Anexo 2º trimestre

• Cambios ambientais no pasado

• A influencia do home no medio
• Os modelos de desenvolvemento
 A ORIXE DA TERRA

A a orixe da Terra sería simultánea ao dos outros

planetas do Sistema Solar e a do Sol, hai 4500
millóns de anos aproximadamente e a partir dos
mesmos materiais

A Terra e os outros planetas proceden do

crecemento de pequenos núcleos y que foron
medrando polo impactos de meteoritos e outros
pequenos astros do rocha e ferro con pequenas
cantidades de materiais volátiles como metano,
amoníaco e auga. O proceso de formación da Terra
ata acadar o aspecto actual foi do
de 80 millóns de anos
 ORIXE E EVOLUCIÓN DA ATMOSFERA
Os gases que constituíron a primitiva atmosfera procedían
dos meteoritos e asteroides que ían caendo sobre ela e
ceibaban as sustancias mais volátiles

As altas temperaturas da orixe e o vento solar producen a

perda de parte dos gases terrestres quedando só algúns
deles que formarían a atmosfera primitiva (protoatmosfera)
que estaría formada completamente hai 4300 M. A.

Esta atmosfera primitiva carecía de osíxeno libre (O2) e

manexamos dúas hipóteses para a súa composición:
¾Redutora: H2, CH4, NH3, SH2, etc
¾Lixeiramente oxidante: H2O, CO2, S2, N2, etc

PRINCIPAIS
CAMBIOS
TRALOS
COMEZOS

A disolución de enormes cantidades de

CO2 nos mares e a sua precipitacion para A liberación de O2 e a formación da capa
formar rocha calcaria producindo un de O3 debido a actividade fotosintética de
arrefriamento intenso do planeta algas (de 2600 a 2000 m.a)
 ORIXE DA HIDROSFERA

A auga precipitada asolaga

A auga contida nos Cando cesan os impactos e as partes máis deprimidas
meteoritos e cometas o planeta arrefría, o vapor do relevo primixenio
ceibouse á atmosfera en de auga atmosférico orixinando a hidrosfera
forma de vapor, moi condensase en densos
abundante na atmosfera nubeiros e precipita nunha
nos primeiros intres treboada primixenia

O PROCES0 DURA TAN SO 20 M.A.

As variación posteriores da hidrosfera serían:
9Variación na disolución de CO2 con
consecuencias climáticas
9Cambios no nivel do mar por razóns climáticas
(eustáticas) Neste océano primixenio
9Variacións da temperatura e salinidade aparece a vida
 ORIXE E EVOLUCIÓN DA XEOSFERA

Isto permite a emigración do ferro ao

Debido á calor dos impactos a núcleo quedando os silicatos pesados
temperatura da Terra sobe ata fundir no manto e, aboiando encol de el os
as primeiras capas, e facer máis silicatos lixeiros da cortiza
plásticas as profundas

Trala solidificación da
cortiza comeza o
proceso de fracturación
do continente, a deriva
continental e todos os
procesos descritos na
tectónica de placas
 VARIACIÓNS DO CLIMA

Variacións das temperaturas terrestres nos últimos 1000 millóns de anos

No decurso do tempo, o clima no planeta presenta fortes variacións como

consecuencia dos factores que citamos deseguido.
• FACTORES ASTRONÓMICOS
• VARIACIÓN DO EFECTO INVERNADOIRO
• VARIACIÓN DO ALBEDO PLANETARIO
• MODIFICACIÓNS NAS CORRENTES MARIÑAS
Variacións climáticas: causas astronómicas

¾Variacións na excentricidade
¾Precesión
¾Variación na inclinación do
eixe de rotación
¾Variación na intensidade da
radiación solar
VARIACIÓS NO CLIMA: O EFECTO INVERNADOIRO

¾Actividade volcánica
¾Sumidoiro oceánico
¾Desenvolvemento do bosque:
sumidoiro biolóxico
Variacións do clima: o albedo

O albedo terrestre vese

modificado pola distribución de
xeos, océanos e continentes, e
tamén pola presenza de po en
cinzas produto da actividade
volcánica

Os períodos de colisións
continentais coinciden con
épocas de glaciación
Variacións climáticas: variacións
nas correntes mariñas
 ¾VARIACIONS ASTRONOMICAS:

Precesión
Variacións na excentricidade
Variación na inclinación do eixe de rotación
Variación na intensidade da radiación solar

VARIACIONS NO EFECTO INVERNADOIRO

CAMBIO
¾Actividade volcánica
CLIMATICO ¾Sumidoiro oceánico
¾Desenvolvemento do bosque (sumidoiro)
NON
INDUCIDO VARIACIONS NO ALBEDO

