Está en la página 1de 8

Vicente Risco

Vicente Martnez Risco (Ourense, 1 de outubro de 1884 -30 de abril de 1963) foi un
poltico galeguista conservador, escritor e intelectual espaol do sculo XX, membro
da xeracin Ns.
Unha das figuras mis importantes e complexas da historia da literatura galega.
Procedente dunha familia acomodada, dun gran nivel cultural, cuxa achega literatura
galega conformou as bases do nacionalismo galego e da nova narrativa galega.

Obra Literaria
A totalidade da obra literaria de Risco unha copia do seu pensamento filosfico e
poltico.
O seu primeiro texto literario o relato breve Do caso que lle aconteceu o
Dr. Alveiros,
centrado
no
tema
do
esoterismo
e
a
maxia.
As seguintes obras de Risco van estar baseadas en lendas e tradicins populares, O
lobo da xente (1923) e A trabe de ouro e a trabe de alquitrn(1925). De1926 o
cadro dramtico, A Coutada centrado no sentimento da terra e do regreso s orixes,
aos antepasados.
En 1927 publicou
en Ns algns
captulos
dunha novela que non
rematara, Os europeos en Abrantes, unha stira contra algns coecidos da
intelectualidade de Ourense.
A sa nica novela en lngua galega, O porco de p, mostra a sa concepcin
espiritual da historia, contraria ao materialismo e ao mundo moderno. Tras a Guerra
Civil publicara algunhas obras en casteln, entre as que destaca a novela La puerta
de paja.

Obra

Do caso que lle aconteceu Dr. Alveiros, 1919. Es una narracin humorstica
en la cual se refleja su aficin por el ocultismo. En ella, el protagonista, que
tiene grandes conocimientos esotricos, entra en contacto con el mundo de los
muertos y libera a la momia de Tutankamn.

O Porco de P, 1925.

A vellia vella,1925.

A trabe de ouro e a trabe de alquitrn, 1925.

O lobo da xente, 1925.

A coutada, 1926.

O bufn doRei, 1928.

Ns, os inadaptados, 1933.

Mitteleuropa, 1934.

Leria, 1961.

Teora do nacionalismo galego 1920.

Os europeos en Abrantes 1927. Obra inacabada que satiriza personas y


costumbres tpicos de Orense.

En canto s ensaios destaca, Ns, os inadaptados, onde se representa

galeguismo do grupo Ns e, tamn Mittleuropa, recopilacin das vivencias de


Risco en Centroeuropa durante o auxe do nazismo, en 1930

Ramn Otero Pedrayo


Ramn

Otero

Pedrayo (Orense, 5

de

marzo de 1888 - ibdem, 10

de

abril de 1976) fue un escritor e intelectual natural de Galicia (Espaa).

Biografa
Patriarca das letras galegas, este orensano de pro perteneciente a la
Generacin Ns ("Nosotros"), es uno de los escritores gallegos ms importantes.
Trabaj distintos gneros: ensayo, novela, poesa... adems de estudios cientficos
geogrficos de su ctedra de la Universidad de Santiago de Compostela. En
la Gua de Galicia, que l dirigi, estn algunas de sus mejores aportaciones.
Militante del Partido Galeguista, fue diputado en las Cortes de la Repblica.
Entre sus novelas destacan Os camios da vida (Los caminos de la vida) y O
mesn dos Ermos (El mesn de los Ermos), descripcin minuciosa de las
costumbres y de la vida rural gallega. Pero la ms conocida es Arredor de
si(Alrededor de s) que puede considerarse como parcialmente autobiogrfica y
que nos permite vislumbrar los caminos que recorrieron los integrantes de la
llamada

Generacin Ns hasta

el

galleguismo.

En

este

sentido

"autobiogrfico", Arredor de si se completa con los artculos Dos nosos tempos (De
nuestros

tiempos) de Florentino

Lpez

Cuevillas,

con Ns,

os

inadaptados (Nosotros, los inadaptados) de Vicente Risco, estos dos ltimos


aparecidos en la revista Ns.
Hoy, la Fundacin Otero Pedrayo y la Fundacin Penzol guardan la biblioteca as
como los documentos y escritos del ilustre gallego y contina su labor en la casamuseo de Trasalba.

