Está en la página 1de 57

IMAN - De Handleiding

Livret ralis par Elsa

Ray

- Project manager

Intissar Kherigi - Human Rights Officer


et Najatte Kaaoiss - Project Management Advisor

Graphisme par

Spiral Multimdia

http://www.spiral-multimedia.fr
Avec le soutien du programme

Europen Droits Fondamentaux et Citoyennet

Les ides et opinions exprimes dans cette publication nengagent que leurs auteurs et ne
refltent pas ncessairement celles de la Commission Europenne ou de toute autre partie.

Copyright 2014 IMAN Tous droits rservs

Samenvatting
Inleiding

Deel voor Ngos


Pagina 2

Een veldproject .................................................................................................

Islamofobie, een Europese plaag .................................................................

Het IMAN-project

Pagina 7

Methodologie en werking ter plaatse ........................................................

Deel voor de slachtoffers

Pagina 11

Wat is islamofobie? ........................................................................................

11

Empowerment ................................................................................................... 20
De cijfers vertellen veel ................................................................................. 23
Het recht om te handelen
Een korte gids om uw rechten te doen gelden ....................................... 25
Quiz - Kent u uw rechten? ............................................................................. 28

Deel voor professionals

Pagina 31

Islamofobie identificeren/kwalificeren ....................................................... 31


Hoe zich organiseren om het fenomeen in te perken? .............................. 35

Pagina 38

Islamofobie als een specifieke vorm van


racisme identificeren

........................................ 38

Lokale en nationale actoren identificeren


om efficinte partnerschappen te creren

........................................

43

IMAN-netwerk

Pagina 49

Legal Analysis - Nederland

Pagina 54

Legal overviews

Pagina 59

Een veldproject

Inleiding

NETWERK...
Oprichting van een
pan-Europees netwerk van
organisaties die tegen
islamofobie strijden

Gebrek aan een


Europees netwerk dat tegen
islamofobie vecht

ISLAMOPHOBIA
MONITORING and
ACTION NETWORK

TOEZICHT....
Implementatie van een
gemeenschappelijke methodologie om
gegevens te compileren + oprichting
van een platform om islamofobische
feiten te verzamelen

Geen gegevens over


islamofobie in Europa

ISLAMOFOBIE...

et IMAN-project is een project dat uitgaat van de burgermaatschappij. Het


werd bedacht, opgestart en bestuurd door het CCIF in Frankrijk (Collectif Contre
lIslamophobie en France) en FEMYSO in Belgi (Forum of European Muslim Youth
and Student Organisations).

Slachtoffers aan hun lot


overgelaten, geen of weinig
juridische steun

Het project, opgestart in januari 2013, wordt ontplooid in acht Europese landen
Frankrijk, Belgi, Duitsland, Zweden, Nederland, Itali, Hongarije en Engeland en
brengt vijftien partnerorganisaties bijeen.
IMAN is het eerste Europees initiatief in de strijd tegen islamofobie, en het eerste
project in de strijd tegen islamofobie dat financile steun van de Europese Commissie kreeg.
IMAN heeft als doel de beduidendegebreken in de strijd tegen islamofobie, die zowel
op nationaal als op Europees niveau zijn waargenomen, te verhelpen.

Ontwikkeling van opvangs- en


begeleidingssystemen voor
slachtoffers van islamofobie

ACTIE...
Alles in de strijd tegen
islamofobie in Europa moet
nog worden opgebouwd

Oprichting van een Europees netwerk,


gemeenschappelijke methodologie,
zoektocht naar fondsen, oprichting van
ngos, uitwisseling van goede werkmethoden, samenwerking

Islamofobie, een Europese plaag


Een definitie
Islamofobie is het geheel van discriminatie, geweld of afwijzing tegenover een
persoon of instelling omwille van zijn rele of vermeende band met de islam.
Het gaat ook over de sfeer, het politieke klimaat en het mediaklimaat dat systematisch moslims stigmatiseert, en zo deze discriminerende en gewelddadige
feitentegen moslims opstookt en aanmoedigt.

Enkele cijfers

In Duitsland is de situatie eveneens zeer onrustwekkend. Laten we


niet vergeten dat Duitsland in de zomer van 2009 opgeschrikt werd
door een verschrikkelijke misdaaddie door sommige mediadiensten de
eerste islamofobische misdaad van het landgenoemd werd. Marwa El
Sherbini, een zwangere Egyptische vrouw, werd in het midden van een
rechtszaak vermoord door een Duitser die openlijk xenofobisch en islamofobisch was.
Nationale en Europese media vestigen vaak de aandacht op de discriminatie waar
Duitse moslims voornamelijk burgers van Turkse afkomst onder lijden.
In 2013 opende een Turkse organisatie in Berlijn1 een forum op haar website om zo
klachten over discriminatie te ontvangen. In n week kreeg de site ongeveer 1800
klachten binnen.
Bepaalde enqutes doen blijken dat 50% van de Duitsers zeggen dat ze liever geenpersonen van islamitische origine zien immigreren.
Nochtans is islamofobie nog steeds niet door de Duitse overheid erkend als een
specifieke vorm van racisme.

Volgens het jaarlijks rapport van Muslim Rights Belgium (vereniging


voor bestrijding van islamofobie, gevestigd in Brussel), isde situatie in
Belgi zorgwekkend: De organisatie steldetussen 2012 en 2013 een stijging van meer dan 25% aan islamofobische feiten vast.
http://www.mrb-online.be/rapportannuel2013.pdf

Jaarlijks rapport van het Collectif Contre lIslamophobie en France (ngo


gevestigd in Parijs)
http://www.islamophobie.net/sites/default/files/CCIF-RAPPORT-2014.
pdf
(Engels) http://www.islamophobie.net/sites/default/files/CCIF-AnnualReport-2014.pdf
In het jaar 2013 heeft het CCIF 691 islamofobische feiten vastgesteld, waarvan er
640 individuen viseerden en 51 instellingen viseerden. Dat komt neer op een algemene stijging van 47% in vergelijking met het jaar 2012.

Engeland is regelmatig het toneel van gewelddadige misdaden,


waarvan de slachtoffers vaak moslims of islamitische instellingen zijn.
Sinds 2012 zijn verschillende moskeen in brand gestoken. Onlangs
nog werd een jonge Saoedische studente die een hoofddoek droeg,
doodgestoken op weg naar haar universiteit.
Organisaties ter plaatse stellen een aanzienlijke toename van feiten vast en zien
het geweld steeds verergeren. De East London Mosque, een van de grootste moskeen in Europa, gevestigd in het Londense district Whitechapel, wijdt regelmatig
een deel van haar intern tijdschrift aan de islamofobieplaag.
De slachtoffers hebben nog niet de reflex om systematisch misdrijven waar zij het
slachtoffer van worden,aan te geven, en de politiek en media blijven terughoudend
tegenover de ernst van het fenomeen.

In 2013 werd minstens n instelling (moskee, school, kerkhof) per week het slachtoffer. 482 islamofobische feitenwarengevallen van discriminatie en 56% van die
gevallen deden zich voor bij openbare diensten.
Het jaar 2013 werd gekenmerkt door feiten die steeds gewelddadiger werden, met
een zeer verontrustende toename van fysiek geweld. Het CCIF telde 27 gevallen in
de laatste acht maanden van het jaar alleen.
Elke dag wordt in Frankrijk (gemiddeld) minstens n persoon het slachtoffer van
islamofobie.

1 - Bron : Zaman France http://www.zamanfrance.fr/article/allemagne-discrimination-turcsne-recule-pas-5422.html

Het IMAN-project
Methodologie en werking ter plaatse
IMAN, slachtoffers hun plaats teruggeven
De IMAN-handleiding is enerzijds opgesteld als een opleidingshandleiding en anderzijds als een bron van waardevolle informatie in de strijd tegen islamofobie.
Alle informatie in deze handleiding komt voort uit onze ervaring ter plaatse, onze
juridische expertise, en eveneens het werk dat gedurende twee jaar (januari 2013
- december 2014) geleverd werd, in samenwerking met de vijftien organisaties in
acht Europese landen die het IMAN-netwerk vormen.
De handleiding dient dus om ondersteuning te bieden bij de IMAN-opleidingen
die in heel Europa gegeven worden voor slachtoffers, professionals en organisaties
die willen vechten tegen racisme en islamofobie.
Deze handleiding richt zich voornamelijk op drie doelgroepen:
Slachtoffers van islamofobie : Moslims en moslimas die geconfronteerd worden met discriminatie en geweld omwille van hun geloofsovertuiging.
Deze handleiding heeft als doel hen juridische basiskennis mee te geven (waaronder een juridisch overzicht in bijlage),alsook enkele simpele maar doeltreffende
hulpmiddelen om hun rechten te doen gelden. Deze handleiding licht hen ook in
over lokale en nationale organisaties die vechten tegen racisme en islamofobie en
hen kunnen steunen en begeleiden bij de stappen die ze ondernemen.
Professionals (politieagenten, advocaten, vertegenwoordigers van de Staat,
enz.) : Het fenomeen van islamofobie beter begrijpen om zo de slachtoffers beter
te begeleiden, de daders van islamofobische misdrijvenbeter te straffen en maatregelen te nemen om het fenomeen in te dijken.
Ngos : De veelzijdigheid van islamofobie begrijpen om zich zo de veelzijdigheid
van de strijd tegen islamofobie voor te kunnen stellen. Deze handleiding biedt manieren en hulpmiddelen aan om anderen te mobiliseren en zo ngos aan te moedigen contacten te leggen met actoren ter plaatse.

e twee belangrijkste doelen van het IMAN-project zijn altijd de verbetering van de omstandigheden van de slachtoffers en empowerment van de moslimgemeenschap in Europa geweest2.
23 maanden lang, van januari 2013 tot december 2014, is alles in zijn werk gesteld
om deze doelen te bereiken, en zijn er verschillende hulpmiddelen gecreerd.

IMANET
IMANET is een vernieuwend hulpmiddel dat de kern van het projectvormt. Het
betreft een platform het case management system waar feiten(misdrijven/haatdelicten)geregistreerd en beheerd worden en dat automatisch kwantitatieve (statistieken) en kwalitatieve gegevens opstelt op basis van de geregistreerde informatie.
Dit platform werd gecreerd door het IMAN-team en wordt gemeenschappelijk gebruikt door alle partnerorganisaties van het project (in acht Europese landen).
Momenteel is IMANET gespecialiseerd in islamofobie, wat wil zeggen dat het platform dient om alle gegevensin verband met islamofobie te compileren. Dit isinformatie die rechtstreeks door het publiek of via de media aan de partnerorganisaties
wordt meegedeeld.
De gegevens gaan over islamofobische feiten, zoals fysieke of verbale agressie,
discriminatie, haatspraak, vandalisme aan religieuze plaatsen, enz.
Ze brengen ook alle vragen om inlichtingen bijeenvan bijvoorbeeldmoslims die verwachten onwettelijke problemen te ondervinden omwille van hun geloofsovertuiging en die zich over hun rechten willen informeren.

2 - In bijlage vindt u Kwantificering van vooroordelen, een document dat nauwkeurig de


methodologie en analysemethode van het IMAN-project beschrijft.

De gegevens geven informatie over driecruciale punten:


- Wat zijn de karakteristieken van islamofobie (soortenmisdrijven)
- Wie zijn de daders van islamofobische feiten
- Wat zijn de gevolgen voor de slachtoffers
Deze gegevens zijn belangrijk om het fenomeen van islamofobie te beschrijven,
analyseren en begrijpen. Ze zijn ook belangrijk omdat ze ons toestaan cijfers over
islamofobie te compileren.

De IMAN-opleidingen
Om aan de hoofddoelen van IMAN te beantwoorden, is de opleiding van ngo-partners een essentileactiviteit geweest tijdens die 23 maanden werk.
De opleidingen werden uitgebracht door de projectmanager en draaien rond
themas die specifiek zijn, maar ook gevarieerd, wat noodzakelijk is om zowel ter
plaatse als bij de instellingen efficint strijd te voeren.

Samenwerking van
ngo-partners op nationaal en Europees vlak

Sensibilisatiecampagnes

Gebruik van IMANET,


gemeenschappelijke
methodologie om gegevens te verzamelen

Beheer van gevallen en


steun aan de slachtoffers

Veldstrategien,
netwerken en lobbyen

Fondsen zoeken, teams


en systemen versterken

Het IMANET-platform dient niet alleen maar om gevallen te verzamelen en cijfers


te compileren. Het is ook opgericht om alle dossiers zo goed mogelijk te beheren.
Zo laat IMANET toe aan juristen, advocaten of vrijwilligers die de slachtoffers begeleiden om een algemeen beeld over elk dossier te vormen. Het geeft hen toegang
tot alle informatie die nodig is om het dossier te behandelen en het slachtoffer te
steunen bij de stappen die hij neemt om zijn rechten te doen gelden.

Het juridisch landschap


Het IMAN-project wil ook juridische basiskennis over misdrijven en haatdelicten
in Europa bijbrengen.
Om moslims en moslimas te informeren en ondersteunen in het kader van de strijd tegen islamofobie, is het nodig dat allengos, instellingen en professionals die
in contact staan met de slachtoffers (advocaten, juristen, raadsmannen, agenten,
enz.) de huidige nationale wetgeving in verband met misdrijven en haatdelicten
goed kennen.
Het IMAN-team, dat bestaat uit juristen gespecialiseerd in de rechten van de mens,
heeft zo een juridisch landschap gecreerd voor elk van de acht partnerlanden van
IMAN3.

3 - In bijlage kunt u het juridisch landschap van uw land vinden.

Deel voor de slachtoffers

IMAN, een project voor de toekomst


In iets minder dan twee jaar heeft het IMAN-project fundamenten en muren gebouwd waar er voordien alleen maar braakliggende grond was.
Zoals we al hebben aangehaald in de inleiding van deze handleiding, is het IMANproject ontwikkeld om te kunnen beantwoorden aan opvallende gebreken in de
strijd tegen islamofobie op lokaal, nationaal en Europees vlak, gebreken die de
laatste tien jaar alleen nog maar toegenomen zijn.
De reden waarom de situatie verergert, is te wijten aan het feit dat de politieke,
rechterlijke en mediarespons nog steeds te terughoudend is ten opzichte van de
ernst van de situatie.
Daarom is het uiterst belangrijk dat de organisaties ter plaatsediepgaande inspanningen leveren en hun praktijken verbeteren om hun efficintie te doen toenemen,
zodat slachtoffers van islamofobie steun en begeleiding kunnen vinden.

Wat is islamofobie?

slamofobie is geen mening. Het is een misdrijf. Soms zelfs een misdaad.

Het IMAN-project heeft een subsidie gekregen van de Europese Commissie - DG


Justitie - die afloopt in december 2014.

Maar jammer genoeg vergeten we dat maar al te vaak. In feite zijn veel burgers
maar slecht op de hoogte van hun rechten en worden soms geconfronteerd met
onrechtvaardige situaties zonder te beseffen dat ze eigenlijk het slachtoffer zijn
van onwettige discriminatie.

Echter, IMAN is een platform in de strijd tegen islamofobie dat zich opmaakt voor de
toekomst en dat zich heeft voorgenomen zich verder te ontwikkelen en te blijven
groeien, zowel op lokaal en nationaal niveau als op Europees niveau.

Uw elementaire rechten kennen, en zelf een inspanning leveren om de wetgeving


van uw land opvlak van religiete kennen, zal u toestaan te weten in welke omstandigheden men uw religieuze vrijheid al dan niet aan banden kan leggen.

Daarom zullen 2015 en 2016 jaren zijn waarin weconsolideren wat we al verworven hebben, maar ook intensief gegevens verzamelen overislamofobische feiten en
doorheen heel Europa systemen creren om slachtoffers op te vangen en te begeleiden.

Laten we beginnen met islamofobie concreet te identificeren. Wat zijn de islamofobische daden die het vaakst voorkomen, die u misschien al zijn overkomen, of die
u kunnen overkomen?

Eind 2015 moet de compilatie van gegevens leiden tot een verslag over islamofobie
in Europa, dat naast cijfergegevens ook een duidelijke analyse van het probleem zal
bevatten.
In 2015 en 2016 zal IMAN eveneens de nadruk leggen op zijnadvocacy werk bij nationale en Europese instellingen, om ervoor te zorgen dat de autoriteiten zich ten
volle bewust worden van het fenomeen en bovenal concrete maatregelen nemen
om het aan banden te leggen.

ZIJ STEUNEN ONS

Slachtoffer zijn, wat betekent dat?

ls we in het woordenboek kijken, vinden we twee definities voor het woord slachtoffer.
Het gaat om een persoon die gekwetst is of schade heeft geleden, maar ook om een persoon
die lijdt onder de effecten van een situatie, van gebeurtenissen of schadelijke feiten.
Het woord slachtoffer doet jammer genoeg maar al te vaak denken aan het idee dat men
zich voordoet als een zwak, machteloos iemand of iemand die alleen maar klaagt.
Nochtans is men de facto een slachtoffer als men lijdt onder discriminatie of geweld. Als men
beledigingen te horen krijgt, vuile blikken toegeworpen krijgt, of als men in het algemeen in
een maatschappij met een vijandig klimaat leeft, dan is men per definitie een slachtoffer.
Uw status als slachtoffer ontkennen, zal u niet sterker maken of meer aanzien doen winnen.
Het zal u onzichtbaar maken.
Uw statuut als slachtoffer aanvaarden, dat statuut aanklagen en u inspannen om uw rechten
en die van uw gemeenschap te doen respecteren, zal u de (burger)rechten geven die u toebehoren.

10

11

Discriminatie bij het solliciteren


Dit is jammer genoeg een vaak voorkomende vorm van islamofobie. In Europa
worden religieuze tekens in het professionele leven over het algemeen minder en
minder graag gezien, zeker als het over islamitische religieuze tekens gaat.
Werkgevers hebben het vaak over het imago van het bedrijf, de relatie met de
klanten en de mogelijkheid van eenislamitische werknemer of werkneemster om
zich te integreren bij zijn of haar collegas.
Iemand die volgens de werkgever zonder twijfel deel uitmaakt van de islamitische
gemeenschap (of dit nu correct is of niet)zouanders behandeld kunnen worden.

Voorbeelden

en vrouw die een hoofddoek draagt, meldt zich aan voor een sollicitatiegesprek. Nog voor
het gesprek begint, vertelt men haar dat ze geen hoofddoek kan dragen voor de job waarvoor
ze solliciteert, aangezien ze het bedrijf zal moeten vertegenwoordigen bij klanten en potentile
partners. Ze krijgt de keuze: Ofwel neemt ze haar hoofddoek af en mag ze deelnemen aan het
interview, ofwel beslist ze hem op te houden. In dat geval moet ze naar huis terugkeren.
Eerst en vooral is het belangrijk te weten dat het onwettig is om te eisen dat u uw hoofddoek
afneemt om deel te nemen aan een sollicitatiegesprek. Een sollicitatiegesprek is een specifieke
situatie: U doet zich niet voor als lid van het bedrijf, maar als kandidaat, iemand die buitenhet
bedrijf staat. Het recht op gewetensvrijheid, een fundamenteel recht, is hier van toepassing.
Anderzijds is de zaak op zich delicater, aangezien ze afhangt van de arbeidswetgeving die van
toepassing is in uw land. In Frankrijk kan een werkgever bijvoorbeeld een kandidate met een
hoofddoek weigeren als de job waarvoor zij solliciteert een publiek aspect heeft, met andere
woorden dat de werknemer het bedrijf zal moeten vertegenwoordigen bij het publiek. Maar u
moet zich zeker en vastinformeren over de wetgeving die van toepassing is in uw land, om te
weten te komenof uw gewetensvrijheid al dan nietaan banden gelegd mag worden in de professionele wereld.

en man met een Maghrebijnse naam en uiterlijk. Tijdens het sollicitatiegesprek voor een commercile functie wordt hem gevraagd of hij vijf keer per dag bidt, of hij halal eet en of hij vaak
naar de moskee gaat.
Natuurlijk zijn dit soort vragen in de meeste Europese landen illegaal. De religieuze praktijken
van een persoon behoren tot zijn privleven en horen niet ter sprake te komen tijdens een sollicitatiegesprek, net zoals men ook niet het recht heeft om aan een jonge vrouw te vragen of zij
van plan is kinderen te krijgen.

