Está en la página 1de 144

ENTRE VIS TA 1 11 11

B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
ALFREDO OVALLE, PRESIDENTE DE LA CPC
"LAS EMPRESAS NO VEN A LOS
SINDICATOS COMO ENEMIGOS"
Le preocupa que el tema laboral "pueda ser visualizado como plataforma poltica por
parte de algunas personas". Admite, aunque con ciertos reparos, que la Ley de
Subcontratacin "representa un claro avance". Y ve en la flexibilidad laboral un
elemento positivo para empresarios y trabajadores, que en ningn caso significara
"precarizar el empleo".
A lfre d o O v a lle R o d r-
g u e z e s d ire c to r d e la C o m -
p a a M in e ra M in a s C a rriza l
A lto , d e sd e 1 9 8 2 , y d ire c -
to r d e E m p re sa s M in e ra s
L a s C e n iza s, d e sd e 1 9 7 8 .
E so e n su m b ito p ro -
fe sio n a l. P o rq u e a d e m s e s
p re sid e n te d e la C o n fe d e -
ra c i n d e la P ro d u c c i n y
e l C o m e rc io (C P C ) o rg a -
n iza c i n g re m ia l e m p re sa -
ri a l n a c i d a e n C h i le e n
1 9 3 5 , c a rg o q u e le h a sig -
n ific a d o u n a a lta fig u ra c i n
m e d i tic a e n e l ltim o tie m -
p o , c u a n d o e l c lim a d e l
m u n d o la b o ra l, a v e c e s
c o n v u lsio n a d o ; o tra s m s
c a lm o , h a a c a p a ra d o la
a te n c i n d e la o p in i n p -
b lic a .
A b o g a d o titu la d o e n la
U n i v e rs i d a d C a t li c a d e
C h ile , o ste n ta e n su c u rr-
c u lo c u rso s d e e sp e c ia liza c i n e n D e re c h o
C o m p a ra d o e n la U n iv e rsid a d d e N u e v a Y o rk ,
y d e D e sa rro llo E c o n m ic o e n e l L o n d o n
S c h o o l o f E c o n o m ic s. E n su la rg a tra y e c to ria
g re m ia l h a d e a m b u la d o p o r la S o c ie d a d N a -
c io n a l d e M in e ra y la C m a ra C h ile n a d e la
C o n stru c c i n , e n tre o tra s o rg a n iza c io n e s,
sie m p re e n p u e sto s d e a lta re sp o n sa b ili-
d a d .
L a p re n sa e sc rita y a u d io v isu a l lo a c a b a n
d e m o stra r e stre c h a n d o la m a n o d e A rtu ro
M a rtn e z, p re sid e n te d e la C e n tra l U n ita ria d e
T ra b a ja d o re s (C U T ), d e sp u s d e a c o rd a r la
c o n stitu c i n d e u n a c o m isi n d e tra b a jo q u e
a b o rd a r to d o s lo s te m a s q u e le s c o m p e te n a
e m p re sa rio s y tra b a ja d o re s. H a c ie n d o u n a lto
e n e ste tra b a jo d ia rio , a c c e d i a re sp o n d e r
a lg u n a s p re g u n ta s q u e p e rm ite n fo rm a rse u n a
" D a d a la c o m p o sic i n d e l C o n se jo A se so r d e E q u id a d S o c ia l, c o n g ra n c a n tid a d
d e re c o n o c id o s e x p e rto s, so n b u e n a s la s e x p e c ta tiv a s q u e d e sd e e l e m p re sa ria d o
te n e m o s e n la s p ro p u e sta s q u e c o m o g ru p o p u e d a n e la b o ra r" .
ENTRE VIS TA 2 22 22
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
o p in i n m s a c a b a d a d e su p e n sa m ie n to y e l
d e su s re p re se n ta d o s, so b re e l m u n d o e n e l
q u e se d e se n v u e lv e : la s n u n c a f c ile s re la c io -
n e s la b o ra le s.
En su opinin, qu virtudes y falencias
tiene la actual legislacin laboral?
L a le g isla c i n la b o ra l v ig e n te e s, e n g e -
n e ra l, a d e c u a d a . N o o b sta n te , se ra b u e n o
p o d e r c o n ta r c o n m a y o re s e sp a c io s p a ra lo -
g ra r a c u e rd o s e n tre tra b a ja d o re s y e m p re sa -
rio s, q u e p e rm ita n q u e a lg u n a s d e su s n o rm a s
p u e d a n se r a d a p ta d a s a la s n e c e sid a d e s y
p rio rid a d e s d e a m b o s. V e m o s a v e c e s m u c h a
rig id e z e n d isp o sic io n e s, e n c irc u n sta n c ia s
q u e e l m u n d o d e lo s n e g o c io s n e c e sita e m -
p re sa s q u e se a ju ste n r p id a m e n te a lo s c a m -
b io s, y a s te n e r la p o sib ilid a d d e m e jo ra r la s
c o n d ic io n e s y c a lid a d d e l e m p le o .
En estos momentos hay en el Congreso
Nacional varios proyectos de ley en materia
laboral. Qu le parecen esas iniciativas?
E n g e n e ra l, v e m o s c o n p re o c u p a c i n q u e
u n te m a ta n d e lic a d o e im p o rta n te p a ra e l
d e sa rro llo su ste n ta b le y la p a z so c ia l d e n u e s-
tro p a s, c o m o lo e s e l la b o ra l, p u e d a se r
v isu a liza d o c o m o p la ta fo rm a p o ltic a p o r p a r-
te d e a lg u n a s p e rso n a s. L a C P C e m iti u n a
d e c la ra c i n a l re sp e c to , d o n d e m a n ifie sta su s
in q u ie tu d e s e n e ste te m a , y lla m a a a c tu a r
c o n p ru d e n c ia y a p ro p o n e r in ic ia tiv a s q u e
c u e n te n c o n u n s lid o fu n d a m e n to t c n ic o ,
m s q u e la in te n c i n d e re so lv e r h e c h o s p u n -
tu a le s q u e p u e d e n se r c o rre g id o s d e o tra fo r-
m a , sin a fe c ta r e l e m p le o .
L a g ra n c a n tid a d d e p ro y e c to s d e le y q u e
e n m a te ria la b o ra l e st n e n e l C o n g re so , c re e -
m o s q u e n o d a n c u e n ta d e la re a lid a d d e la s
re la c io n e s la b o ra le s d e n u e stro p a s, la s q u e
e n g e n e ra l so n p a c fic a s y c o rd ia le s. S i u n o
c o n sid e ra q u e e n lo s ltim o s a o s la c a n tid a d
d e h u e lg a s h a sid o m u y b a ja y , p o r e l c o n tra -
rio , e s e n o rm e e l n m e ro d e n e g o c ia c io n e s
c o le c tiv a s q u e lle g a n a b u e n o s a c u e rd o s e n -
tre la s p a rte s, c o n c lu y e q u e m s q u e fija r la
a te n c i n e n lo s c o n flic to s, h a y q u e d e sta c a r
m u c h o m s la p o sib ilid a d y la c o n v e n ie n c ia
d e lle g a r a a c u e rd o s.
Tambin hay algunas iniciativas que in-
gresaran en el corto plazo.
R e sp e c to a lo s p ro y e c to s d e le y q u e h a
se a la d o e l M in iste rio d e l T ra b a jo te n d ra in -
te n c io n e s d e e n v ia r a l C o n g re so a fin e s d e l
p re se n te a o , o a in ic io s d e l p r x im o , re la tiv o s
a n o p e rm itir la c o n tra ta c i n d e p e rso n a l d e
re e m p la zo d u ra n te la s h u e lg a s le g a le s, y a
a m p lia r la s p o sib ilid a d e s d e sin d ic a liza c i n d e
lo s tra b a ja d o re s, p o r lo q u e h e m o s le d o e n la
p re n sa , se fu n d a m e n ta n e n la id e a d e a u m e n -
ta r e l p o d e r d e n e g o c ia c i n d e lo s sin d ic a to s.
L o s d e re c h o s d e h u e lg a y d e li b re
sin d ic a liza c i n e st n a d e c u a d a m e n te c o n sa -
g ra d o s e n e l v ig e n te C d ig o d e l T ra b a jo , y su
e je rc ic io e st g a ra n tiza d o p o r e l e sta d o d e
d e re c h o , e n p a rtic u la r, p o r lo s trib u n a le s y la
a u to rid a d a d m in istra tiv a q u e su p e rv isa e l c u m -
p lim ie n to d e la le g isla c i n la b o ra l. P o r ta n to ,
n o e s n e c e sa rio g e n e ra r a rtific ia lm e n te m a y o -
re s n iv e le s d e sin d ic a liza c i n , sin o m s b ie n
re c o n o c e r e l d e re c h o q u e e n la m a y o r p a rte
d e lo s c a so s e je rc e n lo s tra b a ja d o re s d e n e -
g o c ia r d ire c ta m e n te o a tra v s d e g ru p o s
n e g o c ia d o re s c o n la e m p re sa .
Uno de los proyectos estara relacionado
con no permitir el reemplazo de trabajadores
durante el desarrollo de una huelga legal.
E l d e re c h o a h u e lg a c o n sa g ra d o e n e l
C d ig o d e l T ra b a jo p re v e l re e m p la zo d e tra -
b a ja d o re s, c o m o h e rra m ie n ta q u e p e rm ite e v i-
ta r q u e se n e g o c ie b a jo la p re si n a sfix ia n te y
e l te m o r d e te n e r q u e c e rra r la e m p re sa si n o
se c e d e a la s d e m a n d a s la b o ra le s, lo q u e p u e -
d e te rm in a r p e rju d ic a n d o la su ste n ta b ilid a d d e
la fu e n te la b o ra l d e m u c h o s tra b a ja d o re s.
S in e m b a rg o , e l p o d e r re e m p la za r e n c a so
d e h u e lg a a a lg u n o s tra b a ja d o re s, c o n tra ria -
m e n te a lo q u e a lg u n o s p ie n sa n , n o h a c e q u e
la h u e lg a p ie rd a p o r e llo su e fe c tiv id a d c o m o
h e rra m ie n ta p a ra p re sio n a r a la e m p re sa a
n e g o c ia r. E l re e m p la zo sie m p re sig n ific a m a -
ENTRE VIS TA 3 33 33
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
y o re s c o sto s p a ra la e m -
p re sa , p o rq u e la e x p e rie n -
c ia y c o n o c im ie n to d e l tra -
b a jo n o se a p re n d e d e u n
d a p a ra o tro ; in c lu so m s,
e n m u c h o s c a so s e s im p o -
sib le e l re e m p la zo .
E n c o n s e c u e n c i a , la
c la v e p a ra u n a s sa n a s re la -
c io n e s la b o ra le s n o e st e n
g e n e ra r a rtific io s q u e a u -
m e n te n la c o n flic tiv id a d ,
sin o e n m e jo ra r la c a p a c ita -
c i n d e lo s tra b a ja d o re s, re -
c o n o c ie n d o su lib e rta d p a ra
d e c id ir. F in a lm e n te , n o s p a -
re c e a d e c u a d a la id e a d e
c a p a c ita r a lo s sin d ic a to s
e n m a te ria d e le g isla c i n la b o ra l y p re v isio n a l,
c o m o m a n e ra d e fo m e n ta r e l e je rc ic io sin d ic a l
re sp o n sa b le e in fo rm a d o .
FLEXIBILIDAD LABORAL
Algunos dirigentes del empresariado, ha-
blando a ttulo personal o por sus representa-
dos, se han manifestado proclives a que se
legisle en materia de flexibilidad laboral. Por
qu esta modalidad es tan anhelada por uste-
des?
L o a n h e la d o d e la fle x ib ilid a d e s su c a p a -
c id a d p a ra a d a p ta rse a la re a lid a d , e s d e c ir,
c o n sid e ra r q u e la a c tiv id a d p ro d u c tiv a p a ra
la s e m p re sa s y la s n e c e sid a d e s p a ra lo s tra -
b a ja d o re s so n d in m ic a s, y re sp o n d e n a l e n -
to rn o e n e l q u e c o m p ite n e in te ra c t a n a
d ia rio . Q u e tra b a ja d o re s y e m p re sa rio s p u e -
d a n a d a p ta r d e m u tu o a c u e rd o la s c o n d ic io -
n e s d e tra b a jo a su s n e c e sid a d e s n o e s
p re c a riza r e l e m p le o , sin o re c o n o c e r lo s in -
te re se s d e la s p a rte s, e n u n a m b ie n te d e
re sp e to d e lo s d e re c h o s d e lo s tra b a ja d o re s.
Qu beneficios podra acarrear, tanto
para empleadores como para trabajadores?
P a ra la e m p re sa , la m a y o r v e n ta ja v e n -
d r d a d a p o r e l a u m e n to d e su p ro d u c tiv id a d
y c a p a c id a d p a ra a d a p ta rse a lo s c a m b io s d e l
m e rc a d o , m ie n tra s q u e p a ra lo s tra b a ja d o re s,
su m a y o r v e n ta ja v e n d r d a d a p o r u n a m a y o r
c a p a c id a d p a ra n e g o c ia r su tie m p o lib re y
n e c e sid a d e s d e c a p a c ita c i n .
Con su implementacin, segn argumen-
tan sus detractores, no existira un alto riesgo
de abusos por parte de algunos empleadores?
L o s rie sg o s d e a b u so d e u n a m a y o r fle x i-
b ilid a d la b o ra l, fu n d a m e n ta lm e n te a p u n ta n a
e v e n tu a le s im p o sic io n e s a rb itra ria s q u e lo s
e m p le a d o re s h ic ie re n a su s tra b a ja d o re s. A l
re sp e c to , c re e m o s q u e e se rie sg o p o d ra se r
a d e c u a d a m e n te a c o ta d o m e d ia n te la e x ig e n -
c ia d e fo rm a liza c i n in d iv id u a l d e lo s a c u e rd o s
a n te la s I n sp e c c io n e s d e l T ra b a jo , y m e d ia n te
la im p o sic i n d e m u lta s y sa n c io n e s a d m in is-
tra tiv a s e je m p la re s p a ra q u ie n e s h a g a n u so
a b u siv o d e a q u e lla s h e rra m ie n ta s d e stin a d a s
e x c lu siv a m e n te a m e jo ra r la re la c i n la b o ra l.
LEY DE SUBCONTRATACION
A nueve meses de su entrada en vigen-
cia, qu balance hace de la Ley de Subcon-
tratacin?
E l m a y o r a p o rte d e la L e y d e S u b c o n tra -
ta c i n e s h a b e r p e rm itid o re g u la riza r, d e sd e
" E l e m p re sa ria d o m a n tie n e b u e n a s re la c io n e s c o n e l G o b ie rn o , c o n e l c u a l
c o n trib u y e p a rtic ip a n d o d e v a ria s c o m isio n e s d e tra b a jo " .
ENTRE VIS TA 4 44 44
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e l p u n to d e v ista le g a l, la situ a c i n d e lo s
tra b a ja d o re s tra n sito rio s. E n e ste se n tid o , la
n o rm a re p re se n ta u n c la ro a v a n c e . L a su b c o n -
tra ta c i n e s u n a h e rra m ie n ta a m p lia m e n te u ti-
liza d a e n e l m u n d o , a s c o m o e n C h ile , q u e v a
e n b e n e fic io d e la e m p re sa y p e rm ite u n a
a d e c u a d a e sp e c ia liza c i n d e e lla y su s tra b a ja -
d o re s. I g u a lm e n te , v a le la p e n a d e sta c a r e l
p ro g ra m a d e a siste n c ia d e c u m p lim ie n to o fre -
c id o p o r la D ire c c i n d e l T ra b a jo a la s e m p re -
sa s, p a ra h a c e r u n a a p lic a c i n p e d a g g ic a d e
la n o rm a y p e rm itir e v ita r m u lta s p ro d u c to d e l
d e sc o n o c im ie n to d e su s a lc a n c e s.
N o o b sta n te , n o s p a re c e q u e a lg u n a s d e -
c la ra c io n e s m a lin te n c io n a d a s q u e se p u b lic a -
ro n e n la p re n sa le v a n ta ro n fa lsa s e x p e c ta ti-
v a s p a ra lo s tra b a ja d o re s, e n c u a n to a lo s re a -
le s a lc a n c e s d e la n o rm a , lo q u e e n su o p o rtu -
n id a d in c re m e n t la c o n flic tiv id a d la b o ra l.
La nueva ley, tiene algunos aspectos
poco claros o problemas en su interpretacin?
L a le y d e j u n a se rie d e zo n a s g rise s o
in d e te rm in a d a s q u e c o rre sp o n d e a la D ire c -
c i n d e l T ra b a jo d e sa rro lla r. S i b ie n la a u to ri-
d a d a d m in istra tiv a h a e la b o ra d o a lg u n o s d ic t -
m e n e s q u e in te rp re ta n a d e c u a d a m e n te e l e sp -
ritu d e la d isc u si n le g isla tiv a , q u e d a n v a ria s
m a te ria s p e n d ie n te s, q u e fu e ro n p re se n ta d a s
p o r la s R a m a s d e la C P C a la a u to rid a d , e n e l
m a rc o d e la C o m isi n d e se g u i-
m ie n to d e la le y . S o b re e lla s e s
fu n d a m e n ta l q u e e n e l c o rto
p la zo se e sta b le zc a n , m e d ia n te
d ic t m e n e s, p a r m e tro s o b je ti-
v o s q u e p e rm ita n q u e la s e m -
p re sa s y lo s tra b a ja d o re s se p a n
a q u a te n e rse .
Ha percibido usted algn
cambio en las relaciones labo-
rales desde su puesta en mar-
cha?
L a le y h a e sta b le c id o c o n
p re c isi n c u le s so n la s situ a -
c io n e s e n q u e lo s tra b a jo s tra n -
sito rio s so n p ro ced en tes, lo q u e
h a c la rific a d o la s p o sib ilid a d e s
d e u so d e e sta o p c i n d e tra b a jo .
E n m a te ria d e su b c o n tra ta c i n , la s e m -
p re sa s se h a n v u e lto m s e x ig e n te s e n la
so lic itu d d e c e rtific a d o s d e c u m p lim ie n to d e
o b lig a c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a le s a la s
e m p re sa s c o n tra tista s, p a ra e v ita r la re sp o n -
sa b ilid a d so lid a ria . A su v e z, m u c h a s e m p re -
sa s h a n d e le g a d o to ta lm e n te a lg u n a s a c tiv i-
d a d e s a la s e m p re sa s su b c o n tra tista s, d e m a -
n e ra d e e v ita r d u d a s e n c u a n to a la re la c i n
d e su b o rd in a c i n y d e p e n d e n c ia d e lo s tra b a -
ja d o re s d e la e m p re sa c o n tra tista .
Esta ley, beneficia o perjudica a los
empresarios?, beneficia o perjudica a los
trabajadores?
L a a d e c u a d a a p lic a c i n y fisc a liza c i n d e
la L e y d e S u b c o n tra ta c i n y tra b a jo s tra n sito -
rio s b e n e fic ia ta n to a tra b a ja d o re s c o m o a
e m p re sa rio s. T ie n e c o m o g ra n a p o rte e l re c o -
n o c im ie n to e x p lc ito e n la n o rm a d e la e x te r-
n a liza c i n c o m o h e rra m ie n ta v lid a p a ra la
c o m p e titiv id a d y su ste n ta b ilid a d d e m u c h a s
a c tiv id a d e s e m p re sa ria le s. P o r o tra p a rte , e l
q u e la le y se h a g a c a rg o d e la re g u la c i n d e
a m b a s fo rm a s d e e x te rn a liza c i n c o n trib u y e
a m e jo ra r e l c lim a e n la s e m p re sa s, v isto q u e
d ig n ific a la la b o r d e sa rro lla d a p o r lo s tra b a ja -
d o re s q u e e n e lla se d e se m p e a n .
A lfre d o O v a lle h a d e sa rro lla d o g ra n p a rte d e su a c tiv id a d g re m ia l d e sd e la
S o c ie d a d N a c io n a l d e M in e ra .
ENTRE VIS TA 5 55 55
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
EMPRESARIOS-TRABAJ ADORES-
GOBIERNO
Cmo califica las actuales relaciones
empresarios-trabajadores?
L a re la c i n d ia ria e n tre lo s e m p re sa rio s y
lo s tra b a ja d o re s e n la s e m p re sa s, e n g e n e ra l
e s b u e n a . L a s d ife re n c ia s y d e m a n d a s la b o ra -
le s se so lu c io n a n a l in te rio r d e la s e m p re sa s,
y e s e l d i lo g o p e rm a n e n te e l q u e p rim a p a ra
e n c o n tra r a c u e rd o s e n to rn o a la s c o n d ic io -
n e s d e tra b a jo y m e ta s.
I g u a lm e n te , a n iv e l c u p u la r, la C P C m a n -
tie n e b u e n a s re la c io n e s y d i lo g o c o n la s
d istin ta s c e n tra le s d e tra b a ja d o re s. S in e m -
b a rg o , n o s m a n te n e m o s a te n to s a a q u e llo s
in te n to s d e p a rte d e a lg u n o s g ru p o s o rg a n iza -
d o s d e d e se sta b iliza r la p a z so c ia l re in a n te e n
la s e m p re sa s. N o s re fe rim o s a a q u e llo s q u e
c o n u n d isc u rso re iv in d ic a tiv o e id e o lo g iza d o ,
a le ja d o d e la re a lid a d d e la s e m p re sa s, a la s
c u a le s m u c h a s v e c e s n i p e rte n e c e n , h a n g e -
n e ra d o situ a c io n e s d e v io le n c ia p a ra im p e d ir
e l fu n c io n a m ie n to d e a lg u n a s, a te n ta n d o , e n -
tre o tro s d e re c h o s c o n stitu c io n a le s, e n c o n -
tra d e la lib e rta d d e tra b a jo d e lo s tra b a ja d o -
re s q u e n o a d h ie re n a su s d e m a n d a s.
Si retrocediramos en el tiempo unos
cinco o seis aos, estas relaciones, han me-
jorado, han empeorado, estn estancadas?
E l c lim a la b o ra l, e n g e n e ra l, sig u e sie n -
d o b u e n o . S in e m b a rg o , v e m o s c o n p re o c u -
p a c i n lo s in te n to s re la tiv a m e n te re c ie n te s
p o r a u m e n ta r la c o n flic tiv id a d la b o ra l, b a jo
e l a rg u m e n to d e la n e c e sid a d d e a u m e n ta r la
ta sa d e sin d ic a liza c i n y d e " re fo rza r o p ro -
fu n d iza r" la s n e g o c ia c io n e s c o le c tiv a s.
A su v e z, n o s p re o c u p a n a q u e lla s in te r-
v e n c io n e s y o m isio n e s q u e d e ja n e l c a m in o
lib re p a ra p re sio n a r la re a liza c i n d e n e g o c ia -
c io n e s c o le c tiv a s m s a ll d e la e m p re sa . S i
b ie n sa b e m o s q u e la n e g o c ia c i n in te re m p re sa
e st p re v ista e n n u e stra le g isla c i n la b o ra l,
sta s lo e s p ro c e d e n te c u a n d o h a y a c u e rd o
d e la s p a rte s. Y e n u n e sta d o d e d e re c h o n o
p u e d e d e c irse q u e h a y a c u e rd o d e p a rte s
c u a n d o u n a e je rc e v io le n c ia so b re o tra p a ra
o b lig a rla a te n e r q u e n e g o c ia r.
Qu apreciacin hace de las relaciones
empresarios-Gobierno?
E l e m p re sa ria d o m a n tie n e b u e n a s re la -
c io n e s c o n e l G o b ie rn o , c o n e l c u a l c o n trib u -
y e p a rtic ip a n d o d e v a ria s c o m isio n e s d e tra -
b a jo d e stin a d a s a p ro p o n e r m e d id a s q u e a y u -
d e n a a u m e n ta r e l c re c im ie n to d e l p a s, e l
fo rta le c im ie n to d e su s in stitu c io n e s, y la p re -
se rv a c i n d e la p a z so c ia l.
SINDICALIZACION
A qu atribuye usted el bajo porcentaje
de trabajadores sindicalizados en el pas (13%)?
E n e l se c to r p riv a d o , e n e l a o 1 9 9 5
e x ista n 1 2 . 7 1 5 sin d ic a to s v ig e n te s; a l 2 0 0 6 ,
e sa c ifra se e le v h a sta 1 9 . 8 8 3 . N o o b sta n -
te , la ta sa d e sin d ic a liza c i n d e la fu e rza
to ta l d e tra b a jo o c u p a d a d ism in u y e n e l
m ism o p e ro d o , d e 1 3 , 6 % a 1 2 , 2 % . C o n
m s n iv e l d e d e ta lle , la ta sa d e sin d ic a liza c i n
d e la fu e rza to ta l d e tra b a jo a sa la ria d a , q u e
e l a o 1 9 9 5 re p re se n ta b a e l 1 6 , 7 % , d ism i-
n u y a 1 4 , 5 % p a ra e l a o 2 0 0 6 , c ita n d o
c o m o fu e n te la D ire c c i n d e l T ra b a jo . A l
re sp e c to , c re e m o s q u e e l in c re m e n to e n e l
n m e ro d e sin d ic a to s e n e l tie m p o , p ro b a -
b le m e n te se d e b e a l a u m e n to d e la fu e rza
to ta l d e tra b a jo , y a u n a m a y o r a to m iza c i n
d e lo s sin d ic a to s.
E n re la c i n a la s ra zo n e s p o r la s q u e n o
e s m a y o r la ta sa d e sin d ic a liza c i n , lla m a la
a te n c i n e l d a to d e q u e e n e l a o 2 0 0 4 ,
c u a n d o se p re g u n ta b a a lo s d irig e n te s sin d i-
c a le s a l re sp e c to , e l 5 2 , 4 % re sp o n d a q u e la s
p e rso n a s n o se sin d ic a liza b a n p o r te m o r a
c o n se c u e n c ia s n e g a tiv a s e n su tra b a jo (fu e n -
te E N C L A 2 0 0 4 ). E n e l a o 1 9 9 8 , n ic o a o
e n q u e se h izo la m ism a p re g u n ta a lo s tra b a -
ja d o re s d e e m p re sa s sin sin d ic a to , e llo s re s-
p o n d ie ro n q u e , e n u n 3 6 , 1 % , e sto se d e b a a
la fa lta d e p e rso n a l; e n u n 2 2 , 2 % a q u e n o se
n e c e sita b a ; e n u n 1 7 , 7 % a l p o c o in te r s, y
ENTRE VIS TA 6 66 66
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
ta n s lo e n u n 6 , 4 % a te m o r d e re p re sa lia s
(fu e n te E N C L A 1 9 9 8 ).
O tro d a to im p o rta n te lo d a la E n c u e sta
C A S E N d e 2 0 0 3 , q u e c o n sid e ra e l ta m a o d e
la s e m p re sa s y e l n m e ro d e tra b a ja d o re s d e
sta s, se a la n d o q u e ta n s lo e l 5 6 , 1 % d e la
fu e rza to ta l d e tra b a jo a sa la ria d a se ra sin d i-
c a liza b le .
Cul es la situacin chilena, en este
aspecto, comparada con otros pases?
S e ra re le v a n te , a l a n a liza r e l p o rc e n -
ta je d e sin d ic a liza c i n e n C h ile e n re la c i n a
o tro s p a se s, c o n sid e ra r e l p o rc e n ta je d e sin -
d ic a to s a c tiv o s. R e c ie n te m e n te , p o r e je m -
p lo , e l P re sid e n te d e F ra n c ia , N ic o l s S a rk o zy ,
h a a firm a d o q u e s lo e l 5 % d e lo s sin d ic a to s
f ra n c e s e s e s t n a c t i v o s . E n c o n s e c u e n -
c ia , c re e m o s q u e lo s n iv e le s d e sin d ic a liza -
c i n e n C h ile , c a lc u la d o s c o rre c ta m e n te , so n
c o m p a ra b le s c o n lo s d e o tro s p a se s, y si n o
so n m s a lto s e s p o rq u e lo s tra b a ja d o re s
e n lib e rta d d e a so c ia rse o n o , e lig e n n o h a -
c e rlo .
Cmo ve el empleador al sindicato al
interior de su empresa?
E l sin d ic a to e st fo rm a d o p o r tra b a ja d o -
re s d e la e m p re sa , y c o m o ta l e s p e rc ib id o
c o m o p a rte d e sta . L a m a y o r p a rte d e la s
e m p re sa s d o n d e se h a n o rg a n iza d o sin d ic a -
to s m a n tie n e e x c e le n te s re la c io n e s c o n la
d irig e n c ia sin d ic a l, lle g a n d o a a c u e rd o s y
a c tiv id a d e s c o n ju n ta s q u e fa v o re c e n la p ro -
d u c tiv id a d y u n sa n o y re sp e tu o so c lim a
la b o ra l.
Piensa usted que algunos empresarios lo
consideran (al sindicato) un "peligro latente"?
L a s e m p re sa s n o v e n a lo s sin d ic a to s
c o m o e n e m ig o s. L o n ic o q u e le s p re o c u p a
e s e l e je rc ic io re sp o n sa b le d e la a c tiv id a d
sin d ic a l, q u e fa v o re zc a la su ste n ta b ilid a d d e
la a c tiv id a d e m p re sa ria l y la tra n q u ilid a d la b o -
ra l, p a ra p ro y e c ta r su c re c im ie n to y d e sa rro -
llo .
L a s e m p re sa s s lo sie n te n te m o r c u a n d o
lo s d irig e n te s sin d ic a le s p e rsig u e n o tro s fi-
n e s, d istin to s d e a q u e llo s d e lo s tra b a ja d o re s
q u e re p re se n ta n . C u a n d o e sto o c u rre , la m a -
n ip u la c i n y e l e je rc ic io d e p re sio n e s in d e b i-
d a s, q u e p u e d e n in v o lu c ra r v io le n c ia y la p a -
ra liza c i n to ta l o p a rc ia l d e la e m p re sa , so n
u n p e lig ro la te n te p a ra la a c tiv id a d e m p re sa -
ria l, e in c lu so p a ra la in te g rid a d d e lo s tra b a ja -
d o re s n o a d h e rid o s a l sin d ic a to , a s c o m o
p a ra la su ste n ta b ilid a d d e la fu e n te d e e m p le o
d e to d o s lo s tra b a ja d o re s d e la e m p re sa .
Qu pasos habra que dar para que
empleadores y trabajadores sindicalizados ten-
gan relaciones ms armoniosas?
E x te n d e r la c a p a c ita c i n e n m a te ria d e
le g isla c i n la b o ra l y p re v isio n a l a la m a y o r
c a n tid a d p o sib le d e tra b a ja d o re s y e m p re sa -
rio s e s u n a p o d e ro sa h e rra m ie n ta p a ra a se g u -
" L a c la v e p a ra u n a s sa n a s re la c io n e s la b o ra le s n o e st
e n g e n e ra r a rtific io s q u e a u m e n te n la c o n flic tiv id a d ,
sin o e n m e jo ra r la c a p a c ita c i n d e lo s tra b a ja d o re s,
re c o n o c ie n d o su lib e rta d p a ra d e c id ir" .
ENTRE VIS TA 7 77 77
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
ra r u n m a y o r n iv e l d e re sp o n sa b ilid a d e n la s
re la c io n e s la b o ra le s. C u a n d o lo s a c to re s d e l
m u n d o d e l tra b a jo e n tie n d e n q u e to d a re la -
c i n la b o ra l in v o lu c ra d e re c h o s, p e ro ta m b i n
o b lig a c io n e s, m e jo ra e l c lim a d e tra b a jo a l
in te rio r d e la e m p re sa . Y p a ra e sto e s fu n d a -
m en tal q u e tan to lo s d irig en tes sin d icales co m o
lo s g e re n te s d e re c u rso s h u m a n o s se c a p a c i-
te n a d e c u a d a m e n te , d e m o d o d e m a n te n e r
c o n v e rsa c io n e s d e l m e jo r n iv e l t c n ic o .
EQUIDAD SOCIAL
Qu balance hace del trabajo desarrolla-
do por la Comisin Asesora de Equidad Social
creada por la Presidenta Bachelet?
A n e s m u y p ro n to p a ra e v a lu a r e l tra b a -
jo d e sa rro lla d o p o r la C o m isi n A se so ra d e la
P re sid e n c ia e n m a te ria d e E q u id a d S o c ia l, y a
q u e h a sta e l m o m e n to se m a n tie n e e n e ta p a
d e a u d ie n c ia s, e sc u c h a n d o o p in io n e s q u e le
a y u d e n a e n c a u za r su tra b a jo . S in e m b a rg o ,
d a d a la c o m p o sic i n d e l C o n se jo A se so r, c o n
g ra n c a n tid a d d e re c o n o c id o s e x p e rto s, so n
b u e n a s la s e x p e c t a t i v a s q u e d e s d e e l
e m p re sa ria d o te n e m o s e n la s p ro p u e sta s q u e
c o m o g ru p o p u e d a n e la b o ra r, y q u e c o n trib u -
y a n a m a n te n e r la p a z so c ia l n e c e sa ria p a ra e l
c re c im ie n to y d e sa rro llo d e n u e stro p a s.
Considera que el empresariado est bien
representado en ella?
L a C P C n o fu e in v ita d a a p a rtic ip a r d e l
C o n se jo A se so r y , p o r ta n to , n o c u e n ta c o n
re p re se n ta n te s.
Qu opinin le merece que la CUT se
haya restado a participar en esta comisin?
C re e m o s q u e n o n o s c o rre sp o n d e a n o -
so tro s c o m e n ta r la s d e c isio n e s q u e lib re m e n -
te h a y a to m a d o la C U T .
8 88 88 CARTI LLA
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
OIRS
DERECHOS DE NUESTROS
USUARIOS Y USUARIAS
(LEY N 19.880)
NUESTROS USUARIOS Y USUARIAS
TIENEN DERECHO A:
C o n o c e r e n c u a lq u ie r m o m e n to e l e sta d o
d e la tra m ita c i n d e su so lic itu d y o b te n e r
c o p ia d e lo s d o c u m e n to s a so c ia d o s y /o
d e v o lu c io n e s d e su s o rig in a le s.
I d e n tific a r a la s a u to rid a d e s y p e rso n a l
b a jo c u y a re sp o n sa b ilid a d se tra m ita n lo s
p ro c e d im ie n to s lig a d o s a la so lic itu d .
E x im irse d e p re se n ta r d o c u m e n to s q u e
n o c o rre sp o n d a n o q u e e st n e n p o d e r d e l
S e rv ic io .
A c c e d e r a lo s a c to s a d m in istra tiv o s y a
su s d o c u m e n to s.
S e r tra ta d o s(a s) c o n re sp e to y d e fe re n c ia
p o r la s a u to rid a d e s y fu n c io n a rio s(a s).
F o rm u la r a le g a c io n e s y a p o rta r d o c u m e n -
to s a n te s d e la s re so lu c io n e s.
E x ig ir la re sp o n sa b ilid a d d e la in stitu c i n
y d e l p e rso n a l a su se rv ic io .
E x ig ir re sp u e sta a la s q u e ja s q u e fo rm u le n .
ESTOS DERECHOS CIUDADANOS
SE PUEDEN EJ ERCER A TRAVES
DE LAS OIRS
Es necesario tener presente que:
L o s u su a rio s(a s) so n la ra z n d e se r d e
n u e stro S e rv ic io , n o s d e b e m o s a e llo s.
L a A te n c i n d e P b lic o e s la p rim e ra c a ra
d e l S e rv ic io , la m s im p o rta n te y d e b e se r
la m s e fic ie n te .
L o s u su a rio s n e c e sita n re sp u e sta s c la ra s
y e n u n le n g u a je a p ro p ia d o .
L o s tie m p o s d e a te n c i n y d e re sp u e sta
d e b e n se r a d e c u a d o s a la s n e c e sid a d e s
d e lo s u su a rio s(a s).
C u a n d o n o s c o rre sp o n d a a te n d e r p b lic o
d e b e m o s se r a c c e sib le s, a m a b le s y c o n -
c e n tra rn o s e n lo q u e se n o s so lic ita .
D e b e m o s re sp o n d e r e n fo rm a d ilig e n te a
la s in q u ie tu d e s d e n u e stro s u su a rio s(a s) y
o rie n ta rlo s a o tro s se rv ic io s p b lic o s si n o
e sta m o s e n c o n d ic io n e s d e d a r c u rso a
su s re q u e rim ie n to s.
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 9 99 99
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
T e n ie n d o p re se n te q u e e l H . C o n g re so
N a c io n a l h a d a d o su a p ro b a c i n a l sig u ie n te
P ro y e c to d e L e y :
" Artculo 1.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n e l C d ig o d e l T ra b a jo :
1 . S u stit y e se , e n e l in c iso p rim e ro d e l a r-
tc u lo 2 4 , la fra se " e n lo s p e ro d o s in m e -
d ia ta m e n te a n te rio re s a n a v id a d , fie sta s
p a tria s u o tra s fe stiv id a d e s" , p o r la s si-
g u ie n te s: " d u ra n te n u e v e d a s a n te rio re s a
n a v id a d , d istrib u id o s d e n tro d e lo s ltim o s
q u in c e d a s p re v io s a e sta fe stiv id a d " .
2 . A g r g a n se , e n e l a rtc u lo 2 4 , lo s sig u ie n -
te s in c iso s te rc e ro y c u a rto , n u e v o s:
" C o n to d o , lo s tra b a ja d o re s a q u e se re -
fie re e l in c iso p rim e ro , e n n in g n c a so ,
tra b a ja r n m s a ll d e la s 2 3 h o ra s, d u -
P O D E R L E G I S L A T I V O
M I N I S T E R I O D E L T R A B A J O Y P R E V I S I O N S O C I A L
S U B S E C R E T A R I A D E L T R A B A J O
MODIFICA NORMAS
RELATIVAS A LOS TRABAJADORES
DEPENDIENTES DEL COMERCIO
EN LOS PERIODOS DE FIESTAS
PATRIAS, NAVIDAD Y OTRAS
FESTIVIDADES
(*)
L E Y N 2 0 . 2 1 5
ra n te lo s n u e v e d a s e n lo s q u e se e x tie n -
d a la jo rn a d a o rd in a ria . A sim ism o , b a jo
n in g u n a c irc u n sta n c ia , lo h a r n m s a ll
d e la s 2 0 h o ra s d e l d a in m e d ia ta m e n te
a n te rio r a d ic h a fe stiv id a d , c o m o a d e m s
e l d a in m e d ia ta m e n te a n te rio r a l 1 d e
e n e ro d e c a d a a o .
L a s in fra c c io n e s a lo d isp u e sto e n e ste
a rtc u lo se r n sa n c io n a d a s c o n m u lta a
b e n e fic io fisc a l d e 5 u n id a d e s trib u ta ria s
m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r a fe c ta d o
p o r la in fra c c i n . S i e l e m p le a d o r tu v ie re
c o n tra ta d o 5 0 o m s tra b a ja d o re s la m u l-
ta a p lic a b le a sc e n d e r a 1 0 u n id a d e s
trib u ta ria s m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r
a fe c ta d o p o r la in fra c c i n . Y c u a n d o
tu v ie re c o n tra ta d o s 2 0 0 o m s tra b a ja d o -
res la m u lta ser d e 2 0 u n id ad es trib u tarias
m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r a fe c ta d o
p o r la in fra c c i n . " .
3 . A g r g a se e l sig u ie n te a rtc u lo 3 5 te r, n u e -
v o :
" A rtc u lo 3 5 te r. - E n c a d a a o c a le n d a rio
q u e lo s d a s 1 8 y 1 9 d e se p tie m b re se a n
d a s m a rte s y m i rc o le s, re sp e c tiv a m e n -
te , o m i rc o le s y ju e v e s, re sp e c tiv a m e n -
(* ) P u b lic a d a e n e l D ia rio O fic ia l d e 1 4 . 0 9 . 0 7 .
N. del E.: E n e l w e b site : h ttp : //w w w . d t. g o b . c l/
le g isla c io n /1 6 1 1 /p ro p e rty v a lu e -2 2 7 6 3 . h tm l e s
p o s i b le a c c e d e r a u n t e x t o s i s t e m a t i z a d o y
d ig ita liza d o d e l C d ig o d e l T ra b a jo q u e in c o rp o ra
la s m o d ific a c io n e s a q u e se re fie re e sta le y .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 10 10 10 10 10
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
te , se r fe ria d o e l d a lu n e s 1 7 o e l d a
v ie rn e s 2 0 d e d ic h o m e s, se g n e l c a so . " .
Artculo 2.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n e l a rtc u lo 2 d e la L e y
N 1 9 . 9 7 3 :
1 . I n te rc la se , e n tre la p a la b ra " d a s" y e l
g u a rism o " 1 8 " , la e x p re si n " 1 d e m a y o , " .
2 . R e e m p l za se la e x p re si n " lo s tra b a ja d o -
re s q u e la b o ra n e n c e n tro s c o m e rc ia le s o
m a ll. " p o r la s o ra c io n e s " lo s d e p e n d ie n -
te s d e l c o m e rc io , c o n e x c e p c i n d e a q u e -
llo s q u e se d e se m p e e n e n c lu b e s, re s-
ta u ra n te s, e sta b le c im ie n to s d e e n tre te n i-
m ie n to , ta le s c o m o , c in e s, e sp e c t c u lo s
e n v iv o , d isc o te c a s, p u b , c a b a re ts, c a si-
n o s d e ju e g o y o tro s lu g a re s d e ju e g o
le g a lm e n te a u to riza d o s. T a m p o c o se r
a p lic a b le a lo s d e p e n d ie n te s d e e x p e n d io
d e c o m b u stib le s, fa rm a c ia s d e u rg e n c ia y
d e la s fa rm a c ia s q u e d e b a n c u m p lir tu r-
n o s fija d o s p o r la a u to rid a d sa n ita ria . " .
3 . A g r g a se e l sig u ie n te in c iso se g u n d o :
" L a s in fra c c io n e s a lo d isp u e sto e n e ste
a rtc u lo se r n sa n c io n a d a s c o n m u lta a
b e n e fic io fisc a l d e 5 u n id a d e s trib u ta ria s
m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r a fe c ta d o
p o r la in fra c c i n . S i e l e m p le a d o r tu v ie re
c o n tra ta d o 5 0 o m s tra b a ja d o re s la m u l-
ta a p lic a b le a sc e n d e r a 1 0 u n id a d e s
trib u ta ria s m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r
a fe c ta d o p o r la in fra c c i n . Y c u a n d o
tu v ie re c o n tra ta d o s 2 0 0 o m s tra b a ja d o -
res la m u lta ser d e 2 0 u n id ad es trib u tarias
m e n su a le s p o r c a d a tra b a ja d o r a fe c ta d o
p o r la in fra c c i n . " .
Artculo transitorio.- D e c l ra se fe ria d o e l
d a lu n e s 1 7 d e se p tie m b re d e 2 0 0 7 . " .
Y p o r c u a n t o h e t e n i d o a b i e n a p ro b a r-
lo y sa n c i o n a rlo ; p o r t a n t o p ro m lg u e se y
ll v e se a e f e c t o c o m o L e y d e la R e p b li -
c a .
S a n tia g o , 1 0 d e se p tie m b re d e 2 0 0 7 . -
M I C H E L L E B A C H E L E T J E R I A , P re sid e n ta d e
la R e p b lic a . - O sv a ld o A n d ra d e L a ra , M in is-
tro d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l.
L o q u e tra n sc rib o a u ste d p a ra su c o n o c i-
m ie n to . - R o d n e y B e lm a r A lta m ira n o , S u b se -
c re ta rio d e l T ra b a jo (S ).
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 11 11 11 11 11
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
T e n ie n d o p re se n te q u e e l H . C o n g re so
N a c io n a l h a d a d o su a p ro b a c i n a l sig u ie n te
P ro y e c to d e L e y :
" Artculo 1.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n la L e y N 1 9 . 5 5 3 :
1 ) S u stit y e n se e n e l a rtc u lo 5 lo s a c tu a le s
g u a rism o s " 2 0 0 4 " y " 1 0 % " p o r " 2 0 0 7 "
y " 1 5 % " , re sp e c tiv a m e n te .
2 ) S u stit y e n se , a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 , e n e l in c iso se g u n d o d e l a rtc u lo 6 ,
lo s a c tu a le s g u a rism o s " 5 % " y " 2 , 5 % "
p o r " 7 , 6 % " y " 3 , 8 % " , re sp e c tiv a m e n te .
3 ) S u stit y e n se , a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 , e n e l in c iso se g u n d o d e l a rtc u lo 7
lo s a c tu a le s g u a rism o s " 4 % " y " 2 % " p o r
" 8 % " y " 4 % " , re sp e c tiv a m e n te .
4 ) D e r g a se e l a rtc u lo 1 1 .
Artculo 2.- E l a u m e n to d e l c o m p o n e n te
b a se y d e lo s in c re m e n to s p o r d e se m p e o
in stitu c io n a l y p o r d e se m p e o c o le c tiv o d e la
a s i g n a c i n d e m o d e rn i za c i n d e la L e y
N 1 9 . 5 5 3 , c o n te n id o e n lo s n u m e ra le s 1 ), 2 )
y 3 ) d e l a rtc u lo a n te rio r, n o se r a p lic a b le a l
p e rso n a l p e rte n e c ie n te a la J u n ta N a c io n a l d e
J a rd in e s I n fa n tile s.
E l au m en to al in crem en to p o r d esem p e o
in stitu c io n a l d e la asig n aci n d e m o d ern izaci n
d e la Ley N 1 9 . 5 5 3 , co n ten id o en el n u m eral 2 )
d el artcu lo an terio r, n o ser ap licab le a q u ien es
d ese m p e e n lo s c a rg o s se a la d o s e n el in ciso
se g u n d o d e l a rtc u lo 1 d e la Ley N 1 9 . 8 6 3 .
Artculo 3.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n la L e y N 1 9 . 8 8 2 :
1 ) D e r g a se e l a rtc u lo se g u n d o .
2 ) E n e l a rtc u lo se x to :
a) S u stit y ese, en el in ciso p rim ero , la
frase " p ara aq u el serv icio q u e, sien d o
b en eficiario d e la asig n aci n d e m o d er-
n izaci n d e la Ley N 1 9 . 5 5 3 , se h ay a
d estacad o " , p o r la sig u ien te: " p ara aq u e-
llas tres in stitu cio n es q u e, sien d o b en e-
ficiarias d e la asig n aci n d e m o d ern iza-
ci n d e la Ley N 1 9 . 5 5 3 o d e o tro s
in c e n tiv o s v in c u la d o s a l d e se m p e o
in stitu cio n al, se h ay an d estacad o " .
b ) I n te rc la se e l sig u ie n te in c iso te rc e -
ro , p a sa n d o lo s a c tu a le s te rc e ro y
P O D E R L E G I S L A T I V O
M I N I S T E R I O D E H A C I E N D A
MODIFICA LAS LEYES N 19.553,
N 19.882, Y OTROS CUERPOS
LEGALES, CON EL OBJETO DE
INCENTIVAR EL DESEMPEO DE
FUNCIONARIOS PUBLICOS
(*)
L E Y N 2 0 . 2 1 2
(* ) P u b lic a d a e n e l D ia rio O fic ia l d e 2 9 . 0 8 . 0 7 .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 12 12 12 12 12
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
c u a rto a se r q u in to y se x to , re sp e c ti-
v a m e n te :
" E l p erso n al b en eficiario d e este p re-
m io , ten d r d erech o a u n a b o n ificaci n
n o im p o n ib le d estin ad a a co m p en sar
las d ed u ccio n es p o r co n cep to d e co ti-
zacio n es p ara p en sio n es y salu d a q u e
est afecto , cu y o m o n to ser el resu l-
tan te d e ap licar lo s p o rcen tajes a q u e
se re fie re e l a rtc u lo 8 d e la L e y
N 1 9 . 5 5 3 so b re el v alo r d e d ich o p re-
m io , seg n sea el sistem a o rg im en
p rev isio n al d e afiliaci n d el trab ajad o r. " .
3 ) E n e l a rtc u lo v ig sim o o c ta v o :
S u stit y e n se , a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 , e n e l in c iso se g u n d o , lo s a c tu a le s
g u a rism o s " 6 % " y " 3 % " p o r lo s q u e a
c o n tin u a c i n se in d ic a n p a ra c a d a u n o d e
lo s p e ro d o s se a la d o s:
A o 2 0 0 7 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 7 , 7 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y
m e n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s
3 , 8 5 %
A o 2 0 0 8 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 9 , 3 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y
m e n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s
4 , 6 5 %
A o 2 0 0 9 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 1 1 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y
m en o s d el 9 0 % d e las m etas 5 , 5 %
A p a rtir d e l A o 2 0 1 0 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 1 2 , 6 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 6 , 3 %
4 ) E n e l a rtc u lo trig sim o p rim e ro :
a ) S u stit y e se , e n e l in c iso se g u n d o , la
fra se " N o o b sta n te , p a ra e ste p e rso -
n a l lo s p o rc e n ta je s d e " 5 % " y " 2 , 5 % "
fija d o s e n e l n m e ro 3 d e l a rtc u lo
p rim e ro d e la p re se n te le y , se r n d e
" 4 % " y " 2 % " , re sp e c tiv a m e n te " p o r
la sig u ie n te :
" L o s p o rc e n ta je s p o r in c re m e n to a l
d e se m p e o in stitu c io n a l p a ra e l p e r-
so n a l d e l C o n se jo d e D e fe n sa d e l E s-
ta d o se r n p a ra c a d a p e ro d o q u e se
in d ic a , lo s sig u ie n te s:
A O 2 0 0 7 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 5 , 7 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 2 , 8 5 %
A O 2 0 0 8 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 7 , 3 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 3 , 6 5 %
A O 2 0 0 9 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 9 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 4 , 5 %
A p a rtir d e l A O 2 0 1 0 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 1 0 , 6 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d el 9 0 % d e las m etas 5 , 3 % . " .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 13 13 13 13 13
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
b ) A g r g a se e l sig u ie n te in c iso c u a rto :
" E l p e rso n a l d e p la n ta y a c o n tra ta d e l
C o n se jo d e D e fe n sa d e l E sta d o q u e
p e rc ib a e l in c re m e n to p o r d e se m p e o
in stitu c io n a l, te n d r d e re c h o a u n a
b o n ific a c i n n o im p o n ib le d e stin a d a a
c o m p e n sa r la s d e d u c c io n e s p o r c o n -
c e p to d e c o tiza c io n e s p a ra p e n sio n e s
y sa lu d a q u e e st a fe c to e l re fe rid o
in c re m e n to y c u y o m o n to se r e l re -
su lta n te d e a p lic a r lo s p o rc e n ta je s a
q u e se re fie re e l a rtc u lo 8 d e la L e y
N 1 9 . 5 5 3 so b re e l v a lo r d e d ic h o
in c re m e n to , se g n se a e l siste m a o
r g im e n p re v isio n a l d e a filia c i n d e l
tra b a ja d o r. " .
Artculo 4.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n la L e y N 1 9 . 6 4 6 :
1 ) S u stit y e n se , a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 , p a ra c a d a p e ro d o se g n se se a la ,
lo s p o rc e n ta je s in d ic a d o s e n la c o lu m n a
" p o rc e n ta je d e a sig n a c i n fija " d e la a sig -
n a c i n e sp e c ia l d e e stm u lo e n su c o m p o -
n e n te fijo , e sta b le c id o e n la ta b la c o n te n i-
d a e n e l a rtc u lo 4 , d e la sig u ie n te fo rm a :
E S C A L A F O N G R A D O S A O 2 0 0 7 A O 2 0 0 8 A O 2 0 0 9 A p a rtir d e l
A O 2 0 1 0
D I R E C T I V O 1 a 9 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
P R O F E S I O N A L 5 A L 7 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
8 A L 1 0 3 2 , 2 % 3 3 , 5 % 3 4 , 7 % 3 6 %
1 1 A L 1 2 2 9 , 2 % 3 0 , 5 % 3 1 , 7 % 3 3 %
1 3 A L 1 4 2 6 , 2 % 2 7 , 5 % 2 8 , 7 % 3 0 %
1 5 A L 1 7 2 3 , 2 % 2 4 , 5 % 2 5 , 7 % 2 7 %
F I S C A L I Z A D O R 1 0 A L 1 1 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
1 2 A L 1 3 3 2 , 2 % 3 3 , 5 % 3 4 , 7 % 3 6 %
1 4 3 1 , 2 % 3 2 , 5 % 3 3 , 7 % 3 5 %
1 5 2 9 , 2 % 3 0 , 5 % 3 1 , 7 % 3 3 %
T E C N I C O 1 4 A L 1 6 2 9 , 2 % 3 0 , 5 % 3 1 , 7 % 3 3 %
1 7 A L 1 9 2 5 , 2 % 2 6 , 5 % 2 7 , 7 % 2 9 %
A D M I N I S T R A T I V O 1 6 A L 1 7 2 3 , 2 % 2 4 , 5 % 2 5 , 7 % 2 7 %
1 8 2 2 , 2 % 2 3 , 5 % 2 4 , 7 % 2 6 %
1 9 A L 2 0 2 1 , 7 % 2 3 % 2 4 , 2 % 2 5 , 5 %
A U X I L I A R 1 9 A L 2 2 2 1 , 7 % 2 3 % 2 4 , 2 % 2 5 , 5 %
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 14 14 14 14 14
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Artculo 5.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n la L e y N 1 9 . 4 9 0 :
1 ) D e r g a se , a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 8 , p a ra e l p e rso n a l d e p la n ta y a c o n -
tra ta d e l F o n d o N a c io n a l d e S a lu d , la b o n i-
fic a c i n d e e stm u lo p o r d e se m p e o fu n -
c io n a rio , n o im p o n ib le , e sta b le c id a e n su
a rtc u lo 3 , su stitu y n d o la a p a rtir d e d i-
c h a fe c h a p o r e l in c re m e n to p o r d e se m p e -
o c o le c tiv o o to rg a d o p o r e l a rtc u lo 7 d e
la L e y N 1 9 . 5 5 3 . E l p e rso n a l d e p la n ta y a
c o n tra ta q u e p e rc ib a e ste in c re m e n to te n -
d r d e re c h o a la b o n ific a c i n a q u e se
re fie re e l a rtc u lo 8 d e la L e y N 1 9 . 5 5 3 ,
e n la s m ism a s c o n d ic io n e s q u e e sta b le c e
d ic h a n o rm a , d e stin a d a a c o m p e n sa r la s
d e d u c c io n e s q u e p o r c o n c e p to d e c o tiza -
c io n e s p a ra p e n sio n e s y sa lu d a q u e e st
a fe c to e l re fe rid o in c re m e n to .
L o s p o rc e n ta je s d e l in c re m e n to a q u e se
re fie re e l in c iso a n te rio r, se su je ta r n a la
p ro g re si n q u e a c o n tin u a c i n se in d ic a :
A o 2 0 0 8 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 5 , 5 5 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 2 , 7 7 %
A o 2 0 0 9 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 6 , 0 5 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y
m e n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s
3 , 0 2 %
A p a rtir d e l A o 2 0 1 0 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e
la s m e ta s 6 , 5 5 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e -
n o s d e l 9 0 % d e la s m e ta s 3 , 2 7 %
2 ) S u stit y e n se p a ra c a d a p e ro d o se g n se se a la , lo s p o rc e n ta je s d e la a sig n a c i n m e n su a l d e
d e fe n sa ju d ic ia l, e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 1 0 , d e la sig u ie n te fo rm a :
P L A N T A /C A R G O S G R A D O S A O 2 0 0 7 A O 2 0 0 8 A O 2 0 0 9 A p a rtir d e l
A O 2 0 1 0
P re sid e n te d e l C o n se jo 1 B 1 5 5 , 2 % 1 5 6 , 5 % 1 5 7 , 7 % 1 5 9 %
A b o g a d o C o n se je ro 1 C 1 5 0 , 2 % 1 5 1 , 5 % 1 5 2 , 7 % 1 5 4 %
D ire c tiv o s 2 1 3 0 , 2 % 1 3 1 , 5 % 1 3 2 , 7 % 1 3 4 %
D ire c tiv o s 3 y 4 1 0 5 , 2 % 1 0 6 , 5 % 1 0 7 , 7 % 1 0 9 %
D ire c tiv o s 5 y 6 7 0 , 2 % 7 1 , 5 % 7 2 , 7 % 7 4 %
D ire c tiv o s 7 y 8 6 0 , 2 % 6 1 , 5 % 6 2 , 7 % 6 4 %
D ire c tiv o s 9 4 0 , 2 % 4 1 , 5 % 4 2 , 7 % 4 4 %
D ire c tiv o s 1 1 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
P ro fe sio n a le s 4 6 5 , 2 % 6 6 , 5 % 6 7 , 7 % 6 9 %
P ro fe sio n a le s 5 y 6 5 5 , 2 % 5 6 , 5 % 5 7 , 7 % 5 9 %
P ro fe sio n a le s 7 4 5 , 2 % 4 6 , 5 % 4 7 , 7 % 4 9 %
P ro fe sio n a le s 8 4 0 , 2 % 4 1 , 5 % 4 2 , 7 % 4 4 %
P ro fe sio n a le s 9 a l 1 2 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
T c n ic o s 8 a l 1 7 4 0 , 2 % 4 1 , 5 % 4 2 , 7 % 4 4 %
T c n ic o s 1 8 y 1 9 3 5 , 2 % 3 6 , 5 % 3 7 , 7 % 3 9 %
A d m in istra tiv o s 1 0 a l 2 5 3 0 , 2 % 3 1 , 5 % 3 2 , 7 % 3 4 %
A u x ilia re s 2 0 a l 2 5 2 5 , 2 % 2 6 , 5 % 2 7 , 7 % 2 9 %
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 15 15 15 15 15
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
N o o b sta n te lo d isp u e sto e n e l in c iso a n -
te rio r, e l D ire c to r d e l F o n d o N a c io n a l d e
S a lu d te n d r d e re c h o a p e rc ib ir e l in c re -
m e n to p o r d e se m p e o c o le c tiv o e n u n
m o n to e q u iv a le n te a l 5 % d e la b a se d e
c lc u lo c o rre sp o n d ie n te .
D u ra n te e l a o 2 0 0 8 , e l in c re m e n to p o r
d e se m p e o c o le c tiv o se p a g a r e n re la -
c i n a l c u m p lim ie n to d e la s m e ta s d e
g e sti n q u e se d e fin a n , p a ra c a d a u n o d e
lo s e q u ip o s, u n id a d e s o re a s d e tra b a jo ,
e n e l se g u n d o se m e stre d e l a o 2 0 0 7 .
2 ) S u stit y e n se lo s p o rc e n ta je s d e la b o n ifi-
c a c i n p o r d e se m p e o in stitu c io n a l e sta -
b le c id o s e n e l A R T I C U L O V I G E S I M O N O -
V E N O d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 , p a ra e l p e rso -
n a l d e p la n ta y a c o n tra ta d e l F o n d o N a -
c io n a l d e S a lu d , p o r lo s q u e a c o n tin u a -
c i n se in d ic a n :
a ) A c o n ta r d e l 1 d e e n e ro y h a sta e l 3 1
d e d ic ie m b re d e 2 0 0 7 se r d e h a sta
u n 2 0 , 9 % ;
b ) D u ra n te e l a o 2 0 0 8 se r d e h a sta u n
2 3 , 2 % ;
c ) D u ra n te e l a o 2 0 0 9 se r d e h a sta u n
2 5 , 6 % , y
d ) A p a rtir d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 1 0 , se r
d e h a sta u n 2 8 % .
Artculo 6.- I n tro d c e n se la s sig u ie n te s
m o d ific a c io n e s e n la L e y N 1 9 . 4 7 9 :
1 ) M o d ifc a se la le tra c ) d e l a rtc u lo 1 1 , d e
la sig u ie n te fo rm a :
S u stit y e se e l n u m e ra l i) p o r e l si-
g u ie n te :
" i) E l tre in ta y tre s p o r c ie n to d e lo s
fu n c io n a rio s d e c a d a p la n ta d e
p e rso n a l m e jo r e v a lu a d o s, se p a -
ra d a m e n te , p o r la J u n ta C a lific a -
d o ra C e n tra l y p o r c a d a u n a d e
la s J u n ta s C a lific a d o ra s R e g io n a -
le s, o p o r v a ria s d e e lla s c o n ju n ta -
m e n te , te n d r d e re c h o , a lo s p o r-
cen tajes q u e se in d ican , p ara cad a
u n o d e lo s a o s q u e se se a la n :
A c o n ta r d e l 1 d e e n e ro y h a sta
e l 3 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 7 , se r
u n 1 5 , 7 % .
D u ra n te e l a o 2 0 0 8 , se r u n
1 7 , 5 % .
D u ra n te e l a o 2 0 0 9 , se r d e u n
1 9 , 2 % .
A p a rtir d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 1 0 ,
se r d e u n 2 1 % . " .
S u stit y e se e l n u m e ra l ii) p o r e l si-
g u ie n te :
" ii) L o s fu n c io n a rio s q u e le s sig a n e n
e l o rd e n d e sc e n d e n te d e e v a lu a -
c i n , h a sta c o m p le ta r e l se se n ta
y se is p o r c ie n to d e lo s m e jo r
e v a lu a d o s re sp e c to d e c a d a p la n -
ta , te n d r n d e re c h o , a lo s p o r-
cen tajes q u e se in d ican , p ara cad a
u n o d e lo s a o s q u e se se a la n :
A c o n ta r d e l 1 d e e n e ro y h a sta
e l 3 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 7 , se r
u n 7 , 8 5 % .
D u ra n te e l a o 2 0 0 8 , se r u n
8 , 7 5 % .
D u ra n te e l a o 2 0 0 9 , se r d e u n
9 , 6 % .
A p a rtir d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 1 0 ,
se r d e u n 1 0 , 5 % . " .
2 ) S u stit y e n se lo s p o rc e n ta je s d e la b o n ifi-
c a c i n m e n su a l p o r p ro d u c tiv id a d d e q u e
tra ta e l a rtc u lo 1 4 , m o d ific a d o s p o r e l
a rtc u lo trig sim o d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 ,
p o r lo s sig u ie n te s:
A co n tar d el 1 d e en ero y h asta el 3 1 d e
d iciem b re d e 2 0 0 7 , ser d e h asta u n 1 6 , 2 % .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 16 16 16 16 16
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
D u ra n te e l a o 2 0 0 8 se r d e h a sta u n
1 7 , 3 % .
D u ra n te e l a o 2 0 0 9 se r d e h a sta u n
1 8 , 5 % .
A p a rtir d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 1 0 se r d e
h a sta u n 1 9 , 6 % .
Artculo 7.- I n c re m n ta n se p a ra c a d a p e -
ro d o se g n se se a la , lo s m o n to s m e n su a le s
d e la " a sig n a c i n d e c o n tro l" e sta b le c id a e n
e l a rtc u lo 1 d e la L e y N 1 9 . 6 6 3 , v ig e n te s a
la s fe c h a s q u e se in d ic a n , d e la sig u ie n te
fo rm a :
a ) E n 1 , 2 % a c o n ta r d e l 1 d e e n e ro y h a sta
e l 3 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 7 .
b ) E n 2 , 5 % d u ra n te e l a o 2 0 0 8 , v a lo r q u e
su stitu y e e l p o rc e n ta je m e n c io n a d o e n la
le tra a ) p re c e d e n te .
c ) E n 3 , 7 % d u ra n te e l a o 2 0 0 9 , v a lo r q u e
su stitu y e e l p o rc e n ta je m e n c io n a d o e n la
le tra b ) p re c e d e n te .
d ) E n 5 , 0 % a p a rtir d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 1 0 ,
v a lo r q u e su stitu y e e l p o rc e n ta je m e n c io -
n a d o e n la le tra c ) p re c e d e n te .
P a ra e fe c to s d e a p lic a r lo s p o rc e n ta je s
se a la d o s p re c e d e n te m e n te se e sta r a la
b a se d e c lc u lo e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 3 0 ,
le tra b ), n u m e ra l 2 ) d e la L e y N 1 9 . 9 1 7 .
L o s p o rc e n ta je s p o r in c re m e n to a l d e se m -
p e o c o le c tiv o d e l p e rso n a l d e la C o n tra lo ra
G e n e ra l d e la R e p b lic a a q u e se re fie re e l
artcu lo trig sim o seg u n d o d e la Ley N 1 9 . 8 8 2 ,
se r n p a ra c a d a p e ro d o q u e se in d ic a , lo s
sig u ie n te s:
A O 2 0 0 7 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e la s
m e ta s 5 , 7 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e n o s
d e l 9 0 % d e la s m e ta s 2 , 8 5 %
A O 2 0 0 8 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e la s
m e ta s 7 , 3 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e n o s
d e l 9 0 % d e la s m e ta s 3 , 6 5 %
A O 2 0 0 9 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e la s
m e ta s 9 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e n o s
d e l 9 0 % d e la s m e ta s 4 , 5 %
A p a rtir d e l A O 2 0 1 0 :
i) C u m p lim ie n to d e 9 0 % o m s d e la s
m e ta s 1 0 , 6 %
ii) C u m p lim ie n to e n tre e l 7 5 % y m e n o s
d e l 9 0 % d e la s m e ta s 5 , 3 %
Artculo 8.- E sta b l c e se , a c o n ta r d e l 1
d e e n e ro d e 2 0 0 7 , p a ra e l p e rso n a l d e p la n ta
y a c o n tra ta d e la s in stitu c io n e s q u e tie n e n
d e re c h o a p e rc ib ir la a sig n a c i n e sta b le c id a
e n e l a rtc u lo 1 7 d e la L e y N 1 8 . 0 9 1 , u n a
a sig n a c i n e sp e c ia l, c u y o m o n to m e n su a l p o r
g ra d o se r e l sig u ie n te :
G ra d o 1 2 $ 1 . 8 9 3
G ra d o 1 3 $ 3 . 6 0 2
G ra d o 1 4 $ 4 . 5 6 4
G ra d o 1 5 $ 5 . 2 7 8
G ra d o 1 6 $ 6 . 5 0 4
G ra d o 1 7 $ 5 . 8 9 1
G ra d o 1 8 $ 1 1 . 7 9 4
G ra d o 1 9 $ 7 . 7 7 2
G ra d o 2 0 $ 8 . 0 6 8
G ra d o 2 1 $ 9 . 0 5 7
G ra d o 2 2 $ 1 0 . 6 8 8
G ra d o 2 3 $ 1 2 . 1 0 2
L o s v a lo re s a n te rio re s se re a ju sta r n e n
lo s m ism o s p o rc e n ta je s y o p o rtu n id a d e s q u e
se d e te rm in e n p a ra la s re m u n e ra c io n e s d e l
se c to r p b lic o .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 17 17 17 17 17
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Artculo 9.- E sta b l c e se , a c o n ta r d e l 1
d e e n e ro d e 2 0 0 7 , u n a a sig n a c i n p o r d e s-
e m p e o p a ra e l p e rso n a l d e p la n ta y a c o n tra -
ta d e la s in stitu c io n e s q u e tie n e n d e re c h o a
p e rc ib ir la a sig n a c i n e sta b le c id a e n e l a rtc u -
lo 1 7 d e la L e y N 1 8 . 0 9 1 ; lo s e m p le a d o s
c iv ile s d e p la n ta y a c o n tra ta d e la s S u b se c re -
ta ra s d e l M in iste rio d e la D e fe n sa N a c io n a l, y
p a ra lo s p ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s re g id o s
p o r la L e y N 1 5 . 0 7 6 q u e se d e se m p e e n e n
jo rn a d a s d e 1 1 , 2 2 , 3 3 4 4 h o ra s se m a n a le s
e n G e n d a rm e ra d e C h ile , e n e l S e rv ic io A g r-
c o la G a n a d e ro , e n e l I n stitu to N a c io n a l d e
D e p o rte s, e n la D ire c c i n G e n e ra l d e A e ro -
n u tic a C iv il, e n la C a ja d e P re v isi n d e la
D e fe n sa N a c io n a l y e n la D ire c c i n d e P re v i-
si n d e C a ra b in e ro s.
E st a a si g n a c i n c o n t e n d r u n c o m p o -
n e n t e b a se y o t ro v a ri a b le a so c i a d o a la
e je c u c i n , p o r p a rt e d e la s i n st i t u c i o n e s, d e
m e t a s a n u a le s d e e f i c i e n c i a i n st i t u c i o n a l. E l
g ra d o d e c u m p li m i e n t o d e la s re f e ri d a s m e -
t a s se r m e d i d o m e d i a n t e i n d i c a d o re s d e
g e st i n u o t ro s i n st ru m e n t o s d e si m i la r n a -
tu ra le za .
E l c o m p o n e n te b a se a sc e n d e r a l 5 , 0 %
a p lic a d o so b re la b a se d e c lc u lo se a la d a
e n e l a rtc u lo sig u ie n te . E l c o m p o n e n te v a -
ria b le se r d e h a sta u n 6 , 6 % , so b re ig u a l
b a se , p a ra a q u e llo s fu n c io n a rio s q u e la b o re n
e n in stitu c io n e s q u e h a y a n a lc a n za d o u n g ra -
d o d e c u m p lim ie n to ig u a l o su p e rio r a l 9 0 %
d e la s m e ta s a n u a le s d e e fic ie n c ia in stitu -
c io n a l a q u e se h a y a n c o m p ro m e tid o . S i
d ic h o g ra d o d e c u m p lim ie n to fu e re ig u a l o
su p e rio r a u n 7 5 % e in fe rio r a u n 9 0 % e l
p o rc e n ta je se r d e u n 3 , 3 % . T o d o c u m p li-
m ie n to in fe rio r a l 7 5 % n o d a r d e re c h o a
in c re m e n to a lg u n o .
E l J e fe S u p e rio r d e la in stitu c i n p ro p o n -
d r a n u a lm e n te a l M in istro d e l c u a l d e p e n d a
o c o n e l q u e se re la c io n e , la s M e ta s d e E fi-
c ie n c ia I n stitu c io n a l, e sp e c ific a n d o la s m e ta s
d e g e sti n y d e c a lid a d d e lo s se rv ic io s p ro -
p o rc io n a d o s a lo s u su a rio s. D ic h o M in iste rio ,
c o n ju n ta m e n te c o n e l d e H a c ie n d a , m e d ia n te
d e c re to su p re m o , fija r , u sa n d o c o m o a n te -
c e d e n te la p ro p u e sta in stitu c io n a l, la s m e ta s
d e e fic ie n c ia in stitu c io n a l a a lc a n za r c a d a a o .
L a fo rm u la c i n d e m e ta s d e e fic ie n c ia in stitu -
c io n a l p ro p u e sta a n u a lm e n te d e b e r a ju sta r-
se a l P ro g ra m a M a rc o q u e a l e fe c to e sta b le z-
c a e l M in istro d e l ra m o c o n ju n ta m e n te c o n e l
M in iste rio d e H a c ie n d a .
P a ra lo s e fe c to s p re v isto s e n e l in c iso
a n te rio r se p o d r d isp o n e r la c re a c i n d e la s
in sta n c ia s t c n ic a s n e c e sa ria s p a ra c o n tro la r
y e v a lu a r e l d e sa rro llo d e la s M e ta s d e E fi-
c ie n c ia I n stitu c io n a l y e l c u m p lim ie n to d e lo s
o b je tiv o s c o m p ro m e tid o s p o r la s in stitu c io -
n e s.
U n d e c re to su p re m o d e l M in iste rio d e l
ra m o , su sc rito a d e m s p o r e l M in istro d e
H a c ie n d a , se a la r e l g ra d o d e c u m p lim ie n to
d e la s m e ta s d e e fic ie n c ia in stitu c io n a l q u e se
h a y a a lc a n za d o a n u a lm e n te .
L a c o n c e si n d e l c o m p o n e n te v a ria b le re s-
p e c to d e lo s p ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s re g i-
d o s p o r la L e y N 1 5 . 0 7 6 , a q u e se re fie re e l
in c iso p rim e ro d e e ste a rtc u lo , se su je ta r e n
to d o a la s n o rm a s q u e re g u la n e l o to rg a m ie n -
to d e l in c re m e n to p o r d e se m p e o in stitu c io n a l
d e la a sig n a c i n d e m o d e rn iza c i n d e la L e y
N 1 9 . 5 5 3 , e n la s in stitu c io n e s e n la s q u e
la b o ra n .
L a a sig n a c i n e sp e c ia l se p a g a r e n c u a -
tro c u o ta s, e n lo s m e se s d e m a rzo , ju n io ,
se p tie m b re y d ic ie m b re d e c a d a a o . E l m o n -
to a p a g a r e n c a d a c u o ta se r e q u iv a le n te a l
v a lo r a c u m u la d o e n e l trim e stre re sp e c tiv o
c o m o re su lta d o d e la a p lic a c i n m e n su a l d e
lo s p o rc e n ta je s e sta b le c id o s e n e l in c iso te r-
c e ro d e e ste a rtc u lo .
E sta a sig n a c i n te n d r c a r c te r trib u ta b le
e im p o n ib le p a ra fin e s d e p re v isi n y sa lu d .
P a ra d e te rm in a r lo s im p u e sto s e im p o sic io n e s
a q u e se e n c u e n tre a fe c ta , se d istrib u ir su
m o n to e n p ro p o rc i n a lo s m e se s q u e c o m -
p re n d a e l p e ro d o q u e c o rre sp o n d a y lo s
c u o c ie n te s se su m a r n a la s re sp e c tiv a s re -
m u n e ra c io n e s m e n su a le s. C o n to d o , la s im -
p o sic io n e s se d e d u c ir n d e la p a rte q u e , su -
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 18 18 18 18 18
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
m a d a a la s re sp e c tiv a s re m u n e ra c io n e s m e n -
su a le s, n o e x c e d a d e l lm ite m x im o d e
im p o n ib ilid a d .
A e ste b e n e fic io se le a p lic a r lo d isp u e s-
to e n e l a rtc u lo 7 2 d e l D e c re to c o n F u e rza d e
L e y N 2 9 , d e 2 0 0 4 , d e l M in iste rio d e H a -
c ie n d a .
P a ra la a p lic a c i n d e la a sig n a c i n a q u e
se re fie re e ste a rtc u lo re sp e c to a l p e rso n a l
d e la s S u b se c re ta ra s d e G u e rra , M a rin a y
A v ia c i n , n o re g ir lo d isp u e sto e n e l a rtc u -
lo 2 d e l D e c re to c o n F u e rza d e L e y N 1 (G ),
d e 1 9 9 9 , d e l M in iste rio d e D e fe n sa N a c io n a l.
Artculo 10.- E l m o n to d e la a sig n a c i n
p o r d e se m p e o a q u e se re fie re e l a rtc u lo
a n te rio r se d e te rm in a r a p lic a n d o lo s p o rc e n -
ta je s c o rre sp o n d ie n te s, so b re la b a se d e lo s
sig u ie n te s e stip e n d io s, se g n c o rre sp o n d a :
1 ) R e sp e c to a l p e rso n a l d e la s in stitu c io n e s
q u e tie n e n d e re c h o a p e rc ib ir la a sig n a -
c i n e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 1 7 d e la
L e y N 1 8 . 0 9 1 , la b a se d e c lc u lo e sta r
c o n fo rm a d a p o r:
a ) S u e ld o b a se ;
b ) A sig n a c i n d e l a rtc u lo 6 d e l D e c re to
L e y N 3 . 5 5 1 , d e 1 9 8 0 ;
c ) A sig n a c i n d e l a rtc u lo 4 d e la L e y
N 1 8 . 7 1 7 , y
d ) A sig n a c i n e sp e c ia l re fe rid a e n e l a r-
tc u lo 8 d e la p re se n te le y .
2 ) R e sp e c to d e lo s e m p le a d o s c iv ile s d e p la n -
ta y a c o n tra ta d e la s S u b se c re ta ra s d e
G u e rra , M a rin a y A v ia c i n , la b a se d e
c lc u lo e sta r c o n fo rm a d a p o r:
a ) S u e ld o e n p o se si n ;
b ) A sig n a c i n e sp e c ia l d e g ra d o e fe c tiv o
d e la le tra b ) d e l a rtc u lo 1 8 5 d e l
D e c re to c o n F u e rza d e L e y N 1 , d e
1 9 9 7 , d e la S u b se c re ta ra d e G u e rra ;
c ) B o n ific a c i n d e m a n d o y a d m in istra -
c i n d e la le tra j) d e l a rtc u lo 1 8 5 d e l
D e c re to c o n F u e rza d e L e y N 1 , d e
1 9 9 7 , d e la S u b se c re ta ra d e G u e rra ;
d ) A sig n a c i n d e la le tra d ) o d e la le tra
f) d e l a rtc u lo 1 8 5 d e l D e c re to c o n
F u e rza d e L e y N 1 , d e 1 9 9 7 , d e la
S u b se c re ta ra d e G u e rra , y
e ) B o n ific a c i n e sp e c ia l d e l a rtc u lo 6
d e la L e y N 1 8 . 8 7 0 .
3 ) T ra t n d o se d e l p e rso n a l d e la s S u b se c re -
ta ra s d e C a ra b in e ro s e I n v e stig a c io n e s,
la b a se d e c lc u lo e sta r c o n fo rm a d a p o r:
a ) S u e ld o e n p o se si n ;
b ) A sig n a c i n e sp e c ia l d e g ra d o e fe c tiv o
d e la le tra r) d e l a rtc u lo 4 6 d e l D e c re -
to c o n F u e rza d e L e y N 2 , d e 1 9 6 8 ,
d e l M in iste rio d e l I n te rio r;
c ) B o n ific a c i n d e m a n d o y a d m in istra -
c i n d e la le tra l) d e l a rtc u lo 4 6 d e l
D e c re to c o n F u e rza d e L e y N 2 , d e
1 9 6 8 , d e l M in iste rio d e l I n te rio r;
d ) A sig n a c i n d e la le tra e ) o d e la le tra f)
d e l a rtc u lo 4 6 d e l D e c re to c o n F u e rza
d e L e y N 2 , d e 1 9 6 8 , d e l M in iste rio
d e l I n te rio r, y
e ) B o n ific a c i n e sp e c ia l d e l a rtc u lo 6
d e la L e y N 1 8 . 8 7 0 .
4 ) T ra t n d o se d e l p e rso n a l d e c u a le sq u ie ra
d e la s S u b se c re ta ra s a q u e se re fie re n lo s
d o s n u m e ra le s p re c e d e n te s, re m u n e ra d o s
p o r e l siste m a d e l D e c re to L e y N 2 4 9 , d e
1 9 7 3 , e l m o n to d e la a sig n a c i n se d e te r-
m in a r so b re la b a se d e c lc u lo a q u e se
re fie re e l a rtc u lo 4 d e la L e y N 1 9 . 5 5 3 .
5 ) R e sp e c to a lo s p ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s
re g id o s p o r la L e y N 1 5 . 0 7 6 , a q u e se
re fie re e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo 9 d e
la p re se n te le y , e l m o n to d e la a sig n a c i n
se d e te rm in a r a p lic a n d o lo s p o rc e n ta je s
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 19 19 19 19 19
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
c o rre sp o n d ie n te s a la su m a d e l su e ld o
b a se , la a sig n a c i n p ro fe sio n a l y la a sig -
n a c i n su stitu tiv a d e l a rtc u lo 1 8 d e la
L e y N 1 9 . 1 8 5 q u e c o rre sp o n d a a lo s
g ra d o s d e la E sc a la U n ic a d e S u e ld o s q u e
e n c a d a c a so se in d ic a :
a ) P ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s q u e n o g o -
c e n d e trie n io s: G ra d o 1 3 ;
b ) P ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s q u e te n g a n
u n trie n io : G ra d o 1 1 ;
c ) P ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s q u e te n g a n
d o s trie n io s: G ra d o 1 0 ;
d ) P ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s q u e te n g a n
tre s trie n io s: G ra d o 8 ;
e ) P ro fe sio n a le s fu n c io n a rio s q u e te n g a n
c u a tro o c in c o trie n io s: G ra d o 7 ;
f) P ro fe sio n a le s q u e te n g a n se is, sie te u
o c h o trie n io s: G ra d o 6 , y
g ) P ro fe sio n a le s q u e te n g a n n u e v e o m s
trie n io s: G ra d o 5 .
E l m o n to d e la a sig n a c i n d e lo s p ro fe sio -
n a le s fu n c io n a rio s a q u e se re fie re e ste n u m e -
ra l c o rre sp o n d e a u n a jo rn a d a d e 4 4 h o ra s
se m a n a le s. L o s p ro fe sio n a le s c o n jo rn a d a s
d e 3 3 , 2 2 u 1 1 h o ra s se m a n a le s, te n d r n
d e re c h o a la a sig n a c i n e n p ro p o rc i n a su
jo rn a d a .
L a a sig n a c i n d e d e se m p e o n o se c o n si-
d e ra r , re sp e c to a l p e rso n a l a q u e se re fie re
e ste n u m e ra l, p a ra d e te rm in a r la lim ita c i n
m x im a d e re n ta s e sta b le c id a s e n e l in c iso
fin a l d e l a rtc u lo 1 1 d e l D e c re to c o n F u e rza
d e L e y N 1 , d e 2 0 0 1 , d e l M in iste rio d e
S a lu d , te x to re fu n d id o , c o o rd in a d o y siste m a -
tiza d o d e la L e y N 1 5 . 0 7 6 , n i la s lim ita c io -
n e s a lo s m o n to s d e la s a sig n a c io n e s d e
e stm u lo y d e la p e rc e p c i n c o n ju n ta d e la s
a sig n a c io n e s d e e stm u lo y d e re sp o n sa b ili-
d a d , se a la d a s e n la le tra b ) d e l in c iso p rim e -
ro y e n e l in c iso te rc e ro d e l a rtc u lo 9 d e
d ic h o c u e rp o le g a l, re sp e c tiv a m e n te .
Artculo 11.- U n reg lam en to , q u e ser ap ro -
b a d o p o r d e c re to su p re m o e m a n a d o d e l M in is-
te rio d e H a c ie n d a , e sta b le c e r lo s m e c a n is-
m o s d e c o n tro l y e v a lu a c i n d e la s m e ta s d e
e fic ie n c ia in stitu c io n a l a q u e se re fie re e l a r-
tc u lo 9 d e la p re se n te le y , a s c o m o la fo rm a
d e m e d ir y p o n d e ra r lo s d istin to s e le m e n to s o
in d ic a d o re s a c o n sid e ra r; la m a n e ra d e d e te r-
m in a r lo s d istin to s p o rc e n ta je s d e l c o m p o n e n -
te v a ria b le d e la a sig n a c i n d e d e se m p e o a
q u e se re fie re e l m e n c io n a d o a rtc u lo ; lo s p ro -
c e d im ie n to s y e l c a le n d a rio d e e la b o ra c i n ,
fija c i n y e v a lu a c i n d e la s m e ta s d e e fic ie n c ia
in stitu c io n a l; lo s m e c a n ism o s d e p a rtic ip a c i n
d e lo s fu n c io n a rio s y d e su s a so c ia c io n e s, y
to d a o tra n o rm a n e c e sa ria p a ra e l a d e c u a d o
o to rg a m ie n to d e l b e n e fic io a q u e se re fie re e l
a rtc u lo 9 p re c e d e n te . E n e ste re g la m e n to , se
d isp o n d r n , a d e m s, lo s m e c a n ism o s y p ro c e -
d im ie n to s p a ra la fo rm u la c i n d e l P ro g ra m a
M a rc o y la fo rm a d e fu n c io n a m ie n to d e la s
in sta n c ia s t c n ic a s q u e a p o y a r n la e v a lu a -
c i n y a n lisis d e la s m e ta s d e e fic ie n c ia .
Artculo 12.- E l p e rso n a l a l q u e se a p lic a n
lo s a rtc u lo s 8 y 9 d e la p re se n te le y te n d r
d e re c h o a la b o n ific a c i n a q u e se re fie re e l
a rtc u lo 8 d e la L e y N 1 9 . 5 5 3 , e n la s m is-
m a s c o n d ic io n e s q u e e sta b le c e d ic h a n o rm a ,
d e stin a d a a c o m p e n sa r la s d e d u c c io n e s p o r
c o n c e p to d e c o tiza c io n e s p a ra p e n sio n e s y
sa lu d a q u e e st n a fe c to s la s re m u n e ra c io n e s
c o n te m p la d a s e n d ic h o s a rtc u lo s.
Artculo 13.- C o n c d e se , a c o n ta r d e l 1
d e e n e ro d e 2 0 0 7 , u n a b o n ific a c i n e sp e c ia l
n o im p o n ib le a lo s tra b a ja d o re s d e la s e n tid a -
d e s re m u n e ra d a s p o r lo s siste m a s d e l D e c re to
L e y N 2 4 9 , d e 1 9 7 4 y d e l T tu lo I d e l D e c re to
L e y N 3 . 5 5 1 , d e 1 9 8 0 , y a lo s d e la D ire c -
c i n G e n e ra l d e A e ro n u tic a C iv il q u e se d e s-
e m p e e n e n la P rim e ra , S e g u n d a , D e c im o p ri-
m e ra y D e c im o se g u n d a R e g io n e s, a s c o m o
e n la s P ro v in c ia s d e P a le n a , C h ilo e I sla d e
P a sc u a y e n la c o m u n a d e J u a n F e rn n d e z.
E sta b o n ific a c i n te n d r lo s v a lo re s tri-
m e stra le s q u e p a ra c a d a zo n a y p e ro d o se
in d ic a n , d e c o n fo rm id a d a l sig u ie n te c ro n o -
g ra m a :
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 20 20 20 20 20
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
L a b o n ific a c i n se p a g a r e n c u a tro c u o -
ta s ig u a le s, la s q u e v e n c e r n e l d a 1 d e lo s
m e se s d e m a rzo , ju n io , se p tie m b re y d ic ie m -
b re d e c a d a a o . L o s m o n to s a p e rc ib ir se r n
p ro p o rc io n a le s a l tie m p o tra b a ja d o e n e l tri-
m e stre re sp e c tiv o .
D e c l ra n se b i e n p a g a d o s lo s m o n to s
p e rc ib id o s p o r lo s fu n c io n a rio s b e n e fic ia rio s
d e la a sig n a c i n d e l a rtc u lo 1 1 d e la L e y
N 1 9 . 5 5 3 y d e la b o n ific a c i n d e l a rtc u lo 2
d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 , e n e l p e ro d o c o m p re n d i-
d o e n tre e l 1 d e e n e ro d e 2 0 0 7 y e l 1 d e l m e s
d e in ic io d e l trim e stre d e p a g o p o ste rio r a la
fe c h a d e p u b lic a c i n d e e sta le y , lo s q u e se
im p u ta r n a la liq u id a c i n re tro a c tiv a d e la
b o n ific a c i n trim e stra l v ig e n te p a ra e ste a o .
A p a rtir d e d ic h a fe c h a c o rre sp o n d e r e l p a g o
co rresp o n d ien te al trim estre resp ectiv o , d e co n -
fo rm id a d a la ta b la p re c e d e n te .
R e sp e c to d e lo s fu n c io n a rio s q u e n o te -
n a n d e re c h o a la s a sig n a c io n e s re fe rid a s e n e l
in c iso a n te rio r, la b o n ific a c i n e sta b le c id a e n
e ste a rtc u lo se p a g a r d e m a n e ra re tro a c tiv a ,
ju n to c o n la s re m u n e ra c io n e s c o rre sp o n d ie n -
te s a l m e s d e in ic io d e l trim e stre d e p a g o
p o ste rio r a la fe c h a d e p u b lic a c i n d e e sta le y .
L o s m o n to s se a la d o s e n e l in c iso se g u n -
d o d e l p re se n te a rtc u lo n o e sta r n a fe c to s a l
re a ju ste g e n e ra l d e re m u n e ra c io n e s p a ra lo s
a o s a h se a la d o s, a m e n o s q u e e x p re sa -
m e n te a s se e sta b le zc a .
Artculo 14.- S u p rm e se , a c o n ta r d e la
p u b lic a c i n d e la p re se n te le y , e l in c iso c u a r-
to d e l a rtc u lo 6 d e la L e y N 1 8 . 9 0 2 .
DISPOSICIONES TRANSITORIAS
Artculo primero.- L a su stitu c i n d e lo s
p o rc e n ta je s c o rre sp o n d ie n te s a lo s c o m p o -
n e n te s d e la a sig n a c i n d e m o d e rn iza c i n a
q u e se re fie re la m o d ific a c i n in tro d u c id a p o r
lo s n u m e ra le s 1 ), 2 ), y 3 ) d e l a rtc u lo 1 d e la
p re se n te le y , se su je ta r a la p ro g re si n q u e a
c o n tin u a c i n se in d ic a p a ra c a d a u n o d e lo s
a o s q u e se se a la n :
Ao 2007:
C o m p o n e n te B a se 1 1 , 2 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
I n stitu c io n a l, h a sta 5 , 7 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
C o le c tiv o , h a sta 5 , 0 %
Ao 2008:
C o m p o n e n te B a se 1 2 , 5 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
I n stitu c io n a l, h a sta 6 , 3 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
C o le c tiv o , h a sta 6 , 0 %

