#WKnomie14

Voetbal en
economie

23 mei 2014
WK-nomie

ING #WKnomie14
Mei 2014

WK-nomie

Het WK-voetbal door

een economische bril
De aftrap van het WK-voetbal in Brazili nadert
met rasse schreden. Traditiegetrouw brengt het
ING Economisch Bureau ook deze eindronde
voetbal en economie samen. In #WKnomie14
laten we opnieuw zien dat voetbal niet alleen een
mooie sport is, maar ook economisch zijn sporen
nalaat.
Het WK en de economie
De aftrap van het WK nadert. Donderdag 12 juni is het
zover. Vanaf dat moment strijden de beste 32 nationale
voetbalelftallen van de wereld erom wie zich in de
grootste sport ter wereld uiteindelijk de allerbeste mag
noemen. Zon groot voetbaltoernooi gaat niet
onopgemerkt voorbij. Niet alleen straten en winkels
kleuren oranje, het WK draagt voor veel Nederlanders
positief bij aan de sfeer in de straat en op het werk.
Meer dan driekwart van Nederland geeft aan straks naar
de wedstrijden van Oranje te gaan kijken. De meesten
kijken thuis, maar ook bij vrienden en familie en via
videoschermen in de kroeg volgen we onze jongens.
Natuurlijk heeft het WK ook invloed op de economie.
Economie gaat immers over keuzes. En het WK blijkt
keuzes van consumenten te benvloeden. Hoe de bal
rolt, zien we terug op de werkvloer, in de bestedingen
en mogelijk in het vertrouwen van consumenten. Zelfs
de handel op de beurs schakelt een tandje terug als er
gevoetbald wordt.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Voetbal door een economische bril

Het ING Economisch Bureau grijpt het WK aan om met
een economische bril naar voetbal te kijken. Economen
bestuderen cijfers, trends en verbanden. Met de
economische gereedschapskist in de hand kijken wij
hoe het WK consumenten in Nederland en in andere
landen benvloedt. Zo onderzoeken we voor welke fans
de titel het meest waard is, van welk elftal het meest
wordt verwacht en in welke landen fans het meest
uitgeven aan supportersartikelen.
De voetbalpool onder de loep
Niet alleen in de Braziliaanse speelsteden worden straks
64 voetbalwedstrijden afgewerkt. Ook op menig
werkvloer, in voetbalkantines en bij de Oranjefans thuis
wordt het WK meegespeeld. Wat gaat het worden is de
vraag die door veel voetballiefhebbers wordt
beantwoord met het invullen van de voetbalpool. In
deze publicatie duiken we verder in de wereld van de
voetbalpool.
Welk deel van Nederland doet mee? Waarom spelen
we mee en hoeveel zetten we op het spel? Mag de
winnaar van de voetbalpool straks de winst voor zichzelf
houden of wordt er eigenlijk een rondje verwacht?
Daarnaast nemen we een kijkje in andere voetballanden.
Hoe groot is de inzet van voetbalfans over de grens? En
op basis waarvan selecteren zij hun winnaar: kiezen ze
met het hoofd of met het hart bij het invullen van de WKvoetbalpool?

Waarde WK-titel
Nederland heeft ruim 500
miljoen over voor de titel
Het veroveren van de gouden bal vindt Nederland
gemiddeld ruim 39 euro waard, ruim 500 miljoen
euro in totaal. Over de grens hebben de Chilenen.
het meest voor de titel over. Tijdens het WK gaat
de hand iets van de knip. Zo gaat er voor 70
miljoen aan Oranjeartikelen over de toonbank.
Ruim een half miljard voor de WK-titel
Eens in de vier jaar strijden de beste nationale elftallen
om de wereldtitel. Zon schaarse en prestigieuze titel is
heel wat waard. De vraag is alleen: hoeveel? Een manier
om dat te bepalen is consumenten te vragen hoeveel zij
bereid zijn te betalen voor de overwinning. Natuurlijk is
de WK-titel niet te koop, maar we kunnen consumenten
wel de vraag stellen hoeveel ze voor de
eindoverwinning zouden opofferen. En wat blijkt:
Nederlanders hebben daar gemiddeld 39 euro per
persoon voor over. Niet iedereen heeft geld over voor
de titel. Driekwart (77%) kent geen financile waarde
toe aan de titel. Een kwart (23%) doet dat wel. Zij willen
gemiddeld 170 euro per persoon neertellen voor een
zekere overwinning. In totaal vertegenwoordigt de titel
daarmee voor Nederlanders een waarde van 529
miljoen euro.