Iedere burger heeft recht op toegang tot werk, aangezien werk een bestaansmiddel is. Dit recht kan niemand geweigerd worden op basis van zijn of
haar huidskleur, geslacht of religie. Het is wel mogelijk dat de godsdienstvrijheid aan banden gelegd kan worden binnen een professioneel kader, maar
dat moet gemotiveerd wordendoor wetteksten, en niet alleen door hetoordeel
van de werkgever.
Informeer naar uw rechten als u zich voorbereidt op een sollicitatiegesprek,
zodat u niet benadeeld wordt.

en vrouw solliciteert voor een job als ingenieur informatica. Het is een job waarbij zij niet met
klanten in contact zal komen. Ze is uitermate gekwalificeerd voor de job (diploma + ervaring).
Op het einde van het interview lijken de interviewers zeer tevreden en besluiten het gesprek met
de klassieke zin: Wij bellen u in de loop van de week op om onze beslissing mee te delen. Drie
dagen later belt het bedrijf de kandidate op om haar te vertellen dat ze de job niet gekregen
heeft. Haar hoofddoekvormt een probleem en past niet bij de waarden van het bedrijf. Het zou
andere werknemers kunnen storen.
Iemand niet aannemen alleen maar omwille van zijn of haar geloofsovertuigingen is discriminatie, zeker als de voornaamste redenis dat de persoonlijke overtuigingen van de kandidaatin
strijd zijn met die van het bedrijf. Beeldt u eens in dat men hetzelfde zou zeggen over iemands
huidskleur. Stel dat men beweert dat een zwarte werknemer andere werknemers (of klanten)
zou kunnen storen? Dat is overduidelijk discriminatie en eveneens onwettig (volgens de wetgeving in het merendeel van de Europese landen).

12

13

Discriminatie op het werk


Moslims ondervinden soms moeilijkheden op het werk. Dit is ook een vrij wijdverspreide vorm van islamofobische discriminatie.
Hier ook is het discriminerend en onwettig om bepaalde werknemers anders te behandelen omwille van hun huidskleur, geslacht of religie.

en moslim die als technicus in een bedrijf werkt, wenst van zijn wettelijke pauzes (20 30 minuten tijdens de dag, buiten de middagpauze) gebruik te maken om te bidden. Zijn werkgever
weigert hem dit toe te staan.
In Europa zijn de werkuren vrij strikt geregeld. Zowel de werknemer als dewerkgever moeten
deze urenrespecteren. Wat de werknemer tijdens zijn pauzes doet is zijn eigen zaak, zolang hij
natuurlijk niets illegaals doet of anderen schade berokkent. Als iemand zijn pauzes dus wil gebruiken om te bidden, heeft hij het recht dat te doen.

Voorbeelden

Anderzijds mag hij het werk van zijn collegas niet verstoren of zijn pauzetijd overschrijden. Eveneens mag hij de werkplaats niet verstoren als hij bidt.

U moet zich inlichten over de wetgeving die van toepassing is in uw land om te weten of u het
recht heeft om een bidplaats te vragen op het werk. In het merendeel van de gevallen is een
werkgever niet verplicht een bidplaats te voorzien voor zijn werknemers. Maar hij mag u ook
niet verhinderen uw pauze te gebruiken zoals u dat wil. U moet dus een discrete plaats vinden
om te bidden zonder de werking van het bedrijf te verstoren.

en moslimman werkt als chauffeur en koerier in een bedrijf. Hij beslist om zijn baard te laten
groeien. Na enkele weken roept zijn werkgever hem bij zich en vraagt hem zijn baard af te
scheren, aangezien dat het imago van het bedrijf schaadt. De man weigert en zijn werkgever
dreigt hem te ontslagen.
Vanaf dan doet de werkgever er alles aan om zijn werknemer te ontslagen. Dreigementen, morele pesterijen, verlofdagen weigeren, enzovoort.
Uiteraard is het discriminerend en onwettig om een werknemer slecht te behandelen omdat zijn
uiterlijk u niet aanstaat.
Een baard wordt door de wet niet beschouwd als een duidelijk religieus teken. De werkgever
moet dus concreet en gedetailleerd bewijs geven dat de baard van zijn werknemer het imago
van het bedrijf schaadt, of dat het de uitoefening van zijn functie belemmert.

en ambtenares die moslim is, vraagt al jaren een overplaatsing aan. Ze staat zeer hoog geplaatst en is een voorbeeldige werkneemster. Haar enige gebrek is dat ze moslima is. Ze draagt
geen hoofddoek, maar eet wel halal, drinkt geen alcohol alshaar collegas een pint gaan pakken en neemt soms een dag verlof voor religieuze feesten (maximum twee of drie dagen per
jaar, uiteraard volgens de verlofregels).
Ze wordt dus door haar oversten aan de kant gezet omwille van haar persoonlijke overtuigingen. Telkens als ze vraagt om overgeplaatst te worden, wordt dat geweigerd, en ook als ze een
verlofdag aanvraagt, wordt dat regelmatig geweigerd.
Dit is een behandeling die discriminerend en onwettig is.

14

Discriminatie op school
In Europa zijn gewetensvrijheid en godsdienstvrijheid twee fundamentele rechten die zowel beschermdworden door de nationale als de Europese wetgeving.
Jammer genoeg is Europa al jaren verziekt door een sluipende vorm van islamofobie die zelfs bij de nationale instellingen terrein gewonnen heeft. Zo hebben bepaalde landen wetten aangenomen om de gewetensvrijheid te beperken, vooral in
het kader van onderwijs.
Vooral moslims worden geviseerd. In Frankrijk, bijvoorbeeld, is de hoofddoek verboden in lagere en middelbarescholen. Belgi verbiedt eveneens hoofddoekenop
openbare scholen in Vlaanderen.
Maar over het algemeen zouden religieuze praktijken geen belemmering mogen
vormen voor het volgen van studies. In het hoger onderwijs is gewetensvrijheid een
fundamenteel recht dat studenten toestaat om hun geloofsovertuigingen met hun
studies te verzoenen.
Elk obstakel of alle druk die wordt uitgeoefend op een student(e) omwille van zijn
of haar persoonlijke overtuigingen valt onder discriminerend en illegaal gedrag.

15

Weigering van bediening


Het gaat hier over een zeer zware vorm van discriminatie, omwille van twee redenen.
Ten eerste toont het aan hoe islamofobie in het openbaar genormaliseerd is geworden. Ten tweede is het een vreselijke vorm van uitsluiting van moslims.

digd.
Islamofobische pleidooien en uitsprakenmoeten dus even hardhandig bestreden
worden als discriminatie of fysiek geweld. De slachtoffers zijn het meest betrokken
bij deze strijd. Door haatspraak af te keuren en het voor de rechtbank te brengen
behoudt men enerzijds zijn waardigheid, en neemt men anderzijds deel aan de
strijd tegen islamofobie en zorgt ervoor dat het erkend wordt zowel politiek als
juridisch als een specifieke vorm van racisme, net zoals antisemitisme.
Maar wat is haatspraak concreet? Wat zijn islamofobische uitspraken?

Voorbeelden

Het gaat over alle inhoud woorden, geluid, video, beelden die de hele islamitische gemeenschap of n specifiek lid van de gemeenschap stigmatiseert, en
daarbij oproept tot moslimhaat.

Die inhoud kan priv zijn (binnen een bedrijf, door een dokter op consultatie, door
een professor, enz.) of openbaar (sociale netwerken, politieke redevoeringen,
uitsprakentijdenseen televisie-uitzending, enz.)

en vrouwmet een hoofddoek gaat naar een pizzeria met een vriendin. Als ze zich neerzetten
aan tafel,komt de uitbater van het restaurant hen vragen om te vertrekken. Hij bedient geen
vrouwen met een hoofddoek.
Het gaat hier uiteraard om een vreselijke en illegale vorm van discriminatie. In dit geval moet
onmiddellijk klacht ingediend worden.
Een jonge vrouw wenst zich in te schrijven bij een sportzaal. De persoon aan het onthaal vertelt
haar dat ze niet mag sporten met haar hoofddoek omwille van veiligheidsredenen en omdat
het huisreglement hoofddeksels verbiedt.
Het is vanzelfsprekend dat als u zich inschrijft bij eender welke sportclub, die club moet toezien
op uw veiligheid. Als u dus een zeer lang hoofddoek of een jilbab draagt, is het aanvaardbaar
dat de club u vraagt om uw outfit te wijzigen om zo ongevallen te voorkomen.

Voorbeeld van een politiek discours dat aanzet tot haat:


Marine le Pen (Frankrijk, voorzitter van Front National) vergelijkt de (legale) afzetting van bepaalde wegen in Frankrijk om zo vrome moslims de kans te geven te
bidden (omwille van plaatsgebrek in moskeen) met de Nazi-bezetting4.

Stigmatisering van de gehele moslimgemeenschap

Echter mag men u in geen enkel geval verbieden uw hoofd te bedekken.


Als men u systematisch toegang tot de ruimte weigert, moet er klacht worden ingediend.

Diensten weigeren aan een gebruiker omwille van zijn religieuze overtuigin-

gen is discriminerend en illegaal. Het gaat hier om een misdrijf dat bestraft kan
worden met een boete of zelfs een voorwaardelijke gevangenisstraf. Daarom
is het noodzakelijk om klacht in te dienen.

Discours/uitspraken
Dit is misschien wel de eerste vorm van islamofobie, waar alles begonnen is.
Begin jaren 2000 is het discours geradicaliseerd en minder en minder genuanceerd
geworden. Het trieste gebrek aan juridisch en politiek antwoord tegenover steeds
meer haatspraak en aanzet tot haat heeft het fenomeen alleen maar aangemoe-

16

4 - Het Collectif Contre lIslamophobie en France (CCIF) heeft klacht neergelegd tegen M. Le
Pen en verkreeg in juli 2013 dat haar parlementaire onschendbaarheid werd opgeheven. Ze zal
dus berecht worden voor de uitspraken die ze heeft gedaan.

17

Een voorbeeld van islamofobische inhoud op Facebook:

privsituatie, aanspreekt om u te beledigen omwille van uw religieuze overtuigingen. Die persoon vergrijpt zich niet aan u (anders zou het fysiek geweld zijn) en
schaadt uw lichamelijke integriteit niet, maar wel uw morele integriteit.

Voorbeelden van verbale agressie:


Op het perron van de metro scheldt een man op een reizigster met een hoofddoek: Vuil kakwijf met je hoofddoek!
Uw buur komt u tegen in de gang van het appartementsgebouw en roept u toe:
Vuile moslim, die met hun hoofddoek zoals jij moesten ze allemaal afmaken! In dit
voorbeeld gaat de verbale agressie zelfs gepaard met een doodsbedreiging.
Net zoals islamofobisch discours moet worden afgekeurd en gemeld, is het zeer belangrijk dat u klacht neerlegt als u het slachtoffer wordt van verbale agressie, zodat
de dader gestraft kan worden en niet meer hervalt, of zijn houding zelfs verbetert.

Fysiek geweld
Zodra iemand afbreuk doet aan uw lichamelijke integriteit door u op eender
welke manier aan te raken (een gewone elleboogstoot, of iets ergers), is dit fysiekgeweld.
Hoe licht of hoe ernstig het voorval ook is,fysiekgeweldtoont aan dat islamofobische misdrijvensteeds gewelddadiger en venijniger worden.

Een voorbeeld van islamofobischeuitsprakengericht tegen n


bepaalde persoon:
Tijdens een bijeenkomst zegt de baas van een jonge vrouw (die op het werk geen
hoofddoek draagt, maar wel buiten het werk, en halal eet) tegen al zijn collegas:
We zullen aan Fatima vragen (hoewel dat haar voornaam niet is) om het huishouden te doen en ons koffie te brengen. Ze is toch zon goede onderdanige vrouw
met haar boerka!

Het is natuurlijk cruciaal om klacht neer te leggen zodra afbreuk wordt gedaanaan
uw lichamelijke integriteit, om zo voornamelijk mogelijke lichamelijke en psychologische gevolgen voor u vast te laten stellen.
Hoe dan ook moet er systematisch klacht worden neergelegdals het om islamofobische feiten gaat.

Heiligschennis/schadeberokkening

Al dit soort uitspraken zijn natuurlijk verwerpelijk en moeten aangeklaagd


worden.

Het kan hier gaan over een instelling (moskee, kerkhof, enz.) of een privruimte
(privvoertuig, deur van een woonst, enz.)

Verbale agressie

Dit gebeurt wanneer een goed hier gedefinieerd als iets dat toebehoord aan een
moslim of aan de moslimgemeenschap beschadigd wordt op een duidelijk islamofobische manier.

Dit lijkt natuurlijk op de categorie van discours, die we net besproken hebben,
maar is gewelddadiger. Zelfs als uitspraken aanzetten tot haat, zijnze daarom in
feite niet noodzakelijk beledigend, en zullenze door de wet niet op dezelfde manier
bestraft worden.
Verbale islamofobische agressiekomt voor wanneer iemand u, op straat of in een

18

19

Voorbeelden:
Een moskee gegraffitied met IslamEuropa buiten.
Een mama (moslima met hoofddoek) laat zoals gewoonlijk haar kinderwagen in
de gang van haar appartementsgebouw staan. De volgende dag vindt ze een varkenskop bovenop de wagen.

In een rechtstaat zijn alle burgers vrij te denken en leven zoals zij dat willen, zolang
zij de vrijheid en veiligheid van anderen niet in het gedrang brengen.
Geef dus nooit toe als men probeert te onderhandelen over uw vrijheid! Wees
krachtdadig, want u staat in uw recht. Neem uw hoofddoek niet af voor een sollicitatiegesprek, om een restaurant binnen te gaan of om op het vliegveld langs de
douane te gaan. Verbreek uw vasten niet tijdens de Ramadan omdat uw werkgever
dat eist. Enzovoort

Een kerkhof wordt onteerd en hakenkruisen worden op de grafzerken getekend.

Empowerment

ooraleerst is er n belangrijk iets dat u moet begrijpen en u goed moet


inprenten: lslamofobie is niet uw fout. Vooroordelen, stigmatisering, discriminatie
en geweld worden niet door u veroorzaakt, maar door de personen die omwille van
hun ideologie of door indoctrinatie een ongezonde haat koesteren voor moslims en
hen dus schade willen berokkenen. Islamofobie, net zoals antisemitisme, homofobie
of negrofobie, is een zwaar misdrijf en kan worden bestraft met strafrechtelijke
sancties.
Als slachtoffer voelt men zich soms schuldig. Uw eigenheid bewaren en stappen
ondernemen om die eigenheid te beschermen, is zelf de macht nemen!

Dialoog voeren
Het is waar dat islamofobie deels uit onwetendheid voortkomt. Onwetendheid
over de religie en haar aanhangers, verergerd door stigmatiserende en gewelddadige beelden die door de media verspreid worden, leidt tot een vorm van racisme
en intolerantie.
Als u geconfronteerd wordt met islamofobie, of het nu in de vorm van woorden,
discriminatie of geweld is, is het belangrijk om een conversatie aan te gaan met de
persoon die u slecht behandelt. Natuurlijk alleen maar als dialoogmogelijk is.
Soms kan goede communicatie het mogelijk maken om met de discriminerende
personen te bemiddelen en hen bij te scholen, om zo te voorkomen dat ze hervallen.
Dialoog kan ook discriminerende situaties voorkomen.

Voorbeeld
De vier pijlers
Nooit uw overtuigingen/waardenopgeven
Dialoog voeren
Uw rechten kennen
Handelen in geval van vooroordelen

Nooit uw overtuigingen en uw waardenopgeven


Uw persoonlijke overtuigingen maken deel uit van uw identiteit, net zoals uw
huidskleur en uw ras.
Net zoals u uw huidskleur of uw ras niet kunt veranderen, is er niets dat u verplicht
om delen van uw waarden en overtuigingen, die een integraal deel van uzelf vormen, achterwege te laten.
Wie kan u beletten na te denken en te geloven? Wie heeft het recht te bepalen
welke kleren u draagt of wat uw eetgewoonten zijn?

20

en jong meisje solliciteert bij een babysitdienst. Tijdens het sollicitatiegesprek draagt ze geen
hoofddoek. Enkele dagen later vindt de dienst een familie met twee kinderen waarop gepast
moet worden. Het meisje ontmoet de ouders en tekent een contract.
Voordat zij aan haar taak begint, beslist het meisje een hoofddoek te dragen. Ze vreest dat dit
de ouders zal storen en dat zij het contract zullen opzeggen.
In goed vertrouwen praat ze erover met de dienst die als tussenpersoon functioneert tussen haar
en de familie. De dienst meldt haar dat ze niet het recht heeft haar hoofddoek te dragen als ze
op de kinderen past, en geeft aan dat ze het contract moet verbreken. Dit is illegaal.
Nadat ze raad heeft gevraagd bij een organisatie die zich inzet voor de strijd tegen islamofobie,
beslist het meisje om zelf in gesprek te gaan met de ouders. Ze legt hen uit dat ze besloten heeft
een hoofddoek te dragen en verzekert hen dat die beslissing geen invloed zal hebben op haar
werk.
De ouders zijn blij met haar openhartigheid en zeggen het contract niet op.
.

21

Uw rechten kennen
Het is essentieel om navraag te doen en u in te lichten over uw rechten. Enerzijds
weet u zo wanneer men afbreuk doet aan uw rechten, en, anderzijds kunt u zo in
discussie gaan en u verdedigen indien nodig.
Hoe beter u uw rechten kent, hoe minder groot de kans dat u in het zak wordt gezet en dat er afbreuk aan uw rechten wordt gedaan.

HANDELEN. Melden, afkeuren, zich laten helpen

De cijfers vertellen veel

et is uiterst belangrijk dat u discriminatie en geweld waar u het slachtoffer van bent,aangeeft. Het is de beste manier om uw status als slachtoffer (die volledig legitiem is) te overstijgen en uw situatie in eigen handen te nemen.
Maar het is ook belangrijk voor anderen. Voor de gemeenschap. Voor de maatschappij in het algemeen.
Waarom?

We hebben gezien dat islamofobie op veel verschillende manieren tot uiting kan
komen. Al deze vormen zijn even verwerpelijk. Ze zorgen ervoor dat u in het dagelijks leven benadeeld wordt en dat uw rechten soms geschonden worden.

Voor anderen

Islamofobie mag dus in geen enkel geval ongestraft blijven. Het eerste wat u moet
doen is de feiten aan de bevoegde autoriteiten melden.

Laten we een concreet voorbeeld bekijken

Licht uw oversten in, leg klacht neer, vertel het aan de media. Allemaal acties die u
in staat stellen om in het dagelijkse leven tegen islamofobie te vechten.
Het is waar dat het voor de gewone burger niet altijd gemakkelijk is om al die dingen te doen.
Daarom is het noodzakelijk dat er systemen zoals instellingen en ngos bestaan om
slachtoffers van islamofobie bij te staan en om zowel bij de bevolking als bijinstellingen broodnodige sensibilisatiecampagnes te voeren5.
Neem contact op met organisaties die gespecialiseerd zijn in de strijd tegen islamofobie en die u kunnen bijstaan op een persoonlijke en efficinte manier. Zij kunnen
u ook doorverwijzen naar een advocaat als dat nodig is.
Het IMAN-project brengt organisaties van dit type in acht Europese landen bijeen6.
Binnen het kader van IMAN werden de ngo-partners op dezelfde manier getraind,
om zo ter plaatse sensibilisatiecampagnes te ontplooien, morele en juridische steun
aan de slachtoffers te bieden, en te lobbyen op institutioneel niveau.
Deze ngos stellen een online systeem of telefoonpermanentie ter uwer beschikking,
zodat u islamofobische daden waarvan u het slachtoffer of getuige was, gemakkelijk en snel kunt melden.

et Memphis restaurant in Marseille (Frankrijk) weigerde al enige tijd systematisch toegang


aan vrouwen met een hoofddoek, onder het voorwendsel dat het huisreglement hoofddeksels
verbiedt. Meerdere vrouwen werden zo dus weggestuurd, vernederd en aan de kant gezet omwille van hun persoonlijke overtuigingen. Maar niemand diende klacht in, dus het restaurant
discrimineerde maandenlang verder.
Uiteindelijk kregen twee jonge moslimvrouwen die een hoofddoek droegen, lucht van de zaak
en besloten een test te doen. Ze gingen bewust naar het restaurant, gewapend met een opnametoestel, om zo te zien wat er echt gaande was en te handelen indien nodig.
Net zoals de andere vrouwen werden ze weggestuurd. Maar ze hadden de hele conversatie met
de ober en de zaakvoerder van het restaurant, waarin die duidelijk vermeldden dat ze geen
vrouwen met hoofddoek in hun restaurant toelieten, opgenomen.
Dankzij deze eenvoudige actie van de twee jonge vrouwen is een klacht neergelegd, gevolgd
door een grote mobilisatie van het publiek en de media. Verschillende nationale media berichtten over het feit en het restaurant kreeg te maken met zware problemen. Uiteraardwerden
er rechtszaken aangespannen, en het restaurant heeft zijn huisreglement ingetrokken en zijn
praktijken gewijzigd.