C o b e rtu ra

M o n to s T rim e stra le s e n c a d a a o

1 A c o n ta r d e l 1
E n e ro d e 2 0 0 7
A c o n ta r E n e ro
d e l 1 d e 2 0 0 8
A c o n ta r d e l 1
E n e ro d e 2 0 0 9
A c o n ta r d e l 1
E n e ro d e 2 0 1 0
T ra b a ja d o re s q u e se
d e se m p e e n e n la I y
I I R e g io n e s


$ 8 2 . 4 6 4


$ 1 0 9 . 7 0 1


$ 1 3 6 . 9 3 8


$ 1 6 5 . 0 0 0
T ra b a ja d o re s q u e se
d e se m p e e n e n la X I
y X I I R e g io n e s y e n
la s p ro v in c ia s d e P a -
le n a y d e la I sla d e
P a sc u a y e n la c o -
m u n a d e J u a n
F e rn n d e z






$ 1 5 7 . 0 5 9






$ 1 9 0 . 1 1 3






$ 2 1 3 . 5 5 2






$ 2 4 3 . 0 0 0
T ra b a ja d o re s q u e se
d e se m p e e n e n
p ro v in c ia d e C h ilo


$ 3 1 . 5 0 0


$ 5 4 . 0 0 0


$ 7 2 . 0 0 0


$ 9 0 . 0 0 0

P a s c u a y e n la c o -
m u n a d e J u a n F e rn n -
d e z
T ra b a ja d o re s q u e s e
d e se m p e e n e n p ro -
v in c ia s d e C h ilo
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 21 21 21 21 21
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Ao 2009:
C o m p o n e n te B a se 1 3 , 7 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
I n stitu c io n a l, h a sta 7 , 0 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
C o le c tiv o , h a sta 7 , 0 %
A partir del Ao 2010:
C o m p o n e n te B a se 1 5 , 0 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
I n stitu c io n a l, h a sta 7 , 6 %
I n c re m e n to p o r D e se m p e o
C o le c tiv o , h a sta 8 , 0 %
Artculo segundo.- L a m o d ific a c i n in tro -
d u c id a p o r e l n u m e ra l 2 ) d e l a rtc u lo 3 d e la
p re se n te le y c o m e n za r a re g ir a c o n ta r d e l 1
d e e n e ro d e 2 0 0 8 .
Artculo tercero.- L a b o n ific a c i n a q u e se
re fie re e l lite ra l b ) d e l n u m e ra l 4 ) d e l a rtc u lo
3 d e la p re se n te le y re g ir a c o n ta r d e l 1 d e l
m e s sig u ie n te a la p u b lic a c i n d e e sta le y .
Artculo cuarto.- L o s p o rc e n ta je s c o rre s-
p o n d ie n te s a lo s c o m p o n e n te s d e la a sig n a -
c i n p o r d e se m p e o a q u e se re fie re e l a rtc u -
lo 9 d e e sta le y , se su je ta r a la p ro g re si n
q u e a c o n tin u a c i n se in d ic a p a ra c a d a u n o
d e lo s a o s q u e se se a la n :
Ao 2007:
C o m p o n e n te B a se 2 , 9 %
C o m p o n e n te V a ria b le 0 %
Ao 2008:
C o m p o n e n te B a se 2 , 5 %
C o m p o n e n te V a ria b le , h a sta 3 , 3 %
Ao 2009:
C o m p o n e n te B a se 3 , 7 %
C o m p o n e n te V a ria b le , h a sta 5 , 0 %
A partir del ao 2010:
C o m p o n e n te B a se 5 , 0 %
C o m p o n e n te V a ria b le , h a sta 6 , 6 %
Artculo quinto.- L a s re so lu c io n e s q u e se
d ic te n p a ra o to rg a r re m u n e ra c io n e s y o tro s
b e n e fic io s e q u iv a le n te s a lo s o to rg a d o s e n la
p re se n te le y , se g n c o rre sp o n d a , re sp e c to d e
lo s tra b a ja d o re s d e la s e n tid a d e s c u y a s re m u -
n e ra c io n e s se fije n d e a c u e rd o a l a rtc u lo 9
d e l D e c re to L e y N 1 . 9 5 3 , d e 1 9 7 7 , re g ir n a
c o n ta r d e l 1 d e e n e ro d e 2 0 0 7 .
Q u e d a r n e x c lu id o s d e la a p lic a c i n d e l
in c iso p re c e d e n te lo s e sta b le c im ie n to s d e sa -
lu d d e c a r c te r e x p e rim e n ta l c re a d o s e n v ir-
tu d d e l a rtc u lo 6 d e la L e y N 1 9 . 6 5 0 .
Artculo sexto.- E stab lcese, p o r u n a so la
v ez, u n b o n o d e re tiro d e n a tu ra le za la b o ra l
p a ra e l p e rso n a l q u e , a la fe c h a d e e n tra d a e n
v ig e n c ia d e e sta le y , d e se m p e e u n c a rg o d e
c a rre ra o a c o n tra ta y a l c o n tra ta d o c o n fo rm e
a l C d ig o d e l T ra b a jo e n la s e n tid a d e s rem u n e-
ra d a s p o r lo s s i s t e m a s d e l D e c re t o L e y
N 2 4 9 , d e 1 9 7 4 , in clu id o el d e la P resid en cia
u b icad o d el g rad o 4 e in ferio res; d el T tu lo I d el
D e c re to L e y N 3 . 5 5 1 , in c lu id o e l d e la
C o n tralo ra G en eral d e la R ep b lica u b icad o d el
g rad o 4 e in ferio res; d el artcu lo 9 d el D ecreto
Ley N 1 . 9 5 3 , d e 1 9 7 7 y a aq u ello s q u e, en la
calid ad es se alad as p reced en tem en te, se d es-
em p e en en in stitu cio n es reg id as p o r la Ley
N 1 6 . 7 5 2 ; el ttu lo V II d e la Ley N 1 9 . 2 8 4 ; la
Ley N 1 7 . 9 9 5 y el D ecreto co n F u erza d e Ley
N 1 -1 8 . 6 3 2 , d e 1 9 8 7 , d el M in isterio d e J u sti-
cia; la Ley N 1 8 . 8 3 7 , el D ecreto Ley N 4 4 4 ,
d e 1 9 7 4 ; el D ecreto Ley N 1 . 4 8 7 , d e 1 9 7 6 ; la
Ley N 5 . 0 7 7 , y lo s p ro fesio n ales fu n cio n ario s
reg id o s p o r la Ley N 1 5 . 0 7 6 , co n ex cep ci n
d e aq u ello s q u e se d esem p e en en las in stitu -
cio n es a q u e se refiere la Ley N 1 9 . 4 9 0 .
S in e m b a rg o , n o c o rre sp o n d e r e ste b o n o
e sp e c ia l d e re tiro a l p e rso n a l d e la s in stitu c io -
n e s m e n c io n a d a s e n la L e y N 1 9 . 4 9 0 , c o n
e x c e p c i n d e l F o n d o N a c io n a l d e S a lu d ; n i e l
p e rso n a l d e la s in stitu c io n e s re g id a s p o r la s
L e y e s N s. 1 8 . 5 9 3 y 1 8 . 4 6 0 .
T a m p o c o c o rre sp o n d e r e ste b o n o e sp e -
c ia l d e re tiro a lo s fu n c io n a rio s q u e se d e se m -
p e e n e n lo s e sta b le c im ie n to s d e sa lu d e x p e -
rim e n ta l c re a d o s e n v irtu d d e l a rtc u lo 6 d e
la L e y N 1 9 . 6 5 0 .
E l p erso n al m en cio n ad o en el in ciso p rim e-
ro ten d r d erech o al b o n o siem p re q u e se en -
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 22 22 22 22 22
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
cu en tre afiliad o al S istem a d e P en sio n es d el
D ecreto Ley N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 , co tice o h u b iere
co tizad o , seg n co rresp o n d a, d e co n fo rm id ad
al artcu lo 1 7 d e d ich o cu erp o leg al, en d ich o
sistem a p o r el ejercicio d e su fu n ci n p b lica y
cu m p la lo s req u isito s d el artcu lo sig u ien te.
Artculo sptimo.- P a ra te n e r d e re c h o a l
b o n o d e l a rtc u lo p re c e d e n te se r n e c e sa rio
c u m p lir c o n lo s sig u ie n te s re q u isito s c o p u -
la tiv o s:
1 ) T e n e r, o c u m p lir e n tre e l 3 0 d e ju n io d e
2 0 0 6 y e l 3 1 d e ju lio d e 2 0 1 0 , a lo
m e n o s 2 0 a o s d e se rv ic io s, c o n tin u o s o
d isc o n tin u o s, e n la s in stitu c io n e s q u e c o n -
fo rm a n la A d m in istra c i n C e n tra l d e l E s-
tad o . T ratn d o se d e p erso n al q u e estu v iere
c o m p re n d id o e n la d e fin ic i n d e e x ilia d o ,
c o n te n id a e n la le tra a ) d e l a rtc u lo 2 d e
la L e y N 1 8 . 9 9 4 , q u e h u b ie se sid o re g is-
tra d o c o m o ta l p o r la O fic in a N a c io n a l d e
R e to rn o , la e x ig e n c ia p re c e d e n te se re b a -
ja r a 1 5 a o s c o n tin u o s o d isc o n tin u o s.
R e sp e c to d e l p e rso n a l q u e h a b ie n d o c u m -
p lid o la s e d a d e s se a la d a s e n e l n u m e ra l
sig u ie n te e n lo s p la zo s a h e x ig id o s, n o
te n g a lo s v e in te o q u in c e a o s d e se rv i-
c io s, se g n c o rre sp o n d a , e l p la zo d e 1 8 0
d a s a q u e se re fie re e l n u m e ra l 3 ) se
c o m p u ta r d e sd e la a c re d ita c i n d e lo s
re fe rid o s a o s d e se rv ic io , sin q u e c o n
e llo se a lte re la e x ig e n c ia d isp u e sta e n
o rd e n a c u m p lir la e d a d o lo s a o s e x ig i-
d o s a l 3 1 d e ju lio d e 2 0 1 0 ;
2 ) T e n e r o c u m p lir 6 5 o m s a o s d e e d a d ,
e n e l c a so d e lo s h o m b re s y 6 0 o m s
a o s d e e d a d , e n e l c a so d e la s m u je re s,
e n tre e l 3 0 d e ju n io d e 2 0 0 6 y 3 1 d e ju lio
d e 2 0 1 0 , y
3 ) C e sa r e n e l c a rg o o te rm in a r e l c o n tra to
d e tra b a jo e n la s in stitu c io n e s se a la d a s
e n e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo a n te rio r,
se a p o r re n u n c ia v o lu n ta ria , o p o r a p lic a -
c i n d e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo 1 6 1
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , d e n tro d e lo s 1 8 0
d a s sig u ie n te s a c u m p lir 6 5 a o s e n e l
c a so d e lo s h o m b re s y , e n e l c a so d e la s
m u je re s, d e sd e q u e c u m p la n 6 0 a o s d e
e d a d y h a sta lo s 1 8 0 d a s sig u ie n te s a l
3 1 d e ju lio d e 2 0 1 0 . R e sp e c to d e q u ie n e s
a la fe c h a d e p u b lic a c i n d e la p re se n te
le y tu v ie re n c u m p lid o s o c u m p la n 6 5 a o s
d e e d a d , e l p la zo d e 1 8 0 d a s se c o m p u -
ta r d e sd e la re fe rid a p u b lic a c i n .
S i e l tra b a ja d o r n o c e sa e n su c a rg o o
te rm in a su c o n tra to d e n tro d e lo s p la zo s
se a la d o s p re c e d e n te m e n te , se e n te n d e -
r q u e re n u n c ia irre v o c a b le m e n te a d ic h o
b e n e fic io .
L a s e d a d es se alad as en este artcu lo p o -
d rn reb a ja rse e n lo s c a so s y situ a c io n e s a
q u e se re fie re e l a rtc u lo 6 8 b is d e l D ecreto
L ey N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 , p o r ig u a le s c a u -
sa le s, p ro ced im ien to y tiem p o co m p u tab le.
Artculo octavo.- E l p e rso n a l q u e p re ste
se rv ic io s e n jo rn a d a s p a rc ia le s p a ra a c c e -
d e r a l b o n o d e b e r re n u n c ia r a l to ta l d e
h o ra s q u e sirv a e n la s e n tid a d e s se a la -
d a s e n e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to
tra n sito rio d e e sta le y .
E l m o n to d e l b e n e fic io e sta b le c id o e n e l
a rtc u lo sig u ie n te se r p a ra jo rn a d a s d e
c u a re n ta y c u a tro h o ra s se m a n a le s, c a lc u -
l n d o se e n fo rm a p ro p o rc io n a l a la jo rn a d a
d e tra b a jo p o r la c u a l e st c o n tra ta d o c a d a
fu n c io n a rio si e sta ltim a fu e ra in fe rio r.
L o s fu n c io n a rio s q u e d e se m p e e n fu n c io -
n e s e n m s d e u n a in stitu c i n a la s q u e
se re fie re e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo
se x to tra n sito rio d e e sta le y , c o n jo rn a d a s
c u y a su m a se a su p e rio r a d ic h o m x im o ,
s lo te n d r n d e re c h o a u n b o n o , c o rre s-
p o n d ie n te a la s m e n c io n a d a s c u a re n ta y
c u a tro h o ra s se m a n a le s.
Artculo noveno.- E l m o n to d e l b e n e fic io
se e x p re sa r e n u n id a d e s trib u ta ria s m e n -
su a le s c o rre sp o n d ie n te s a l m e s e n e l q u e
fu n c io n a rio h a y a c e sa d o e n su c a rg o o
te rm in a d o su c o n tra to d e tra b a jo , d e c o n -
fo rm id a d a la sig u ie n te ta b la :
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 23 23 23 23 23
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
P a ra e sto s e fe c to s, se e n te n d e r p o r p ro -
fe sio n a le s, a d e m s, a to d o s lo s fu n cio n ario s
q u e p ercib an la asig n aci n p ro fesio n al d el ar-
tcu lo 3 d el D ecreto Ley N 4 7 9 , d e 1 9 7 4 , as
co m o a lo s q u e se re fie re n : i) e l in c iso p rim e ro
d e l a rtc u lo 2 y e l a rtc u lo 1 4 , a m b o s d e la
L e y N 1 9 . 6 9 9 , c o n e x c e p c i n d e l p e rso n a l
p erten ecien te a la s F u e rza s A rm a d a s; ii) el
artcu lo sex ag sim o o c tavo d e la Ley N 1 9 . 8 8 2 ,
e iii) e l a rtc u lo 1 d e la L e y N 2 0 . 1 4 2 , c o n
e x c e p c i n d e l p e rso n a l p e rte n e c ie n te a C a ra b i-
n e ro s d e C h ile . A sim ism o , se c o n sid e ra r n
p ro fe sio n a le s to d o s a q u e llo s q u e e st n e n p o -
se si n d e u n ttu lo p ro fe sio n a l o to rg a d o p o r
u n a u n iv e rsid a d o in stitu to p ro fe sio n a l d e l
E sta d o o re c o n o c id o p o r ste .
Artculo dcimo.- E l b o n o n o se r im p o n i-
b le n i c o n stitu ir re n ta p a ra n in g n e fe c to
le g a l y se r c o m p a tib le c o n la b o n ific a c i n
p o r re tiro v o lu n ta rio e sta b le c id a e n e l T tu lo I I
d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 , c o n la in d e m n iza c i n
p o r a o s d e se rv ic io a q u e se re fie re e l a rtc u -
lo 1 6 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo y c o n c u a lq u ie r
o tro b e n e fic io h o m o lo g a b le q u e se o rig in e e n
u n a c a u sa l d e sim ila r o to rg a m ie n to , q u e d a n -
d o su je ta a la s c o n d ic io n e s q u e se e sta b le z-
c a n p a ra d ic h o o tro b e n e fic io .
Artculo undcimo.- E l p e rso n a l q u e e s
b e n e fic ia rio d e la b o n ific a c i n p o r re tiro v o -
lu n ta rio e sta b le c id a e n e l T tu lo I I d e la L e y
N 1 9 . 8 8 2 y q u e se a c o ja a l b o n o a q u e se
re fie re e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to
tra n sito rio d e e sta le y n o q u e d a r a fe c to a lo
e sta b le c id o e n lo s in c iso s se g u n d o , te rc e ro y
c u a rto d e l a rtc u lo o c ta v o y e n e l a rtc u lo
n o v e n o , a m b o s d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 , rig i n -
d o se la p o stu la c i n d e a m b o s b e n e fic io s a la s
re g la s q u e se se a la n e n e l a rtc u lo sig u ie n te .
Artculo duodcimo.- E l p e rso n a l q u e c u m -
p la c o n lo s re q u isito s e sta b le c id o s p a ra a c c e -
d e r a l b o n o e sp e c ia l d e re tiro y la b o n ific a c i n
d e l T tu lo I I d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 , c u a n d o
c o rre sp o n d a , d e b e r c o m u n ic a r la d e c isi n
d e re n u n c ia r v o lu n ta ria m e n te a su c a rg o o , e n
su c a so , in fo rm a r q u e h a te rm in a d o su c o n -
tra to d e tra b a jo p o r a p lic a c i n d e l in c iso p ri-
m e ro d e l a rtc u lo 1 6 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo
y a d ju n ta r lo s d e m s a n te c e d e n te s n e c e sa -
rio s e n e l d e p a rta m e n to d e p e rso n a l o e n la
u n id a d q u e d e se m p e e d ic h a s ta re a s, c o n fo r-
m e a la s e d a d e s y p la zo s e sta b le c id o s e n lo s
n u m e ra le s 2 ) y 3 ) d e l a rtc u lo s p tim o tra n si-
to rio d e e sta le y .
Artculo decimotercero.- L a c o m u n ic a c i n
s e a la d a e n e l a rt c u lo a n t e ri o r d e b e r
a c o m p a a rse d e lo s sig u ie n te s d o c u m e n to s,
e n o rig in a l:
a ) C e rtific a d o d e n a c im ie n to .
b ) D o c u m e n to q u e c o m u n iq u e su d e c isi n
d e re n u n c ia r v o lu n ta ria m e n te a l c a rg o ,
in d ic a n d o la fe c h a e n q u e se h a r d e ja -
c i n d e l m ism o , la q u e d e b e r a ju sta rse a
la s e d a d e s y p la zo s e sta b le c id o s e n lo s
n u m e ra le s 2 ) y 3 ) d e l a rtc u lo s p tim o
tra n sito rio d e e sta le y .
c ) F in iq u ito d e su c o n tra to d e tra b a jo e n e l
q u e c o n ste q u e h a te rm in a d o su re la c i n
la b o ra l e n a lg u n a d e la s in stitu c io n e s se -
a la d a s e n e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo
se x to tra n sito rio d e la p re se n te le y , se a
p o r re n u n c ia v o lu n ta ria , o p o r a p lic a c i n
d e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo 1 6 1 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo .
d ) C e rtific a d o o to rg a d o p o r e l I n stitu to d e
N o rm a liza c i n P re v isio n a l o la A d m in is-
tra d o ra d e F o n d o s d e P e n sio n e s, se g n
c o rre sp o n d a , q u e c e rtifiq u e la situ a c i n
se a la d a e n e l a rtc u lo 6 8 b is d e l D e c re to
M O N T O D E L B E N E F I C I O
E sta m e n to A u x ilia r y A d m in istra tiv o 3 1 1 u n id a d e s trib u ta ria s m e n su a le s
E sta m e n to T c n ic o 4 0 4 u n id a d e s trib u ta ria s m e n su a le s
E sta m e n to P ro fe sio n a l, D ire c tiv o y F isc a liza d o r 6 2 2 u n id a d e s trib u ta ria s m e n su a le s
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 24 24 24 24 24
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
L e y N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 . E l c e rtific a d o
d e b e r in d ic a r q u e e l fu n c io n a rio c u m p le
c o n lo s re q u isito s n e c e sa rio s p a ra o b te n e r
u n a reb aja d e la ed ad leg al p ara p en sio n arse
p o r v ejez, en cu alq u ier rg im en p rev isio n al,
p o r la re a liza c i n d e la b o re s c a lific a d a s
c o m o p e sa d a s y re sp e c to d e la s c u a le s se
h a y a e fe c tu a d o la c o tiza c i n d e l a rtc u lo
1 7 b is d e l D e c re to L e y N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 ,
o c e rtific a d o d e c o b ro a n tic ip a d o d e b o n o
re c o n o c im ie n to p o r h a b e r d e se m p e a d o
tra b a jo s p e sa d o s d u ra n te la a filia c i n a l
a n tig u o siste m a c o n fo rm e a l in c iso te rc e ro
d e l a rtc u lo 1 2 tra n sito rio d e e ste m ism o
d e c re to le y , se g n c o rre sp o n d a . E ste c e r-
tific a d o s lo d e b e r a d ju n ta rlo e l fu n c io n a -
rio q u e se a c o ja a lo d isp u e sto e n e l in c iso
fin a l d e l a rtc u lo s p tim o y e n e l in c iso
q u in to d e l a rtc u lo d e c im o n o v e n o tra n sito -
rio d e e sta le y .
e ) C e rtific a d o s d e la s in stitu c io n e s d e la A d -
m in istra c i n d e l E sta d o e n la s q u e h a y a n
p re sta d o se rv ic io s, in d ic a n d o la c a lid a d
ju rd ic a e n la s q u e e stu v ie ro n n o m b ra d o
y /o c o n tra ta d o s y lo s p e ro d o s re sp e c ti-
v o s.
Artculo decimocuarto.- E l d e p a rta m e n to
d e p e rso n a l o la u n id a d q u e d e se m p e e d i-
c h a s ta re a s, e fe c tu a r la v e rific a c i n d e lo s
re q u isito s p a ra a c c e d e r a l b o n o e sp e c ia l d e
re tiro d e n tro d e l p la zo d e q u in c e d a s c o n ta -
d o s d e sd e la p re se n ta c i n d e la c o m u n ic a c i n
se a la d a e n e l a rtc u lo d e c im o se g u n d o p re c e -
d e n te .
Artculo decimoquinto.- E l J e fe S u p e rio r
d e l S e rv ic io a l q u e p e rte n e c e e l fu n c io n a rio
b e n e fic ia rio , d ic ta r u n a re so lu c i n q u e o rd e -
n e e l p a g o d e l b o n o e sp e c ia l d e re tiro y d e te r-
m in e e l m o n to a q u e ste a sc ie n d e .
Artculo decimosexto.- E l b o n o se d e v e n -
g a r y p a g a r , p o r la in stitu c i n e n q u e e l
fu n c io n a rio h a y a c e sa d o e n fu n c io n e s o te r-
m in a d o su c o n tra to d e tra b a jo , e n u n a so la
c u o ta a c o n ta r d e l m e s su b sig u ie n te a l d e la
to ta l tra m ita c i n d e l a c to a d m in istra tiv o q u e
c o n c e d e e l b o n o e sp e c ia l d e re tiro .
Artculo decimosptimo.- L o s fu n c io n a -
rio s q u e c e se n e n su s c a rg o s o e m p le o s y
p e rc ib a n e l b o n o a q u e se re fie re e l in c iso
p rim e ro d e l a rtc u lo se x to tra n sito rio d e e sta
le y n o p o d r n se r n o m b ra d o s n i c o n tra ta d o s,
y a se a a c o n tra ta o so b re la b a se d e h o n o ra -
rio s, e n n in g u n a d e la s in stitu c io n e s q u e c o n -
fo rm a n la A d m in istra c i n d e l E sta d o , d u ra n te
lo s c in c o a o s sig u ie n te s a l t rm in o d e su
re la c i n la b o ra l, a m e n o s q u e p re v ia m e n te
d e v u e lv a n la to ta lid a d d e l b e n e fic io p e rc ib id o ,
e x p re sa d o e n u n id a d e s trib u ta ria s a n u a le s,
m s e l in te r s c o rrie n te p a ra o p e ra c io n e s
re a ju sta b le s.
Artculo decimooctavo.- L o s tra b a ja d o re s
se a la d o s e n e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo
se x to tra n sito rio q u e h a y a n o b te n id o u o b te n -
g a n p e n si n d e in v a lid e z q u e e sta b le c e e l
D e c re to L e y N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 , p o d r n a c -
c e d e r a l b o n o e sp e c ia l d e re tiro sie m p re q u e
c u m p la n , e n e l p e ro d o e sta b le c id o e n e l n u -
m e ra l 2 ) d e l a rtc u lo s p tim o tra n sito rio d e
e sta le y , la s e d a d e s a h se a la d a s y a c re d ite n
e l c u m p lim ie n to d e lo s d e m s re q u isito s e sta -
b le c id o s e n d ic h o a rtc u lo .
D ich o p erso n al p resen tar su so licitu d an te
e l je fe su p e rio r d e se rv ic io o je fa tu ra m x im a
d e la in stitu c i n u o rg a n ism o m e n c io n a d o e n
e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to tra n sito rio
e n e l c u a l h u b ie re c e sa d o e n fu n c io n e s, a
p a rtir d e l c u m p lim ie n to d e la s e d a d e s se a la -
d a s e n e l in c iso a n te rio r y h a sta lo s 9 0 d a s
sig u ie n te s a l. C o n to d o , si d ic h o p e rso n a l
n o p re se n ta la so lic itu d p a ra a c c e d e r a l b o n o
e sp e c ia l d e re tiro d e n tro d e l p la zo in d ic a d o ,
se e n te n d e r q u e re n u n c ia a d ic h o b e n e fic io .
P a ra lo s re fe rid o s tra b a ja d o re s, e l b o n o se
d e v e n g a r y p a g a r p o r la in stitu c i n e n q u e
s e h a y a n d e s e m p e a d o a l m o m e n t o d e
p e n sio n a rse , a c o n ta r d e l m e s su b sig u ie n te a
la to ta l tra m ita c i n d e l a c to a d m in istra tiv o
q u e c o n c e d e e l b o n o .
E n to d o lo n o p re v isto e n e ste a rtc u lo e l
o to rg a m ie n to d e l b e n e fic io se re g ir p o r la s
n o rm a s se a la d a s e n lo s a rtc u lo s p re c e d e n -
te s, e n c u a n to le fu e re n a p lic a b le s.
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 25 25 25 25 25
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Artculo decimonoveno.- L a s p e rso n a s
q u e , a la fe c h a d e p u b lic a c i n d e la le y , h a y a n
c e sa d o e n fu n c io n e s o te rm in a d o su c o n tra to
d e tra b a jo e n la s in stitu c io n e s se a la d a s e n e l
in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to tra n sito rio d e
la p re se n te le y , se a p o r re n u n c ia v o lu n ta ria , o
p o r a p lic a c i n d e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo
1 6 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , te n d r n d e re c h o
a l b o n o e sp e c ia l d e re tiro e n la m e d id a q u e
c u m p la n lo s re q u isito s sig u ie n te s:
1 ) H a b e r c u m p lid o lo s 6 5 o m s a o s d e
e d a d , e n e l c a so d e lo s h o m b re s y 6 0 o
m s a o s d e e d a d , e n e l c a so d e la s
m u je re s, e n tre e l 3 0 d e ju n io d e 2 0 0 6 y la
fe c h a d e p u b lic a c i n d e e sta le y .
2 ) Q u e e l c e se e n fu n c io n e s o e l t rm in o d e l
c o n tra to d e tra b a jo a q u e se re fie re e l
e n c a b e za d o d e e ste a rtc u lo se h a y a p ro -
d u c id o e n tre e l 3 0 d e ju n io d e 2 0 0 6 y la
fe c h a d e p u b lic a c i n d e e sta le y .
3 ) T e n e r la s c a lid a d e s m e n c io n a d a s e n e l
in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to tra n sito -
rio e n lo s re fe rid o s o rg a n ism o s a la fe c h a
d e l c e se d e fu n c io n e s o t rm in o d e l c o n -
tra to d e tra b a jo .
4 ) E sta r a filia d o a l S iste m a d e P e n sio n e s d e l
D e c re to L e y N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 , y h a b e r
c o tiza d o e n l p o r e l e je rc ic io d e su fu n -
c i n p b lic a .
5 ) H a b e r te n id o a lo m e n o s 2 0 a o s d e
se rv ic io s, c o n tin u o s o d isc o n tin u o s, e n
la s in stitu c io n e s q u e c o n fo rm e n la a d m i-
n istra c i n d e l E sta d o a la fe c h a d e l c e se
d e fu n c io n e s o t rm in o d e l c o n tra to d e
tra b a jo e sta b le c id o e n e l n u m e ra l 2 ).
L a s p e rso n a s a fe c ta s a l p re se n te a rtc u lo ,
p re se n ta r n su s so lic itu d e s a n te e l je fe su p e -
rio r d e se rv ic io o je fa tu ra m x im a d e la in sti-
tu c i n u o rg a n ism o m e n c io n a d o e n e l in c iso
p rim e ro d e l a rtc u lo se x to tra n sito rio e n e l
c u a l h u b ie re n c e sa d o e n fu n c io n e s o te rm in a -
d o su c o n tra to d e tra b a jo , a p a rtir d e la fe c h a
d e e n tra d a e n v ig e n c ia d e e sta le y y h a sta
d e n tro d e lo s 9 0 d a s sig u ie n te s a e lla . C o n
to d o , si d ic h a s p e rso n a s n o p re se n ta n la s
so lic itu d e s p a ra a c c e d e r a l b o n o d e n tro d e l
p la zo in d ic a d o , se e n te n d e r q u e re n u n c ia n a
d ic h o b e n e fic io .
P a ra q u ie n e s se a p liq u e e ste a rtc u lo , e l
b o n o se d e v e n g a r y p a g a r a c o n ta r d e l m e s
su b sig u ie n te a la to ta l tra m ita c i n d e l a c to
a d m in istra tiv o q u e c o n c e d e e l b o n o .
R e sp e c to d e la s p e rso n a s m e n c io n a d a s e n
e l in c iso p rim e ro d e e ste a rtc u lo q u e h u b ie re n
o b te n id o la b o n ific a c i n p o r re tiro v o lu n ta rio a
q u e se re fie re e l T tu lo I I d e la L e y N 1 9 . 8 8 2 ,
n o re g ir lo se a la d o e n e l a rtc u lo u n d c im o
tra n sito rio d e la p re se n te le y .
L a s e d a d e s se a la d a s e n e ste a rtc u lo
p o d r n re b a ja rse e n lo s c a so s y situ a c io n e s a
q u e se re fie re e l a rtc u lo 6 8 b is d e l D e c re to
L e y N 3 . 5 0 0 , d e 1 9 8 0 , p o r ig u a le s c a u sa le s,
p ro c e d im ie n to y tie m p o c o m p u ta b le .
E n to d o lo n o p re v isto e n e ste a rtc u lo , e l
o to rg a m ie n to d e l b e n e fic io se re g ir p o r la s
n o rm a s se a la d a s e n lo s a rtc u lo s p re c e d e n -
te s, e n c u a n to le fu e re n a p lic a b le s.
Artculo vigsimo.- E l b o n o e sp e c ia l d e
re tiro a q u e se re fie re e l in c iso p rim e ro d e l
a rtc u lo se x to tra n sito rio d e e sta le y se a g o ta -
r e l 3 1 d e ju lio d e 2 0 1 0 y se d e v e n g a r
re sp e c to d e la s p e rso n a s q u e h a sta d ic h a
fe c h a h a y a n c u m p lid o lo s re q u isito s se a la -
d o s e n e l a rtc u lo s p tim o tra n sito rio .
Artculo vigsimo primero.- C o n c d e se u n
b o n o , p o r u n a so la v e z, a l p e rso n a l a q u e se
re fie re e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo se x to
tra n sito rio d e la p re se n te le y , in c lu id o s lo s
q u e se d e se m p e e n e n e l F o n d o N a c io n a l d e
S a lu d , q u e se e n c u e n tre n e n se rv ic io a l 1 d e
e n e ro d e 2 0 0 7 y lo e st n ta m b i n a la fe c h a
d e p a g o d e l b o n o .
C o n to d o , n o te n d r n d e re c h o a e ste b e -
n e fic io lo s fu n c io n a rio s q u e se d e se m p e e n
e n lo s e sta b le c im ie n to s d e sa lu d e x p e rim e n -
ta l c re a d o s e n v irtu d d e l a rtc u lo 6 d e la L e y
N 1 9 . 6 5 0 .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 26 26 26 26 26
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
E ste b o n o n o se r im p o n ib le n i trib u ta b le
y se p a g a r , e n u n a so la c u o ta , e n e l m e s
sig u ie n te a la p u b lic a c i n d e la p re se n te le y .
E l m o n to se r d e $ 1 2 5 . 0 0 0 . - p a ra q u ie n e s
p e rc ib a n e n e l m e s a n te rio r a l p a g o d e l b o n o
u n a re m u n e ra c i n lq u id a ig u a l o in fe rio r a
$ 6 0 0 . 0 0 0 . - m e n su a le s y d e $ 1 0 0 . 0 0 0 . - p a ra
a q u e llo s q u e , a e sa m ism a fe c h a , p e rc ib a n u n a
re m u n e ra c i n lq u id a q u e su p e re ta l c a n tid a d y
n o e x c e d a d e $ 1 . 9 0 0 . 0 0 0 . - P a ra e sto s e fe c -
to s, se e n te n d e r p o r re m u n e ra c i n lq u id a e l
to ta l d e la s d e c a r c te r p e rm a n e n te c o rre sp o n -
d ie n te a d ic h o m e s, c o n la so la d e d u c c i n d e
lo s im p u e sto s y d e la s c o tiza c io n e s p re v isio n a -
le s d e c a r c te r o b lig a to rio .
Artculo vigsimo segundo.- N o o b sta n te
lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 1 4 d e la p re se n te
le y , tra t n d o se d e la S u p e rin te n d e n c ia d e S e r-
v ic io s S a n ita rio s e l p a g o d e la a sig n a c i n d e
d e se m p e o q u e se c re a e n v irtu d d e l a rtc u lo
9 d e la p re se n te le y , d u ra n te e l a o 2 0 0 8 se
e fe c tu a r e n re la c i n a l c u m p lim ie n to d e la s
m e ta s d e e fic ie n c ia in stitu c io n a l q u e h a y a n
c o m p ro m e tid o , e l a o 2 0 0 7 , p a ra e fe c to s d e
lo p re v isto e n e l in c iso c u a rto d e l a rtc u lo 6
d e la L e y N 1 8 . 9 0 2 .
Artculo vigsimo tercero.- E l a rtc u lo 9
d e la p re se n te le y n o se r a p lic a b le a la S u b -
se c re ta ra d e C a ra b in e ro s d e C h ile e n ta n to
n o te n g a e m p le a d o s c iv ile s d e p la n ta o a
c o n tra ta . C o n to d o , e l re fe rid o S u b se c re ta rio
te n d r d e re c h o a u n 1 1 , 6 % d e la b a se d e
c lc u lo re sp e c tiv a , e l q u e se c o n c e d e r su je -
to a la p ro g re si n q u e , e n to ta l p a ra c a d a a o ,
se a la e l a rtc u lo c u a rto tra n sito rio d e la p re -
se n te le y .
Artculo vigsimo cuarto.- E l m a y o r g a sto
fisc a l q u e re p re se n te la a p lic a c i n d e e sta le y
se fin a n c ia r c o n lo s re c u rso s q u e se c o n te m -
p le n e n lo s p re su p u e sto s d e la s d iv e rsa s e n ti-
d a d e s a q u e a e lla se re fie re , y e n lo q u e n o
a lc a n za re p a ra e l 2 0 0 7 , se c o m p le m e n ta r
c o n lo s re c u rso s p ro v e n ie n te s d e la p a rtid a
5 0 d e l T e so ro P b lic o . " .
Y p o r c u a n to h e te n id o a b ie n a p ro b a rlo y
sa n c io n a rlo ; p o r ta n to p ro m lg u e se y ll v e se
a e fe c to c o m o L e y d e la R e p b lic a .
S a n t i a g o , 2 7 d e a g o s t o d e 2 0 0 7 . -
M I C H E L L E B A C H E L E T J E R I A , P re sid e n ta d e
la R e p b lic a . - A n d r s V e la sc o B ra e s, M in is-
tro d e H a c ie n d a .
L o q u e tra n sc rib o a u ste d p a ra su c o n o c i-
m ie n to . - S a lu d a a te n ta m e n te a u ste d , M a ra
O liv ia R e c a rt H e rre ra , S u b se c re ta ria d e H a -
c ie n d a .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 27 27 27 27 27
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
N m . 5 0 . - S a n tia g o , 1 7 d e a g o sto d e
2 0 0 7 . - V isto s: lo d isp u e sto e n lo s a rtc u lo s
1 3 , 1 4 , 1 5 , 1 7 , 1 8 4 , 4 7 6 y 4 7 7 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo ; e l a rtc u lo tra n sito rio d e la L e y
N 2 0 . 1 8 9 ; e l D . S . N 4 0 , d e 1 9 6 9 , d e l
M in iste rio d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l; lo
in fo rm a d o p o r la D ire c c i n d e l T ra b a jo e n
O fic io N 2 . 9 4 6 , d e 7 d e a g o sto d e l a o e n
c u rso ; y la fa c u lta d q u e m e c o n fie re e l a rtc u -
lo 3 2 N 6 d e la C o n stitu c i n P o ltic a d e la
R e p b lic a ,
D e c re to :
A p ru b a se e l sig u ie n te R e g la m e n to p a ra
la a p lic a c i n d e l a rtc u lo 1 3 C d ig o d e l T ra b a -
jo , in tro d u c id o p o r la L e y N 2 0 . 1 8 9 :
Artculo 1.- E l p re se n te R e g la m e n to e s-
ta b le c e la s a c tiv id a d e s c o n sid e ra d a s c o m o
p e lig ro sa s p a ra la sa lu d y e l d e sa rro llo d e lo s
m e n o re s d e d ie c io c h o a o s d e e d a d , q u e
im p id e n c e le b ra r c o n tra to s d e tra b a jo c o n
sto s. A sim ism o , d isp o n e m e d id a s e sp e c ia le s
d e p ro te c c i n y p re v e n c i n p a ra lo s m e n o re s
su je to s a u n a re la c i n la b o ra l.
L o s m e n o re s n o d e b e r n se r a d m itid o s e n
tra b a jo s c u y a s a c tiv id a d e s se a n p e lig ro sa s
p o r su n a tu ra le za o p o r la s c o n d ic io n e s e n
q u e se re a liza n y p o r ta n to , sta s p u e d a n
re su lta r p e rju d ic ia le s p a ra la sa lu d , se g u rid a d
o a fe c ta r e l d e sa rro llo fsic o , p sic o l g ic o o
m o ra l d e l m e n o r.
Artculo 2.- P a ra e fe c to s d e e ste R e g la -
m e n to se e n te n d e r p o r:
a) Trabajo peligroso: T o d a a c tiv id a d o fo rm a
d e tra b a jo e n q u e la s e x ig e n c ia s p ro p ia s
d e la s la b o re s p u e d a n in te rfe rir o c o m p ro -
m e te r e l n o rm a l d e sa rro llo fsic o , p sic o l -
g ic o o m o ra l d e lo s m e n o re s, o e n d o n d e
e x ista n fa c to re s d e rie sg o , q u e p u e d a n
p ro v o c a r, d a o a la in te g rid a d fsic a y
m e n ta l d e lo s m e n o re s, c o n sid e ra n d o su
m a y o r v u ln e ra b ilid a d , fa lta d e fo rm a c i n ,
c a p a c ita c i n y /o e x p e rie n c ia ;
b) Trabajo peligroso por su naturaleza: T o d a
a c tiv id a d o fo rm a d e tra b a jo q u e , p o r
a lg u n a c a ra c te rstic a in trn se c a , re p re se n -
ta u n rie sg o p a ra la sa lu d y d e sa rro llo d e
lo s m e n o re s q u e la re a liza n ;
c) Trabajo peligroso por sus condiciones:
T o d a a c tiv id a d o fo rm a d e tra b a jo e n la
c u a l, p o r e l c o n t e x t o a m b i e n t a l y /u
o rg a n iza c io n a l e n q u e se re a liza , p u e d a
p ro v o c a r p e rju ic io s p a ra la sa lu d y e l d e -
sa rro llo d e lo s m e n o re s;
d) Factor de riesgo: T o d o a g e n te fsic o , q u -
m ic o , b io l g ic o u o rg a n iza c io n a l, re la c io -
n a d o c o n e l tra b a jo , q u e p ro v o c a o p u e d e
p ro v o c a r d a o s a la sa lu d y d e sa rro llo d e l
m e n o r.
Artculo 3.- S e p ro h b e la p a rtic ip a c i n
d e m e n o re s e n lo s sig u ie n te s tra b a jo s d e fin i-
d o s c o m o p e lig ro so s p o r su n a tu ra le za :
M I N I S T E R I O D E L T R A B A J O Y P R E V I S I O N S O C I A L
S U B S E C R E T A R I A D E P R E V I S I O N S O C I A L
APRUEBA REGLAMENTO PARA LA
APLICACION DEL ARTICULO 13
DEL CODIGO DEL TRABAJO
(*)
D E C R E T O N 5 0
(* ) P u b lic a d o e n e l D ia rio O fic ia l d e 1 1 . 0 9 . 0 7 .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 28 28 28 28 28
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
1 . T ra b a jo s e n e sta b le c im ie n to s d e v e n ta d e
a rm a s.
2 . T ra b a jo s e n la fa b ric a c i n , a lm a c e n a m ie n -
to , d istrib u c i n y v e n ta d e e x p lo siv o s y
d e m a te ria le s q u e lo s c o n te n g a n .
3 . T ra b a jo s e n fa e n a s fo re sta le s. S e in c lu -
y e n la s a c tiv id a d e s q u e se d e sa rro lla n e n
a se rra d e ro s, d u ra n te la ta la d e b o sq u e s,
e n tre o tra s.
4 . T ra b a jo s q u e se re a lic e n e n a lta m a r. S e
in c lu y e n to d a s la s a c tiv id a d e s d e sa rro lla -
d a s p a ra la p e sc a in d u stria l, se m in d u stria l
y a rte sa n a l, e n tre o tra s.
5 . T ra b a jo s q u e se d e sa rro lle n e n te rre n o s
e n q u e p o r su c o n fo rm a c i n o to p o g ra fa
p u e d a n p re se n ta r rie sg o d e d e rru m b e s o
d e sliza m ie n to d e m a te ria le s.
6 . T ra b a jo s q u e se d e sa rro lle n e n a ltu ra s
su p e rio re s a 2 m e tro s d e l n iv e l d e p iso .
S e in c lu y e n la s a c tiv id a d e s q u e se re a li-
za n e n la c o n stru c c i n d e e d ific io s e n
a ltu ra , so b re a n d a m io s o te c h u m b re s, e n -
tre o tra s.
7 . T ra b a jo s q u e re q u ie ra n p a ra su re a liza -
c i n , e l d e sp la za m ie n to a u n a a ltu ra g e o -
g r fic a so b re 2 . 0 0 0 m e tro s d e l n iv e l d e l
m a r.
8 . T ra b a jo s su b te rr n e o s. S e in c lu y e n a c ti-
v id a d e s ta le s c o m o la b o re s m in e ra s su b -
te rr n e a s, c o n stru c c i n d e t n e le s, e je -
c u c i n d e e x c a v a c io n e s, in sta la c i n o lim -
p ie za d e c m a ra s o c a e ra s d e d istrib u -
c i n d e : a g u a , e n e rg a e l c tric a , te l fo n o ,
g as y elim in aci n d e d esech o s, en tre o tro s.
9 . T ra b a jo s e n fa e n a s m in e ra s.
1 0 . T ra b a jo s q u e se d e sa rro lle n d e b a jo d e l
a g u a . S e in c lu y e n la s a c tiv id a d e s d e b u -
c e o p ro fe sio n a l o a rte sa n a l, e n tre o tra s.
1 1 . T ra b a jo s e n c o n d ic io n e s e x tre m a s d e te m -
p e ra tu ra . S e in c lu y e n tra b a jo s e n c m a -
ra s d e c o n g e la c i n o frig o rfic a s, e n fu n -
d ic io n e s, e n tre o tro s.
1 2 . T ra b a jo s e n q u e se d e b a m a n ip u la r o tra -
b a ja r c o n su sta n c ia s p e lig ro sa s, o q u e
im p liq u e n la e x p o sic i n d e l m e n o r a s-
ta s. P a ra e ste e fe c to , se c o n sid e ra r n
su sta n c ia s p e lig ro sa s a q u e lla s q u e p o r su
n a tu ra le za , p ro d u zc a n o p u e d a n p ro d u c ir
d a o s m o m e n t n e o s o p e rm a n e n te s a la
sa lu d h u m a n a , in c lu id o s lo s a g e n te s d e
rie sg o q u e fig u ra n e n e l lista d o q u e e sta -
b le c e la N o rm a O fic ia l N C h 3 8 2 O f 2 0 0 4
y su s m o d ific a c io n e s, a s c o m o c u a lq u ie r
o tra q u e la a u to rid a d c o m p e te n te d e te r-
m in e c o m o ta l.
1 3 . T ra b a jo s q u e c o n lle v e n rie sg o e rg o n m ic o .
S e in c lu y e n a c tiv id a d e s q u e im p liq u e n
m o v im ie n to s re p e titiv o s, c o n a p re m io d e
tie m p o , e n p o stu ra s in a d e c u a d a s o q u e
im p liq u e n m a n e jo o m a n ip u la c i n m a n u a l
d e c a rg a q u e c o n tra v e n g a lo e sta b le c id o
e n la le g isla c i n v ig e n te .
1 4 . T ra b a jo s q u e im p liq u e n la m a n ip u la c i n ,
a p lic a c i n o a lm a c e n a m ie n to d e a g ro q u -
m ic o s. S e in c lu y e n la s a c tiv id a d e s d e sa -
rro lla d a s e n c m a ra s d e fu m ig a c i n , d u -
ra n te la a p lic a c i n o e l p e ro d o d e c a re n -
c ia .
1 5 . T ra b a jo s q u e im p liq u e n e l m a n e jo o la
u tiliza c i n d e m a te ria l c o rto p u n za n te d e
u so c ln ic o ; la a te n c i n d e a n im a le s o
p e rso n a s e n fe rm a s y e n g e n e ra l, c u a l-
q u ie r o tra a c tiv id a d q u e p u e d a e x p o n e r a
lo s m e n o re s a rie sg o s b io l g ic o s ta le s
c o m o v iru s, b a c te ria s, h o n g o s o p a r si-
to s.
1 6 . T ra b a jo s q u e se re a lic e n c o n m a q u in a -
ria s, e q u ip o s o h e rra m ie n ta s q u e re q u ie -
re n d e c a p a c ita c i n y e x p e rie n c ia p a ra su
m a n e jo se g u ro y c u y a o p e ra c i n in a d e -
c u a d a o p o r p e rso n a s in e x p e rta s p u e d e
p ro v o c a r in c a p a c id a d e s p e rm a n e n te s o
m u e rte , ta le s c o m o g u illo tin a s, e sm e rile s,
la m in a d o re s, c a ld e ra s, a u to c la v e s, p re n -
sa s, sie rra s c irc u la re s, p isto la s n e u m ti-
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 29 29 29 29 29
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
c a s, a m a sa d o ra s, e q u ip o s d e o x ic o rte ,
h o rn o s, e n tre o tro s.
1 7 . T ra b a jo s e n e sta b le c im ie n to s, o e n re a s
d e te rm in a d a s d e e llo s, q u e se a n d e c o n -
su m o y /o d e v e n ta e x c lu siv a d e a lc o h o l.
S e in c lu y e n la a te n c i n d e c lie n te s e n
b a re s, c a n tin a s y o tro s a n lo g o s.
1 8 . T ra b a jo s e n e sta b le c im ie n to s, o e n re a s
d e te rm in a d a s d e e llo s, e n lo s q u e se p e r-
m ita e l c o n su m o d e ta b a c o .
1 9 . T ra b a jo s q u e a te n te n c o n tra e l n o rm a l
d e sa rro llo p sic o l g ic o y m o ra l d e l m e n o r,
y a se a , p o r e l lu g a r e n q u e se p re sta n o
p o r la s la b o re s q u e se d e b e n c u m p lir, o
e n lo s q u e n o se p e rm ite e l a c c e so d e
m e n o re s. S e in c lu y e n a q u e llo s q u e se re a -
liza n e n c a b a re ts, c a f s e sp e c t c u lo , sa -
la s d e c in e s y e sta b le c im ie n to s d o n d e se
e x h ib a m a te ria l c o n c o n te n id o a lta m e n te
v io le n to , e r tic o y /o se x u a l e x p lc ito , e s-
p e c t c u lo s p a ra a d u lto s, c a sa s d e m a sa -
je , e n tre o tro s.
2 0 . T ra b a jo s q u e se d e sa rro lle n a b o rd o d e
v e h c u lo s d e tra n sp o rte d e p a sa je ro s o d e
c a rg a .
2 1 . T ra b a jo s q u e im p liq u e n e l tr n sito p e ri -
d ic o a tra v s d e la s fro n te ra s n a c io n a le s.
2 2 . T ra b a jo s q u e im p liq u e n tra sla d o d e d in e ro
y d e o tro s b ie n e s d e v a lo r.
2 3 . T ra b a jo s d o n d e la se g u rid a d d e o tra s p e r-
so n a s y /o b ie n e s se a n d e re sp o n sa b ilid a d
d e l m e n o r. S e in c lu y e e l c u id a d o d e m e -
n o re s, d e e n fe rm o s; a c tiv id a d e s d e v ig i-
la n c ia , g u a rd ia s, e n tre o tro s.
Artculo 4.- S e p ro h b e la p a rtic ip a c i n
d e m e n o re s e n lo s sig u ie n te s tra b a jo s d e fin i-
d o s c o m o p e lig ro so s p o r su s c o n d ic io n e s:
1 . T ra b a jo s q u e se d e sa rro lle n a la in te m p e -
rie sin la d e b id a p ro te c c i n .
2 . T ra b a jo s e n c o n d ic io n e s d e a isla m ie n to .
3 . T ra b a jo s q u e im p liq u e n p o n e r e n rie sg o la
sa lu d m e n ta l d e l m e n o r, ta le s c o m o ta -
re a s re p e titiv a s c o n a p re m io d e tie m p o ,
d e a lta e x ig e n c ia , e n tre o tra s.
4 . T ra b a jo s e n d o n d e n o e x ista n la s c o n d i-
c io n e s sa n ita ria s b sic a s a d e c u a d a s, o
la s m e d id a s d e h ig ie n e y se g u rid a d n e c e -
sa ria s p a ra e fe c tu a r la a c tiv id a d d e fo rm a
q u e n o se a fe c te la sa lu d d e l m e n o r.
Artculo 5.- S in p e rju ic io d e lo d isp u e sto
e n e l a rtc u lo 1 8 4 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e l
e m p le a d o r q u e c o n tra ta re u n m e n o r d e b e r
d a r e stric to c u m p lim ie n to a la o b lig a c i n d e
in fo rm a r lo s rie sg o s la b o ra le s, c o n te n id a e l
T tu lo V I d e l D . S . N 4 0 , d e 1 9 6 9 , d e l M in is-
te rio d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l, in c lu y e n -
d o e l a d ie stra m ie n to n e c e sa rio y a d e c u a d o a
su e d a d , p a ra q u e p u e d a d e sa rro lla r su s la b o -
re s e n fo rm a se g u ra . D e b e r a sim ism o , lle v a r
u n c o n tro l e stric to d e l c u m p lim ie n to , p o r p a r-
te d e l m e n o r, d e l p ro c e d im ie n to d e tra b a jo
se g u ro e n e l q u e h a y a sid o a d ie stra d o .
E l e m p le a d o r d e b e r , a n te s d e la in c o rp o -
ra c i n d e l m e n o r y c a d a v e z q u e c a m b ie n su s
c o n d ic io n e s d e tra b a jo , e fe c tu a r u n a e v a lu a -
c i n d e l p u e sto d e tra b a jo e n q u e ste se
d e se m p e a r , c o n e l o b je to d e d e te rm in a r y
e v a lu a r lo s rie sg o s a lo s q u e e sta r e x p u e sto
y to m a r la s m e d id a s c o rre c tiv a s y d e p re v e n -
c i n q u e p ro c e d a n . P a ra ta l fin , d e b e r c o n si-
d e ra r e sp e c ia lm e n te su e d a d y fo rm a c i n .
Artculo 6.- L o s tra b a jo s n o se a la d o s e n
lo s a rtc u lo s 3 y 4 d e e ste R e g la m e n to ,
p e rm itir n la c e le b ra c i n d e u n c o n tra to d e
tra b a jo c o n u n m e n o r, e n la m e d id a q u e c u e n -
te n c o n la a u to riza c i n re sp e c tiv a y su e je c u -
c i n n o le im p id a e l c u m p lim ie n to d e su s
o b lig a c io n e s e sc o la re s, d e c o n fo rm id a d c o n
lo e sta b le c id o e n e l a rtc u lo 1 3 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo .
A o b je to d e v e rific a r e l c u m p lim ie n to d e
la s o b lig a c io n e s e sc o la re s se a la d o e n e l in c i-
so p re c e d e n te , p re v io a la c o n tra ta c i n d e l
m e n o r, e l e m p le a d o r d e b e r re q u e rir a ste e l
c o rre sp o n d ie n te c e rtific a d o d e m a trc u la o d e
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 30 30 30 30 30
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
a lu m n o re g u la r o la lic e n c ia d e e g re so d e la
e n se a n za m e d ia . E n d ic h o c e rtific a d o se d e -
b e r in d ic a r la jo rn a d a e sc o la r a la q u e e l
m e n o r e st o b lig a d o a a sistir, d e fo rm a d e
c o m p a tib iliza r la jo rn a d a la b o ra l, q u e se p a c -
te , c o n la jo rn a d a e sc o la r. E ste d o c u m e n to
d e b e r a n e x a rse a l c o n tra to in d iv id u a l d e tra -
b a jo d e l m e n o r, y se c o n sid e ra r p a rte in te -
g ra n te d e l m ism o . L o s e sta b le c im ie n to s e d u -
c a c io n a le s o to rg a r n d ic h a c e rtific a c i n , a
p e tic i n d e l m e n o r o d e a lg u n a d e la s p e rso -
n a s in d ic a d a s e n e l in c iso se g u n d o d e l a rtc u -
lo 1 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
Artculo 7.- L a c o n tra ta c i n d e u n m e n o r
e n c o n tra v e n c i n a lo e sta b le c id o e n e l p re -
se n te R e g la m e n to , su je ta r a l e m p le a d o r a l
c u m p lim ie n to d e to d a s la s o b lig a c io n e s in h e -
re n te s a l c o n tra to , m ie n tra s se a p lic a re , d e
c o n fo rm id a d a lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 1 7
d e l C d ig o d e l T ra b a jo . S in p e rju ic io d e lo
a n te rio r, e l I n sp e c to r d e l T ra b a jo , a c tu a n d o
d e o fic io o a p e tic i n d e p a rte , d e b e r o rd e -
n a r la c e sa c i n in m e d ia ta d e la re la c i n la b o -
ra l y a p lic a r a l e m p le a d o r la s sa n c io n e s q u e
c o rre sp o n d a n c o n fo rm e a la le y .
Artculo 8.- E l M in iste rio d e l T ra b a jo y
P re v isi n S o c ia l, p re v io in fo rm e d e la D ire c -
c i n d e l T ra b a jo , a c tu a liza r c a d a d o s a o s e l
lista d o d e lo s tra b a jo s o a c tiv id a d e s p e lig ro so s
q u e se e sta b le c e n e n e l p re se n te R e g la m e n to .
Artculo 9.- L a s e m p re sa s q u e c o n tra te n
a u n m e n o r d e b e r n re g istra r lo s c o n tra to s
in d iv id u a le s q u e se su sc rib a n e n la I n sp e c c i n
d e l T ra b a jo re sp e c tiv a , p a ra lo c u a l c o n sig n a -
r n , d e n tro d e l p la zo d e q u in c e d a s c o n ta d o
d e sd e la in c o rp o ra c i n d e l m e n o r, a lo m e -
n o s, lo s sig u ie n te s a n te c e d e n te s:
1 . I d e n tific a c i n c o m p le ta d e la s p a rte s.
2 . I d e n tific a c i n d e q u ie n a u to riza q u e e l
m e n o r tra b a je , d e a c u e rd o a l a rtc u lo 1 3
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , c o n in d ic a c i n d e l
p a re n te sc o o re la c i n q u e te n g a c o n ste .
3 . C o n d ic i n d e e sc o la rid a d d e l m e n o r, h a -
b e r c u lm in a d o la e d u c a c i n b sic a o m e -
d ia o d e e n c o n tra rse c u rsa n d o c u a lq u ie ra
d e e lla s, se g n c o rre sp o n d a .
4 . I d e n tific a c i n d e l lu g a r d e tra b a jo e n q u e
se d e se m p e a r , c u a n d o su u b ic a c i n se a
d istin ta a la in fo rm a d a c o n fo rm e a lo d is-
p u e sto e n e l n m e ro 1 d e l p re se n te a r-
tc u lo .
5 . D e sc rip c i n d e la s la b o re s c o n v e n id a s.
6 . D e sc rip c i n d e l p u e sto d e tra b a jo y e l
re su lta d o d e la e v a lu a c i n a q u e se re fie re
e l in c iso 2 d e l a rtc u lo 5 .
7 . D e sc rip c i n d e la jo rn a d a d e tra b a jo se -
m a n a l y d ia ria d e l m e n o r c o n tra ta d o ; e s-
p e c ific a n d o e l p e ro d o e n q u e se re a liza r
la p re sta c i n d e se rv ic io s. P a ra e sto s e fe c -
to s, d ic h o p e rio d o c o m p re n d e r : a ) p e ro -
d o e sc o la r, c o rre sp o n d ie n te a l p e ro d o d e
c la se s; b ) p e ro d o d e su sp e n si n , c o rre s-
p o n d ie n te a v a c a c io n e s d e in v ie rn o y fie s-
ta s p a tria s y c ) p e ro d o d e in te rru p c i n
c o rre sp o n d ie n te a v a c a c io n e s d e v e ra n o .
8 . D o m ic ilio d e l e sta b le c im ie n to e d u c a c io -
n a l d o n d e e l m e n o r c u rsa su s e stu d io s,
c u a n d o c o rre sp o n d a , y d e sc rip c i n d e su
jo rn a d a e sc o la r.
L a D ire c c i n d e l T ra b a jo in stru ir lo s d a -
to s e sp e c fic o s a e n tre g a r y e l fo rm a to a
u tiliza r.
P a ra e fe c to s d e v e rific a r la v e ra c id a d d e
la in fo rm a c i n e n tre g a d a d e a c u e rd o a l p re -
se n te a rtc u lo , se d e b e r a c o m p a a r a l m o -
m e n to d e e fe c tu a r e l re g istro , lo s sig u ie n te s
d o c u m e n to s:
a ) C o p ia d e l c o n tra to d e tra b a jo su sc rito .
b ) C o p ia d e l c o rre sp o n d ie n te c e rtific a d o d e
m a trc u la o d e a lu m n o re g u la r o d e e g re -
so d e la e d u c a c i n m e d ia , se g n c o rre s-
p o n d a .
c ) C o p ia d e la a u to riza c i n e sc rita d e q u ie n
c o rre sp o n d a , d e a c u e rd o a lo e sta b le c id o
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 31 31 31 31 31
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e n e l a rtc u lo 1 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
e n la q u e se d e b e r e sp e c ific a r la a c tiv i-
d a d q u e e je c u ta r e l m e n o r.
A sim ism o , a l t rm in o d e la re la c i n la b o -
ra l, la e m p re sa d e b e r in fo rm a r ta l c irc u n s-
ta n c ia a la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a ,
a d ju n ta n d o u n a c o p ia d e l re sp e c tiv o fin iq u ito ,
d e n tro d e l p la zo d e 1 5 d a s c o n ta d o d e sd e la
fe c h a d e la c e sa c i n d e se rv ic io s d e l m e n o r.
C o rre sp o n d e r a la D ire c c i n d e l T ra b a jo
im p le m e n ta r y m a n te n e r e n fo rm a a c tu a liza -
d a e ste R e g istro .
Artculo 10.- E l p re se n te R e g la m e n to n o
se r a p lic a b le a la p re sta c i n d e se rv ic io s a