Obra
Sus obras, ordenadas cronolgicamente son:

Pantelas, home libre (Pantelas, hombre libre) (relatos breves) (1925).

O purgatorio de don Ramiro (El purgatorio de don Ramiro) (relatos breves)


(1926).

Gua de Galicia (1926).

Escrito na nboa (Escrito en la niebla) (relatos breves) (1927).

Os camios da vida (Los caminos de la vida) (novela en tres libros) (1928).

A lagarada (La lagarada) (teatro) (1928).

Sntese xeogrfica de Galicia (1926).

Pelerinaxe (1926).

Arredor de si (Alrededor de s) (novela) (1930).

Contos do camio e da ra (Cuentos del camino y de la calle) (relatos breves)


(1932) .

A romara de Xelmrez (1934).

Fra Vernero (novela) (1934).

Teatro de mscaras (teatro) (1934).

Devalar (novela) (1935).

Ensaio histrico sobre a cultura galega (1939).

O mesn dos Ermos (El mesn de los Ermos) (relatos breves) (1936).

O desengano do prioiro (El desengao del prior) (teatro) (1952).

Polos vieiros da sade (1952).

Entre a vendima e a castaeira (Entre la vendimia y la castaera) (1957)


(relatos breves).

Bocarribeira. Poemas pra ler e queimar (Bocarribera. Poemas para leer y


quemar) (poesa) (1958) .

Rosala (dilogo teatral) (1959).

O seorito da Reboraina (El seorito de la Reboraina) (novela) (1960).

O espello no sern (1966).

Sntese histrica do sculo XVIII en Galicia (1969).

O fidalgo e a noite (El hidalgo y la noche) (dilogo aparentemente teatral)


(1970) .

Noite compostel (Noche compostelana) (dilogo aparentemente teatral)


(1973).

O Maroutallo (El Maurotallo) (1974) (relatos breves).

Teatro de mscaras (1975)

FLORENTINO LPEZ CUEVILLAS


Florentino Lpez Alonso-Cuevillas naci el 14 de noviembre de 1886 en Orense,
concretamente en la casa nmero 77 de la calle del Progreso. Fue el nico hijo
que tuvieron don Florentino Lpez Barbn, un Delegado de Hacienda que ejerci
su profesin tanto en Orense y Lugo, y doa Vicenta Alonso-Cuevillas lvarez, hija
de un reconocido brigadero que desempe importantes cargos militares en la
ciudad orensana y perteneciente a la prestigiosa familia Seara.
El hecho de que el padre de Cuevillas falleciera en Lugo antes de que el pequeo
naciese, propici que la madre se trasladase rpidamente junto a su familia
(contaba con numerosos hermanos) residente en Orense. A partir de este
momento Florentino Cuevillas fue criado y educado en el seno de la familia
materna, recibiendo una enseanza que muy pocas personas se podan permitir
por aquel entonces. Cuando todava era un prvulo acudi a una escuela femenina
en la que se aceptaban a nios de corta edad, para ms tarde acudir al Colegio
Len XIII. Es a partir de este momento cuando comienza a manifestar inters por
la msica, llegando a aprender a tocar el violn durante la adolescencia. Entre los
aos 1896 y 1901 estudi en el Instituto de Orense donde recibi clases de
profesores de gran renombre, como el catedrtico de Retrica y Potica Marcelo
Macas. Tras cinco aos de estudio finaliz el bachillerato (todava regido por la
Ley Moyano), para posteriormente acudir a la Universidad de Santiago de
Compostela para cursar la carrera de Farmacia, aunque nunca lleg a ejercer la
profesin. Durante el transcurso de su etapa universitaria, mostr un gran inters
por la literatura y al mismo tiempo acudi a las veladas literarias del Ateneo Len
XIII y a las conferencias realizadas por los alumnos de las facultades
de Derecho y Medicina. Se licenci en junio de 1906, y cinco aos ms tarde se
trasladara a Madrid para recibir clases de Filosofa y Letras. En la capital de
Espaa