overhebben voor de titel dan vier jaar geleden. Het

consumentenvertrouwen is nauwelijks hoger dan toen
en in de tussentijd heeft Nederland er wel vier jaar van
koopkrachtverlies achter de rug. Een vergelijkbare
economische redenering kan verklaren dat we de
huidige WK-titel niet hoger waarderen dan die van het
afgelopen EK terwijl de titel wel prestigieuzer is.
WK-titel is vrouwen meer waard dan mannen
Vrouwen hebben meer over voor de titel dan mannen.
Hij heeft 30 euro over voor de WK-titel. Zij vindt de
overwinning gemiddeld een investering van 49 euro
waard, Dit opmerkelijke verschil tussen de seksen lijkt
wel te verklaren. Het kan te maken hebben met wat
economen onderling afhankelijk nut noemen: als hij blij
is, dan maakt dat haar ook blij. Het extra geld dat
vrouwen over hebben om de overwinning veilig te
stellen kunnen we beschouwen als een afkoopsom. Het
kan natuurlijk flink wat waard zijn om manlief niet
maandenlang te horen zeuren over die gemiste kans
van Robben in de WK-finale.
De waarde van winnen
naar geslacht
60

De waarde van winnen

gemiddelde per Nederlander

40

40

20

20

0
NL

Man

Vrouw

Waarde van winnen over de grens

We kunnen het Oranje-offer in context plaatsen door
ook de inwoners van andere WK-deelnemers te vragen
Minder dan het vorige WK
hoeveel zij over hebben voor een WK titel voor hun land.
Met 39 euro is de WK-titel in Brazili Nederlanders
Gemiddeld zijn zij bereid om dieper in de buidel te
minder waard dan bij het vorige WK-titel in 2010. Toen
tasten dan de Nederlanders. Zij hebben er gemiddeld
hadden we gemiddeld nog 47 euro over voor de zege.
185 euro voor over om hun aanvoerder op 13 juli de
Hoewel de Gouden Bal nog in de Hollandse prijzenkast
Gouden Bal te zien kussen. Op de Amerikanen na zijn ze
ontbreekt, en de sportieve honger dus nog niet gestild is, stuk voor stuk bereid om dieper in de buidel te tasten
lijkt het economisch wel te verklaren dat we nu minder
dan de Nederlanders.
0

WK2010

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

WK2014

Latijnse passie in de top drie

De Chilenen, opponent van Oranje in de poulefase, zijn
het meest enthousiast. Zij vinden de titel 526 euro waard.
Zij worden op de voet gevolgd door de Italianen (464
euro ) en de Argentijnen (429 euro). Daarna komen de
Australirs (176 euro ) en de Portugezen (169 euro),
gevolgd door de Russen met 154 euro. Twee grote
Europese voetballanden vormen de middenmoot
Duitsland (149 euro) en Frankrijk (115 euro). Gastland
Brazili staat niet in de top. Hoewel een relatief groot
aantal Brazilianen hun portemonnee wel zou willen
trekken, hebben ze een relatief bescheiden bedrag
over voor de titel. Wellicht speelt hier het enorm grote
vertrouwen in de eigen kansen (maar liefst 69% van de
Brazilianen gelooft in de titel voor Brazili) een rol.

Om die reden hebben we ook gevraagd naar de

bereidheid om in ruil voor de titel een jaar lang 1% van
het inkomen in te leveren. Het relatieve offer is dan
vergelijkbaar, ongeacht het loon- en prijsniveau.
Inkomen inleveren
Ruim vier op de tien Russen (42%) levert graag 1%
koopkracht in ruil voor eeuwige roem, zij worden
gevolgd door de opofferingsgezinde Chilenen en
Argentijnen. Spanje rukt in dit klassement op richting de
middenmoot. Hekkensluiters zijn Fransen (6%), de
Amerikanen (5%) en wijzelf: slechts 3% van de
Nederlanders is bereid 1% van zijn inkomen te geven
aan dit goede voetbaldoel.
Een kwart levert mobieltje een maand in
De opofferingsgezindheid wordt nog een stuk groter als
het niet om geld gaat. De mobiele telefoon is haast niet
meer weg te denken uit het straatbeeld, maar voor een
WK-titel is er toch een groot aantal mensen bereid hun
telefoon een maand lang aan de kant te leggen.
Internationaal gezien is gemiddeld bijna een kwart
(23%) hiertoe bereid. De Russen voeren de ranglijst aan.
Ons eigen land bungelt met 8% onderaan. Wel ligt de
opofferingsgezindheid onder de Hollandse voetbalfans
een stuk hoger: op het internationale gemiddelde.