Daarom is het hoogstnoodzakelijk om islamofobie aan te geven. Zo kunnen


we het recht laten gelden en bovenal voorkomen dat andere personen dezelfde discriminatie of geweld ondervinden als u.

22

5 - Refereer naar de lijst van organisaties die lid zijn van IMAN in bijlage.
6 - Zie bijlage.

23

Voor de gemeenschap
De moslimgemeenschap in Europa vertegenwoordigt meer dan 6% van de Europese bevolking. Ze is vooral aanwezig in Frankrijk en Engeland. Ze is getalsmatig
belangrijk, cultureel divers, beschaafd en staat economisch zeer sterk.
Nochtans heeft de moslimgemeenschap moeite om gerespecteerd te worden,
zowel op politiek vlak als in de media. Er is nog veel werk ter plaatse nodig om moslims aan te moedigen zich actief in te zetten in het openbare leven en het woord te
nemen.
En van de dingen die u kunt doen is om onrecht waar u het slachtoffer van bent
en waar, bijgevolg, de gemeenschap het slachtoffer van is aan te geven en de
mensen rondom u aan te moedigen hetzelfde te doen. Omdat mensen uit zichzelf
anderen zullen navolgen en imiteren, zullen ze makkelijker feiten aangeven als ze al
gezien hebben dat iemand al doorgezet heeft en in zijn opzet geslaagd is.

Samenleven

it woord, dat zo populair is bij politici van alle strekkingen, slaatin de eerste plaats op een
taak die op hun schouders en die van de instellingen rust. Maar op dit vlak bewijst de actualiteit
dat ze hun werk niet doen en dat ze profiteren van het feit dat eenfenomeen dat niet gedocumenteerd is, de facto niet legitiem is. Dit hoewel het geweld datde slachtoffers ondergaan en
de boosheid die ze voelen zeker en vast echt zijn, en de spanningen en de frustraties die eruit
voortvloeien de sociale banden ernstig schaden.
Door uw eigen zaak te melden, legt u al de eerste steenom de sociale kloof die men u probeert
op te leggen, te overbruggen en een beetje gerechtigheid en gelijkheid tussen alle burgers te
creren.

Het is opvallend dat na de zaak met het Memphis Restaurant in Frankrijk, er meer
aangiftes over gelijkaardige discriminatie werden geregistreerd.
Individuele empowerment leidt tot empowerment van de gemeenschap. En
omgekeerd. Dit is iets watcommunity organizing wordt genoemd. Uw eigen
belangen (geen discriminatie ondervinden en uw gelijk halen) gaan samen met
die van vele andere mensen.

Voor de hele maatschappij


Als u islamofobische feiten waarvan u het slachtoffer of getuige bent geweest,
aanklaagt en doorgeeft (zowel aan de autoriteiten als aan een vereniging), kunnen
we ook cijfers opmaken.
Cijfers, statistieken en tendensen opstellen is een essentile taak van het IMAN-project.
In feite zijn die cijfers een zeer krachtig en doeltreffend middel om te lobbyen,
aangezien het gaat om wiskundige data die een objectief zicht op het fenomeen
geven. In het geval van islamofobie staan ze toe om het fenomeen te kwantificeren
en kwalificeren, zodat we er beter aangifte van kunnen doen. Hoeveel slachtoffers?
Welke soorten misdrijven? Wie zijn de daders ervan? In welke omstandigheden
doen de misdrijven zich voor?
Door cijfers op te stellen kunnen we het fenomeen legitimeren en goed gestructureerd en georganiseerd bij instellingen gaan lobbyen om hen te vragen meteen
maatregelen te nemen om het fenomeen in te perken.
Die cijfers kunnen wij niet uitvinden of raden. Wij hebben uw aangiftes en getuigenissen nodig om ze op te stellen.

24

Het recht om te handelen

Een korte gids om uw rechten te doen gelden

ls u het slachtoffer bent van islamofobie, zijn dit de hulpmiddelen waarover u beschikt om uw rechten te doen gelden.

Melden aan de politie


Zelfs als u maar weinig vertrouwen heeft in de politie, is het zeer belangrijk om
klacht neer te leggen wanneer u discriminatie of geweld ondergaat omwille van uw
geloofsovertuiging.
Door een klacht neer te leggen bij de politie, kan een onderzoek gestart worden,
kan er een advocaat ter beschikking gesteld worden en kan de persoon die u slecht
behandelde, juridisch vervolgd worden. Zo kan er ook voor gezorgd worden dat die
persoon niet hervalt.
Anderzijds doorbreekt u door aangifte te doen bij de politie ook de spiraal van stilte,
een spiraal die ervoor zorgt dat islamofobie niet afneemt. Het staat de autoriteiten
toe om cijfers vast te leggen over de misdrijven en misdaden tegenover moslims.

Melden aan ngos/verenigingen


Zoals we eerder al hebben gezien, is het in de strijd tegen racisme en islamofobie
belangrijk om misdrijven waar u het slachtoffer of getuige van was, te melden aan

25

gespecialiseerde associaties en ngos.


Enerzijds kunnen deze instellingen zo cijfers verzamelen over islamofobie, zodat ze
het fenomeen in kaart kunnen brengen en kunnen lobbyen bij de politiek en media.
Deze cijfers hebben enorm veel overtuigingskracht bij instellingen, en hun belang is
zeker niet te onderschatten.
Behalve data verzamelen, kunnen deze instellingen u ook ondersteunen en begeleiden bij de stappen die u onderneemt. Indien nodig kunnen zij u in contact brengen
met een advocaat of jurist die uw dossier tot op het einde zal begeleiden.

Sensibiliseren rondom u
Ten slotte is het uw verantwoordelijkheid om de mensen rondom u te informeren
en onderrichten, om zo anderen aan te moedigen op dezelfde manier te reageren,
onrechtvaardigheid waar zij het slachtoffer van zijn aan te geven en hun rechten
te doen gelden.
Een goede groepsdynamiek en gemeenschapsdynamiek zijn veel effectiever en
duurzamer dan een individuele dynamiek.

Bemiddelingswerk
Succesverhalen
Islamofobie wordt voornamelijk gekenmerkt door discriminerende acties. In de
meerderheid van de gevallen is het niet nodig om een proces aan te spannen. Bemiddeling tussen de discriminerende persoon en de gediscrimineerde persoon kan
geleid worden door een bekwame jurist(e), of zelfs door uzelf als u ondersteund
wordt en raad krijgt van een bekwame organisatie.
Bemiddeling bestaat er meestal uit dat u officieel bij de bevoegde instanties aangifte doet van het geval van discriminatie en dat u eist dat het discriminerend gedrag ophoudt. Het kan ook inhouden dat de discriminerende personen aan de wet
herinnerd worden, zodat ze ophouden met zulke praktijken en dat er een einde
komt aan de vooroordelen waaronder u lijdt.
Als bemiddeling op niets uitdraait, kan uw jurist of advocaat u, als u dat wenst, vergezellen naar de rechtbank, totdat een oordeel geveld is.

Uw rechten opnieuw opeisen


Als u discriminatie heeft ondervonden en u haalt uw gelijk, is dat een vergoeding
voor alle stappen die u heeft ondernomen. Het gaat zelfs om een dubbele vergoeding als, dankzij de stappen die u heeft ondernomen, andere personen gespaard
blijven van de discriminatie die u heeft ondervonden.

en beambte op de luchthaven wordt uit zijn functie gezet omdat hij salam alaykoum tegen
een collega zei. De overste meent dat dit een teken van religieuze radicalisering is.
De jonge man gaat meteen naar het CCIF, dat hem naar een advocaat doorverwijst.
De advocaat spant een zaak in kortgeding aan bij de administratieve rechtbank, en wint beide
processen (De prefectuurhad beroep aangetekend tegen het eerste vonnis).
De jongeman heeft zijn job dus teruggekregen en hij wordt niet langer ongelijk behandeld door
de prefectuur omwille van zijn geloofsovertuigingen.
Een studente is glansrijk geslaagd voor het ingangsexamenvan een grote business school. Echter,
men weigert haar toe te laten tot de school omwille van haar hoofddoek. Men geeft het argument dat hoofddeksels - hoofddoeken inbegrepen - verboden zijn binnen de school. Aangezien
de hoofddoek niet als hoofddeksel beschouwd kan worden, en de wet gewetensvrijheid garandeert, is dit reglement uiteraard illegaal.
De studente gaat dus een gesprek met de directeur van de school aan, met steun van een juriste
die haar de hulpmiddelen geeft die ze nodig heeft om te pleiten tegen het discriminerende reglement van de school.
Dankzij haar juridisch pleidooi wijzigt de directeur het intern reglement en kan de jonge dame
zonder problemen aan de school beginnen.

Als u het slachtoffer werd van agressie, is het arrest en de veroordeling van de persoon die u aanviel, essentieel om de controle over uw identiteit, uw waardigheid en
uw burgerschap terug te krijgen.
Dit alles kan alleen maar gebeuren als u stappen onderneemt om uw rechten te
doen gelden.
De fout ligt niet bij het feit dat u moslim bent. De fout ligt bij de persoon die de wet
heeft gebroken door uw rechten te schenden.

26

27

QUIZ

Antwoorden

Kent u uw rechten?

1 - Tijdens een sollicitatiegesprek vraagt men u of u regelmatig bidt. Dit is volledig legaal.

Juist / Fout

2 - De rijexaminator vraagt u om uw hoofddoek af te nemen


tijdens het rijexamen, want hij is van mening dat dit uw zicht
belemmert. U moet hem dus afnemen.

Juist / Fout

1. Fout Tijdens een sollicitatiegesprek is het illegaal om discriminerende vragen


aan een kandidaat te stellen. Zo zijn vragen over religie, seksuele voorkeur, afkomst
of culturele gewoonten verboden.
2. Fout Een klassieke islamitische hoofddoek bedekt het gezicht niet volledig en
laat de ogen onbedekt. Zelfs de niqab wordt niet beschouwd als iets dat autorijden
kan bemoeilijken. Een rijexaminator kan dus niet eisen dat u uw hoofddoek afneemt.
Voor meer duidelijkheid licht u zich best in over de wetten die in uw land gelden.

3 - Iemand beledigt u op straat, duwt u opzij en maakt u uit


voor vuile klotemoslim. Het heeft geen zin om klacht in te
dienen, want dit is geen misdrijf.

Juist / Fout

4 - Het is volkomen legaal om aan de universiteit en in het


hoger onderwijs openlijk religieuze tekenen te dragen.

Juist / Fout

5 - Een dokter heeft het recht om te weigeren u te verzorgen omdat hij zich ongemakkelijk voelt bij uw klederdracht
(hoofddoek, jilbab) of uw klederdracht afkeurt.

Juist / Fout

6 - Een reglement dat hoofddeksels of religieuze tekenen in


een sportzaal of een restaurant verbiedt, is illegaal.

Juist / Fout

7 - Om veiligheidsredenen moet u uw hoofddoek afnemen


bij de bagagecontrole op het vliegveld als de agent daarom
vraagt.

Juist / Fout

8 - Uw werkgever heeft het recht u te vragen uw baard af


te scheren, want dit is een openlijk religieus teken.

Juist / Fout

6. Juist Diensten weigeren, of toegang tot een dienst weigeren, omwille van religieuze overtuigingen is illegaal en kan juridisch vervolgd worden.

9 - Als werknemer of werkneemster heeft u het recht om


een zaal of ruimte waar u kunt bidden, in uw bedrijf te eisen.

Juist / Fout

10 - Tijdens een sollicitatiegesprek kan de werkgever het interview stopzetten als u weigert uw hoofddoek af te nemen.

Juist / Fout

11 - Op het internet zijn islamofobische en/of racistische


uitspraken niet strafbaar omdat ze onder vrijheid van meningsuiting vallen.

Juist / Fout

7. Fout Omwille van veiligheidsredenen kan een luchthavenagent mogelijk overgaan tot een grondige controle en u vragen om bepaalde kledingstukken zoals uw
hoofddoek of jilbab af te nemen. U heeft echter het recht te vragen dat de agent die
de controle uitvoert, een vrouw is, en dat de procedure plaatsvindt in een afgezonderde en afgesloten plaats. Men kan niet eisen dat u uw hoofddoek afneemt bij de
detectiepoorten, in het bijzijn van alle andere passagiers. Dit is trouwens nuttige
informatie voor alle reizigers.

28

3. Dat hangt af van de wetgeving in uw land. Sommige landen, zoals Engeland, beschouwen beledigingen niet als een misdrijf. Anderen behandelen het als een misdrijf dat strafrechtelijk vervolgd kan worden, zeker als de belediging een racistisch
karakter heeft. Licht u in en laat zulke misdrijven nooit ongestraft!
4. Juist In het hoger onderwijs heeft de gewetensvrijheid voorrang en hebt u de
vrijheid om uw religie uit te drukken, zolang u zich niet wijdt aan actief proselitisme
(uw medestudenten proberen te bekeren).
5. Fout Een dokter mag niet weigeren u te verzorgen omdat uw kledij hem niet
aanstaat, of omdat hij in het algemeen niet van moslims houdt. Het gaat hier om
discriminatie en om een inbreuk op de medische ethiek. U moet de Orde van Geneesheren aanspreken (of een bevoegde instantie in uw land) om het gedrag van
de dokter te melden en aan te klagen.

8. Fout Een baard wordt volgens de wet nooit als een religieus teken beschouwd.
Het gaat hier om een esthetisch kenmerk dat u in uw privsfeer mag laten deel uitmaken van uw geloofsbeleving. Legaal gezien mag uw werkgever niet eisen dat u
zich scheert omwille van die reden.
9. Dit hangt af van de wetgeving die van toepassing is in uw land. In Frankrijk, bijvoorbeeld, mag u niet eisen dat uw werkgever een zaal of ruimte om te bidden ter
beschikking stelt. Maar in sommige Europese landen is het wel mogelijk. Licht u dus
in zodat u goed op de hoogte bent van uw rechten op het werk.

29

10. Fout Weigeren om een interview te laten doorgaan, of het alleen maar laten
doorgaan als u religieuze tekenen verwijdert, is discriminatie en kan juridisch vervolgd worden.

Deel vor professionals

11. Fout In het merendeel van de gevallen. Dit hangt opnieuw af van de wetgeving die van toepassing is in uw land, maar over het algemeen zijn haatspraak
en uitspraken die aanzetten tot haat voor een bepaalde bevolkingsgroep juridisch
vervolgbaar. Waakzaam zijn op het internet is zeer belangrijk, zodat vermeden kan
worden dat haatspraak en retoriek die aanzet tot geweld verder verspreid wordt.

Islamofobie identificeren/kwalificeren

slamofobie is een vorm van haatdelict dat in de meeste Europese landen niet
erkend wordt.
In Engeland wordt het wel erkend, deels omdat de London Metropolitan Police
dankzij het werk van ngos ter plaatse de categorie islamofobie heeft aangenomen om misdrijven en haatdelicten tegen burgers die moslim zijn, te benoemen.
Of het nu erkend is of niet, islamofobie komt uiterst veel voor in de maatschappij
en is eenwijdverspreid fenomeen dat leidt tot meerdere misdrijven en misdaden,
alsook tot spanning ter plaatse.
Het gebrek aan informatie en vorming voor vertegenwoordigers van de Staat, in
het bijzonder leden van de politie en het gerecht, heeft een wanbeleid tot gevolg
met betrekking tot de misdaden en de slachtoffers.
Zo wordt het fenomeen dus niet alleen onderschat dat wil zeggen dat de statistieken die door de overheden geproduceerd worden, als ze er al publiceren, over
het algemeen lager liggen dan de werkelijkheid maar de slachtoffers worden aan
hun lot overgelaten en twijfelen maar al te vaak om stappen te ondernemen om hun
rechten te doen gelden.
Het CCIF, dat al tien jaar gegevens over islamofobische daden verzamelt en de
slachtoffers ondersteunt, merkt op dat het veel meer meldingen binnenkrijgt dan
in de gegevens van het Ministerie van Binnenlandse Zaken terug te vinden zijn, en
dat gemiddeld slechts 30% van de slachtoffers beroep doet op de politie en klacht
neerleggen7.
Deze situatie heeft enerzijds tot gevolg dat de daders van islamofobische misdrijven een gevoel van straffeloosheid krijgen dat hen ertoe drijft opnieuw te handelen
en zelfs te hervallen, en anderzijds dat spanningen ontstaan tussen de burgers en
de vertegenwoordigers van de Staat.
Veel voorvallen van discriminatie zouden kunnen vermeden worden, of op zn minst
gestraft worden naargelang de ernst van de feiten, als de staatsfunctionarissen
(rechtbank, openbare diensten, politie), gesensibiliseerd en onderricht werden
over het fenomeen van islamofobie.

30

7 - Collectif Contre lIslamophobie en France, website http://www.islamophobie.net/rapportannuel

31

Er moet dus nog veel werk verricht worden door de nationale en Europese instellingen, maar ook door de ngos, om sensibilisatiecampagnes binnen de openbare
diensten te voeren, zodat burgers die moslim zijn, eindelijk de plaats krijgen die hen
toekomt binnen de maatschappij.

Welke soorten misdrijven?


Islamofobie neemt vele vormen aan,van discriminatie tot agressie, beledigingen
of aanzet tot haat, en kan bijna altijd wettelijk vervolgd worden. Discriminatie en
geweld (verbaal of fysiek) tegen iemand omwille van zijn etnische of religieuze
afkomst is effectief een misdrijf of een misdaad die door de wet gestraft wordt.
De laatste jaren is islamofobie - samen met racisme tegen de Roma de vaakst
voorkomende en meest gewelddadige vorm van racisme doorheen Europa geworden. De voorvallen nemen toe en worden alsmaar radicaler, met steeds gewelddadigere feiten. De veel te zwakke en terughoudende politieke, gerechtelijke en
institutionele respons creert een idee van straffeloosheid dat geweld en islamofobische voorvallen versterkt en aanmoedigt.
We zien steeds meer shockerende en kenmerkende voorvallen, zoals weigering van
dienstverlening omwille van religieuze overtuigingen (vrouwen die weggestuurd
worden uit sportzalen, vrijetijdscentra of restaurants), systematische discriminatie
bij sollicitatiegesprekken, islamofobische en haatdragende pleidooien en uitspraken in het openbare leven (media, sociale netwerken, enz.) en gewelddadige aanvallen op moslimvrouwen8.

Vergis u niet. Islamofobie viseert niet n bepaalde etniciteit of cultuur. Het viseert mensen omwille van hun religieuze overtuigingen, zeker als die zichtbaar zijn.
Net als antisemitisme- erkend als een specifieke vorm van misdrijf en haatdelict
-maakt islamofobie geen onderscheid tussen kleur of afkomst. Net zoals de kippa
een opvallend teken is, dat jammer genoeg bepaalde antisemitische aanvallers in
staat stelt joodse personen aan te vallen, leidt de klederdracht van sommige moslimas (hoofddoek, jilbab, djellaba, enz.) ertoe dat sommige personen hen viseren en
aanvallen.
Vrouwen vormen in feite de grote meerderheid van de slachtoffers van
islamofobie(gemiddeld 80% van de slachtoffers en bijna alle slachtoffers van fysiek geweld9), wat het in tegenstelling tot antisemitisme ook een zeer specifieke vorm van seksisme maakt. Het reductionistisch en reductief idee van wat een
vrouw moet zijn in (West-)Europese maatschappijen die modern genoemd worden,
sluit bewust moslimvrouwen uit.

Waar heeft een slachtoffer van islamofobie nood aan?

Islamofobie doodt

at men erkent dat de daad waarvan hij of zij het slachtoffer van was, islamofobisch van
aard was.
Dit is uitermate belangrijk bij slachtoffers van seksueel geweld. Over het algemeen voelt een
slachtoffer zich schuldig. Een slachtoffer van een haatdelict voelt zich niet alleen schuldig, maar
trekt ook op een zeer afschuwelijke en pijnlijke manier zijn eigen identiteit in twijfel. Hij werd
aangevallen omwille van zijn identiteit en zijn persoonlijke overtuigingen.

arwa El Sherbini 1 juli 2009 (31 jaar, zwanger), vermoord in het bijzijn van haar echtgenoot en zoontje van drie jaar door een islamofoob (Duitsland)

Het slachtoffer gaat spontaan denken dat de enige manier om agressie of geweld te vermijden,
iemand anders zijn is...