q u e se re fie re e l in c iso 3 d e l a rtc u lo 8 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo . C o n to d o , lo s m e n o re s,
a lu m n o s o e g re sa d o s, n o p o d r n d e sa rro lla r
e n su p r c tic a p ro fe sio n a l la s a c tiv id a d e s in -
d ic a d a s e n e ste R e g la m e n to , si n o se g a ra n ti-
za la p ro te c c i n d e su sa lu d y se g u rid a d , y si
n o e x iste su p e rv isi n d ire c ta d e la a c tiv id a d a
d e sa rro lla r p o r p a rte d e u n a p e rso n a d e la
e m p re sa e n q u e re a liza la p r c tic a , c o n e x p e -
rie n c ia e n d ic h a a c tiv id a d , lo q u e d e b e r se r
c o n tro la d o p o r e l re sp o n sa b le n o m b ra d o p o r
e l re sp e c tiv o e sta b le c im ie n to t c n ic o d e fo r-
m a c i n .
Artculo 11.- L a fisc a liza c i n d e l c u m p li-
m ie n to d e la s n o rm a s d e l p re se n te R e g la m e n -
to c o rre sp o n d e r a la D ire c c i n d e l T ra b a jo y
d e m s e n tid a d e s fisc a liza d o ra s, se g n su m -
b ito d e c o m p e te n c ia .
T m e se ra z n , c o m u n q u e se y p u b l-
q u e se . - M I C H E L L E B A C H E L E T J E R I A , P re si-
d e n ta d e la R e p b lic a . - O sv a ld o A n d ra d e L a ra ,
M in istro d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l.
L o q u e tra n sc rib o a U d . p a ra su c o n o c i-
m i e n t o . - S a lu d a a U d . , L i s s e t t e G a rc a
B u s t a m a n t e , S u b s e c re t a r a d e P re v i s i n
S o c ia l.
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 32 32 32 32 32
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
N m . 3 1 . - S an tiag o , 1 4 d e m ay o d e 2 0 0 7 . -
V isto s: L o d isp u e sto e n lo s a rtc u lo s 1 5 y 1 6
d e la L e y N 1 6 . 7 4 4 , so b re A c c id e n te s d e l
T ra b a jo y E n fe rm e d a d e s P ro fe sio n a le s, e n e l
D e c re to S u p re m o N 6 7 , d e 1 9 9 9 , d e l M in is-
te rio d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l, y la fa c u l-
ta d q u e m e c o n fie re e l N 6 d e l a rtc u lo 3 2 d e
la C o n stitu c i n P o ltic a d e la R e p b lic a ,
D e c re to :
Artculo nico: I n tro d c e se la sig u ie n te
m o d ific a c i n e n e l D e c re to S u p re m o N 6 7 , d e
1 9 9 9 , d e l M in iste rio d e l T ra b a jo y P re v isi n
S o c ia l q u e A p ru e b a e l R e g la m e n to p a ra la
a p lic a c i n d e lo s a rtc u lo s 1 5 y 1 6 d e la L e y
N 1 6 . 7 4 4 , so b re e x e n c io n e s, re b a ja s y re c a r-
g o s d e la c o tiza c i n a d ic io n a l d ife re n c ia d a :
A g r g a se , e n e l a rtc u lo 1 tra n sito rio , e l
sig u ie n te in c iso q u in to , p a sa n d o lo s a c tu a le s
in c iso s q u in to y se x to a se r se x to y s p tim o ,
re sp e c tiv a m e n te :
P O D E R E J E C U T I V O
M I N I S T E R I O D E L T R A B A J O Y P R E V I S I O N S O C I A L
S U B S E C R E T A R I A D E P R E V I S I O N S O C I A L
INTRODUCE MODIFICACION
EN EL REGLAMENTO PARA LA
APLICACION DE LOS ARTICULOS 15
Y 16 DE LA LEY N 16.744, SOBRE
EXENCIONES, REBAJAS Y RECARGOS
DE LA COTIZACION ADICIONAL
DIFERENCIADA, CONTENIDO EN EL
DECRETO SUPREMO N 67, DE 1999
(*)
D E C R E T O N 3 1
" N o e sta r n a fe c ta s a la a p lic a c i n d e l
c u a rto P ro c e so d e E v a lu a c i n , q u e se in ic ia e l
1 d e ju lio d e 2 0 0 7 , n i a lo s p ro c e d im ie n to s
a d m in istra tiv o s c o rre sp o n d ie n te s, la s e n tid a -
d e s e m p le a d o ra s q u e te n g a n c o n tra ta d o s a
u n n m e ro m x im o d e 2 tra b a ja d o re s d e c a sa
p a rtic u la r y e x c lu siv a m e n te p o r sto s, n i a lo s
tra b a ja d o re s in d e p e n d ie n te s a fe c to s a l se g u -
ro so c ia l d e la L e y N 1 6 . 7 4 4 , la s c u a le s
m a n te n d r n v ig e n te s la ta sa d e c o tiza c i n
a d ic io n a l a q u e se e n c u e n tre n a fe c ta s a l 3 0
d e ju n io d e 2 0 0 7 h a sta e l d a a n te rio r a la
e n tra d a e n v ig e n c ia d e la re so lu c i n c o rre s-
p o n d ie n te s a l q u in to P ro c e so d e E v a lu a c i n " .
T m e se ra z n , c o m u n q u e se , p u b lq u e se
e in s rte se e n la R e c o p ila c i n q u e c o rre sp o n -
d a d e la C o n tra lo ra G e n e ra l d e la R e p b lic a . -
M I C H E L L E B A C H E L E T J E R I A , P re sid e n ta d e
la R e p b lic a . - O sv a ld o A n d ra d e L a ra , M in is-
tro d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l. - S o le d a d
B a rra I ro u m e , M in istra d e S a lu d .
Lo q u e tran scrib o a U d . p ara su co n o ci-
m i e n t o . - S a lu d a a U d . , L i s s e t t e G a rc a
B u stam an te, S u b secretaria d e P rev isi n S o cial.
(* ) P u b lic a d o e n e l D ia rio O fic ia l d e 2 4 . 0 9 . 0 7 .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 33 33 33 33 33
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
M I N I S T E R I O D E L T R A B A J O Y P R E V I S I O N S O C I A L
S U B S E C R E T A R I A D E P R E V I S I O N S O C I A L
APRUEBA EL REGLAMENTO
PARA LA APLICACION DE LAS
LEYES NS. 18.020 Y 18.611, QUE
REGULAN EL SUBSIDIO FAMILIAR
(*)
D E C R E T O N 5 3
N m . 5 3 . - S a n tia g o , 3 d e se p tie m b re
d e 2 0 0 7 . - V isto s: L o d isp u e sto e n la s L e y e s
N s. 1 8 . 0 2 0 y 1 8 . 6 1 1 a m b a s m o d ific a d a s p o r
la L e y N 2 0 . 2 0 3 y la fa c u lta d c o n te n id a e n e l
a rtc u lo 3 2 N 6 d e la C o n stitu c i n P o ltic a d e
la R e p b lic a d e C h ile .
D e c re to :
A p ru b a se e l sig u ie n te re g la m e n to p a ra la
a p lic a c i n d e la s L e y e s N s. 1 8 . 0 2 0 y 1 8 . 6 1 1 :
I . D E L S U B S I D I O F A M I L I A R , S U S B E N E F I -
C I A R I O S Y C A U S A N T E S
Artculo 1.- E l su b sid io fa m ilia r e sta b le c i-
d o e n la L e y N 1 8 . 0 2 0 se re g ir p o r la s
n o rm a s c o n te n id a s e n e se c u e rp o le g a l, e n
la L e y N 1 8 . 6 1 1 , e n e l a rtc u lo 1 8 d e la L e y
N 1 8 . 6 0 0 y la s c o n sig n a d a s e n e l p re se n te
re g la m e n to .
Artculo 2.- P a ra lo s e fe c to s d e la a p lic a -
c i n d e la s d isp o sic io n e s d e e ste re g la m e n to ,
se e n te n d e r :
a ) P o r " su b sid io " , e l su b sid io fa m ilia r;
b ) P o r " b e n e fic ia rio " , e l b e n e fic ia rio d e l su b -
sid io ;
c ) P o r " c a u sa n te " , e l q u e o rig in a e l su b sid io ;
d ) P o r " In ten d en te" , el In ten d en te d e la reg i n
q u e co rresp o n d e a la M u n icip alid ad en cu y a
co m u n a ten g a su d o m icilio el b en eficiario ;
e ) P o r " A lc a ld e " , e l A lc a ld e d e la M u n ic ip a li-
d a d q u e c o rre sp o n d a ;
f) P o r " M u n ic ip a lid a d " o " M u n ic ip io " , la
M u n ic ip a lid a d q u e c o rre sp o n d a a l d o m ic i-
lio d e l b e n e fic ia rio d e l su b sid io , y
g ) P o r " S u p e rin te n d e n c ia " , la S u p e rin te n -
d e n c ia d e S e g u rid a d S o c ia l.
Artculo 3.- E l su b sid io se r in e m b a rg a b le .
Artculo 4.- P o d r n se r c a u sa n te s d e l
su b sid io la s sig u ie n te s p e rso n a s:
a ) L o s m e n o re s d e h a sta 1 8 a o s d e e d a d
q u e c u m p la n lo s re q u isito s e sta b le c id o s
e n e l a rtc u lo 5 ;
b ) L a m u je r e m b a ra za d a ;
c ) L a s p e rso n a s c o n d isc a p a c id a d m e n ta l a
q u e se re fie re la L e y N 1 8 . 6 0 0 , c u a lq u ie -
ra se a su e d a d , sie m p re q u e n o se a n
b e n e fic ia rio s d e la p e n si n a siste n c ia l d e l
D e c re to L e y N 8 6 9 , d e 1 9 7 5 ;
d ) L a m a d re d e l m e n o r q u e p e rc ib e e l su b si-
d io , y
e ) L o s in v lid o s d e c u a lq u ie r e d a d . (* ) P u b lic a d o e n e l D ia rio O fic ia l d e 1 4 . 0 9 . 0 7 .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 34 34 34 34 34
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Artculo 5.- L a s p e rso n a s in d ic a d a s e n
la s le tra s a ), c ) y e ) d e l a rtc u lo a n te rio r, p a ra
se r c a u sa n te s d e l su b sid io , d e b e r n re u n ir lo s
sig u ie n te s re q u isito s, se g n c o rre sp o n d a :
a ) V iv ir a e x p e n sa s d e l b e n e fic ia rio ;
b ) P a rtic ip a r e n lo s p ro g ra m a s d e sa lu d e sta -
b le c id o s p o r e l M in iste rio d e S a lu d p a ra la
a te n c i n in fa n til, c u a n d o p ro c e d a ;
c ) R e sp e c to d e lo s m a y o re s d e se is a o s d e
e d a d , d e b e r a c re d ita rse a l so lic ita r e l
b e n e fic io y a n u a lm e n te d u ra n te e l p e ro -
d o q u e c a u se n su b sid io , su c a lid a d d e
a lu m n o re g u la r d e la in stru c c i n b sic a ,
m e d ia , su p e rio r u o tra e q u iv a le n te c u a n -
d o c o rre sp o n d a , o a c re d ita r q u e se e n -
c u e n tra n e n a lg u n a d e la s situ a c io n e s d e
e x c e p c i n q u e c o n te m p la e l D e c re to c o n
F u e rza d e L e y N 5 . 2 9 1 , d e 1 9 3 0 , L e y d e
I n stru c c i n P rim a ria , y
d ) N o p e rc ib ir o c a u sa r in g re so s o b e n e fic io s
m e n su a le s ig u a le s o su p e rio re s a l m o n to
d e l su b sid io , c u a lq u ie ra se a su o rig e n .
P a ra e ste e fe c to , n o se c o n sid e ra r la
p e n si n d e o rfa n d a d .
Artculo 6.- C ad a cau san te d ar d erech o
s lo a u n su b sid io , au n cu an d o p u d iera ser
in v o cad o en d ich a calid ad p o r m s d e u n b en e-
ficiario . S in p erju icio d e lo an terio r, el su b sid io
cau sad o p o r las p erso n as co n d iscap acid ad m en -
tal y p o r lo s in v lid o s d e cu alq u ier ed ad , ser
eq u iv alen te al d o b le d el m o n to d el b en eficio .
Artculo 7.- L a c o n d ic i n d e c a u sa n te n o
c o n fie re p a ra e fe c to le g a l a lg u n o la c a lid a d d e
c a rg a fa m ilia r.
Artculo 8.- P o d r n se r b e n e fic ia rio s d e l
su b sid io :
a ) L a m a d re d e l m e n o r y , e n su d e fe c to , e l
p a d re , lo s g u a rd a d o re s o p e rso n a s q u e lo
h a y a n to m a d o a su c a rg o ;
b ) La m u jer em b arazad a q u e lo so licite d u ran te
su estad o d e g rav id ez y siem p re q u e h ay a
cu m p lid o el q u in to m es d e em b arazo , y
c ) L a s p e rso n a s n a tu ra le s q u e te n g a n a su
c a rg o a p e rso n a s c o n d isc a p a c id a d m e n -
ta l, o a in v lid o s d e c u a lq u ie r e d a d .
Artculo 9.- L o s b e n e fic ia rio s d e b e r n re -
u n ir lo s sig u ie n te s re q u isito s se g n c o rre s-
p o n d a :
a ) N o e sta r e n situ a c i n d e p ro v e e r p o r s
so lo o e n u n i n d e l g ru p o fa m ilia r e n e l
c u a l v iv e e l c a u sa n te , a la m a n te n c i n y
c ria n za d e e ste ltim o , a te n d id a s la s c o n -
d ic io n e s so c ia le s y e c o n m ic a s d e l b e n e -
fic ia rio ;
b ) E n e l c a so d e la m u je r e m b a ra za d a , a d e -
m s d e c u m p lir e l re q u isito a n te rio rm e n te
in d ic a d o , d e b e r p re se n ta r c e rtific a c i n
c o m p e te n te d e l h e c h o d e e n c o n tra rse e n
e l q u in to m e s d e e m b a ra zo , e x te n d id a p o r
m d ic o s o m a tro n a s d e lo s S e rv ic io s d e
S a lu d o d e in stitu c io n e s a u to riza d a s p o r
ta le s se rv ic io s, y
c ) T e n e r b a jo su c u id a d o p e rm a n e n te a la
p e rso n a c o n d isc a p a c id a d m e n ta l o in v li-
d a q u e se in v o q u e c o m o c a u sa n te .
I I . S O L I C I T U D Y O T O R G A M I E N T O D E L S U B -
S I D I O , R E C L A M A C I O N
Artculo 10.- E l su b sid io se so lic ita r e n
fo rm u la rio s e sp e c ia le s, p ro p o rc io n a d o s p o r la
M u n ic ip a lid a d re sp e c tiv a , c u y o fo rm a to fija r
la S u p e rin te n d e n c ia .
Artculo 11.- S in p e rju ic io d e lo d isp u e sto
e n e l a rtc u lo 5 d e la L e y N 1 8 . 6 1 1 , la
so lic itu d p o d r p re se n ta rse e n c u a lq u ie r p o -
c a d e l a o , a n te la M u n ic ip a lid a d c o rre sp o n -
d ie n te a l d o m ic ilio d e l b e n e fic ia rio , a d ju n t n -
d o se lo s sig u ie n te s d o c u m e n to s:
a ) T ra t n d o se d e m e n o re s y c u a n d o c o rre s-
p o n d a , se d e b e r a c re d ita r la c a lid a d d e
g u a rd a d o r o c u id a d o r. E l h e c h o d e h a b e r
to m a d o a c a rg o a l m e n o r se a c re d ita r
p o r m e d io d e u n in fo rm e so c ia l e x te n d id o
p o r la M u n ic ip a lid a d re sp e c tiv a , sin p e r-
ju ic io d e lo s d o c u m e n to s e m a n a d o s d e
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 35 35 35 35 35
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
lo s T rib u n a le s d e J u stic ia , u o tra s a u to ri-
d a d e s e n lo s c u a le s c o n ste la a u to riza -
c i n re sp e c tiv a .
b ) L a a siste n c ia d e l c a u sa n te a lo s p ro g ra -
m a s d e sa lu d , c u a n d o p ro c e d a , se a c re d i-
ta r p o r d o c u m e n to e x p e d id o p o r e l c o -
rre sp o n d ie n te S e rv ic io d e S a lu d o p o r la
in stitu c i n q u e ste a u to ric e ;
c ) D e c la ra c i n ju ra d a d e l b e n e fic ia rio , e fe c -
tu a d a a n te e l fu n c io n a rio d e la M u n ic ip a li-
d a d q u e d e sig n e e l A lc a ld e , q u e a c re d ite
la s c irc u n sta n c ia s in d ic a d a s e n la s le tra s
a ) y d ) d e l a rtc u lo 5 y la s le tra s a ) y c ) d e l
a rtc u lo 9 y a c e rc a d e l h e c h o q u e p o r e l
c a u sa n te in v o c a d o n o e s b e n e fic ia rio d e
a sig n a c i n fa m ilia r y q u e n o tie n e c o n o c i-
m ie n to q u e a q u l o rig in e e sta ltim a p re s-
ta c i n . E n c a so q u e e l c a u sa n te o rig in e la
re fe rid a p re sta c i n , e l b e n e fic ia rio d e su b -
sid io e je rc e r e n d ic h a d e c la ra c i n ju ra d a
la o p c i n a q u e se re fie re e l a rtc u lo 2 6 .
d ) L a m u je r e m b a ra za d a d e b e r p re se n ta r la
c e rtific a c i n a q u e se re fie re la le tra b ) d e l
a rtc u lo 9 ;
e ) R e sp e c to d e lo s c a u sa n te s in d ic a d o s e n
la le tra c ) d e l a rtc u lo 4 , d e b e r a c o m p a -
a rse e l c e rtific a d o a q u e se re fie re la L e y
N 1 8 . 6 0 0 q u e a c re d ite la d isc a p a c id a d
m e n ta l, y
f) R e sp e c to d e lo s c a u sa n te s in d ic a d o s e n la
letra e) d el artcu lo 4 , d eb er aco m p a arse
e l C e rtific a d o d e la C o m isi n d e M e d ic in a
P re v e n tiv a e I n v a lid e z (C O M P I N ) re sp e c ti-
v a , q u e a c re d ite la in v a lid e z.
Artculo 12.- E l M u n ic ip io v e rific a r , p o r
m e d io s id n e o s, e l c u m p lim ie n to d e lo s re q u i-
sito s p a ra a c c e d e r a l su b sid io . J u n to c o n lo
a n te rio r, e l M u n ic ip io d e b e r u tiliza r e l R e g is-
tro d e I n fo rm a c i n S o c ia l a q u e se re fie re la
L e y N 1 9 . 9 4 9 .
Artculo 13.- P a ra e l o to rg a m ie n to d e l
b e n e fic io , lo s M u n ic ip io s d e b e r n c o n sid e ra r
e l n iv e l so c io e c o n m ic o d e c a d a so lic ita n te
d e a c u e rd o c o n la in fo rm a c i n c o n te n id a e n
la F ic h a d e P ro te c c i n S o c ia l a q u e se re fie re
e l D e c re to S u p re m o N 2 9 1 , d e 2 0 0 6 , d e l
M in iste rio d e P la n ific a c i n , o e l in stru m e n to
q u e la re e m p la c e .
Artculo 14.- T e n d r n d e re c h o a l su b sid io
fa m ilia r q u ie n e s, a d e m s d e re u n ir lo s re q u isi-
to s e sta b le c id o s e n la L e y N 1 8 . 0 2 0 , h u b ie re n
o b te n id o u n p u n ta je ig u a l o in fe rio r a 1 1 . 7 3 4
p u n to s p o r a p lic a c i n d e la F ic h a re fe rid a e n
e l a rtc u lo p re c e d e n te .
Artculo 15.- L a s n m in a s d e b e n e fic ia -
rio s a q u ie n e s se h u b ie re o to rg a d o e l su b sid io
se p u b lic a r n m e n su a lm e n te d e n tro d e lo s
d ie z p rim e ro s d a s d e l m e s sig u ie n te a l d e
d ic ta c i n d e l re sp e c tiv o d e c re to a lc a ld ic io , e n
u n lu g a r d e l M u n ic ip io , v isib le a l p b lic o . A d e -
m s se p o d r re a liza r d ic h a p u b lic a c i n e n u n
m e d io e le c tr n ic o .
Artculo 16.- E l A lc a ld e p o d r d e le g a r la
fa c u lta d a q u e se re fie re e l a rtc u lo a n te rio r,
b a jo su re sp o n sa b ilid a d , e n e l fu n c io n a rio d e
su d e p e n d e n c ia q u e d e sig n e a l e fe c to .
Artculo 17.- L o s d e c re to s a lc a ld ic io s a
q u e se re fie re e l a rtc u lo 1 5 se in sc rib ir n e n
e x tra c to e n u n re g istro e sp e c ia l q u e se lle v a r
e n c a d a M u n ic ip a lid a d , e l q u e se r p b lic o . E l
re fe rid o e x tra c to c o n te n d r , a lo m e n o s, e l
n m e ro y fe c h a d e l d e c re to a lc a ld ic io e n o r-
d e n c o rre la tiv o y lo s n o m b re s, a p e llid o s y
d o m ic ilio s d e l c a u sa n te y d e l b e n e fic ia rio .
Artculo 18.- L o s so lic ita n te s a q u ie n e s
n o se h u b ie re o to rg a d o e l su b sid io p o d r n
re c la m a r d e n tro d e c in c o d a s d e sd e la n o tifi-
c a c i n , a n te e l I n te n d e n te o a n te la M u n ic ip a -
lid a d re sp e c tiv a , la q u e re m itir e l re c la m o a
a q u l p a ra su re so lu c i n . P a ra e ste e fe c to , la
n o tific a c i n se e n te n d e r h e c h a e l ltim o d a
d e l m e s e n q u e se h a g a p b lic o e l re sp e c tiv o
d e c re to d e o to rg a m ie n to .
T ra t n d o se d e zo n a s a isla d a s, ru ra le s o
a le ja d a s d e c e n tro s u rb a n o s, e l p la zo p a ra
re c la m a r d e d ic h o d e c re to se r d e q u in c e d a s
h b ile s.
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 36 36 36 36 36
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
L a re so lu c i n a d o p t a d a p o r e l I n t e n d e n -
t e se r c o m u n i c a d a a l M u n i c i p i o c o rre sp o n -
d i e n t e . E n c a so q u e se h u b i e re a c o g i d o e l
re c u rso , e l M u n i c i p i o d e b e r c o n c e d e r e l
su b sid io .
Artculo 19.- E n c o n tra d e lo s d e c re to s
q u e d ic te e l M u n ic ip io c o n c e d ie n d o su b si-
d io s, p o d r re c la m a rse d e n tro d e l p la zo y e n
lo s m ism o s t rm in o s c o n te m p la d o s e n e l a r-
tc u lo a n te rio r.
I I I . D E L P A G O D E L S U B S I D I O , S U D U R A -
C I O N Y E X T I N C I O N
Artculo 20.- E l su b sid io se d e v e n g a r a
c o n ta r d e l m e s sig u ie n te a a q u e l e n q u e h a y a
sid o d ic ta d o e l d e c re to a lc a ld ic io q u e c o n c e -
d e e l b e n e fic io y d u ra r tre s a o s.
S in p e rju ic io d e lo a n te rio r, e n e l c a so d e
lo s c a u sa n te sin d ic a d o s e n la le tra a ) d e l
a rtc u lo 4 , e l b e n e fic io se p a g a r h a sta e l 3 1
d e d ic ie m b re d e l a o e n q u e e l c a u sa n te
c u m p la 1 8 a o s d e e d a d , e n c u y o c a so se
e x tin g u ir a n te s d e l t rm in o d e l p e ro d o p o r e l
c u a l fu e c o n c e d id o .
E l su b sid io se r p a g a d o p o r e l I n stitu to d e
N o rm a liza c i n P re v isio n a l o la e n tid a d q u e
c o rre sp o n d a d e a c u e rd o c o n lo d isp u e sto e n
e l a rtc u lo 5 d e la L e y N 1 8 . 6 1 1 .
Artculo 21.- P a ra lo s e fe c to s d e l a rtc u lo
a n te rio r, lo s d e c re to s a lc a ld ic io s m e d ia n te lo s
c u a le s se o to rg u e e l su b sid io , se c o m u n ic a -
r n a la e n tid a d e n c a rg a d a d e l p a g o , in d ic n -
d o se su n m e ro y fe c h a .
Artculo 22.- L a e n tid a d p a g a d o ra fija r
la s fe c h a s d e p a g o d e lo s su b sid io s, lo s q u e
p o d r n p a g a rse p o r m e s v e n c id o . P a ra ta l
e fe c to , p o d r e m itir rd e n e s d e p a g o n o m in a -
tiv a s e in tra n sfe rib le s p a ra se r c o b ra d a s e n
la s in stitu c io n e s y e n la fo rm a e sta b le c id a e n
e l a rtc u lo 1 5 d e la L e y N 1 7 . 6 7 1 , p u d ie n d o
a d e m s c e le b ra r c o n v e n io s c o n fo rm e a lo
d isp u e sto e n e l a rtc u lo 5 d e l D e c re to c o n
F u e rza d e L e y N 1 1 5 , d e 1 9 7 8 , d e l M in iste -
rio d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l.
E n c a so d e n o c o b ro d e l b e n e fic io a l m e -
n o s d u ra n te tre s m e se s c o n se c u tiv o s, la e n ti-
d a d p a g a d o ra d e b e r c o m u n ic a r ta l c irc u n s-
ta n c ia a l M u n ic ip io c o n e l o b je to q u e d e te rm i-
n e si p ro c e d e su re v isi n .
Artculo 23.- E l p a g o d e l su b sid io d e la
m u je r e m b a ra za d a se h a r e x ig ib le a c o n ta r
d e l q u in to m e s d e e m b a ra zo , e x te n d i n d o se
c o n e fe c to re tro a c tiv o p o r e l p e ro d o c o m p le -
to d e g e sta c i n .
P ro d u c id o e l n a c im ie n to , e l m e n o r a u to -
m tic a m e n te se r c a u sa n te d e l su b sid io ,
d e v e n g n d o se d e sd e e l d a d e l n a c im ie n to ,
p a ra c u y o e fe c to la b e n e fic ia ria d e b e r a c o m -
p a a r e l c o rre sp o n d ie n te c e rtific a d o d e n a c i-
m ie n to .
Artculo 24.- E l M u n ic ip io p o d r e n c u a l-
q u ie r o p o rtu n id a d re v isa r lo s su b sid io s, d e -
b ie n d o e x tin g u irlo s c u a n d o d e je d e c o n c u rrir
a lg u n o d e lo s re q u isito s le g a le s y re g la m e n ta -
rio s e sta b le c id o s p a ra su o to rg a m ie n to o m a n -
te n c i n , o p o r su n o c o b ro d u ra n te se is m e -
se s c o n tin u a d o s.
E l b e n e fic ia rio d e b e r c o m u n ic a r e l h e c h o
q u e h a y a d e ja d o d e c o n c u rrir a lg n re q u isito
p a ra c a u sa r e l su b sid io , a la M u n ic ip a lid a d
re sp e c tiv a , a m s ta rd a r d e n tro d e lo s tre in ta
d a s sig u ie n te s, a b ste n i n d o se d e c o b ra r e l
b e n e fic io . P a ra la re v isi n d e l c u m p lim ie n to
d e lo s re q u isito s, e l M u n ic ip io p o d r u tiliza r e l
R e g istro d e I n fo rm a c i n S o c ia l a q u e se re fie -
re la L e y N 1 9 . 9 4 9 .
E n c a so d e n o c o b ro d e l b e n e fic io d u ra n te
se is m e se s c o n tin u a d o s, la e n tid a d p a g a d o ra
d e b e r c o m u n ic a r ta l c irc u n sta n c ia a l M u n ic i-
p io .
C o n c u rrie n d o la s c a u sa le s se a la d a s e n
e l in c iso p rim e ro , e l M u n ic ip io d ic ta r e l c o -
rre sp o n d ie n te d e c re to a lc a ld ic io e x tin g u ie n d o
e l su b sid io y d a n d o a v iso p o r e sc rito a l b e n e -
fic ia rio . T ra t n d o se d e la e x tin c i n p o r n o
c u m p lim ie n to d e re q u isito s, e ste a v iso d e b e r
d a rse c o n , a lo m e n o s, u n m e s d e a n tic ip a -
c i n . E l d e c re to a lc a ld ic io d e e x tin c i n d e b e r
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 37 37 37 37 37
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
in sc rib irse e n e l re g istro a q u e se re fie re e l
a rtc u lo 1 7 .
E x tin g u id o e l d e re c h o a l su b sid io , e l M u -
n ic ip io lo c o m u n ic a r a la e n tid a d p a g a d o ra
d e l b e n e fic io .
E n c o n tra d e l re fe rid o d e c re to a lc a ld ic io ,
se p o d r re c la m a r e n lo s t rm in o s in d ic a d o s
e n e l a rtc u lo 1 8 d e n tro d e c in c o d a s c o n ta -
d o s d e sd e la n o tific a c i n . T ra t n d o se d e zo -
n a s a isla d a s, ru ra le s o a le ja d a s d e c e n tro s
u rb a n o s e l p la zo p a ra re c la m a r d e d ic h a re so -
lu c i n se r d e q u in c e d a s h b ile s.
P a ra la re n o v a c i n y re v isi n d e l su b sid io ,
se a p lic a r n la s m ism a s n o rm a s q u e rig e n su
c o n c e si n .
Artculo 25.- E l su b sid io ta m b i n se e x tin -
g u ir c u a n d o e l b e n e fic ia rio n o p ro p o rc io n e
lo s a n te c e d e n te s re la tiv o s a l b e n e fic io , q u e le
re q u ie ra la M u n ic ip a lid a d o la e n tid a d p a g a d o -
ra d e l m ism o , d e n tro d e lo s tre s m e se s c a le n -
d a rio sig u ie n te s a l re sp e c tiv o re q u e rim ie n to ,
a p lic n d o se , e n lo p e rtin e n te lo d isp u e sto e n
e l a rtc u lo a n te rio r. E ste re q u e rim ie n to d e b e r
e fe c tu a rse p e rso n a lm e n te a l b e n e fic ia rio o e n
la fo rm a q u e d e te rm in e la S u p e rin te n d e n c ia .
Artculo 26.- E l su b sid io se r in c o m p a ti-
b le c o n la s a sig n a c io n e s fa m ilia r y m a te rn a l
e sta b le c id a s e n e l D e c re to c o n F u e rza d e L e y
N 1 5 0 , d e 1 9 8 1 , d e l M in iste rio d e l T ra b a jo y
P re v isi n S o c ia l. E n c a so q u e u n a p e rso n a
p u d ie re se r c a u sa n te d e a m b a s p re sta c io n e s,
e l b e n e fic ia rio d e l su b sid io d e b e r o p ta r e n tre
c o n tin u a r o d e ja r d e p e rc ib ir e l m ism o . S in o
e je rc ie re su o p c i n p o r e sc rito , se e n te n d e r
q u e o p ta p o r p e rc ib ir e l su b sid io .
S i o p ta re p o r e l su b sid io y m ie n tra s se
m a n te n g a n lo s re q u isito s p a ra o rig in a r a sig -
n a c i n fa m ilia r o m a te rn a l, se c o n se rv a r e l
d e re c h o a to d a s la s d e m s p re sta c io n e s q u e
la le g isla c i n c o n te m p le e n re la c i n a e sto s
ltim o s.
L a o p c i n p o d r se r m o d ific a d a e n la s
o p o rtu n id a d e s q u e e l b e n e fic ia rio lo m a n ifie s-
te e x p re sa m e n te , su rtie n d o e fe c to a p a rtir d e l
m e s sig u ie n te a l d e p re se n ta c i n d e la re s-
p e c tiv a so lic itu d .
Artculo 27.- T o d o a q u e l q u e p e rc ib ie re
in d e b id a m e n te e l su b sid io , o c u lta n d o d a to s,
p ro p o rc io n a n d o a n te c e d e n te s fa lso s o c o n -
tra v in ie n d o lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 8 d e la
L e y N 1 8 . 0 2 0 , se r sa n c io n a d o c o n fo rm e a l
a rtc u lo 4 6 7 d e l C d ig o P e n a l.
A d e m s, e l in fra c to r d e b e r re stitu ir la s
su m a s in d e b id a m e n te p e rc ib id a s, re a ju sta d a s
e n c o n fo rm id a d a la v a ria c i n q u e e x p e rim e n -
te e l I n d ic e d e P re c io s a l C o n su m id o r d e te rm i-
n a d o p o r e l I n stitu to N a c io n a l d e E sta d stic a s,
e n tre e l m e s a n te rio r a a q u e l e n q u e se p e rc i-
b ie ro n y e l q u e a n te c e d e a la re stitu c i n . L a s
c a n tid a d e s a s re a ju sta d a s d e v e n g a r n , a d e -
m s, u n in te r s m e n su a l d e l 1 % .
Artculo 28.- E l M u n ic ip io fija r la fe c h a a
p a rtir d e la c u a l se h a p e rc ib id o in d e b id a m e n -
te e l b e n e fic io , d e b ie n d o c o m u n ic a rlo a la
e n tid a d p a g a d o ra , la q u e d e te rm in a r e l m o n -
to d e lo in d e b id a m e n te p e rc ib id o , p ro c e d ie n -
d o a su c o b ra n za .
I V . F I N A N C I A M I E N T O
Artculo 29.- L o s su b sid io s se p a g a r n
c o n c a rg o a l F o n d o N a c io n a l d e S u b sid io F a -
m ilia r, e l c u a l se fin a n c ia r e x c lu siv a m e n te
c o n e l a p o rte fisc a l q u e a n u a lm e n te se e sta -
b le zc a e n la L e y d e P re su p u e sto s.
Artculo 30.- E l F o n d o N a c io n a l d e S u b si-
d io F a m ilia r se re g ir p o r lo d isp u e sto e n e l
D e c re to L e y N 1 . 2 6 3 , d e 1 9 7 5 y su s m o d ifi-
c a c io n e s y se r a d m in istra d o p o r la S u p e rin -
te n d e n c ia d e S e g u rid a d S o c ia l, c o rre sp o n -
d i n d o le a d e m s su c o n tro l p re su p u e sta rio .
D ic h o o rg a n ism o im p a rtir in stru c c io n e s q u e
se r n o b lig a to ria s p a ra q u ie n e s p a rtic ip e n e n
la a d m in istra c i n d e l r g im e n d e su b sid io
fa m ilia r, a p lic n d o se p a ra ta l e fe c to la s d is-
p o sic io n e s o rg n ic a s d e la re fe rid a S u p e rin -
te n d e n c ia , sin p e rju ic io d e la s a trib u c io n e s
q u e le c o m p e te n a la C o n tra lo ra G e n e ra l d e
la R e p b lic a .
NORMAS LEGALES Y REGLAME NTARIAS 38 38 38 38 38
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Artculo 31.- A p e tic i n d e la S u p e rin -
te n d e n c ia , e l B a n c o d e l E sta d o d e C h ile a b ri-
r u n a c u e n ta c o rrie n te su b sid ia ria d e la C u e n -
ta U n ic a F isc a l p a ra e l m a n e jo d e lo s re c u r-
so s d e l F o n d o . E sta c u e n ta te n d r , a su v e z,
la s c u e n ta s a u x ilia re s q u e se a n n e c e sa ria s
p a ra fa c ilita r e l m o v im ie n to d e su s fo n d o s y
e sta b le c e r lo s c o n tro le s a d e c u a d o s.
V . D E L A F I S C A L I Z A C I O N Y O T R A S D I S P O -
S I C I O N E S
Artculo 32.- A la S u p erin ten d en cia le co -
rresp o n d er la tu ici n y fiscalizaci n d e la o b ser-
v an cia d e las d isp o sicio n es so b re su b sid io fam i-
liar, sin p erju icio d e las atrib u cio n es q u e le co m -
p eten a la C o n tralo ra G en eral d e la R ep b lica.
L a s in stru c c io n e s q u e im p a rta la S u p e rin -
te n d e n c ia se r n o b lig a to ria s p a ra to d a s la s
e n tid a d e s q u e p a rtic ip e n e n la a d m in istra c i n
d e l su b sid io fa m ilia r.
Artculo 33.- D e r g a se e l D e c re to S u p re -
m o N 3 6 8 , d e 4 d e m a y o d e 1 9 8 7 , d e l
M in iste rio d e H a c ie n d a , p u b lic a d o e n e l D ia rio
O fic ia l d e 2 d e ju lio d e 1 9 8 7 .
T m e se ra z n , c o m u n q u e se y p u b lq u e se .
B E L I S A R I O V E L A S C O B A R A O N A , V ic e p re si-
d e n te d e la R e p b lic a . - O sv a ld o A n d ra d e
L a ra , M i n istro d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l. -
A n d re s V e la sc o B ra e s, M in istro d e H a c ie n -
d a . - C la risa H a rd y R a sk o v a n , M in istra d e P la -
n ific a c i n .
L o q u e tra n sc rib o a U d . p a ra su c o n o -
c i m i e n t o . S a lu d a a U d . , L i s s e t t e G a rc a
B u sta m a n te , S u b se c re ta ria d e P re v isi n S o -
c ia l.
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 39 39 39 39 39
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
JURISPRUDENCIA JUDICIAL
UNIDAD COORDINACION Y DEFENSA JUDICIAL
DIVISION JURIDICA
OBJECION DE LEGALIDAD. TRABAJADORES EXCLUIDOS POR
ARTICULO 305 N 1 CODIGO DEL TRABAJO. RECURSO REPOSICION.
FACULTADES ARTICULO 331 CODIGO DEL TRABAJO
R e c u rso d e P ro te c c i n d e d u c id o p o r d o n M a rio V e rg a ra V e n e g a s, e n re p re se n ta c i n
d e la e m p re sa I N G E N I E R I A Y C O N S T R U C C I O N E S M A S E R R A Z U R I Z S . A . , e n
c o n tra d e la I n sp e c c i n P ro v in c ia l d e l T ra b a jo d e C a la m a
Doctrina
La Corte de Apelaciones de Antofagasta acoge el recurso de proteccin de
deducido por al empresa, sosteniendo que, en este caso, el proceso de
negociacin colectiva estaba sujeto a las normas procesales previstas para
la negociacin colectiva reglada, debiendo aplicarse en su integridad el
artculo 331 del Cdigo del Trabajo, debiendo la Inspeccin haber resuelto
dentro del plazo fatal de 5 das hbiles contados desde que fue recibida la
reclamacin presentada por la comisin negociadora y, por otro lado, dej
sin efecto la resolucin legalmente dictada, al acoger un recurso de reposicin
improcedente en la especie, toda vez que el precepto legal citado no lo
contempla, porque tratndose de un procedimiento reglado, slo corresponde
aplicar el procedimiento especial contemplado en el Libro IV del Cdigo del
ramo, por el principio de especificidad.
La Corte Suprema, revoca el fallo de primera instancia, pues estima que la
resolucin que acogi recurso de reposicin presentado por la Comisin
negociadora del Sindicato de la empresa, aceptando el reclamo deducido por
la referida comisin, y que declar que a los trabajadores afiliados al
Sindicato no les era aplicable la prohibicin establecida en el Art. 305 N 1
del Cdigo del Trabajo, constituye un acto administrativo susceptible de ser
impugnado por la va de la reposicin ante la autoridad que la dict. Agrega
adems que, de acuerdo a lo dispuesto en el artculo 331 del Cdigo del
Trabajo la autoridad administrativa se encuentra expresamente facultada para
pronunciarse sobre las reclamaciones relativas a las observaciones formuladas
por el empleador a que tiene derecho la comisin negociadora. En cuanto al
fondo sostiene que, como resultado de la fiscalizacin practicada para resolver
la reclamacin a las objeciones de legalidad planteadas, se constat que, no
obstante los contratos de trabajo de quienes pretenden negociar colectivamente
contemplaban un plazo fijo de duracin, en la prctica las actividades laborales
desempeadas por los trabajadores no son transitorias, no resultndoles, en
consecuencia, aplicable lo dispuesto en el artculo 305 N 1 del Cdigo del
Trabajo, actuacin que se ajusta a las facultades de supervisin y control, que
le corresponden de acuerdo al D.F.L. N 2, de 1967, y a la competencia
especfica que le otorga el artculo 331 del Cdigo del ramo.
El fallo de la Corte Suprema fue acordado con el voto en contra del
Ministro Carreo, quien estuvo por confirmar el fallo en virtud de sus
propios fundamentos.
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 40 40 40 40 40
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
1. Corte Suprema.
S a n tia g o , 2 9 d e m a y o d e 2 0 0 7 .
V isto s:
S e re p ro d u c e la se n te n c ia a p e la d a , c o n
e x c e p c i n d e su s m o tiv o s q u in to , se x to , s p -
tim o y o c ta v o , q u e se e lim in a n .
Y te n ie n d o e n su lu g a r y , a d e m s,
p re se n te :
1 ) Q u e , p a ra a n a liza r e l a su n to p la n te a d o
p o r la p re se n te v a , re su lta c o n v e n ie n te
c o n sig n a r, c o m o se h a v e n id o h a c ie n d o
e n fo rm a re ite ra d a p o r e sta C o rte S u p re -
m a , q u e e l re c u rso d e p ro te c c i n d e g a -
ra n ta s c o n stitu c io n a le s, e sta b le c id o e n
e l a rtc u lo 2 0 d e la C o n stitu c i n P o ltic a
d e la R e p b lic a , c o n stitu y e ju rd ic a m e n te
u n a a c c i n d e n a tu ra le za c a u te la r, d e sti-
n a d a a a m p a ra r e l le g tim o e je rc ic io d e
la s g a ra n ta s y d e re c h o s p re e x iste n te s
q u e e n e sa m ism a d isp o sic i n se e n u m e -
ra n , m e d ia n te la a d o p c i n d e m e d id a s d e
re sg u a rd o q u e se d e b e n to m a r a n te u n
a c to u o m isi n a rb itra rio o ile g a l q u e
im p id a , a m a g u e o m o le ste e se e je rc ic io ;
2 ) Q u e , c o m o se d e sp re n d e d e lo a n o ta d o ,
e s re q u isito in d isp e n sa b le d e la a c c i n
c a u te la r d e p ro te c c i n , la e x iste n c ia d e
u n a c to u o m isi n ile g a l e sto e s, c o n tra -
rio a la le y , se g n e l c o n c e p to c o n te n id o
e n e l a rtc u lo 1 d e l C d ig o C iv il o a rb i-
tra rio p ro d u c to d e l m e ro c a p ric h o d e
q u ie n in c u rre e n l y q u e p ro v o q u e a l-
g u n a s d e la s situ a c io n e s o e fe c to s q u e
se h a n in d ic a d o , a fe c ta n d o a u n a o m s
d e la s g a ra n ta s p re e x iste n te s p ro te g i-
d as, co n sid eraci n q u e resu lta b sica p ara
e l a n lisis y la d e c isi n d e c u a lq u ie r re -
c u rso c o m o e l q u e se h a in te rp u e sto ;
3 ) Q u e e n e sto s a u to s se h a d e d u c id o la
a c c i n c a u te la r im p u g n n d o se la R e so lu -
c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e fe c h a 2 d e fe b re ro d e
2 0 0 7 , e m a n a d a d e la I n sp e c c i n P ro v in -
c ia l d e l T ra b a jo d e E l L o a , la c u a l e n lo q u e
a q u in te re sa a c o g i u n re c u rso d e re p o -
sic i n in te rp u e sto p o r e l S in d ic a to d e T ra -
b ajad o res d e la E m p resa In g en iera y C o n s-
tru c c io n e s M s E rr zu riz S . A . e n c o n tra
d e la R e so lu c i n N 0 2 /0 2 0 0 7 , d ic ta d a
p o r la m ism a a u to rid a d a d m in istra tiv a , e n
q u e se h a b a d e se stim a d o la o b je c i n d e
le g a lid a d p la n te a d a p o r la C o m isi n N e g o -
c ia d o ra d e d ic h o S in d ic a to re sp e c to d e la s
o b se rv a c io n e s fo rm u la d a s p o r la e m p re sa
d e n tro d e l p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n
c o le c tiv a a l p ro y e c to d e c o n tra to c o le c -
tiv o p re se n ta d o p o r la p a rte tra b a ja d o ra ;
y , c o m o c o n se c u e n c ia d e e llo , a c e p ta n d o
e l re c la m o d e la C o m isi n , d e c la r q u e a
lo s trab ajad o res afiliad o s al alu d id o S in d i-
cato n o les era ap licab le la p ro h ib ici n
estab lecid a en el artcu lo 3 0 5 N 1 d e l C -
d ig o d e l T ra b a jo , p o r lo q u e re su lta b a p ro -
c e d e n te q u e n e g o c ia ra n c o le c tiv a m e n te ;
4 ) Q u e la E m p re sa I n g e n ie ra y C o n stru c -
c i n M s E rr zu riz S . A . tild a d e ile g a l y
a rb itra ria la m e n c io n a d a re so lu c i n , e n
p rim e r lu g a r, p o r c u a n to e n su c o n c e p -
to la a u to rid a d re c u rrid a c a re c a d e fa -
c u lta d e s p a ra p ro n u n c ia rse so b re la so li-
c itu d d e re p o sic i n p re se n ta d a p o r la C o -
m isi n N e g o c ia d o ra , d e sd e q u e la le y
e sta b le c e u n p ro c e d im ie n to re g la d o p a ra
e l p ro c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a , e n
e l q u e se c o n te m p la la m a n e ra e n q u e
d e b e n re so lv e rse la s o b je c io n e s d e le g a li-
d a d q u e e l e m p le a d o r p re se n ta a l p ro y e c -
to d e c o n tra to c o le c tiv o .
S o stie n e , a l e fe c to , q u e , u n a v e z re su e l-
to e l re c la m o , n o c a b e n in g n tip o d e
re c u rso a d m in istra tiv o , a l n o h a b e r sid o
e sta b le c id o e n fo rm a e x p re sa p o r e l a r-
tc u lo 3 3 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ;
5 ) Q u e c o rre sp o n d e re c h a za r e l m e n c io n a d o
a rg u m e n to , to d a v e z q u e la R e so lu c i n
N 0 2 /2 0 0 7 d e fech a 1 9 d e en ero d e
2 0 0 7 , q u e fu e d ejad a sin efecto p o r aq u e-
lla o tra q u e se h a im p u g n ad o p o r la p resen -
te v a, co n stitu y e u n acto ad m in istrativ o , y
co m o tal, es su scep tib le d e ser im p u g n ad a
p o r la v a d e la rep o sici n an te la au to rid ad
q u e la d ict , d e co n fo rm id ad a lo q u e
d isp o n en el artcu lo 1 0 d e la Ley N 1 8 . 5 7 5
d e B ases G en erales d e la A d m in istraci n
d el E stad o ; y el artcu lo 1 5 d e la L e y
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 41 41 41 41 41
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
N 1 9 . 8 8 0 q u e e sta b le c e B a se s d e lo s
P ro c e d im ie n to s A d m in istra tiv o s q u e rig e n
lo s A c to s d e lo s O rg a n o s d e la A d m in is-
tra c i n d e l E sta d o ;
6 ) Q u e , ta m b i n , so stie n e e l re c u rre n te q u e
la re so lu c i n o b je to d e e sta a c c i n c o n s-
titu c io n a l e s a rb itra ria e ile g a l, p u e s la
a u to rid a d a d m in istra tiv a re c u rrid a a su
e n te n d e r se h a a rro g a d o fa c u lta d e s in -
te rp re ta tiv a s q u e n o le c o m p e te n ;
7 ) Q u e e l a rtc u lo 3 3 1 d e l C d ig o d e l T ra b a -
jo , e n lo q u e in te re sa d isp o n e : R e c ib id a
la re sp u e sta d e l e m p le a d o r, la c o m isi n
n e g o c ia d o ra p o d r re c la m a r d e la s o b se r-
v a c io n e s fo rm u la d a s p o r ste , y d e la s
q u e le m e re zc a la re sp u e sta p o r n o a ju s-
ta rse sta s a la s d isp o sic io n e s d e l p re -
se n te C d ig o .
L a re c la m a c i n d e b e r fo rm u la rse a n te la
I n sp e c c i n d e l T ra b a jo d e n tro d e l p la zo
d e c in c o d a s c o n ta d o s d e sd e la fe c h a d e
re c e p c i n d e la re sp u e sta . L a I n sp e c c i n
d e l T ra b a jo te n d r ig u a l p la zo p a ra p ro -
n u n c ia rse , c o n ta d o d e sd e la fe c h a d e
p re se n ta c i n d e la re c la m a c i n ;
8 ) Q u e d e la le c tu ra d e la re fe rid a d isp o si-
c i n le g a l a p a re c e q u e la a u to rid a d re c u -
rrid a se en cu en tra ex p resam en te facu ltad a
p a ra p ro n u n c ia rse so b re la s re c la m a c io -
n e s re la tiv a s a la s o b se rv a c io n e s fo rm u la -
d a s p o r e l e m p le a d o r a q u e tie n e d e re c h o
la co m isi n n eg o ciad o ra. E n raz n d e esto ,
s lo re sta p o r a n a liza r si, a l c o n c lu ir la
re c u rrid a q u e a lo s tra b a ja d o re s d e l S in d i-
c a to e n c u e sti n n o le s e s a p lic a b le lo
d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo y q u e , e n c o n se c u e n -
c ia , p u e d e n n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te , se
a ju st a lo e sta b le c id o e n d ic h o p re c e p to ;
9 ) Q u e la c ita d a n o rm a le g a l p re sc rib e : N o
p o d r n n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te : 1 . L o s
tra b a ja d o re s su je to s a c o n tra to d e a p re n -
d iza je y a q u e llo s q u e se c o n tra te n e x c lu -
siv a m e n te p a ra e l d e se m p e o d e u n a
d e te rm in a d a o b ra o fa e n a tra n sito ria o d e
te m p o ra d a ;
1 0 ) Q u e , c o m o re su lta d o d e la fisc a liza c i n
q u e la a u to rid a d re c u rrid a p ra c tic p a ra
re so lv e r la re c la m a c i n a la s o b je c io n e s
d e le g a lid a d , q u e se le p la n te a ro n , se
c o n sta t q u e lo s c o n tra to s d e tra b a jo d e
q u ien es p reten d en n eg o ciar co lectiv am en -
te c o n te m p la b a n u n p la zo fijo d e d u ra -
ci n , estip u ln d o se, ad em s, en ello s q u e,
e n c a so d e q u e , v e n c id o e l p la zo , n o
h u b ie re c e sa d o la p re sta c i n d e se rv i-
c io s, e l c o n tra to se e x te n d e r h a sta e l
t rm in o d e la fa e n a p a ra e l c u a l fu e ro n
c o n tra ta d o s; y ta m b i n se c o m p ro b q u e
la s la b o re s q u e e je c u ta la E m p re sa M s
E rr zu riz S . A . re su lta se r p a rte d e u n a
o b ra m a y o r, c o n siste n te e n la c o n stru c -
c i n d e u n tu n e l d e d re n a je e n c a rg a d o
p o r C o d e lc o N o rte ; situ a c i n q u e p e rm ite
a lo s fisc a liza d o re s c o n sig n a r c o m o u n
h e c h o e n la s re sp e c tiv a s a c ta s, q u e la s
a c tiv id a d e s la b o ra le s q u e d e se m p e a n lo s
tra b a ja d o re s q u e p re te n d e n n e g o c ia r c o -
le c tiv a m e n te , n o so n tra n sito ria s, c o m o
lo so stu v o su e m p le a d o r e n su o b je c i n ;
1 1 ) Q u e , se g n se d e sp re n d e d e lo s ra zo n a -
m ie n to s q u e se v ie n e n d e d e sa rro lla r, a l
e sta b le c e rse p o r e l a g e n te fisc a liza d o r,
p re v io e x a m e n d e lo s a n te c e d e n te s o b je -
tiv o s q u e o b ra b a n e n lo s re sp e c tiv o s c o n -
tra to s, q u e lo s tra b a ja d o re s d e l S in d ic a to
d e T ra b a ja d o re s d e la E m p re sa I n g e n ie ra
y C o n stru c c io n e s M s E rr zu riz S . A . e s-
ta b a n e n c o n d ic io n e s d e n e g o c ia r c o le c -
tiv a m e n te , p o r n o re su lta rle s a p lic a b le , a
su re sp e c to , lo d isp u e sto e n e l m e n c io -
n a d o a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , o b r c o n su je c i n a la s fa c u lta -
d e s d e su p e rv isi n y c o n tro l q u e le c o -
rre sp o n d e n , c o n fo rm e a la L e y O rg n ic a
d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo , D . F . L . N 2
d e 1 9 6 7 d e l M in iste rio d e l T ra b a jo y
P re v isi n S o c ia l y a la c o m p e te n c ia e sp e -
c fic a q u e so b re la m a te ria e n c o n tro v e r-
sia le e n tre g a e l a rtc u lo 3 3 1 d e l m ism o
c u e rp o le g a l;
1 2 )Q u e c a b e c o n c lu ir, d e c o n sig u ie n te , q u e
la I n sp e c c i n P ro v in c ia l d e l T ra b a jo d e E l
L o a , a l d e c id ir so b re e l re c la m o a q u e se
re fie re n e sto s a n te c e d e n te s, n o in c u rri
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 42 42 42 42 42
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e n a c tu a c io n e s ile g a le s o a rb itra ria s, p o r
lo q u e e l re c u rso d e p ro te c c i n q u e a s lo
so stie n e n o p u e d e p ro sp e ra r.
Y d e co n fo rm id ad , asim ism o , co n lo q u e
d isp o n en el artcu lo 2 0 d e la C o n stitu ci n P o lti-
ca d e la R ep b lica y el A u to A co rd ad o d e esta
C o rte, so b re T ram itaci n y F allo d el R ecu rso d e
P ro tecci n . Y d e co n fo rm id ad , asim ism o , co n
lo q u e d isp o n en el artcu lo 2 0 d e la C o n stitu -
ci n P o ltica d e la R ep b lica y el A u to A co rd ad o
d e esta C o rte, so b re T ram itaci n y F allo d el
R ecu rso d e P ro tecci n , se revoca la sen ten cia
ap elad a, d e v ein tiu n o d e m arzo ltim o , escrita a
fo jas 1 8 1 , y se d eclara q u e se rechaza el recu r-
so d e p ro tecci n d ed u cid o en lo p rin cip al d e la
p resen taci n d e fo jas 4 9 .
A c o rd a d a c o n e l v o to e n c o n tra d e l M i-
n istro se o r C a rre o , q u ie n e stu v o p o r c o n fir-
m a r e l re fe rid o fa llo e n v irtu d d e su s p ro p io s
fu n d a m e n to s.
R e g stre se y d e v u lv a se .
R e d a c c i n a c a rg o d e l M in istro se o r
O y a rz n .
P ro n u n c ia d o p o r la T e rc e ra S a la , in te g ra -
d a p o r lo s M in istro s se o re s R ic a rd o G lv e z,
A d a lis O y a rz n , J u a n A ra y a , H c to r C a rre o
y e l A b o g a d o I n te g ra n te se o r J o s F e rn n d e z
R . N o firm a n n o o b sta n te h a b e r e sta d o e n la
v ista d e la c a u sa y a c u e rd o d e l fa llo e l M in is-
tro se o r A ra y a y e l A b o g a d o I n te g ra n te se -
o r F e rn n d e z, a m b o s p o r n o e n c o n tra rse .
R o l N 1 . 7 5 9 -2 0 0 7 .
2. Corte de Apelaciones de Antofagasta.
A n to fa g a sta , 2 1 d e m a rzo d e 2 0 0 7 .
V isto s:
A fo ja s 4 9 , c o m p a re c e d o n M a rio V e rg a ra
V e n e g a s, a b o g a d o , c o n d o m ic ilio p a ra e sto s
e fe c to s e n c a lle Wa sh in g to n N 2 5 6 2 , o fic in a
N 2 0 6 d e e sta c iu d a d , a c tu a n d o e n re p re se n -
ta c i n d e la firm a Ingeniera y Construcciones
Ms Errzuriz S.A. d e l g iro d e su d e n o m in a -
c i n , c o n d o m ic ilio e n c a lle U n o N 3 0 1 1
Q u ilic u ra d e S a n tia g o , in te rp o n e recurso de
proteccin en contra de la Direccin del Tra-
bajo de Calama, c o m o rg a n o d e sc o n c e n tra -
d o d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo , se rv ic io p b li-
c o e n c a rg a d o d e la fisc a liza c i n d e la le g isla -
c i n la b o ra l, re p re se n ta d a p a ra e sto s e fe c -
to s p o r su I n sp e c to r P ro v in c ia l T itu la r d o n
A le ja n d ro C a ld e r n M e ln y /o p o r su I n sp e c -
t o ra P ro v i n c i a l S u b ro g a n t e , d o a E s t e r
S a lv a tie rra A lv a re z, d e q u ie n e s ig n o ra p ro fe -
si n , c o n d o m ic ilio p a ra e sto s e fe c to s e n
c a lle S a n ta M a ra N 1 6 5 7 d e la c iu d a d d e
C a la m a , p a ra q u e se d e c la re q u e la R e so lu -
c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 e s
ile g a l y a rb itra ria p o rq u e c a re c a d e fa c u lta -
d e s p a ra p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la so lic i-
tu d d e re c o n sid e ra c i n o re p o sic i n p re se n -
ta d a p o r la C o m isi n N e g o c ia d o ra , to d a v e z
q u e la le y e sta b le c e u n p ro c e d im ie n to re g la -
d o p a ra e l p ro c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a ,
e l q u e c o n sid e ra , e n tre o tro s a sp e c to s, la
fo rm a e n q u e d e b e n re so lv e rse la s o b je c io -
n e s d e le g a lid a d q u e se p re se n ta n a l p ro y e c -
t o d e c o n t ra t o c o le c t i v o p o r p a rt e d e l
e m p le a d o r. E n e fe c to , e l a rtc u lo 3 3 1 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo , re su lta c la ro q u e la I n s-
p e c c i n d e l T ra b a jo e s u n rg a n o c o m p e te n -
te p a ra re so lv e r e l re c la m o d e la C o m isi n
N e g o c i a d o ra a la s o b je c io n e s d e le g a lid a d
q u e p re se n te e l e m p le a d o r a l p ro y e c to d e
c o n tra to d e lo s tra b a ja d o re s, e sta b le c ie n d o
d ic h o p re c e p to u n p la zo fa ta l p a ra re c la m a r
a lo s tra b a ja d o re s y a la I n sp e c c i n d e l T ra -
b a jo p a ra re so lv e rlo . E stim a q u e la re fe rid a
re so lu c i n a d m in istra tiv a a fe c ta la s g a ra n -
ta s c o n stitu c io n a le s c o n te m p la d a s e n lo s
N s. 3 , in c iso 4 y 2 4 d e l a rtc u lo 1 9 d e la
C o n stitu c i n P o ltic a d e la R e p b lic a , p o r
c u a n to v u ln e ra e l p rin c ip io d e q u e n a d ie p u e -
d e se r ju zg a d o p o r c o m isio n e s e sp e c ia le s,
sin o p o r e l trib u n a l q u e se a le la le y y , e l
d e re c h o d e p ro p ie d a d .
E x p lic a q u e e n e l c u m p lim ie n to d e l g iro d e
su re p re se n ta d a , sta su sc rib i c o n la D iv isi n
C o d e lc o N o rte d e la C o rp o ra c i n d e l C o b re d e
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 43 43 43 43 43
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
C h ile, C o d elco , el co n trato N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 ,
p o r e l c u a l se le e n c o m e n d a a q u e lla la e je c u -
c i n d e la o b ra d e n o m in a d a C o n stru c c i n d e
2 . 4 0 8 m e tro s d e T n e l D re n a je F a se I I y I I I
E x p a n si n N o rte M in a S u r.
E ste im p o rta n te p ro y e c to tie n e p o r o b je -
to p rin c ip a l la re a liza c i n d e so n d a je s d e sd e