De waarde van de WK-titel

in euro lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Chili
Itali
Argentini
Australi
Portugal
Rusland
Duitsland
Frankrijk
Brazili
Zuid-Korea
Engeland
Belgi
Spanje
Nederland
VS

Opoffering mobiele telefoon

% van de respondenten lllllllllllll
0

100

200

300

400

500

Zeker gezien hun Latijnse voetbalbloed lijken de

Spanjaarden op het eerste gezicht met maar 84 euro
de opvallendste afwezige in de top. Kennelijk is er ook
bij voetbaltitels sprake van enige vorm van verzadiging
aangezien la Furia Roja er bij de laatste drie
titeltoernooien waaronder de wereldbeker in ZuidAfrika met de cup vandoor gingen. De lage landen,
Belgi en Nederland, vormen onderdeel van de
staartgroep met respectievelijk 91 euro 39 euro.
Hekkensluiter met 37 euro is het land zonder echte
voetbaltraditie: de Verenigde Staten.
Koopkrachtneutraal vergelijken
Geld is niet overal hetzelfde waard. Vergelijken we
bijvoorbeeld de landen in onze eigen poule B dan zien
we dat we voor hetzelfde geld in Chili bijna twee keer
zoveel kunnen kopen als in ons eigen land. Ook in
Spanje ligt de koopkracht van een euro hoger dan hier.
Consumenten krijgen een zesde meer waar voor hun
geld dan in Nederland. Aan de andere kant ben je in
Australi maar liefst 100 euro kwijt voor iets dat je in
Nederland 86 euro kost. Een bedrag in euros
vertegenwoordigt dus niet overal hetzelfde offer.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Rusland
Argentini
Itali
Chili
Brazili
Portugal
Engeland
Duitsland
Belgi
Australi
Spanje
Zuid-Korea
Frankrijk
Verenigde staten
Nederland
0

10

20

30

40

50

Bijna vier vakantiedagen voor de overwinning

En op de acht werkende Nederlanders (12%) is bereid
vakantiedagen in te leveren voor de WK-titel. Deze
groep wil gemiddeld 4 vakantiedagen inleveren om
Oranje aan de overwinning te helpen. Heel werkend
Nederland heeft gemiddeld een halve vrije dag voor de
wereldtitel over. Dat is vergelijkbaar met de 39 euro die
Nederlanders gemiddeld voor de winst willen neertellen.
Werknemers met een modaal brutosalaris (33.000 euro)
verdienen netto namelijk ongeveer 45 euro met een
halve dag werken. Wel zien we dat hoe hoger het
inkomen en duurder de vakantiedag hoe minder
dagen men bereid is in te leveren.

Hand iets van de knip tijdens het WK

Tijdens het WK denken consumenten meer uit te geven,
al gaat het niet om een hele grote verschuiving. Een op
de tien (11%) denkt meer uit te geven bijvoorbeeld
aan oranje artikelen 6% denkt minder kwijt te zijn,
bijvoorbeeld vanwege minder uitjes zoals de bioscoop
of het restaurant. Sommigen blijven wellicht tijdens het
WK liever in Nederland in plaats van op vakantie te gaan.
Onder de voetbalfans is de verschuiving veel
duidelijker: een kwart (26%) van de fans geeft meer uit,
slechts 1% doet rustiger aan tijdens het WK.
Voor ruim 70 miljoen aan oranjeartikelen
Zonder oranjeartikelen is het WK-feest niet compleet.
Veel voetbalkijkers volgen onze jongens dan ook
uitgedost met oranje petjes, toeters en T-shirts.
Nederlanders geven dit WK gemiddeld ruim 5 euro per
persoon uit aan oranjeartikelen, hoge inkomens meer
dan lagere. Lang niet iedereen trekt de portemonnee.
Zo geeft driekwart (75%) niets uit aan oranjeartikelen.
De overige 25% geeft gemiddeld 22 euro per persoon
uit. Dat betekent dat consumenten gezamenlijk voor
ruim 70 miljoen euro aan supportersspullen kopen. Dat
is meer dan de 60 miljoen die consumenten vier jaar
geleden bij het WK in Zuid-Afrika uitgaven. Al is de
stijging in euros maar heel bescheiden als we rekening
houden met de inflatie over de afgelopen vier jaar en de
bevolkingsgroei (18+). Ook de consumptie van alcohol
krijgt een impuls tijdens het WK. 14% geeft tijdens het
WK meer uit aan alcohol dan normaal.
Uitgaven aan fanartikelen
in euro lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

oranjeartikelen cadeau krijgen; bijvoorbeeld bij de

dagelijkse boodschappen.
Naar Oranje-finale voor 226 euro
Uiteindelijk willen de landen die meedoen aan het WK
maar een ding: winnen. Als Nederland de finale van het
WK haalt, dan wil iets meer dan een kwart (26%) van de
Nederlanders betalen om erbij te zijn. Zij zijn bereid
gemiddeld 226 euro te betalen voor het slotduel in het
Maracan-stadion in Rio de Janeiro. De echte fans gaan
nog een stapje verder: zij willen 239 euro betalen voor
een finalekaartje. Toch komen ze niet ver met dat
bedrag. Kaartjes voor de (uitverkochte) WK-finale
kostten in de voorverkoop via de internationale
voetbalbond FIFA minimaal 335 euro. Op internet
bieden tussenpersonen de finalekaarten inmiddels aan
voor een veelvoud van dat bedrag.
Meer sfeer op werk dankzij WK
Ook op de werkvloer houdt het WK de gemoederen
bezig. Extra lange wedstrijdanalyses bij de
koffieautomaat kunnen iets ten koste van de
productiviteit gaan, maar het WK kan ook positieve
effecten hebben. Ruim een derde (35%) van de
werknemers vindt dat de WK eindronde de sfeer op het
werk positief benvloedt. Het WK is bijvoorbeeld ook
een mooi moment om eens helder te krijgen wie van de
collegas nu echt het meeste verstand heeft van voetbal..
Voetbalpools werken vaak sfeerverhogend. Bijna zeven
op de tien werknemers (69%) die meedoen, vinden dat
het houden van een voetbalpool goed is voor de sfeer.
Minderheid heeft 200 euro over voor voetbalvrije
zomer (gemiddeld bedrag in euro's )