entr

en

contacto

con Otero

Pedrayo, Primitivo

Rodrguez

Sanjurjo y Urbano Feijoo de Sotomayor, acudi a las reuniones en el Ateneo, a


representaciones teatrales y a la pera, frecuentando las tertulias madrileas de
ms fama del momento. En esa misma ciudad trabaj como funcionario de
gobernacin volviendo breves temporadas a Galicia, pero el hecho de que se
sintiese perdido en Madrid favoreci su regreso a Orense. Una vez en su ciudad
natal arrincona la carrera de Farmacia para trabajar como funcionario de Hacienda.
Posteriormente se cas con Milagros Rodrguez con la que tuvo tres hijas.
Los primeros escritos creados por Cuevillas fueron artculos polticos y de crtica
literaria que se publicaron en el peridico El Mio, donde tambin participaba de
forma activa Risco, aunque tambin colaborara con otras ediciones como La
Zarpa, Pueblo Gallego, Diario de Orense, El Heraldo, Misin, Faro de Vigo, La
Noche yLa Regin.1 En 1917, los integrantes de la iglesia teosfica llamada Roso
de Luna (Rodrguez Sanjurjo, Vicente Risco y Cuevillas) decidieron fundar
la revista La Centuria. Cuevillas fue colaborador de este nuevo proyecto
periodstico, manifestndo cada vez ms en sus conferencias y trabajos una
orientacin sociopoltica. En ese mismo ao y por influencia Antn Losada
Diguez, Cuevillas se implic en el campo del galleguismo. Adems, ingres en las
Irmandades da Fala, intervino en la fundacin de la revista Ns y del Partido
Nazonalista Republicano de Ourense (a partir de ese momento comienza su fiel
militancia en el Partido Galeguista) y fue designado consejero de la Irmandade
Nazonalista Galega. En el ao 1922 public sus primeros trabajos de arqueologa
en Ns, siendo el artculo Dos nosos tempos (n 1 de la revista Ns) el que forme
junto a otros de Otero Pedrayo y Vicente Risco el manifiesto generacional del
cenculo orensano.
Finalizada la Guerra Civil espaola, y al igual que un gran nmero de galleguistas,
fue forzado a abandonar su actividad poltica y a purgar su expediente de
responsabilidades polticas. A partir de 1939 continu sus estudios arqueolgicos,
pero tiempo ms tarde y a consecuencia de un agudizacin de su reumatismo
articular tuvo que dejar de lado el trabajo de campo para pasar a dedicarse a la
sistematizacin de la prehistoria gallega. El 27 de julio de 1941, Cuevillas se
convirti en acadmico numerario de la Real Academia Gallega a propuesta de
Ramn Otero Pedrayo, ngel del Castillo Lpez y Alejandro Barreiro Noya. Tres
aos ms tarde, en 1944, accede al Instituo de Estudios Padre Sarmiento, al
mismo tiempo que elabora su tomo Prehistoria que ser el tercero de la Historia de
Galiza, dirigida por Otero Pedrayo.

El 30 de julio de 1958, falleci en su casa situada en la calle de Santo Domingo


(Orense) como consecuencia del agravamiento de la dolencia reumtica que lo
aquejaba. Fue enterrado en el Cementerio de San Francisco de Orense, y en el
momento de la inhumacin del cadver fue entonado el Requiem a Cuevillas por
parte de su autor, Fermn Bouza Brey. La sexta edicin del Da de las Letras
Gallegas, celebrada en el ao 1968, fue dedicada a Cuevillas