la s e sta c io n e s d isp u e sta s a lo la rg o d e l t n e l
p a ra d e p rim ir lo s n iv e le s fre tic o s d e la s so lu -
c io n e s e x iste n te s e n rip io s y g ra v a s p a ra p e r-
m itir u n a o p e ra c i n se g u ra d e l ra jo E M S .
C o m p ren d a ad em s, las o b ras fases II y III
y la h ab ilitaci n d e la fase I, lo q u e sig n ificab a,
en tre o tras, o b ras m in eras d e ex cav aci n , so s-
ten im ien to y fo rtificaci n d e t n eles y esto cad as,
m o n taje d e tu b eras d el sistem a elctrico , etc.
E l re fe rid o c o n tra to se su sc rib i e l 1 5 d e
d ic ie m b re d e 2 0 0 5 , a c o rd n d o se q u e su p la zo
d e e je c u c i n ib a a se r d e 5 4 0 d a s c o rrid o s,
e sto e s, a p ro x im a d a m e n te 1 8 m e se s, p o r lo
q u e d e c o n fo rm id a d a su s c lc u lo s d e b e r
c o n c lu ir e n e l m e s d e ju n io d e l p re se n te a o .
E l d a 2 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 6 , e l S in d i-
c a to d e T ra b a ja d o re s d e la e m p re sa , p re se n t
u n p ro y e c to d e c o n tra to c o le c tiv o , in ic i n d o se
u n p ro c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a d e c o n -
fo rm id a d a la s n o rm a s d e l L ib ro I V d e l C d ig o
d e l T ra b a jo .
E l 3 d e e n e ro d e 2 0 0 7 , la e m p re sa p re -
se n t a la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a -
to su re sp u e sta d e l p ro y e c to d e c o n tra to , la
q u e se c o m p o n a d e o b se rv a c io n e s d e le g a li-
d a d , e n su b sid io la re sp u e sta e n la fo rm a d e
u n p ro y e c to , y , fin a lm e n te , lo s d o c u m e n to s
d e la n e g o c ia c i n .
E l 6 d e e n e ro d e 2 0 0 7 , la C o m isi n
N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a to re c la m e n c o n tra
d e la s o b se rv a c io n e s d e le g a lid a d a n te la I n s-
p e c c i n d e l T ra b a jo d e C a la m a , la q u e re so l-
v i d ic h a re c la m a c i n a fa v o r d e su p a rte p o r
m e d io d e la R e so lu c i n 0 2 /2 0 0 7 d e 1 9 d e e n
e ro d e l p re se n te a o .
H a c e p re se n te q u e , c o n fo rm e a la m a n e -
ra e n q u e e l C d ig o L a b o ra l e stru c tu ra e l
p ro c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a , si e l sin d i-
c a to n o re c la m a e n c o n tra d e la s o b je c io n e s
d e le g a lid a d , se e n tie n d e q u e a c e p ta lo q u e se
se a la p o r e l e m p le a d o r, sie n d o ste u n e je m -
p lo d e sile n c io c o n c o n te n id o y q u e c o n stitu -
y e u n a a p lic a c i n p r c tic a d e l p rin c ip io g e n e -
ra l d e q u e e l q u e c a lla o to rg a .
C o n tin a e x p re sa n d o q u e la o b je c i n d e
la le g a lid a d a q u e se h a re fe rid o , in d ic q u e
to d o s lo s tra b a ja d o re s q u e a d h e ra n a l p ro -
y e c to d e C o n tra to C o le c tiv o e ra n tra b a ja d o -
re s c o n tra ta d o s p o r I n g e n ie ra y C o n stru c c io -
n e s M s E rr zu riz S . A . p a ra p re sta r se rv ic io s
e n la s o b ra s d e n o m in a d a s C o n stru c c i n d e
2 4 0 8 m ts. T n e l D re n a je F a se I I y I I I E x p a n -
si n N o rte M in a S u r, co n trato N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 ,
u b ic a d o e n C o d e lc o N o rte D iv isi n C h u q u ic a -
m a ta y q u e c o m p re n d a n a l c o n tra to c e le b ra -
d o e n tre la C o rp o ra c i n N a c io n a l d e l C o b re
d e C h ile , D iv isi n C o d e lc o N o rte e I n g e n ie ra
y C o n stru c c io n e s M s E rr zu riz S . A . P a rtie n -
d o d e e se a n te c e d e n te g e n e ra l, se o b je t la
le g a lid a d d e la n e g o c ia c i n c o n fo rm e a lo
sig u ie n te :
a ) P o r c a re c e r d e o b je to , to d a v e z q u e d e
a c u e rd o a la d e fin ic i n d e n e g o c ia c i n
c o le c tiv a q u e h a c e e l a rtc u lo 3 0 3 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo e s u n re q u isito d e su
e se n c ia , sig u ie n d o c o n e llo la c la sific a -
c i n q u e h a c e e l a rtc u lo 1 4 4 4 d e l C d i-
g o C iv il, e l q u e la m ism a te n g a v ig e n c ia
p o r u n tie m p o d e te rm in a d o . S in e m b a r-
g o , ta l re q u isito e st a u se n te e n e l p ro -
y e c to d e c o n tra to c o le c tiv o q u e fu e ra
p re se n ta d o d e sd e e l m o m e n to q u e la re -
la c i n la b o ra l e n tre la e m p re sa q u e re p re -
se n ta y lo s tra b a ja d o re s a d h e re n te s a l
p ro y e c to te rm in a r a n te s d e l v e n c im ie n -
to d e l p e ro d o m n im o d e v ig e n c ia d e l
c o n tra to c o le c tiv o , h e c h o q u e se le s
re ite r y , a m a y o r a b u n d a m ie n to , se
c it e l a rtc u lo 1 4 6 1 in c iso fin a l d e l C -
d ig o C iv il. E n e fe c to , so stie n e q u e la
n a tu ra le za d e l c o n tra to d e tra b a jo d e lo s
tra b a ja d o re s in d iv id u a liza d o s e n la s n -
m in a s a c o m p a a d a s a l p ro y e c to d e C o n -
tra to C o le c tiv o , e st c la ra m e n te d e fin i-
d a , tra t n d o se d e lo s c e le b ra d o s e n u n
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 44 44 44 44 44
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
p rim e r m o m e n to a p la zo fijo , tra n sfo r-
m n d o se e n c o n tra to p o r o b ra o fa e n a ,
p o r n o h a b e r c e sa d o lo s se rv ic io s a la
lle g a d a d e l p la zo , p u e s a s lo d isp o n e la
c l u su la s p tim a d e to d o s lo s c o n tra to s
in d iv id u a le s d e tra b a jo d e lo s tra b a ja d o -
re s, c u y o te n o r e s e l sig u ie n te : Si venci-
do este plazo no se hubiere cesado la
prestacin de los servicios contratados
el contrato se extender hasta el trmi-
no de la faena indicada en el artculo
primero del presente contrato. Al efec-
to, las partes acuerdan que no ser ne-
cesaria la conclusin total y definitiva
de la faena indicada en la clusula pri-
mera para la terminacin del presente
contrato, siendo suficiente la conclu-
sin parcial y paulatina para poner tr-
mino al contrato, circunstancia que el
trabajador declara conocer y aceptar. E s
d e c ir, e sto s c o n tra to s so n p a ra u n a o b ra
o fa e n a d e te rm in a d a y e sa s o b ra s n o
so n o tra s q u e la c o n stru c c i n d e 2 . 4 0 8
m ts. d e t n e l d re n a je fa se I I y I I I e x te n -
si n n o rte m in a su r, u b ic a d o e n C o d e lc o
N o rte D iv isi n C h u q u ic a m a ta , la c u a l
te rm in a e n ju n io d e 2 0 0 7 . A g re g a q u e
la v a lid e z d e e sto s c o n tra to s in d iv id u a -
le s d e tra b a jo p a ra fa e n a tra n sito ria d e
c a d a tra b a ja d o r, ta m p o c o p u e d e se r
p u e sta e n d u d a d e sd e e l m o m e n to q u e
n in g u n a d e la s p a rte s, n i la o rg a n iza c i n
sin d ic a l q u e lo s a g ru p a h a im p u g n a d o
su s d isp o sic io n e s a tra v s d e lo s p ro c e -
d im ie n to s q u e la le y la b o ra l e sta b le c e .
E n c o n se c u e n c ia , a l a m p a ro d e la s n o r-
m a s le g a le s c ita d a s y la situ a c i n c o n -
tra c tu a l d e lo s tra b a ja d o re s a d h e re n te s
a l p ro y e c to , se o b je t la le g a lid a d d e l
p ro y e c to p o r c u a n to la n e g o c ia c i n c o -
le c tiv a y e l c o n tra to c o le c tiv o p ro p u e sto
c a re c e n d e o b je to y , p o r c o n sig u ie n te ,
d e b e n se r re c h a za d o s.
b ) F a lta d e c a p a c id a d p a ra n e g o c ia r c o le c ti-
v a m e n te q u e a fe c ta a lo s tra b a ja d o re s
in v o lu c ra d o s e n la n e g o c ia c i n , d e a c u e r-
d o a la n a tu ra le za d e la p re sta c i n d e lo s
se rv ic io s y a re fe rid a , se in v o c e l N 1
d e l a rtc u lo 3 0 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
q u e d isp o n e q u e n o p u e d e n n e g o c ia r c o -
le c tiv a m e n te : L o s tra b a ja d o re s su je to s a
c o n tra to s d e a p re n d iza je y a q u e llo s q u e
se c o n tra te n e x c lu siv a m e n te p a ra e l d e s-
e m p e o d e u n a d e te rm in a d a o b ra o fa e -
n a tra n sito ria o d e te m p o ra d a . S e a la
q u e si se c o n sid e ra la n a tu ra le za d e l c o n -
tra to d e tra b a jo c e le b ra d o e n tre lo s tra -
b a ja d o re s in c lu id o s e n e l p ro y e c to p re -
se n ta d o c o n la s n o rm a s d e l a rtc u lo c ita -
d o , h a c e n d e p le n o d e re c h o im p o sib le la
n e g o c ia c i n c o le c tiv a , p o r lo q u e d e n o
re sp e ta rse ta l p ro h ib ic i n y fo rza rse a
u n a n e g o c ia c i n , e l in stru m e n to c o le c ti-
v o , a d o le c e ra d e o b je to ilc ito d e a c u e r-
d o a lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 1 4 6 6 d e l
C d ig o C iv il q u e e n su p a rte p e rtin e n te
e sta b le c e q u e h a y o b je to ilc ito e n to d o
c o n tra to p ro h ib id o p o r la s le y e s y la sa n -
c i n p a ra to d o e l a c to o c o n tra to p ro h ib i-
d o p o r la le y , e s su in e x iste n c ia o la
n u lid a d a b so lu ta d e l m ism o .
M a n ifie sta q u e ta l c o m o se se a la ra p re -
v ia m e n te , la C o m isi n n e g o c ia d o ra d e l S in d i-
c a to , d e d u jo re c la m a c i n e n c o n tra d e la s
o b je c io n e s d e le g a lid a d e l 6 d e e n e ro d e 2 0 0 7 ,
d e ta l fo rm a q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo , d e
c o n fo rm id a d a lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 3 1
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , p ro c e d i a p ro n u n c ia r-
se p o r m e d io d e la R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 d e
fe c h a 1 9 d e e n e ro p a sa d o . D ic h a re so lu c i n a
p e sa r d e h a b e r sid o d ic ta d a fu e ra d e l p la zo d e
c in c o d a s q u e la re fe rid a d isp o sic i n e sta b le -
c e , se n t la b u e n a d o c trin a , to d a v e z q u e
lu e g o d e u n e x te n so a n lisis y d e lo s d a to s
re c o g id o s e n u n a fisc a liza c i n e n te rre n o , d io
p o r e sta b le c id o e n su m o tiv o 5 o c h o h e c h o s
y c o n c lu y e n e l se x to q u e n o existe continui-
dad laboral entre el primer y segundo contra-
to civil, pues se tuvo a la vista los finiquitos y
los ltimos contratos de trabajo, que asimis-
mo consta que slo 16 trabajadores de los 46
involucrados prestaron servicios en el contra-
to anterior y que consta que el contrato civil
al cual se encuentran supeditados los contra-
tos individuales de trabajo tiene una duracin
inferior a dos aos, esto es, de 540 das,
circunstancia que resulta ser conocida por los
trabajadores involucrados como se lee de la
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 45 45 45 45 45
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
clusula primera del contrato, como as tam-
bin que carecen del derecho a negociar co-
lectivamente, con mayor razn cuando cual-
quier contrato colectivo no puede tener una
duracin inferior a dos aos.
A g re g a q u e fin a lm e n te e n la p a rte re so -
lu tiv a se re c h a z la re c la m a c i n d e la C o m i-
si n N e g o c ia d o ra , d e c la r n d o se a d e m s, im -
p ro c e d e n te p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la s d e -
m s o b je c io n e s d e le g a lid a d . E sta n d o a s la s
c o sa s, su re p re se n ta d a e n te n d i q u e la n e g o -
c ia c i n c o le c tiv a c o m o e l p ro c e so h a b a n c o n -
c lu id o c o n la re so lu c i n e n ta l se n tid o d e la
I n sp e c c i n d e l T ra b a jo d e C a la m a . A a d e , sin
e m b a rg o , d e u n a m a n e ra in s lita , e n fo rm a
ile g a l y a rb itra ria , lu e g o d e u n a re p o sic i n
p re se n ta d a p o r la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e
lo s tra b a ja d o re s d e la c u a l n o se tu v o c o n o c i-
m ie n to p re v io , la m ism a a u to rid a d a d m in is-
tra tiv a d ic t la R e so lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e
fe c h a 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 , q u e d e j sin
e fe c to la a n te rio r, a c o g i e l re c u rso d e d u c id o
a s c o m o e l re c la m o d e le g a lid a d p re se n ta d o
p o r lo s tra b a ja d o re s e n c u a n to a q u e a e llo s
n o le s e s a p lic a b le e l N 1 d e l a rtc u lo 3 0 5 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo , sin p e rju ic io d e o tro s
p ro n u n c ia m ie n to s re la tiv o s a l c o n te n id o d e la
re sp u e sta d e la e m p re sa a l p ro y e c to . P a ra
lle g a r a e sta c o n c lu si n in v o c a u n a ju risp ru -
d e n c ia d ic ta d a p o r e lla m ism a , c o n te n id a e n
e l D ic ta m e n N 0 0 4 6 -0 1 d e 6 d e e n e ro d e
2 0 0 5 , d e l q u e tra n sc rib e la rg o s p rra fo s, p a ra
lu e g o e n su m o tiv o 4 , p a sa r a re v isa r n u e v a -
m e n te lo s h e c h o s q u e h a b a n sid o c o n sta ta -
d o s e n la fisc a liza c i n q u e se h izo c o n m o tiv o
d e la p rim e ra d e la s re so lu c io n e s, e sta b le -
c ie n d o e sta v e z se is h e c h o s y la re so lu c i n
lle g a a la s sig u ie n te s c o n c lu sio n e s:
a ) E n su m o tiv o q u in to , q u e la s o b ra s q u e
d e sa rro lla su re p re se n ta d a re su lta n se r
p a rte d e u n a o b ra m a y o r c o n siste n te e n la
c o n stru c c i n d e l t n e l d e d re n a je e n c a r-
g a d o p o r C o d e lc o N o rte , c u y a e je c u c i n
c o m e n z c o n la d e n o m in a d a F a se I d e sa -
rro lla d a p o r la e m p re sa A g e c o m e t e n la
q u e ta m b i n in te rv ie n e la e m p re sa M s
E rr zu riz a tra v s d e l m a n te n im ie n to d e la
fa se , in te rv in ie n d o , a d e m s e n e sa o b ra
m a y o r a tra v s d e la e je c u c i n d e la o b ra
d e in fra e stru c tu ra d e la s fa se s I I y I I I y a
tra v s d e l d e sa rro llo d e o tra s la b o re s d e
e x p lo ta c i n d istin ta s a la s d e l c o n tra to
se a la d o , d e lo q u e e s p o sib le c o n c lu ir
q u e las o b ras d el co n trato N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8
n o so n p o r su n a tu ra le za tra n sito ria s o
fin a b le s(sic ), sin o q u e , c o m o se h a se a -
la d o , e st n c irc u n sc rita s d e n tro d e u n a
o b ra m a y o r e n c u y a s d istin ta s e ta p a s p a r-
tic ip a la e m p re sa M s E rr zu riz.
b ) E n su m o tiv o se x to q u e adems tenien-
do presente que los contratos de trabajo
del personal de la empresa Mas Errzu-
riz que se desempean en el contrato
N 4500608788 estipulan un plazo de
vigencia, debemos entender que estos
contratos son de plazo fijo, sin perjuicio
de lo que resolviere el tribunal competen-
te, a diferencia de los contratos por obra
o faena transitoria cuya duracin es in-
determinada y viene dada por el trmino
de la obra por la que se contrat, doctri-
na contenida en el Dictamen N 364/06
de 22 de enero de 2003.
c) E n su m o tiv o s p tim o se in d ic a q u e sin
perjuicio de lo sealado precedentemente,
en el evento de considerar que los contra-
tos de trabajo de los trabajadores de la
empresa Ms Errzuriz que han presenta-
do su proyecto de contrato colectivo por
intermedio de su organizacin sindical
fueren por obra o faena, debemos tener
presente que este Servicio ha resuelto
reiteradamente que de acuerdo a la legis-
lacin del trabajo, los contratos por obra o
faena no pueden tener una duracin ma-
yor a dos aos, por lo que considerando la
fecha en que principi la ejecucin de las
obras encargadas por Codelco Norte a la
fecha, han transcurrido a lo menos un ao
y seis meses, y teniendo presente, ade-
ms su consecuente indeterminacin que
tiene la ejecucin de la obra, efectivamen-
te los contratos por obra o faena transito-
ria podran llegar a su plazo mximo de
duracin de lo que seguir su eventual
carcter de contrato indefinido.
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 46 46 46 46 46
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d ) F in a lm e n te e n su m o tiv o o c ta v o se a c la ra
que en nada obsta a las conclusiones
anteriores que la legislacin del trabajo
establezca que la duracin mnima del
contrato colectivo debe ser de dos aos
en atencin a que no estamos ante una
obra transitoria o finable, siendo lo rele-
vante en este punto que los trabajadores
de la empresa se encuentran o no
facultados para negociar colectivamente.
H a c e p re se n te q u e , a p e sa r q u e e n u n
o tro s a c o m p a a c o p ia d e la re so lu c i n , se h a
p re fe rid o tra n sc rib irla e n lo m e d u la r p a ra q u e
se a p o sib le a p re c ia r d ire c ta m e n te d e q u m a -
n e ra se p u d o lle g a r a u n a c o n c lu si n q u e
a p a re c e c o m o a rb itra ria , a n to ja d iza y v o lu n -
ta ria , q u e se fu n d a m e n ta n o e n d isp o sic io n e s
le g a le s n i e n a rg u m e n to s ra zo n a b le s, sin o
q u e e n u n d e se o d e q u e lo s tra b a ja d o re s d e
su re p re se n ta d a e fe c tiv a m e n te n e g o c ie n , a u n -
q u e e llo se a a c o sta d e la v io la c i n d e n o rm a s
p re c isa s d e c a r c te r le g a l a s c o m o d e d e re -
c h o s c o n stitu c io n a le s d e la p a rte q u e re p re -
se n ta .
S e a la q u e la d ic ta c i n d e la re fe rid a
re so lu c i n e n e l d a 4 4 d e l p ro c e so d e n e g o -
c ia c i n c o le c tiv a , q u e c o m o se sa b e , p o r le y
d u ra 4 5 d a s y fu e in ic ia d o e l 2 1 d e d ic ie m b re
d e 2 0 0 6 , h a sig n ific a d o g ra v e s p e rju ic io s a la
re c u rre n te , to d a v e z q u e a d e m s d e su ile g a li-
d a d y a rb itra rie d a d , h izo im p o sib le q u e se
p u d ie ra n e je rc e r lo s d e re c h o s q u e la le y c o n -
c e d e a l e m p le a d o r d e fo rm u la r su ltim a o fe r-
ta , d e p o d e r c o n tra ta r p e rso n a l d e re e m p la zo ,
d e so lic ita r p e rso n a l d e e m e rg e n c ia , e tc . E n
o tra s p a la b ra s, la in stitu c i n re c u rrid a n o s lo
se o lv id d e su s p la zo s le g a le s p a ra re so lv e r
la m a te ria so m e tid a a su c o n o c im ie n to , sin o
q u e lo h izo e n u n a fe c h a ta l q u e h izo im p o si-
b le q u e u n o d e lo s p a rtic ip a n te s d e l p ro c e so
d e n e g o c ia c i n p u d ie ra n e g o c ia r c o n lo s m e -
c a n ism o s q u e la p ro p ia le y le e n tre g a .
S o stie n e q u e e l a c to ile g a l y a rb itra rio
q u e se im p u ta a la re c u rrid a e s la d ic ta c i n
p o r p a rte d e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo d e
C a la m a d e la R e so lu c i n N 4 d e 2 d e fe b re ro
d e 2 0 0 7 , q u e n o e s m s q u e u n p ro d u c to d e
u n a e rra d a , a rb itra ria e ile g a l fo rm a d e e n te n -
d e r la s n o rm a s le g a le s y c o n tra c tu a le s q u e
re g u la n la n e g o c ia c i n c o le c tiv a a s c o m o
ta m b i n d e u n a a rb itra ria e ile g a l fo rm a d e
e n te n d e r la s fa c u lta d e s q u e la le y le c o n fie re
a lo s fu n c io n a rio s d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo ,
to d o e llo e n u n e v id e n te p e rju ic io d e lo s d e re -
c h o s c o n stitu c io n a le s d e la p a rte q u e re p re -
se n ta . D e e sta fo rm a , e l re fe rid o a c to q u e se
im p u g n a , re so lv ie n d o so b re u n a re p o sic i n ,
c a m b ia u n c rite rio y e sta b le c e o tro q u e n o
d ic e re la c i n c o n e l p rim e ro , to d o lo c u a l lo
h a c e e n fo rm a c o n tra ria a la le y y a la ra z n ,
se g n e x p o n e a c o n tin u a c i n .
A se v e ra , a sim ism o , q u e la I n sp e c c i n d e l
T ra b a jo re c u rrid a , c a re c a d e fa c u lta d e s p a ra
p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la so lic itu d d e
re c o n sid e ra c i n o re p o sic i n p re se n ta d a p o r
la C o m isi n N e g o c ia d o ra , d e c o n fo rm id a d a
lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 3 1 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo . D e a c u e rd o a e sta n o rm a , re su lta
c la ro q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo e s e l rg a -
n o c o m p e te n te p a ra re so lv e r e l re c la m o d e la
C o m isi n N e g o c ia d o ra a la s o b je c io n e s d e
le g a lid a d q u e p re se n te e l e m p le a d o r a l p ro -
y e c to d e c o n tra to d e A se v e ra , a sim ism o , q u e
la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re c u rrid a , c a re c a d e
fa c u lta d e s p a ra p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la
so lic itu d d e re c o n sid e ra c i n o re p o sic i n p re -
se n ta d a p o r la C o m isi n N e g o c ia d o ra , d e c o n -
fo rm id a d a lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 3 1 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo . D e a c u e rd o a e sta n o rm a ,
re su lta c la ro q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo e s
e l rg a n o c o m p e te n te p a ra re so lv e r e l re c la -
m o d e la C o m isi n N e g o c ia d o ra a la s o b je c io -
n e s d e le g a lid a d q u e p re se n te e l e m p le a d o r a l
p ro y e c to d e c o n tra to d e lo s tra b a ja d o re s. E l
p la zo q u e tie n e n lo s tra b a ja d o re s p a ra re c la -
m a r e s fa ta l, c o n sid e ra n d o la e x p re si n d e n -
tro d e q u e se u sa p o r la le y y la c o n se c u e n c ia
d e n o h a c e rlo e s, ta l c o m o se se a la ra , la
a c e p ta c i n d e l re p a ro e fe c tu a d o a l p ro c e so
n e g o c ia d o r p o r e l e m p le a d o r. U n a v e z p re se n -
ta d o e l re c la m o , la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo
ta m b i n tie n e u n p la zo fa ta l p a ra re so lv e rlo ,
y a q u e la le y se a la q u e tie n e ig u a l p la zo a l d e
lo s tra b a ja d o re s. A s se h a e sta b le c id o e l p ro -
c e so d e re so lu c i n d e re c la m o a la o b je c i n
d e le g a lid a d p o r e l le g isla d o r. P o r lo m ism o ,
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 47 47 47 47 47
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
u n a v e z re su e lto e l re c la m o , n o c a b e n in g n
tip o d e re c u rso a d m in istra tiv o , to d a v e z q u e
e l a rtc u lo 3 3 1 n o lo h a e sta b le c id o a s e n
fo rm a e x p re sa . E x p lic a q u e p a ra e n te n d e r
e sta a firm a c i n , c a b e te n e r p re se n te q u e la
re fe rid a d isp o sic i n e sta b le c e u n p ro c e d im ie n -
to e sp e c ia l p a ra re so lv e r la s re c la m a c io n e s, lo
c u a l p o r su p ro p ia n a tu ra le za e sp e c ia l se a p li-
c a e n fo rm a p re fe re n te a to d o , o tro p ro c e d i-
m ie n to q u e la le y o lo s p ro c e d im ie n to s a d m i-
n istra tiv o s p u e d a n e sta b le c e r. E n e sta s c o n -
d ic io n e s, u n a v e z re su e lto e l re c la m o n o h a y
p o sib ilid a d a lg u n a q u e la m ism a a u to rid a d
p u e d a re v isa r su d e te rm in a c i n , y a q u e la le y
n o se lo p e rm ite a l n o e sta b le c e r e sa fa c u lta d
e n e sta m a te ria e sp e c fic a . A g re g a q u e a d e -
m s d e lo a n te rio r, h a y ra zo n e s d e o rd e n
p r c tic o p a ra so ste n e r q u e n o c a b e n re c o n si-
d e ra c io n e s o re p o sic io n e s re sp e c to d e u n a
re so lu c i n q u e re su e lv a u n a re c la m a c i n , e llo
si se c o n sid e ra e l c a r c te r e n e x tre m o c o n -
d e n sa d o q u e tie n e e l p ro c e so d e n e g o c ia c i n
c o le c tiv a . E n e fe c to , la le y e sta b le c e u n p la zo
m x im o d e 4 5 d a s p a ra q u e se re su e lv a la
n e g o c ia c i n , a c u y o v e n c im ie n to la s p a rte s
d e b e n h a b e r lle g a d o a a c u e rd o o b ie n ro m p e r
c o n la s n e g o c ia c io n e s y d e c la ra r la h u e lg a o
e l lo c k o u t. I n d ic a q u e e l p la zo q u e se tie n e
p a ra q u e la s p a rte s p u e d a n c o n v e rsa r e s m u y
lim ita d o , y a q u e e n e so s 4 5 d a s h a y q u e
re sta r to d o e l tie m p o e n q u e e l e m p le a d o r
o c u p a e n p re p a ra r su p ro p ia re sp u e sta . P o r
e llo e l p la zo q u e tie n e n , ta n to lo s tra b a ja d o re s
p a ra p re se n ta r re c la m o s, c o m o la a u to rid a d
p a ra re so lv e rlo e s m u y re d u c id o . D e e sta
m a n e ra si se a d m itie ra n re c o n sid e ra c io n e s o
re p o sic io n e s d e la re so lu c i n , se lle g a ra a l
v e n c im ie n to d e l p la zo d e la n e g o c ia c i n sin
q u e n a d a se h a y a re su e lto , lo c u a l n o tie n e
se n tid o a lg u n o .
E stim a q u e la re so lu c i n re c u rrid a e s ile -
g a l y a rb itra ria , p o r c u a n to la a u to rid a d a d m i-
n istra tiv a se h a irro g a d o fa c u lta d e s in te rp re -
ta tiv a s q u e n o le c o m p e te n . E n e fe c to , se a la
la fu n c i n , a trib u c io n e s y c o m p e te n c ia q u e
su L e y O rg n ic a le o to rg a a la D ire c c i n d e l
T ra b a jo , p e ro e n lo q u e d ic e re la c i n c o n e l
re c la m o d e le g a lid a d e n la n e g o c ia c i n c o le c -
tiv a , re ite ra q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo
c u e n ta c o n la s fa c u lta d e s p a ra re so lv e rlo ,
c o n fo rm e se in d ic a e n e l in c iso 2 d e l a rtc u lo
3 3 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
E m p e ro la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo h a re a -
liza d o u n a c to d e in te rp re ta c i n d e lo s c o n tra -
to s, ta n to lo s c iv ile s q u e la re c u rre n te h a
su sc rito c o n su m a n d a n te C o d e lc o N o rte ,
c o m o a q u e llo s q u e h a n su sc rito c o n lo s tra b a -
ja d o re s q u e p re se n ta ro n e l p ro y e c to d e c o n -
tra to c o le c tiv o , lo q u e a p a re c e d e m a n ifie sto
d e la so la le c tu ra d e la re so lu c i n re c u rrid a .
S o stie n e q u e e n e sta m a te ria , re su lta c la ro
q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo n o ta n s lo h a
v u ln erad o u n a g aran ta co n stitu cio n al q u e h ace
p ro c e d e n te e sta a c c i n c a u te la r, sin o q u e
ta m b i n h a a c tu a d o fu e ra d e su s a trib u c io -
n e s, p u e s c a lific a u n c o n tra to d e tra b a jo d e
d istin ta fo rm a c o m o lo tie n e n c a lific a d o la s
p a rte s c u a n d o lo s su sc rib ie ro n y c o m o e s e n
la re a lid a d , e s m a te ria d e lo s trib u n a le s d e
ju stic ia . L a I n sp e c c i n n o p u e d e in te rp re ta r,
s lo p u e d e fisc a liza r, sa n c io n a r y d a r in stru c -
c io n e s a a q u e llo s h e c h o s e v id e n te s d e in fra c -
c i n a la le g isla c i n la b o ra l, q u e n o e s e l
c a so , p u e s e ste te m a e s m s c o m p le jo y le
c o rre sp o n d e a lo s trib u n a le s d e ju stic ia d e te r-
m in a r e l se n tid o y a lc a n c e d e la s d isp o sic io -
n e s c o n tra c tu a le s q u e la s p a rte s se h a y a n
d a d o y so b re la s c u a le s e x ista d isc o rd a n c ia .
A g re g a q u e si lo a n te rio r e s e v id e n te y a s lo
h a so ste n id o to d a la ju risp ru d e n c ia ju d ic ia l
q u e se c o n o c e , c o n m a y o r ra z n e s ile g a l y
a rb itra rio e l q u e la I n sp e c c i n re c u rrid a h a y a
in te rp re ta d o lo s c o n tra to s d e n a tu ra le za c iv il
q u e su p a rte h a su sc rito c o n C o d e lc o N o rte .
E s p o r e llo q u e a firm a q u e la R e so lu c i n q u e
re so lv i p o r se g u n d a v e z e l re c la m o d e la
C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l sin d ic a to e s c ie rta -
m e n te u n a c to ile g a l y a rb itra rio , to d a v e z
q u e , c o m o q u ie ra q u e se le m ire , c o n stitu y e
n a d a m s q u e e l re su lta d o d e u n a in te rp re ta -
c i n a d m in istra tiv a re sp e c to d e a sp e c to s d e -
riv a d o s d e la a p lic a c i n d e n o rm a s c o n tra c -
tu a le s q u e , p o r su s p ro p io s m rito s, s lo p u e -
d e se r c o n sid e ra d a c o m o a n to ja d iza , ra z n
p o r la c u a l la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re c u rrid a
h a in frin g id o su p ro p ia L e y O rg n ic a , q u e n o
le s p e rm ite p ro n u n c ia rse re sp e c to d e l v a lo r,
e fic a c ia o e x iste n c ia d e c o n tra to s q u e e n te s
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 48 48 48 48 48
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
p a rtic u la re s h a y a n o to rg a d o y su sc rito , a s
c o m o e l se n tid o y a lc a n c e q u e ta le s in stru -
m e n to s p u e d a n te n e r.
A rg u y e q u e la re so lu c i n im p u g n a d a e s,
a sim ism o ile g a l y a rb itra ria , p o r c u a n to e ra
im p ro c e d e n te c o n sid e ra r q u e lo s tra b a ja d o re s
te n a n d e re c h o a n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te ,
p o r c u a n to to d o s lo s tra b a ja d o re s q u e a d h ie -
re n a l p ro y e c to d e C o n tra to C o le c tiv o p re se n -
ta d o , so n tra b a ja d o re s c o n tra ta d o s p o r I n g e -
n ie ra y C o n stru c c io n e s M s E rr zu riz S . A .
p a ra p re sta r se rv ic io s e n la o b ra d e n o m in a d a
C o n stru c c i n d e 2 . 4 0 8 m ts. T n e l D re n a je
F a se I y I I E x te n si n N o rte M in a S u r, c o n tra to
N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 , u b ic a d o e n C o d e lc o N o rte
D iv isi n C h u q u ic a m a ta , c o n sta n d o a s e n to -
d o s y c a d a u n o d e lo s c o n tra to s in d iv id u a le s
d e lo s tra b a ja d o re s y q u e fu e c e le b ra d o e l 1 5
d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5 , c u y o p la zo d e e je c u -
c i n e s d e 5 4 0 d a s c o rrid o s, o se a , a lre d e d o r
d e 1 8 m e se s. A h o ra b ie n , la n a tu ra le za d e lo s
c o n tra to s d e tra b a jo d e lo s tra b a ja d o re s
in d iv id u a liza d o s e n la s n m in a s a c o m p a a -
d a s a l p ro y e c to d e C o n tra to C o le c tiv o a q u e
se h a h e c h o re fe re n c ia , e s d e c a r c te r tra n si-
to rio , c o m o la o b ra a q u e se re fie re n . E n
e fe c to , se tra ta d e c o n tra to s d e tra b a jo c e le -
b ra d o s e n u n p rim e r m o m e n to a p la zo fijo ,
tra n sfo rm a d o s e n c o n tra to s p o r o b ra o fa e n a ,
p o r n o h a b e r c e sa d o lo s se rv ic io s a la lle g a d a
d e l p la zo . A s lo d isp o n e e x p re sa m e n te la
c l u su la s p tim a d e to d o s lo s c o n tra to s in d i-
v id u a le s d e tra b a jo y a re fe rid a a l p rin c ip io .
E n e sta s c o n d ic io n e s, y a m o d o d e re su -
m e n , re ite ra q u e la o b ra e n c o m e n d a d a p o r
C o d e lc o N o rte tie n e u n o b je to e sp e c fic o , c o -
m e n z su e je c u c i n a fin e s d e 2 0 0 5 y tie n e
u n a v ig e n c ia d e 5 4 0 d a s. D e lo a n te rio r, se
sig u e q u e tie n e e l c a r c te r d e te m p o ra l o
tra n sito ria , v a le d e c ir, tie n e u n a d u ra c i n lim i-
ta d a e n e l tie m p o y , a c o rd e a lo e sta b le c id o
e n e l a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
n o p o d r n n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te lo s tra b a -
ja d o re s su je to s a c o n tra to d e a p re n d iza je y
a q u e llo s q u e se c o n tra te n e x c lu siv a m e n te p a ra
e l d e se m p e o e n u n a d e te rm in a d a o b ra o fa e -
n a tra n sito ria o d e te m p o ra d a ; q u e , p o r lo
d e m s, a l te n e r la m e n c io n a d a fa e n a u n a d u ra -
c i n in fe rio r a d o s a o s, se h a c e im p o sib le , e n
la e sp e c ie . E n e sta s c o n d ic io n e s, y a m o d o d e
resu m en , reitera q u e la o b ra en co m en d ad a p o r
C o d elco N o rte tien e u n o b jeto esp ecfico , co -
m en z su ejecu ci n a fin es d e 2 0 0 5 y tien e u n a
v ig en cia d e 5 4 0 d as. D e lo an terio r, se sig u e
q u e tien e el carcter d e tem p o ral o tran sito ria,
v ale d ecir, tien e u n a d u raci n lim itad a en el
tiem p o y , aco rd e a lo estab lecid o en el artcu lo
3 0 5 N 1 d el C d ig o d el T rab ajo , n o p o d rn
n eg o ciar co lectiv am en te lo s trab ajad o res su je-
to s a co n trato d e ap ren d izaje y aq u ello s q u e se
co n traten ex clu siv am en te p ara el d esem p e o
en u n a d eterm in ad a o b ra o faen a tran sito ria o
d e tem p o rad a; q u e, p o r lo d em s, al ten er la
m en cio n ad a faen a u n a d u raci n in ferio r a d o s
a o s, se h ace im p o sib le, en la esp ecie, el estric-
to cu m p lim ien to d e lo estatu id o en el artcu lo
3 4 7 in ciso 1 d el citad o tex to leg al q u e d isp o -
n e: Lo s co n trato s co lectivo s y lo s fallo s arb itrales
ten d rn u n a d u raci n n o in ferio r a d o s a o s;
q u e en m o d o alg u n o p u ed e co n sid erarse, co m o
lo p reten d e la recu rrid a co n su reso lu ci n , q u e
la o b ra n o ten g a el carcter d e tran sito ria o q u e
lo s co n trato s in d iv id u ales d e lo s trab ajad o res
d e lo s in v o lu crad o s en la n eg o ciaci n , el carc-
ter d e in d efin id o s, p u es resu lta d e to d a ev id en -
cia, p o r lo an terio rm en te arg u m en tad o q u e ello s
n o p u ed en ex ten d erse m s all d e la fech a
co n v en id a p ara term in ar la referid a o b ra; y q u e,
en co n secu en cia, la In sp ecci n d el T rab ajo d e
C alam a al d ictar la reso lu ci n im p u g n ad a y
d eterm in ar q u e lo s trab ajad o res h an p o d id o v -
lid am en te p resen tar u n p ro y ecto d e co n trato
co lectiv o h a actu ad o en fo rm a ileg al, co n ab ier-
ta in fracci n d e la n o rm ativ a an tes tran scrita.
E stim a q u e e l a c tu a r a rb itra rio e ile g a l d e
la re c u rrid a , h a n p riv a d o , p e rtu rb a d o y a m e -
n a za d o d iv e rso s d e re c h o s c o n stitu c io n a le s d e
lo s c u a le s su re p re se n ta d a e s titu la r, to d a v e z
q u e e n la fo rm a q u e h a a c tu a d o h a d ic ta d o
re so lu c io n e s sin te n e r la fa c u lta d p a ra h a c e rlo
y h a in te rp re ta d o n o rm a s le g a le s y c o n tra c -
tu a le s, a rro g n d o se fa c u lta d e s p ro p ia s y e x -
c lu siv a s d e lo s trib u n a le s c o m p e te n te s so b re
la m a te ria , e n la e sp e c ie , lo s J u zg a d o s d e l
T ra b a jo , lo s q u e d e c o n fo rm id a d c o n lo d is-
p u e sto e n e l a rtc u lo 4 2 0 d e l C d ig o d e l
ra m o , e n tre o tra s m a te ria s, le s c o rre sp o n d e
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 49 49 49 49 49
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
c o n o c e r d e la s c o n tro v e rsia s su sc ita d a s e n tre
e m p le a d o re s y tra b a ja d o re s p o r a p lic a c i n d e
la s n o rm a s la b o ra le s, c o n su p ro c e d e r h a
in frin g id o e l p rin c ip io d e le g a lid a d q u e c o n -
te m p la e l a rtc u lo 7 d e la C o n stitu c i n P o lti-
c a d e la R e p b lic a . E n e sta s c o n d ic io n e s la
su p ra c ita d a R e so lu c i n N 4 /2 0 0 7 , v u ln e ra
la g a ra n ta c o n stitu c io n a l e sta b le c id a e n e l
in c iso 4 d e l N 3 d e l a rtc u lo 1 9 d e la C o n sti-
tu c i n P o ltic a d e la R e p b lic a , a l e je rc e r la
re c u rrid a d e u n a a c tiv id a d p ro p ia d e u n ju zg a -
d o d e l tra b a jo o c o n c o m p e te n c ia e n la m a te -
ria , e rig i n d o se a s e n u n trib u n a l e sp e c ia l
c o n a trib u c io n e s q u e n a d ie le h a c o n fe rid o .
A d e m s, a fe c ta la g a ra n ta c o n te m p la d a e n e l
N 2 4 d e l c ita d o a rtc u lo 1 9 d e la C a rta
F u n d a m e n ta l, a l p riv a r, p e rtu rb a r y a m e n a za r
e l d e re c h o d e p ro p ie d a d d e l re c u rre n te , e sta -
b le c ie n d o la o b lig a c i n d e n e g o c ia r e n v irtu d
d e la d e te rm in a c i n d e u n o rg a n ism o q u e e n
e ste c a so e sp e c fic o c a re c e d e a trib u c io n e s
p a ra h a c e rlo q u e , a d e m s, re so lv i e n fo rm a
a b so lu ta m e n te ile g a l y a rb itra ria , lo q u e sin
lu g a r a d u d a s a fe c ta r a l p a trim o n io d e la
e m p re sa q u e re p re se n ta , n e g n d o le v a lid e z a
lo s c o n tra to s c iv ile s y d e tra b a jo q u e su re -
p re se n ta d a v lid a m e n te su sc rib ie ra , ta n to c o n
su m a n d a n te , c o m o c o n lo s tra b a ja d o re s d e -
p e n d ie n te s, m a te ria q u e e s e x c lu siv a y e x c lu -
y e n te d e lo s trib u n a le s d e ju stic ia . T o d o lo
a n te rio r e v id e n te m e n te c o n stitu y e u n a p e r-
tu rb a c i n o a m e n a za e n e l le g tim o e je rc ic io
d e la g a ra n ta c o n stitu c io n a l e sta b le c id a e n e l
p re c e p to c o n stitu c io n a l c ita d o .
A g re g a q u e e l re c u rso e s p le n a m e n te
a d m isib le , d e c o n fo rm id a d a lo d isp u e sto e n
e l a rtc u lo 2 0 d e la C o n stitu c i n P o ltic a d e la
R e p b lic a y A u to A c o rd a d o so b re la m a te ria .
T e rm in a so lic ita n d o se a c o ja e l p re se n te re -
c u rso y se d e c la re q u e la R e so lu c i n N 0 4 /
2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 , e s ile g a l y
a rb itra ria y q u e a fe c ta a la s g a ra n ta s c o n sti-
tu c io n a le s y a in d ic a d a s y q u e , p o r d ic h a v ir-
tu d , se le d e je sin e fe c to , to d o e llo sin c o sta s.
E n e l p rim e r o tro s, e l re c u rre n te a c o m -
p a lo s sig u ie n te s d o c u m e n to s: C o n tra to c i-
v il c o n C o d e lc o N o rte N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 d e 1 5
d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5 ; R e sp u e sta d e la E m -
p re sa a la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a -
to d e 3 d e e n e ro d e 2 0 0 7 y R e so lu c io n e s
N s. 0 2 y 0 4 d e 2 0 0 7 d e la I n sp e c c i n d e l
T ra b a jo d e C a la m a .
A fo ja s 1 6 9 y sig u ie n te s, d o n M a rk o
T a p ia C a n ih u a n te , a b o g a d o , p o r la p a rte re -
c u rrid a , e v a c u a e l in fo rm e d e rig o r, so lic ita n -
d o se d e c la re e l re c h a zo d e l p re se n te re c u rso
p o r ra zo n e s d e fo n d o , p o r c u a n to n o se d a n
e n la e sp e c ie n in g u n o d e lo s e le m e n to s d e
h e c h o y d e d e re c h o q u e la C o n stitu c i n P o lti-
c a d e la R e p b lic a e x ig e c o m o c o n d ic i n p a ra
su in te rp o sic i n , sie n d o e v id e n te la fa lta d e
a c to s ile g a le s o a rb itra rio s d e p a rte d e la
re c u rrid a , c o m o lo e x p lic a r a c o n tin u a c i n .
E n e fe c to se a la lo s a n te c e d e n te s d e h e c h o
q u e e m p ie za e l 2 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 6 ,
c u a n d o e l S in d ic a to d e T ra b a ja d o re s d e la
E m p re sa M s E rr zu riz E sta b le c im ie n to P ro -
v in c ia E l L o a , re p re se n ta d o p o r su D ire c tiv a ,
p re se n t a la e m p re sa re c u rre n te u n P ro y e c to
d e C o n tra to C o le c tiv o , e l q u e fu e d e b id a m e n -
te re c e p c io n a d o p o r la D ire c tiv a d e la O rg a n i-
za c i n S in d ic a l. E n d ic h a re sp u e sta , la e m p re -
sa o b se rv a e l re fe rid o p ro y e c to p o r la s ra zo -
n e s q u e in d ic a y la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l
S in d ic a to , e n u so d e la fa c u lta d e sta b le c id a
e n e l a rtc u lo 3 3 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
d e d u jo c o n fe c h a 8 d e e n e ro d e l p re se n te la
re sp e c tiv a o b je c i n d e le g a lid a d a n te la I n s-
p e c c i n d e l T ra b a jo E l L o a C a la m a , la c u a l
p a ra re so lv e r e l 1 1 d e e n e ro d e 2 0 0 1 d isp u so
e fe c tu a r u n a fisc a liza c i n a fin d e d e te rm in a r
la p e rm a n e n c ia e fe c tiv a d e la o b ra , la n a tu ra -
le za y te rm in a c i n e fe c tiv a d e la re la c i n c o n -
tra c tu a l, lu e g o c o n sid e ra n d o lo s a n te c e d e n -
te s c o n sta ta d o s, c o n fe c h a 1 9 d e e n e ro d e
2 0 0 7 la re c u rri d a m e d i a n t e R e s o lu c i n
N 0 2 /2 0 0 7 d e c id i re c h a za r la o b je c i n d e
le g a lid a d d e d u c id a p o r la C o m isi n N e g o c ia -
d o ra , d e te rm in a n d o im p ro c e d e n te re so lv e r re s-
p e c to d e la s d e m s o b je c io n e s d e le g a lid a d ,
sie n d o n o tific a d a e sta re so lu c i n a la o rg a n i-
za c i n sin d ic a l c o n fe c h a 2 2 d e e n e ro d e
2 0 0 7 .
L a C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a to
p re se n t e l d a 2 6 d e ig u a l m e s re c u rso d e
re p o sic i n e n c o n tra d e la re fe rid a R e so lu c i n
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 50 50 50 50 50
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
N 0 2 /2 0 0 7 a n te lo c u a l la re c u rrid a d e te rm i-
n re a liza r u n n u e v o p ro c e d im ie n to d e fisc a li-
za c i n y e n b a se a lo s a n te c e d e n te s c o n sta -
ta d o s q u e se a la se d ic t la R e so lu c i n
N 0 4 -2 0 0 7 q u e re so lv i a c o g e r e l re c u rso d e
re p o sic i n in te rp u e sto , d e j n d o se sin e fe c to
e l O rd in a rio N 0 2 /2 0 0 7 d e fe c h a 1 9 d e
e n e ro d e 2 0 0 7 , a c o g ie n d o p o r ta n to la o b se r-
v a c i n d e le g a lid a d d e d u c id a p o r e l sin d ic a to
e n c o n tra d e la o b se rv a c i n d e le g a lid a d d e -
d u cid a p o r la em p resa M s E rrzu riz, en cu an to
a q u e lo s tra b a ja d o re s d e l S in d ic a to d e T ra b a -
ja d o re s d e la e m p re sa re c u rre n te , n o le s e s
a p lic a b le lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 0 5 N 1
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , d e c la ra n d o p ro c e d e n -
te su d e re c h o a n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te . E n
re la c i n c o n e ste p u n to e l in fo rm a n te h a c e
p re se n te q u e c o m o e s sa b id o e n m a te ria la -
b o ra l tie n e p le n a a p lic a c i n e l d e n o m in a d o
p rin c ip io d e la p rim a c a d e la re a lid a d c o n sa -
g ra d o e n n u m e ro sa s d isp o sic io n e s d e l C d ig o
d e l ra m o , c ita n d o s lo a m o d o d e e je m p lo lo s
a rtc u lo s 7 y 8 d e l se a la d o c u e rp o le g a l. A
c o n tin u a c i n a le g a la a u se n c ia d e ile g a lid a d y
a rb itra rie d a d .
S o stie n e e n p rim e r t rm in o , q u e la a c -
tu a c i n im p u g n a d a n o c o n stitu y e a c to ile g a l
p u e s se h a e fe c tu a d o c o n fo rm e a la s a trib u -
c io n e s le g a le s d e e se S e rv ic io . E n e fe c to , la
I n sp e c c i n d e l T ra b a jo m e d ia n te lo s su c e si-
v o s p ro c e d im ie n to s d e fisc a liza c i n re a liza d o s,
h a d ic ta d o c o n fo rm e a d e re c h o la R e so lu c i n
N 0 4 /2 0 0 7 , re so lv ie n d o d e a c u e rd o a su s
fa c u lta d e s y c o n fo rm e a lo d isp u e sto e n la s
n o rm a s a d m in istra tiv a s q u e , c o m o rg a n o d e
la a d m in istra c i n d e l E sta d o d e b e su je c i n , a s
c o m o la s n o rm a s le g a le s q u e rig e n e sp e c fi-
c a m e n te a e se se rv ic io y c ita a l e fe c to lo s
a rtc u lo s 4 7 6 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , 5 , 2 0 y
2 3 d e l D . F . L . N 2 d e l 1 9 6 7 d e l M in iste rio d e l
T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l, L e y O rg n ic a d e la
D ire c c i n d e l T ra b a jo . A g re g a q u e e n c u m p li-
m ie n to d e su o b je tiv o la D ire c c i n d e l T ra b a -
jo , d e sa rro lla le g a lm e n te fu n c io n e s c o m o la s
d e fisc a liza r la a p lic a c i n d e la s n o rm a s la b o -
ra le s y d e se g u rid a d so c ia l, c u y o c u m p lim ie n -
to se le h a e n c o m e n d a d o c o n tro la r, re a liza r
la s a c c io n e s n e c e sa ria s p a ra re so lv e r y p re v e -
n ir c o n flic to s d e l tra b a jo ; e in fo rm a r y o rie n -
ta r a tra b a ja d o re s y e m p le a d o re s so b re la s
le g isla c i n y re g la m e n ta c i n la b o ra l, e n t r-
m in o s q u e h a n sid o re c o n o c id o s e x p re sa m e n -
te p o r la C o rte S u p re m a d e J u stic ia . A a d e
q u e a sim ism o , e n su c a lid a d d e rg a n o d e la
A d m in istra c i n d e l E sta d o , la D ire c c i n d e l
T ra b a jo se e n c u e n tra a d e m s su je ta a la s
n o rm a s d e d e re c h o a d m in istra tiv o c o rre sp o n -
d ie n te s, e n e sp e c ia l la L e y N 1 8 . 5 7 5 , O rg -
n ic a C o n stitu c io n a l d e B a se s G e n e ra le s d e la
A d m in istra c i n d e l E sta d o , la q u e e n su a r-
tc u lo 1 0 re c o n o c e la im p u g n a b ilid a d d e lo s
a c to s d e la a d m in istra c i n a l se a la r q u e : Los
actos administrativos sern impugnables me-
diante los recursos que establezca la ley. Se
podr siempre interponer el de reposicin ante
el mismo rgano del que hubiere emanado el
acto respectivo y, cuando proceda, el recurso
jerrquico, ante el superior correspondiente,
sin perjuicio de las acciones jurisdiccionales a
que haya lugar, p rin c ip io q u e a d e m s se e n -
c u e n tra e sta b le c id o e n e l a rtc u lo 1 5 d e la
L e y N 1 9 . 8 8 0 , d e b a se s d e lo s p ro c e d im ie n -
to a d m in istra tiv o s. E n c o n se c u e n c ia , c o n si-
d e ra n d o e ste p rin c ip io y te n ie n d o p re se n te
q u e , sin p e rju ic io d e lo s re c u rso s le g a le s c o -
rre sp o n d ie n te s, se h a e sta b le c id o p e re n to ria -
m e n te q u e sie m p re re su lta p ro c e d e n te e l re -
c u rso d e re p o sic i n , e se S e rv ic io h a a c tu a d o
e n u so d e su s fa c u lta d e s le g a le s y c o n a b so -
lu to a p e g o a la s d isp o sic io n e s le g a le s q u e lo
rig e n c o m o rg a n o in te g ra n te d e la A d m in is-
tra c i n d e l E sta d o . P o r lo a n te rio r, e stim a ,
q u e la a le g a c i n d e la re c u rre n te e n o rd e n a
q u e e se S e rv ic io h a b ra in c u rrid o e n ile g a lid a d
a l e x c e d e r su s a trib u c io n e s fisc a liza d o ra s n o
so n a te n d ib le s, re su lta n d o fu e ra d e to d o lu -
g a r q u e lo s S e rv ic io s d e l T ra b a jo d e b a n
in h ib irse d e e je c u ta r su s p o te sta d e s le g a le s
p o r e l so lo h e c h o d e n o e sta r d e a c u e rd o e l
e m p le a d o r c o n la d o c trin a q u e a n iv e l n a c io -
n a l so stie n e d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo , la
c u a l, a l m e n o s e n la m a te ria d e la e sp e c ie ,
c u e n ta c o n e l re sp a ld o d e la ju risp ru d e n c ia d e
lo s A lto s T rib u n a le s d e J u stic ia . S e a la a d e -
m s q u e d u ra n te to d o e l p ro c e d im ie n to d e
n e g o c ia c i n c o le c tiv a d e sa rro lla d o p o r la e m -
p re sa re c u rre n te ja m s se h a c o n stitu id o c o m o
c o m isi n e sp e c ia l q u e e je rza ju risd ic c i n , s lo
h a e je rc i d o s u s i n n e g a b le s a t ri b u c i o n e s
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 51 51 51 51 51
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
in sp e c tiv a s, a p lic a n d o la s n o rm a s p e rtin e n te s
d e l o rd e n a m ie n to la b o ra l.
S o stie n e a sim ism o q u e la re so lu c i n re -
c u rrid a n o a d o le c e d e a rb itra rie d a d y a q u e se
a ju sta a la n o rm a tiv a la b o ra l; re sp o n d e n a
m o tiv o s ra zo n a b le s y so n c o n se c u e n c ia d e
la c o n sta ta c i n d e d e te rm in a d o s h e c h o s, p o r
c u a n to e l S e rv ic io h a a c tu a d o c o n la s fa c u l-
ta d e s q u e le o to rg a la le y , c o n lo s a n te c e -
d e n te s a q u e e st fa c u lta d o re c o p ila r, si-
g u ie n d o u n p ro c e d im ie n to re g la d o m o tiv a d o
p o r la s p a rte s in te rv in ie n te s e n u n p ro c e d i-
m ie n to d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a , y e n b a se a
situ a c io n e s c o n sta ta d a s o b je tiv a m e n te y d e n -
tro d e su s fa c u lta d e s le g a le s, n o p u e d e d e
m o d o a lg u n o c a lific a r e l p ro c e d e r d e la I n s-
p e c c i n c o m o c a p ric h o so , irra c io n a l o d isc ri-
m in a d o . P o r lo a n te rio r, h a b i n d o se c o n sta -
ta d o u n a se rie d e situ a c io n e s d e h e c h o , re la -
tiv a s a l d e re c h o d e n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te
d e p a rte d e lo s tra b a ja d o re s d e la e m p re sa
re c u rre n te y , e n c o n c o rd a n c ia c o n la s d isp o -
sic io n e s p e rtin e n te s d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
h a re su e lto c o n fo rm e a d e re c h o e l re c u rso
d e re p o sic i n d e d u c id o y n o re su lta a rb itra -
ria e ile g a l la a c tu a c i n d e e se S e rv ic io .
A rg u y e q u e n o se h a n v u ln e ra d o g a ra n -
ta s c o n stitu c io n a le s, sin p e rju ic io d e q u e la
re c u rre n te n o h a se a la d o e n su re c u rso q u
g a ra n ta s se h a b ra n su p u e sta m e n te v u ln e ra -
d o , e n ra z n d e l a c to a d m in istra tiv o d e sa rro -
lla d o p o r e se S e rv ic io , e m p e ro , su p a rte e sti-
m a p e rtin e n te re m itirse a lo s m ism o s d e sc a r-
g o s re sp e c to d e la s n o rm a s c o n stitu c io n a le s
su p u e sta m e n te v io le n ta d a s, la s c u a le s b a jo
n in g n re sp e c to h a n sid o a fe c ta d a s. S in p e r-
ju ic io d e lo a n te rio r, h a c e p re se n te q u e , a u n