Argentini
Rusland
Brazili
Chili
Itali
Spanje
Zuid-Korea
Duitsland
Australi
Frankrijk
Engeland
Portugal
Belgi
VS
Nederland

300

200

100

0
0

10

20

30

40

50

NL

60

Argentijn en Rus investeren meest in uitdossing

Waar Nederland oranje kleurt tijdens het WK, daar staat
het Belgische voetbalelftal bekend als de rode duivels
en hebben de Fransen de bijnaam Les Blues. Elk
voetbalelftal heeft zijn eigen kleuren en ieder land zijn
eigen gewoontes als het aankomt op aanmoedigen. Ook
de bedragen die consumenten uitgeven aan
supportersartikelen lopen sterk uiteen. De Russen en de
Argentijnen geven het meeste uit: beiden gemiddeld 48
euro per persoon. Gastland Brazili volgt met 40 euro.
Nederlanders zijn met ruim 5 euro het behoudendst.
Een mogelijke verklaring voor onze bescheiden oranjeuitgaven is dat consumenten hier veel gratis
ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

man

vrouw

Voetbalvrije zomer is ook wat waard

Eerlijk is eerlijk, niet iedereen houdt van voetbal. In de
junimaanden van de even jaren valt er echter heel
moeilijk aan de Oranje-koorts te ontsnappen. Maar net
als we op het behalen van de WK-titel een waarde
kunnen plakken, kunnen we dat ook op een voetbalvrije
zomer. Sommigen hebben er juist geld voor over om
het WK deze zomer aan ons allen voorbij te laten gaan.
Het gaat hier om een kleine minderheid van 6%. Voor
een voetbalvrije zomer heeft deze groep gemiddeld
200 euro over. Vrouwen hebben meer over dan
mannen voor een afgelast WK (290 euro tegen 130 euro).

Kansen op succes
Ruim 38 miljoen
op het spel
Wat gaat het worden? Die vraag houdt menig
voetballiefhebber bezig. Wie je het ook vraagt, de
bookmakers of het volk, de kansen van Oranje
worden niet al te hoog ingeschat. Brazili is
topfavoriet, Belgi outsider. Ook veel
Nederlanders buigen zich in voorbereiding op het
WK over de vraag wat gaat het worden' en doen
mee aan een voetbalpool. Als we daarbij geld
inzetten, verdelen we 38 miljoen onder elkaar.
Hoop doet leven
De meeste mensen hopen natuurlijk dat hun eigen land
de titel pakt. In ons land hoopt 60% op de titel voor
Oranje. Alleen in Frankrijk is er geen meerderheid die
hoopt dat les Bleus met de titel huiswaarts keren. De
Franse voorkeur voor hun eigen elftal is maar nauwelijks
(41%) groter dan hun voorkeur voor Brazili (37%).
Kijken we naar het gemiddelde over alle landen dan
gunt men gastland Brazili (14%) de titel het meest.
Daarna volgen regerend kampioen Spanje (9%) en
Argentini (8%).
Wat gaat het worden? Brazili topfavoriet
De goddelijke kanaries wordt wereldwijd de meeste
kans toegedicht. Vier op de tien (41%) verwacht dat het
gastland de titel pakt. Een op de zeven (13%) denkt dat
Spanje zijn vierde grote eindronde op een rij wint. Het
zelfvertrouwen onder de Brazilianen is ook het grootst,
ruim twee derde van hen (69%) verwacht dat de cup na
het kampioenschap in Brazili blijft. Sowieso is men op
het Zuid-Amerikaanse continent overtuigd van de eigen
kansen. Ook de meerderheid van de Argentijnen (58%)
gaat er vanuit dat ze wereldkampioen worden. In
Europa zijn alleen de Spanjaarden erg zeker van hun
zaak: 63% gelooft in weer een titel.
Nederlanders erg bescheiden
Het geloof in eigen kunnen is in het nuchtere Nederland
niet zo hoog. Slechts 4% van de Nederlanders denkt dat
Oranje wint. Naast Brazili dichten wij onze aartsrivaal
Duitsland de meeste kans toe. En op de zes (16%)
landgenoten ziet de beker naar de Oosterburen gaan.
ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Wie wordt er kampioen denkt u?