¾Variacions xeos, bosques,mares

¾Variacions no po atmosferico

VARIACIONS NAS CORRENTES MARIÑAS

¾Cambios na temperatura da auga

¾Cambios na salinidade da auga
 Plantas con flor
Extinción dos
dinosauros

Conquista dos
continentes
Primeiros
mamíferos Primeiros vertebrados
Primeiros Tras 1000 millons de anos de historia
a vida estaba ben instalada no planeta
homos
Orixe da vida Nos primeiros 4000 m.a. só existe vida
ORIXE E unicelular, ata que hai 600 millons de anos
se produce a “explosion cambrica
EVOLUCIÓN
DA Extincións masivas: ¿impactos de meteoritos?
BIOSFERA ¿variacións do nivel do mar, cambios climáticos?
 Os primeiros 4000 millóns de anos do planeta:
ARCAÍCO E PROTEROZOICO
M.A. ACONTECEMENTO

a 4.500 Orixe da Terra

r 4.000 Probablemente orixe da vida
c 3.900 Final do intenso bombardeo de meteoritos. Últimas cuncas de impacto na Lúa e Marte
a 3.900 Probablemente aparece a primeira actividade fotosintética coñecida (non osíxénica).
i 3.600 Primeiro continente coñecido
c 3.500 Primeiros fósiles coñecidos: bacterias que poboaban os océanos
o
2.600 Primeiros seres que fan a fotosíntese osixénica: A atmosfera faise oxidante
P 2400- Continua a acumulación do osíxeno atmosférico
2000
r
o 1800 Probablemente o primeiro Panxea

e 1400- Ruptura do primeiro Panxea

1300
r
o 1100 Probablemente aparecen os primeiros animais

z 850-580 Época de frío glaciar: a chamada Terra Branca. Probablemente a primeira extinción
importante
.
600 A acumulación de osíxeno permite o comezo da formación da capa de ozono
OS DERRADEIROS 500 MILLÓNS DE ANOS DO NOSO PLANETA (Fanerozoico)
M.A. ACONTECEMENTO
P 530 Explosión cámbrica: aparecen en pouco tempo case todos os fila existentes na actualidade
A
390- Conquista pola biosfera dos continentes: primeiros insectos, primeiros anfibios e primeiras árbores
L
E 300 Conquista completa dos continentes: primeiros réptiles e primeiras plantas con pole e sementes
O 300 Colisión entre fragmentos continentais que orixina oeste peninsular, incluída Galicia,
Z
O 300 Formación masiva de carbón

M 250 Comeza o dominio dos réptiles

E
230 Primeiros dinosauros
S
O 220 Revolución mariña: aparecen os ictiosaurios e os peixes modernos (teleósteos)
Z 210 Primeiros mamíferos
O
I 200 Fragmentación do Panxea. Ábrese o Atlántico.
C 150 Primeiras aves
O
130 Clima de invernadoiro no planeta. Aparecen as plantes con flor
110-70 Elevación de máis de 200 m do nivel do mar. Fórmase o 60% do petróleo existente na actualidade.
67 Colisión da India con Asia: comeza a formación do Himalaia
65 Probable impacto dun meteorito: extinción dos dinosauros
C 5.7-5,3 Desécase o Mediterráneo
E
4-3,5 Aparece o Australopiteco afariense, a base da evolución dos homínidos
N
O 3 Glaciación global
Z 2 Aparece o primeiro home (Homo)
.
0,1 Aparece o home moderno (Homo sapiens sapiens)
 1H 4500
A HISTORIA DA TERRA UN DÍA 2H m.a.
3H
ORIXE DA TERRA 4H
(0 HORAS) 5H
6H

LIBERACIÓN DO OSÍXENO 7H

NA FOTOSÍNTESE 8H

(13 HORAS) 9H
10 H
11 H
CONQUISTA DA TERRA FIRME
12 H
(22 HORAS)
13 H
14 H
DOMINIO DOS DINOSAUROS
15 H
(23,30HORAS)
16 H
17 H
PRIMEIROS HOMOS 18 H
(23 h 59’ 30”) 19 H
20 H
FIN DO NOMADISMO 21 H
(23 h 59´ 58”) 22 H
23 H
REVOLUCIÓN INDUSTRIAL 24 H
(23 h 59´ 59,998”)
 A influencia humana no ambiente
Aparición das especies
humanas nos derradeiros
100000 anos do planeta
comezan un proceso de
modificacións no medio
únicas na historia do planeta

CAZADOR RECOLLEDOR AGRICULTOR E GANDEIRO INDUSTRIAL TECNOLÓXICA

Historia dos cambios ambientais no planeta
ETAPA CAZADOR-RECOLLEDOR
(Paleolítico ao neolítico):

¾De 30000 a 10000 anos

¾5 millóns de habitantes con influenza
limitada o seu contorno
¾Dominio da pedra e do lume
¾Posible relación con algunha
extinción

