os
principiosdeAristteles
18.Insaeculasaeculorum
PolossculosdossculosfrasebblicatomadadaVulgata,traducinlatinadoNovoTestamento
dendeohebreo.
19.Invinoveritas
NovioestaverdadedonaturalistaPliniooVello(s.Id.C.)
20.Locusamoenus
lugarameno,idlicotpicoliterario
21.Menssanaincorporesano
mentesanuncorposandopoetasatricoXuvenal(s.IIId.C.)
22.Nectecumpossumviverenecsinete
NincontigoninsentipodovivirdopoetasatricoMarcial(sId.C.)
23.Nihildifficileamanti
ParaoamantenadadifcildooradorefilsofoCicern(s.Ia.C.)
24.Nihiliestquinihilamat
DenadavaleoquenadaamadocomedigrafoPlauto(s.IIIIIa.C.)
25.Nihilnovumsubsole
NadanovobaixoosolatribudoaoreibblicoSalomn
26.Nonomnismoriar
Nonmorrereidetodoexplicaodesexodequeanosaobraperdure,dopoetaHoracio(s.Id.C.)
27.Nosceteipsum
CoceteatimesmotraducindunaforismogregoqueestabagravadonoorculodeDelfos
Textosparapaleografalatina.Px.9
28.Otempora,omores!
Ou tempos, ou costumes! do orador e filsofo Cicern (s. I a. C.) queixndose da crueldade e
corrupcindeCatilina,queconspiraracontraaRepblicaRomana
29.Omniavincitamor
OamortodoopodedopoetaVirxilio(s.Ia.C.)
30.Panemetcircenses
PanecircopartedunhastiradopoetaXuvenal(s.IIId.C.),queindicabaqueopobonontia
interese pola poltica e s se interesaba polo pan e o circo que ofreca gratis o Estado paraese
mesmofin.
31.SenatusPopulusqueRomanus(S.P.Q.R.)
O Senado e o Pobo Romano siglas que indicaban na
RepblicaRomanaquenostentabaopoderequedespoisse
mantiveron tamn na poca do Imperio, onde o poder
emanabasdoemperadorouCsar.
32.Sittibiterralevis
Que a terra che sexa leve expresin usada na Roma
precristicomoepitafio.
33.Summumius,summainiuria
A maior xustiza, a maior inxustiza Principio do dereito romano que indica que s veces, se se
aplicaaleiaopdaletra,pdesecometerunhagraninxustiza.
34.Suumcuiquetribuere
DaracadaquenoseudoxuristaUlpiano(s.IIIId.C.)
35.Tempusfugit
Otempofuxe
36.Tuquoque,filimi?
Ti tamn, fillo meu Frase que pronunciou Xulio Csar
cando recoeceu ao seu fillo adoptivo Bruto entre os
senadoresqueoapualaronnosIdusdeMarzodo44.a.
C.
37.Vaevictis:
Aidosvencidos!.Palabraspronunciadaspoloxefegalo
Brenoaosromanosderrotadosno387a.C.Significaqueo
vencidoestamercdovencedor,equeestenonsoeter
compaixn.
Vaevictis!,cmicdeS.RoccaeJ.Y.Mitton,
naBibliotecadoIESdeMelide
Textosparapaleografalatina.Px.10
38.Veni,vidi,vici
vin,vin,vencn.ClebrespalabrascoasqueXulioCsar(s.Ia.C.)referiuao
SenadolarapidezdavitoriaqueacababadeconseguircontraFarnaces,reido
Ponto.Expresaafacilidadedunxitocalquera.
39.Verbavolant,scriptamanent
Aspalabrasvoan,osescritospermanecen.
40.Vulnerantomnes,posteranecat
Todasfiren,altimamatainscricinqueadoitaba
poerse nos reloxos de sol e reloxos antigos
europeos.
Textosparapaleografalatina.Px.11