% respondenten llllllllllkkkkkkkkllllll

40%
30%
20%
10%
0%
Bra

Dui

Spa

Nederlanders

Arg

NL

Allen

Hoewel de kansen voor Oranje op de winst niet erg

hoog worden ingeschat denkt de meerderheid van
Nederland wel dat we onze zware poule gaan overleven.
En vijfde (20%) ziet Oranje stranden in de poule. De
grootste groep (25%) denkt dat Nederland strandt in de
kwartfinale. Onder voetbalkenners heerst wat minder
optimisme. Ruim een derde van hen denkt dat we groep
B niet overleven.
Rode Duivels grotere kans dan Oranje
Een objectievere manier om de titelkansen in te
schatten, is door te kijken naar internationale
weddenschappen over voetbal. Omdat er geld op het
spel staat, mogen we verwachten dat degenen die
een gokje wagen zo rationeel mogelijk naar de
titelkansen kijken. Bovendien is het zo dat
internationaal gezien de diverse fans allemaal
verschillende voorkeuren hebben.
De grootste kanshebbers
Ook de bookmakers en deelnemers aan
weddenschappen op internet hebben torenhoge
verwachtingen van Brazili. De Brazilianen maken
begin mei met 24% de meeste kans op de eindzege
volgens de wedmarkten. De Argentijnen komen met
16% op de tweede plaats. Duitsland (13%) en Spanje
(12%) lijken volgens deze noteringen ook niet bij
voorbaat kansloos.

Oranjes kansen
Oranje behoort dit WK niet tot de favorieten en moet
negen kanshebbers voor zich dulden. De
bookmakers dichten Oranje slechts een kleine 3%
kans toe op de overwinning. Dat is net iets meer dan
Portugal en Colombia, maar ruim achter onze
zuiderburen. De Rode Duivels maken 5% kans en
hoeven slechts vier grote voetbalnaties boven zich te
dulden.
Top-10 kanshebbers WK-titel
(in %; obv data v/d bookmakers, 8 mei '14)
Brazili
Argentini
Duitsland
Spanje
Belgi

Twee derde van de vrouwen (67%) vindt dat zij weinig

tot niets van voetbal weten. Onder mannen is dat 39%.
Spanjaarden spelen het vaakst mee
Nederlanders doen volop mee aan de voetbalpool. Een
kwart (24%) doet dit WK mee aan een voetbalpool en
daarmee zijn we internationaal gezien een middenmoter.
In Spanje is de animo het grootst: de helft (49%) van de
Spanjaarden zet geld in op WK-wedstrijden. Zij worden
gevolgd door Chili (41%), Itali (40%), Brazili (39%) en
Argentini (38%). In landen waar mensen zeggen veel
van voetbal te weten, wordt vaker meegespeeld in
voetbalpools. Zo zeggen de Spanjaarden, Chilenen,
Italianen, Brazilianen en Argentijnen (de hele top 5)
allemaal bovengemiddeld vaak dat zij veel weten van
voetbal.
Meedoen met de WK-pool
in % van de bevolkingllllllllllll

Frankrijk
Uruguay
Itali
Engeland
Nederland
0

10

15

20

25

Bron: Betfair

Hoewel de bookmakers ons een objectievere manier

bieden om naar de kansen te kijken, zeggen kansen
vooraf natuurlijk niet alles. Gedurende het toernooi
kan het verkeren, de bal blijft immers rond. En
wellicht kunnen we hoop putten uit de gedachte dat
de Gouden bal 4 jaar terug door de Amsterdamse
grachten zou zijn gevaren als de rechterschoen van
Iker Casillas een paar maatjes kleiner was geweest.

De WK-pool: ruim 38 miljoen op het spel

Niet alleen Oranje bereidt zich voor op het WK. In
Nederland wordt op menig werkvloer en in vele
huiskamers hard nagedacht over de vraag wat het gaat
worden. Bijna een kwart (24%) van de Nederlanders
speelt deze zomer mee in n of meerdere
voetbalpools; bijvoorbeeld met vrienden, kennissen of
collegas op het werk. Zij zetten gemiddeld 12 euro per
persoon in op het spel. Dat betekent dat er in de
Nederlandse voetbalpools in totaal ruim 38 miljoen euro
op het spel staat. Mannen (27%) zetten vaker geld in dan
vrouwen (20%). En dat is niet het enige verschil tussen
de seksen. Hoewel vrouwen meer over blijken te
hebben voor de titel zetten mannen aanzienlijk meer op
het spel dan vrouwen (14 euro tegenover 8 euro). Dit
verschil laat zich wellicht verklaren door het feit dat
vrouwen vaker zeggen geen verstand te hebben van
voetbal dan mannen.
ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Spanje
Chili
Itali
Brazili
Argentini
Zuid-Korea
Rusland
Engeland
Gemiddeld
Nederland
Duitsland
Portugal
Belgi
Frankrijk
Australi
VS
0%