c u a n d o la re c u rre n te d e d u jo so lic ita n d o u n a
o rd e n d e n o in n o v a r e n ra z n d e lo s a n te c e -
d e n te s h e c h o s v a le r, la q u e fu e a c o g id a p o r
e sta C o rte , la e m p re sa c o n tin u so ste n ie n d o
d e fo rm a v o lu n ta ria u n a se rie d e re u n io n e s
d e m e d ia c i n c o n la o rg a n iza c i n sin d ic a l,
m a n ife sta n d o e n d ic h a s re u n io n e s u n a v o -
lu n ta d in e q u v o c a e n o rd e n a n e g o c ia r c o le c -
tiv a m e n te c o n lo s tra b a ja d o re s d e la e m p re -
sa . F u e a s q u e p ro d u c to d e e sta s re u n io n e s
d e n e g o c ia c i n la s p a rte s lo g ra ro n u n a c u e r-
d o q u e p la sm a ro n e n u n c o n v e n io c o le c tiv o
d e tra b a jo , y su sc rib ie ro n u n a c ta d e m e d ia -
c i n e n la c u a l a m b a s p a rte s d e e ste p ro c e d i-
m ie n to c o n fe c h a 1 d e m a rzo d e 2 0 0 7 d e c i-
d ie ro n d e ja r sin e fe c to e l p ro c e d im ie n to d e
n e g o c ia c i n c o le c tiv a re g la d a . C o n sid e ra n d o
e sta m a n ife sta c i n d e v o lu n ta d d e d e ja r sin
e fe c to e l p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n c o -
le c tiv a , n o c a b e sin o c o n c lu ir q u e la re c u rre n -
te n o h a su frid o n i su fri c o n c u lc a c i n a lg u n a
a su s g a ra n ta s c o n stitu c io n a le s c o m o c o n se -
c u e n c ia d e la d e te rm in a c i n p o r p a rte d e e se
S e rv ic io d e q u e lo s tra b a ja d o re s d e la e m p re -
sa n o se e n c o n tra b a n e n la situ a c i n d e l
a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
p u e s, e n c a so d e h a b e r su frid o a lg u n a a fe c ta -
c i n sim p le m e n te n o h a b ra a c e p ta d o n e g o -
c ia r c o le c tiv a m e n te b a jo n in g u n a m o d a lid a d y
m e n o s h a b ra o p ta d o p o r d e ja r sin e fe c to e l
p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a re -
g la d o q u e se d e sa rro lla b a e n la e m p re sa .
T e rm in a se a la n d o q u e p o r to d o lo a n te -
rio rm e n te e x p u e sto n o c a b e sin o c o n c lu ir q u e
e l re c u rso d e p ro te c c i n in te rp u e sto e s im -
p ro c e d e n te , p o rq u e n o e x iste a c c i n u o m i-
si n a lg u n a p o r p a rte d e su re p re se n ta d a , q u e
h a y a a fe c ta d o , n i a n e n g ra d o d e a m e n a za ,
lo s d e re c h o s y g a ra n ta s c o n stitu c io n a le s d e
la re c u rre n te , p o r lo q u e e l m ism o d e b e r se r
re c h a za d o e n to d a s su s p a rte s p o r c a re c e r d e
fu n d a m e n to s ju rd ic o s, c o n e x p re sa c o n d e n a
e n c o sta s.
E n e l p rim e r o tro s a c o m p a a la d o c u -
m e n ta c i n sig u ie n te :
1 . C o p ia d e c o n tra to d e tra b a jo c e le b ra d o
e n tre la e m p re sa re c u rre n te y u n o d e
su s tra b a ja d o re s p a ra q u e tra b a ja ra e n
e l c o n tra to N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 , d e n o m in a -
d o C o n stru c c i n d e 2 . 4 0 8 m ts. T n e l
D re n a je F a se I I y I I I E x te n si n N o rte
M in a S u r.
2 . C o p ia d e c o n tra to N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8 , d e -
n o m in a d o C o n stru c c i n d e 2 . 4 0 8 m ts.
T n e l D re n a je F a se I I y I I I E x te n si n N o r-
te M in a S u r, c e le b ra d o e n tre la e m p re sa
re c u rre n te y C o d e lc o N o rte .
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 52 52 52 52 52
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
3 . C o p ia d e c o n tra to N 4 5 0 0 6 1 1 0 1 1 d e -
n o m in a d o O b ra s d e I n fra e stru c tu ra d e
D re n a je F a se s I I y I I I , S iste m a d e D re n a je
M in a S u r, c e le b ra d o e n tre la e m p re sa
re c u rre n te y C o d e lc o N o rte .
4 . R e c la m o fo rm a l y o b je c io n e s d e le g a li-
d a d p re se n ta d a s p o r e l sin d ic a to d e la
e m p re sa c o n fe c h a 8 d e e n e ro d e 2 0 0 7 .
5 . I n fo rm e d e F isc a liza c i n N 1 4 4 , d e 1 6
d e e n e ro d e 2 0 0 7 , e m i t i d o p o r la
F isc a liza d o ra S a n d ra D e l C a stillo .
6 . R eso lu ci n d e m ejo r reso lv er N 0 0 1 /2 0 0 7 ,
d ictad a p o r la In sp ecci n P ro v in cial d el
T rab ajo E l Lo a-C alam a co n fech a 1 1 d e
en ero d e 2 0 0 7 .
7 . R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 d e 1 9 d e e n e ro
d e 2 0 0 7 d ic ta d a p o r la I n sp e c c i n P ro -
v in c ia l d e l T ra b a jo E l L o a -C a la m a , q u e
re su e lv e la o b je c i n d e le g a lid a d d e d u c i-
d a p o r e l sin d ic a to .
8 . R e c u rso d e re p o sic i n d e d u c id o c o n fe -
c h a 2 6 d e e n e ro d e 2 0 0 7 p o r e l S in d ic a -
to d e la e m p re sa re c u rre n te e n c o n tra d e
la R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 .
9 . I n fo rm e d e F isc a liza c i n N 2 3 9 , d e 3 0
d e e n e ro d e 2 0 0 7 , e m i t i d o p o r la
F isc a liza d o ra S a n d ra D e l C a stillo .
1 0 . R e so lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro
d e 2 0 0 7 , d ic ta d a p o r la I n sp e c c i n P ro -
v in c ia l d e l T ra b a jo E l L o a -C a la m a , q u e
re su e lv e e l re c u rso d e re p o sic i n d e d u c i-
d o p o r e l sin d ic a to .
1 1 . A cta d e b u en o s o ficio s d e 9 d e feb rero d e
2 0 0 7 , d o n d e co n sta la v o lu n tad d e la em -
p resa en o rd en a lo g rar u n acu erd o co n la
o rg an izaci n sin d ical, au n cu an d o se h ay a
d ictad o u n a o rd en d e n o in n o v ar en el
p ro ced im ien to d e n eg o ciaci n co lectiv a.
1 2 . E -m a il q u e c o n tie n e a c ta d e m e d ia c i n
d e 1 d e m a rzo d e 2 0 0 7 e n q u e la e m -
p re sa re c u rre n te y e l sin d ic a to d e c id e n
d e ja r sin e fe c to e l p ro c e d im ie n to d e n e -
g o c ia c i n c o le c tiv a re g la d a .
D e fo ja s 1 7 5 a 1 7 7 , ro la n d o c u m e n to s
a c o m p a a d o s p o r la re c u rre n te e n e sta se d e
ju risd ic c io n a l, e sto e s, c a rta d e S in d ic a to a la
re c u rre n te , d o n d e in fo rm a su d e c isi n d e n o
se g u ir n e g o c ia n d o c o le c tiv a m e n te y , c a rta
d e l S in d ic a to a la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo d e
C a la m a , d o n d e se in fo rm a d e l d e sistim ie n to
a n te rio r.
A fo ja s 1 7 3 ro la d e c re to d e a u to s e n
re la c i n .
A fo ja s 1 8 0 la c a u sa q u e d e n a c u e rd o .
Con lo relacionado y considerando:
Primero: Q u e , p o r I n g e n ie ra y C o n stru c -
c io n e s M s E rr zu riz S . A . , g iro d e su d e n o m i-
n a c i n , se h a d e d u c id o re c u rso d e p ro te c c i n
e n c o n tra d e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo d e
C a la m a , re p re se n ta d a p a ra e sto s e fe c to s p o r
su I n sp e c to r P ro v in c ia l T itu la r d o n A le ja n d ro
C a ld e r n M e ln y /o p o r su I n sp e c to ra P ro v in -
c ia l S u b ro g a n te , d o a E ste r S a lv a tie rra A lv a re z
p a ra q u e se d e c la re q u e la R e so lu c i n N 0 4 -
2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 e s ile g a l y
a rb itra ria , p o rq u e c a re c a d e fa c u lta d e s p a ra
p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la so lic itu d d e
re c o n sid e ra c i n o re p o sic i n p re se n ta d a p o r
la C o m isi n N e g o c ia d o ra , to d a v e z q u e la le y
e sta b le c e u n p ro c e d im ie n to re g la d o p a ra e l
p ro c e so d e la n e g o c ia c i n c o le c tiv a , e l q u e
c o n sid e ra , e n tre o tro s a sp e c to s, la fo rm a e n
q u e d e b e n re so lv e rse la s o b je c io n e s d e le g a li-
d a d q u e se p re se n ta n a l p ro y e c to d e c o n tra to
c o le c tiv o p o r p a rte d e l e m p le a d o r.
Segundo: Q u e so n h e c h o s n o d isc u tid o s:
a ) Q u e e l 2 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 6 e l S in d ic a -
to d e T rab ajad o res d e la em p resa M s E rrzu riz
S . A . , re p re se n ta d o p o r su D ire c tiv a , p re se n t
a la e m p re sa re c u rre n te u n P ro y e c to d e C o n -
tra to C o le c tiv o , e n tre g a n d o c o p ia d e d ic h a
p re se n ta c i n a la I n sp e c c i n P ro v in c ia l d e l
T ra b a jo d e E l L o a -C a la m a , e l d a 2 2 d e d i-
c ie m b re d e 2 0 0 6 ; b ) E l 3 d e e n e ro d e 2 0 0 7 ,
la e m p re sa d e n tro d e l p la zo e sta b le c id o e n e l
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 53 53 53 53 53
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
a rtc u lo 3 2 0 d e l C d ig o L a b o ra l e n tre g su
re sp u e sta a l P ro y e c to d e C o n tra to C o le c ti-
v o . E n e lla o b se rv a e l P ro y e c to d e C o n tra to
C o le c tiv o , se a la n d o q u e la n e g o c ia c i n c o -
le c tiv a se ra im p ro c e d e n te , d a d o q u e se tra -
ta d e tra b a ja d o re s p o r o b ra , lo s c u a le s se
e n c o n tra ra n im p e d id o s d e n e g o c ia r c o le c ti-
v a m e n te d e a c u e rd o a lo d isp u e sto e n e l
a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l ra m o y
a d e m s, p o rq u e lo s c o n tra to s d e tra b a jo d e
lo s d e p e n d ie n te s in v o lu c ra d o s e n e l p ro c e d i-
m ie n to d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a se e n c u e n -
tra n su je to s a l c o n tra to p o r e lla c e le b ra d o e l
1 5 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5 c o n C o d e lc o N o rte
D i v i si n C h u q u i c a m a t a , N 4 5 0 0 6 0 8 7 8 8
d e n o m in a d o C o n stru c c io n e s d e 2 . 4 0 8 m e -
tro s T n e l D re n a je F a se I I y I I I E x te n si n
N o rte M in a S u r, q u e e sta b le c e u n a d u ra c i n
d e 5 4 0 d a s, q u e te rm in a ra e l m e s d e ju n io
d e 2 0 0 7 , p o r lo q u e , d e c o n fo rm id a d c o n lo
p re c e p tu a d o e n lo s a rtc u lo s 3 0 3 y 3 4 7 d e l
c ita d o C d ig o , lo s c o n tra to s c o le c tiv o s n o
p u e d e n te n e r u n a d u ra c i n su p e rio r a d o s
a o s. E n su b sid io , la e m p re sa c o n te sta e l
a lu d id o p ro y e c to y a c o m p a a a d e m s e l c o n -
tra to c iv il m e n c io n a d o ; c ) E l 8 d e e n e ro d e
2 0 0 7 , la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a -
to e n u so d e la fa c u lta d e sta b le c id a e n e l
a rtc u lo 3 3 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo d e d u jo
re sp e c to d e la o b se rv a c i n d e la e m p re sa ,
o b je c i n d e le g a lid a d se a la n d o q u e se e sta -
ra h a c ie n d o m a l u so d e lo d isp u e sto e n lo s
a rtc u lo s 1 5 9 N 5 y 3 0 5 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo y q u e ta m p o c o a c o m p a la d o c u -
m e n ta c i n e x ig id a p o r e l a rtc u lo 3 2 9 d e l
m ism o te x to le g a l; d ) E l 1 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 la I n sp e c c i n P ro v in c ia l d e l T ra b a jo
d e te rm in p re v io a re so lv e r, u n a fisc a liza -
c i n , a fin d e d e te rm in a r la p e rm a n e n c ia
e fe c tiv a e n la o b ra , la n a tu ra le za y te rm in a -
c i n d e la re la c i n c o n tra c tu a l y c o n sid e ra n -
d o lo s a n te c e d e n te s c o n sta ta d o s, c o n fe c h a
1 9 d e e n e ro d e 2 0 0 7 , la a u to rid a d re c u rrid a
d ic t la R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 m e d ia n te la
c u a l re c h a za la o b je c i n d e le g a lid a d d e d u c i-
d a p o r la C o m isi n N e g o c ia d o ra , p o r c a re c e r
d e d e re c h o a n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te , p o r
p a rte d e to d o s lo s tra b a ja d o re s in v o lu c ra d o s
e n la n e g o c ia c i n , d e c o n fo rm id a d a l a rtc u lo
3 0 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , d e te rm in a n d o
im p ro c e d e n te re so lv e r re sp e c to d e la s d e -
m s o b je c io n e s d e le g a lid a d d e d u c id a s sie n -
d o n o tific a d a s d e e lla e l 2 2 d e e n e ro d e
2 0 0 7 ; e ) E l 2 6 d e e n e ro d e 2 0 0 7 la C o m isi n
N e g o c ia d o ra d e l S in d ic a to p re se n t , re c u rso
d e re p o sic i n e n c o n tra d e la R e so lu c i n
N 0 2 /2 0 0 7 , a n te la c u a l la re c u rrid a d e te rm i-
n re a liza r u n n u e v o p ro c e d im ie n to d e fisc a li-
za c i n y c o n su m rito ; f) E l 2 d e fe b re ro d e
2 0 0 7 , d ic t la R e so lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 q u e
a c o g e e l re c u rso d e re p o sic i n y d e ja sin
e fe c to la R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 , a c o g ie n d o
p o r ta n to , la o b se rv a c i n d e le g a lid a d d e d u -
c id a p o r e l sin d ic a to e n c o n tra d e la o b se rv a -
c i n d e le g a lid a d d e d u c id a p o r la e m p re sa
re c u rre n te , e n c u a n to a q u e a lo s tra b a ja d o -
re s d e l S in d ic a to d e T ra b a ja d o re s d e la e m -
p re s a I n g e n i e r a y C o n s t ru c c i o n e s M s
E rr zu riz S . A . , n o le e s a p lic a b le lo d isp u e sto
e n e l a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l T ra b a -
jo , d e c la ra n d o p ro c e d e n te su d e re c h o a n e -
g o c ia r c o le c tiv a m e n te .
Tercero: Q u e la re c u rre n te so stie n e q u e
a l a c o g e r la re p o sic i n p re se n ta d a p o r la
C o m isi n N e g o c ia d o ra d e lo s tra b a ja d o re s d e
la c u a l n o se tu v o c o n o c im ie n to p re v io , la
m ism a a u to rid a d a d m in istra tiv a d ic t la R e so -
lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 ,
q u e d e j sin e fe c to la a n te rio r, N 0 2 /2 0 0 7
d e 1 9 d e e n e ro d e ig u a l a o , p o r c u a n to
re su e lto e l re c la m o , n o c a b e n in g n tip o d e
re c u rso a d m in istra tiv o , p o rq u e e l a rtc u lo 3 3 1
n o lo h a e sta b le c id o d e fo rm a e x p re sa p o r lo
q u e se h a in c u rrid o p o r la I n sp e c c i n d e l
T ra b a jo d e C a la m a e n u n a v io la c i n a l a rtc u -
lo 1 9 d e la C o n stitu c i n P o ltic a d e la R e p -
b lic a e n su s n u m e ra n d o s 3 in c iso c u a rto y
2 4 , to d a v e z q u e se h a a trib u id o e n e l c o n te -
n id o d e su re so lu c i n d e c a r c te r a d m in istra -
tiv o , e n p rim e r t rm in o , fa c u lta d e s ju risd ic -
c io n a le s la s q u e c o rre sp o n d e n e x c lu siv a m e n te
a lo s trib u n a le s d e ju stic ia , a l e m itir p ro n u n -
c ia m ie n to ta n to so b re lo s c o n tra to s d e n a tu -
ra le za c iv il q u e su re p re se n ta d a h a su sc rito
c o n C o d e lc o N o rte c o m o lo s d e lo s tra b a ja -
d o re s d e la e m p re sa e in te rp re ta r a l m ism o
tie m p o , n o rm a s le g a le s y d e c id ir a su n to s n o
c o n tro v e rtid o s e n tre la e m p re sa y lo s tra b a -
ja d o re s d e la m ism a , e x c e d i n d o se n o to ria -
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 54 54 54 54 54
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
m e n te e n e l e je rc ic io d e la s fa c u lta d e s q u e la
le y le h a e n c o m e n d a d o , a sim ism o h a v u ln e -
ra d o su d e re c h o d e p ro p ie d a d , a l e sta b le c e r
la o b lig a c i n d e n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te se
d e riv a ra n in c a lc u la b le s p e rju ic io s e n su p a -
trim o n io o e n lo s b ie n e s d e su e x c lu siv o
d o m in io , p u e s u n in c u m p lim ie n to o re tra so
e n la e je c u c i n d e la s o b ra s, a n te u n a p ro b a -
b le h u e lg a d e n tro d e l p ro c e so d e n e g o c ia -
c i n c o le c tiv a , le sig n ific a ra la p o sib ilid a d
d e q u e se le h ic ie ra e fe c tiv a la c u a n tio sa
g a ra n ta o fre c id a , e n tre o tra s c o n se c u e n c ia s
q u e p o d ra n d e riv a rse d e l in d ic a d o re ta rd o .
Cuarto: Q u e p o r su p a rte la I n sp e c c i n
P ro v in c ia l d e l T ra b a jo re c u rrid a so stie n e a l
re sp e c to q u e e n m a te ria la b o ra l tie n e p le n a
a p lic a c i n e l p rin c ip io d e la p rim a c a d e la
re a lid a d c o n sa g ra d o e n n u m e ro sa s d isp o si-
c io n e s d e l C d ig o d e l T ra b a jo , c ita n d o s lo a
m o d o d e e je m p lo lo s a rtc u lo s 7 y 8 d e l
m ism o te x to le g a l, d e ta l fo rm a q u e se c o n s-
ta t e n la fisc a liza c i n re a liza d a q u e e fe c ti-
v a m e n te lo s tra b a ja d o re s n o se e n c o n tra b a n
c o n tra ta d o s p o r u n a o b ra o fa e n a d e te rm in a -
d a , y p o r lo ta n to , n o se e n c u e n tra n e n
a lg u n o d e lo s c a so s q u e se a la e l a rtc u lo
3 0 5 d e d ic h o C d ig o . A le g a la a u se n c ia d e
ile g a lid a d y a rb itra rie d a d , p o r c u a n to m e -
d ia n te lo s su c e siv o s p ro c e d im ie n to s d e fis-
c a liza c i n re a liza d o s h a d ic ta d o c o n fo rm e a
d e re c h o la R e so lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 , a c tu a n -
d o d e a c u e rd o a su s fa c u lta d e s y c o n fo rm e a
la s n o rm a s a d m in istra tiv a s q u e , c o m o rg a -
n o d e A d m in istra c i n d e l E sta d o d e b e su je -
c i n , a s c o m o la s n o rm a s le g a le s q u e rig e n
e sp e c fic a m e n te e se S e rv ic io . A l e fe c to , c ita
lo s a rtc u lo s 4 7 6 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ;
5 , 2 0 y 2 3 d e l D . F . L . N 2 d e 1 9 6 7 d e l
M in iste rio d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l, L e y
O rg n ic a d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo ; a rtc u -
lo 1 0 d e la L e y N 1 8 . 5 7 5 , O rg n ic a C o n sti-
tu c io n a l d e B a se s G e n e ra le s d e la A d m in is-
tra c i n d e l E sta d o , q u e re c o n o c e la im p u g -
n a b ilid a d d e lo s a c to s d e la a d m in istra c i n ,
a l se a la r: L o s a c to s a d m in istra tiv o s se r n
im p u g n a b le s m e d ia n te lo s re c u rso s q u e e s-
ta b le zc a la le y . S e p o d r sie m p re in te rp o -
n e r e l d e re p o sic i n a n te e l m ism o rg a n o
d e l q u e h u b ie re e m a n a d o e l a c to re sp e c tiv o
y , c u a n d o p ro c e d a , e l re c u rso je r rq u ic o ,
a n te e l su p e rio r c o rre sp o n d ie n te , sin p e rju i-
c io d e la s a c c io n e s ju risd ic c io n a le s a q u e
h a y a lu g a r; p rin c ip io q u e a d e m s se e n c u e n -
tra e sta b le c id o e n e l a rtc u lo 1 5 d e la L e y
N 1 9 . 8 8 0 d e b a se d e lo s P ro c e d im ie n to s
A d m in istra tiv o s. S o stie n e , q u e e n c o n se c u e n -
c ia , te n ie n d o p re se n te e l p rin c ip io d e la p ri-
m a c a d e la re a lid a d y sin p e rju ic io d e lo s
re c u rso s le g a le s c o rre sp o n d ie n te s, se h a e s-
ta b le c id o p e re n to ria m e n te q u e sie m p re re -
su lta p ro c e d e n te e l re c u rso d e re p o sic i n ,
p o r lo q u e e stim a q u e e se S e rv ic io h a a c tu a -
d o e n u so d e su s fa c u lta d e s le g a le s y c o n
a b so lu to a p e g o a la s d isp o sic io n e s le g a le s
q u e lo rig e n c o m o rg a n o in te g ra n te d e la
A d m in istra c i n d e l E sta d o . A g re g a q u e n o
se h a n v u ln e ra d o g a ra n ta s c o n stitu c io n a le s
y h a c e p re se n te q u e a u n q u e la re c u rre n te
so lic it o rd e n d e n o in n o v a r la q u e le fu e
c o n c e d id a p o r e ste T rib u n a l d e A lza d a , la
e m p re sa c o n tin u so ste n ie n d o d e fo rm a v o -
lu n ta ria u n a se rie d e re u n io n e s d e m e d ia c i n
c o n la o rg a n iza c i n sin d ic a l, m a n ife sta n d o
e n d ic h a s re u n io n e s u n a v o lu n ta d in e q u v o -
c a e n o rd e n a n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te c o n
lo s tra b a ja d o re s d e la e m p re sa , p ro d u c to d e
lo c u a l la s p a rte s lo g ra ro n u n a c u e rd o q u e
p la sm a ro n e n u n c o n tra to c o le c tiv o d e tra b a -
jo , y su sc rib ie ro n u n a c ta d e m e d ia c i n c o n
fe c h a 1 d e m a rzo d e 2 0 0 7 , d e c id ie ro n d e ja r
sin e fe c to e l p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n
c o le c tiv a re g la d a , p o r lo q u e e stim a q u e n o
c a b e sin o c o n c lu ir q u e la re c u rre n te n o h a
su frid o , n i su fri c o n c u lc a c i n a lg u n a a su s
g a ra n ta s c o n stitu c io n a le s c o m o c o n se c u e n -
c ia d e la d e te rm in a c i n p o r p a rte d e e se
S e rv ic io d e q u e a lo s tra b a ja d o re s d e la
e m p re sa n o se le s a p lic a b a e l N 1 d e l a rtc u -
lo 3 0 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , p u e s e n c a so
d e h a b e r su frid o a lg u n a a fe c ta c i n , sim p le -
m e n te n o h a b ra a c e p ta d o n e g o c ia r c o le c ti-
v a m e n te b a jo n in g u n a m o d a lid a d y m e n o s
h a b ra o p ta d o d e ja r sin e fe c to , e l p ro c e d i-
m ie n to d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a re g la d o q u e
se d e sa rro lla b a e n la e m p re sa . P o r lo e x -
p u e sto , c o n sid e ra q u e n o c a b e sin o c o n c lu ir
q u e e l re c u rso d e p ro te c c i n e s im p ro c e d e n -
te p o rq u e n o e x iste a c c i n u o m isi n a lg u n a
p o r p a rte d e su re p re se n ta d a , q u e h a y a a fe c -
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 55 55 55 55 55
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
ta d o , n i a n e n g ra d o d e a m e n a za , lo s d e re -
c h o s y g a ra n ta s c o n stitu c io n a le s d e la re c u -
rre n te , p o r lo q u e p id e e l re c h a zo d e l m ism o
c o n e x p re sa c o n d e n a c i n e n c o sta s.
Quinto: Q u e e l C d ig o d e l T ra b a jo e n e l
L ib ro I V d e fin e la n e g o c ia c i n c o le c tiv a se a -
la n d o q u e es el procedimiento a travs del
cual uno o ms empleadores se relacionan
con una o ms organizaciones sindicales o
con trabajadores que se unan para tal efecto,
o con unos y otros, con el objeto de estable-
cer condiciones comunes de trabajo y de
remuneraciones por un tiempo determinado,
de acuerdo con las normas contenidas en los
artculos siguientes.
E n e l c a p tu lo I e sta b le c e n o rm a s g e n e ra -
le s so b re la m a te ria y e l C a p tu lo I I re g la m e n -
ta la P re se n ta c i n y T ra m ita c i n d e l P ro y e c to
d e C o n tra to C o le c tiv o .
Sexto: Q u e , e n c o n se c u e n c ia , d e lo a n te -
rio rm e n te e x p u e sto p o r la s p a rte s, flu y e q u e
la p re se n ta c i n y tra m ita c i n d e l P ro y e c to d e
C o n tra to C o le c tiv o q u e n o s o c u p a e sta b a su -
je to a la s n o rm a s p ro c e sa le s p re v ista s p a ra la
n e g o c ia c i n c o le c tiv a re g la d a , p o r lo ta n to ,
e n la e sp e c ie , d e a c u e rd o a lo s a n te c e d e n te s
re fe rid o s e n e l m o tiv o se g u n d o , d e b a a p lic a r-
se e n su in te g rid a d e l a rtc u lo 3 3 1 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo , e sto e s, q u e la I n sp e c c i n d e l
T ra b a jo re c u rrid a , p o r u n a p a rte , d e b i h a b e r
re su e lto d e n tro d e l p la zo fa ta l d e c in c o d a s
h b ile s c o n ta d o s d e sd e q u e fu e re c ib id a la
re c la m a c i n p re se n ta d a e l 8 d e e n e ro d e 2 0 0 7
p o r la C o m isi n N e g o c ia d o ra d e lo s tra b a ja -
d o re s a la s o b se rv a c io n e s fo rm u la d a s p o r la
e m p re sa , lo q u e h izo e l 1 9 d e e n e ro d e 2 0 0 7
c o n la d ic ta c i n d e la R e so lu c i n N 0 2 /2 0 0 7 ,
y p o r o tro la d o , d e j sin e fe c to u n a re so lu c i n
le g a lm e n te d ic ta d a , a l a c o g e r u n re c u rso d e
re p o sic i n im p ro c e d e n te e n la e sp e c ie , to d a
v e z q u e e l p re c e p to le g a l c ita d o n o lo c o n -
te m p la , p o rq u e tra t n d o se d e u n p ro c e d im ie n -
to re g la d o , s lo c o rre sp o n d e a p lic a r e l p ro c e -
d im ie n to e sp e c ia l c o n te m p la d o e n e l L ib ro I V
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , p o r e l p rin c ip io d e la
e sp e c ific id a d q u e c o n sa g ra n lo s a rtc u lo s 4
d e l C d ig o C iv il y 3 d e l C d ig o d e P ro c e d i-
m ie n to C iv il, se a la e ste ltim o , q u e se apli-
car el procedimiento ordinario en todas las
gestiones, trmites y actuaciones que no es-
tn sometidos a una regla especial diversa,
cualquiera que sea su naturaleza, a p lic a b le e n
la e sp e c ie , d e c o n fo rm id a d a lo d isp u e sto e n
e l a rtc u lo 4 2 6 d e l C d ig o d e l ra m o .
Septimo: Q u e a s la s c o sa s, si b ie n e s
e fe c tiv o q u e la re c u rrid a e st fa c u lta d a p a ra
e fe c tu a r p ro c e d im ie n to s d e fisc a liza c i n d e
a c u e rd o a la L e y O rg n ic a d e la D ire c c i n d e l
T ra b a jo , D . F . L . N 2 d e 1 9 6 7 d e l M in iste rio
d e l T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l, lo c o n tro v e rti-
d o e n e l c a so su b ju d ic e , e s q u e se a v o c a
re so lv e r e l rg a n o a d m in istra tiv o , sin fa c u lta -
d e s p a ra h a c e rlo y c o m o si fu e se u n trib u n a l,
d e c id e so b re c u e stio n e s q u e so n d e la e x c lu -
siv a c o m p e te n c ia d e lo s trib u n a le s d e ju sti-
c ia , in te rp re ta n d o c o n tra to s, in v o c a n d o e l p rin -
c ip io d e la p rim a c a d e la re a lid a d , n o a p lic a -
b le , p o r c ie rto , e n la e sp e c ie , p e se a la re ite -
ra d a ju risp ru d e n c ia d e la E x c m a . C o rte S u p re -
m a , e n e l se n tid o d e q u e e llo le e st p ro h ib id o
y , a d e m s, a c o g e u n re c u rso n o c o n te m p la d o
e n u n p ro c e d im ie n to re g la d o o e sp e c ia l y
d ic t u n a n u e v a re so lu c i n , la N 0 4 /2 0 0 7 a
to d a s lu c e s im p ro c e d e n te , lo q u e h a c e q u e e l
re c u rso d e p ro te c c i n in te rp u e sto d e b a se r
n e c e sa ria m e n te a c o g id o , p o r c u a n to e l a c to
im p u g n a d o e s ile g a l y a rb itra rio , p o rq u e c o n -
tra ra , a sim ism o , e l b u e n se n tid o e le m e n ta l a l
in frin g ir lo s a rtc u lo s 6 y 7 d e la C o n stitu -
c i n P o ltic a d e la R e p b lic a , 4 2 0 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo y c o n c u lc a r la s g a ra n ta s c o n sti-
tu c io n a le s in v o c a d a s p o r e l re c u rre n te , e sto
e s, la s c o n te m p la d a s e n e l a rtc u lo 1 9 in c i-
so 3 d e lo s N s. 4 y 2 4 d e la C a rta F u n d a -
m e n ta l, sin p e rju ic io d e q u e e l S in d ic a to se
h a y a d e sistid o d e se g u ir n e g o c ia n d o c o le c ti-
v a m e n te , c o m o se le e a fo ja s 1 7 5 .
Octavo: Q u e , c a b e a g re g a r q u e la re c u -
rre n te , d e a c u e rd o c o n lo d isp u e sto e n e l a r-
tc u lo 3 1 4 d e l C d ig o d e l T ra b a jo la fa c u lta
p a ra q u e e n c u a lq u ie r m o m e n to , sin re stric -
c i n d e n in g u n a e sp e c ie y sin p e rju ic io d e l
p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a re g la -
d o , p u e d e in ic ia r c o n v e rsa c io n e s d ire c ta s y sin
su je c i n a n o rm a s d e p ro c e d im ie n to p a ra c o n -
JURIS PRUDENCI A JUDI CI AL 56 56 56 56 56
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
v e n ir e n c o n d ic io n e s c o m u n e s d e tra b a jo y
re m u n e ra c io n e s, p o r u n tie m p o d e te rm in a d o .
P o r e sta s c o n sid e ra c io n e s, c ita s le g a le s
in v o c a d a s y lo d isp u e sto , a d e m s, e n lo s
a rtc u lo s 1 9 N 3 in c iso 4 y 2 4 y 2 0 d e la
C o n stitu c i n P o ltic a d e la R e p b lic a y A u to
A c o rd a d o d e la C o rte S u p re m a so b re T ra m i-
ta c i n y F a llo d e l R e c u rso d e P ro te c c i n d e
G a ra n ta s C o n stitu c io n a le s, se acoge, c o n c o s-
ta s, e l in te rp u e sto a fo ja s 4 9 p o r Ingeniera y
Construcciones Ms Errzuriz S.A. e n c o n tra
d e la Inspeccin Provincial del Trabajo de El
Loa-Calama c o m o rg a n o d e sc o n c e n tra d o d e
la D ire c c i n d e l T ra b a jo , se rv ic io p b lic o e n -
c a rg a d o d e la fisc a liza c i n d e la le g isla c i n
la b o ra l, re p re se n ta d a p a ra e sto s e fe c to s p o r
su I n sp e c to r P ro v in c ia l T itu la r d o n A le ja n d ro
C a ld e r n M e ln y /o p o r su I n sp e c to ra P ro v in -
c ia l S u b ro g a n te , d o a E ste r S a lv a tie rra A lv a re z
y , e n c o n se c u e n c ia , se d e ja sin e fe c to la
R e so lu c i n N 0 4 /2 0 0 7 d e 2 d e fe b re ro d e
ig u a l a o .
R e g stre se , c o m u n q u e se y a rc h v e se e n
su o p o rtu n id a d .
R e d a c t la M in istro T itu la r d o a M a rta
C a rra sc o A re lla n o .
R o l 1 3 4 -2 0 0 7 .
Marta Donaire Matamoros
Abogado
Unidad de Coordinacin y Defensa J udicial
Divisin J urdica
DEL DIARIO OFICIAL 57 57 57 57 57
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
DEL DIARIO OFICIAL
22 Agosto
B a n c o C e n tra l d e C h ile . T a sa d e I n te r s P ro m e d io q u in c e n a l d e c a p ta c i n p a ra o p e ra -
c io n e s re a ju sta b le s e n tre 9 0 y 3 6 5 d a s.
23 Agosto
R e so lu c i n N 5 . 1 7 7 e x e n ta , d e 2 5 . 0 6 . 0 7 , d e l M in iste rio d e E d u c a c i n . E sta b le c e
c a le n d a riza c i n d e l p ro c e so d e e v a lu a c i n d o c e n te p a ra e l a o 2 0 0 7 e id e n tific a
c o m u n a s y n iv e le s q u e se r n e v a lu a d o s d u ra n te e l p re se n te a o .
R e so lu c i n N 4 . 5 8 1 e x e n ta , d e 2 5 . 0 7 . 0 7 , d e l S e rv ic io N a c io n a l d e C a p a c ita c i n y
E m p le o . D e le g a fa c u lta d e s q u e in d ic a e n e l J e fe d e l D e p a rta m e n to d e C a p a c ita c i n
e n E m p re sa s.
28 Agosto
D e c re to N 6 9 , d e 2 8 . 0 2 . 0 7 , d e la S u b se c re ta ra d e S a lu d P b lic a . M o d ific a D e c re to
N 4 4 , d e 2 0 0 7 , q u e a p ru e b a G a ra n ta s E x p lc ita s e n S a lu d y re e m p la za A n e x o .
29 Agosto
L e y N 2 0 . 2 1 2 . M o d ific a la s L e y e s N 1 9 . 5 5 3 , N 1 9 . 8 8 2 , y o tro s c u e rp o s le g a le s,
c o n e l o b je to d e in c e n tiv a r e l d e se m p e o d e fu n c io n a rio s p b lic o s (publicada en esta
edicin del Boletn Oficial).
D e c re to N 1 1 6 , d e 1 2 . 0 2 . 0 7 , d e l M in iste rio d e E d u c a c i n . M o d ific a D e c re to
N 1 7 3 , d e 2 0 0 4 , q u e C re a B e c a s d e C a p a c ita c i n M o n ito re s A y u d a n te s d e P ro fe so -
re s d e P rim e r A o d e E n se a n za B sic a d e E sta b le c im ie n to s E d u c a c io n a le s A d sc rito s
a l " P ro g ra m a d e E d u c a c i n B sic a " , m o d ific a d o p o r D e c re to s S u p re m o s d e E d u c a -
c i n N s. 0 0 1 3 0 , d e 2 0 0 5 ; 1 2 8 y 0 0 3 5 d e 2 0 0 6 , m o d ific a d o p o r D e c re to s N s. 1 3 0
d e 2 0 0 5 y 3 5 d e 2 0 0 6 , e n e l se n tid o q u e in d ic a .
D ecreto N 1 1 7 , d e 1 2 . 0 2 . 0 7 , d el M in isterio d e E d u caci n . M o d ifica D ecreto N 3 1 1 , d e
2 0 0 2 , q u e reg lam en ta P ro g ram a d e E d u caci n B sica, m o d ificad o p o r D ecreto s S u p re-
m o s d e E d u caci n N s. 0 0 3 6 , d e 2 0 0 4 ; 0 0 1 2 8 , d e 2 0 0 5 y 0 0 3 2 d e 2 0 0 6 , m o d ificad o
p o r D ecreto s N s. 3 6 d e 2 0 0 4 ; 1 2 8 d e 2 0 0 5 y 3 2 d e 2 0 0 6 , en el sen tid o q u e in d ica.
D e c re to N 5 1 , d e 3 0 . 0 6 . 0 7 , d e la S u b se c re ta ra d e R e d e s A siste n c ia le s. R e g la m e n -
ta P ro g ra m a d e C a p a c ita c i n y P e rfe c c io n a m ie n to d e fu n c io n a rio s q u e se d e se m p e -
a n e n A te n c i n P rim a ria d e S a lu d .
DEL DIARIO OFICIAL 58 58 58 58 58
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
31 Agosto
L e y N 2 0 . 2 0 7 . E sta b le c e q u e la p re sc rip c i n e n d e lito s se x u a le s c o n tra m e n o re s, se
c o m p u ta r d e sd e e l d a e n q u e sto s a lc a n c e n la m a y o ra d e e d a d .
3 Septiembre
D e c re to N 1 . 0 5 0 , d e 6 . 0 8 . 0 7 , d e l M in iste rio d e H a c ie n d a . F ija fe c h a d e p a g o d e l
ltim o c u a trim e stre d e l a o 2 0 0 7 p a ra e l p e rso n a l d e l S e c to r P b lic o .
5 Septiembre
L e y N 2 0 . 2 1 1 . S u stitu y e e l a rtc u lo 5 2 6 d e l C d ig o O rg n ic o d e T rib u n a le s, e n lo
c o n c e rn ie n te a l e je rc ic io d e la p ro fe si n d e a b o g a d o .
6 Septiembre
B a n c o C e n tra l d e C h ile . T a sa d e I n te r s P ro m e d io m e n su a l y q u in c e n a l d e c a p ta c i n
p a ra o p e ra c io n e s re a ju sta b le s e n tre 9 0 y 3 6 5 d a s.
B a n c o C e n tra l d e C h ile . F ija v a lo r d e la U n id a d d e F o m e n to , d e l I n d ic e V a lo r P ro m e -
d io y C a n a sta R e fe re n c ia l d e M o n e d a s, p a ra lo s d a s c o m p re n d id o s e n tre e l 1 0 d e
se p tie m b re d e 2 0 0 7 y 9 d e o c tu b re d e 2 0 0 7 .
10 Septiembre
L e y N 2 0 . 2 1 3 . C o n c e d e in c e n tiv o v in c u la d o a la e v a lu a c i n in te g ra l d e la c a lid a d d e
la E d u c a c i n P a rv u la ria y o tro s b e n e fic io s p a ra e l p e rso n a l d e la J u n ta N a c io n a l d e
J a rd in e s I n fa n tile s.
11 Septiembre
S u p e rin te n d e n c ia d e B a n c o s e I n stitu c io n e s F in a n c ie ra s. C e rtific a d o n m e ro 9 /2 0 0 7 .
D e te rm in a in te r s c o rrie n te p o r e l la p so q u e in d ic a .
D e c re to N 5 0 , d e 1 7 . 0 8 . 0 7 , d e la S u b se c re ta ra d e P re v isi n S o c ia l. A p ru e b a R e g la -
m e n to p a ra la a p lic a c i n d e l a rtc u lo 1 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo (publicado en esta
edicin del Boletn Oficial).
DEL DIARIO OFICIAL 59 59 59 59 59
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
13 Septiembre
R e so lu c i n N 9 1 4 e x e n ta , d e 3 . 0 9 . 0 7 , d e la S u b se c re ta ra d e R e d e s A siste n c ia le s. F ija
c u p o m x im o d e fu n c io n a rio s c o n d e re c h o a p e rc ib ir e l b o n o e x tra o rd in a rio d e la L e y
N 1 9 . 5 3 6 e n lo s S e rv ic io s d e S a lu d y e sta b le c im ie n to s e x p e rim e n ta le s q u e se a la .
14 Septiembre
L e y N 2 0 . 2 2 0 . P e rfe c c io n a e l m a rc o le g a l v ig e n te c o n e l o b je to d e re sg u a rd a r la
se g u rid a d d e l su m in istro a lo s c lie n te s re g u la d o s y la su fic ie n c ia d e lo s siste m a s
e l c tric o s.
L e y N 2 0 . 2 1 5 . M o d ific a n o rm a s re la tiv a s a lo s tra b a ja d o re s d e p e n d ie n te s d e l c o -
m e rc io e n lo s p e ro d o s d e F ie sta s P a tria s, N a v id a d y o tra s fe stiv id a d e s (publicada en
esta edicin del Boletn Oficial).
D e c re to N 5 3 , d e 3 . 0 9 . 0 7 , d e la S u b se c re ta ra d e P re v isi n S o c ia l. A p ru e b a e l R e -
g la m e n to p a ra la a p lic a c i n d e la s L e y e s N s. 1 8 . 0 2 0 y 1 8 . 6 1 1 , q u e re g u la n e l S u b -
sid io F a m ilia r (publicado en esta edicin del Boletn Oficial).
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 60 60 60 60 60
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
INDICE TEMATICO
DICTAMENES DE LA DIRECCION
DEL TRABAJO
DEPARTAMENTO J URIDICO
M T RI NUM RO F H P GI N
A so c ia c io n e s d e F u n c io n a rio s. R e g istro a c ta s e n so p o rte
e le c tr n ic o . P ro c e d e n c ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 3 5 5 /0 7 3 3 0 . 0 8 . 0 7 7 5
B o n ific a c i n p o r re tiro L e y N 2 0 . 1 5 8 . M o n to . D e te rm i-
n a c i n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 5 /0 7 6 7 . 0 9 . 0 7 8 1
B o n ific a c i n p o r re tiro L e y N 2 0 . 1 5 8 . R e q u isito s. . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 5 /0 7 6 7 . 0 9 . 0 7 8 1
B o n ific a c i n p o r re tiro L e y N 2 0 . 1 5 8 . T rm in o c o n tra -
to . O p o rtu n id a d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 5 /0 7 6 7 . 0 9 . 0 7 8 1
B o n ific a c i n p o r re tiro L e y N 2 0 . 1 5 8 . M o n to . D e te rm i-
n a c i n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 7 /0 7 8 7 . 0 9 . 0 7 8 6
B o n ific a c i n p o r re tiro L e y N 2 0 . 1 5 8 . T ra n sm isi n h e re -
d e ro s. P ro c e d e n c ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 7 /0 7 8 7 . 0 9 . 0 7 8 6
D e sc a n so c o m p e n sa to rio . F e ria d o 1 7 . 0 9 . 2 0 0 7 . P ro c e -
d e n c ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
D e sc a n so c o m p e n sa to rio . T ra b a ja d o re s e m b a rc a d o s o
g e n te d e m a r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 6 8 7 /0 8 1 1 1 . 0 9 . 0 7 9 3
D e sc a n so se m a n a l. F e ria d o 1 7 . 0 9 . 2 0 0 7 . P ro c e d e n c ia . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
E m p re sa d e se rv ic io s tra n sito rio s. T ra b a ja d o re s tra n si-
to rio s. C e si n u su a ria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 2 6 8 /0 7 0 2 7 . 0 8 . 0 7 6 8
E sta tu to d e S a lu d . F u n c io n e s. C o m p a tib ilid a d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 6 /0 7 7 7 . 0 9 . 0 7 8 4
E sta tu to d e S a lu d . R e m u n e ra c io n e s. A c tu a liza c i n . . . . . . . . . . . . . 3 . 6 8 9 /0 8 3 1 2 . 0 9 . 0 7 9 8
E sta tu to D o c e n te . C o m isio n e s c a lific a d o ra s d e c o n c u r-
so s. I n te g ra c i n . C o le g io d e p ro fe so re s. P ro c e d e n c ia . . . . . 3 . 6 2 1 /0 8 0 1 0 . 0 9 . 0 7 9 1
E sta tu to D o c e n te . C o rp o ra c io n e s M u n ic ip a le s. P ro c e so
d e e v a lu a c i n . E x im ic i n . P ro c e d e n c ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 3 5 3 /0 7 1 3 0 . 0 8 . 0 7 7 0
E sta tu to D o c e n te . S e c to r p a rtic u la r. P la zo p a ra a v iso
A rt. 8 7 . F u e ro m a te rn a l. E fe c to s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 3 5 4 /0 7 2 3 0 . 0 8 . 0 7 7 2
F e ria d o o b lig a to rio . 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m b re , 2 5 d e
d ic ie m b re y 1 d e e n e ro . D e p e n d ie n te s d e l C o m e rc io .
A p lic a b ilid a d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
F e ria d o o b lig a to rio . 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m b re , 2 5 d e
d ic ie m b re y 1 d e e n e ro . D e p e n d ie n te s d e l C o m e rc io .
P e rso n a l e x c lu id o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 61 61 61 61 61
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
F e ria d o o b lig a to rio . 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m b re , 2 5 d e
d ic ie m b re y 1 d e e n e ro . D u ra c i n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
F e ria d o o b lig a to rio . 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m b re , 2 5 d e
d ic ie m b re y 1 d e e n e ro . E sta b le c im ie n to s c o m e rc ia -
le s. A p e rtu ra . P ro c e d e n c ia . A te n c i n p e rso n a l p ro p ie -
ta rio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
F e ria d o o b lig a to rio . 1 8 d e se p tie m b re . D e sc a n so a d ic io -
n a l c o n v e n c io n a l. C o m p a tib ilid a d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 7 7 3 /0 8 4 1 4 . 0 9 . 0 7 1 0 1
I n d e m n iza c i n c o n v e n c io n a l p o r a o s d e se rv ic io . F a lle -
c im ie n to . P a g o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 6 1 3 /0 7 9 7 . 0 9 . 0 7 8 9
J o rn a d a d e tra b a jo . P e rso n a l e x c lu id o lim ita c i n d e jo r-
n a d a . D e fe n so re s p e n a le s p b lic o s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 9 4 /0 7 5 7 . 0 9 . 0 7 7 9
N e g o c ia c i n C o le c tiv a . D e re c h o a n e g o c ia r. P e rso n a l n o
d o c e n te . C o rp o ra c io n e s M u n ic ip a le s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 2 6 6 /0 6 8 2 7 . 0 8 . 0 7 6 2
N e g o c ia c i n C o le c tiv a . I n stru m e n to s C o le c tiv o s. L e g a lid a d . . . 3 . 2 6 6 /0 6 8 2 7 . 0 8 . 0 7 6 2
N e g o c ia c i n C o le c tiv a . U ltim a o fe rta . R e q u isito s. . . . . . . . . . . . . . . 3 . 6 8 8 /0 8 2 1 2 . 0 9 . 0 7 9 5
T ra b a ja d o re s p e sq u e ro s. D e sc a n so p re v io a l za rp e . O p o r-
tu n id a d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 5 2 5 /0 7 4 5 . 0 9 . 0 7 7 6
T ra b a jo e n r g im e n d e su b c o n tra ta c i n . A c re d ita c i n
o b lig a c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a le s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 2 6 7 /0 6 9 2 7 . 0 8 . 0 7 6 4
T ra b a jo e n r g im e n d e su b c o n tra ta c i n . E m p re sa p rin c i-
p a l. D e re c h o d e re te n c i n . M o n to . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 2 6 7 /0 6 9 2 7 . 0 8 . 0 7 6 4
T ra b a jo e n r g im e n d e su b c o n tra ta c i n . E m p re sa p rin c i-
p a l. F a c u lta d e s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . 2 6 7 /0 6 9 2 7 . 0 8 . 0 7 6 4
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 62 62 62 62 62
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: L e y N 1 9 . 4 6 4 , A rt. 1 4 ; C d ig o
d e l T ra b a jo A rt. 3 0 4 , in c iso 3 .
Concordancias: O rd in a rio s N 2 . 7 9 0 /6 1 ,
d e 3 0 . 0 7 . 2 0 0 7 y 1 . 8 6 0 /1 0 0 d e 1 4 . 0 7 . 1 9 9 7 .
M ed ian te p resen taci n d el an teced en te. . . ,
se h a so lic ita d o u n p ro n u n c ia m ie n to re sp e c to
d e l d e re c h o a n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te q u e le
a sistira a lo s tra b a ja d o re s n o d o c e n te s d e p e n -
d ie n te s d e la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv i-
c io y D e sa rro llo d e M a ip . L a c o n su lta tie n e
c o m o fu n d a m e n to la a p re h e n si n d e l re c u rre n -
te e n c u a n to a la p ro h ib ic i n q u e te n d ra d ic h a
E n tid a d p a ra n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te a te n d i-
d o lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 0 4 , in c iso 3
d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
A l resp ecto cu m p lo co n in fo rm ar a U d . , q u e
la L e y N 1 9 . 4 6 4 e n su a rtc u lo 1 4 , d isp o n e :
"El personal no docente que se desem-
pea en los establecimientos educacionales
dependientes de las corporaciones privadas
sin fines de lucro, creadas por las municipali-
dades para administrar la educacin munici-
pal, tendr derecho a negociar colectiva-
mente en conformidad a las modalidades y
procedimientos establecidos en el Libro IV
del Decreto con Fuerza de Ley N 1, del
Ministerio del Trabajo y Previsin Social, de
1994, a fin de establecer condiciones de
trabajo, empleo y remuneraciones pudiendo
considerarse durante el proceso de negocia-
cin, los criterios de promocin sealados
en el artculo... de esta ley, de desempeo,
experiencia, perfeccionamiento y responsa-
bilidad. Para estos efectos no regir la prohi-
bicin establecida en el inciso tercero del
artculo 304 del citado decreto con fuerza
de ley".
J URISPRUDENCIA ADMINISTRATIVA DEL MES
NEGOCIACION COLECTIVA. DERECHO A NEGOCIAR. PERSONAL NO DOCEN-
TE. CORPORACIONES MUNICIPALES. INSTRUMENTOS COLECTIVOS. LEGA-
LIDAD.
3.266/068, 27.08.07.
1) De acuerdo con lo dispuesto en el artculo 14 de la Ley N 19.464, los
trabajadores que se desempean como no docentes en los establecimien-
tos educacionales dependientes de las corporaciones privadas sin fines de
lucro, creadas por las Municipalidades para administrar la educacin muni-
cipal, se encuentran facultados para negociar colectivamente y, por su par-
te, las citadas entidades se encuentran eximidas de la prohibicin conteni-
da en el inciso 3 del artculo 304 del Cdigo del Trabajo.
2) Los contratos colectivos suscritos entre la Corporacin Municipal de Servi-
cios Desarrollo de Maip y el Sindicato de Trabajadores no docentes de la
Corporacin Municipal de Servicios y Desarrollo de Maip, con vigencia
desde el 29 de agosto de 2005 al 29 de agosto de 2009, que involucra a
499 trabajadores, y, con el Sindicato N 2 de Trabajadores no docentes de
la Corporacin Municipal de Servicios y Desarrollo de Maip, con vigencia
desde el 1 de diciembre de 2005 y hasta el 30 de noviembre de 2009, que
involucra a 36 trabajadores, se encuentran ajustados a derecho.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 63 63 63 63 63
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
D e la n o rm a p re c e d e n te m e n te tra n sc rita
e s p o sib le c o n c lu ir q u e e l p e rso n a l n o d o c e n -
te q u e se d e se m p e a e n la s c o rp o ra c io n e s
p riv a d a s sin fin e s d e lu c ro , c re a d a s p o r la s
m u n ic ip a lid a d e s p a ra a d m in istra r la e d u c a -
c i n m u n ic ip a l se e n c u e n tra fa c u lta d o p a ra
n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te c o n su e m p le a d o r,
e n c o n fo rm id a d c o n la s n o rm a s c o n te n id a s
e n e l L ib ro I V d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
S e c o lig e , a sim ism o , q u e la s p a rte s p u e -
d e n te n e r e n c o n sid e ra c i n , d u ra n te e l p ro -
c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a , lo s c rite rio s
d e p ro m o c i n se a la d o s e n e l m ism o c u e rp o
le g a l d e sig n a d o s c o m o d e d e se m p e o , d e
e x p e rie n c ia , d e p e rfe c c io n a m ie n to y d e re s-
p o n sa b ilid a d .
Y , p o r ltim o , e n re la c i n d ire c ta c o n su
c o n su lta , c a b e se a la r q u e la n o rm a a n a liza -
d a , c o n e l o b je to d e fa c u lta r a lo s tra b a ja d o -
re s q u e se d e se m p e a n c o m o " p e rso n a l n o
d o c e n te e n lo s e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a -
le s d e p e n d ie n te s d e la s c o rp o ra c io n e s p riv a -
d a s sin fin e s d e lu c ro , c re a d a s p o r la s m u n ic i-
p a lid a d e s p a ra a d m in istra r la e d u c a c i n m u n i-
c ip a l" , p a ra e je rc e r e l d e re c h o a n e g o c ia r
c o le c tiv a m e n te e x im e a d ic h a s c o rp o ra c io n e s
p riv a d a s d e la p ro h ib ic i n c o n te n id a e n e l
in c iso 3 d e l a rtc u lo 3 0 4 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , q u e a l e fe c to d isp o n e :
"Tampoco podr existir negociacin co-
lectiva en las empresas o instituciones pbli-
cas o privadas cuyos presupuestos, en cual-
quiera de los dos ltimos aos calendario,
hayan sido financiadas en ms de un 50%
por el Estado, directamente, o a travs de
derechos o impuestos".
C o n e l so lo o b je to d e c o m p le m e n ta r la
in fo rm a c i n e n tre g a d a p re c e d e n te m e n te , e s
d e l c a so in d ic a r q u e la ju risp ru d e n c ia a d m in is-
tra tiv a e m a n a d a d e e sta D ire c c i n h a re su e lto
q u e la fa c u lta d d e n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te
c o n d ic io n e s d e tra b a jo , e m p le o y re m u n e ra c io -
n e s q u e o to rg a e l a rtc u lo 1 4 a n a liza d o , a l
p e rso n a l n o d o c e n te , e n n in g n c a so p u e d e
se r e n te n d id a c o m o u n a a u to riza c i n a la s
p a rte s p a ra a c o rd a r u n a d istrib u c i n d istin ta a
la p ro p o rc io n a l d e lo s fo n d o s o to rg a d o s p o r la
c ita d a le y . L a m ism a ju risp ru d e n c ia ta m b i n
h a e sta b le c id o e l p ro c e d im ie n to p a ra c a lc u la r
e l m o n to a p a g a r a c a d a n o d o c e n te q u e p re sta
se rv ic io s e n lo s e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a -
le s d e p e n d ie n te s d e la s C o rp o ra c io n e s M u n ic i-
p a le s p o r c o n c e p to d e b o n o , e l q u e d e b e se r
d e te rm in a d o e n p ro p o rc i n a su jo rn a d a d e
tra b a jo . (A p lic a O rd in a rio s N s. 1 . 8 6 0 /1 0 0 , d e
1 4 . 0 7 . 1 9 9 7 y 2 . 7 9 0 /6 1 , 3 0 . 0 7 . 2 0 0 7 ).
A h o ra b ie n , e n la e sp e c ie , se g n in fo r-
m a c i n re c a b a d a e n la I n sp e c c i n C o m u n a l
d e l T ra b a jo d e M a ip , e sa C o rp o ra c i n M u n i-
c ip a l d e S e rv ic io s y D e sa rro llo m a n tie n e v i-
g e n te s d o s c o n tra to s c o le c tiv o s. E l p rim e ro ,
c o n e l S in d ic a to d e T ra b a ja d o re s n o d o c e n te s
d e la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y
D e sa rro llo d e M a ip , R . S . U . 1 3 . 0 9 . 0 4 4 7 , c o n
v ig e n c ia d e sd e e l 2 9 d e a g o sto d e 2 0 0 5 a l 2 9
d e a g o sto d e 2 0 0 9 , q u e in v o lu c ra a 4 9 9
tra b a ja d o re s. Y , e l se g u n d o , c o n e l S in d ic a to
N 2 d e T ra b a ja d o re s n o D o c e n te s d e la C o r-
p o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y D e sa rro llo
d e M a ip , R . S . U . 1 3 . 0 9 . 5 0 1 , c o n v ig e n c ia
d e sd e e l 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5 y h a sta e l
3 0 d e n o v ie m b re d e 2 0 0 9 , q u e in v o lu c ra a
3 6 tra b a ja d o re s. E n a m b o s c a so s la s p a rte s
se so m e tie ro n a l p ro c e d im ie n to q u e re g u la la
n e g o c ia c i n c o le c tiv a re g la d a .
A p lic a d o lo e x p u e sto e n lo s p rra fo s p re -
c e d e n te s a l c a so q u e n o s o c u p a , e s p o sib le
c o n c lu ir q u e lo s c o n tra to s c o le c tiv o s c e le b ra -
d o s p o r la C o rp o ra c i n re c u rre n te y lo s S in d i-
c a to s d e T ra b a ja d o re s n o D o c e n te s c o n stitu i-
d o s e n e lla , se e n c u e n tra n a ju sta d o s a d e re -
c h o , a te n d id o q u e la s p a rte s in v o lu c ra d a s e n