ETAPA AGRÍCOLA GANDEIRA ETAPA INDUSTRIAL TECNOLÓXICA

(Neolítico ata a revolución industrial):
(Da revolución industrial ata os nosos días)
¾Comeza hai 10.000 anos co sedentarios e a
¾Revolución industrial baseada nos
agricultura
combustibles fósiles, e logo outras fontes.
¾500 millóns de habitantes (1650)
¾Revolución agraria e gandeira
¾Invención de utensilios (carro, arado, armas, etc.
¾Medre da poboación ata os 6000 millóns
¾Novas fontes de enerxía: hidráulica, animal,
de habitantes
eólica)
¾Degradación irreversible do planeta
¾Primeiros impactos serios: deforestación, vías de
¾Esgotamento de recursos
comunicación, sistemas de rega...
¾Impacto só nos contornos dos poboamentos
Perante a evidencia de que o planeta vai cara o colapso, nacen as ciencias ambientais
 Os modelos de desenvolvemento

DESENVOLVEMENTO DESENVOLVEMENTO DESENVOLVEMENTO

INCONTROLADO CONSERVACIONISTA SOSTIBLE
¾Máximo ¾Anuncian o colapso
desenvolvemento planetario se antes do 2000 ¾Propugna un progreso
económico non se para a contaminación social e económico que
¾Os recursos se e o dilapido de recursos satisfaga as necesidades
consideran infinito e os ¾Propugna o crecemento 0 actuais sen comprometer
impactos irrelevantes ¾Nace do Chamado Club de ás xeracións futuras
¾Fe inxenua na Roma e publica as súas ¾Nace do Chamado
omnipotencia da conclusións nun libro Informe Brundatlan
tecnoloxía nomeado “Os límites do ¾É a doutrina oficial da
¾Conduce ao planeta cara crecemento” ONU
o colapso ¾Condena aos países pobres
 O desenvolvemento sostible
Doutrina oficial da ONU nacida do informe final da Comisión Mundial para o Medio
Ambiente de 1989(Informe Brundatland), concretada posteriormente no Cumio de Río (1992

PIARES SOCIAIS BÁSICOS

¾Erradicación da pobreza
cun desenvolvemento
sostido e equitativo
¾Diminución do crecemento
da poboación con políticas
educativas que favorezan o
control da natalidade

PRINCIPIOS BÁSICOS:
¾Principio de suficiencia (conciencia
da lmitación dos recursos
¾Principio de responsabilidade
(compromiso coas xeracións futuras)
¾Principio de eficiencia (producir máis
con menos)
¾Principio de equidade
¾Principio de precaución (prevención
fronte a reparación)
¾Principio de participación
EIXOS DE ACTUACIÓN MEDIOAMBIENTAL
¾Evitar o dilapido dos recursos
¾Xestión racional da auga
¾Control do consumo enerxético e
desenvolvemto de enerxías alternativas
¾Evitación da contaminación dos subsistemas
terrestres
¾Loita contra a erosión do solo e a
desertización
¾Protección da biodiversidade
 Indicadores ecolóxicos
PEGADA ECOLÓXICA: Area de territorio produtivo necesario para producir os
recursos que consumimos e asimilar os residuos que producimos (Ha/habitante)

Pegada ecolóxica en U.S.A: 9.6Ha/hb

Pegada ecolóxica en España: 4.9Ha/hb

DATOS
ANO 2000 Pegade ecolóxica de Bangladesh: 0.5Ha/hb
Pegada ecolóxica media mundial: 2.9 Ha/hb

CAPACIDADE DE CARGA: cantidade de terreo produtivo dispoñible por habitante

CAPACIDADE DE CARGA
I CO PLANETARIA:2,18 Ha/hab
LÓX
CO PEGADA ECOLÓXICA MEDIA
´E IO
T R
ICI TA MUNDIAL: 2,9 Ha/hab
F E
DE AN
PL
DÉFICIT ECOLÓXICO PLANETARIO: -0. 72 Ha/hb
A pegada ecolóxica española en 2005 tense incrementado por encima do
30% nunha década. Galicia está lixeiramente por encima da media de España
 A AXENDA 21
CUMIO DE RÍO
CAMBIO
CLIMÁTICO AXENDA 21 DEFORESTACIÓN BIODIVERSIDADE

Chamamento aos políticos para poñer en marcha

unha serie de tarefas no àmbito político, social e
económico cara a unha transición aos modelos
sostibles no século XXI

PENSAR GLOBALMENTE

ACTUAR LOCALMENTE

CARTA DE AALBORG
(Carta das cidades europeas
cara á sostibilidade)

AXENDA 21 LOCAL
(Avaliación do estado ambiental do
municipio e elaboración da planes
para a súa mellora)
AXENDA 21 ESCOLAR
FIN DO ANEXO
DO 2º
TRIMESTRE