20%

40%

60%

In de Verenigde Staten (9%) wordt het minst vaak

gegokt. Dat is niet zo verwonderlijk, aangezien de VS
geen groot voetballand is. Ook in Australi (14%) en
Frankrijk (15%) doen mensen minder vaak dan
gemiddeld mee aan een voetbalpool. De Australirs en
Fransen zeggen samen met de Nederlanders - ook het
minst vaak dat zij veel verstand van voetbal hebben.
Meedoen vooral om de lol
De overgrote meerderheid van de Nederlanders doet
vooral mee aan de voetbalpool voor de lol. Ruim acht op
de tien (81%) voetbalpooldeelnemers geeft aan dat ze
vooral meedoen voor de sfeer. Voetbalpools op het
werk worden ook door een ruime meerderheid van
70% sfeer verhogend genoemd. Een zesde (16%) vindt
de saamhorigheid die de voetbalpool oplevert het
belangrijkste om mee te doen. Slechts een hele kleine
groep van 2% is het bij de deelname aan een
voetbalpool niet zozeer om het spel, maar vooral om de
knikkers te doen.

Nederlanders zetten minste geld op het spel

Internationaal vergeleken zetten Nederlanders veruit het
minst op het spel. Naast het feit dat we vooral voor de lol
meedoen aan voetbalpools kan de verklaring ook liggen
in het feit dat Nederlanders relatief bescheiden zijn over
onze voetbalkennis. Wie denkt niet heel erg veel
verstand van zaken te hebben, zal eerder terughoudend
zijn met inzetten. De grootste gokkers zijn te vinden in
Rusland (met een gemiddelde inzet van 83 euro) en
Frankrijk (80 euro). Daarna volgen de Australirs (61
euro) en de Italianen (60 euro).
Inzet WK-voetbalpool
in eurolllllllllllllllllllllllllllllllll

Eigen mening telt het zwaarst

De n roept de hulp in van deskundigen, de ander
werpt een blik op de ranglijst van voetbalbond FIFA.
Iedereen heeft zo zijn eigen manier om een voetbalpool
in te vullen, maar uiteindelijk weegt bij de meeste
Nederlanders de eigen mening het zwaarst. Driekwart
(75%) vaart vooral op zijn of haar eigen mening bij het
aanwijzen van de winnaars. En op de acht (12%) roept
hulp in van de omgeving. Zij vragen vrienden, familie en
collegas bijvoorbeeld om informatie. Daarnaast zegt 4%
vooral de FIFA-ranglijst te raadplegen en vertrouwt nog
eens 4% voornamelijk op de deskundigheid van tvexperts.

Rusland
Frankrijk
Australi
Itali
Zuid-Korea
Portugal
Duitsland
Brazili
Argentini
Spanje
Engeland
Belgi
Chili
VS
Nederland
0

20

40

60

80

100

Met het hoofd of met het hart?

Draait het op het veld om de goals, in de pools gaat het
om het aanwijzen van de winnaars. Dus welk team
wijzen we aan als winnaar wanneer we een voetbalpool
invullen? Rationeel gezien kunnen we het best het team
kiezen waarvan we denken dat het de meeste kans
maakt op een overwinning. We kiezen dan meer met het
hoofd. In de praktijk hebben we allemaal zo onze eigen
voorkeuren. We kunnen dus ook het team kiezen dat we
de overwinning het meeste gunnen. We kiezen dan
meer met ons voetbalhart. Nog een mogelijkheid is om
een outsider als winnaar aan te wijzen; bijvoorbeeld
omdat de winst dan groter is, als we de uitslag goed
blijken te hebben voorspeld.

Welke mening telt?

100

80
60

40
20
0
man

vrouw

Eigen mening
FIFA ranglijst
Overig

Vrienden en kennissen
Experts op TV

Vrouwen baseren zich een stuk vaker op de mening van

hun omgeving dan mannen: 21% van de vrouwen doet
dit, tegenover 6% van de mannen. Vrouwen vinden ook
vaker van zichzelf dat ze echt geen verstand van voetbal
hebben. Bijna een derde (31%) van de vrouwen geeft
aan dat ze geen verstand van voetbal hebben (onder
mannen is dit 16%). Hulp inroepen bijvoorbeeld van
hun (mannelijke) partner kan dan een slimme zet zijn.

Zuid-Korea met het hart, Spanje met het hoofd

Zuid-Koreanen blijken de meest emotionele gokkers.
Maar liefst 77% van de Zuid-Koreanen wijst bij het
invullen van een voetbalpool normaal gesproken het
team aan dat zij de overwinning het meest gunnen. In
gastland Brazili speelt de gunfactor ook een
belangrijke rol bij het aanwijzen van de winnaars.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Bijna de helft van de Brazilianen (47%) kiest gewoonlijk

het team dat zij de zege het meest gunnen, op plek drie
worden zij gevolgd door de Australirs (44%). De meest
rationele gokkers zijn te vinden in Spanje. Daar kiest
82% bij het invullen van de voetbalpool in principe voor
het team waarvan zij denken dat het de meeste kans
maakt op de overwinning. Ook in Argentini (80%)
wordt de pool vaak met het hoofd ingevuld.
Nederlanders volgen op een derde plek: driekwart van
de Nederlandse voetbalpooldeelnemers (74%) kiest
normaal gesproken voor de grootste kanshebber.