De baby van Leila 13 juni 2013, Leila werd op straat met geweld aangevallen en in elkaar
geslagen door een groep mannen. Ze verloor haar baby als gevolg van de aanval (Frankrijk)

Hij heeft er dus nood aan dat het haatdragend karakter van de misdaad waar hij het slachtoffer van was, door de autoriteiten wordt erkend en zo wordt beoordeeld. Door de dader aansprakelijk te stellen en niet het slachtoffer, kan het slachtoffer beter lichamelijk en psychologisch
herstellen.

Saoedische studente 19 juni 2014, brutaal vermoord op weg naar haar universiteit. Ze droeg
een abaya en een hijab. De politie dacht meteenaan een islamofobischemisdaad. (Engeland)

32

Wie zijn de slachtoffers?

8 - Bronnen : jaarlijks rapport van het CCIF http://www.islamophobie.net/rapport-annuel, ,


vaststellingen van ngos ter plaatse, uiterst gewelddadige voorvallen in Frankrijk en Engeland
in 2013 en 2014.

9 - Cijfers uit 2013 van het CCIF (Collectif Contre lIslamophobie en France), bevestigd door
de vaststellingen van IMANs partner-ngos ter plaatse. Tot op de dag van vandaag zijn alle
slachtoffers van islamofobisch fysiek geweld vrouwen die een hoofddoek dragen. Een van de
meest dramatische en symbolische slachtoffers was Marwa El Sherbini, een jonge zwangere
vrouw die vermoord werd op 1 juli 2009 in Duitsland door een islamofoob.

33

Wie zijn de daders?


Net zoals we ons niet over het profiel van de slachtoffers van islamofobiemogen
vergissen, mogen we ons ook niet vergissen over het profiel van de daders van islamofobischefeiten. Het gaat niet alleen maar over personen uit extreem-rechtse milieus. Zij zijn zelfs in de minderheid. In werkelijkheid gaat het over gewone burgers,
van alle politieke strekkingen, die uit de onderklasse, middenklasse of bovenklasse
komen.
In Frankrijk registreert het CCIF (Collectif Contre lIslamophobie en France) al tien
jaar lang de islamofobische feiten die door de slachtoffers worden aangegeven.
Elk jaar zijn het er meer en meer10. Al tien jaar lang stelt het CCIF vast dat islamofobie niet alleen van extreem-rechtse militanten voortkomt, maar dat het daarentegen aangestookt wordt door stigmatiserende politieke uitspraken die aanzetten
tot haat tegenover moslims, uitspraken die van elke kant van het politiek spectrum
komen.
De banalisering van dit soort uitspraken heeft geleid tot een banalisering van antimoslimdaden in het dagelijks leven, vooral in instellingen. De cijfers van het CCIF
bewijzen zelfs dat een grote meerderheid van discriminerende voorvallen zich
voordoen in openbare instellingen en het werk zijn van staatsambtenaren11.
Op het vlak van agressie worden gewelddadige feiten vergemakkelijkt door een
algemeen klimaat dat zeer nadelig en vijandig staat tegenover moslims, vooral tegenover moslimas die een hoofddoek dragen en dus zo het grootste doelwit van de
daders vormen. Er bestaat geen typisch profiel van een dader. Het gaat om mannen en vrouwen van elke leeftijd, elke cultuur en elk sociaal milieu. Het enige wat ze
gemeenschappelijk hebben is dat ze een diepe haat en woede voor hun islamitische
medeburgers ontwikkeld hebben. Die haat wordt gevoed door uitspraken in de politiek en media die moslims stigmatiseren.

De drijfveren van delinquenten begrijpen en melden

et is uiterst belangrijk, zeker voor politieagenten en advocaten, om zich vragen te stellen bij
de drijfveren van de dader van een islamofobischfeit. Door de redenen voor een gewelddadig
feit, discriminatie of weigering van dienstverlening te begrijpen, kunnen we het fenomeen van
islamofobie beter af te bakenen. Het laat ook vooral toeom de verzamelde informatie aan de
betrokken instellingen te melden, zodat ze maatregelen kunnen nemen om het fenomeen in te
perken.
De reden waarom er in Engeland meer rekening wordt gehouden met islamofobie, bijvoorbeeld,
is deels omdat de politiekorpsen islamofobische feiten registreren en hun cijfers aan de regering
doorspelen.
Dit werk is broodnodig om effectief het aantal misdrijven te doen afnemen.

34

10 - Collectif Contre lIslamophobie en France http://www.islamophobie.net/rapport-annuel


11 - Volgens de cijfers van het CCIF doet 56% van alle islamofobische discriminatie zich voor
bij instellingen (openbare diensten, administratieve diensten).

Dramatische gevolgen voor het samenleven


De banalisering van islamofobie, de sterke toename van misdrijven en de autoriteiten die het fenomeen niet erkennen, hebben uiteindelijk nefaste gevolgen
voor het samenleven dat de Europese democratien en republieken zo hoog in het
vaandel houden.
De economische crisis die Europa al meerdere jaren in de ban houdt, maakt het
leven niet gemakkelijk voor de Europese burgers, en hun moraal is al zeer somber.
Werkloosheid, verlies van inkomsten, moeilijkheden om zich te integreren, huisvestingscrisis Daar komt, zoals vaak gebeurt bij dit soort crisissen, nog eens een toename van fascistische en xenofobische ideologien bij, aangemoedigd door venijnige uitspraken van heren en dames in de politiek, met het oog op de verkiezingen.
Doorheen Europa maken antiracismeorganisaties zich meer en meer zorgen over
de stijging in haatdelicten, niet alleen tegenover immigranten en inwoners uit het
buitenland, maar ook tegenover burgers waarvan de huidskleur of religie systematisch nagewezen wordt door de nationale elite.
Een voelbare spanning ontstaat dus in de samenleving en de sfeer gaat er merkbaar op achteruit. Agressie, beledigingen, bedreigingen, haatspraak op het internet... De burgers werken hun frustraties uit op een groep die tot doelwit wordt
gemaakt. Deze groep is, in de meerderheid van de gevallen, islamitisch. (De Roma
in Europa lijden ook enorm onder dit klimaat).
We stellen veel incidenten tussen politie en burgers vast. Vele tragische feiten
waarbij de burgers het recht in eigen handen hebben genomen. Meer en meer aanvallen op personen. Zelfs verdeeldheid binnen de scholen (jonge moslimmeisjes die
lastig gevallenen uitgesloten worden).
Zon klimaat dwingt mensen natuurlijk om zich terug te trekken binnen hun eigen
gemeenschappen, om daar steun en veiligheid te vinden.
De samenleving is gedestabiliseerd.

Hoe zich organiseren om het fenomeen in te perken?


Teamwork
Als men het gevecht tegen racisme en misdrijven en haatdelicten aangaat, wordt
het concept van teamwork vanzelf noodzakelijk. Een openlijke en efficinte samenwerking tussen de autoriteiten (en vertegenwoordigers van de Staat) en de
personen ter plaatse is in feite broodnodig.
Zoals we in Londen bij de London Metropolitan Police gezien hebben, zijn het
Londense moslimorganisaties, in het bijzonder iENGAGE (dat nu MEND geworden
is) die een sterke band met de politie hebben opgebouwd en die er zo in geslaagd

35

zijn een specifieke categorie voor misdrijven en haatdelicten in het leven te roepen:
islamofobie.
In Frankrijk heeft het Collectief Stop Controle op basis van Etnische Profilering (Collectif Stop le Contrle au Facis)12, eveneens onophoudelijk samengewerkt met de
politievakbonden om zo de beste manier te vinden om te vechten tegen etnische
profilering bij controles. Het collectief heeft ook een juridische dienst opgericht in
samenwerking met advocaten, om aangiftes bijeen te brengen van personen die
onrechtmatig gecontroleerd werden en hen tot bij de rechtbank te begeleiden om
hun rechten te doen gelden.
Daarom is het elementair dat er, van welke kant dan ook, contact wordt gelegd en
dat de autoriteiten en de personen ter plaatse regelmatig samenwerken en zich
bijscholen. Het is dus een van de hoofddoelen van het IMAN-project om bijscholingssessies te organiseren voor de verenigingen/ngos en de professionals die in
contact staan met de slachtoffers van misdrijven en haatdelicten.

Discriminatie - Weigering van dienstverlening


Pamfletten uitdelen om het publiek bewuster te maken (net
zoals bijvoorbeeld sensibilisatiecampagnes over huiselijk geweld)
Zich toeleggen op plaatsen waar herhaaldelijk discriminatie is
vastgesteld
Vestigingen bestraffen als hun reglement discriminerend is
(niet wachten tot discriminatie plaatsvindt)

Discriminatie - Binnen instellingen


Regelmatige bijscholingen voor functionarissen om zich van
discriminatie bewust te worden
Regelmatige toelichtingen over de religie (school, gemeentehuis, prefectuur, openbare diensten)

Partners
Verenigingen ter plaatse
Goede kennis van het terrein en legitimiteit bij de doelgroep
Respect voor de ervaringen en de woede van de slachtoffers

Nieuwsbrief verspreid door de bevoegde autoriteiten13 indien


nodig
Sensibiliseringshandleidingen en pamflettenuitdelen aan functionarissen

Discriminatie - In de professionele wereld

Gemeenschapsleiders

Gespecialiseerde advocaten tussenbeide laten komen om privbedrijven (kleine, gemiddelde of grote) rechtstreeks te sensibiliseren

Iman

Reclamespots ter sensibilisatie (sociale netwerken, media, TV)

Betere profilering van daders van racistische feiten

Verantwoordelijken van educatieve en religieuze centra

Aanvallen
Haatspraak op het internet en in de media opsporen

Evenwicht tussen preventie en bestraffing


Het gevecht tegen misdrijven en haatdelicten zoals islamofobie bestaat er niet
alleen uit om de daders van islamofobische feiten te straffen. Daarbovenop moet
er ook diepgaand werk verricht worden om zo het systematisch voorvallen en de
steeds grotere frequentie van islamofobische misdrijven te voorkomen. Gerechtelijke straffen blijven toch nog fundamenteel, omwille van hun ontradend en symbolisch effect op de hele maatschappij.

36

12 - Collectief Stop Controle op basis van Etnische Profilering (Collective Against Stop and
Frisk) http://stoplecontroleaufacies.fr/slcaf/

Beter rekening houden met de slachtoffers


Minutieuze onderzoeken en toename van informatie voor de
regering

Haatdragende en racistische inhoud op het internet


Controleorganen oprichten, net zoals dat voor pedofilie gedaan is

13 - Een vormingscentrum (GRETA) in Moselle (Frankrijk) heeft in juni een officile rondzendbrief in het centrum verspreid, om eraan te doen herinneren dat een hoofddoek dragen
toegelaten is, naar aanleiding van het discriminerend gedrag van meerdere professors, die
probeerden vrouwen die een hoofddoek droegen hun opleiding te ontzeggen.

37

Deel voor Ngos


Islamofobie als een specifieke vorm van racisme
identificeren

slamofobie mag geen strijd zijn die beperkt blijft tot moslims, integendeel. Het
raakt immers vele personen, ongeacht hun etnische en culturele achtergrond, hun
sociale klasse en hun politieke overtuigingen.
Het moet dus een eenvormig gevecht van verschillende antiracistische organisaties zijn, en een gelegenheid om cross-community actie te ondernemen.

De veelzijdigheid van islamofobie


Zoals we in heel deze handleiding al hebben aangetoond en uitgelegd, mag islamofobie in geen enkel geval herleid worden tot anti-Arabisch racisme.
Enerzijds moet er rekening gehouden worden met de enorme diversiteit van de
islamitische gemeenschap. In Frankrijkvormen personen van Arabische en Maghrebijnse afkomst een meerderheid binnen de gemeenschap, maar dat is niet het geval
in Engeland, waar personen van Aziatische afkomst het meest vertegenwoordigd
zijn.

Islamofobie, een vorm van seksisme

rouwen vertegenwoordigen de meerderheid van de slachtoffers van islamofobie (gemiddeld


70 tot 80%) en bijna alle slachtoffers van agressie.
Denk maar aan de moord op Marwa El-Sherbini (gehoofddoekte vrouw, zwanger, 31 jaar oud)
in Duitsland in 2009, in een volle rechtszaal. Denk maar aan de reeks gewelddadige aanvallen
in de zomer van 2013 in regio Parijs op jonge vrouwen met een hoofddoek, waarvan er n haar
baby verloor als gevolg van de aanval. Denk maar aan de moord op een Saoedische studente
die eveneens een hoofddoek droeg in Engeland (2014).
Deze tragische en emblematische voorbeelden tonen aan hoe vrouwen systematisch het doelwit
vormen van geweld en haat van zij die hen minachten en die hun religie en hun hoofddoek
verafschuwen.
Over het algemeen, als vrouwen het slachtoffer van geweld worden, zijn ze dat altijd omdat
men hun persoonlijkheid aanvalt. Of ze nu gehoofddoekt of kortgerokt zijn, ze zijn het slachtoffer van hetzelfde seksistische geweld.
Daarom is het belangrijk dat de strijd tegen de islamofobie hand in hand gaat met feministische
belangen.

Een dynamiek ter plaatse creren


Islamofobie is een problematiek die vele actoren bijeen kan brengen.

Anderzijds is islamofobie een vorm van racisme die eerst en vooral de geloofsovertuigingen van een individu aanvalt. Europa telt meer en meer bekeerde moslims,
die er Europees uitzien maar ondanks alles toch slachtoffer van discriminatie en
geweld zijn.

Vrouwen

Zwarte
personen

Wie moslim is, stapelt meestal handicaps op. Een zwarte moslimvrouw met hoofddoek, bijvoorbeeld, zal vaker discriminatie ondervinden en afgewezen worden. Hetzelfde geldt voor een man van Arabische afkomst die moslim is.
Aangezien we geconfronteerd worden met de veelzijdigheid van islamofobie, is
het dus nodig om een veelzijdig gevecht te voeren, dat verschillende personen ter
plaatse en verschillende organisaties bijeenbrengt.
Het is goed dat er organisaties bestaan die zich specialiseren in de strijd tegen islamofobie. Zo kan er georganiseerd en efficint op het fenomeen gefocust worden.
Echter, algemenere organisaties of gemeenschapsorganisaties mogen niet uitgesloten worden, maar moeten hun eigen ervaringen en expertise daarentegen gebruiken om in actie te komen en deel te nemen aan het gevecht.
Het is dankzij de samenwerking tussen verschillende soorten actoren, en door de
convergentie van specifieke interesses, dat het gevecht concrete vorderingen kan
maken.

38

Arabieren

Joden
Moslims

Jongeren

Sociale
wijken

Cultuur
Politiek

39

Islamofobie is ook een problematiek die een veelheid aan onderwerpen bijeenbrengt.

- Het gebied van verenigingen


- Het institutioneel gebied
- Het openbaar gebied en het gebied
van de media

Discriminatie
op het werk

Geweld
tegen
vrouwen

Het gevecht moet plaatsvinden op drie gebieden die elkaar kruisen:

Discriminatie
op school

Als u iets wil overbrengen, moet u zich richten op die drie gebieden.

Gebied van
verenigingen

Institutioneel gebied

Uitleggen wat islamofobie is


en hoe veelzijdig het gevecht is

De Staat en vertegenwoordigers
aanspreken
Maatregelen eisen

Seksisme
Ongelijkheid

Samenleven
Religie

Openbaar gebied en
gebied van de media

Het is aan u om de lokale en nationale actoren te identificeren en te beslissen in


welke mate u met hen op bepaalde gebieden kan samenwerken in het kader van
de strijd tegen islamofobie.
Het is natuurlijk essentieel om ook samen te werken met openbare en institutionele
actoren, zoals we zullen aanhalen in het tweede onderdeel.

Het publiek bewustmaken, empathie en emotie (verontwaardiging) opwekken


Ervoor zorgen dat anti-islamofobische debatten meer
vertegenwoordigd zijn in de media dan islamofobische debatten

Sensibilisatiecampagnes inrichten
Hoewel het noodzakelijk is om bruggen te bouwen met de militante verenigingen
waarmee samenwerking mogelijk is, is het ook uiterst belangrijk om te communiceren.

Islamofobie is een ernstig en vrij wijdverspreid fenomeen. Nochtans worden de nefaste gevolgen voor de maatschappij publiekelijk en politiek niet voldoende erkend.
Sensibilisatiecampagnes moeten dus veel impact hebben en als doel hebben om
islamofobie zichtbaar te maken ende slachtoffers ervan te erkennen.

Communiceren om te informeren, communiceren om te sensibiliseren.

40

41

Lokale en nationale actoren identificeren om


efficinte partnerschappen te creren

Onzichtbaar onrecht is het gevaarlijkste onrecht.


Het gebrek aan legitimering van de strijd tegen islamofobie leidt systematisch
tot dehumanisering van de slachtoffers, die dubbel lijden. Ze lijden onder discriminatie of geweld, en lijden eveneens onder het gebrek aan erkenning voor hun leed
door het recht en de media.
Sensibilisatiecampagnes stellen ons in staat om het gevecht te legitimeren en de
slachtoffers de status te geven die ze verdienen.
Ze worden niet in een slachtofferrol gedwongen, integendeel. Als de slachtoffers
op de juiste plaats terechtkomen, kunnen ze zich terug herpakken en hulpmiddelen
verkrijgen om zich te verdedigen en het hoofd weer hoog te houden.
Sensibilisatiecampagnes hebben nog een andere zeer belangrijke impact: ze maken uw organisatie zichtbaar.
Als ze goed gevoerd wordt, kan een sensibilisatiecampagne uw organisatie zichtbaarheid en legitimiteit doen winnen op de drie elkaar kruisende gebieden die hierboven opgesomd werden.

oals we eerder al gezien hebben, is het nodig om solide partnerschappen


op te bouwen en een vertrouwensband te scheppen met verschillende lokale en
nationale actoren om een succesvolle strijd te voeren en efficinte plannen uit te
werken.
Ogenschijnlijk hebben deze verschillende actoren niets met elkaar gemeen en kunnen het zelfs met elkaar oneens zijn over bepaalde onderwerpen.
Toch gaat u hen aanwerven door middel van een thema dat ze gemeen hebben:
islamofobie. U gaat hen aanwerven op basis van hun eigen belangen.

De gemeenschapsleiders
Institutioneel
gebied

Gebied van
verenigingen

Legitimiteit, zichtbaarheid
Meer mogelijkheden voor partnerschap

Legitimiteit en zichtbaarheid
Meer gehoor van de
vertegenwoordigers van de Staat

Openbaar gebied en
gebied van de media

Legitimiteit : vertrouwen van de bevolking


Slachtoffers voelen zich vertegenwoordigd, kunnen dus bij u om steun komen vragen
Zichtbaarheid: meer netwerken ter plaats
De media zal u vaker aanspreken en uw discours zal in de media aanwezig zijn

42

Zij zijn onmiskenbare actoren ter plaatse en de eerste personen die u gaat
aanwerven in het kader van de strijd tegen islamofobie.
Deze gemeenschapsleiders kennen hun omgeving goed, en hebben goede contacten met hun gemeenschap. Ze zullen uw eigen werk ter plaatse dus vergemakkelijken.
Het zijn personen die een gegeven gemeenschap leiden, of alleszins tocheen voorname plaats bekleden en als legitiem worden aanzien binnen die gemeenschap.

Religieuze leiders
Moskeen of religieuze centra zijn belangrijke plekken waar moslims bijeenkomen en elkaar ontmoeten. Sensibilisatiewerk moet beginnen op deze strategische
plaatsen, die geschikt zijn om ervaringen uit te wisselen en gesprekken te houden.
De Imans of de religieuze leiders die u aanspreekt zijn uw beste bondgenoten. Zij
zullen u de kans geven om het woord te nemen of documenten uit te delen voor of
na het gebed of de vrijdagpreek, en zullen u eveneens de kans geven om uw documenten ter beschikking van het publiek en de moskee of het centrum te stellen.
Zij kunnen u ook in contact brengen met verenigingen en personen die zich inzetten op lokaal vlak.
Tot slot kunt u via hen gegevens verzamelen en vrijwilligers vinden.
De verantwoordelijken van de moskeen zijn ook goed op dehoogte van de dingen
die de gelovigen bezighouden. Ze zullen zich dus hoogstwaarschijnlijk bewust zijn
van het probleem van islamofobie, iets waar de meeste moslims dagelijks mee geconfronteerd worden.