lo s m ism o s se e n c u e n tra n h a b ilita d a s p a ra
n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te .
E n c o n se c u e n c ia , e n v irtu d d e la s n o r-
m a s c ita d a s y c o n sid e ra c io n e s fo rm u la d a s,
c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . , lo sig u ie n te :
1 . - D e a c u e rd o c o n lo d isp u e sto e n e l a rtc u -
lo 1 4 d e la L e y N 1 9 . 4 6 4 , lo s tra b a ja d o -
re s q u e se d e se m p e a n c o m o n o d o c e n -
te s e n lo s e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a -
le s d e p e n d ie n te s d e la s c o rp o ra c io n e s
p riv a d a s sin fin e s d e lu c ro , c re a d a s p o r
la s M u n ic ip a lid a d e s p a ra a d m in istra r la
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 64 64 64 64 64
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e d u c a c i n m u n i c i p a l, s e e n c u e n t ra n
fa c u lta d o s p a ra n e g o c ia r c o le c tiv a m e n te
y , p o r su p a rte , la s c ita d a s e n tid a d e s se
e n c u e n tra n e x im id a s d e la p ro h ib ic i n
c o n te n id a e n e l in c iso 3 d e l a rtc u lo 3 0 4
d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
2 . - L o s c o n tra to s c o le c tiv o s su sc rito s e n tre
la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y
D e sa rro llo d e M a ip y e l S in d ic a to d e
T ra b a ja d o re s n o d o c e n te s d e la C o rp o ra -
c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y D e sa rro llo
d e M a ip , c o n v ig e n c ia d e sd e e l 2 9 d e
a g o sto d e 2 0 0 5 a l 2 9 d e a g o sto d e 2 0 0 9 ,
q u e in v o lu c ra a 4 9 9 tra b a ja d o re s, y , c o n
e l S in d ic a to N 2 d e T ra b a ja d o re s n o
d o c e n te s d e la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e
S e rv ic io s y D e sa rro llo d e M a ip , c o n v i-
g e n c ia d e sd e e l 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5
y h a sta e l 3 0 d e n o v ie m b re d e 2 0 0 9 ,
q u e in v o lu c ra a 3 6 tra b a ja d o re s, se e n -
c u e n tra n a ju sta d o s a d e re c h o .
TRABAJ O EN REGIMEN DE SUBCONTRATACION. ACREDITACION OBLIGA-
CIONES LABORALES Y PREVISIONALES. EMPRESA PRINCIPAL. DERECHO DE
RETENCION. MONTO. FACULTADES.
3.267/069. 27.08.07.
1) Para acreditar el monto y estado de las obligaciones laborales y previsiona-
les de los trabajadores del contratista en conformidad al inciso 2 del ar-
tculo 183-C del Cdigo del Trabajo, resulta suficiente la presentacin de
un certificado emitido por la Inspeccin del Trabajo respectiva o por las
entidades o instituciones legalmente competentes, sin perjuicio de lo cual
nada obsta a que la empresa principal y el contratista, estipulen, en el res-
pectivo acuerdo contractual, la presentacin de determinada documenta-
cin laboral y previsional, como tambin, de otros antecedentes de los tra-
bajadores, en la medida que estos ltimos no importen una vulneracin de
la disposicin prevista en el artculo 154 bis del mismo cuerpo legal.
2) No resultara jurdicamente procedente que la empresa principal ejerza el
derecho de retencin previsto en el inciso 3 del artculo 183-C del Cdigo
del Trabajo sobre montos mayores a los que representan las sumas adeuda-
das a los trabajadores del contratista y a las entidades previsionales res-
pectivas por concepto de obligaciones laborales y previsionales de dar, sin
perjuicio de lo expuesto en el cuerpo del presente informe.
3) Los lmites a que est sujeta la empresa principal en el mbito de la relacin
existente entre ella y los trabajadores de los contratistas, en trminos de no
configurar a su respecto una relacin laboral cuando la prestacin de servi-
cios de dichos trabajadores se realiza en las dependencias de aqulla, son
los sealados en el presente informe.
Fuentes: C d ig o d el T rab ajo , artcu lo 1 8 3 -
A , 1 8 3 -C .
M e d ia n te p re se n ta c i n d e la re fe re n c ia ,
se h a so lic ita d o u n p ro n u n c ia m ie n to d e e sta
D ire c c i n e n o rd e n a d e te rm in a r e l lm ite d e
la s fa c u lta d e s d e la e m p re sa p rin c ip a l e n re la -
c i n c o n lo s a n te c e d e n te s d o c u m e n ta le s q u e
p u e d e so lic ita r a l c o n tra tista e n c o n fo rm id a d
c o n e l a rtc u lo 1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 65 65 65 65 65
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
c o m o a sim ism o , e n m a te ria d e re te n c i n d e
lo s fo n d o s a d e u d a d o s a ste e n v irtu d d e l
m ism o a rtc u lo . S e so lic ita ig u a lm e n te se e m ita
u n p ro n u n c ia m ie n to a c e rc a d e la s fa c u lta d e s
q u e a siste n a la e m p re sa p rin c ip a l re sp e c to
d e l p e rso n a l su b c o n tra ta d o .
S o b re e l p a rtic u la r, c m p le m e in fo rm a r a
U d . lo sig u ie n te :
1 ) E n c u a n to a la p rim e ra c o n su lta fo rm u la -
d a , c a b e se a la r q u e e l a rtc u lo 1 8 3 -C
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e n su s d o s p ri-
m e ro s in c iso s, d isp o n e :
"La empresa principal, cuando as lo soli-
cite, tendr derecho a ser informada so-
bre el monto y estado de cumplimiento
de las obligaciones laborales y previsio-
nales que a stos correspondan respecto
a sus trabajadores, como asimismo de
igual tipo de obligaciones que tengan los
subcontratistas con sus trabajadores. El
mismo derecho tendrn los contratistas
respecto de sus subcontratistas.
"El monto y estado de cumplimiento de
las obligaciones laborales y previsionales
a que se refiere el inciso anterior, deber
ser acreditado mediante certificados emi-
tidos por la respectiva Inspeccin del
Trabajo, o bien por medios idneos que
garanticen la veracidad de dicho monto y
estado de cumplimiento. El Ministerio del
Trabajo y Previsin Social deber dictar,
dentro de un plazo de 90 das, un regla-
mento que fije el procedimiento, plazos y
efectos con que la Inspeccin del Traba-
jo respectiva emitir dicho certificado.
Asimismo, el reglamento definir la for-
ma y mecanismos a travs de los cuales
las entidades o instituciones competen-
tes podrn certificar debidamente, por
medios idneos, el cumplimiento de las
obligaciones laborales y previsionales de
los contratistas respecto de sus trabaja-
dores".
D e la n o rm a le g a l p re c e d e n t e m e n t e
tra n sc rita se in fie re , p rim e ra m e n te , q u e
e n e l e v e n to d e q u e la e m p re sa p rin c ip a l
lo so lic ite , e l c o n tra tista se e n c u e n tra
o b lig a d o a in fo rm a rle e l m o n to y e sta d o
d e c u m p lim ie n to d e la s o b lig a c io n e s la -
b o ra le s y p re v isio n a le s d e su s tra b a ja d o -
re s, se a a tra v s d e u n c e rtific a d o e m iti-
d o p o r la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c ti-
v a o p o r o tro s m e d io s id n e o s q u e g a -
ra n tic e n la v e ra c id a d d e d ic h o m o n to y
e sta d o d e c u m p lim ie n to .
S e in fie re a sim ism o q u e a tra v s d e la
m ism a n o rm a se fa c u lta a l M in iste rio d e l
T ra b a jo y P re v isi n S o c ia l p a ra re g u la r e l
o to rg a m ie n to d e d ic h o s c e rtific a d o s, se a n
e llo s e m itid o s p o r la I n sp e c c i n d e l T ra -
b a jo o p o r la s d e m s e n tid a d e s o in stitu -
c io n e s c o m p e te n te s, d e b ie n d o d ic ta r a l
e fe c to e l re g la m e n to c o rre sp o n d ie n te .
A h o ra b ie n , m e d ia n te D e c re to S u p re m o
N 3 1 9 , p u b lic a d o e n e l D ia rio O fic ia l d e
2 0 . 0 1 . 0 7 , se a p ro b e l re g la m e n to p a ra
la a p lic a c i n d e l a rtc u lo 1 8 3 -C , in c iso 2
d e l C d ig o , e n c u y o s T tu lo s I I y I I I se
co n tem p lan lo s req u isito s q u e d eb en cu m -
p lir lo s c e rtific a d o s e m itid o s p o r la I n s-
p e c c i n d e l T ra b a jo y p o r la s E n tid a d e s o
I n stitu c io n e s c o m p e te n te s, re sp e c tiv a -
m e n te .
C o m o e s d a b le a p re c ia r, a tra v s d e la
p re se n ta c i n d e lo s m e n c io n a d o s c e rtifi-
c a d o s d e b e e n te n d e rse le g a lm e n te c u m -
p lid a la o b lig a c i n im p u e sta a l c o n tra tista
e n o rd e n a a c re d ita r e l m o n to y e sta d o d e
c u m p lim ie n to d e la s o b lig a c io n e s la b o ra -
le s y p re v isio n a le s d e su s tra b a ja d o re s, d e
su e rte ta l q u e n o re su lta ra p ro c e d e n te
q u e la e m p re sa p rin c ip a l e x ig ie ra o tro tip o
d e a n te c e d e n te s p a ra d ic h o s e fe c to s.
S in p e rju ic io d e e llo , e n o p in i n d e e ste
S e rv ic io , n a d a o b sta a q u e la e m p re sa
p rin c ip a l, a tra v s d e l a c u e rd o c o n tra c tu a l
q u e e n v irtu d d e l a rtc u lo 1 8 3 -A d e b e
c e le b ra r c o n e l o lo s c o n tra tista s, e x ija a
sto s la p re se n ta c i n d e d e te rm in a d a d o -
cu m en taci n lab o ral y /o p rev isio n al u o tro s
a n te c e d e n te s d e su s d e p e n d ie n te s, e n la
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 66 66 66 66 66
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
m e d id a q u e e sto s ltim o s n o im p o rte n
u n a v u ln e ra c i n a l a rtc u lo 1 5 4 d e l C d i-
g o d e l T ra b a jo , n o rm a q u e e x ig e a l
e m p le a d o r m a n te n e r re se rv a re sp e c to d e
la in fo rm a c i n y d a to s p riv a d o s d e l tra b a -
ja d o r a q u e te n g a a c c e so e n v irtu d d e la
re la c i n la b o ra l q u e lo s u n e .
D e e sta su e rte , a l te n o r d e lo e x p u e sto ,
p re c iso e s c o n c lu ir q u e p a ra a c re d ita r e l
m o n to y e sta d o d e la s o b lig a c io n e s la b o -
ra le s y p re v isio n a le s d e lo s tra b a ja d o re s
d e l c o n tra tista e n c o n fo rm id a d a l in c iso
2 d e l a rtc u lo 1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra -
b a jo , re su lta su fic ie n te la p re se n ta c i n
d e u n c e rtific a d o e m itid o p o r la I n sp e c -
c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a o p o r la s e n ti-
d a d e s o in stitu c io n e s le g a lm e n te c o m p e -
te n te s, sin p e rju ic io d e lo c u a l n a d a o b s-
ta a q u e la e m p re sa p rin c ip a l y e l c o n tra -
tista , e stip u le n , e n e l re sp e c tiv o a c u e rd o
c o n tra c tu a l, la p re se n ta c i n d e d e te rm i-
n a d a d o c u m e n ta c i n la b o ra l y p re v isio n a l,
c o m o ta m b i n , d e o tro s a n te c e d e n te s d e
lo s tra b a ja d o re s, e n la m e d id a q u e e sto s
ltim o s n o im p o rte n u n a v u ln e ra c i n d e
la d isp o sic i n p re v ista e n e l a rtc u lo 1 5 4
b is d e l m ism o c u e rp o le g a l.
2 ) E n lo q u e re sp e c ta a la se g u n d a c o n su lta
p la n te a d a , c a b e se a la r q u e e l a rtc u lo
1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e n su
in c iso 3 , p re c e p t a :
"En el caso que el contratista o subcon-
tratista no acredite oportunamente el cum-
plimiento ntegro de las obligaciones labo-
rales y previsionales en la forma seala-
da, la empresa principal podr retener de
las obligaciones que tenga a favor de
aqul o aqullos, el monto de que es
responsable de conformidad a este Prra-
fo. El mismo derecho tendr el contratista
respecto de sus subcontratistas. Si se
efectuare dicha retencin, quien la haga
estar obligado a pagar con ella al trabaja-
dor o institucin previsional acreedora".
D e la n o rm a leg al p recitad a se in fiere q u e
el d erech o d e reten ci n q u e asiste a la
em p resa p rin cip al o p era cu an d o el co n tra-
tista n o acred ita o p o rtu n am en te el cu m p li-
m ien to d e las o b lig acio n es lab o rales y p re-
v isio n ales d e su s trab ajad o res y se en -
cu en tra referid o a lo s m o n to s co rresp o n -
d ien tes a d ich as o b lig acio n es q u e el co n -
tratista ad eu d a a su s trab ajad o res y d e las
cu ales aq u lla es resp o n sab le, so lid aria o
su b sid iariam en te, en co n fo rm id ad a la ley .
D e la m ism a n o rm a flu y e q u e en caso d e
h acer efectiv o tal d erech o , la em p resa p rin -
cip al se en cu en tra o b lig ad a p ag ar d ich o s
m o n to s d irectam en te a lo s afectad o s o a la
in stitu ci n p rev isio n al acreed o ra.
D e e llo se sig u e , q u e e l p ro p io le g isla d o r
h a lim ita d o e l d e re c h o e n c u e sti n , c ir-
c u n sc rib i n d o lo a la s su m a s q u e e l c o n -
tra tista a d e u d e a su p e rso n a l p o r c o n c e p -
to d e o b lig a c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a -
les d e d ar, circu n stan cia q u e p erm ite, co n -
c lu ir, a la lu z d e la n o rm a le g a l e n c o m e n -
to , q u e n o re su lta ra ju rd ic a m e n te p ro c e -
d e n te q u e la e m p re sa p rin c ip a l e je rza e l
d e re c h o d e re te n c i n q u e n o s o c u p a p o r
m o n to s m a y o re s a lo s q u e re p re se n ta n
la s su m a s a d e u d a d a s p o r ta le s ru b ro s.
L a c o n c lu si n a n te rio r se re a firm a , si se
tie n e p re se n te q u e e l o b je tiv o p e rse g u id o
p o r e l le g isla d o r a l e sta b le c e r ta l fa c u l-
ta d , e s g a ra n tiza r a lo s tra b a ja d o re s d e l
c o n tra tista y a la s e n tid a d e s p re v isio n a -
le s re sp e c tiv a s, e l p a g o d e la s su m a s q u e
ste le s a d e u d a p o r lo s c o n c e p to s y a
se a la d o s, c irc u n sta n c ia sta q u e e x c lu -
y e la p o sib ilid a d d e q u e la e m p re sa p rin -
c ip a l re te n g a m o n to s su p e rio re s a l v a lo r
a l q u e a sc ie n d e n d ic h a s d e u d a s.
S in p e rju ic io d e lo a n te s se a la d o , a ju i-
c io d e e ste O rg a n ism o , n o e x istira in -
c o n v e n ie n te e n q u e e n e l a c u e rd o c o n -
tra c tu a l re sp e c tiv o , la s p a rte s c o n v e n -
g a n e x p re sa m e n te la fa c u lta d d e la e m -
p re sa p rin c ip a l d e re te n e r su m a s p o r c o n -
c e p to s d istin to s a lo s y a a n a liza d o s.
3 ) E n re la c i n c o n e sta c o n su lta , e s p re c iso
re ite ra r lo e x p u e sto e n e l p u n to 1 . 2 . - d e l
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 67 67 67 67 67
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
O rd in a rio N 1 4 1 /0 5 , d e 1 0 . 0 1 . 0 7 , e l
c u a l, a n a liza n d o lo s re q u isito s d e l tra b a jo
su b c o n tra ta d o , e n su le tra d ), e sta b le c e
e x p re sa m e n te q u e la s o b ra s o se rv ic io s
d e b e n se r e je c u ta d a s p o r e l c o n tra tista
c o n tra b a ja d o re s d e su d e p e n d e n c ia .
C a b e a g re g a r q u e re sp e c to a d ic h o re q u i-
sito e l se a la d o d ic ta m e n c o n c lu y e "la
prestacin de servicios de los trabajado-
res del contratista debe ejecutarse bajo
un vnculo de subordinacin y dependen-
cia respecto de ste, el cual, conforme a
la doctrina y jurisprudencia administrati-
va vigente se traduce, entre otros aspec-
tos, en el derecho del empleador a dirigir
al trabajador impartindole rdenes e ins-
trucciones, principalmente acerca de la
forma y oportunidad de la ejecucin de
las labores y en el deber del trabajador
de acatar y obedecer las mismas".
E n e l m ism o o rd e n d e id e a s, e l c ita d o
p ro n u n c ia m ie n to ju rd ic o se a la q u e e n
e l r g im e n d e su b c o n tra ta c i n , "es el
contratista, en su carcter de empleador,
el que estar dotado de la facultad de
supervigilar a los trabajadores que se
desempeen en las obras o servicios que
realiza para la empresa principal, como
asimismo, para impartirles las instruccio-
nes que estime pertinentes y ejercer los
controles necesarios para tales efectos,
sin que corresponda a la empresa princi-
pal injerencia alguna al respecto".
A te n d id o lo a n te rio r, fo rzo so re su lta c o n -
c lu ir q u e la e m p re sa p rin c ip a l n o se e n -
c u e n tra le g a lm e n te fa c u lta d a p a ra e je r-
c e r re sp e c to d e lo s tra b a ja d o re s d e l c o n -
tra tista , se a e n fo rm a d ire c ta o in d ire c ta ,
a trib u c i n a lg u n a e n m a te ria d e in stru c -
c io n e s, d ire c c i n su p e rv ig ila n c ia y c o n -
tro l q u e se d e riv a n d e to d o v n c u lo d e
su b o rd in a c i n o d e p e n d e n c ia , c o m o ta m -
p o c o , p a ra a p lic a r sa n c io n e s a d ic h o p e r-
so n a l, to d a v e z, q u e c o m o y a se e x p re -
sa ra , sta s c o rre sp o n d e n e n fo rm a e x -
c lu siv a a l c o n tra tista , e n su c a lid a d d e
e m p le a d o r d e l m e n c io n a d o p e rso n a l.
E llo n o sig n ific a , e n c a so a lg u n o , d e sc o -
n o c e r a la e m p re sa p rin c ip a l e l e je rc ic io
d e d e te rm in a d a s a trib u c io n e s a su re s-
p e c to , sie m p re q u e sta s n o se tra d u z-
c a n e n a lg u n a d e la s m a n ife sta c io n e s d e l
v n c u lo d e su b o rd in a c i n y d e p e n d e n c ia
a q u e se h a h e c h o re fe re n c ia , to d a v e z
q u e d e se r a s, p o d ra v lid a m e n te so ste -
n e rse q u e e s a q u lla la q u e re v e stira la
c a lid a d d e e m p le a d o ra d e l re fe rid o p e rso -
n a l y q u e p o d ra c o n fig u ra rse e n ta l c a so
la fig u ra ilc ita d e sim u la c i n c o n te m p la -
d a e n e l in c iso 1 d e l a rtc u lo 4 7 8 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo .
A c o rd e a lo e x p re sa d o , la c irc u n sta n c ia
d e q u e la e m p re sa p rin c ip a l e x ija a lo s
trab ajad o res d el co n tratista el cu m p lim ien -
to d e m e d id a s m n im a s d e c o n tro l d e
in g re so u o tra s n e c e sa ria s p a ra la se g u ri-
d a d y b u e n fu n c io n a m ie n to d e la m ism a ,
n o im p lic a e l e je rc ic io d e a trib u c io n e s
p ro p ia s d e l v n c u lo d e su b o rd in a c i n o
d e p e n d e n c ia q u e p u d ie re n a trib u irle la
c a lid a d d e e m p le a d o ra d e lo s m ism o s.
E n e l m ism o o rd e n d e id e a s, e n o p in i n
d e e ste S e rv ic io , n o im p lic a ra n m a n ife s-
ta c io n e s p ro p ia s d e d ic h o v n c u lo , la s
re la c io n e s q u e e m a n a n d e n o rm a s d e
e d u c a c i n , d e b u e n a s c o stu m b re s y d e
c o m p o rta m ie n to o tra to c o tid ia n o q u e
n e c e sa ria m e n te d e b e n e x istir e n tre lo s
tra b a ja d o re s d e l c o n tra tista y a q u e llo s
q u e e je rc e n c a rg o s d e je fa tu ra e n la e m -
p re sa p rin c ip a l.
E n o tro s t rm in o s, e l tra b a jo e n r g im e n
d e su b c o n tra ta c i n q u e c o m o , e n la e s-
p e c ie , se re a liza d e n tro d e la s d e p e n d e n -
c ia s fsic a s d e la e m p re sa p rin c ip a l, g e -
n e ra u n a in te ra c c i n n a tu ra l e n e l d e sa -
rro llo d e la s la b o re s q u e d e b e n c u m p lir
tan to lo s trab ajad o res d e esta ltim a co m o
lo s d e l c o n tra tista , lo q u e d e te rm in a la
e x iste n c ia d e u n a re la c i n d e c o n v iv e n -
c ia y d e c o o rd in a c i n m n im a e n tre a m -
b o s g ru p o s d e tra b a ja d o re s. E s a s, c o m o
e n o p in i n d e e ste S e rv ic io , n o im p o rta -
ra a su m ir a trib u c io n e s p ro p ia s d e l v n c u -
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 68 68 68 68 68
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
lo d e su b o rd in a c i n o d e p e n d e n c ia , p o r
p a rte d e la e m p re sa p rin c ip a l, e l h e c h o
d e q u e sta re q u ie ra c irc u n sta n c ia lm e n te
a lo s tra b a ja d o re s d e l c o n tra tista so b re e l
re sp e to d e n o rm a s d e c o m p o rta m ie n to y
o tra s q u e te n g a n p o r o b je to u n a m a y o r
e fic ie n c ia y e l m e jo r d e sa rro llo d e lo s
se rv ic io s su b c o n tra ta d o s.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la
d isp o sic i n le g a l c ita d a , ju risp ru d e n c ia a d m i-
n istra tiv a in d ic a d a y c o n sid e ra c io n e s fo rm u -
la d a s, c m p le m e in fo rm a r a U d . lo sig u ie n te :
1 ) P a ra a c re d ita r e l m o n to y e sta d o d e la s
o b lig a c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a le s d e
lo s tra b a ja d o re s d e l c o n tra tista e n c o n fo r-
m id a d a l in c iso 2 d e l a rtc u lo 1 8 3 -C d e l
C d ig o d el T rab ajo , resu lta su ficien te la
p resen taci n d e u n certificad o em itid o p o r
la In sp ecci n d el T rab ajo resp ectiv a o p o r
las en tid ad es o in stitu cio n es leg alm en te
co m p eten tes, sin p erju icio d e lo cu al n ad a
o b sta a q u e la em p resa p rin cip al y el co n -
tratista, estip u len , en el resp ectiv o acu er-
d o co n tractu al, la p resen taci n d e d eterm i-
n ad a d o cu m en taci n lab o ral y p rev isio n al,
co m o tam b in , d e o tro s a n te c e d e n te s d e
lo s tra b a ja d o re s, e n la m e d id a q u e e sto s
ltim o s n o im p o rte n u n a v u ln e ra c i n d e la
d isp o sic i n p re v ista e n e l a rtc u lo 1 5 4 b is
d e l m ism o c u e rp o le g a l.
2 ) N o resu ltara ju rd icam en te p ro ced en te q u e
la e m p re sa p rin c ip a l e je rza e l d e re c h o d e
re te n c i n p re v isto e n e l in c iso 3 d e l a r-
tc u lo 1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra b a jo so b re
m o n to s m a y o re s a lo s q u e re p re se n ta n
la s su m a s a d e u d a d a s a lo s tra b a ja d o re s
d e l c o n tra tista y a la s e n tid a d e s p re v isio -
n a le s re sp e c tiv a s p o r c o n c e p to d e o b lig a -
c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a le s d e d a r,
sin p e rju ic io d e lo e x p u e sto e n e l c u e rp o
d e l p re se n te in fo rm e .
3 ) L o s lm ite s a q u e e st su je ta la e m p re sa
p rin c ip a l e n e l m b ito d e la re la c i n e x is-
te n te e n tre e lla y lo s tra b a ja d o re s d e lo s
c o n tra tista s, e n t rm in o s d e n o c o n fig u -
ra r a su re sp e c to u n a re la c i n la b o ra l
c u a n d o la p re sta c i n d e se rv ic io s d e d i-
c h o s tra b a ja d o re s se re a liza e n la s d e -
p e n d e n c ia s d e a q u lla , so n lo s se a la d o s
e n e l p re se n te in fo rm e .
EMPRESA DE SERVICIOS TRANSITORIOS. TRABAJ ADORES TRANSITORIOS.
CESION USUARIA.
3. 268/070, 27.08.07.
No existe impedimento jurdico para que un mismo trabajador transitorio sea
cedido varias veces a una misma empresa usuaria, siempre que efectivamente
concurra en cada una de esas ocasiones alguna de las causales previstas por el
artculo 183- del Cdigo del Trabajo, incluida la establecida en la letra a) de
dicho precepto legal.
Fuentes: A rtc u lo 1 8 3 - le tra a ) d e l C -
d ig o d e l T ra b a jo .
S e h a so lic ita d o a e ste S e rv ic io , p o r p re -
se n ta c i n d e a n te c e d e n te , u n p ro n u n c ia m ie n -
to a c e rc a d e la le g a lid a d d e q u e u n m ism o
tra b a ja d o r tra n sito rio se a c e d id o p o r u n a e m -
p re sa d e se rv ic io s tra n sito rio s a u n a e m p re sa
u su a ria d e m o d o su c e siv o p a ra re e m p la za r a
v a rio s tra b a ja d o re s d e e sta ltim a , e n ra z n
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 69 69 69 69 69
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e la c a u sa l p re v ista e n la le tra a ) d e l a rtc u -
lo 1 8 3 - d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
A l re sp e c to c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
Q u e la le y h a e sta b le c id o u n siste m a d e
c a u sa le s c o n e l o b je tiv o d e d o ta r d e tra n sito -
rie d a d a la p u e sta a d isp o sic i n d e u n tra b a ja -
d o r p o r p a rte d e u n a e m p re sa d e se rv ic io s
tra n sito rio s, d e m o d o ta l, q u e e x istie n d o u n a
c a u sa p re v ista p o r la le y , e x istir u n a c e si n
le g a l d e e se tip o d e tra b a ja d o re s.
C o m o lo d a a e n te n d e r to d a la n o rm a tiv a
d e l p rra fo I I , d e l ttu lo V I I , d e l L ib ro I , d e l
C d ig o d e l T ra b a jo , la c e si n d e tra b a ja d o re s
p o r la v a d e u n a e m p re sa su m in istra d o ra e s
sie m p re y e n to d o c a so tra n sito ria .
P o r e llo , c a d a v e z q u e u n tra b a ja d o r tra n -
sito rio se a c e d id o y p u e sto a d isp o sic i n p a ra
u n a e m p re sa u su a ria , d e b e e x istir u n c a u sa l
q u e ju stifiq u e d ic h a situ a c i n , e n c o n tr n d o se
la s m ism a s p re v ia m e n te e sta b le c id a s e n la
le y la b o ra l. M s p re c isa m e n te e n e l a rtc u lo
1 8 3 - d e l C d ig o d e l T ra b a jo q u e se a la lo
sig u ie n te :
"Podr celebrarse un contrato de puesta
a disposicin de trabajadores de servicios tran-
sitorios cuando en la usuaria se d alguna de
las circunstancias siguientes:
a) suspensin del contrato de trabajo o de
la obligacin de prestar servicios, segn
corresponda, de uno o ms trabajadores
por licencias mdicas, descansos de ma-
ternidad o feriados;
b) eventos extraordinarios, tales como la
organizacin de congresos, conferencias,
ferias, exposiciones u otros de similar
naturaleza;
c) proyectos nuevos y especficos de la
usuaria, tales como la construccin de
nuevas instalaciones, la ampliacin de
las ya existentes o expansin a nuevos
mercados;
d) perodo de inicio de actividades en em-
presas nuevas;
e) aumentos ocasionales, sean o no peri-
dicos, o extraordinarios de actividad en
una determinada seccin, faena o esta-
blecimiento de la usuaria; o
f) trabajos urgentes, precisos e imposterga-
bles que requieran una ejecucin inmedia-
ta, tales como reparaciones en las instala-
ciones y servicios de la usuaria".
N i la n o rm a le g a l a rrib a c ita d a , n i n in g u -
n a o tra d isp o sic i n ju rd ic a d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , im p id e n q u e e l m ism o tra b a ja d o r se a
c e d id o tra n sito ria m e n te e n d iv e rsa s o c a sio -
n e s a la m ism a e m p re sa u su a ria .
L o q u e se p ro h b e e s q u e e sa c e si n se a
p e rm a n e n te . Y p a ra e v ita r la c e si n p e rm a -
n e n te , g a ra n tiza n d o su tra n sito rie d a d , e s n e -
c e sa rio q u e c a d a u n a d e d ic h a s c e sio n e s se a
ju stific a d a p o r la e x iste n c ia re a l y e fe c tiv a d e
u n a d e la s c a u sa le s d e la s p re v ista s e x p lc ita -
m e n te p o r la le y .
E n e se se n tid o , n a d a im p id e ju rd ic a m e n -
te q u e u n m ism o tra b a ja d o r tra n sito rio se a
c e d id o v a ria s v e c e s a u n a m ism a e m p re sa
u su a ria , sie m p re q u e e fe c tiv a m e n te c o n c u rra
e n c a d a u n a d e e sa s o c a sio n e s a lg u n a d e la s
c a u sa le s p re v ista s p o r e l a rtc u lo 1 8 3 - d e l
C d ig o d e l T ra b a jo .
E n e l c a so e n c u e sti n , si la e m p re sa
u su a ria e fe c tiv a m e n te p re se n ta e n d iv e rsa s
o c a sio n e s y e n fo rm a su c e siv a , u n a situ a c i n
d e h e c h o q u e e n c u a d re e n la c a u sa l p re v ista
e n la le tra a ) d e l a rtc u lo 1 8 3 - , e sto e s,
su sp e n si n d e l c o n tra to d e tra b a jo , d e u n o o
m s tra b a ja d o re s p o r lic e n c ia s m d ic a s, d e s-
c a n so s d e m a te rn id a d o fe ria d o s, e s lc ito ju r-
d ic a m e n te h a b la n d o q u e se c e d a a l m ism o
tra b a ja d o r p a ra c u b rir e so s p u e sto s d e tra b a jo .
L o a n te rio r, c a b e in sistir, sie m p re q u e e n
c a d a u n a d e e sa s c e sio n e s c o n c u rra e fe c tiv a -
m e n te u n a c a so d istin to d e re e m p la zo d e
tra b a ja d o re s d e la e m p re sa u su a ria e n q u e se
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 70 70 70 70 70
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e n c u e n tre su sp e n d id o e l c o n tra to d e tra b a jo
p o r a lg u n o c a so s p re v isto s p o r la le y . E n d ic h a
situ a c i n , c a d a c e si n se r d istin ta , a u n q u e
ju stific a d a le g a lm e n te e n la m ism a c a u sa l.
La se alad a ex ig en cia es fu n d am en tal p ara
la lic itu d d e la fig u ra re c i n d e sc rita , e v ita n d o
q u e la p u e sta a d isp o sic i n su c e siv a d e u n
m ism o tra b a ja d o r p o r la m ism a c a u sa l a u n a
e m p re sa u su a ria , p u e d a c o n fig u ra r u n a h ip te -
sis d e fra u d e a la le y la b o ra l d e la q u e sa n c io n a
e l a rtc u lo 1 8 3 -U d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
D ic h o p re c e p to le g a l se a la te x tu a lm e n -
te lo sig u ie n te :
"Los contratos de trabajo celebrados en
supuestos distintos a aquellos que justifican
la contratacin de servicios transitorios de
conformidad con el artculo 183-, o que
tengan por objeto encubrir una relacin de
trabajo de carcter permanente con la usua-
ria, se entendern celebrados en fraude a la
ley, excluyendo a la usuaria de la aplicacin
de las normas del presente Prrafo 2. En
consecuencia, el trabajador se considerar
como dependiente de la usuaria, vnculo que
se regir por las normas de la legislacin
laboral comn, sin perjuicio de las dems
sanciones que correspondan".
E n to d o c a so , c a b e se a la r q u e la e x is-
te n c ia o n o d e fra u d e la b o ra l a l q u e se re fie re
la n o rm a le g a l re c i n c ita d a , d e b e se r d e te r-
m in a d a e n c a d a c a so , se g n lo s e le m e n to s d e
h e c h o q u e c o rre sp o n d a , c u e sti n q u e e sc a p a
a l o b je to d e e ste p ro n u n c ia m ie n to .
E n c o n se c u e n c ia , d e la s c o n sid e ra c io n e s
d e d e re c h o re c i n tra n sc rita s, e s p o sib le c o n -
c lu ir, q u e n o e x iste im p e d im e n to ju rd ic o p a ra
q u e u n m ism o tra b a ja d o r tra n sito rio se a c e d i-
d o v a ria s v e c e s a u n a m ism a e m p re sa u su a ria ,
sie m p re q u e e fe c tiv a m e n te c o n c u rra e n c a d a
u n a d e e sa s o c a sio n e s a lg u n a d e la s c a u sa le s
p re v ista s p o r e l a rtc u lo 1 8 3 - d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , in c lu id a la e sta b le c id a e n la le tra a ) d e
d ic h o p re c e p to le g a l, e sto e s, la su sp e n si n
d e l c o n tra to d e tra b a jo o d e la o b lig a c i n d e
p re sta r se rv ic io s, se g n c o rre sp o n d a , d e u n o o
m s tra b a ja d o re s p o r lic e n c ia s m d ic a s, d e s-
c a n so s d e m a te rn id a d o fe ria d o s.
ESTATUTO DOCENTE. CORPORACIONES MUNICIPALES. PROCESO DE EVA-
LUACION. EXIMICION. PROCEDENCIA.
3.353/071, 30.08.07.
A los profesionales de la educacin que les falten tres o menos aos para
pensionarse por vejez y presenten su renuncia anticipada e irrevocable al pues-
to de trabajo, independientemente de si han sido o no evaluados con anteriori-
dad, les asiste el derecho a eximirse del proceso de evaluacin docente y a
percibir la indemnizacin legal prevista en el artculo 73 de la Ley N 19.070.
Fuentes: L e y N 1 9 . 0 7 0 , a rtc u lo 7 0 ,
in c iso fin a l.
M e d i a n t e p re se n t a c i n d e l a n t e c e d e n -
t e , h a so li c i t a d o a e st a D i re c c i n u n p ro -
n u n c i a m i e n t o a c e rc a d e si le a si st e e l d e re -
c h o a e x i m i rse d e l p ro c e so d e e v a lu a c i n
d o c e n t e y a p e rc i b i r la i n d e m n i za c i n le -
g a l p re v i st a e n e l a rt c u lo 7 3 d e la L e y
N 1 9 . 0 7 0 , c o n si d e ra n d o q u e y a h a si d o
e v a lu a d a c o n a n t e ri o ri d a d e n d o s o p o rt u n i -
d a d e s.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 71 71 71 71 71
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
A l re sp e c to , c u m p lo e n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
E l E sta tu to D o c e n te e n su a rtc u lo 7 0 ,
in c iso fin a l, d isp o n e :
"Podrn eximirse del proceso de evalua-
cin docente establecido en los incisos ante-
riores, los profesionales de la educacin a
quienes les falten tres aos o menos para
cumplir la edad para jubilar, siempre que pre-
senten la renuncia anticipada e irrevocable a
su cargo, la que se har efectiva al cumplirse
la edad legal de jubilacin por el solo ministe-
rio de la ley. En todo caso, estos profesiona-
les tendrn derecho a la indemnizacin esta-
blecida en el artculo 73 y quedarn sujetos a
lo prescrito en el artculo 74".
D e la n o rm a tra n sc rita se d e sp re n d e q u e
a lo s p ro fe sio n a le s d e la e d u c a c i n q u e la b o -
ra n e n e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a le s d e l se c -
to r m u n ic ip a l q u e le s fa lte n tre s o m e n o s
a o s p a ra p e n sio n a rse p o r v e je z, se e n c u e n -
tra n fa c u lta d o s p a ra so lic ita r a su e m p le a d o r
e x c lu irse d e l p ro c e so d e e v a lu a c i n d o c e n te ,
sie m p re q u e p re se n te n su re n u n c ia , e n fo rm a
a n tic ip a d a e irre v o c a b le , a su p u e sto d e tra -
b a jo .
A sim ism o se d e sp re n d e q u e e n ta l situ a -
c i n te n d r n d e re c h o a p e rc ib ir la in d e m n iza -
c i n le g a l p re v ista e n e l E sta tu to D o c e n te p a ra
la c a u sa l d e su p re si n to ta l d e la c a rg a h o ra ria ,
q u e d a n d o a fe c to s a la s n o rm a s q u e re g u la n la
fo rm a d e re in c o rp o ra rse a la d o ta c i n d o c e n te
a la q u e d e j d e p e rte n e c e r, ta n to e n c a lid a d
d e titu la r c o m o d e c o n tra ta d o .
E l te n o r lite ra l d e la d isp o sic i n le g a l
p re c e d e n te m e n te tra n sc rita y c o m e n ta d a , p e r-
m ite so ste n e r q u e la e x c lu si n d e l p ro c e so d e
e v a lu a c i n d o c e n te , so lo re q u ie re e l c u m p li-
m ie n to d e la s c o n d ic io n e s se a la d a s e n la
n o rm a le g a l tra n sc rita y c o m e n ta d a , in d e p e n -
d ie n te m e n te d e q u e e l p ro fe sio n a l d e la e d u -
c a c i n q u e p re te n d a e je rc e r d ic h a p re rro g a ti-
v a h a y a sid o so m e tid o c o n a n te rio rid a d a la
e v a lu a c i n y d e lo s re su lta d o s d e la m ism a .
L o a n te rio r, h a b id a c o n sid e ra c i n q u e e l
le g isla d o r n o h a e fe c tu a d o d istin g o a lg u n o e n
c u a n to a si e l p ro fe sio n a l q u e p re te n d e e x -
c lu irse fu e o n o e v a lu a d o c o n a n te rio rid a d , d e
fo rm a ta l q u e n o re su lta v ia b le a l in t rp re te
d istin g u ir a l e fe c to .
A h o ra b ie n , a la lu z d e lo e x p u e sto p re c e -
d e n te m e n te , p o sib le e s so ste n e r q u e e n la
e sp e c ie , a q u ie n e s le s fa lte n tre s o m e n o s
a o s p a ra a c c e d e r a la p e n si n d e v e je z, q u e
e x ig e te n e r se se n ta o se se n ta y c in c o a o s d e
e d a d , se g n se tra te d e m u je re s u h o m b re s y ,
q u e p re se n te n su re n u n c ia e n lo s t rm in o s d e l
p re c e p to e n a n lisis, le s a siste e l d e re c h o d e
e x c lu irse d e l p ro c e so d e e v a lu a c i n , h a c i n -
d o se , a d e m s e x ig ib le a su re sp e c to la in -
d e m n iza c i n d e l a rtc u lo 7 3 d e l E sta tu to D o -
c e n te , a l e n te ra r la m e n c io n a d a e d a d le g a l e n
q u e la re n u n c ia se h a c e e fe c tiv a p o r e l so lo
m in iste rio d e la le y .
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la
d isp o sic i n le g a l c ita d a y c o n sid e ra c io n e s fo r-
m u la d a s c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . , a lo s
p ro fe sio n a le s d e la e d u c a c i n q u e le s fa lte n
tre s o m e n o s a o s p a ra p e n sio n a rse p o r v e je z
y p re se n te n su re n u n c ia a n tic ip a d a e irre v o -
c a b le a l p u e sto d e tra b a jo , in d e p e n d ie n te -
m e n te d e si h a n sid o o n o e v a lu a d o s c o n
a n te rio rid a d , le s a siste e l d e re c h o a e x im irse
d e l p ro c e so e v a lu a c i n d o c e n te y a p e rc ib ir la
in d e m n iza c i n le g a l p re v ista e n e l a rtc u lo 7 3
d e la L e y N 1 9 . 0 7 0 .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 72 72 72 72 72
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
ESTATUTO DOCENTE. SECTOR PARTICULAR. PLAZO PARA AVISO ART. 87.
FUERO MATERNAL. EFECTOS.
3.354/072, 30.08.07.
El plazo de aviso previsto en el artculo 87 del Estatuto Docente se suspende
durante la vigencia del fuero maternal cuando la profesional adquiere tal pre-
rrogativa en el transcurso de dicho plazo, resultando procedente poner trmino
a su contrato al cese del referido fuero.
Fuentes: C d i g o d e l T ra b a jo , a rt c u -
lo s 1 6 2 , 1 7 4 y 2 0 1 . E sta tu to D o c e n te , a r-
tc u lo 8 7 .
M e d ia n te la p re se n ta c i n sin g u la riza d a
e n e l a n te c e d e n te , se h a so lic ita d o u n p ro -
n u n c ia m ie n to a c e rc a d e la p ro c e d e n c ia d e
in v o c a r e l fu e ro m a te rn a l, c u a n d o la p ro fe sio -
n a l d e la e d u c a c i n h a b ie n d o re c ib id o e l a v iso
d e t rm in o d e su c o n tra to p re v isto e n e l a r-
tc u lo 8 7 d e l E sta tu to D o c e n te , e n re la c i n
c o n e l a rtc u lo 1 6 2 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
a d q u ie re d ic h a p re rro g a tiv a e n e l tra n sc u rso
d e d ic h o p la zo .
S o b re e l p a rtic u la r, c u m p lo c o n in fo rm a r
a U d . , lo sig u ie n te :
E l a rtc u lo 2 0 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
e n su in c iso 1 , d isp o n e :
"Durante el periodo de embarazo y hasta
un ao despus de expirado el descanso de
maternidad, la trabajadora estar sujeta a lo
dispuesto en el artculo 174".
P o r su p a rte , e l a rtc u lo 1 7 4 , in c iso 1 ,
d e l m ism o C d ig o e sta b le c e :
"En el caso de los trabajadores sujetos a
fuero laboral, el empleador no podr poner
trmino al contrato sino con autorizacin pre-
via del juez competente, quien podr conce-
derla en los casos de las causales sealadas
en los nmeros 4 y 5 del artculo 159 y en las
del artculo 160".
D e l a n lisis a rm n ic o d e la s n o rm a s le g a -
le s c ita d a s p re c e d e n te m e n te se in fie re q u e ,
d e sd e la c o n c e p c i n y h a sta u n a o d e sp u s
d e te rm in a d o e l d e sc a n so p o st-n a ta l sa lv o
q u e a c a e zc a a lg u n o d e lo s e v e n to s se a la d o s
p o r la le y , la s m u je re s g o za n d e l fu e ro m a te r-
n a l, e n c u y a v irtu d e l e m p le a d o r e st im p e d i-
d o d e p o n e r t rm in o a l c o n tra to d e tra b a jo d e
la tra b a ja d o ra q u e p o se a ta l c o n d ic i n , a m e -
n o s q u e e l ju e z c o m p e te n te lo a u to ric e e n lo s
c a so s q u e se e x p re sa n .
E n la e sp e c ie , se tra ta d e d e te rm in a r si e l
fu e ro q u e n o s o c u p a n a c e , y p ro d u c e su s e fe c -
to s p ro p io s, re sp e c to d e u n a p ro fe sio n a l d e la
e d u c a c i n u n a v e z d a d o e l a v iso d e t rm in o d e
su c o n tra to p o r la c a u sa l d e l a rtc u lo 1 6 1 ,
in c iso 1 , d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e n re la c i n
c o n e l a rtc u lo 1 6 2 d e l c ita d o c u e rp o le g a l y 8 7
d e l E sta tu to D o c e n te , e sto e s, la s n e c e sid a d e s
d e la e m p re sa , e sta b le c im ie n to o se rv ic io , y
an tes d e lleg ad a la fech a d e trm in o d el v n cu lo
ju rd ic o la b o ra l p re c isa d a e n e l m ism o a v iso .
E n a rtc u lo 1 6 2 d e l C d ig o d e l T ra b a jo
se a la :
"Si el contrato de trabajo termina de
acuerdo con los nmeros 4, 5 6 del artculo
159, o si el empleador le pusiere trmino por
aplicacin de una o ms de las causales sea-
ladas en el artculo 160, deber comunicarlo
por escrito al trabajador, personalmente o por
carta certificada enviada al domicilio seala-
do en el contrato, expresando la o las causales
invocadas y los hechos en que se funda.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 73 73 73 73 73
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
"Esta comunicacin se entregar o debe-
r enviarse, dentro de los tres das hbiles
siguientes al de la separacin del trabajador.
Si se tratare de la causal sealada en el
nmero 6 del artculo 159, el plazo ser de
seis das hbiles.
"Deber enviarse copia del aviso men-
cionado en el inciso anterior a la respectiva
Inspeccin del Trabajo, dentro del mismo pla-
zo. Las Inspecciones del Trabajo, tendrn un
registro de las comunicaciones de termina-
cin de contrato que se les enven, el que se
mantendr actualizado con los avisos recibi-
dos en los ltimos treinta das hbiles.
"Cuando el empleador invoque la causal
sealada en el inciso primero del artculo 161,
el aviso deber darse al trabajador, con copia a
la Inspeccin del Trabajo respectiva, a lo me-
nos con treinta das de anticipacin. Sin em-
bargo, no se requerir esta anticipacin cuan-
do el empleador pagare al trabajador una in-
demnizacin en dinero efectivo sustitutiva del
aviso previo, equivalente a la ltima remunera-
cin mensual devengada. La comunicacin al
trabajador deber, adems, indicar, precisa-
mente, el monto total a pagar de conformidad
con lo dispuesto en el artculo siguiente.
"Para proceder al despido de un trabaja-
dor por alguna de las causales a que se refie-
ren los incisos precedentes o el artculo ante-
rior, el empleador le deber informar por es-
crito el estado de pago de las cotizaciones
previsionales devengadas hasta el ltimo da
del mes anterior al del despido, adjuntando
los comprobantes que lo justifiquen. Si el
empleador no hubiere efectuado el integro de
dichas cotizaciones previsionales al momento
del despido, ste no producir el efecto de
poner trmino al contrato de trabajo.
"Con todo, el empleador podr convali-
dar el despido mediante el pago de las impo-
siciones morosas del trabajador lo que comu-
nicar a ste mediante carta certificada acom-
paada de la documentacin emitida por las
instituciones previsionales correspondientes,
en que conste la recepcin de dicho pago.
"Sin perjuicio de lo anterior, el empleador
deber pagar al trabajador las remuneracio-
nes y dems prestaciones consignadas en el
contrato de trabajo durante el perodo com-
prendido entre la fecha del despido y la fecha
de envo o entrega de la referida comunica-
cin al trabajador.
"Los errores u omisiones en que incurra
con ocasin de estas comunicaciones que no
tengan relacin con la obligacin de pago
ntegro de las imposiciones previsionales, no
invalidarn la terminacin del contrato, sin
perjuicio de las sanciones administrativas que
establece el artculo 477 del Cdigo del Tra-
bajo.
"La Inspeccin del Trabajo, de oficio o a
peticin de parte, estar especialmente
facultada para exigir al empleador la acredita-
cin del pago de las cotizaciones previsiona-
les al momento del despido, en los casos a
que se refieren los incisos precedentes. Asi-
mismo, estar facultada para exigir el pago
de las cotizaciones devengadas durante el
lapso a que se refiere el inciso sptimo. Las
infracciones a este inciso se sancionarn con
multa de 2 a 20 UTM".
A su v e z, e l a rtc u lo 8 7 d e l E sta tu to
D o c e n te , p re sc rib e :
"Si el empleador pusiere trmino al con-
trato de trabajo de un profesor por cualquiera
de las causales sealadas en el artculo 161
del Cdigo del Trabajo, deber pagarle, ade-
ms de la indemnizacin por aos de servicios
a que se refiere el artculo 163 de ese mismo
cdigo, otra adicional equivalente al total de
las remuneraciones que habra tenido derecho
a percibir si dicho contrato hubiese durado
hasta el trmino del ao laboral en curso.
"Esta indemnizacin adicional ser in-
compatible con el derecho establecido en el
artculo 75 del Cdigo del Trabajo.
"El empleador podr poner trmino al con-
trato por la causal sealada en el inciso prime-
ro, sin incurrir en la obligacin precedente,
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 74 74 74 74 74
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
siempre que la terminacin de los servicios se
haga efectiva el da anterior al primero del mes
en que se inician las clases en el ao escolar
siguiente y el aviso de tal desahucio haya sido
otorgado con no menos de sesenta das de
anticipacin a esta misma fecha. De no ser
as, tal desahucio no producir efecto alguno y
el contrato continuar vigente".
C o n fo rm e c o n la s d isp o sic io n e s m e n c io -
n a d a s c u a n d o e l e m p le a d o r in v o q u e la c a u sa l
se a la d a e n e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo 1 6 1 ,
y p re te n d a lib e ra rse d e la in d e m n iza c i n a d i-
c io n a l q u e se c o n sig n a e n e l re fe rid o a rtc u lo
8 7 d e l E sta tu to d o c e n te e l a v iso d e b e r d a rse
a la p ro fe sio n a l d e la e d u c a c i n , c o n c o p ia a
la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a , a lo m e -
n o s c o n se se n ta d a s d e a n tic ip a c i n a l d a
a n te rio r a l p rim e ro d e l m e s e n q u e se in ic ia n
la s c la se s e n e l a o e sc o la r sig u ie n te y e l
t rm in o e fe c tiv o d e la re la c i n la b o ra l o se
p ro d u zc a e n d ic h a d a ta .
P o r lo a n te rio r, la c o m u n ic a c i n a l tra b a -
ja d o r c o n la a n te la c i n p re v ista e n la n o rm a
e s s lo u n re q u isito y n o u n a m o d a lid a d d e
a p lic a c i n d e la c a u sa l e n c o m e n to y , p o r
e n d e , n o tie n e la v irtu d d e e x tin g u ir e l v n c u lo
ju rd ic o la b o ra l, q u e p e rm a n e c e v ig e n te h a sta
la te rm in a c i n d e l c o n tra to , e s d e c ir, h a sta la
fe c h a fija d a e n e l a v iso .
D e c o n sig u ie n te , e l c o n tra to d e tra b a jo
c o n tin a p ro d u c ie n d o to d o s su s e fe c to s d u -
ra n te e l p e ro d o q u e m e d ia e n tre e l a v iso y la
te rm in a c i n , sin q u e e l tra b a ja d o r d e b a su frir
m e n o sc a b o a lg u n o e n lo s d e re c h o s q u e le g a l
y c o n tra c tu a lm e n te le c o rre sp o n d a n .
P o r e llo , la s d isp o sic io n e s re la tiv a s a l fu e -
ro m a te rn a l c o n se rv a n p le n a a p lic a c i n e n e l
e v e n to q u e , d u ra n te e l p e ro d o d e q u e se tra ta ,
la p ro fe sio n a l a d q u ie ra d ic h o b e n e fic io d e
su e rte q u e , a l n o p o d e r v e rific a rse e l d e sp i-
d o , e l p la zo d e a v iso d e b e e n te n d e rse su s-
p e n d id o m ie n tra s p e rd u re la v ig e n c ia d e l m is-
m o .
L o a n te rio r, d e te rm in a q u e , e n la e sp e -
c ie , e l t rm in o d e lo s se rv ic io s s lo p o d r
o p e ra r u n a v e z q u e c e se e l b e n e fic io d e l
fu e ro m a te rn a l.
E n ig u a l se n tid o se h a p ro n u n c ia d o e ste
S e rv ic io e n D ic ta m e n N 7 1 6 /4 4 , d e 6 . 0 3 . 0 2 ,
c o n o c a si n d e l o to rg a m ie n to d e u n a lic e n -
c ia m d ic a d u ra n te e l p la zo d e p re a v iso q u e
se e sta b le c e e n e l a rtc u lo 8 7 d e l E sta tu to
d o c e n te y q u e c o n c lu y e q u e "El otorgamien-
to de una licencia mdica interrumpe el pla-
zo de preaviso de trmino de contrato pre-
visto en el inciso 3 del artculo 87 de la Ley
N 19.070, el que contina corriendo una
vez cumplido el perodo que abarca la licen-
cia mdica o su prrroga".
A g re g a d ic h o p ro n u n c ia m ie n to q u e " L a
su sp e n si n d e l p la zo d e p re a v iso n o o to rg a
a l d o c e n te e l d e re c h o a l p a g o d e la in d e m n i-
za c i n a d ic io n a l, e sta b le c id a e n e l a rtc u -
lo 8 7 d e la L e y N 1 9 . 0 7 0 .
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s c ita d a s y c o n sid e ra c io -
n e s e x p u e sta s, c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . ,
q u e e l p la zo d e a v iso p re v isto e n e l a rtc u -
lo 8 7 d e l E sta tu to D o c e n te se su sp e n d e d u -
ra n te la v ig e n c ia d e l fu e ro m a te rn a l, c u a n d o
la p ro fe sio n a l a d q u ie re ta l p re rro g a tiv a e n e l
tra n sc u rso d e d ic h o p la zo , re su lta n d o p ro c e -
d e n te p o n e r t rm in o a su c o n tra to a l c e se
d e l re fe rid o fu e ro .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 75 75 75 75 75
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: C o n stitu c i n P o ltic a d e la R e -
p b lic a , A rt. 1 9 , N 1 9 . C o n v e n io N 8 7 d e la
O I T . L e y N 1 9 . 2 9 6 , a rtc u lo 4 8 .
M e d ia n te p re se n ta c i n c ita d a e n e l a n te -
c e d e n te , se re q u ie re u n p ro n u n c ia m ie n to
d e e sta D ire c c i n a c e rc a d e la p ro c e d e n c ia d e
re e m p la za r e l lib ro d e a c ta s a q u e a lu d e e l
a rtc u lo 4 8 d e la L e y N 1 9 . 2 9 6 , p o r u n
m e d io e le c tr n ic o a p ro b a d o p o r la a sa m b le a
d e la a so c ia c i n d e fu n c io n a rio s re c u rre n te .
L o a n te rio r, p o r c u a n to , n i la d isp o sic i n
le g a l a n te s c ita d a , n i lo s e sta tu to s d e la a so -
c ia c i n d e q u e se tra ta , se a la n e x p lc ita m e n -
te q u e e l lib ro d e a c ta s d e b a n e c e sa ria m e n te
c o n sistir e n u n lib ro p ro p ia m e n te ta l y , p o r
ta n to , e n o p in i n d e l re c u rre n te , n o e x istira
in c o n v e n ie n te p a ra q u e ste se su stitu y e ra
p o r a lg n m e d io e le c tr n ic o d e re g istro d e
d ic h a s a c ta s, d ise a d o e n u n p ro g ra m a Word,
firm a d a s p o r lo s m ie m b ro s d e l d ire c to rio n a -
c io n a l d e la a so c ia c i n y q u e te n g a e l c a r c -
te r d e in ta n g ib le o in m o d ific a b le , b a jo c u sto -
d ia o rig in a l d e l se c re ta rio , e n u n a rc h iv o o
lib ro e sp e c ia l y re sp a ld a d o , a su v e z, e n o tro
m e d io e le c tr n ic o .
A g re g a q u e c o n e llo se a se g u ra ra u n