Daniel Rodrguez Castelao


Alfonso Daniel Rodrguez Castelao todo un smbolo do nacionalismo galego, un loitador
no exilio, que reflectiu na sa obra literaria e pictrica o fondo compromiso que o una sa
terra, Galicia.
Naceu en Rianxo o 30 de xaneiro de 1886. Aos once anos emigrou coa sa nai a Arxentina
para reencontrarse co pai, que xa marchara primeiro. sa volta retomou o bacharelato e
cursou estudos de Medicina na Universidade de Santiago de Compostela. En 1910 comezou
a traballar como mdico na sa vila, mergullndose na poltica local. Non obstante, a
profesin non lograba satisfacelo e, en 1914, unha crise de cegueira acabara precipitando o
seu afastamento dela. En 1916 obtivo unha praza de funcionario no Instituto Xeogrfico e
Estatstico de Pontevedra. Comezaba, entn, unha etapa en que Castelao chegara a
converterse no principal referente da arte galega.
O seu labor cntrase na creacin plstica, que manifesta a travs de cadros e caricaturas Ns-, mais tamn tempo de reflexin sobre as relacins entre a arte e a nacin, que expor
na conferencia Arte e galeguismo (1919), e que callarn definitivamente tras a viaxe que
realiza en 1921 por Europa -Diarios de Arte-. A partir deste momento, a plstica facilitar a
sa entrada na literatura con obras como Cousas da vida, Cousas, Os dous de
sempre ou Retrincos.
O Castelao poltico xa participara nas Irmandades da Fala desde o nacemento destas en
1916, promovendo a constitucin dunha delegacin local en Pontevedra, actuando como
delegado nas Asambleas Nacionalistas e colaborando n' A Nosa Terra, voceiro das
Irmandades. Coa chegada da Repblica e a fundacin do Partido Galeguista, foi elixido
deputado por Pontevedra nas Cortes Constituntes e defendeu en Madrid iniciativas do
programa galeguista. A finais dese ano contribuu con numerosos mitins unificacin e
consolidacin do noso nacionalismo. Mais os movementos revolucionarios de Asturias e
Catalua en outubro de 1934 provocaron a reaccin do goberno conservador descabezando

o Partido Galeguista, suspendendo a publicacin A Nosa Terra e desterrando a Castelao a


Badaxoz. Ao ano seguinte retornou a Pontevedra e, co Partido Galeguista integrado na
Fronte Popular, conseguiu, nas eleccins xerais de 1936, o escano co maior nmero de
votos de toda Galicia.
Nos anos da guerra comprometeuse enteiramente coa defensa da legalidade republicana. a
poca dunha maior radicalizacin do antifascismo e do sentimento patritico en Castelao,
que plasma nos lbums de guerra -Galiza mrtir, Atila en Galiza, Milicianos-, de gran
difusin internacional. Bandeira de todo galeguismo, desenvolveu unha actividade continua
no exilio, reorganizando as comunidades galegas coa esperanza de que caese o rxime
franquista. Polo que respecta sa producin, abandonados o debuxo e a pintura por mor da
sa cegueira, concntrase na publicacin da sa principal obra poltica Sempre en Galiza.
Nos primeiros meses de 1949 un cancro de pulmn afstao da actividade pblica. En 1950,
ano en que se disolve o Partido Galeguista, falece en Buenos Aires o da 7 de xaneiro.

Ensaio
As cruces de pedra na Bretaa. Santiago de Compostela: Seminario de Estudos Galegos,
1930.
Sempre en Galiza. Buenos Aires: As Burgas, 1944.
As cruces de pedra na Galiza. Buenos Aires: Ns, 1949.
Alba de groria. Buenos Aires: Galicia, 1951.
Humorismo, dibuxo humorstico, caricatura: conferencia. A Corua: Real Academia
Galega, 1961.
As cruces de pedra na Galiza: discurso lido o da 25 de xullo de 1934 no acto da sa
recepcin pblica polo seor Alfonso R. Castelao e resposta de Antonio Villar Ponte. A
Corua: Real Academia Galega, 1964.
Literatura
Debuxos
Cincoenta homes por dez res. A Corua: Ns, 1930.
lbum Ns. Madrid: Hauset y Menet, 1931.
Atila en Galicia: Estampas. Valencia: Comit Nacional de la C.N.T, 1937.
Galicia mrtir. Valencia: Ediciones Espaolas, 1937.
Cousas da vida. Vigo: Galaxia, 1961.
Milicianos. Madrid: Akal, 1976.
Debuxos de negros. Conservado no Museo de Pontevedra.
Cegos: os meus compaeiros. Conservado no Museo de Pontevedra.

Narrativa
Cousas. A Corua: Lar, 1926.
Cousas. Segundo libro. A Corua: Ns, 1929.
Os dous de sempre. Santiago de Compostela: Ns, 1934.
Retrincos. Santiago de Compostela: Ns, 1934.
Teatro
Un ollo de vidro: memorias d'un esquelete. Ferrol: Cltiga, 1922.

También podría gustarte