43

De islamitische gemeenschap in Europa is zeer divers, en het komt vaak voor dat
haar leden zich - formeel of informeel - hergroeperen volgen hun etnische of culturele afkomst.
Door goede relaties op te bouwen met verschillende religieuze leiders uit verschillende etnische en culturele gemeenschappen, kunt u een groter publiek bereiken en blijft u niet vastgekluisterd aan n bepaalde groep binnen de gemeenschap.
Daarom is het nodig dat u de gemeenschapsleiders betrekt bij uw werk ter plaatse:
Zij werken als tussenpersoon tussen u en uw doelpubliek. Meer nog, zij kunnen samen met u sensibilisatiewerk bij het publiek verrichten, wat de efficintie van uw
acties alleen maar vergroot.

Welk belang hebben zij erbij om u te steunen en deel te


nemen aan uw strijd?
Voor de religieuze leiders is het belang de samenhang van hun gemeenschap.
Die samenhang gaat er alleen maar op vooruit als de leden van de gemeenschap
zich inzetten voor eenzelfde zaak en zich ervan bewust worden dat ze hetzelfde
meemaken. De islamitische gemeenschap mag dan wel zeer verschillend zijn,
maar islamofobie is universeel. Dat maakt het dus een probleem dat alle moslims
gemeen hebben.
Gelovigen gaan vaak raad vragen bij de religieuze leiders over verschillende
onderwerpen, onder andere racisme en islamofobie.
Het kan dus alleen maar in hun voordeel spelen om andere opgeleide en gekwalificeerde personen rondom hen te hebben, die het van hen kunnen overnemen
en steun kunnen bieden aan de gelovigen als zij het slachtoffer van discriminatie
of geweld zijn geworden
Ten slotte mogen we niet vergeten dat de religieuze leiders, net als andere
moslims, ook mogelijke doelwitten van islamofobische aanvallen zijn, net zoals
de instellingen die ze vertegenwoordigen en waar ze aan het hoofd van staan
(moskeen, scholen, kerkhoven, enz.).
Zo werd in Frankrijk, om maar een voorbeeld te geven, in 2013 gemiddeld n
instelling per week het doelwit van islamofobische aanvallen, zoals graffiti, varkenskoppen op de drempel, beschadigde graven
Islamofobie en de strijd tegen deze vorm van haat is dus zeker iets dat de religieuze leiders bezighoudt.

De politie
De relatie tussen politie en burgers is in bepaalde Europese landen niet altijd
even ideaal. Etnische profilering, beschuldigingen van racisme, buitensporigheid
In sommige gebieden wordt de band tussen ordehandhaving en burgers zeer gemakkelijk verbroken.
Veel organisaties ijveren om die band terug te herstellen en om te vechten tegen
het machtsmisbruik dat de woede en wrok aan beide kanten alleen nog maar doet

44

toenemen.
In het geval van islamofobie laten de slachtoffers meestal aan de politie weten dat
ze haar niet vertrouwen.
Het feit dat islamofobie - in het merendeel van de Europese landen - niet erkend
wordt als een specifieke vorm van racisme doet dat wantrouwen alleen maar toenemen en leidt ertoe dat de slachtoffers vaak de misdrijven waar zij het slachtoffer
van zijn, niet aangeven, en dus dat de daders vaak niet vervolgd worden.
De politie weet dus maar heel weinig over het fenomeen en onderschat het zwaar.

n bepaalde gevallen van discriminatie, zoals weigering van dienstverlening, weigert de politie soms om de klacht op te tekenen, omdat zij het discriminerend karakter van het incident
niet erkent. Soms gebeurt het ook dat gewelddadige aanvallen op personen die moslim zijn,
geminimaliseerd worden als een schermutseling, hoewel de slachtoffers overduidelijk werden aangevallen omwille van hun geloofsovertuigingen.

In het gevecht tegen racisme en islamofobie moet de politie, willen of niet, onze
partner ter plaatse worden.
Uw doel is dat de lokale en nationale politie islamofobie erkent als een specifiek
misdrijf en haatdelict en dat ze rekening houdt met het statuut van de slachtoffers.
Als de politie islamofobie erkent, kunnen de slachtoffers beter begeleid worden
(meer klachten zullen volgen) en kunnen onderzoeken beter gevoerd worden.

Welk belang hebben zij erbij om mee te werken?


Door met u samen te werken zullen zij meer leren over hun werkgebied, over het geweld
dat de mensen ondergaan, en over de manier waarop zij dat geweld in hun gebied onder
controle kunnen krijgen.
Door met u samen te werken kunnen zij ookeenvoudiger onderzoek doen, zeker in uw
buurt.
In contact staan met antiracismeorganisaties is een waarborg voor de politie, zowel op straat
als op institutioneel niveau.
Het laat hen toe te voorkomen dat daders hervallen en laat hen dramas voorkomen, zeker
als de burgers het recht in eigen handen nemen14.

14 - Op 13 juni werd in Frankrijk, in een buitenwijk van Parijs, een jonge Roma van 16 jaar
gelyncht en voor dood achtergelaten omdat hij enkele juwelen uit een appartement had gestolen. Verblind door hun haat en ervan overtuigd dat de politie niet tussenbeide zou komen,
hebben de jongeren van de wijk zelf het recht in eigen handen genomen.

45

De leiders van verenigingen


Zoals we gezien hebben in het eerste onderdeel, is samenwerking met andere
verenigingen die tegen racisme vechten essentieel.
Uw eerste doelen zijn de leiders van verenigingen die een goede naam ter plaatse
hebben en die goede contacten onderhouden met uw doelpubliek.

Voorbeeld van goede samenwerking


CCIF (Collectif Contre lIslamophobie en France) en MTE (Mamans Toutes Egales)

De MTE werkt ter plaatse door ouders van leerlingen en leerkrachten te sensibiliseren, om zo steun te winnen. De vereniging moedigt ook alle moeders tegen wie gediscrimineerd werd, aan om te protesteren en hun rechten te verdedigen. De MTE
organiseert betogingen en publiceert regelmatig nieuwsbrieven en mededelingen.
Het CCIF en de MTE werken samen op het vlak van media, en gebruiken een gemeenschappelijke strategie om met het publiek en de verkozen politici te communiceren en hen te sensibiliseren.

Samenwerken met andere gemeenschappen


We hebben het gezien, het gevecht tegen islamofobie is een veelzijdig gevecht.
Het brengt verschillende actoren ter plaatse en institutionele actoren samen.
Alle werkmethodes die we in deze handleiding hebben beschreven, zijn methodes
die al door andere gemeenschappen gebruikt zijn geweest, in het bijzonder door
de joodse gemeenschap, die zich al georganiseerd had lang voordat de islamitische
gemeenschap zich begon te organiseren.
In veel opzichten lijkt de strijd tegen islamofobie op de strijd tegen antisemitisme
in Europa, en sluit zich daar ook bij aan. Daarom is het interessant en verrijkend om
partnerrelaties op te bouwen met organisaties die vechten tegen andere vormen
van racisme, om zo goede werkmethoden, contacten en ervaringen te delen en u
te helpen in uw eigen gevecht.

Het probleem :
Meer en meer moeders die moslim zijn en een hoofddoek dragen, mogen niet
mee op schooluitstappen en kunnen niet deelnemen aan het schoolleven van hun
kinderen.
Het CCIF krijgt meer en meer vragen van ontredderde moeders, en moet dus bovenop zijn juridisch werk werk ter plaatse verrichten. Maar daarvoor heeft het
versterking nodig. Het heeft nood aan actieve mamas.
De MTE is een vereniging van actieve mamas in verschillende steden (in Ile-deFrance),die speciaal gevormd werd om uitsluiting van mamas met een hoofddoek
aan te geven.

Het IMAN-project heeft bijvoorbeeld contacten gelegd met de CEJI, een niet-religieuze Joodse Europese organisatie gevestigd in Brussel, die eveneens vecht tegen
racisme en haatdelicten in Europa.
CEJI voerde het Facing Facts! project uit, waarvan de methodologie en de doeleinden lijken op die van IMAN.

CEJI - Een Joodse Bijdrage voor een Inclusief Europa


Telefoonnummer: + 32 (0)2 - 344 34 44
Fax: + 32 (0)2 - 344 67 35
Website: www.ceji.org
Facing Facts ! project - http://www.ceji.org/facingfacts/

Partnerschap :
Het CCIF werkt aan het juridisch aspect door het rectoraat aan te klagen en door
de dossiers klaar te maken om voor te brengen bij de rechtbank. Het registreert ook
alle gevallen van dit soort discriminatie die gemeld zijn.

46

47

IMAN-netwerk
http://iman-project.org/fr/network/organisations-partenaires/

Zweden

Moslims voor Vrede en Gerechtigheid


http://muslimerforfred.org

iman-project.org
Centrum Tegen Racisme
www.centrummotrasism.nu

Contact
Elsa Ray Project Manager
Elsa.ray@iman-project.org

Itali

CAIM - Coordinamento Associazioni Islamiche


di Milano e Monza e Brianza

With the support of EU Fundamental Rights & Citizenship Programme

De ideen en opinies in deze publicatie zijn die van de auteurs en weerspiegelen niet noodzakelijk
de mening van de Europese Commissie of van enige andere betrokken partij.

48

GMI Giovani Musulmani dItalia


http://www.giovanimusulmani.it/GMI

49

Duitsland

Frankrijk

CCIF - Collectif contre lislamophobie en France


www.islamophobie.net

Federation against Injustice and Racism FAIR


info@fair-int.de

EMF Etudiants musulmans de France


www.emf-asso.com

Engeland

Federation of Student Islamic Societies


www.fosis.org.uk

Hongarije

1963 - 2013

Mend ex iENGAGE
www.iengage.org.uk

Organization of Muslims in Hungary


http://iszlam.com

Muslim Council of Britain


http://www.mcb.org.uk

50

51

Belgi

Forum Europens des Organisations


Etudiantes Musulmanes
http://www.femyso.org

Kif Kif (organisation flamande)


http://www.kifkif.be

Collectif Contre lIslamophobie


en Belgique
http://www.islamophobia.be

52

Legal Analysis

Nederland

escherming tegen discriminatie onder de Nederlandse wet komt vooral


van de Algemene Wet Gelijke Behandeling van 2 maart 1994 (AWGB)1 dat Gelijke
behandeling van personen ongeacht hun godsdienst, levensovertuiging, politieke
gezindheid, ras, geslacht, nationaliteit [...] garandeert2. Discriminatie die onder de
wet valt, omvat rechtstreekse en onrechtstreekse discriminatie3.
Bovendien stelt de nieuwe Nederlandse grondwet van 1983 dat Allen die zich in
Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke
grond dan ook, is niet toegestaan.4.

a. de aanbieding van een betrekking en de behandeling bij de vervulling


van een openstaande betrekking;
b. arbeidsbemiddeling;
c. het aangaan en het beindigen van een arbeidsverhouding;
d. het aanstellen tot ambtenaar en het beindigen van het dienstverband
van een ambtenaar;
e. arbeidsvoorwaarden;
f. het laten volgen van onderwijs, scholing en vorming tijdens of voorafgaand aan een arbeidsverhouding;
g. bevordering;
h. arbeidsomstandigheden.;
Beindiging van de arbeidsverhouding door de werkgever in strijd met artikel 5,
wegens de omstandigheid dat de werknemer in of buiten rechte een beroep heeft
gedaan op artikel 5 of terzake bijstand heeft verleend, is vernietigbaar.
Twee maanden na de beindiging van de arbeidsverhouding vervalt de bevoegdheid van de werknemer een beroep te doen op de vernietigingsgrond. Een rechtsvordering in verband met de vernietiging verjaart door verloop van zes maanden na
de dag waarop de arbeidsverhouding is geindigd6.
Werkgevers zijn eveneens verplicht om discriminatie te voorkomen en bestrijden7.
Tewerkstelling in de verschillende wetten moet breed genterpreteerd worden:
Het gaat om zowel tewerkstelling in de openbare sector als in de privsector, dekt
alles van sollicitatie tot ontslag en beslaat ook zelfstandige arbeid.

Diensten
Onderscheid is verboden bij het aanbieden van of verlenen van toegang tot goederen of diensten enbij het sluiten, uitvoeren of beindigen van overeenkomsten ter
zake, alsmede bij het geven van loopbaanorintatie en advies of voorlichting over
school- of beroepskeuze, indien dit geschiedt:
a. in de uitoefening van een beroep of bedrijf;
b. door de openbare dienst;
c. door instellingen die werkzaam zijn op het gebied van volkshuisvesting,
welzijn, gezondheidszorg, cultuur of onderwijs of
d. door natuurlijke personen die niet handelen in de uitoefening van een
beroep of bedrijf, voor zover het aanbod in het openbaar geschiedt5.

Arbeid
Artikel 5 van de Algemene Wet Gelijke Behandeling 1994 stelt dat het verboden is
te discrimineren in of op vlak van:

54

1 - Aangepast in 2004.
2 - Hoofdstuk 1 van AWGB.
3 - Paragraaf1a van AWGB.
4 - Artikel 1 van de Nederlandse Strafwet.
5 - Paragraaf 6 van AWGB.

Onderwijs
Onderscheid is verboden met betrekking tot de voorwaarden voor en de toegang tot het vrije beroep en de mogelijkheden tot uitoefening van en ontplooiing
binnen het vrije beroep8.

Verenigingen
Onderscheid is verboden bij het lidmaatschap van of de betrokkenheid bij een
werkgevers - of werknemersorganisatie of een vereniging van beroepsgenoten,
alsmede bij de voordelen die uit dat lidmaatschap of uit die betrokkenheid voortvloeien9.
Er zijn een aantal uitzonderingen op dit verbod, zoals de vrijheid van een instelling
op godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag om eisen te stellen, die gelet
op het doel van de instelling, nodig zijn voor de vervulling van een functie; en de
vrijheid van een instelling op politieke grondslag om eisen te stellen, die gelet
6 - Paragraaf 8(1) van AWGB.
7 - De Arbeidsomstandighedenwet.
8 - Paragraaf 6 van AWGB.
9 - Paragraaf 6(1) van AWGB.

55

op het doel van de instelling, nodig zijn voor de vervulling van een functie10. Deze
voorwaarden mogen echter niet leiden tot discriminatie op basis van ras, geslacht,
nationaliteit, hetero- of homoseksuele geaardheid of burgerlijke stand.

Politieke partijen
Hoewel de antidiscriminatiewet discriminatie omwille van politieke gezindheid
verbiedt, kunnen eisen met betrekking tot de politieke gezindheid in redelijkheid
worden gesteld in verband met de vervulling van functies in bestuursorganen en
adviesorganen11. Eisen met betrekking tot de politieke gezindheid kunnen ook in redelijkheid worden gesteld in verband met de vervulling van vertrouwensfuncties12.

Delicten

Door geweld of bedreiging met geweld hetzij


een geoorloofde openbare samenkomst tot het
belijden van godsdienst of levensovertuiging,
hetzij een geoorloofde godsdienstige of levensbeschouwelijke plechtigheid of lijkplechtigheid
verhinderen.
In het openbaar,mondeling of bij geschrift
of afbeelding, aanzetten tot haat tegen of
discriminatie van een groep mensen
Gewelddadig optreden tegen persoon of goed
van mensen wegens hun ras, hun godsdienst of
levensovertuiging []
Een persoon die daar zijn beroep of gewoonte
van maakt.
Twee of meer verenigde personen.
Zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift
of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaten
over een groep mensen wegens hun ras, hun
godsdienst of levensovertuiging [...]
Een persoon die daar zijn beroep of gewoonte
van maakt.
Twee of meer verenigde personen.

56

10 - Paragraaf 6(2) van AWGB.


11 - Paragraaf 5(4) van AWGB.
12 - Paragraaf 5(5) van AWGB.

Gevangenschap

Andere straf

Tot n jaar

(of een)
boete van
3de categorie

Tot n jaar

(of een)
boete van
3de categorie

Tot 2 jaar

(of een)
boete van
4de categorie

Tot n jaar

(of een)
boete van
3de categorie

Tot 2 jaar

(of een)
boete van
4de categorie

Indien u van mening bent dat u slachtoffer bent geworden van discriminatie,
kunt u schrijven naar het College voor de Rechten van de Mens, datervoor zorgt
dat gevallen van rechtstreekse enonrechtstreekse discriminatie bij tewerkstelling,
onderwijs, en de voorziening van goederen en diensten (en werkuren tijdens het
werk) onderzocht worden. Het kan, op grond van een geschreven verzoek, een onderzoek opstarten om te bepalen of discriminatie heeft plaatsgevonden13.
Adres: Kleinesingel 1-3, 3572 CG Utrecht, The Netherlands
Telefoonnummer: +31 (0) 30 888 38 88
Algemeen e-mailadres: info@mensenrechten.nl
Website: http://www.mensenrechten.nl/
Er zijn ook 35 lokale antidiscriminatiebureaus (ADBs) in Nederlandse steden die
zich toeleggen op raciale discriminatie.
Het Landelijk Bureau ter Bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR)

Straf
Delict

Wie contacteren?

Legale bron
IMAN-organisaties
Moslimvrouwenorganisatie AL NISA
http://www.alnisa.nl
Postbus 9
3500 AA Utrecht
Telefoon: 06-26 23 29 88
info@alnisa.nl

Artikel 145 van


de Nederlandse
Strafwet

Artikel 137(d) van


de Nederlandse
Strafwet

EMCEMO
www.emcemo.nl
EersteWeteringplantsoen 2c
1017 SJ
Amsterdam
info@emcemo.nl
0031 (0)20-4288825
0031 (0)20 463 62 22

Artikel 137(c) van


de Nederlandse
Strafwet

SPIOR
Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond
http://www.spior.nl
Teilingerstraat 122
3032 AW Rotterdam
010 466 6989
info@spior.nl

13 - Paragraaf 12(1), (2) van AWGB.

57

LEGAL
OVERVIEWS

59

1. Introduction
2. France
The bans on discrimination in the Labour Code
Prohibition of the discriminations in the Penal Code
Direct discrimination
Hate speech
Criminal offences: attacks on property or individuals
Physical attacks
Property crimes
Verbal assault
Indirect discrimination: French prohibitive legislation towards Muslim women citizens.
How to defend yourself against discrimination?
Contacts

3. The United Kingdom

Discrimination in Provision of Services


Employment
Education
Associations
Political Parties
Public sector equality duty
Criminal Offences
Who to contact?

4. Germany
Services
Employment
Indirect discrimination
Direct discrimination
Positive duty
Exceptions
Education
Hate crimes
Who to contact?

5. Belgium

60

Services
Employment
Recruitment and dismissal
Working conditions
Harassment
Positive discrimination
Exceptions
How to complain

Education
Associations
Hate crimes
Interferences in religious practice
Hate speech
Harassment
Who to contact?

6. The Netherlands

Services
Employment
Education
Associations
Political Parties
Criminal Offences
Who to contact?

7. Sweden
Services
Employment
Education
Financial Aid
Positive duty
Hate crimes
Where to get help?

8. Hungary
Introduction: the Fundamental Law
Services
Employment
Education
Criminal Offences
How to get a legal protection?
Access to counselling and/or legal assistance
Who to contact?

9. Italy
Introduction
Services
Education
Employment
Criminal offences / Hate crimes
How to undertake a legal action?
Who to contact?

61

Introduction
Islamophobia, noun, /zlamfb/: any act of discrimination or act of violence,
verbal or physical, concerning individuals (or institutions) due to their supposed
membership to Islam.

ince 9/11, Muslims towards the world have witnessed an increase of islamophobia which got even more alarming in the European continent in the last
couple of years. Far right parties are achieving scores records and assaults against
Muslims have become commonplace. Also, many persons (either public or private)
abuse their position to discriminate against the citizens, often breaching their national law when doing so.
On the other hand, many NGOs have been created to fight against this dangerous
wave and with the help of partners from eight different European countries, the
IMAN project was born at this aim. We noticed that because of recurring islamophobic speeches from public figures, the Muslim citizens often tend to believe that they
have less right than they actually do and this is the reason why we believed that
these legal overviews can be really helpful. Knowing what is written in your legislation about discrimination can help you defend yourself against discrimination at
work, in the provision of services and even for your access to education. Knowledge
is a weapon especially when it comes to your rights and this documentation will
introduce you to the basic information.