m e d io f c il, r p id o y tra n sp a re n te , a l q u e
p u d ie ra n a c c e d e r ta n to lo s fisc a liza d o re s d e
la s I n sp e c c io n e s d e l T ra b a jo c o m o to d o s lo s
a filia d o s a la a so c ia c i n a lo la rg o d e l p a s.
A l re sp e c to , c u m p lo c o n in fo rm a r a U d .
lo sig u ie n te :
E l a rtc u lo 4 8 d e la L e y N 1 9 . 9 2 6 , e n su
in c iso 1 , p re sc rib e :
"Los libros de actas y de contabilidad de
la asociacin debern llevarse permanente-
mente al da, y tendrn acceso a ellos los
afiliados y la Direccin del Trabajo, la que
tendr la ms alta facultad inspectiva, que
podr ejercer de oficio o a peticin de parte".
D e la d isp o sic i n le g a l tra n sc rita se in fie -
re q u e lo s lib ro s d e a c ta s y d e c o n ta b ilid a d d e
la s a so c ia c io n e s d e b e r n lle v a rse p e rm a n e n -
te m e n te a l d a y te n d r n a c c e so a e llo ta n to
lo s a filia d o s a u n a a so c ia c i n c o m o la D ire c -
c i n d e l T ra b a jo , q u ie n te n d r a m p lia s fa c u l-
ta d e s in sp e c tiv a s, la s q u e p o d r e je rc e r d e
o fic io o a p e tic i n d e p a rte .
D e e ste m o d o , d e la n o rm a e n c o m e n to
se c o lig e q u e la fin a lid a d q u e tu v o e n v ista e l
le g isla d o r a l im p o n e r ta l o b lig a c i n a la s a so -
c ia c io n e s re g id a s p o r la c ita d a le y , fu e la d e
p e rm itir q u e la in fo rm a c i n c o n te n id a e n lo s
re fe rid o s lib ro s se e n c u e n tre d isp o n ib le , ta n to
re sp e c to d e lo s a filia d o s a e lla s c o m o d e la
D ire c c i n d e l T ra b a jo , e n v irtu d d e la fa c u lta d
d e in sp e c c i n q u e la m ism a n o rm a le a sig n a a
e sta ltim a , lim it n d o se , e n lo q u e re sp e c ta a l
so p o rte e n q u e d e b e r m a n te n e rse ta l in fo r-
m a c i n , a d e n o m in a rlo lib ro , p o r tra ta rse d e l
fo rm a to h a b itu a l e n q u e h ist ric a m e n te se h a
m a n te n id o d ic h a in fo rm a c i n .
D e e llo se sig u e q u e lo re le v a n te e n e l
e sta b le c im ie n to d e ta l p re c e p to e s q u e la s
ASOCIACIONES DE FUNCIONARIOS. REGISTRO ACTAS EN SOPORTE ELEC-
TRONICO. PROCEDENCIA.
3.355/073, 30.08.07.
Se ajusta a derecho el sistema propuesto por la Asociacin de Funcionarios del
Ministerio Pblico, consistente en mantener un registro actualizado de las ac-
tas de asamblea de la organizacin en un soporte electrnico, a las que ten-
drn acceso, en cumplimiento de lo dispuesto por el artculo 48 de la Ley
N 19.296, tanto sus socios como la Direccin del Trabajo.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 76 76 76 76 76
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
a c ta s q u e c o n tie n e lo s a c u e rd o s d e la a sa m -
b le a y lo s m o v im ie n to s c o n ta b le s d e la a so -
c ia c i n se e n c u e n tre n a c tu a liza d o s y d isp o n i-
b le s p a ra lo s fin e s a ll se a la d o s, c o n p re sc in -
d e n c ia d e l so p o rte q u e c o n te n g a d ic h a in fo r-
m a c i n .
E n e sta s c irc u n sta n c ia s y si se c o n sid e ra
q u e la s fa c u lta d e s d e in te rp re ta c i n y fisc a li-
za c i n q u e la le y h a e n tre g a d o a la D ire c c i n
d e l T ra b a jo , in c lu y e n la a d e c u a c i n d e la n o r-
m a tiv a la b o ra l a lo s a v a n c e s te c n o l g ic o s,
a rm o n iza d o la u tiliza c i n d e in stru m e n to s
in fo rm tic o s, u tiliza d o s a c tu a lm e n te e n u n
sin n m e ro d e m b ito s, e n tre sto s e l g re m ia l,
c o n e l c a b a l c u m p lim ie n to d e la s d isp o sic io -
n e s le g a le s, n a d a im p id e e stim a r, q u e e l re -
g istro d e la s a c ta s d e a sa m b le a e n u n so p o rte
e le c tr n ic o , siste m a p ro p u e sto p o r la a so c ia -
c i n re c u rre n te p a ra lo s e fe c to s d e m a n te n e r
a c tu a liza d a la in fo rm a c i n a q u e h a c e re fe -
re n c ia la n o rm a a n te s tra n sc rita y c o m e n ta -
d a , se a ju sta a lo s re q u e rim ie n to d e la m ism a .
A lo a n te rio r, c a b e , p o r ltim o a g re g a r
q u e , e n v irtu d d e la a u to n o m a d e q u e g o za n
la s o rg a n iza c io n e s sin d ic a le s, c o n e l fin d e
fa c ilita r e l c o rre c to e je rc ic io d e la lib e rta d
sin d ical, p rin cip io ste co n sag rad o p o r la C o n s-
titu c i n P o ltic a d e la R e p b lic a , e n su a rtc u -
lo 1 9 N 1 9 y e n e l C o n v e n io 8 7 d e la O I T ,
ra tific a d o p o r n u e stro p a s, e n o p in i n d e e ste
S e rv ic io , n o e x iste in c o n v e n ie n te ju rd ic o a l-
g u n o q u e im p id a a la s a so c ia c io n e s d e fu n c io -
n a rio s a c o rd a r la u tiliza c i n d e u n so p o rte
e le c tr n ic o c o m o e l p ro p u e sto p a ra lo s e fe c -
to s d e c u m p lir c o n la o b lig a c i n e sta b le c id a
p o r la n o rm a c ita d a .
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d i s p o s i c i o n e s le g a le s , c o n s t i t u c i o n a le s y
su p ra n a c io n a le s c ita d a s y c o n sid e ra c io n e s
e x p u e sta s, c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . q u e se
a ju sta a d e re c h o e l siste m a p ro p u e sto p o r la
A so c ia c i n d e F u n c io n a rio s d e l M in iste rio P -
b lic o , c o n siste n te e n m a n te n e r u n re g istro
a c tu a liza d o d e la s a c ta s d e a sa m b le a d e la
o rg a n iza c i n e n u n so p o rte e le c tr n ic o , a la s
q u e te n d r n a c c e so , e n c u m p lim ie n to d e lo
d i s p u e s t o p o r e l a rt c u lo 4 8 d e la L e y
N 1 9 . 2 9 6 , ta n to su s so c io s c o m o la D ire c -
c i n d e l T ra b a jo .
TRABAJ ADORES PESQUEROS. DESCANSO PREVIO AL ZARPE. OPORTUNI-
DAD.
3.525/074, 5.09.07.
El momento en que se inicia el descanso en tierra de ocho horas como mnimo
a que alude el inciso 3 del nuevo artculo 23 del Cdigo del Trabajo, es inde-
pendiente de la recalada de la nave y de las labores inherentes a ello y su
cmputo slo debe tener como parmetro el zarpe de la nave, de forma tal
que, al momento de iniciarse las labores de alistamiento que le preceden, el
personal haya hecho uso de dicho descanso.
Fuentes: C d ig o d e l T ra b a jo , a rtc u lo 2 3
L e y N 2 0 . 1 6 7 .
M e d ia n te p re se n ta c i n c ita d a e n e l a n te -
c e d e n te e sa F e d e ra c i n so lic ita u n p ro n u n -
c ia m ie n to d e e sta D ire c c i n te n d ie n te a d e -
te rm in a r e l se n tid o y a lc a n c e d e l a rtc u lo 2 3
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , m o d ific a d o p o r la L e y
N 2 0 . 1 6 7 q u e e sta b le c i n o rm a s so b re d e s-
c a n so s e n tie rra e n tre re c a la d a y za rp e p a ra
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 77 77 77 77 77
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
lo s tra b a ja d o re s q u e se d e se m p e a n a b o rd o
d e n a v e s d e p e sc a , e sp e c ia lm e n te e n lo q u e
se re fie re a l m o m e n to e n q u e d e b e o to rg a rse
e l d e sc a n so a q u e a lu d e e l in c iso 3 d e l c ita d o
p re c e p to .
S o b re e l p a rtic u la r, c m p le m e in fo rm a r a
U d . lo sig u ie n te :
E l a rtc u lo 2 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
m o d ific a d o p o r la L e y N 2 0 . 1 6 7 , p u b lic a d a
e n e l D ia rio O fic ia l e l 1 4 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 ,
e n su s in c iso s te rc e ro , c u a rto , q u in to y se x to ,
p re sc rib e :
"Cuando la navegacin se prolongare por
doce das o menos, toda la dotacin tendr
derecho a un descanso en tierra de ocho
horas como mnimo previo al zarpe, prevale-
ciendo los acuerdos de las partes siempre y
cuando stos sean superiores a ese mnimo.
Este descanso deber otorgarse en forma con-
tinua a cada miembro de la dotacin, en cada
recalada programada de la nave de pesca.
En el caso de las navegaciones por pero-
dos de ms de doce das, as como en las
campaas de pesca de la zona sur austral, en
las que la dotacin ocupa las dependencias
de la nave de pesca habilitadas para ello
como su hogar, el descanso previo al zarpe
podr ser otorgado efectivamente en tierra o
en dichas instalaciones, a eleccin del traba-
jador.
Slo con acuerdo celebrado entre el ar-
mador y las organizaciones sindicales repre-
sentativas del personal embarcado, se podr
modificar el descanso a que se refieren los
incisos anteriores. El acuerdo deber reunir,
copulativamente, los siguientes requisitos:
a) no podr convenirse un descanso previo
al zarpe inferior a cinco horas en puerto
base;
b) no podr convenirse un descanso previo
al zarpe inferior a tres horas en puertos
secundarios. Este descanso podr reali-
zarse donde las partes convengan;
c) deber tener una duracin no menor a
dos aos ni superior a cuatro aos;
d) deber remitirse copia del acuerdo a la
Inspeccin del Trabajo, dentro de los cin-
co das siguientes a su celebracin.
Para los efectos del cmputo del descan-
so previo al zarpe que se establece en este
artculo, se entender que el zarpe se inicia con
las labores de alistamiento que le preceden".
D e la n o rm a tiv a le g a l p re c e d e n te m e n te
tra n sc rita se in fie re q u e a p a rtir d e la m o d ifi-
c a c i n d e l a rtc u lo 2 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
e sto e s, d e sd e e l 1 4 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 ,
fe c h a d e p u b lic a c i n d e la p re c ita d a le y
m o d ific a to ria , lo s tra b a ja d o re s q u e se d e se m -
p e a n a b o rd o d e n a v e s d e p e sc a tie n e n
d e re c h o , c u a n d o la n a v e g a c i n se p ro lo n g a re
p o r 1 2 d a s o m e n o s, a u n d e sc a n so e n tie rra
d e 8 h o ra s c o m o m n im o p re v io a l za rp e e l
c u a l d e b e se r o to rg a d o e n fo rm a c o n tin u a a
c a d a m ie m b ro d e la d o ta c i n y e n c a d a re c a -
la d a p ro g ra m a d a d e la n a v e d e p e sc a .
A sim ism o , c u a n d o la n a v e g a c i n c o m -
p re n d a p e ro d o s su p e rio re s a 1 2 d a s, a s
c o m o e n la s c a m p a a s d e p e sc a d e la zo n a
su r a u stra l, e l re fe rid o d e sc a n so p u e d e se r
o to rg a d o e fe c tiv a m e n te e n tie rra o e n la s
h a b ilita d a s d e p e n d e n c ia s d e la n a v e , a e le c -
c i n d e l tra b a ja d o r.
E n re la c i n a l d e sc a n so e n tie rra d e 8
h o ra s m n im o p re v io a l za rp e e n c o m e n to ,
c a b e h a c e r p re se n te q u e e l le g isla d o r n o s lo
d istin g u e e n tre n a v e g a c io n e s d e 1 2 d a s o
m e n o s y la s su p e rio re s a d ic h o p e ro d o y la s
c a m p a a s d e p e sc a d e la zo n a su r a u stra l
sin o q u e ta m b i n , e n la s p rim e ra s d e e lla s, e l
d e sc a n so e n re fe re n c ia debe o to rg a rse e n
tie rra y e n la s se g u n d a s d ic h o d e sc a n so pue-
de se rlo e n tie rra o e n la s d e p e n d e n c ia s d e la
n a v e d e p e sc a h a b ilita d a s p a ra e llo c o m o su
h o g a r, fa c u lta n d o a l tra b a ja d o r p a ra o p ta r p o r
u n a u o tra a lte rn a tiv a .
A h o ra b ie n , n o o b sta n te q u e la s d isp o si-
c io n e s so b re d e sc a n so e n tie rra , p re c e d e n -
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 78 78 78 78 78
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
te m e n te tra n sc rita s y c o m e n ta d a s, c o n stitu -
y e n la re g la g e n e ra l e n e sta m a te ria , e l le g is-
la d o r h a p e rm itid o su m o d ific a c i n c o n fo rm e
a lo d isp u e sto e n e l in c iso 5 d e la n o rm a e n
a n lisis.
E n e fe c to , s lo p o r a c u e rd o c e le b ra d o
e n tre e l a rm a d o r y la s o rg a n iza c io n e s sin d ic a -
le s re p re se n ta tiv a s d e l p e rso n a l e m b a rc a d o se
p u e d e m o d ific a r e l d e sc a n so e n tie rra d e 8
h o ra s m n im o p re v io a l za rp e d e b ie n d o e l re fe -
rid o a c u e rd o re u n ir lo s re q u isito s c o p u la tiv o s
q u e la m ism a n o rm a se a la , a sa b e r: en los
puertos base n o p u e d e c o n v e n irse u n d e sc a n -
so p re v io a l za rp e in fe rio r a cinco horas; en los
puertos secundarios d ic h o d e sc a n so n o p u e d e
se r in fe rio r a tres horas p u d ie n d o re a liza rse , e n
e ste c a so , d o n d e la s p a rte s c o n v e n g a n y , e l
a c u e rd o n o p u e d e te n e r u n a d u ra c i n in fe rio r a
d o s a o s n i su p e rio r a c u a tro a o s, d e b ie n d o
re m itirse c o p ia d e l a c u e rd o a la I n sp e c c i n d e l
T ra b a jo d e n tro d e lo s c in c o d a s sig u ie n te s a
su c e le b ra c i n .
E n e ste o rd e n d e id e a s re su lta til re c o r-
d a r q u e si b ie n c o n a n te rio rid a d a la d ic ta c i n
d e la L e y N 2 0 . 1 6 7 , n u e stra le g isla c i n c o n -
te m p la b a n o rm a s so b re d e sc a n so d e l p e rso n a l
e n re fe re n c ia , e l d e sc a n so m n im o e n tie rra n o
se e n c o n tra b a le g a lm e n te re g u la d o , to d a v e z
q u e e l e n to n c e s a rtc u lo 2 3 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo s lo e x ig a u n d e sc a n so m n im o d e 1 2
h o ra s c a d a 2 4 h o ra s, e l q u e d e b a c u m p lirse
p re fe re n te m e n te e n tie rra , c u a n d o la s n e c e si-
d a d e s d e la s fa e n a s lo p e rm itie ra n .
P re c isa d o lo a n te rio r, c a b e e n tra r a l a n -
lisis d e la d isp o sic i n c o n te n id a e n e l in c iso
te rc e ro d e l a rtc u lo 2 3 e n c o m e n to c o n e l
o b je to d e d e te rm in a r e l m o m e n to e n q u e d e b e
o to rg a rse e l d e sc a n so q u e e n e lla se in d ic a .
L a p re c i t a d a d i s p o s i c i n s e a la q u e
"Cuando la navegacin se prolongare por doce
das o menos, toda la dotacin tendr dere-
cho a un descanso en tierra de ocho horas
como mnimo previo al zarpe".
P o r su p a rte e l in c iso 6 d e l a rtc u lo e n
re fe re n c ia d isp o n e :
"Para los efectos del cmputo del des-
canso previo al zarpe que se establece en
este artculo, se entender que el zarpe se
inicia con las labores de alistamiento que le
preceden".
A l re sp e c to , e s d e l c a so se a la r q u e la
D ire c c i n G e n e ra l d e T e rrito rio M a rtim o y d e
M a rin a M e rc a n te e n re sp u e sta a la so lic itu d
d e e sta D ire c c i n e n o rd e n a p re c isa r d e te r-
m i n a d o s v o c a b lo s u t i li za d o s p o r la L e y
N 2 0 . 1 8 7 m o d ific a to ria d e la n o rm a e n e stu -
d io , h a in fo rm a d o , e n re la c i n a l t rm in o " za r-
p e " , q u e se g n lo in d ic a d o e n e l a rtc u lo 2 2
d e la L e y d e N a v e g a c i n N 2 . 2 2 2 d e 1 9 7 8 ,
e s " h a c e rse a la m a r d e sd e c u a lq u ie r p u e rto
d e la R e p b lic a " , d e b ie n d o c o n sid e ra rse q u e
to d o za rp e d e b e se r a u to riza d o p o r la A u to ri-
d a d M a rtim a q u e c o rre sp o n d a .
A sim ism o , c o n re sp e c to a la e x p re si n
" la b o re s d e a lista m ie n to a l za rp e " so stie n e
q u e so n to d o s a q u e llo s tra b a jo s d e stin a d o s a
p re p a ra r u n b u q u e p a ra u n a n a v e g a c i n , q u e
in c lu y e e n tre o tro s: p re p a ra tiv o s d e m q u i-
n a s, d e c u b ie rta , fo n d e o , a m a rra s, d e p u e n te ,
d e c a rg a , e tc . n o e x istie n d o u n p ro c e d im ie n to
e st n d a r e sta b le c id o p a ra e sta s la b o re s, p o r
c u a n to la s m ism a s d ifie re n b u q u e a b u q u e ,
p o r lo q u e , se r e l C a p it n o P a tr n d e la n a v e
q u ie n e sta b le zc a o d isp o n g a lo s tra b a jo s q u e
se re a liza ra n p re v io a l za rp e .
D e te rm in a d o lo a n te rio r y re sp e c to a l
m o m e n to e n q u e d e b e o to rg a rse e l d e sc a n so
e n tie rra d e o c h o h o ra s c o m o m n im o p re v io
a l za rp e a q u e a lu d e e l y a c ita d o in c iso 3 d e l
n u e v o a rtc u lo 2 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo e s
n e c e sa rio te n e r p re se n te q u e e l te n o r lite ra l
d e la d isp o sic i n le g a l c ita d a p e rm ite e sta b le -
c e r q u e sta n o h a in d ic a d o e l m o m e n to e n
q u e p u e d e o d e b e c o m e n za r e l d e sc a n so lim i-
t n d o se a e sta b le c e r s lo e l p e ro d o q u e c o m -
p re n d e te n ie n d o c o m o p a r m e tro e l za rp e d e
la n a v e .
D e e sta m a n e ra , e n to n c e s, e s p o sib le
so ste n e r q u e e l c o m ie n zo d e l re fe rid o d e sc a n -
so n o d ic e re la c i n c o n la re c a la d a d e la n a v e ,
p o r c u a n to a q u l c o m e n za r d e p e n d ie n d o , e n
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 79 79 79 79 79
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e fin itiv a , d e la p r c tic a y /o a c u e rd o d e la s
p a rte s re sp e c to a si la trip u la c i n d e la n a v e
d e b e o n o e fe c tu a r e n e se m o m e n to o tra s
a c tiv id a d e s re la c io n a d a s c o n la lle g a d a d e
e sta ltim a a l p u e rto .
E n o tro s t rm in o s, e l in ic io d e l d e sc a n so
q u e n o s o c u p a re su lta d e l to d o in d e p e n d ie n te
d e la re c a la d a d e la n a v e , to d a v e z q u e d e l
c la ro te n o r lite ra l d e la n o rm a tiv a e n e stu d io
se d e sp re n d e q u e e l tra b a ja d o r d e b e h a b e r
h e c h o u so d e su d e sc a n so a l m o m e n to d e
in ic ia rse la s la b o re s q u e p re c e d e n a l za rp e d e
la n a v e , e sto e s, c o n a n te rio rid a d a l za rp e .
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la
d isp o sic i n le g a l c ita d a y c o n sid e ra c io n e s
fo rm u la d a s, c m p le m e in fo rm a r a U d . q u e e l
m o m e n to e n q u e se in ic ia e l d e sc a n so e n
tie rra d e o c h o h o ra s c o m o m n im o a q u e
a lu d e e l in c iso 3 d e l n u e v o a rtc u lo 2 3 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo , e s in d e p e n d ie n te d e la
re c a la d a d e la n a v e y d e la s la b o re s in h e re n -
te s a e llo y su c m p u to s lo d e b e te n e r
c o m o p a r m e tro e l za rp e d e la n a v e , d e
fo rm a ta l q u e , a l m o m e n to d e in ic ia rse la s
la b o re s d e a lista m ie n to q u e le p re c e d e n ,
e l p e rso n a l h a y a h e c h o u so d e d ic h o d e s-
c a n so .
J ORNADA DE TRABAJ O. PERSONAL EXCLUIDO LIMITACION DE J ORNA-
DA. DEFENSORES PENALES PUBLICOS.
3.594/075, 7.09.07.
Las labores de los profesionales abogados contratados por la recurrente para
desempearse como Defensores Penales Pblicos, se realizan sin fiscalizacin
superior inmediata en los trminos del inciso 2 del artculo 22 del Cdigo del
Trabajo, y no estn afectas a limitacin de la jornada de trabajo.
Fuentes: C d ig o d e l T ra b a jo , a rtc u lo 2 2 .
L e y N 1 9 . 7 1 8 .
Concordancia: D ic ta m e n N 3 . 3 5 8 /5 7 ,
d e 2 4 . 0 7 . 2 0 0 6 .
P o r la p re se n ta c i n d e l a n te c e d e n te ,
se c o n su lta a e sta D ire c c i n so b re la jo rn a d a
d e tra b a jo d e l p e rso n a l d e D e fe n so re s P e n a -
le s P b lic o s c o n tra ta d o s p o r la re c u rre n te , e l
q u e e sta ra e x c lu id o d e la lim ita c i n d e jo rn a -
d a d e tra b a jo e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 2 2 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo .
C o m o c o n sta e n e l O fic io d e a n te c e d e n -
te , e l se o r D e fe n so r N a c io n a l in fo rm a d e -
ta lla d a m e n te so b re la o rg a n iza c i n y fu n c io -
n a m ie n to d e l o rg a n ism o a su c a rg o . S o b re e l
c o n tro l d e l e stu d io ju rd ic o re sp e c to a lo s
a b o g a d o s, se se a la q u e ste in c id e e n "el
desempeo de los defensores y su conexin
con las normas de calidad que deben aplicar a
la actividad de defensa", c o n tro l q u e e s e x
p o st, e s d e c ir, c o n p o ste rio rid a d a su d e se m -
p e o y n o p re v e n tiv o . P rim a e n to d o c a so , e l
principio de autonoma del defensor, q u e im -
p id e im p a rtir in stru c c io n e s d e c a r c te r p a rti-
c u la r p a ra c a so s e sp e c fic o s.
R e q u e rid o e l c o rre sp o n d ie n te in fo rm e d e
fisc a liza c i n a la I n sp e c c i n P ro v in c ia l d e S a n -
tia g o , se a c u m u l e l C o n tra to p a ra P re sta c i n
d e D e fe n sa P e n a l P b lic a , su sc rito p o r e l se o r
D e fe n so r N a c i o n a l y la re c u rre n te o " la
p re sta d o ra " c o m o se c o n sig n a e n e l d o c u -
m e n to a c o m p a a d o y e n e l q u e c o n sta , e n tre
o tras m en cio n es, q u e esta en tid ad p ara d esem -
p e a r la s fu n c io n e s q u e le h a n sid o e n c o m e n -
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 80 80 80 80 80
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d a d a s, c u e n ta y h a c o n tra ta d o b a jo e l r g im e n
d e d isp o sicio n es d el C d ig o d el T rab ajo , a siete
a b o g a d o s q u e c u m p le n la b o re s p ro p ia s d e D e -
fe n so re s P e n a le s P b lic o s. S e p re c isa a sim is-
m o q u e , "Constituye defensa penal pblica,
aquella que se proporciona conforme a la Ley
N 19.718, a los imputados o acusados segn
el Cdigo Procesal Penal por un crimen, simple
delito o falta que sea de competencia de un
juzgado de garanta o de un tribunal de juicio
oral en lo penal y de las respectivas Cortes, en
su caso, y que carezcan de abogado".
E n fin , re sp e c to a lo s c o n tra to s d e tra b a jo
q u e se h a n te n id o a la v ista ta m b i n a c o m p a -
a d o s ju n to a l in fo rm e d e fisc a liza c i n e n
v a rio s, se se a la q u e e sta r n e x c lu id o s d e l
lm ite d e jo rn a d a , y e n o tro s, se p a c ta q u e , "La
jornada de trabajo se establece segn el rgi-
men establecido para el cargo. No obstante, la
hora de ingreso a prestar funciones ser a las
08:30 AM en las oficinas del empleador".
A h o ra b ie n , e l in c iso 1 d e l a rtc u lo 2 2
d e l C d ig o d e l T ra b a jo p re c isa q u e :
"La duracin de la jornada ordinaria de
trabajo no exceder de cuarenta y cinco ho-
ras semanales".
E n se g u id a , lo s in c iso s 2 y 3 d e l m is-
m o a rtc u lo , e n u m e ra n u n a se rie d e d e p e n -
d ie n te s q u e q u e d a n e x c lu id o s d e e sta lim ita -
c i n d e jo rn a d a , e n tre lo s q u e se c u e n ta n ,
"todos aquellos que trabajen sin fiscalizacin
superior inmediata"
A s e n to n c e s, c o n fo rm e a la s d isp o sic io -
n e s p re c e d e n te s, la re g la g e n e ra l e s q u e lo s
tra b a ja d o re s a fe c to s a l C d ig o d e l T ra b a jo
tie n e n u n a jo rn a d a o rd in a ria d e tra b a jo q u e n o
e x c e d e r d e c u a re n ta y c in c o h o ra s se m a n a -
le s, y e n tre o tra s la b o re s o tip o s d e d e p e n -
d e n c ia , e st n e x c lu id o s d e e sta lim ita c i n , lo s
tra b a ja d o re s q u e se d e se m p e a n sin fisc a liza -
c i n su p e rio r in m e d ia ta .
S o b re e ste a sp e c to , la re ite ra d a y u n ifo r-
m e ju risp ru d e n c ia d e e sta D ire c c i n , D ic ta -
m e n N 3 . 3 5 8 /5 7 , d e 2 4 . 0 7 . 2 0 0 6 , e n tre
o tro s, h a d e ja d o e sta b le c id o q u e e x iste fisc a -
liza c i n su p e rio r in m e d ia ta c u a n d o c o n c u rre n
c o p u la tiv a m e n te lo s sig u ie n te s re q u isito s:
a ) C rtic a o e n ju ic ia m ie n to d e la la b o r d e sa -
rro lla d a , e s d e c ir, u n a su p e rv isi n o c o n -
tro l d e lo s se rv ic io s p re sta d o s.
b ) Q u e e sta su p e rv isi n o c o n tro l se a e fe c -
tu a d a p o r p e rso n a s d e m a y o r ra n g o o
je ra rq u a d e n tro d e la e m p re sa o e sta b le -
c im ie n to , y
c ) Q u e la m ism a se a e je rc id a e n fo rm a c o n ti-
g u a o c e rc a n a , re q u isito ste q u e d e b e
e n te n d e rse e n e l se n tid o d e p ro x im id a d
fu n c io n a l e n tre q u ie n su p e rv isa o fisc a li-
za y q u ie n e je c u ta la la b o r.
A h o ra b ie n , c o m o se in fie re c o n c la rid a d
d e l in fo rm e d e fisc a liza c i n a c o m p a a d o ju n to
a l a n te c e d e n te 1 ), e l p e rso n a l d e D e fe n so re s
e n lo s q u e in c id e la c o n su lta , n o se d e se m p e -
a n e n u n c o n te x to d e c o n tro l y su p e rv isi n
co m o el d escrito p reced en tem en te, m en o s a n
si se tie n e p re se n te e l principio de autonoma
del defensor re fe rid o p re c e d e n te m e n te .
E fe c tiv a m e n te , e l re fe rid o in fo rm e d e ja
c la ra m e n te e sta b le c id o q u e la s la b o re s d e D e -
fe n so r P e n a l P b lic o se d e se m p e a n c o n p re -
fe re n c ia y e n su m a y o r p a rte , fu e ra d e l lu g a r
d e fu n c io n a m ie n to d e la e m p le a d o ra , ta l e s
a s, q u e c o n fo rm e a e sta e sp e c ia l m o d a lid a d
d e v n c u lo d e su b o rd in a c i n y d e p e n d e n c ia ,
q u ie n e je rc e e l c o n tro l y su p e rv isi n d e e sta s
fu n cio n es, es el D efen so r J efe d e la D efen so ra
L o c a l c o rre sp o n d ie n te , q u ie n , a l c o n sta ta r fa l-
ta s o irre g u la rid a d e s e n e l d e se m p e o d e s-
ta s, d e b e a rb itra r la s m e d id a s a d m in istra tiv a s
y d isc ip lin a ria s q u e c o rre sp o n d a n re sp e c to a la
e m p re sa e m p le a d o ra , pero claramente sta no
ejerce una supervisin tcnica, directa y
funcionalmente cercana respecto del abogado
contratado como defensor.
C o n sid e ra n d o to d o s e sto s a n te c e d e n te s,
e sta D ire c c i n d e l T ra b a jo se h a fo rm a d o la
c o n v ic c i n d e q u e e sta s la b o re s d e d e fe n so ra
se e n c u e n tra n e x c lu id a s d e la lim ita c i n d e
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 81 81 81 81 81
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
jo rn a d a , y p o r ta n to , c o n stitu y e n u n a e x c e p -
c i n a la re g la g e n e ra l q u e e sta b le c e e l ta n ta s
v e c e s c ita d o a rtc u lo 2 2 d e l C d ig o d e l T ra -
b a jo , e n su in c iso 1 , e n lo s t rm in o s q u e
p re c isa n la s c o n c lu sio n e s q u e sig u e n .
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s p re c e d e n te s, c m p le m e
m a n ife sta r a U d s. , q u e la s la b o re s d e lo s
p ro fe sio n a le s a b o g a d o s c o n tra ta d o s p o r la
re c u rre n te p a ra d e se m p e a rse c o m o D e fe n -
so re s P e n a le s P b lic o s, se re a liza n sin fisc a li-
za c i n su p e rio r in m e d ia ta e n lo s t rm in o s d e l
in c iso 2 d e l a rtc u lo 2 2 d e l C d ig o d e l T ra -
b a jo , y n o e st n a fe c ta s a lim ita c i n d e la
jo rn a d a d e tra b a jo .
BONIFICACION POR RETIRO LEY N 20.158. REQUISITOS. TERMINO CON-
TRATO. OPORTUNIDAD. MONTO. DETERMINACION.
3.595/076, 7.09.07.
1) Para acceder a la Bonificacin por Retiro prevista en el artculo 2 transito-
rio de la Ley N 20.158, se requiere, entre otros requisitos, prestar servi-
cios en un establecimiento educacional dependiente de una Corporacin
Municipal, sea en funciones docentes propiamente tales, docentes directi-
vas o tcnico pedaggicas.
2) El trmino de la relacin laboral de un docente que renuncia a su carga
horaria en los trminos del citado artculo 2 transitorio se producir cuan-
do el empleador ponga a disposicin del docente, la totalidad de la bonifica-
cin que le corresponda, siendo procedente considerar para los efectos de
la determinacin de su monto, la jornada de trabajo convenida a la fecha de
trmino de su contrato de trabajo.
Fuentes: L e y N 2 0 . 1 5 8 , a rtc u lo 2 tra n -
sito rio .
M e d ia n te p re se n ta c i n d e l a n te c e d e n te ,
h a so lic ita d o a e sta D ire c c i n u n p ro n u n c ia -
m ie n to a c e rc a d e la s sig u ie n te s m a te ria s re la -
c io n a d a s c o n la b o n ific a c i n p o r re tiro v o lu n -
ta rio a q u e se re fie re e l a rtc u lo 2 tra n sito rio
d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 :
1 ) S i en su calid ad d e d irecto r d e u n estab le-
cim ien to ed u cacio n al d ep en d ien te d e la
C o rp o raci n M u n icip al d e S an M ig u el, le
asiste el d erech o a la referid a b o n ificaci n ;
2 ) D e se r p ro c e d e n te , c u l se ra la o p o rtu n i-
d a d e n q u e se p ro d u c ira la c e sa c i n d e
su s se rv ic io s, c o n sid e ra n d o q u e c u m p le
c o n la e d a d p a ra ju b ila r a p a rtir d e l 2 0 d e
o c tu b re d e 2 0 0 8 y a q u m o n to a sc e n -
d e ra su b o n ific a c i n p o r re tiro .
A l re sp e c to , c u m p lo e n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
1 ) E n lo q u e re sp e c ta a la p rim e ra c o n su lta
fo rm u la d a , c a b e se a la r q u e e l a rtc u lo
2 tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , e n
su s in c iso s 1 , 2 , 3 , 4 , 5 y 6 , d isp o -
n e :
"Establcese una bonificacin por retiro
voluntario para los profesionales de la
educacin que presten servicios a la fe-
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 82 82 82 82 82
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
cha de publicacin de la presente ley en
establecimientos educacionales del sec-
tor municipal, ya sea administrados di-
rectamente por las municipalidades o a
travs de corporaciones municipales, y
que al 31 de diciembre de 2006 tengan
sesenta o ms aos de edad si son muje-
res, o sesenta y cinco o ms aos de
edad si son hombres, y que renuncien a
la dotacin docente del sector municipal
a que pertenecen, respecto del total de
horas que sirven.
"Los profesionales de la educacin que
deseen acogerse al beneficio anterior de-
bern formalizar su renuncia voluntaria
ante el sostenedor respectivo, acompa-
ada del certificado de nacimiento co-
rrespondiente, hasta el 31 de octubre de
2007.
"La bonificacin que corresponder a los
profesionales de la educacin que pre-
senten la renuncia voluntaria dentro del
plazo anteriormente sealado ascender
a los siguientes montos:
Tramos de Monto total
J ornada de la bonificacin
Hasta 33 horas $11.135.000.-
Entre 34 - 39 horas $12.772.000.-
Entre 40 - 44 horas $14.410.000.-
"El trmino de la relacin laboral slo se
producir cuando el empleador ponga la
totalidad de la bonificacin que corres-
ponda a disposicin del profesional de la
educacin que haya renunciado al total
de las horas que sirve en la dotacin
docente del sector municipal a que per-
tenece, sea en un establecimiento edu-
cacional administrado directamente por
las municipalidades o a travs de corpo-
raciones municipales. Las horas que que-
den vacantes por la renuncia voluntaria
del docente se ajustarn de acuerdo a los
artculos 22 y siguientes del Decreto con
Fuerza de Ley N 1, de 1996, del Minis-
terio de Educacin.
"Asimismo, tendrn derecho a la bonifica-
cin de este artculo los profesionales re-
feridos en el inciso primero que cumplan
la edad para jubilar en el perodo com-
prendido entre el 1 de enero de 2007 y el
28 de febrero de 2009. Para estos efec-
tos, debern presentar su renuncia antici-
pada a la dotacin docente hasta el 31 de
octubre de 2007, la que deber formali-
zarse por escrito ante el sostenedor res-
pectivo, acompaada del certificado de
nacimiento correspondiente. Esta renun-
cia, por el total de horas que sirve, tendr
el carcter de irrevocable y se har efecti-
va por el solo ministerio de la ley cuando
el profesional de la educacin cumpla se-
senta aos de edad si es mujer, o sesenta
y cinco aos de edad si es hombre.
"Lo dispuesto en el inciso cuarto prece-
dente se aplicar igualmente en el caso
de la renuncia anticipada".
D e la d isp o sic i n le g a l p re c e d e n te m e n te
tra n sc rita , se d e d u c e q u e lo s p ro fe sio n a -
le s d e la e d u c a c i n q u e a l 2 9 d e d ic ie m -
b re d e 2 0 0 6 , fe c h a d e p u b lic a c i n e n e l
D ia rio O fic ia l d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , la b o -
ra b a n e n e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a le s
d e l se c to r m u n ic ip a l, a d m in istra d o s d i-
re c ta m e n te p o r la s M u n ic ip a lid a d e s o p o r
la s C o rp o ra c io n e s M u n ic ip a le s, y q u e a l
3 1 d e d ic ie m b re d e d ic h o a o te n a n 6 0
o m s a o s si so n m u je re s o 6 5 o m s
a o s si so n h o m b re s, o q u e c u m p la n la
e d a d p a ra ju b ila r e n tre e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 y 2 8 d e fe b re ro d e 2 0 0 9 , q u e
p re se n te n su re n u n c ia v o lu n ta ria a l c a rg o
q u e d e se m p e a n le s a siste e l d e re c h o a
u n a b o n ific a c i n p o r re tiro p o r lo s m o n -
to s q u e e n la m ism a se in d ic a n .
A sim ism o , se in fie re q u e p a ra lo s e fe c to s
d e a c o g e rse a l c ita d o b e n e fic io , lo s d o -
c e n te s d e b e n fo rm a liza r su re n u n c ia , h a s-
ta e l 3 1 d e o c tu b re d e 2 0 0 7 , a c o m p a a -
d o e l c e rtific a d o d e n a c im ie n to c o rre sp o n -
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 83 83 83 83 83
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d ie n te , la q u e te n d r e l c a r c te r d e irre v o -
c a b le y se h a r e fe c tiv a p o r e l so lo m in is-
te rio d e la le y , c u a n d o e l p ro fe sio n a l d e la
e d u c a c i n c u m p la 6 0 a o s d e e d a d si e s
m u je r o , 6 5 a o s d e e d a d si e s h o m b re .
D e l a n lisis d e la d isp o sic i n le g a l tra n s-
crita y co m en tad a se d esp ren d e q u e co n s-
titu y e , e n tre o tro s, re q u isito sin e q u a
n o n p a ra a c c e d e r a la b o n ific a c i n e n
c u e sti n , la c irc u n sta n c ia d e e n c o n tra rse
e l d o c e n te p re sta n d o se rv ic io s a l 2 9 d e
d ic ie m b re d e l 2 0 0 6 , e n u n e sta b le c im ie n -
to e d u c a c io n a l d e a q u e llo s q u e in te g ra n
e l se c to r m u n ic ip a l.
A h o ra b ie n n o h a b ie n d o e l le g isla d o r e fe c -
tu a d o d istin g o a lg u n o c o n re sp e c to a la
fu n c i n d o c e n te d e se m p e a d a , p re c iso
e s so ste n e r q u e p u e d e n a c c e d e r a la
re fe rid a b o n ific a c i n , ta n to a q u e llo s q u e
e je rc e n fu n c io n e s d o c e n te s p ro p ia m e n te
ta le s, d o c e n te s d ire c tiv a s o b ie n t c n ic o -
p e d a g g ic a s e n u n e sta b le c im ie n to e d u -
c a c io n a l d e p e n d ie n te d e u n a C o rp o ra -
c i n M u n ic ip a l.
2 ) E n c u a n to a la c o n su lta sig n a d a c o n e ste
n m e ro , c a b e se a la r q u e c o n fo rm e c o n
e l a rt c u lo 2 t ra n s i t o ri o d e la L e y
N 2 0 . 1 5 8 , y a tra n sc rito y c o m e n ta d o ,
e l t rm in o d e la re la c i n la b o ra l s lo se
p ro d u c ir c u a n d o e l e m p le a d o r p o n g a a
d isp o sic i n d e l d o c e n te la to ta lid a d d e la
b o n ific a c i n q u e le c o rre sp o n d a , sie n d o
p ro c e d e n te c o n sid e ra r p a ra lo s e fe c to s
d e la d e te rm in a c i n d e su m o n to , la c a r-
g a h o ra ria c o n v e n id a a la fe c h a d e t rm i-
n o e fe c tiv o d e su s se rv ic io s.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s y c o n sid e ra c io n e s fo rm u -
la d a s, c u m p lo e n in fo rm a r a U d lo sig u ie n te :
1 ) P a ra a c c e d e r a la B o n ific a c i n p o r R e tiro
p re v ista e n e l a rtc u lo 2 tra n sito rio d e la
L e y N 2 0 . 1 5 8 , se re q u ie re , e n tre o tro s
re q u isito s, p re sta r se rv ic io s e n u n e sta -
b le c im ie n to e d u c a c io n a l d e p e n d ie n te d e
u n a C o rp o ra c i n M u n ic ip a l, se a e n fu n -
c io n e s d o c e n te s p ro p ia m e n te ta le s, d o -
c e n te s d ire c tiv a s o t c n ic o p e d a g g ic a s.
2 ) E l t rm in o d e la re la c i n la b o ra l d e u n
d o c e n te q u e re n u n c ia a su c a rg a h o ra ria
e n lo s t rm in o s d e l c ita d o a rtc u lo 2
tra n sito rio se p ro d u c ir c u a n d o e l e m -
p le a d o r p o n g a a d isp o sic i n d e l d o c e n te
la to ta lid a d d e la b o n ific a c i n q u e le c o -
rre sp o n d a , sie n d o p ro c e d e n te c o n sid e ra r
p a ra lo s e fe c to s d e la d e te rm in a c i n d e
su m o n to , la jo rn a d a d e tra b a jo c o n v e n i-
d a a la fe c h a d e t rm in o d e su c o n tra to
d e tra b a jo .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 84 84 84 84 84
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: L e y N 1 9 . 3 7 8 , a rtc u lo s 2 3 y
3 3 , I n c . F in a l. L e y N 2 0 . 1 5 7 , a rtc u lo 2 N 8
Concordancias: D ic t m e n e s N s. 2 . 4 1 7 /
1 3 5 , d e 2 5 . 0 7 . 2 0 0 2 y 1 . 2 3 4 /2 8 , d e
2 . 0 4 . 2 0 0 7 .
M e d ia n te p re se n ta c i n d e l a n te c e d e n te ,
se c o n su lta , d e a c u e rd o c o n e l a rtc u lo 2 ,
n u m e ra l 8 , d e la L e y N 2 0 . 1 5 7 , q u e a g re g a
u n in c iso fin a l n u e v o a l a rtc u lo 3 3 d e la L e y
N 1 9 . 3 7 8 , c m o d e b e c a lc u la rse la re m u n e -
ra c i n d e u n fu n c io n a rio q u e p o stu la e n c o n -
c u rso p b lic o c o m o d ire c to r d e u n c o n su lto rio
ru ra l p o r 2 2 h o ra s c ro n o l g ic a s se m a n a le s
p e ro q u e tie n e la c a lid a d d e titu la r c o n 4 4
h o ra s c ro n o l g ic a s se m a n a le s y q u e p o r a c u e r-
d o c o n e l A lc a ld e , p e rc ib e u n a re m u n e ra c i n
co m p en sato ria d e carcter in d efin id o cu y o co n -
c e p to n o se e n c u e n tra c o n te m p la d o p o r la le y
y , e n e ste c a so , d e g a n a r e l c o n c u rso c m o se
c a lc u la e sa re m u n e ra c i n c o m p e n sa to ria e n la
n u e v a jo rn a d a o d e b e re n u n c ia r e n fo rm a a u to -
m tic a a la re m u n e ra c i n c o m p e n sa to ria a l
a su m ir p o r 2 2 h o ra s c o m o d ire c to r.
A l re sp e c to , c m p le m e in fo rm a r lo si-
g u ie n te :
E l a rtc u lo 2 3 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8 , e sta -
b le c e :
"Para los efectos de esta ley, constitu-
yen remuneracin solamente las siguientes:
"a) El Sueldo Base que es la retribucin pe-
cuniaria de carcter fijo y por perodos
iguales, que cada funcionario tendr de-
recho a percibir conforme al nivel y cate-
gora funcionaria en que est clasificado
asimilado de acuerdo con el Ttulo II de
esta ley y que se encuentre sealado en
el respectivo contrato.
"b) La Asignacin de Atencin Primaria Mu-
nicipal, que es un incremento del sueldo
base a que tiene derecho todo funciona-
rio por el slo hecho de integrar una
dotacin.
"c) Las Dems Asignaciones, que constitu-
yen los incrementos a que se tiene dere-
cho en consideracin a la naturaleza de
las funciones o acciones de atencin pri-
maria de salud a desarrollar, a las pecu-
liares caractersticas del establecimiento
en que se labora y a la evaluacin del
desempeo funcionario. Estas son: la asig-
nacin de responsabilidad directiva; asig-
nacin por desempeo en condiciones
difciles; la asignacin de zona y la asig-
nacin de mrito.
ESTATUTO DE SALUD. FUNCIONES. COMPATIBILIDAD.
3.596/077, 7.09.07.
El funcionario de salud primaria municipal con jornada de 44 horas semanales,
que postula en el concurso pblico respectivo, es seleccionado y acepta la
designacin como director de establecimiento con jornada de 22 horas, deber
cumplir la jornada y percibir solamente la remuneracin que corresponda a
dicho cargo segn las bases del concurso, sin perjuicio del derecho previsto en
el inciso final del artculo 33 de la Ley N 19.378, para volver a desempearse
en las antiguas funciones sin necesidad de concurso, al terminar el perodo
como director de establecimiento si habiendo respostulado a este cargo no
resulte seleccionado en el respectivo concurso pblico o no haya vuelto a
repostular.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 85 85 85 85 85
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
"Las remuneraciones debern fijarse por
mes, en nmero de horas de desempeo
semanal".
D e l p re c e p to le g a l tra n sc rito , se d e sp re n -
d e q u e e n e l siste m a d e sa lu d p rim a ria m u n i-
c ip a l c o n stitu y e n re m u n e ra c io n e s so la m e n te
lo s e stip e n d io s q u e e x p re sa m e n te h a e sta b le -
c id o la L e y N 1 9 . 3 7 8 , a sa b e r, e l S u e ld o
B a se , la A sig n a c i n d e A te n c i n P rim a ria M u -
n ic ip a l, la A sig n a c i n d e R e sp o n sa b ilid a d D i-
re c tiv a , la A sig n a c i n p o r D e se m p e o e n C o n -
d ic io n e s D ifc ile s, la A sig n a c i n d e Z o n a y la
A sig n a c i n A n u a l d e M rito .
E n la e sp e c ie , se c o n su lta e n e l c a so d e
u n fu n c io n a rio d e sa lu d p rim a ria m u n ic ip a l
q u e e v e n tu a lm e n te se a d ju d ic a re p o r c o n c u r-
so p b lic o , e l c a rg o d e D ire c to r d e E sta b le c i-
m ie n to c o n jo rn a d a d e 2 2 h o ra s, la fo rm a d e
p a g a r su re m u n e ra c i n p o rq u e a c tu a lm e n te
tie n e jo rn a d a c o m p le ta d e 4 4 h o ra s se m a n a -
le s, y p a rte d e e sa re m u n e ra c i n se p a g a e n
fo rm a su p le m e n ta ria o c o m p le m e n ta ria n o
o b sta n te q u e e ste c o n c e p to n o se e n c u e n tra
c o n te m p la d o p o r la le y d e l ra m o , y se re q u ie -
re sa b e r si p u e d e se g u ir p a g n d o se la re m u -
n e ra c i n c o m p e n sa to ria a l a su m ir la s 2 2 h o -
ra s c o n d ire c to r d e e sta b le c im ie n to o e l fu n -
c io n a rio d e b e re n u n c ia r a e sa re m u n e ra c i n
c o m p e n sa to ria .
D e a c u e rd o c o n e l c la ro te n o r n o rm a tiv o
in v o c a d o y c o m o lo a d m ite e l m ism o c o n su l-
ta n te , e n e l siste m a d e sa lu d p rim a ria m u n ic i-
p a l la v o lu n ta d e x p re sa d e l le g isla d o r e s q u e
c o n stitu y e n re m u n e ra c i n so la m e n te lo s e sti-
p e n d io s q u e e n a q u e lla se p re c isa , y d e a c u e r-
d o c o n la re g la d e in te rp re ta c i n d e la le y
c o n te n id a e n e l a rtc u lo 2 0 d e l C d ig o C iv il,
la s p a la b ra s d e la le y se e n te n d e r n e n su
se n tid o n a tu ra l y o b v io , se g n e l u so d e la s
m ism a s p a la b ra s, c u a n d o e l le g isla d o r n o h a
d e f i n i d o la s p a la b ra s o e x p re s i o n e s q u e
u tiliza re .
E n e ste c a so , h a d e re c u rrirse a l D ic c io -
n a rio d e la R e a l A c a d e m ia d e la L e n g u a E sp a -
o la , e l q u e se a la q u e "solamente" sig n ific a
d e u n so lo m o d o , e n u n a so la c o sa , o sin o tra
c o sa , p o r lo q u e e n e l c a so e n c o n su lta e l
p a g o "suplementario" o "complementario" n o
fo rm a ra p a rte d e lo s e stip e n d io s q u e c o n fo r-
m a n la re m u n e ra c i n d e l p e rso n a l re g id o p o r
e l E sta tu to d e A te n c i n P rim a ria d e S a lu d
M u n ic ip a l.
E n ta le s c irc u n sta n c ia s, p a ra la su sc rita
e l fu n c io n a rio q u e p o stu la a l c a rg o d e d ire c to r
d e e sta b le c im ie n to c o n u n a jo rn a d a d e 2 2
h o ra s se m a n a le s, h a e je rc id o v o lu n ta ria m e n -
te u n a o p c i n d e a c c e d e r a u n c a rg o d e n tro
d e l siste m a , e n la s c o n d ic io n e s e sta b le c id a s
e n la s b a se s d e l c o n c u rso , u n a d e la s c u a le s
e s p re c isa m e n te la jo rn a d a y la re m u n e ra c i n
c o m p a tib le c o n e sa jo rn a d a .
D e e llo se sig u e q u e a l a d ju d ic a rse e l
c a rg o d e d ire c to r, la jo rn a d a q u e p re v a le c e e s
la e sta b le c id a p a ra e sta s fu n c io n e s, d e ja n d o
d e c u m p lir a q u e lla q u e te n a c o n a n te rio rid a d
a l c o n c u rso , p o r lo q u e n e c e sa ria m e n te la
re m u n e ra c i n q u e le c o rre sp o n d e p e rc ib ir se r
sie m p re a q u e lla c o n te m p la d a p a ra e l c a g o d e
d ire c to r d e e sta b le c im ie n to , sin su p le m e n to o
c o m p le m e n to re m u n e ra to rio ,
E llo , p o rq u e a l a d ju d ic a rse e l c a rg o d e
d ire c to r d e e sta b le c im ie n to y c u m p lir la jo rn a -
d a d e 2 2 h o ra s e sta b le c id a e n la s b a se s d e l
c o n c u rso , n o re su lta ju rd ic a m e n te p ro c e d e n -
te q u e e l fu n c io n a rio p u e d a e je rc e r o tra s fu n -
c io n e s p a ra e l m ism o e m p le a d o r c o n o tra
jo rn a d a y c o n o tra re m u n e ra c i n , to d a v e z
q u e re p u g n a a l siste m a fu n c io n a rio q u e c a -
ra c te riza a la sa lu d p rim a ria m u n ic ip a l, la d o -
b le c o n tra c i n , la d o b le jo rn a d a y la d o b le
re m u n e ra c i n d e n tro d e l siste m a o p a ra e l
m ism o e m p le a d o r, y a s lo h a re su e lto la
D i re c c i n d e l T ra b a jo e n D i c t m e n e s
N s. 1 . 2 3 4 /0 2 8 , d e 2 . 0 4 . 2 0 0 7 y 2 . 4 1 7 /1 3 5 ,
d e 2 5 . 0 7 . 2 0 0 2 .
L o a n te rio r, e s sin p e rju ic io d e l d e re c h o
d e l fu n c io n a rio p re v isto p o r e l a c tu a l in c iso
fin a l d e l a rtc u lo 3 3 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8 ,
a g re g a d o p o r e l N 8 d e l a rtc u lo 2 d e la L e y
N 2 0 . 1 5 7 , p a ra v o lv e r a d e se m p e a rse e n
la s a n tig u a s fu n c io n e s, sin n e c e sid a d d e c o n -
c u rso , a l te rm in a r e l p e ro d o c o m o d ire c to r d e
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 86 86 86 86 86
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
e sta b le c im ie n to , si h a b ie n d o re sp o stu la d o a
e ste c a rg o n o re su lte se le c c io n a d o e n e l c o n -
c u rso p b lic o re sp e c tiv o o n o h a y a v u e lto a
p o stu la r.
E n c o n se c u e n c ia , c o n e l m rito d e lo
e x p u e sto y c ita s le g a le s y a d m in istra tiv a s,
c m p le m e in fo rm a r q u e e l fu n c io n a rio d e sa -
lu d p rim a ria m u n ic ip a l c o n jo rn a d a se m a n a l
d e 4 4 h o ra s, q u e p o stu la , e s se le c c io n a d o
p a ra e l c a rg o d e d ire c to r d e e sta b le c im ie n to
c o n jo rn a d a d e 2 2 h o ra s e n c o n c u rso p b lic o
y a c e p ta e sa d e sig n a c i n , d e b e r c u m p lir la
jo rn a d a y p e rc ib ir so la m e n te la re m u n e ra -
c i n q u e c o rre sp o n d a a d ic h o c a rg o se g n la s
b a se s d e l c o n c u rso re sp e c tiv o , sin p e rju ic io
d e l d e re c h o p re v isto e n e l in c iso fin a l d e l
a rtc u lo 3 3 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8 , p a ra v o lv e r
a d e se m p e a rse e n la s a n tig u a s fu n c io n e s sin
n e c e sid a d d e c o n c u rso , a l te rm in a r e l p e ro d o
c o m o d ire c to r d e e sta b le c im ie n to si, h a b ie n -
d o re sp o stu la d o a e ste c a rg o , n o re su lte se -
le c c io n a d o e n e l re sp e c tiv o c o n c u rso p b lic o
o n o h a y a v u e lto a re sp o stu la r.
Fuentes: L e y N 2 0 . 1 5 8 , a rtc u lo 2 tra n -
sito rio .
M ed ian te p resen taci n d el an teced en te ,
h a so lic ita d o a e sta D ire c c i n u n p ro n u n c ia -
m ie n to a c e rc a d e la s sig u ie n te s m a te ria s:
1 ) S i e l m o n to a p e rc ib ir p o r u n d o c e n te q u e
p re sta se rv ic io s e n u n e sta b le c im ie n to
e d u c a c io n a l d e p e n d ie n te d e u n a C o rp o -
ra c i n M u n ic ip a l p o r la B o n ific a c i n p o r
R e tiro p re v ista e n e l a rtc u lo 2 tra n sito -
rio d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , se d e te rm in a e n
c o n sid e ra c i n a la jo rn a d a d e tra b a jo q u e
te n a e l d o c e n te a l 3 1 d e d ic ie m b re d e
2 0 0 6 o , b ie n la q u e tie n e a l m o m e n to d e
p re se n ta r su re n u n c ia .
BONIFICACION POR RETIRO LEY N 20.158. MONTO. DETERMINACION.
TRANSMISION HEREDEROS. PROCEDENCIA.
3.597/078, 7.09.07.
1) El monto a percibir por un docente que presta servicios en un estableci-
miento educacional dependiente de una Corporacin Municipal por la Boni-
ficacin por Retiro prevista en el artculo 2 transitorio de la Ley N 20.158,
se determina en consideracin a la jornada de trabajo convenida con el
profesional de la educacin al trmino de su relacin laboral.
2) El derecho a percibir el Bono por Retiro se transmite a los herederos en caso
que el docente, con posterioridad a la formalizacin de su renuncia y ha-
biendo cumplido con la edad legal para jubilar, fallezca.
2 ) S e d e te rm in e si e l d e re c h o a p e rc ib ir e l
re fe rid o b o n o se tra n sm ite a lo s h e re d e -
ro s e n c a so q u e e l d o c e n te , c o n p o ste rio -
rid a d a la fo rm a liza c i n d e su re n u n c ia ,
fa lle zc a .
A l re sp e c to , c u m p lo e n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
1 ) E n lo q u e re sp e c ta a la c o n su lta sig n a d a
c o n e ste n m e ro , c a b e se a la r q u e a r-
tc u lo 2 tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 ,
e n su s in c iso s 1 , 2 , 3 , 4 y 5 , d isp o -
n e :
"Establcese una bonificacin por retiro
voluntario para los profesionales de la
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 87 87 87 87 87
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
educacin que presten servicios a la fe-
cha de publicacin de la presente ley en
establecimientos educacionales del sec-
tor municipal, ya sea administrados di-
rectamente por las municipalidades o a
travs de corporaciones municipales, y
que al 31 de diciembre de 2006 tengan
sesenta o ms aos de edad si son muje-
res, o sesenta y cinco o ms aos de
edad si son hombres, y que renuncien a
la dotacin docente del sector municipal
a que pertenecen, respecto del total de
horas que sirven.
