LITERATURA GALEGA.

A literatura galega medieval.

As orixes da literatura galega.
As primeiras manifestacins da literatura galega son de carcter lrico. Durante os
sculos XII, XIII e XIV, a lingua galeg estaba de moda; escritores galegos e non
galegos escriban as sas poesas en lingua galega. a poca de esplendor da
literatura galega, que coincide cos reinados dos monarcas: Alfonso X o Sabio e Don
Dens de Portugal.
Os cancioneiros: os escritos da poca medieval estn conservados en tres cdices
ou Cancioneiros: o Cancioneiro de Ajuda, o Cancioneiro da Biblioteca Vaticana
e o Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa. Os cancioneiros conteen tres
tipos de cantigas: de amigo, de amor e de escarnio e maldicir.
Os trobadores, os xograres e os segreis.
Tdalas cantigas estaban compostas por trobadores que xeralmente pertencan as
clases nobres. Entre eles destacan Martn Cdax e Paio Gmez Chario.
Os xograres eran de clase social baixa e xeralmente non compoan cantigas, senn
que eran os intrpretes das composicins feitas polos trobadores.
O segrel era un poeta ou trobador de baixa estirpe, a sempre acompaado do seu
xograr e aceptaba dieiro pola composicin das sas cantigas.

As cantigas:
Nas Cantigas de Amigo aparece sempre unha muller que fala do seu amigo ou
namorado, lamentando a sa ausencia e esperando que volva pronto.
Nas cantigas de amor non fala a namorada, senn que o home o que fala do seu
amor pola muller, por unha seor. O namorado liase do seu sufrimento de amor.
As cantigas de escarnio e maldicir, os poetas queran insultar, ridiculizar ou criticar a
alguna persoa, institucin do pas ou algn costume
Estilo literario:
Entre os mis usados: paralelismo e leixa-pren.
1

Paralelismo: un verso dunha estrofa se repite con poucas variacins na estrofa

seguinte:
Vaiamos irmana, vaiamos dormir.
Vaiamos irmana, vaiamos folgar.
Leixa-pren: o 2 do primeiro par de estrofas se repite como o 1 verso do par
seguinte:
Eno sagrado, en Vigo,
Bailaba corpo belido;
amor hei!
En Vigo, eno sagrado
Bailaba corpo delgado:
amor hei!
Bailaba corpo belido
Que nunca houbera amigo:
amor hei!

A lrica relixiosa:
As Cantigas de Santa Mara: unha coleccin de 427 composicins escritas en
honor da Virxe Mara. A maiora narran milagres ocorridos coa intervencin da
Virxe. Consrvanse en varios cdices.
Contido:
Son fundamentalmente de dous tipos: narrativas e lricas.
Narrativas: contan milagres atribudos intercesin da Virxe Mara e nas que
aparece retratada unha morea de personaxes desde pecadores ata inocentes devotos
que se ven nalgn perigo. Por todos eles intervn a Nosa Seora acadando o perdn
e o arrepentimento dos pecadores e protexendo s seus devotos.
Estas cantigas inicianse cun refrn que se repite final de cada estrofa.

Lricas: son oracins, louvanzas, e cantos en honor da Virxe. Destacan as cantigas

de loor, nelas a Virxe a dona ou seora a quen ama e canta o rei-trobador.

Prosa Medieval.
Entre os textos en prosa conservados hai algunhas obras annimas, escritas entre os
sculos XIII e XIV. Tres grupos de temas: ciclo clsico, ciclo bretn e carolinxio.
-Ciclo clsico: incle relatos inspirados nas lendas sobre a destruccin de
Troia. A lenda troiana deu lugar a das versins:
1.Crnica Troiana: conservada nun manuscrito escrito enteiramente
en galego por mandato de Fernn Prez de Andrade.
2.Historia Troiana: texto bilinge en galego e casteln.
-Ciclo carolinxio: est formado por unha obra galega Os Miragres de
Santiago, que unha recopilacin de narracins que incle milagres do Apstolo,
relatos da destruccin de Xerusaln, da vida de Pilatos e outros. Hai unha versin do
Pseudo-Turpn que fai referencia emperador Carlomagno.
-Ciclo bretn: as lendas do ciclo bretn xa tiveran unha gran resonancia na
poesa dos cancioneiros. A narrativa deste ciclo xira en torno figura do Rei Arturo,
ltimo rei dos bretns, e dos seus cabaleiros da Tboa redonda. Na busca do Santo
Graal.
Ademis destas obras hai outros textos en prosa, como a Crnica Galega de 1404,
que unha compilacin da historia de Espaa cunha primeira parte en casteln cheo
de galeguismos e unha segunda en galego. Tamn do sculo XV a Crnica de
Santa Mara de Iria.

Sculo XIX. Os precursores do Rexurdimento.

Durante a primeira metade do sculo XIX, a literatura galega comenzou un
desenvolvemento que deu paso Rexurdimento.
Considranse precursores do Rexurdimento os escritores galegos que xa tian obra
publicada no ano 1863, data da aparicin do libro Cantares Gallegos, de Rosala de
Castro.
3

Un acontecemento importante nesta etapa da literatura galega foi a celebracin dos I

Xogos Florais de Galicia en 1861, onde se presentaron poemas en galego e en
casteln que foron recollidos e publicados nun libro titulado: Album de la Caridad.
Nesta antoloxa xa estaban representados: Rosalia de Castro, Eduardo Pondal,
(Primeiras figuras do Rexurdimento).
Precursores mis importantes:
-Xoan Manuel Pintos: naceu en Pontevedra en 1811, e foi abogado. O seu primeiro
libro A gaita gallega tamn o primeiro da literatura galega contempornea. un
libro variado, onde se mesturan textos didcticos, poemas e dilogos en prosa e en
verso.
-Francisco Aon: naceu en Outes en 1812, unha das figuras mis atractivas dos
precursores. Colaborou na prensa galega da poca e por cuestin polticas tivo que
fuxir a Portugal.
Gaou un Accsit nos Xogos florais da Corua cun himno patritico titulado A
Galicia. Outros poemas: a leiteira, A pantasma, O magosto e Os recordos da
infancia.
-Marcial Valladares: autor da primeira novela galega, Maxina ou a filla esprea.
Escribiu tamn unha grmatica galega e elaborou un diccionario.
Outros precursores: Antonio Bieito Fandio, autor de A casamenteira, e
Nicomedes Pastor Daz, autor de Alborada.