Victimization
It is where you feel you have been treated unfairly because you have brought a
discrimination claim previously.
The key sources of legislative protection in the EU are the Council Directive 2000/43/
EC of 29 June 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin1 and on a higher level the article 9 of the
European Convention of Human Rights which also bounds the EU.
Article 9 of the ECHR reads as follows:
1. Everyone has the right to freedom of thought, conscience and religion; this right
includes freedom to change his religion or belief and freedom, either alone or in
community with others and in public or private, and to manifest his religion or belief, in worship, teaching, practice and observance.
2. Freedom to manifest ones religion or beliefs shall be subject only to such limitations as are prescribed by law and are necessary in a democratic society in the
interests of public safety, for the protection of public order, health or morals, or for
the protection of the rights and freedoms of others.
As we tried to sum up the most important legal sources and the clearest ones, these
legal overviews may not be exhaustive; but the institutions and organisations that
can help you to know more about your rights are numerous and we tried to gather
a maximum of contacts. Do not hesitate to contact them if you have any doubt.

As all the IMAN partner countries are members of the EU, many pieces of legislation
are from European sources and are similar in that sense. For example, we notice
that in every country, the definition of discrimination is multi-faceted, there are different forms of discrimination and all of them are forbidden:
Direct Discrimination:
A person suffers direct discrimination when he or she is treated less favourably than
someone else is treated, has been treated or would have been treated in a comparable situation, if this disadvantaging is associated with sex, transgender identity
or expression, ethnicity, religion or other belief, disability, sexual orientation or age.
Indirect Discrimination
It occurs wheresomeone is disadvantaged by the application of a provision, a criterion or a procedure that appears neutral but that may put people of a certain
religion or belief at a particular disadvantage.
Harassment
Harassment is conduct that violates a persons dignity and that is associated with
one of the grounds of discrimination, including having a certain religion or other
belief.

62

1 - http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32000L0043:en:HTML

63

France

he Act of 1st July 1972 dealing with the fight against racism introduced into
our legal system the repression of racially-motivated offences and other racist behaviours. This legal arsenal has been reinforced and completed on a regular basis
by new legislative reforms over the years.
This framework consists in two parts: offences specifically related to racism and offences committed with the aggravating circumstance of having a racist motivation,
thus making the penal sanction stricter.

Prohibition of the discriminations in the Penal Code


Offences specific to islamophobic acts referred to and penalized in the Penal
Code are twofold: on one hand, press offences committed because of peoples affiliation or non-affiliation to a particular religion; and on the other hand, discriminations because of the same motives.

Direct discriminations
The following acts of discrimination based on the actual or assumed membership
or lack of membership of a particular religion are punished to three years of prison
and by a fine of 45 000 euros (articles 225-1 and 225-2 of the PenalCode) :
Refusing to supply goods or services (access to a restaurant, to a sports club,
to a bank),
Restricting the exercise of an economic activity,
Refusing to hire, sanction, dismissal,
Subordinating the supplying of a good or a service,
Subordinating an offer of employment, an internship application or a training
period (e. g., subordinating access to a traineeship to the removal of the hijab).
Refusing to accept someone in one of the internships provided for in the
2nd paragraph of the article L.412-8 in the Social Security Code (internships
carried out by pupils and/or students of the secondary, technical and higher
education),
Discriminatory refusal to supply a good or a service committed in a public
space (restaurant, sports club, bowling) or aiming at prohibiting its access, is
punished by imprisonment of 5 years and a fine of 75.000 .

Concerning the fight against islamophobia, we will focus on the offences specific
to anti-Muslim acts and on the offences committed with the aggravating circumstance of targeting people because of their religion.

The bans on discrimination in the Labour Code


In the field of employment, there also exists a legislation which protects individuals against islamophobic behaviours through provisions which both guarantee
the religious expression within the company subject to certain limitations, and
prohibit an penalize discriminatory acts.
Article L1121-1 and articleL1133-1 of the Labour Code provide that only the differences
in treatment and the restrictions on the right justified by the nature of the work and
proportional to the aim sought are valid.
Article L1132-1 deals with the prohibition of discriminations in recruitment and in
hiring, but also the prohibition of sanctions, dismissals and any other discriminatory measure whether it is direct or indirect and lastly discriminations within your
career development.

Some discriminatory acts based on the actual or assumed membership or lack of


membership of a particular religion committed by representatives of the public
authority or in charge of a public service mission committed in the performance of
their official duties are punished by imprisonment of five years and a fine of 75.000
.

Article L1132-3 specifies that no employee can be sanctioned, dismissed or subject


of a discriminatory measure for having reported discriminatory acts or for having
recounted them.
Article L1321-3 recalls that the internal rules of companies or institutions cannot
contain provisions that contradict laws and regulations in force; neither can they
contradict conventions and collective labour agreements applicable in the undertaking or establishment or any other obstacle to the individual freedoms as protected
by the French law.

64

65

The prohibition against hate speech by the Act of 29 July 1881


Abuses of freedom of expression at the expense of a religious group forbidden by
the Penal Code are as followed:

Offence
Incitement
to
discrimination,
to
hatred or to
violence

Penalty

Not-Public

Public

Not-Public

Insult
Public

Imprisonment of one
year and/or a fine of
45.000

article R.625-7 of the


Penal code

article 24 paragraph 8
of the Act of 29 July 1881

A fine of 750

article R.624-4 of the


Penal code

article 33 paragraph 3
of the Act of 29 July 1881

Not-Public

Imprisonment of one
year and/or a fine of
45.000

article 32 paragraph 2
of the Act of 29 July 1881

Public

A fine of 750

article R.624-3 of the


Penal code

Defamation

Criminal offences: attacks on property or individuals


The offences enumerated in the Penal code, where they are committed with the
aggravating circumstance of targeting one or several persons on ground of their
assumed or actual affiliation or non-affiliation to a specific religion have their penalties increased.

66

Offence

Penalty

Manslaughter

Life imprisonment instead of 30 years

Torture and acts of barbarity

Imprisonment of 20 years instead of 15


years

Assault and battery involuntarily resulting in death

Imprisonment of 20 years instead of 15


years

Acts of violence resulting in mutilation


or permanent disability

Imprisonment of 15 years instead of 10


years and a fine of 150.000 instead
of 75.000

Acts of violence resulting in a complete work disability of more than 8


days

Imprisonment of 5 years and a fine


of 75.000 instead of 3 years and
45.000

Acts of violence resulting in a complete work disability of less than or


equal to 8 days

Imprisonment of 3 years and a fine of


45.000 instead of 1.500

Legislation

Imprisonment of one
year and/or a fine of
45.000

Imprisonment of 6
months and/or a fine of
22.500

Physical attacks

Property crimes

Criminal damage to
private property

Imprisonment of 3 years instead of 2


years and a fine of 45.000 instead
of 30.000

Criminal damage to a place


of worship

The penalty is increased to imprisonment of 5 years and a fine of 75.000

67

Verbal assault

How to defend yourself against discrimination?

Threats of committing a crime


against people

Imprisonment of 2 years instead of 6


months and a fine of 3.000 instead
of 7.500

Death threats

Imprisonment of 5 years instead of 3


years and a fine of 75.000 instead
of 45.000

Threats of committing a crime with


the order to satisfy a condition

Imprisonment of 5 years instead of 3


years and a fine of 75.000 instead
of 45.000

Death threats with the obligation


to satisfy a condition

Imprisonment of 7 years instead of 5


years and a fine of 100.000 instead
of 75.000

When someone gets discriminated against, they have to communicate the facts
which suggest the existence of a direct or indirect discrimination, as defined in the
1st article of theAct of 27 May 20084. Then, the person accused of discrimination will
have to prove with objective elements that their decision was justified.

Contacts
In case of discrimination experienced in the working environment, whether
you are a candidate, in a training period, an employee or an intern, you may turn to:
- Trade union organisations,
- Associations regularly constituted for at least five years aiming at
fighting discriminations.
The Humanrights defender :

For more information, please refer to the detailed articles on Legifrance website2.

Indirect discrimination: French prohibitive legislation


towards Muslim women citizens
The Act of 15 March 2004 governing, in pursuance to the principle of secularism
(lacit), the wearing of symbols or clothing denoting a religious belonging in primary and secondary schools, which came into force in September 2004.

www.defenseurdesdroits.fr/contacter-votre-delegue
7 rue Saint-Florentin
75409 Paris Cedex 08
09 69 39 00 00
IMAN organisations

The Act of 11 October 2010 prohibiting the concealment of the face in public space,
which came into force on 11 April 2011.

CCIF - Collectif contre lislamophobie en France


www.islamophobie.net
BP 70233
75 463 Paris Cedex 10
09.54.80.25.93
contact@islamophobie.net

The Chatel circular of 27 March 2012 concerning the guidelines and instructions for
the preparation of the back-to-school season 2012 which contains a recommendation to prohibit the wearing of religious signs for the chaperoning parents and
which can be viewed on the website of the Ministry of National Education3. It has no
intrinsic legislative value and only serves as a recommendation to the primary and
secondary public education staff.

EMF Etudiants musulmans de France


www.emf-asso.com
www.emf-asso.com/index.php/contact-us

These three texts were written following polemics about the Islamic veil and clearly target Muslim women citizens.

68

2 - http://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?idArticle=LEGIARTI000006417561&idSectionTA=LEGISC
TA000006165276&cidTexte=LEGITEXT000006070719&dateTexte=20100209
3 - http://www.education.gouv.fr/pid25535/bulletin_officiel.html?cid_bo=59726

4 - http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000018877783

69

The United Kingdom

t is mainly covered under the Equality Act (2010) which prohibits discrimination based on religion or belief5.
The law prohibits different types of discrimination, including:
Direct discrimination6 or harassment7
Indirect discrimination8
Victimisation9

Discrimination in Provision of Services


It is illegal for a person to refuse to provide a service to you when you require
that service, because you are of a particular religion or appear to be of a particular
religion. It is also illegal for them to give the service to you on different terms than
another person, or to terminate the service, because of your religion10. It includes
the case of housing and protects people from possible acts of discrimination from
their lessor.
It also protects employees from discriminations from part of their employers with
regards of the terms of their employment contract and the arrangements they
make for deciding who to offer employment to for instance (for further information,
please visit: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2010/15/section/39).

Employment
It is also prohibited for your employer to instruct, cause or induce another person to discriminate against, harass or victimise you in your employment, based on
your religion or belief11. Moreover, during your employment, your employer has a
duty to take reasonable steps to prevent colleague, client, or other third party from
harassing you, as long as the employer has knowledge of the occurrence of previous harassment on at least two occasions (either by the same person or different
people)12. Such acts may make your employer liable.

70

5- Section 4 of the Act enlists protected characteristics, which include race and religion. Section 9 and
10 define race and religion or belief.
6 - Section 13 of the Equality Act 2010.
7 - Section 26 of the Act.
8 - Section 19 of the Act.
9 - Section 27 of the Act.
10 - Section 29 and 30 of the Act (extending to immigration control).
11 - Section 111 of the Act.
12 - Section 40 of the Act.

In addition, an employer must not discriminate, victimise or harass an employee in


relation to an occupational pension scheme (unless they have the power to make
the necessary alterations).13

Exceptions
A person does not contravene the above provisions that apply to employment
if they require employees to be of a particular religion due to the nature of the
work or the employment is for the purpose of an organised religion (e.g. a church
requires that a priest must be Christian), as long as the application of this requirement is a proportionate means of achieving a legitimateaim or the requirement is
applied so as to avoid conflicting with the strongly held religious convictions of a
significant number of the religions followers.

Education
The responsible body of a school to which this section applies must not discriminate against or victimise a pupil or even an applicant in the way they choose to
admit a person as a pupil14.
Also, they must not harass a pupil or a person applying to be admitted as a pupil
and these people must not be victimised for the acts of parents or siblings15. The
same prohibitions apply for students in higher education.

Associations16
An association is prohibited from discriminating against or victimising you when
applying for membership:
- when deciding on the arrangements for choosing who to admit to the
association,
- when deciding the terms of whether to accept you as a member, or
- by deciding not to admit you as a member17.

13 - Sections 61 and 62 of the Act.


14 - Sections 85(2) and 85(5) of the Act.&Sections 85(1) and 85(4) of the Act. School includes state
schools and independent schools (section 85(8)).
15 - Section 85(3) of the Act.&Section 86 of the Act.
16 - The definition of association is an association of persons with at least 25 members section 107.
17 - Section 101 of the Act.

71

If you are a member of an association, it is prohibited from discriminating against


or victimising you18:
- in the way it gives you access, or by not giving you access, to a benefit,
facility or service;
- by depriving you of membership or varying your terms of membership;
- by subjecting you to any other detriment19.

Political parties
A political party must not refuse membership to you, or grant membership to you
on less favourable terms (e.g. charging you a higher membership rate), because of
your religion or belief.
A political party must not offer membership terms, benefits and services that are
discriminatory (e.g. if the party imposed a condition on you which is harder for you
to comply with because of your religion or belief, for example, compelling you to
attend a set number of meetings taking place during the time of Friday prayer, this
would be indirect discrimination unless the party can show that the condition is
objectively justified).
Political parties must not discriminate in allowing members to participate in their
activities e.g. if the political party tells a member who is Muslim that the party
does not want them to campaign on its behalf by knocking on doors gathering
peoples views, this would probably be direct discrimination20.

Public sector equality duty


Public authorities and individuals exercising public functions have a duty to take
steps to advance equality21. Advancing equality means taking steps to remove or
minimise disadvantages suffered by persons who share a protected characteristic,
to meet the needs of these persons and to encourage them to participate in public
life or in any other activity in which participation by such persons is disproportionately low.

Criminal offences
Physical or verbal abuse because of religion or belief:
Its a criminal offence to attack you because of your religion or belief, or because
of your lack of religion. This includes both physical and verbal abuse.
A religiously aggravated hate crime is a criminal offense committed against persons or property that is motivated, in whole or in part, by the offenders hostility to
the victims religion or perceived religion22.
An offence is religiously aggravated if:
(a) at the time of committing the offence, or immediately before or after doing so,
the offender demonstrates towards the victim of the offence hostility based on the
victims membership (or presumed membership) of a religious group; or
(b) the offence is motivated (wholly or partly) by hostility towards members of a
religious group based on their membership of that group.
In addition to standard physical violent attacks, these offences can be considered
as aggravated offences:
Threatening behaviour (including verbal or written threats or abuse
abusive or threatening emails, leaflets, text messages, mass mailings, posters), hoax bombs, etc.
Harassment and stalking
Causing fear of violence or distress
Property damage
Stirring up religious hatred23
The Racial and Religious Hatred Act, 2006 lists a number of acts that are prohibited
where the person has the intention to stir up religious hatred.
Please note there are exceptions for criticism of religious beliefs or sexual conduct.
For more details about the content of the Equality act (2010), please visit:
http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2010/15/contents

Who to Contact?
If you think you have suffered discrimination or hate crime, we recommend you
to contact one of the following:

72

18 - Sections 101(2) and (6) of the Act.


Please visit http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2010/15/part/7/crossheading/membership-etc for further information about association membership
19 - Sections 101(2) and (6) of the Act.
20 - The law applies to parties at a national, regional, constituency and local level and to people working for them or taking decisions regarding the partys membership and activities. Please visit http://
www.equalityhumanrights.com/your-rights/employment/guidance-workers for further information.
21 - Part 11, section 149.

22 - Religious group is defined in Section 28(5) of the Crime and Disorder Act 1998.
23 - Racial and Religious Hatred Act, 2006.

73

Equality Advisory Support Service:


0808 800 0082
http://www.equalityadvisoryservice.com

Germany

rotection against discrimination in Germany is mainly provided under the


Basic Rights, General Law on Equal Treatment and the Work Constitution Act.
Citizens Advice Bureau
http://www.citizensadvice.org.uk

Inter Faith Network:


Promoting good relations between people of different
faiths.
www.interfaith.org.uk
Telephone: 020 7931 7766
Fax: 020 7931 7722
Email: ifnet@interfaith.org.uk
IMAN organisations

1963 - 2013

Federation Of Student Islamic Societies:


www.fosis.org.uk
38 Mapesbury Road
London
NW2 4JD
02084524493
info@fosis.org.uk

Services
It is prohibited to discriminate on the basis of religion:
in the provision of public services by public authorities25.
in the provision of goods or services by public authorities, such as water,
electricity, gas or transport through private companies.
in all provision of goods and services to the public involving legal transactions, such as restaurants, shops, transport, etc26.
(However, this prohibition does not apply to legal relations of a personal kind or if there is a special
relation of confidence between the parties concerned27.)

in providing social advantages and protection, including social welfare


benefits and health care28.
in transactions involving housing either by public or private bodies.
(However, this does not apply to landlords or landladies who rent out fewer than 50 flats29.)

Mend UK:
www.iengage.org.uk
http://iengage.uk.net/contact-us
info@mend.org.uk

Muslim Council of Britain:


http://www.mcb.org.uk
The Muslim Council of Britain
PO Box 57330, London E1 2WJ, United Kingdom
0845 26 26 786 | E: admin@mcb.org.uk

74

All individuals have the right to equality before the law, regardless of religious belief, and the right to freedom of discrimination on the basis of religion or presumed
religion24.

Exceptions
Differences in treatment in housing is permissible where it is necessary in order
to create and maintain socially stable structures of inhabitants and balanced structures of settlement and balanced economic, social and cultural relations.
Difference in treatment on the ground of religion in the provision of private insurance is admissible if it is based on acknowledged principles of calculations adequate to the risks, especially on actuarial evaluation based on statistical data30.
24 - Basic Law (Grundgesetz), Article 3.1, Article 3.3.
25 - Basic Law (Grundgesetz), Article 3.1, Article 3.3.
26 - General Law on Equal Treatment, Section 19.1(1).
27 - General Law on Equal Treatment, Section 19.5(1).
28 - Social Code I (Sozialgesetzbuch I), Section 33c.&General Law on Equal Treatment, Article 1 Part 1 2
29 - General Law on Equal Treatment, Section 19.5(3)
30 - General Law on Equal Treatment, Section 19.3 and Section 20.2.

75

Employment
The prohibition on discrimination applies to all sectors of employment, including
private sector, public sector, civil service and self- employment.

Indirect Discrimination
Employers have to pay due consideration to the fundamental right to freedom
of religion for example, an employer should allow employees a break for prayers,
unless it would cause disruption to the process of production31.
However, if an employer dismisses an employee because of his or her refusal to
handle alcoholic beverages on grounds of religious convictions, this might be justified if the employee cannot be usefully occupied in other tasks without great difficulties32.

Direct Discrimination
It is prohibited to:
discriminate on the basis of religion in the provision of access to employment, including job advertisements, application procedures, job interviews, selection criteria and conditions of recruitment33.
discriminate on the basis of religion when negotiating employment
contracts terms and conditions (of employment and working conditions,
earnings, fringe benefits, social security benefits).
discriminate on the basis of religion in connection with questions of career advancement, including promotion, transfer to another post for a
longer period of time or assignment of new functions within the same job.
dismiss an employee based on his religion or religious practice34.
discriminate in access to civil service employment on the grounds of
religion35.
discriminate in access to membership of, and involvement in, an organisation of workers or employers, or any organisation whose members
carry on a particular profession, including the benefits provided for by
such organisations36.
discriminate in access to and the terms of occupational pension schemes.

76

31 - Land Labour Court (Landesarbeitsgericht) Hamm, 18 January 2002, 5 Sa 1782/01.


32 - Federal Labour Court (Bundesarbeitsgericht), BAG 2 AZR 636/09.
33 - General Law on Equal Treatment, Section 11.
34 - Law on Protection against Dismissal (Kndigungsschutzgesetz).
35 - Section 9 Federal Law on the Civil Service (Bundesbeamtengesetz), Section 67 Federal Employee
Representation Law.
36 - General Law on Equal Treatment, Section 18.2.

Positive Duty to Protect against Discrimination


Employers37, work councils38 and executives39 must ensure that all employees are
treated in conformity with the principles of law and fairness, and in particular that
nobody is discriminated against because of religion.
Employers have the duty to take the appropriate measures to protect employees
against discrimination by third parties.They are also under a duty to provide appropriate measures of protection against and prevention of discrimination. They
have to educate employees as to principles of non-discrimination40.