Welk team gaat het worden?

We hebben gezien dat fans massaal hopen en soms
denken, dat hun eigen team het WK wint. Dat is
begrijpelijk, maar het is natuurlijk de vraag hoe
realistisch dat is. De uitslag van het WK kan op
verschillende manieren worden benaderd.
De historici
Geschiedkundigen bestuderen het verleden. En daar
zijn soms wijze lessen uit te trekken. De geschiedenis
heeft immers vaak de neiging zich te herhalen. Door
de jaren heen zijn WKs op het Amerikaanse continent
altijd gewonnen door een Zuid-Amerikaans team. Dik
kans dat historici dit WK een team uit ZuidAmerika aanwijzen als favoriet, bijvoorbeeld Brazili
of Argentini.
De bookmakers
Op grote sportevenementen worden
weddenschappen afgesloten. De bookies maken het
mogelijk om te wedden. Zij verzamelen veel
verschillende weddenschappen en afhankelijk van de
afgesloten weddenschappen rollen daar de
winkansen van elk team uit. Brazili is volgens hen
de grote kanshebber.
De economen
Economen vergelijken cijfers, zoals hoeveel landen
verdienen (het BBP), hoe ontwikkeld het is en hoeveel
mensen er wonen. In een groot en rijk land wonen
gemiddeld meer voetbaltalenten en is er meer geld
om die talenten de kans te bieden zich te ontwikkelen.
Zo bezien zouden de Verenigde Staten hoge ogen
moeten gooien op het WK.
De kenners
De echte kenner is op de hoogte van zaken die
niemand anders weet. Die speciale kennis van zon
insider kan van grote waarde zijn. Stel dat de insider
dat veel Engelse internationals extra vermoeid zijn na
een lang en slopend seizoen in de premierleague. Dat
soort informatie dat de kansen van Engeland op het
WK danig benvloeden.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

Voetbalpool in 15 minuten
Het invullen van de voetbalpool kost gemiddeld veel
tijd. Nederlanders die meedoen, zijn er gemiddeld een
kwartier mee bezig. Ruim de helft (52%) doet het in tien
minuten of minder. Iets meer dan een kwart (27%) heeft
tussen de 11 en 20 minuten nodig en 15% is er een klein
half uur mee bezig. Slechts 5% heeft meer dan een half
uur nodig. Echte kenners trekken er gemiddeld langer
voor uit: ruim 18 minuten, terwijl de niet-kenners in 12
minuten klaar zijn. Kenners doen ook aanzienlijk vaker
mee aan meer dan n voetbalpool dan de nietkenners: 21% tegenover 3%. Economisch bekeken is
dat ook een manier om het risico te spreiden. Door mee
te spelen in verschillende voetbalpools en verschillende
uitslagen te voorspellen, kunnen deelnemers hun
kansen spreiden. Natuurlijk daalt dan ook het verwachte
gemiddeld rendement van de poolinzet.
Twee en drie vallen ook in de prijzen
De winner takes it all, zong de voormalige Zweedse
popgroep Abba in hun gelijknamige hit uit 1980. Maar
als het om voetbalpools gaat, dan doet ruim de helft
(57%) van de deelnemende Nederlanders liever mee
aan een pooltje waarbij de pot verdeeld wordt over een
paar winnaars; de nummers n, twee en drie
bijvoorbeeld. Een op de vijf (20%) geeft de voorkeur
aan een pool waarvan de inleg volledig naar n
winnaar gaat en 23% heeft geen voorkeur voor n van
beide uitkeerschemas.
Uitdelen mag, maar hoeft niet
Wat doen we met de winst? Mag de winnaar de pot
helemaal in hun eigen zak steken of wordt er toch
verwacht dat er wordt uitgedeeld? Een ruime
meerderheid (79%) van de deelnemers aan
voetbalpools vindt dat de winnaars niet per se hoeven
uit te delen. De overige 21% vindt toch eigenlijk van
wel. Niemand hoeft zich dus echt bezwaard te voelen
om na een gunstige voetbalpooluitslag er deze zomer
met het prijzengeld vandoor te gaan.