Exceptions
Discrimination may be justified on the basis of the avoiding of dangers, the prevention of damage, or protection of the intimate sphere or personal security.
Discrimination may be justifiable where, by reason of the nature of the particular
occupational activities concerned or of the context in which they are carried out, a
characteristic constitutes a genuine and determining occupational requirement
e.g. a church requires that a priest must be Christian (provided that the objective
is legitimate and the requirement is proportionate)41.

Education
It is prohibited to discriminate on the basis of religion in the provision of education42, both for public education and education provided on the basis of a private
contract.

Vocational Education and Training


It is prohibited to discriminate on the grounds of religion in giving benefits concerning the access to all forms and levels of vocational guidance, vocational training,
vocational advanced training, vocational retraining including practical work experience43.

37 - Section 67 Federal Employee Representation Law (Bundespersonalvertretungsgesetz).


38 - Section 75.1 Work Constitution Act (Betriebsverfassungsgesetz).
39 - Section 27.1 Law on Bodies of Executives (Sprecherausschussgesetz).
40 - General Law on Equal Treatment, Section 12.4, Section 12.1 &Section 12.5
41 - General Law on Equal Treatment, Section 20.1, Sections 8 and 9.
42 - General Law on Equal Treatment, Section 2.1(7).
43 - Social Code IV (Sozialgesetzbuch IV), Section 19a.

77

Prayer in Schools
A school may legally refuse to provide a prayer space for pupils where it feels doing so may constitute a breach of the peace of the school, where religious
conflicts have previously been the consequence of the prayer of the pupil44.

Hate crimes
When criminal offense committed against persons or property are motivated, in
whole or in part, by the offenders hostility to the victims religion or perceived religion then the degree of penalty might increase.

Criminal Offence

Penalty

Disseminate written materials which incite hatred


against segments of the population or a religious
group, which call for violent or arbitrary measures
against them, or which assault the human dignity
of others by insulting, maliciously maligning or
defaming segments of the population or a
religious group.

3 months to
5 years

Disseminate such written materials, publicly


display, post, present, or otherwise make them
accessible, offer, supply or make them accessible
to a person under eighteen years; or produce,
announce, commend or undertake to import or
export them, in order to use them or copies
obtained from them or facilitate such use by
another.

Legal Source

German Criminal Code,


Chapter 7, Section 130 Agitation of the People
3 years or a
fine

Disseminate a presentation of such materials


by radio, media services, or telecommunication
services.

Criminal Offence

Penalty

Legal Source

Destroy objects of veneration of a


religious society existing in the state or
property dedicated to religious service,
or tombstones.

3 years or a
fine

German Criminal Code,


Chapter 27, Section 304

Intentionally and in a gross manner disturb


a religious service or an act of a religious service
of a religious society located in Germany.

3 years or a
fine

Commit insulting mischief at a place


dedicated to the religious services of a
religious society located in Germany.

3 years or a
fine

Steal property that is used in religious


services or for religious veneration from
a building or space used for the practice of
religion.

3 months to
10 years

Publicly or through dissemination of writings


insult the content of others religious faith or
faith related to a philosophy of life in a manner
that is capable of disturbing the public peace.

3 years or a
fine

GermanCriminal Code,
Chapter 11, Section 166

Who to Contact ?
German Criminal Code,
Chapter 11, Section 167
If you experience discrimination or harassment in your workplace, contact the
competent body within your enterprise, or a trade union representative. Please
note there is a time limit of two months for claiming damages in labour or civil law
so you should contact them promptly after any incident of discrimination.
German Criminal Code,
Chapter 11, Section 243 4

For legal advice, counselling and information you can contact the Federal AntiDiscrimination Agency. This service is not subject to any prior conditions, fees, or
time limits. People affected by discrimination can contact the agency by telephone,
e-mail, letter or fax.
It is also possible to arrange a private meeting with counsellors.
Phone: 030185551865
https://www.antidiskriminierungsstelle.de/DE/Service/Kontakt/beratungsformular_node.html

78

44 - Federal Administrative Court (Bundesverwaltungsgericht), 6 C 20.10, 30.11.2011.

79

Belgium

IMAN organisations

IslamischeGemeinschaftMilliGrs, Rechtsabteilung
Tel.: (0049) 0221/ 9422400,
Fax: (0049) 0221/942240119
Address: Merheimerstr. 229, 50733 Kln
Email: recht@igmg.de
Federation against Injustice and Racism FAIR e.V.
Address: Luxemburger Str. 19, 50674 Kln
Email: baltas@fair-int.de, info@fair-int.de

s Belgium is a federalist state, the legal framework for non-discrimination


is divided between federal laws and a variety of laws enacted by Belgiums territorial Regions and linguistic Communities.
Article 11 of the Belgian Constitution sets out a general principle of non-discrimination. Protection against discrimination under Belgian law is mainly set out in three
Acts adopted on 10 May 2007. First, the Federal Act amending the Act of 30 July
1981 (the Racial Equality Federal Act), the Federal Act pertaining to fighting certain forms of discrimination, (the General Anti-discrimination Federal Act) and
the Law Against Racism and Xenophobia 1981 (Moureaux Law) amended in 1994.
The General Anti-Discrimination Law forbids discrimination on the basis of faith or
personal belief45.

Religious Dress in Public Spaces


The Act of 23 July 2011 prohibits covering the forehead, the cheeks, the eyes, the
ears, the nose and the chin in public. Consequently, the niqab or burka is forbidden.
The penalty ranges from a fine to up to seven days imprisonment.

Services
Provision of Goods or Services
It is prohibited for any person to discriminate on the basis of religion or belief in
the provision of goods or services available to the public46.
It is also prohibited to discriminate on the basis of religion or belief:
in the provision of housing.
in the provision of health care, social security and social benefits.
in access to participation in economic, social, cultural, or political activities open to the public47.

80

45 - Article 3, General Anti-Discrimination Law.


46 - General Anti-Discrimination Law.
47 - General Anti-Discrimination Law.

81

In the Walloon region, discrimination in the areas of vocational guidance, socio-professional integration, the placement of workers, the allocation of aid for the promotion of employment and vocational training in both the public and the private sectors is forbidden48. For example, a caf that refused to serve a customer because
she was wearing a headscarf was found guilty of discrimination49.
In the region of Brussels-capital, its required that both public employment offices
and private employment agencies respect a general requirement of non-discrimination50.

Employment
The following are prohibited under Belgian federal law, in both the private and
the public sectors:

direct discrimination
indirect discrimination
harassment or intimidation
an instruction to discriminate.51

Recruitment & Dismissal


It is prohibited for an employer to discriminate on the basis of religion or belief
during the recruitment process.
An employer is prohibited from dismissing an employee on the grounds of religion
or belief. An employer cannot dismiss an employee or unilaterally change his or her
working conditions on the basis that he or she has filed a complaint, or appeared
in Court (either in person or as a witness) in relation to a claim of discrimination
under the Anti-Discrimination Acts (unless the termination or unilateral change is
unrelated to the complaint or court action).

The City of Charleroi has banned teachers from wearing visible religious, political
or philosophical symbols including Islamic headscarves on school property on the
grounds that it violates the principle of neutrality towards religion and impeded
pupils freedom of thought. The Council of State ruled that this did not constitute
discrimination.

Harrassment
Victims of harassment must have recourse to the Act of August 4 1996, which covers the welfare of employees while undertaking their professional activity.

Positive discrimination
Affirmative action is permitted if the following conditions are fulfilled:
there must be an apparent inequality;
the abandonment of this inequality must be the objective of the affirmative action;
the positive action must be temporary and must stop when the objective (i.e. equality) is reached;
the positive action must not harm another individuals rights.

Exceptions
Organisations based on religion or belief can make a distinction on the ground
of religion or belief if that is necessary in regard to the context or the nature of the
activity.

How to complain
Working Conditions

Employees may file a complaint with the Social Inspection Services or the Center
for the Equal Opportunities and Opposition to Racism.

It is prohibited for an employer to discriminate with respect to promotion opportunities or working conditions.
The Labor Court of Tongres held that a woman who had been dismissed by the
Hema store in Flanders after customers complained about her headscarf had been
discriminated against. The court awarded her six months salary in compensation.

82

48 - Decree of 27 May 2004 on Equal Treatment in Employment and Professional Training.


49 - Brussels Court, 25.01.11.
50 - Ordinance on the Joint Management of the Labour Market in the Region of Brussels-Capital26/06/2003.
51 - General Anti-Discrimination Law.

Education
It is illegal to discriminate in the provision of primary or secondary education
based on religion or belief. It is also illegal to discriminate in the provision of access
to all types and to all levels of vocational guidance, vocational training, advanced
vocational training and retraining, including practical work experience.

83

In public schools in Flanders, teachers of Islam in religious classes may wear the
headscarf during class and also outside the classroom as long as they are exercising their function of religion teacher.

Associations
It is prohibited to discriminate on the basis of religion or belief with regards tomembership of or other involvement in a trade union, federation of employers or
other organization based on professional status, including the benefits offered by
such organizations.

Hate crimes
Physical violence
Where the following acts of violence against persons or property are perpetuated with the motivation, by the offenders hostility to the victims religious convictions, judges are permitted to either double the minimum penalty or add two years
of prison time:52

indecent assault
rape
murder
manslaughter
intentional injury
non-assistance to a person in danger
violation of the personal liberty and of the inviolability of private property
harassment
violation of tombs or burial
arson
destruction of personal possessions or property.

Interference in Religious Practice


It is prohibited to interfere in religious practice through violence, threats, property destruction, or other disruptions53. The punishment is a fine or up to 3 months
imprisonment. If the offense causes serious physical harm, up to 5 years imprisonment.

84

52 - Anti-Discrimination Law, arts. 33-42 (Belgium, 2007).


53 - Criminal Code, art. 142 (Belgium, 1867).

Hate Speech
Incitement to discrimination, segregation, hatred or violence against a person
or group on account of his or her religion is prohibited54. It applies to speech or
conduct that occurs in a public meeting or place, or in the presence of several
people, or in a non-public place where people are entitled to meet, in the presence
of an offended person and before witnesses, or in documents that have been displayed, distributed or disseminated to several people.
There must be an intention to stir up hatred, discrimination or segregation and the
speech has to have a disdainful or hateful range55.

Harassment
Harassment - unwanted conduct related to a protected criterion, taking place
with the purpose or effect of violating the dignity of a person and of creating an intimidating environment - is a criminal offence56. Complaints can only be prosecuted
if lodged by the person claiming to be the victim.
It is a criminal offence to participate in organisations that promote and incite to
racial discrimination57. The member of the association or group advocating for racial discrimination has to know that the activity of the association or group is to
advocate for racial discrimination, and has to have the will to participate in those
activities58.

Who to contact?
Walloon Region and French Community
The Centre for Equal Opportunities and Opposition to Racism is a public institution that aims to promote equality of opportunity and to combat all forms of discrimination, exclusion, restriction or preferential treatment.
The Centre receives discrimination complaints, provides information and support
to victims of discrimination; provides advice to organizations or individuals upon
request, and monitors and reports on discrimination issues. It can file a civil or criminal complaint against the alleged offender, with the consent of the alleged victim.

54 - Criminal Code, art. 444 (Belgium, 1867).


55 - Decision no. 17/2009, para. B.74.5; decision no. 40/2009, para. B.70.2.
56 - Art. 442bis penal code (inserted 1998).
57 - Article 22, Racial Equality Federal Act.
58 - Decision no. 17/2009, para. B.82.7; decision no; 40/2009, para. B.44.3.

85

The Netherlands

You can also find 13 Equal Treatment Offices in the larger cities of Flanders.
Website: http://www.diversiteit.be/?setLanguage=3
Phone: +32 (0)2/212 30 00
IMAN organisations
KIF KIF
http://www.kifkif.be
Algemeen secretariaat Kif Kif
TIMMERWERFSTRAAT 40
2000 ANTWERPEN
Tel: 03/667.69.33
Mail: info@kifkif.be
Bank: 001-3569457-30
FEMYSO
Forum of European Muslim Youth and Student Organisations
Rue Archimde 50, 1000 Bruxelles, Belgium
Tel: +32 2 280 69 21
http://www.femyso.org/

rotection against discrimination under Dutch law is mainly provided under the General Equal Treatment Act of 2 March 1994 (GETA)59 which guarantees
Equal treatment of persons irrespective of their religion, belief, political opinion,
race, sex, nationality, [] 60. Discrimination under the Act includes direct and indirect discrimination61.
In addition, the new Dutch Constitution adopted in 1983 states that All persons in
the Netherlands shall be treated equally in all circumstances. Discrimination on the
grounds of religion, belief, political opinion, race, or sex or on any other grounds
whatsoever shall not be permitted.62

Services
It is unlawful to discriminate in offering goods or services, in concluding, implementing or terminating agreements relating to provision of goods or services, and
in providing educational or careers guidance if such acts of discrimination are committed:
a. in the course of carrying on a business or practising a profession;
b. by the public sector;
c. by institutions which are active in the fields of housing, social services,
health care, cultural affairs or education, or
d. by private persons not engaged in carrying on a business or practising
a profession, insofar as the offer is made publicly63.

Employment
Section 5 of the General Equal Treatment Act 1994Act states that it is unlawful to
discriminate in or with regards to:
a. advertisements for job vacancies and procedures leading to the filling
of vacancies;
b. job placement;
c. the commencement or termination of an employment relationship;
d. the appointment and dismissal of civil servants;

86

59 - As amended in 2004.
60 - Chapter 1 of GETA.
61 - Section 1a of GETA.
62 - Article 1 of the Dutch Criminal Code.
63 - Section 6 of GETA.

87

e. terms and conditions of employment;


f. permitting staff to receive education or training during or prior to employment;
g. promotion;
h. working conditions.
If an employer terminates an employees contract of employment in contravention
of section 5 of GETA or on the grounds that the employee has invoked section 5, the
termination may be void.
The right of an employee to void the termination of employment lapses two months
after the termination of the employment relationship and the right to institute legal
proceedings in connection with voidance lapses six months after the date on which
the employment relationship was terminated64.
Employers also have a positive obligation to prevent and combat discrimination65.
Employment under the various Acts must be understood broadly: it covers both
public and private sector employment; it ranges from the recruitment stage to dismissal and covers self-employment.

Education
It is unlawful to discriminate in or with regard to the conditions for and access to
the professions and opportunities to pursue such professions or for development
within them66.

Associations
It is unlawful to discriminate with regard to membership of or involvement in an
employers organisation or trade union, or a professional association, or with regard to the benefits which arise fromsuch membership or involvement67.
There are some exceptions to this prohibition such as the freedom of an organisation or association founded on religious or ideological principles to impose requirements which, having regard to its purpose, are necessary to meet its founding
principles; and the freedom of an organisation or association founded on political
principles to impose requirements which, having regard to its purpose, are necessary to meet its founding principles68. Such requirements may not however lead to
discrimination on the sole ground of race, sex, nationality, heterosexual or homosexual orientation or civil status.

88

64 - Section 8(1) of GETA.


65 - The Act on Working Conditions (Arbeidsomstandighedenwet).
66 - Section 6 of GETA.
67 - Section 6a(1) of GETA.
68 - Section 6a(2) of GETA.

Political parties
Whilst in general, the law on anti-discrimination prevents discrimination on the
ground of political opinion, requirements governing political opinion may reasonably be imposed in connection with appointments to administrative or advisory
bodies69. Requirements governing political opinion may also reasonably be imposed
in connection with appointments to confidential posts70.

Criminal offences
Penalty
Criminal Offence

Imprisonment

Other

Preventing by violence or by threat


of violence either a lawful public gathering
intended to profess a religion or a belief,
or a lawful ceremony for the professing of
a religion or a belief, or a lawful funeral
service from taking place.

Up to
one
year

(or a) fine
of the 3rd
category

Incitement against a communitypublicly,


orally or in writing or image.
Violence against person or property on the
grounds of their race, religion or beliefs []

Up to
one
year

(or a) fine
of the 3rd
category

When making it their profession or habit.


Where two or more people act in asso
ciation.

Up to 2
years

(or a)fine
of 4th
category

Publicly, verbally or in writing or image,


deliberately expressing oneself in a way
insulting of a group of people because of
their race, their religion or belief []

Up to
one
year

(or a) fine
of the 3rd
category

When making it their profession or habit


Where two or more people act in asso
ciation

Up to 2
years

(or a) fine
of 4th
category

69 - Section 5(4) of GETA.


70 - Section 5(5) of GETA.

Legal Source

Article 145 of
the Dutch Penal
Code

Article 137(c) of
the Dutch Penal
Code

Article 137(c) of
the Dutch Penal
Code

89

Sweden

Who to contact?
In the event that you feel you have been subject to discrimination, you should
write to the Netherlands Institute for Human Rights which is responsible for examining cases of direct and indirect discrimination in employment, education and
the provision of goods and services (and working hours in employment). It may, in
response to a request in writing, conduct an investigation to determine whether
discrimination has taken or is taking place71.
Postal address: Kleinesingel 1-3, 3572 CG Utrecht, The Netherlands
Telephone: +31 (0) 30 888 38 88
General email address: info@mensenrechten.nl
Website: http://www.mensenrechten.nl
There are also 35 local anti-discrimination bureaus (ADBs) in Dutch cities which focus on racial discrimination.
The Dutch National Bureau against Racism (LBR)

he main source of legal protection against religious discrimination is the


Discrimination Act (SFS 2008:567), which prohibits discrimination related to a persons actual or presumed religion or other belief, or related to a persons association with persons of a particular religion or belief. Different forms of discrimination
are prohibited:
Direct Discrimination
Indirect Discrimination
Harassment
Victimization (It is prohibited to undertake any act, statement or omission to act, based on an individuals religion or belief, which leads to a
damage or a sense of discomfort for that individual.)72

IMAN organisations
Moslimvrouwenorganisatie AL NISA
http://www.alnisa.nl
Postbus 9
3500 AA Utrecht
Telefoon: 06-26 23 29 88
info@alnisa.nl
EMCEMO
www.emcemo.nl
EersteWeteringplantsoen 2c
1017 SJ
Amsterdam
info@emcemo.nl
0031 (0)20-4288825
0031 (0)20 463 62 22
SPIOR
Stichting Platform Islamitische Organisaties Rijnmond
http://www.spior.nl
Teilingerstraat 122
3032 AW Rotterdam
010 466 6989
info@spior.nl

90

71 - Section 12(1), (2) of GETA.

Services
It is prohibited for anyone (individual, company, association, etc.), whether public
or private, who supplies goods, services or housing to the general public (outside
the private and family sphere) to discriminate against a person on grounds of that
persons religious belief by not dealing with that person under the terms and conditions normally applied by the person in the course of his or her business with other
persons.
This includes health, medical care, housing, social insurance, unemployment insurance, social services, public transport, leisure facilities and state financial aid for
studies73.
In the case of a private business or public administration, it is a criminal offence to
treat customers unfavourably because of their religion74.
However, a private person can lawfully discriminate in the provision of services as
long as the provision stays within a small group of people.
For example, where an individual is selling an apartment and they have two possible buyers, the seller can chose the lower bid for religious reasons. As long as it is
the sellers decision and the real estate agent treats both buyers equally, there is no
unlawful discrimination under Swedish law.

72 - Discrimination Act, Chapter 2, Sections 18 and 19.


73 - Discrimination Act, Chapter 2, Sections 12, 13 and 14.
74 - Swedish Penal Code. Chapter 16, Section 9.

91

It is prohibited for any organiser of a public gathering, or any collaborator of such


an organiser, to discriminate against a person on grounds of his or her religious
belief by refusing him or her access to the public assembly or gathering under the
terms and conditions normally applied to other persons75.

Employment
Employers are prohibited from discriminating against, victimizing or harassing
an employee based on his or her religion or belief76. A general rule which has a
particularly negative impact on employees from a specific religion or belief may
constitute indirect discrimination. For example, if the headscarf is prohibited in the
work environment by a general health and safety rule, it may be indirect discrimination - a proportionality test will be applied to determine whether this restriction
is justified or not.

Positive Duties of Employers


Employers have a duty to actively promote equal rights and opportunities in working life regardless of religion or other belief77.
Employers have a duty to implement measures to ensure that working conditions
are suitable for all employees regardless of religion or other belief78.
However, there is no specific requirement for an employer to provide reasonable
accommodation in relation to religion or belief e.g. no law requires an employer
to accomodate a group of Muslims who ask for a place to pray in their workplace.
An employer who has knowledge of the fact that an employee feels that she or
he has suffered harassment related to their religion or belief, has the duty to investigate the matter and, where appropriate, to take action to prevent such harassment from continuing79. Employees who are subjected to victimization shall be
given speedy access to help or support. Employers have a duty to establish special
mechanisms for this80.
They also have a duty to work to ensure that people have the opportunity to apply
for vacant positions regardless of their religion or other belief81.

Discrimination or harassment by colleagues is not prohibited. However, your employer may be liable if he or she has been negligent by, for example, not taking action promptly when they are informed of harassment or by giving authority to the
colleague to undertake such conduct.

Professional associations and trade unions


It is prohibited to discriminate against an employee based on his or her religion
or belief in relation to membership or participation in an association of employees
(i.e. a labour union), an association of employers or a professional organisation, and
the benefits awarded by such organisations to their members82.

Self-Employed
Professional organisations are prohibited from discriminating against the selfemployed as well as the employed83. Public authorities are prohibited from discriminating against the self-employed in the provision of permits, approvals certification and financial support.

Exceptions
Treating religious groups differently may be justified if for reasons of the nature
of the work or the context in which the work is carried out or if religion is a genuine
and determining occupational requirement that has a legitimate purpose and the
requirement is appropriate and necessary to achieve that purpose. For example, a
Muslim organisation has the right to demand that an imam be of Muslim faith, but
has no right to insist that a cleaner be Muslim.

Education
Education providers are prohibited from discriminating against, victimizing or
harassing a pupil or student based on his or her religion or belief.
This prohibition applies to all sorts of education providers from day care, schools to
universities and vocational training institutions.

92

75 - Discrimination Act, Chapter 2, Section 12.


76 - Discrimination Act, Chapter 2, Section 1.
77 - Swedish Code of Statutes, Discrimination Act, Chapter 3.
78 - Subject to their resources and other circumstances - Swedish Code of Statutes, Discrimination Act,
Chapter 3, section 4.
79 - Swedish Code of Statutes, Discrimination Act, Chapter 3, section 6.
80 - Ordinance of the Swedish National Board of Occupational Safety and Health containing Provisions
on measures against Victimization at Work the Adopted 21st September 1993, section 6.
81 Swedish Code of Statutes, Discrimination Act, Chapter 3, section 7.

82 - Discrimination Act, Chapter 2, Section 11.


83 - Discrimination Act, Chapter 2, Section 11.

93

An education provider has the duty to take measures to prevent any child, pupil or
student who is participating in or applying for its activities from being subjected to
harassment associated with religion or other belief84. If the educational institution
has knowledge of the fact that a student feels that she or he has suffered harassment related to any protected ground, it has a duty to investigate the matter and,
when appropriate, to take action to prevent such harassment from continuing.

Financial Aid
It is prohibited for the state to discriminate against a person on grounds of that
persons religious belief in providing state financial aid for studies85.

Offence

Penalty
Imprisonment

Assault: inflicting bodily injury,


illness or pain upon another or
renders him or her powerless or in
a similar helpless state

Up to 2 years

if the crime is petty,

Up to 6
months

However, there is no specific requirement for an education provider to provide


reasonable accommodation in relation to religion or belief e.g. no law requires
a school to accommodate a group of Muslims who ask for a place to pray in that
school.
An education provider has the duty to draw up a plan each year containing an
overview of the measures needed to promote equal rights and opportunities for the
children, pupils or students participating in or applying for its activities, regardless
of religion or other belief. An account of how the measures planned have been implemented is to be included in the following years plan87.

Hate crimes

Legal Source

The Swedish
Penal Code; PART 2;
Chapter 3; Section 5
(Law 1998:393)
Or a fine

The Swedish
Penal Code; PART 2;
Chapter 3;
Section 6
(Law 1998:393)

if the assault is considered gross

From 1 year
to 10 years

Threatening or hateful statements

Up to 2 years

A fine
(if the crime
is petty)

Section 8, Law
1988:835

Defacing Graves or Corpses

Up to 6
months

Or a fine

Section 10, Law


1993:207

Insulting behaviour

Up to 6
months

Or a fine

Swedish Penal Code,


chapter 5, section 3

Positive Duty
An education provider conducting education or other activities under the Education Act has the duty to take steps to actively promote equal rights and opportunities for the children, pupils or students participating in or applying for its activities,
regardless of religion or other belief86.

Other

Where to get Help?


At work
If you are a member of a trade union and you think you have suffered discrimination, harassment or victimisation at work, speak to your trade union representative.
Equality Ombudsman(DO)

Where the motive for the crime is to aggrieve a person, ethnic group or some
other similar group of people by reason of religious belief, this can make the punishment for the offender more serious88.

It is a government agency that seeks to combat discrimination and promote


equal rights and opportunities. You can file a complaint with the Ombudsman by
filling in one of the claim forms that can be downloaded from www.do.se
The Equality Ombudsman will investigate the claim. The person or institution that
has been reported is given the opportunity to give their version of the events. The
Equality Ombudsman will then assess if and how the case should be pursued. This
does not cost you anything, and the Equality Ombudsman must cover the costs
even if the case is lost.

94

84 - Discrimination Act, Chapter 3, Section 15.


85 - Discrimination Act, Chapter 2, Section 14.
86 - Discrimination Act, Chapter 3, Section 14.
87 - Discrimination Act, Chapter 3, Section 16.
88 - Law 1994:306.

95

Hungary

Parliamentary Ombudsmen (Riksdagensombudsmn)


A complaint to the Parliamentary Ombudsman (Riksdagensombudsmn) can
be made by anybody who feels that he or she or someone else has been treated
wrongly or unjustly by a public authority or an official employed by the civil service
or local government. It is not necessary for you to be a Swedish citizen. Your complaint does not have to be about something that has affected you personally.

The Fundamental Law

IMAN organisations

ccording to article 22, the following shall not constitute a violation of the
requirement of equal treatment:
a) if the discrimination is proportional, justified by the characteristics
or nature of the work and is based on all relevant and lawful terms and
conditions considered during the employment, or
MUSLIMER FOR FRED (SMFR)
http://muslimerforfred.org
+4676 065 07 89
kanslichef@muslimerforfred.org

Besksadress:
Dalslandsgatan 2,
118 58 Stockholm
Postadress:
PO Box 11158,
10061 Stockholm

b) if the discrimination is based on religious or other ideological convictions, or national or ethnic origin, which stem directly from the intellectual
underpinnings that fundamentally shape the organisations character, if
the discrimination is justified on the basis of the substance or nature of
the given position, and if it is proportional and based on genuine work
requirements.

Services
CENTRUM MOT RASISM(CMR)
www.centrummotrasism.nu
08-661 14 64
info@cmr.nu
Hallonbergsplan 5
174 52 Sundbyberg

(e.g. in shops, hotels, hospitals, restaurants, etc.)

The Equal Treatment and Promotion of Equal Opportunities


Act in December 2003
According to articles 4 and 5:
The principle of equal treatment shall be observed by:
organisations performing public services,
persons and institutions providing social care and child protection services, and child welfare service,
those who make a proposal to persons not previously selected to enter
into contract or invite such persons for tender,
those who provide services or sell goods at their premises open to customers.

96

97

Article 30
It is forbidden to neglect or deny the provision of services or sale of goods or not
selling the goods of the same quality as those normally available at the particular
premises where premises are open to customers, particularly in catering, commercial, cultural and entertainment establishments based on your religion or belief.

Act on Health Care No. CLIV of 1997


According to 7 of the Act every patient is entitled - within the boundaries defined by law - to health care services, that is warranted by the state of health, appropriate, accessible continuously and without any discrimination.

Employment
The Equal Treatment and Promotion of Equal Opportunities Act in December
2003 enacts in its article XII the right for everyone to freely choose their work, occupation and to engage in entrepreneurial activities and the obligation of the state
to strive to create the conditions ensuring that everyone who is able and willing to
work has the opportunity to do so.

Act I of 2012 on the Labor Code (Adopted by Parliament on 13 December


2011)
Section 231
(1) In accordance with the conditions prescribed by law, employees and
employers shall have the right to establish together with others, without
any form of discrimination whatsoever, interest representation organizations for the promotion and protection of their economic and social interests, and, at their discretion, to join or not to join an organization of their
choice, depending exclusively on the regulations of such organization.
(2) Interest representation organizations shall be entitled to establish associations or to join such, including international federations as well.
(3) Employees shall be entitled to set up trade unions at their place of
employment.
Trade union shall be entitled to set up organs at the employers, and to
involve their members in the operation of such.

98

Education
THE FUNDAMENTAL LAW OF HUNGARY 25 April 2011; Article XI
(1) Every Hungarian citizen shall have the right to education.
(2) Hungary shall ensure this right by extending and generalising public
education, by providing free and compulsory primary education, free and
generally accessible secondary education, and higher education accessible to everyone according to his or her abilities, and by providing financial support as provided for by an Act to those receiving education.

Criminal offences
Criminal offence

Penalty
Imprisonment

Other

Legal Source

Violation of the Freedom of


Conscience and Religion

Up to 3 years

Section 174/A; Act IV


of 1978; Criminal Code

Violence Against a Member


of a National, Ethnic, Racial or
Religious Group

Up to 5 years.
From 2 years to
8 years in particular situations

Section 174/B;
Act IV of 1978;
Criminal Code

Incitement against a community

Up to 3 years

Section 269; Act IV of


1978; Criminal Code

Deterioration:
graves, burial sites or objects placed
in memory of the dead in cemeteries
and other burial sites

From 1 to 10
years

if it causes smaller damage

Up to 1 year

if it causes especially great


damage

2 to 8 years

if it results in particularly
substantial damage

5 to 10 years

Commitment of a homicide

5 to 15 years

Homicide committed for a base,


reason or purpose

10 to 20 years,
or life
imprisonment

Labour in the
public interest,
or fine

Section 324
Deterioration;
Act IV of 1978;
Criminal Code

Article 166, Section 1


& 2c; Act IV of 1978; of
the Criminal Code

99

How to get a legal protection?


In a case of discrimination, depending partly on the field where discrimination
has occurred, victims can turn to:
the civil court;
the labour court (if discrimination occurs in connection with employment);
the Equal Treatment Authority (since 1 February 2005);
the administrative bodies authorized to sanction discrimination in their
specific fields (e.g. the Consumer Protection Inspectorate in the field of
access to goods and services or the Labour Inspectorate in the field of
employment);
to the local notary (in order to initiate a petty offence procedure in a
number of fields, such as health care or employment).

Act IV of 1959 on the Civil Code of the Republic of Hungary; Section 84


(1) A person whose inherent rights have been violated may have the following options under civil law, depending on the circumstances of the
case:
a) demand a court declaration of the occurrence of the infringement,
b) demand to have the infringement discontinued and the perpetrator restrained from further infringement;
c) demand that the perpetrator make restitution in a statement or
by some other suitable means and, if necessary, that the perpetrator,
at his own expense, make an appropriate public disclosure for restitution;
d) demand the termination of the injurious situation and the restoration of the previous state by and at the expense of the perpetrator
and, furthermore, to have the effects of the infringement nullified or
deprived of their injurious nature;
e) file charges for punitive damages in accordance with the liability
regulations under civil law.
(2) If the amount of punitive damages that can be imposed is insufficient
to mitigate the gravity of the actionable conduct, the court shall also be
entitled to penalize the perpetrator by ordering him to pay a fine to be
used for public purposes.

Decision of indictment

In Hungary, the initial decision-makers on the legal classification of the offence


are police officers. Once the police finish the investigation, they decide based on
the information, data and facts collected whether the case is suitable for indictment. After [that], the prosecutor examining the case decides whether to bring
charges or discontinue the case. The final decision on the indictment of the defendant is within the discretion of the prosecutor, but according to an analyst, he/she
usually follows the polices determination of the nature of the criminal offence in
question. (Amnesty International)

Access to counselling and/or legal assistance


The Equal Treatment Authority (ETA) conducts proceedings if the principle of
equal treatment might have been violated either at the request of the injured party or upon its own motion (ex officio) in cases set forth by law in order establish
whether any discrimination occurred.
The Hungarian Civil Liberties Union (HCLU) is a non-profit human rights watchdog
NGO established in 1994. It is a law reform and legal defence public interest NGO
in Hungary. HCLUs aim is to promote the case of fundamental rights and principles laid down by the Constitution of the Republic of Hungary and by international
conventions.
Also, The Hungarian Helsinki Committee (HHC) has been monitoring whether rights
that are assured by domestic law can be effectively exercised, and whether Hungarian legislation guarantees the rights that it should under either international
treaties or the general principles of human rights since its establishment in 1989. It
offers legal assistance.
According to AI: The law in Hungary (Act on Crime Victim Support and State Compensation) provides for legal aid to individuals who are acknowledged as victims
by the victims support service and who apply for such service within six months of
the date of the crime. Legal aid is provided free of charge to those whose income
falls below 480.
The aid involves legal advice and assistance to help the victim to get the remedy
for the crime . Although lets note that it is not easily accessible.

(3) The above provisions shall also apply if the infringement occurred
through the publication of an illegal advertisement.

100

101

Italy

Who to contact?
IMAN organisations
Organization of Muslims in Hungary
http://iszlam.com
Budapest Mosque
1119, Fehrvri 41st
Tel: + 36-1-208-4040
E-mail: mmehungary@gmail.com

Introduction

rticle 3 of the 1948 Constitution recognises equal dignity and equality under the law without distinction on the grounds of religion among others. It also
establishes (Article 8, section 1) that All religious beliefs are equally free before
the law, and (Article 19) that [all] shall be entitled to profess their religious beliefs
freely in any form, individually or in association with others, to promote them, and
to celebrate their rites in public or in private, provided that they are not offensive
to public morality.
The first enactment of advanced anti-discrimination rules took place with the 1998
Immigration Decree. This law provides a set of remedies against racial, ethnic and
religious discrimination.
Article 44 of Legislative Decree 286/1998 contains a specific civil action against discrimination based on race, colour, descent, national or ethnic origin and religious
belief in all instances where either a private entity or a public body has caused
discrimination.
International Conventions
Italy is party to the major international treaties and conventions against discrimination, including the Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination, ILO Convention No. 111 on Discrimination, which have all been transposed
into domestic law.

Services
The 1998 Immigration Decree prohibits discrimination in the provision of social
services, such as health care, housing and social security, on the basis of religion.
It also applies to discrimination on the basis of religion in the provision of goods and
services.

102

A case decided in 2013, Muhammadiah v. Comune di Brescia, Muhammadiah, an


Islamic association based in Brescia appealed against a Plan of Local Governance
adopted by the Brescia Municipality, which it argued disregarded the needs of reli-

103

gious communities other than the Catholic community. The Regional Administrative
Tribunal of Lombardia concluded that the Brescia Municipality has a duty to plan
the citys public services taking into account the religious communities based in the
area. The Tribunal ordered the amendment of its content.

Education
The 1998 Immigration Decree applies to discrimination on the basis of religion in
the provision of education. This applies to all schools that wish to issue State-recognised qualifications.

Employment
Article 15 of the Workers Act 1970 prohibits discriminatory acts against workers
on the basis of religion. This rule applies to both sectors of public and private employment.
Italian law has not implemented a duty to provide reasonable accommodation in
respect of religion and belief, so employers have no legal duty to take reasonable
measures to ensure the effective enjoyment of the right to manifest or practice
ones religion or belief.
As regards penalties, the law provides for damages, the invalidity of any discriminatory act as well as measures against unlawful dismissal (including compulsory
reinstatement in the work place).

Exceptions
Differences in treatment based on religion or belief and enacted within churches
and other public or private organisations do not constitute discriminatory acts
where, because of the nature of the particular occupational activity carried out by
that organisation or the context in which they are carried out, being a follower of a
particular religion or belief is a genuine, legitimate and justified occupational requirement (Legislative Decree 216/2003, art. 3 5).
Law 108/1990 limits the remedies available in the case of unfair dismissal of an
employee by an employer of a non-entrepreneurial character that perform on a
non-profit basis political, trade unionist, cultural instruction or religious or cult activities. A worker unfairly dismissed by an organisation covered by the 1990 act will
be entitled only to damages and not to reinstatement by order of the judge as in
ordinary cases.

104

Criminal offences / Hate crimes


The 1993 Act provides that there can be an increase in the penalties available under criminal law in response to a rise in racial violence, intolerance and xenophobia.
Incitement to commit or the commission of violent acts or provocation for racial, ethnic, national or religious reasons is prohibited under Act 122/1993 (the 1993
Act)section 3(1)(b).

Incitement to violence
Associations, organisations, groups or movements, the purpose of which is incitement to racial discrimination or hatred are prohibited under 1993 Act section 3(2).
Participating in or giving assistance to, such an association or organisation is prohibited. The penalty is increased for those who promote or act as leaders of such
an organisation or group.
Spreading ideas rooted in racial hatred or superiority is prohibited under 1993 Act
section 3(1)(b).

Victimisation
Article 4-bis, Decree 216/2003 protects from victimisation (see introduction).

How to undertake a legal action?


Article 28 of Legislative Decree 150/2011 applies the general fast track procedure
(provided by Article 702-bis of the Civil Procedure Code) to non-discrimination
claims.
Under the fast track procedure, a victim of discrimination can apply, even in person (i.e. without assistance by a lawyer), to the judge in an ordinary civil courtwith
jurisdiction over the place of his/her residence. The judge can issue a judgment
ordering cessation of the discriminatory activity as well as damages (including for
non-pecuniary losses, ordinarily excluded in civil cases). The judge can order an
anti-discrimination plan to be drafted.
In the case of collective discrimination, the judge decides whether an anti-discrimination plan is needed after hearing the opinion of the association which introduced
the complaint. The judgment can be appealed to the Court of Appeal (second instance) within thirty days; the decision on appeal can be challenged before theSupreme Court(third instance). Pre-trial mediation is now mandatory in anti-discrimi-

105

nation cases.
In especially urgent cases, the judge can issue an interim order, the violation of
which is a criminal offence. The judge can order the production of a plan for the
rectification of discrimination.
Time limits are the same as applicable to ordinary liability in tort, that is, five years
(Article 2947 of the Civil Code).

Standing
In cases concerning religion and belief and other grounds of discrimination, Article 5 of Legislative Decree 216/2003 entitles Trade unions, associations and legal
persons to act in support or on behalf of victims of discrimination, with no special
register.
The Decrees allow associations to engage in civil and administrative proceedings.
Standing to litigate in criminal cases is possible in order to claim for pecuniary
redress: representatives are allowed to stand if they are a victim or in support of
crime victims.
The entities that have standing to litigate must have a power of attorney provided
by the victim in written form (under seal). Associations having standing to litigate
can bring a case to court in the event of collective discrimination where victims
cannot be identified in a direct and immediate way.
In employment cases, trade unions have legal standing on behalf or in support of
victims of discrimination (Article 43, paragraph 10, Legislative Decree 1998/286; Article 18, Legislative Decree 1970/300).

advice and can contact the alleged discriminator to see whether the discrimination
can be stopped without further action. However, UNAR has no standing to litigate
on behalf of victims of discrimination, and can only provide external assistance before and during litigation.
It can be contacted through three contact centres with a toll-free number and operators speaking several languages (Italian, English, French, Arabic, etc.).
UNAR also organises dissemination and training activities for lawyers and NGOs.
Legal information (as well as a handbook for practitioners) is available on its website.
OSCAD receives reports of discriminatory actsrelating to the activity of the police
and other bodies charged with ensuring public security from institutions, professional or trade associations and private individuals, in order to monitor discrimination,
and prepares modules to train police officers in conducting anti-discrimination activity and participates in training programmes with public and private institutions;
and it putsforward appropriate measures to prevent and fight discrimination.
NGOs
Co-operation for the Development of Emerging Countries is an NGO that provides
anti-racism training.
IMAN partners
CAIM - CoordinamentoAssociazioniIslamiche
di Milano e Monza e Brianza
Viale Monza 50, 20127
Milano - Italia
Tel.: (+39) 0287187624
Fax: (+39) 0287163937
Email: info@cai-milano.it

Burden of proof
Article 28 of Legislative Decree 150/2011 provides that once the claimant produces evidence that can precisely and consistently establish a presumption of the
existence of discriminatory acts, agreements or behavior, the person accused of
discrimination will have to prove with objective elements that their decision was
justified.

GMI Giovani Musulmani dItalia


http://www.giovanimusulmani.it/GMI/
Viale Monza,50 - Mlano 20127

Who to contact?
Official Organisations

106

UNAR provides assistance in litigation to victims of discrimination it offers legal

107

También podría gustarte