Zes tips om de voetbalpool in te vullen

1. Zet je Oranjebril af. Als het om geld gaat, is
emotie vaak niet de beste raadgever. Zo laten
veel mensen zich verleiden tot impulsaankopen
of betalen ze teveel voor die unieke kans op dat
droomhuis. Laat je Oranjehart bij het invullen van
je voetbalpool niet de overhand te krijgen maar
raadpleeg bijvoorbeeld ook relevante
voetbalstatistieken. Kijk bijvoorbeeld naar de
FIFA-ranglijst, recente topscorers en
blessuregevallen.
2. Durf af te wijken. De meeste voetbalkenners
voorspellen dat Brazili wereldkampioen wordt.
Maar is dat team dan ook de beste keuze als
kampioen in je voetbalpool? Het is goed om ons
te realiseren dat de kans dat Brazili geen
kampioen wordt nog altijd een stuk groter is dan
de kans dat ze het WK wel winnen, maar liefst
76% volgens de bookmakers. De meerderheid
krijgt lang niet altijd gelijk. Het kan dus best een
goed idee zijn om je geld op een outsider te
zetten
3. Vertrouw niet teveel op je geheugen.
Informatie die we snel paraat hebben wegen de
meeste mensen te zwaar. Als het drie dagen aan
een stuk regent, dan overschatten we al snel de
kans dat het morgen weer een natte dag wordt.
Deze beschikbaarheidsfout kunnen we ook
terugzien bij het inschatten van de kansen op
WK-winst. Als we respondenten de vraag
voorleggen de kans van Heersend Europees en
Wereldkampioen Spanje in te schatten, zijn ze
behoorlijk positief. Nederland schat hier de kans
op een Spaanse overwinning erg hoog in, op
50%. Een flink stuk hoger dan bijvoorbeeld de
12% van de bookies. Zorg er bij het invullen van
de voetbalpool dus voor dat je niet alleen op je
parate kennis afgaat, maar diverse bronnen
raadpleegt en meeweegt.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

10

4. Zoek niet naar patronen zonder betekenis.

Mensen hebben vaak de neiging om patronen te
zien, die er niet zijn. Deze zogenaamde
gokkersillusie kan zich ook voordoen bij het
invullen van de voetbalpool. Een patroon lijkt
bijvoorbeeld dat er in het verleden altijd een
Zuid-Amerikaans team gewonnen heeft tijdens
een WK op het Amerikaanse continent. Toch
moeten we dit historisch thuisvoordeel niet te
zwaar laten wegen. Neem bij je voorspelling
liever informatie mee over bijvoorbeeld spelers
in topvorm, een oververmoeide sterspeler of
heibel over de spelersbonussen.
5. Geef toeval een kans. Toeval bestaat, ook in de
sport. Als er maar een beperkt aantal interlands
wordt gespeeld spelen geluk en pech een
serieuze rol. Komen Griekenland en Itali 10 keer
tegen elkaar uit, dan zullen, de meesten
waarschijnlijk voorspellen dat Itali de meeste
wedstrijden wint. Maar dit WK treden deze twee
teams hoogstwaarschijnlijk maar 1 keer tegen
elkaar aan. En bal op de binnen- of buitenkant
van de paal kan dan een wereld van verschil
maken, vraag dat maar aan Rob Rensenbrink.
6. Geef vooraf niet teveel prijs. Informatie is
onderdeel van de sleutel tot voetbalsucces. Zo
kent een topkeeper de favoriete hoek van de
penaltynemer van elke tegenstander. Ook bij het
invullen van de voetbalpool kan het lonen om net
iets meer te weten dan je opponenten. Hoewel
een kwart van de deelnemers aan een
voetbalpool (26%) de neiging niet kan
onderdrukken om hun voorspelling vooraf te
delen, is het raadzaam om specifieke
voetbalweetjes even voor je te houden. Daarmee
vergroot je je kans op succes. Houd dus die
mogelijke blessure van de topspits van Chili nog
even voor jezelf totdat de deadline van de
voetbalpool verstreken is.

Verantwoording en disclaimer ING

Het onderzoek naar de houding en het gedrag van consumenten ten aanzien van voetbal in deelnemende landen aan
het Wereldkampioenschap is uitgevoerd door TNS Nipo in opdracht van ING. In Nederland is online onderzoek
gedaan onder 1067 respondenten die representatief zijn voor de bevolking op basis van leeftijd, geslacht en
inkomen. In alle andere landen zijn minimaal 500 respondenten online ondervraagd die een representatieve
afspiegeling vormen van de internetbevolking naar leeftijd en geslacht.
De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op de door ING vergaarde informatie en door
ING betrouwbaar geachte bronnen. Deze gegevens zijn op zorgvuldige wijze in onze analyses verwerkt.
Noch de ING, noch medewerkers van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de in deze
publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden
ontleend. ING aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van de publicaties of voor informatie
die op of via de sites wordt verstrekt. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn
van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of
gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke vermelding van de ING als bron van deze informatie. De afnemer van
deze informatie is verplicht aanwijzingen van de ING betreffende het gebruik van de informatie op te volgen.
Nederlands recht is van toepassing.

ING #WKnomie14
Economisch Bureau, mei 2014

11