"Los profesionales de la educacin que
deseen acogerse al beneficio anterior de-
bern formalizar su renuncia voluntaria
ante el sostenedor respectivo, acompa-
ada del certificado de nacimiento co-
rrespondiente, hasta el 31 de octubre de
2007.
"La bonificacin que corresponder a los
profesionales de la educacin que pre-
senten la renuncia voluntaria dentro del
plazo anteriormente sealado ascender
a los siguientes montos:
Tramos de Monto total
J ornada de la bonificacin
Hasta 33 horas $11.135.000.-
Entre 34 - 39 horas $12.772.000.-
Entre 40 - 44 horas $14.410.000.-
"El trmino de la relacin laboral slo se
producir cuando el empleador ponga la
totalidad de la bonificacin que corres-
ponda a disposicin del profesional de la
educacin que haya renunciado al total
de las horas que sirve en la dotacin
docente del sector municipal a que per-
tenece, sea en un establecimiento edu-
cacional administrado directamente por
las municipalidades o a travs de corpo-
raciones municipales. Las horas que que-
den vacantes por la renuncia voluntaria
del docente se ajustarn de acuerdo a los
artculos 22 y siguientes del Decreto con
Fuerza de Ley N 1, de 1996, del Minis-
terio de Educacin.
"Asimismo, tendrn derecho a la bonifi-
cacin de este artculo los profesionales
referidos en el inciso primero que cum-
plan la edad para jubilar en el perodo
comprendido entre el 1 de enero de 2007
y el 28 de febrero de 2009. Para estos
efectos, debern presentar su renuncia
anticipada a la dotacin docente hasta el
31 de octubre de 2007, la que deber
formalizarse por escrito ante el sostene-
dor respectivo, acompaada del certifi-
cado de nacimiento correspondiente. Esta
renuncia, por el total de horas que sirve,
tendr el carcter de irrevocable y se
har efectiva por el solo ministerio de la
ley cuando el profesional de la educacin
cumpla sesenta aos de edad si es mu-
jer, o sesenta y cinco aos de edad si es
hombre".
D e la d isp o sic i n le g a l p re c e d e n te m e n te
tra n sc rita , se d e d u c e q u e lo s p ro fe sio n a -
le s d e la e d u c a c i n q u e a l 2 9 d e d ic ie m -
b re d e 2 0 0 6 , fe c h a d e p u b lic a c i n e n e l
D ia rio O fic ia l d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , la b o -
ra b a n e n e sta b le c im ie n to s e d u c a c io n a le s
d e l se c to r m u n ic ip a l, a d m in istra d o s d i-
re c ta m e n te p o r la s M u n ic ip a lid a d e s o p o r
la s C o rp o ra c io n e s M u n ic ip a le s, y q u e a l
3 1 d e d ic ie m b re d e d ic h o a o te n a n 6 0
o m s a o s si so n m u je re s o 6 5 o m s
a o s si so n h o m b re s, o q u e c u m p la n la
e d a d p a ra ju b ila r e n tre e l 1 d e e n e ro d e
2 0 0 7 y 2 8 d e fe b re ro d e 2 0 0 9 , q u e
p re se n te n su re n u n c ia v o lu n ta ria a l c a rg o
q u e d e se m p e a n , le s a siste e l d e re c h o a
u n a b o n ific a c i n p o r re tiro .
A sim ism o se in fie re q u e , p a ra lo s e fe c to s
d e a c o g e rse a l c ita d o b e n e fic io , lo s d o -
c e n te s d e b e n fo rm a liza r su re n u n c ia , h a s-
ta e l 3 1 d e o c tu b re d e 2 0 0 7 , a c o m p a -
a n d o e l c e rtific a d o d e n a c im ie n to c o -
rre sp o n d ie n te , la q u e te n d r e l c a r c te r
d e irre v o c a b le y se h a r e fe c tiv a p o r e l
so lo m in iste rio d e la le y , c u a n d o e l p ro fe -
sio n a l d e la e d u c a c i n c u m p la 6 0 a o s
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 88 88 88 88 88
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e e d a d si e s m u je r o , 6 5 a o s d e e d a d si
e s h o m b re .
S e d e d u c e , a sim ism o , q u e lo s m o n to s a
p e rc ib ir e st n fija d o s p o r tra m o s, se g n
se a la jo rn a d a d e tra b a jo d e l d o c e n te .
F in a lm e n te , se d e sp re n d e , q u e e l t rm in o
d e la re la c i n la b o ra l s lo o c u rrir c u a n -
d o e l d o c e n te q u e h a re n u n c ia d o a l to ta l
d e la s h o ra s q u e sirv e e n la d o ta c i n ,
re c ib a d e su e m p le a d o r la to ta lid a d d e la
b o n ific a c i n d e q u e se tra ta .
D e e ste m o d o , c o n sid e ra n d o q u e e n ta n to
n o se re c ib a la to ta lid a d d e l b o n o p o r
re n u n c ia , la re la c i n la b o ra l se m a n tie n e
v ig e n te , p re c iso e s so ste n e r q u e la c a rg a
h o ra ria a c o n sid e ra r p a ra lo s e fe c to s d e
d e te rm in a r e l m o n to a p e rc ib ir p o r ta l
c o n c e p to , se r la c o n v e n id a a la fe c h a d e
t rm in o d e su c o n tra to d e tra b a jo y n o la
q u e te n a a l m o m e n to d e la fo rm a liza c i n
d e su re n u n c ia , o la q u e te n a a la p o c a
e n q u e c u m p la c o n la e d a d p a ra ju b ila r.
2 ) E n lo q u e re sp e c ta a la se g u n d a c o n su lta
fo rm u la d a , c a b e se a la r q u e d e l a n lisis
d e la n o rm a le g a l tra n sc rita y c o m e n ta d a ,
a p a re c e q u e la B o n ific a c i n p o r R e tiro se
d e v e n g a a l m o m e n to e n q u e se c u m p la
c o p u la tiv a m e n te c o n la fo rm a liza c i n d e
la re n u n c ia y la e d a d le g a l p a ra ju b ila r e n
la s fe c h a s fija d a s a l e fe c to , c u a lq u ie ra se a
e l o rd e n e n q u e o c u rra n , au n c u a n d o e l
b o n o se e n c u e n tre p e n d ie n te d e p a g o , d e
m a n e ra ta l q u e p re c iso e s so ste n e r q u e
h a b i n d o se c u m p lid o ta le s re q u isito s, d i-
c h o b e n e fic io se h a b r in c o rp o ra d o a l p a -
trim o n io d e l d o c e n te .
D e e sto m o d o , si a la p o c a d e fa lle c i-
m ie n to d e l d o c e n te y a h a b a fo rm a liza d o
su d e n u n c ia y c u m p la c o n la e d a d p a ra
ju b ila r, e n ta l c a so , e l b e n e fic io se h a b a
in c o rp o ra d o a su p a trim o n io y , p o r e n d e ,
lo tra n sm iti a su s h e re d e ro s.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s c ita d a s y c o n sid e ra c io -
n e s fo rm u la d a s, c u m p lo e n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
1 ) E l m o n to a p e rc ib ir p o r u n d o c e n te q u e
p resta serv icio s en u n estab lecim ien to ed u -
c a c io n a l d e p e n d ie n te d e u n a C o rp o ra c i n
M u n ic ip a l p o r la B o n ific a c i n p o r R e tiro
p re v ista e n e l a rtc u lo 2 tra n sito rio d e la
L e y N 2 0 . 1 5 8 , se d e te rm in a e n c o n sid e -
ra c i n a la jo rn a d a d e tra b a jo q u e tie n e e l
d o c e n te a l t rm in o d e su re la c i n la b o ra l.
2 ) E l d e re c h o a p e rc ib ir e l B o n o p o r R e tiro
se tra n sm ite a lo s h e re d e ro s e n c a so q u e
e l d o c e n t e , c o n p o s t e ri o ri d a d a la
fo rm a liza c i n d e su re n u n c ia y h a b ie n d o
c u m p lid o c o n la e d a d le g a l p a ra ju b ila r,
fa lle zc a .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 89 89 89 89 89
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: C . d el T . , A rt. 6 0 . C . C iv il, A rt. 3 3 .
Concordancias: O rd . N 1 5 , d e 3 . 0 1 . 2 0 0 7 .
M ed ian te p resen taci n d el an teced en te. . . ,
se h a so lic ita d o u n p ro n u n c ia m ie n to d e e sta
D ire c c i n a c e rc a d e la sig u ie n te s m a te ria s:
1 ) S i p u e d e e stim a rse q u e u n a in d e m n iza c i n
p o r a o s d e se rv ic io q u e se p a g a e n fo rm a
c o n v e n c io n a l e n c a so d e fa lle c im ie n to d e l
tra b a ja d o r, se a u n a " p re sta c i n p e n d ie n te " a
la fe c h a d e fa lle c im ie n to e n lo s t rm in o s p re -
v isto s e n e l a rtc u lo 6 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo
y 2 ) E n e l e v e n to d e q u e la re fe rid a in d e m n i-
za c i n se a d e u n m o n to ig u a l o in fe rio r a 5
u n id a d e s trib u ta ria s a n u a le s, si d e b e p a g a rse
c o n fo rm e a d ic h a d isp o sic i n le g a l o e n la
fo rm a e sta b le c id a e n e l c o n v e n io c o le c tiv o .
A l re sp e c to , c u m p lo c o n in fo rm a r a U d .
lo sig u ie n te :
E l a rtc u lo 6 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
d isp o n e :
"En caso de fallecimiento del trabajador,
las remuneraciones que se adeudaren sern
pagadas por el empleador a la persona que se
hizo cargo de sus funerales hasta la concu-
rrencia del costo de los mismos.
El saldo, si lo hubiere, y las dems pres-
taciones pendientes a la fecha del falleci-
miento se pagarn al cnyuge, a los hijos
legtimos o naturales o a los padres legtimos
o naturales del fallecido, unos a falta de los
otros, en el orden indicado, bastando acredi-
tar el estado civil respectivo.
Lo dispuesto en el inciso precedente slo
operar tratndose de sumas no superiores a
cinco unidades tributarias anuales".
D e l p re c e p t o le g a l p re c e d e n t e m e n t e
tra n sc rito flu y e q u e la s re m u n e ra c io n e s a d e u -
d a d a s a u n tra b a ja d o r fa lle c id o d e b e n p a g a rse
a la p e rso n a q u e se h izo c a rg o d e su s fu n e ra -
le s, h a sta e l m o n to d e l g a sto e n q u e se h a y a
in c u rrid o p o r ta l c o n c e p to .
D e la c ita d a n o rm a se in fie re a sim ism o ,
q u e e l sa ld o q u e re sta re , a s c o m o la s d e m s
p re sta c io n e s p e n d ie n te s a la fe c h a d e l fa lle c i-
m ie n to , d e b e se r p a g a d o d ire c ta m e n te p o r e l
e m p le a d o r a l c n y u g e , a fa lta d e ste , a su s
h ijo s y , e n a u se n c ia d e sto s, a su s p a d re s,
b a st n d o le s a c re d ita r, p a ra e sto s e fe c to s, la
c a lid a d e x ig id a p o r la le y y la a u se n c ia d e lo s
d e m s b e n e fic ia rio s, e n su c a so .
S e c o lig e , a la v e z, q u e e ste p ro c e d i-
m ie n to e x c e p c io n a l d e p a g o s lo o p e ra h a sta
u n m o n to e q u iv a le n te a 5 u n id a d e s trib u ta ria s
a n u a le s.
C a b e h a c e r p re se n te q u e se h a e lim in a d o
la re fe re n c ia q u e la d isp o sic i n q u e n o s o c u -
p a h a c e a lo s h ijo s le g tim o s o n a tu ra le s y a
INDEMNIZACION CONVENCIONAL POR AOS DE SERVICIO. FALLECIMIEN-
TO. PAGO.
3.613/079, 7.09.07.
La indemnizacin por aos de servicio pactada en el Convenio Colectivo sus-
crito por la Empresa Evercrips Snack Productos de Chile S. A. y los trabajado-
res de la misma, que se paga a su sucesin legal en caso de fallecimiento del
trabajador, no puede considerarse como una "prestacin pendiente" a la fecha
de deceso de ste, en los trminos previstos en el artculo 60 del Cdigo del
Trabajo y debe ser pagado en la forma establecida en el citado instrumento
colectivo.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 90 90 90 90 90
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
lo s p a d re s le g tim o s o n a tu ra le s, a ra z d e la s
m o d ific a c io n e s q u e la L e y N 1 9 . 5 8 5 in tro d u -
jo a l C d ig o C iv il, c u y o a c tu a l a rtc u lo 3 3
e sta b le c e q u e la le y c o n sid e ra ig u a le s a to d o s
lo s h ijo s.
A h o ra b ie n , e l p re c e p to le g a l e n e stu d io
a l re fe rirse a la s " d e m s p re sta c io n e s p e n -
d ie n te s" e x p re si n p o r la c u a l se c o n su lta , se
e st re firie n d o , e n o p in i n d e la su sc rita , a
c u a lq u ie r o tro b e n e fic io a l q u e h u b ie ra te n id o
d e re c h o e l tra b a ja d o r fa lle c id o , q u e se e n c o n -
tra ra p e n d ie n te d e p a g o a la fe c h a d e su
d e c e so , in c lu id o e l sa ld o d e re m u n e ra c i n
q u e re sta re u n a v e z p a g a d o lo s g a sto s d e
fu n e ra le s e n q u e h a y a in c u rrid o la p e rso n a
q u e se h izo c a rg o d e e llo s.
E n o tro s t rm in o s, la c ita d a n o rm a e st
h a c ie n d o a lu si n a prestaciones o beneficios
devengados por el trabajador, q u e n o h u b ie re n
a lc a n za d o a se r p a g a d o s a ste a la fe c h a d e
su fa lle c im ie n to .
C a b e se a la r q u e la d o c trin a v ig e n te d e
e ste S e rv ic io so b re la m a te ria , c o n te n id a e n -
tre o tro s e n e l p u n to 2 ) d e l O rd in a rio N 1 5 ,
d e 3 . 0 1 . 2 0 0 7 , h a re su e lto q u e si la su m a
a d e u d a d a e s su p e rio r a l m o n to in d ic a d o e n la
d isp o sic i n le g a l e n e stu d io , lo s h e re d e ro s,
p a ra o b te n e r e l p a g o d e l re m a n e n te , d e b e r n
c u m p lir p re v ia m e n te c o n la re g la g e n e ra l so -
b re la m a te ria , e sto e s, c o n e l tr m ite d e
p o se si n e fe c tiv a d e la h e re n c ia e sta b le c id o
e n lo s a rtc u lo s 8 7 7 y sig u ie n te s d e l C d ig o
d e P ro c e d im ie n to C iv il.
D ich o p ro n u n ciam ien to ag reg a, q u e a co n -
tra rio se n su , tra t n d o se d e su m a s in fe rio re s a
c in c o U n id a d e s T rib u ta ria s A n u a le s, re su lta
im p ro c e d e n te la e x ig e n c ia d e ta l re q u isito ,
to d a v e z q u e e sta o b lig a c i n e x c e d e ra lo s
t rm in o s d e la c ita d a d isp o sic i n le g a l, la q u e
h a te n id o p o r o b je to fa c ilita r a lo s h e re d e ro s
d e u n tra b a ja d o r fa lle c id o e l c o b ro d e su m a s
a d e u d a d a s p o r su e m p le a d o r, q u e so n d e u n
m o n to re la tiv a m e n te b a jo .
P o r su p a rte , e l C o n v e n io C o le c tiv o su s-
c rito p o r la E m p re sa E v e rc rip s S n a c k P ro d u c -
to s d e C h ile S . A . y lo s tra b a ja d o re s d e la
m ism a , e l d a 2 9 d e a g o sto d e 2 0 0 6 , v ig e n te
a la fe c h a , e n su c l u su la u n d c im a , in c iso
p rim e ro , e sta b le c e :
"Decimoprimero: Indemnizacin por aos
de servicios.
Cuando por fallecimiento del trabajador
se hubiere puesto trmino a su contrato de
trabajo, Evercrips pagar, a ttulo de indemni-
zacin por aos de servicios a su sucesin
legal una cantidad equivalente al 100% del
promedio de sus ltimas tres liquidaciones de
sueldo mensuales vigente a la fecha de trmi-
no del respectivo contrato, con tope de 90
(noventa) UF mensuales, por cada ao o frac-
cin superior a 6 meses trabajados continua-
mente para la empresa".
D e la c l u su la c o n v e n c io n a l tra n sc rita
e s p o sib le d e d u c ir q u e la s p a rte s p a c ta ro n
q u e e n e l c a so d e fa lle c im ie n to d e u n tra b a -
ja d o r, se p a g a ra a su su c e si n le g a l, u n a
in d e m n iza c i n p o r a o s d e se rv ic io e q u iv a -
le n te a l 1 0 0 % d e l p ro m e d io d e la s ltim a s
tre s liq u id a c io n e s d e su e ld o m e n su a le s, c o n
u n to p e d e 9 0 u n id a d e s d e fo m e n to , p o r
c a d a a o o fra c c i n su p e rio r a 6 m e se s
tra b a ja d o s p o r a q u l e n fo rm a c o n tin u a p a ra
la e m p re sa .
D e la m ism a e s fa c tib le in fe rir, a la v e z,
q u e la in d e m n iza c i n p a c ta d a e s u n e m o lu -
m e n to que se devenga con ocasin del falle-
cimiento del trabajador y q u e h a sid o a c o rd a -
d a p o r lo s c o n tra ta n te s e n b e n e fic io d e su
su c e si n le g a l.
L o a n te rio r p e rm ite c o n c lu ir, p o r c o n si-
g u ie n te , q u e d ic h a in d e m n iza c i n n o p u e d e
se r c o n sid e ra d a u n a " p re sta c i n p e n d ie n te "
a l m o m e n to d e l d e c e so d e l d e p e n d ie n te , y a
q u e c o m o se h a se a la d o a n te rio rm e n te , se
d e v e n g a p re c isa m e n te u n a v e z o c u rrid o e l
fa lle c im ie n to d e l m ism o y , p o r lo ta n to , a
ju ic io d e la su sc rita , n o le re su lta a p lic a b le la
re g la e x c e p c io n a l d e p a g o p re v ista e n e l a r-
tc u lo 6 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , tra n sc rito y
c o m e n ta d o e n a c p ite s q u e a n te c e d e n .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 91 91 91 91 91
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: L e y N 1 9 . 0 7 0 , a rtc u lo s 3 1 y
3 1 b is.
M e d ia n te d o c u m e n to in d iv id u a liza d o e n
e l a n te c e d e n te h a so lic ita d o u n p ro n u n c ia -
m ie n to e n o rd e n a d e te rm in a r si la s C o m isio -
n e s C a lific a d o ra s d e C o n c u rso s a q u e se re -
fie re n lo s a rtc u lo s 3 1 y 3 1 b is d e la L e y
N 1 9 . 0 7 0 , p u e d a n in te g ra rse c o n u n re p re -
se n ta n te d e l C o le g io d e P ro fe so re s.
A l re sp e c to c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
E l a rtc u lo 3 1 , d e l E sta tu to D o c e n te , d is-
p o n e :
"Las Comisiones Calificadoras de Con-
curso estarn integradas por:
a) El Director del Departamento de Adminis-
tracin de Educacin Municipal o de la
Corporacin Municipal que corresponda;
o a quien se designe en su reemplazo.
b) El Director del establecimiento que co-
rresponda a la vacante concursable.
c) Un docente elegido por sorteo entre los
pares de la especialidad de la vacante a
llenar.
"Un funcionario designado por el Depar-
tamento Provincial que corresponda ac-
tuar como ministro de fe.
"El reglamento de esta ley establecer
las normas de constitucin y funciona-
miento de estas Comisiones".
P o r su p a rte , e l a rtc u lo 3 1 b is, d e l m is-
m o c u e rp o le g a l se a la :
"En el caso de los concursos para llenar
la vacante de Director de un establecimiento
E llo sig n ific a , d e ig u a l m o d o , q u e su p a g o
d e b e re a liza rse e n la fo rm a c o n v e n id a p o r la s
p a rte s, se a c u a l se a su m o n to y , q u e p o r ta l
ra z n , p a ra d e te rm in a r c u a l e s su su c e si n
le g a l, su s h e re d e ro s d e b e n o b te n e r p re v ia -
m e n te la p o se si n e fe c tiv a d e l c a u sa n te , c o n -
fo rm e a la s n o rm a s g e n e ra le s q u e p a ra ta l
o b je to e sta b le c e n lo s a rtc u lo s 8 7 7 y sig u ie n -
te s d e l C d ig o d e P ro c e d im ie n to C iv il.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la
d isp o sic i n le g a l y c o n v e n c io n a l c ita d a s y
c o n sid e ra c io n e s e x p u e sta s, c u m p lo c o n in -
fo rm a r a U d . q u e la in d e m n iza c i n p o r a o s
d e se rv ic io p a c ta d a e n e l C o n v e n io C o le c tiv o
su sc rito p o r la E m p re sa E v e rc rip s S n a c k P ro -
d u c to s d e C h ile S . A . y lo s tra b a ja d o re s d e la
m ism a , q u e se p a g a a su su c e si n le g a l e n
c a so d e fa lle c im ie n to d e l tra b a ja d o r, n o p u e -
d e c o n sid e ra rse c o m o u n a " p re sta c i n p e n -
d ie n te " a la fe c h a d e su d e c e so , e n lo s t rm i-
n o s p re v isto s e n e l a rtc u lo 6 0 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo y d e b e se r p a g a d o e n la fo rm a e sta -
b le c id a e n e l c ita d o in stru m e n to c o le c tiv o .
ESTATUTO DOCENTE. COMISIONES CALIFICADORAS DE CONCURSOS. IN-
TEGRACION. COLEGIO DE PROFESORES. PROCEDENCIA.
3.621/080, 10.09.07.
Las Comisiones Calificadoras de Concursos a que se refieren los artculos 31 y
31 bis de la Ley N 19.070, no pueden integrarse con un representante del
Colegio de Profesores.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 92 92 92 92 92
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
educacional, las Comisiones Calificadoras de
Concursos estarn integradas por:
a) El Director del Departamento de Admi-
nistracin de Educacin Municipal o
de la Corporacin Municipal que corres-
ponda.
b) Un Director de otro establecimiento edu-
cacional del sostenedor que imparta el
mismo nivel de enseanza en la comuna.
En el evento que no hubiese otro Direc-
tor del mismo nivel, integrar cualquier
Director que labore para el sostenedor en
la comuna. Estos profesionales sern ele-
gidos por sorteo entre sus pares que
pudiesen integrar la comisin.
c) Un representante del Centro General de
Padres y Apoderados del establecimien-
to, elegido por stos.
d) Un docente elegido por sorteo de entre
los profesores de la dotacin del estable-
cimiento.
e) Un funcionario del respectivo departa-
mento provincial de educacin, quien ac-
tuar como m in istro d e fe .
"El reglamento establecer las normas
de constitucin y de funcionamiento de
esta comisin.
D e la s n o rm a s le g a le s p re c e d e n te m e n te
tra n sc rita s se in fie re q u e la s C o m isio n e s C a li-
fic a d o ra s d e c o n c u rso p b lic o e st n in te g ra -
d a s p o r e l D ire c to r d e l D e p a rta m e n to d e A d -
m in istra c i n d e E d u c a c i n M u n ic ip a l o p o r
q u ie n se d e sig n e e n su re e m p la zo , o p o r e l
D ire c to r d e la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l q u e c o -
rre sp o n d a o q u ie n d e sig n e e n su re e m p la zo ,
p o r e l D ire c to r d e l E sta b le c im ie n to q u e c o -
rre sp o n d a a la v a c a n te c o n c u rsa b le , p o r u n
d o c e n te e le g id o p o r so rte o e n tre lo s p a re s d e
la e sp e c ia lid a d d e la v a c a n te a lle n a r y tra t n -
d o se d e l c a rg o d e D ire c to r d e E sta b le c im ie n to
E d u c a c io n a l p o r u n re p re se n ta n te d e l C e n tro
d e P a d re s y A p o d e ra d o s d e l re sp e c tiv o C e n -
tro E d u c a c io n a l.
C o m o e s d a b le a p re c ia r, la s d isp o sic io -
n e s e n c o m e n to e sta b le c e n d e m a n e ra a b so -
lu ta m e n te ta x a tiv a la fo rm a d e in te g ra c i n d e
la s C o m isio n e s C a lific a d o ra s d e C o n c u rso s,
d e fo rm a ta l q u e n o p ro c e d e le g a lm e n te q u e
p a rtic ip e c o m o in te g ra n te d e la s m ism a s u n
re p re se n ta n te d e l C o le g io d e P ro fe so re s.
F in a lm e n te e s d e l c a so p u n tu a liza r q u e la
c irc u n sta n c ia d e q u e e n a o s a n te rio re s se
h a y a in v ita d o a in te g ra r la s c ita d a s C o m isio -
n e s a u n re p re se n ta n te d e l c o le g io d e p ro fe -
so re s, n o c o n stitu y e u n a c l u su la t c ita , to -
d a s v e z q u e n o e sta m o s fre n te a u n v n c u lo
ju rd ic o d e n a tu ra le za la b o ra l e n tre e m p le a d o r
y tra b a ja d o r, sin o e n tre e m p le a d o r y C o m i-
si n C a lific a d o ra , in d e p e n d ie n te m e n te q u e a l-
g u n o s d e su s in te g ra n te s te n g a n la c a lid a d d e
tra b a ja d o re s d e p e n d ie n te s.
E n e fe c to , la s C o m isio n e s C a lific a d o ra s
d e C o n c u rso s c o n stitu y e n p o r le y u n e n te
e n c a rg a d o d e se le c c io n a r, d e a c u e rd o a la s
b a se s d e lo s c o n c u rso s q u ie n e s o c u p a n lo s
re sp e c tiv o s lu g a re s p o n d e ra d o s p a ra q u e e l
e m p le a d o r re sp e c tiv o n o m b re a q u ie n g a n e l
c o n c u rso p a ra su in c o rp o ra c i n a la d o ta c i n
d o c e n te c o m o titu la r.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s tra n sc rita s y c o n sid e ra -
c io n e s fo rm u la d a s, c m p le m e in fo rm a r a U d .
q u e la s C o m isio n e s C a lific a d o ra s d e C o n c u r-
so s a q u e se re fie re n lo s a rtc u lo s 3 1 y 3 1 b is
d e la L e y N 1 9 . 0 7 0 , n o p u e d e n in te g ra rse
c o n u n re p re se n ta n te d e l C o le g io d e P ro fe so -
re s.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 93 93 93 93 93
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: C d ig o d el T rab ajo , artcu lo 1 1 1 ,
in c iso 2 .
M ed ian te p resen taci n d el an teced en te ,
e sa o rg a n iza c i n sin d ic a l so lic ita u n p ro n u n -
c ia m ie n to d e e sta D ire c c i n te n d ie n te a d e -
te rm in a r si e l e m p le a d o r e sta o b lig a d o a o to r-
g a r a l t rm in o d e l p e ro d o d e e m b a rq u e , e n
p rim e r t rm in o , e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio y
lu e g o d e c u m p lid o ste , e l fe ria d o a n u a l.
A l re sp e c to , c m p le m e in fo rm a r a U d s.
lo sig u ie n te :
D e lo s a n te c e d e n te s q u e o b ra n e n p o d e r
d e e sta D ire c c i n , e n tre e llo s e l tra sla d o e v a -
c u a d o p o r la e m p re sa y , p a rtic u la rm e n te , e l
in fo rm e e m itid o p o r e l fisc a liza d o r a c tu a n te
se o r J . D . V . , d e p e n d ie n te d e la I n sp e c c i n
P ro v in c ia l d e l T ra b a jo d e V a lp a ra so , c o n sta
q u e la p o ltic a d e la e m p re sa e s o to rg a r a l
t rm in o d e l p e ro d o d e e m b a rq u e , e n p rim e r
t rm in o e l fe ria d o a n u a l y te rm in a d o ste , e l
d e sc a n so c o m p e n sa to rio p o r lo s d a s d o m in -
g o y fe stiv o s q u e in c id ie ro n e n a q u l, in te -
rru m p ie n d o e ste ltim o p a ra e fe c to s d e n u e -
v o s e m b a rq u e s.
S o u th e rn S h ip m a n a g e m e n t (C h ile ) L im ita -
d a so stie n e q u e p ro c e d e d e la a n te d ic h a m a -
n e ra e n c o n fo rm id a d a la s c l u su la s p e rtin e n -
te s d e l c o n tra to c o le c tiv o v ig e n te e n tre la s
p a rte s y p o r c u a n to e stim a q u e n o re su lta
ju rd ic a m e n te p ro c e d e n te in te rru m p ir e l fe ria -
d o p e ro s e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio d a d o
q u e n o e x istira n o rm a le g a l a lg u n a q u e o b lig u e
a q u e e ste ltim o se a o to rg a d o in m e d ia ta m e n -
te d e p ro d u c id o e l d e se m b a rq u e , a g re g a n d o
q u e d e lo c o n tra rio se v e ra o b lig a d a a e m b a r-
c a r a lo s o fic ia le s e n u n p u e rto e x tra n je ro , lo
c u a l im p lic a u n c o sto e c o n m ic o m a y o r.
L o s re c u rre n te s, p o r e l c o n tra rio , a firm a n
q u e , la p o ltic a d e la e m p re sa d e o to rg a r
p rim e ro e l fe ria d o a n u a l y lu e g o e l d e sc a n so
c o m p e n sa to rio p e rm itira in te rru m p irlo y re -
q u e rir a lo s tra b a ja d o re s e m b a rc a r a n te s d e
c o m p le ta rlo , lo c u a l im p o rta re d u c ir su tie m -
p o d e d e sc a n so c o n la fa m ilia .
A h o ra b ie n , la s c l u su la s 2 8 , 2 9 y 3 0 d e l
c o n tra to c o le c tiv o a lu d id o , e n lo re la tiv o a la
m a te ria d e l p re se n te in fo rm e , e x p re sa n q u e a l
t rm in o d e l p e ro d o d e e m b a rc o lo s o fic ia le s
h a r n u so d e su fe ria d o le g a l y d e l d e sc a n so
c o m p e n sa to rio , sin p re c isa r c u l d e lo s d o s
b e n e fic io s se o to rg a ra e n p rim e r t rm in o .
S o b re e l p a rtic u la r, c a b e h a c e r p re se n te
q u e e l in c iso 2 d e l a rtc u lo 1 1 1 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo d isp o n e :
"El empleador deber otorgar el trmino
del perodo de embarque, un da de descanso
en compensacin a las actividades realizadas
en todos los das domingo y festivos en que
los trabajadores debieron prestar servicios
durante el perodo respectivo. Cuando se hu-
DESCANSO COMPENSATORIO. TRABAJ ADORES EMBARCADOS O GENTE
DE MAR.
3.687/081, 11.09.07.
Southern Shipmanagement (Chile) Limitada est obligada a otorgar a los Ofi-
ciales que prestan servicios para ella, una vez terminado el perodo de embar-
que, en primer trmino y en forma ntegra y continua, el descanso compensa-
torio que les corresponde por los das domingo y festivos que incidieron en
aqul y concluido ste, los correspondientes al feriado anual en la forma sea-
lada en el cuerpo del presente informe.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 94 94 94 94 94
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
biera acumulado ms de un da de descanso
en la semana, se aplicar lo dispuesto en el
inciso quinto del artculo 38.".
D e la n o rm a le g a l p re c e d e n t e m e n t e
tra n sc rita se d e sp re n d e q u e p o r e x p re sa d isp o -
sic i n d e l le g isla d o r e l e m p le a d o r d e b e o to rg a r
al trmino del perodo de embarque lo s d a s d e
d e sc a n so c o m p e n sa to rio c o rre sp o n d ie n te s a l
tra b a jo re a liza d o e n lo s d a s d o m in g o y fe sti-
v o s q u e in c id ie ro n e n e l re sp e c tiv o p e ro d o d e
n a v e g a c i n . S e tra ta d e u n a o b lig a c i n q u e se
h a g e n e ra d o p o r c a d a d o m in g o o fe stiv o tra b a -
ja d o , h a b i n d o se in c o rp o ra d o e l d e re c h o c o -
rre la tiv o a l p a trim o n io d e lo s d e p e n d ie n te s e n
e l m o m e n to d e h a b e rse p re sta d o se rv ic io s e n
ta le s d a s sie n d o e x ig ib le su c o m p e n sa c i n a l
t rm in o d e l re fe rid o p e ro d o .
A l te n o r d e lo e x p re sa d o e s p o sib le so s-
te n e r q u e e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio d e q u e
se tra ta d e b e o to rg a rse in m e d ia ta m e n te d e
p ro d u c id o e l d e se m b a rc o e fe c tiv o d e lo s tra -
b a ja d o re s.
E n lo re la tiv o a l fra c c io n a m ie n to d e l d e s-
c a n so c o m p e n sa to rio d e l p e rso n a l q u e n o s
o c u p a , c a b e se a la r q u e e l e sta tu to e sp e c ia l
a p lic a b le a lo s o fic ia le s y trip u la n te s d e la s
n a v e s d e la M a rin a M e rc a n te N a c io n a l n o
c o n tie n e n o rm a a lg u n a c o n c e rn ie n te a la m a -
te ria e n c u e sti n , d e fo rm a ta l q u e rig e n , la s
n o rm a s g e n e ra le s d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
A l re sp e c to , c a b e in d ic a r q u e e sta D ire c -
c i n h a re su e lto , e n tre o tro s, e n D ic ta m e n
N 5 . 0 8 6 /1 5 4 , d e 2 3 . 0 7 . 9 1 , q u e e l d e sc a n so
q u e d e b e c o n c e d e rse e n c o m p e n sa c i n p o r
la s a c tiv id a d e s d e sa rro lla d a s e n d a d o m in g o
o fe stiv o d e b e o to rg a rse e n fo rm a n te g ra ,
to d a v e z q u e la le g isla c i n n o c o n te m p la la
p o sib ilid a d d e fra c c io n a rlo .
E n e fe c to , c u a n d o e l le g isla d o r h a p e rm i-
tid o q u e e l re fe rid o d e sc a n so se fra c c io n e , lo
h a se a la d o e n fo rm a e x p re sa , c o m o su c e d e
e n e l c a so p re v isto e n e l a rtc u lo 1 5 0 d e l
C d ig o d e l T ra b a jo p a ra lo s tra b a ja d o re s d e
c a sa p a rtic u la r q u e n o v iv a n e n la c a sa d e l
e m p le a d o r.
D e tal su erte, en o p in i n d e este S erv icio ,
n o cab e sin o co n clu ir q u e el d escan so co m p en -
sato rio d eb e o to rg arse en fo rm a co m p leta y
co n tin u a, n o p ro ced ien d o , p o r co n sig u ien te, q u e
sea fraccio n ad o en fo rm a alg u n a, m x im e si
co n sid eram o s q u e su fraccio n am ien to im p u esto
o aco rd ad o im p lica u n a ren u n cia p o r p arte d e lo s
trab ajad o res a su d erech o a d isfru tar d el d escan -
so sem an al en la fo rm a co n ced id a p o r la ley ,
ren u n cia q u e se en cu en tra p ro h ib id a al ten o r d el
in ciso 2 d el artcu lo 5 d el C d ig o d el T rab ajo .
E n lo re la tiv o a l o to rg a m ie n to d e l fe ria d o
d e q u e h a r n u so lo s d e p e n d ie n te s te rm in a d o
e l p e ro d o d e e m b a rq u e , e s d e l c a so se a la r,
e n p rim e r t rm in o , q u e n o e x istie n d o n o rm a
e sp e c ia l re la tiv a a l fe ria d o d e la g e n te d e m a r
e n e l T tu lo I I d e l L ib ro I , C a p tu lo I I I , d e l
C d ig o d e l T ra b a jo c a b e re m itirse a la s re g la s
g e n e ra le s c o n te n id a s e n e l c ita d o C d ig o c u y o
a rtc u lo 7 0 , in c iso 1 , d isp o n e :
"El feriado deber ser continuo, pero el
exceso sobre diez das hbiles podr
fraccionarse de comn acuerdo.".
E l p re c e p t o le g a l p re c e d e n t e m e n t e
tra n sc rito d isp o n e q u e e l fe ria d o d e b e se r c o n -
tin u o , c o m o a sim ism o q u e , p o r e x c e p c i n y d e
c o m n a c u e rd o la s p a rte s p u e d e n fra c c io n a r e l
b e n e fic io e n e l e x c e so so b re d ie z d a s h b ile s.
P o r co n sig u ien te, y tal co m o se ex p resara
p o r esta D irecci n en D ictam en N 3 . 7 4 1 /2 3 0 ,
d e 2 8 . 0 7 . 9 3 , al d isp o n er el leg islad o r q u e el
feriad o p u ed e fracc io n a rse s lo e n e l e x c e so
so b re d ie z d a s h b ile s h a q u e rid o se a la r
e x c lu siv a m e n te q u e s lo e l n m e ro d e d a s
d e fe ria d o q u e su p e ra n e ste p e ro d o p u e d e
d iv id irse e n d istin ta s p a rte s p a ra lo s e fe c to s
d e h a c e r u so p a rc ia l d e l b e n e fic io .
A sim ism o q u e , a l n o e n c o n tra rse re g la -
m e n ta d a la situ a c i n re la tiv a a si la s p a rte s
p u e d e n o n o a c o rd a r q u e e l tra b a ja d o r h a g a
u so d e l fe ria d o fra c c io n a d o a n te s o so la m e n -
te c o n p o ste rio rid a d a l o to rg a m ie n to d e u n
p e ro d o c o n tin u o d e d ie z d a s h b ile s, rig e
p le n a m e n te e n e sta m a te ria e l p rin c ip io d e
a u to n o m a d e la v o lu n ta d , e n v irtu d d e l c u a l
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 95 95 95 95 95
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
la s p a rte s p u e d e n c o n v e n ir lib re m e n te la o p o r-
tu n id a d e n q u e e l tra b a ja d o r h a r u so d e la s
fra c c io n e s d e fe ria d o .
E n e sta s c irc u n sta n c ia s, e s p o sib le a fir-
m a r q u e n o re su lta ju rd ic a m e n te p ro c e d e n te
q u e e l e m p le a d o r fra c c io n e e n fo rm a u n ila te -
ra l e l fe ria d o a n u a l d e l p e rso n a l e m b a rc a d o o
g e n te d e m a r.
E n c o n se c u e n c i a , so b re la b a se d e la s
d i sp o si c i o n e s le g a le s c i t a d a s y c o n si d e ra -
c i o n e s f o rm u la d a s, c m p le m e i n f o rm a r a
U d s. q u e S o u th e rn S h ip m a n a g e m e n t (C h ile )
L i m i t a d a e st o b li g a d a a o t o rg a r a lo s O f i -
c i a le s q u e p re st a n se rv i c i o s p a ra e lla , u n a
v e z t e rm i n a d o e l p e r o d o d e e m b a rq u e , e n
p ri m e r t rm i n o y e n f o rm a n t e g ra y c o n t i -
n u a , e l d e sc a n so c o m p e n sa t o ri o q u e le s
c o rre sp o n d e p o r lo s d a s d o m i n g o y f e st i -
v o s q u e i n c i d i e ro n e n a q u l y c o n c lu i d o
st e , lo s c o rre sp o n d i e n t e s a l f e ri a d o a n u a l
e n la f o rm a se a la d a e n e l c u e rp o d e l p re -
se n t e i n f o rm e .
NEGOCIACION COLECTIVA. ULTIMA OFERTA. REQUISITOS.
3.688/082, 12.09.07.
Resulta jurdicamente improcedente que, para todos los efectos de la negocia-
cin colectiva, la ltima oferta u oferta vigente del empleador est conformada
por dos o ms proyectos de contrato colectivo o por proposiciones alternativas
o excluyentes debiendo entenderse complementado el Dictamen N 3.507/187,
de 5.06.1995, en tal sentido.
Fuentes: C d ig o d el T rab ajo . A rtcu lo s 3 7 0 ,
in c iso fin a l y 3 8 1 , in c iso s 7 y 8 .
Concordancias: O rd in a rio N 3 . 5 0 7 /1 8 7 ,
d e 5 . 0 6 . 1 9 9 5 .
M ed ian te p resen taci n d el an teced en te ,
se h a so lic ita d o u n p ro n u n c ia m ie n to re sp e c to
d e la s sig u ie n te s m a te ria s:
1 . S e a la r d e q u e m a n e ra e l e m p le a d o r p u e -
d e to m ar co n o cim ien to d el resu ltad o d e la
v o taci n d e la ltim a o ferta o h u elg a, c u a n -
d o e sta ltim a e s a p ro b a d a , p a ra e je rc e r
e l d e re c h o e sta b le c id o e n e l a rtc u lo 3 7 4
b is), d el C d ig o d el T rab ajo , esto es, so lici-
tar al In sp ecto r d el T rab ajo resp ectiv o la
in terp o sici n d e su s b u en o s o ficio s.
A l re sp e c to c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . ,
q u e a tra v s d e l D ic ta m e n N 9 1 /0 0 1 , d e
1 1 . 0 1 . 2 0 0 2 , e ste S e rv ic io h a d e fin id o
q u e e l p la zo d e c u a re n ta y o c h o h o ra s d e
q u e la s p a rte s d isp o n e n p a ra so lic ita r lo s
b u e n o s o fic io s d e l I n sp e c to r d e l T ra b a jo
c o m p e te n te , c o n te n id o e n e l a rtc u lo 3 7 4
b is) d e l C d ig o d e l T ra b a jo , c o m ie n za a
c o rre r d e sd e " e l m o m e n to e n q u e e l m i-
n istro d e fe re sp e c tiv o , d a p o r te rm in a d o
e l e sc ru tin io q u e d a p o r a p ro b a d a la h u e l-
g a " . E ste p la zo e s c o m n p a ra la s p a rte s
in v o lu c ra d a s e n e l p ro c e so .
A h o ra b ie n , c o m o e s sa b id o e l re c u e n to
d e v o to s se lle v a a c a b o c o n la p re se n c ia
d e lo s tra b a ja d o re s in v o lu c ra d o s e n e l
p ro c e so d e n e g o c ia c i n re sp e c tiv o , d e
su e rte ta l q u e sto s q u e d a n d e in m e d ia to
in fo rm a d o s d e l re su lta d o y , p o r ta n to , e n
c o n d ic io n e s d e e je rc e r e l d e re c h o , e n
c o m e n to . E n c u a n to a la p a rte e m p le a -
d o ra , c a b e se a la r q u e e x iste in stru c c io -
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 96 96 96 96 96
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
n e s e x p re sa s d irig id a s p o r e l D e p a rta -
m e n to d e R e la c io n e s L a b o ra le s a su s d is-
tin ta s u n id a d e s, a n iv e l n a c io n a l, e n e l
se n tid o d e e n tre g a r e sta in fo rm a c i n
c u a n d o se a re q u e rid a .
S in p e rju ic io d e lo a n te rio r y te n ie n d o e n
c u e n ta la c o n v e n ie n c ia d e e lim in a r c u a l-
q u ie r o b st c u lo q u e p u d ie re a fe c ta r e l
d e sa rro llo d e u n p ro c e so e sp e c ia lm e n te
se n sib le c o m o e s la n e g o c ia c i n c o le c ti-
v a , e sta D ire c c i n p ro c e d e r a c o m p le -
m e n ta r la s in stru c c io n e s e x iste n te s.
2 . S e a la r la m a n e ra e n q u e se c o m p a tib iliza
lo d isp u e sto e n e l in c iso 7 d e l a rtc u -
lo 3 8 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e sto e s, la
p ro c e d e n c ia ju rd ic a d e q u e se p e rm ita a l
e m p le a d o r fo rm u la r m s d e u n a p ro p o si-
c i n e n la ltim a o fe rta sie m p re q u e u n a
d e e lla s c u m p la c o n lo s re q u isito s p a ra
re e m p la za r la s fu n c io n e s d e l p e rso n a l a
c o n ta r d e l p rim e r d a d e h u e lg a c o n la
ju risp ru d en cia ad m in istrativ a co n ten id a en
el O rd in ario N 3 . 5 0 7 /1 8 7 , d e 5 . 0 6 . 1 9 9 5 ,
q u e re so lv i q u e " n o re su lta ju rd ic a m e n -
te p ro c e d e n te q u e p a ra lo s e fe c to s p re -
v isto s e n e l a rtc u lo 3 7 0 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , la ltim a o fe rta d e l e m p le a d o r
e st c o n fo rm a d a p o r d o s o m s p ro y e c -
to s d e c o n tra to c o le c tiv o o p o r p ro p o si-
c io n e s a lte rn a tiv a s e x c lu y e n te s" .
A l re sp e c to c u m p lo c o n in fo rm a r a U d . ,
q u e e l p ro c e d im ie n to d e n e g o c ia c i n c o -
le c tiv a e st in te g ra d o p o r d iv e rsa s a c tu a -
c io n e s y tr m ite s c u y o o b je tiv o fin a l e s
e l e sta b le c im ie n to , d e n tro d e la o la s
re sp e c tiv a s e m p re sa s, d e c o n d ic io n e s c o -
m u n e s d e tra b a jo y d e re m u n e ra c io n e s
p a ra lo s tra b a ja d o re s in v o lu c ra d o s p o r
u n tie m p o d e te rm in a d o .
E n e ste c o n te x to , la v o ta c i n d e la lti-
m a o fe rta o la h u e lg a c o n stitu y e u n a d e
a q u e lla s a c tu a c io n e s. E n e sta fa se lo s
tra b a ja d o re s in v o lu c ra d o s d e b e n o p ta r
e n tre la " ltim a o fe rta " u " o fe rta v ig e n te
d e l e m p le a d o r" , e s d e c ir, a q u e lla q u e
c u m p le c o n lo s re q u isito s ta n to d e fo rm a
c o m o d e fo n d o d isp u e sto s e n lo s a rtc u -
lo s 3 7 0 y 3 7 2 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , o
la h u e lg a . E s a s c o m o e l le g isla d o r se h a
e n c a rg a d o d e re g u la r, e n lo s p re c e p to s
c ita d o s, d e m a n e ra e x h a u stiv a ta n to la
p ro c e d e n c ia d e v o ta r la h u e lg a c o m o la
o p o rtu n id a d e n q u e lo s tra b a ja d o re s d e -
b e n h a c e rlo y la s c o n se c u e n c ia s o e fe c -
to s q u e se p ro d u c e n e n c a so d e n o lle v a r
a c a b o la v o ta c i n .
E s a s e n to n c e s, c o m o , e n tre o tra s re g u -
la c io n e s e sta b le c e e x p re sa m e n te lo q u e
d e b e e n te n d e rse p o r " u ltim a o fe rta " u
" o fe rta v ig e n te " , d isp o n ie n d o q u e : " P a ra
lo s e fe c to s d e e ste L ib ro se e n tie n d e p o r
ltim a o fe rta u o fe rta v ig e n te d e l e m -
p le a d o r, la ltim a q u e c o n ste p o r e sc rito
d e h a b e r sid o re c ib id a p o r la c o m isi n
n e g o c ia d o ra y c u y a c o p ia se e n c u e n tre
e n p o d e r d e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo
re sp e c tiv a " , a rtc u lo 3 7 0 , in c iso fin a l.
E n re la c i n c o n la n o rm a p re c e d e n te -
m e n te c ita d a c a b e se a la r q u e e sta D i-
re c c i n re s o lv i m e d i a n t e D i c t a m e n
N 3 . 5 0 7 /1 8 7 , d e 5 . 0 6 . 1 9 9 5 , q u e re su l-
ta ju rd ic a m e n te im p ro c e d e n te q u e la l-
tim a o fe rta u o fe rta v ig e n te d e l e m p le a -
d o r, p a ra lo s e fe c to s se a la d o s e n e l
a rtc u lo 3 7 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e st
c o n fo rm a d a p o r d o s o m s p ro y e c to s d e
c o n tra to c o le c tiv o o p o r p ro p o sic io n e s
a lte rn a tiv a s y e x c lu y e n te s a te n d id o q u e
se p ro d u c ira n situ a c io n e s im p o sib le s d e
re so lv e r, y a g re g a q u e " s lo s tra b a ja d o -
re s in v o lu c ra d o s e n la n e g o c ia c i n c o le c -
tiv a n o o b tu v ie re n e l q u ru m p a ra a c o r-
d a r la h u e lg a , o b ie n , u n a v e z d e c la ra d a
e sta ltim a o p ta se n in d iv id u a lm e n te p o r
e l re in te g ro a su s la b o re s e n lo s t rm in o s
p re v isto s e n e l a rtc u lo 3 8 1 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo , se h a ra c o m p le ta m e n te im -
p o sib le d e te rm in a r p o r c u l d e la s p ro p o -
sic io n e s a lte rn a tiv a s y e x c lu y e n te s d e l
em p lead o r q u e co n fo rm an su ltim a o ferta
d e b e ra su sc rib irse e l n u e v o c o n tra to d e
tra b a jo , p ro v o c a n d o to ta l in c e rtid u m b re
d e la c irc u n sta n c ia q u e p o n d ra t rm in o
a l p ro c e so d e n e g o c ia c i n c o le c tiv a " .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 97 97 97 97 97
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
S e ala este m ism o p ro n u n ciam ien to q u e
" cu an d o la ley h a p erm itid o la ex isten cia
d e d o s o m s o fertas en el tran scu rso d el
p ro ceso d e n eg o ciaci n co lectiv a, lo h a
estab lecid o en fo rm a ex p resa y resp ecto
d e situ acio n es esp ecficas, co m o aco n tece
co n lo p rev isto en el in ciso 5 d el artcu lo
3 8 1 d el C d ig o d el T rab ajo (h o y in ciso 7
d el m ism o artcu lo ), p recep to co n fo rm e al
cu al se p erm ite al em p lead o r fo rm u lar m s
d e u n a o ferta n ica y ex clu siv am en te p ara
lo s efecto s d e q u e u n a d e su s p ro p o sicio -
n es cu m p la co n lo s req u isito s q u e el alu d i-
d o artcu lo ex ig e" . C o m o es p o sib le ad v er-
tir la ju risp ru d en cia citad a se refiere a la
ex isten cia d e m s d e u n a o ferta.
E s a s q u e e l in c iso 7 d e l a rtc u lo 3 8 1
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , d isp o n e :
"Para los efectos de lo dispuesto en este
artculo, el empleador podr formular ms de
una oferta, con tal que al menos una de las
proposiciones cumpla con los requisitos que
en l se sealan, segn sea el caso, y el bono
a que se refiere la letra c) del inciso primero
de este artculo".
L a n o rm a p re c e d e n te m e n te tra n sc rita fo r-
m a p a rte d e l p re c e p to le g a l q u e re g u la la s
in stitu c io n e s d e l re e m p la zo y e l re in te g ro d e
tra b a ja d o re s d u ra n te la h u e lg a . P u e s b ie n , d e
su le c tu ra e s p o sib le c o n c lu ir q u e e l le g isla d o r
h a e n tre g a d o a l e m p le a d o r la p o sib ilid a d d e
fo rm u la r m s d e u n a o fe rta s lo p a ra e l c a so
se a la d o , e s d e c ir, p o d e r re e m p la za r la s fu n -
c io n e s d e lo s tra b a ja d o re s e n h u e lg a o lo g ra r
su re in te g ro in d iv id u a l o c o le c tiv o , p e ro d e
n in g n m o d o e s fa c tib le d e d u c ir q u e u n a m is-
m a o fe rta p u e d a e sta r c o n stitu id a p o r d o s o
m s p ro y e c to s a lte rn a tiv o s o e x c lu y e n te s.
T a l e s a s, q u e e l p ro p io le g isla d o r h a
re su e lto la s p o sib le s d isc re p a n c ia s q u e p o -
d ra n su sc ita rse c o n e l re in te g ro in d iv id u a l d e
lo s tra b a ja d o re s e n e l in c iso 8 d e l m ism o
a rtc u lo a n a liza d o , a l d isp o n e r q u e " si lo s
tra b a ja d o re s o p ta se n p o r re in te g ra rse in d iv i-
d u a lm e n te a su s la b o re s d e c o n fo rm id a d a lo
d isp u e sto e n e ste a rtc u lo , lo h a r n , a l m e -
n o s, e n la c o n d ic io n e s c o n te n id a s e n la lti-
m a o fe rta d e l e m p le a d o r" . D e la re d a c c i n d e
la n o rm a c ita d a n ic a m e n te se p u e d e c o le g ir
q u e e l le g isla d o r d isc u rre e n la n e c e sid a d q u e
lo s tra b a ja d o re s te n g a n la c e rte za ju rd ic a re s-
p e c to d e la s c o n d ic io n e s q u e re g ira n su re la -
c i n c o n e l e m p le a d o r d u ra n te e l tie m p o q u e
d u re e l c o n tra to e n e l e v e n to q u e d e c id ie ra n
re in c o rp o ra rse in d iv id u a lm e n te , se g u rid a d q u e
se ra in e x iste n te si e sa ltim a o fe rta e stu v ie ra
c o n stitu id a p o r d istin to s o fre c im ie n to s d e c a -
r c te r e x c lu y e n te .
A m a y o r a h o n d a m ie n to , c a b e se a la r,
q u e ta l c o m o U d . , lo e x p re sa e n su p re se n ta -
c i n , la lt i m a o f e rt a e n t re g a d a p o r e l
e m p le a d o r e n lo s t rm in o s se a la d o s e n e l
in c iso fin a l d e l a rtc u lo 3 7 0 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , sie m p re d e ja r sin e fe c to la p re c e -
d e n te , d e m o d o q u e lo s tra b a ja d o re s in v o -
lu c ra d o s q u e d e c id a n re in c o rp o ra rse a su s
la b o re s, y a se a , c o le c tiv a m e n te o d e m a n e -
ra in d iv id u a l lo h a r n d e a c u e rd o , c o m o m n i-
m o , c o n lo s b e n e fic io s q u e e sa p o ste rio r c o n -
te n g a .
E n c o n s e c u e n c i a , s o b re la b a s e d e
la s d isp o sic io n e s le g a le s c ita d a s y c o n sid e ra -
c io n e s fo rm u la d a s c m p le m e in fo rm a r a U d . ,
q u e re su lta ju rd ic a m e n te im p ro c e d e n te q u e ,
p a ra to d o s lo s e fe c to s d e la n e g o c ia c i n c o -
le c tiv a , la ltim a o fe rta u o fe rta v ig e n te
d e l e m p le a d o r e st c o n fo rm a d a p o r d o s o
m s p ro y e c to s d e c o n tra to c o le c tiv o o p o r
p ro p o sic io n e s a lte rn a tiv a s o e x c lu y e n te s d e -
b ie n d o e n te n d e rse c o m p le m e n ta d o e l D ic ta -
m e n N 3 . 5 0 7 /1 8 7 , d e 5 . 0 6 . 1 9 9 5 , e n ta l
se n tid o .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 98 98 98 98 98
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: L e y N 1 9 . 3 7 8 , a rtc u lo 3 9 .
Concordancias: D ic ta m e n N 2 . 0 3 2 /4 1 ,
d e 1 . 0 6 . 2 0 0 7 .
M e d ia n te p re se n ta c i n d e l a n te c e d e n -
te , se h a so lic ita d o p ro n u n c ia m ie n to p a ra
q u e se d e te rm in e e l p a g o re tro a c tiv o d e la s
re m u n e ra c io n e s a d e u d a d a s, q u e c o rre sp o n -
d e n a su e ld o s e rr n e a m e n te p a g a d o s d u ra n -
te e l p e ro d o c o m p re n d id o e n tre lo s a o s
2 0 0 3 y 2 0 0 6 , p o rq u e se u tiliza b a u n a ta b la
d e su e ld o s d e l re a d e sa lu d d e la C o rp o ra -
c i n M u n ic ip a l d e P ro v id e n c ia sin la sa n c i n
d e l C o n c e jo M u n ic ip a l y e ra d istin ta a la
a c tu a l ta b la , p o r lo q u e se d e b e c o rre g ir la
situ a c i n g e n e ra d a e n lo s m e se s a n te rio re s a
e n e ro d e 2 0 0 7 , e sp e c fic a m e n te re sp e c to d e
lo s su e ld o s in fe rio re s a lo s q u e te n a n d e re -
c h o lo s fu n c io n a rio s d e lo s c e n tro s d e sa lu d
d e P ro v id e n c ia .
A g re g a la o c u rre n te q u e e l p e rso n a l a fe c -
ta d o e st re g id o p o r la L e y N 1 9 . 3 7 8 y , q u e
e n e sa c o n d ic i n , le d e b e n se r a p lic a d a s
s u p le t o ri a m e n t e la s n o rm a s d e la L e y
N 1 8 . 8 8 3 , E sta tu to d e lo s F u n c io n a rio s M u -
n ic ip a le s, e sp e c fic a m e n te lo s a rtc u lo s 9 2 ,
9 3 , 9 8 y 1 5 7 , re la tiv o s a l d e re c h o d e lo s
fu n c io n a rio s m u n ic ip a le s d e p e rc ib ir n te g ra -
m e n te su s re m u n e ra c io n e s, o p o rtu n id a d e n
q u e se d e v e n g a r n e sa s re m u n e ra c io n e s, la
p re sc rip c i n d e e so s d e re c h o s, y fin a lm e n te
so lic ita q u e la s su m a s a d e u d a d a s se p a g u e n
re tro a c tiv a m e n te y d e b id a m e n te re a ju sta d a s
e n lo s t rm in o s e sta b le c id o s p o r e l a rtc u lo
6 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
P o r su p a rte , e n in fo rm e d e 1 . 0 8 . 2 0 0 7 ,
la C o rp o ra c i n d e D e sa rro llo S o c ia l d e P ro v i-
d e n c ia h a se a la d o , e n lo p e rtin e n te , lo si-
g u ie n te :
"Que no es efectivo lo indicado por la
peticionaria, por cuanto la Corporacin de
Desarrollo Social de Providencia siempre ha
pagado las remuneraciones de todo su perso-
nal conforme a las normas legales vigentes, y
en el caso del personal del rea de salud, de
acuerdo a lo establecido en la Ley N 19.378...
destacando que los sueldos para cada uno de
los niveles de la carrera funcionaria a que
alude el artculo 39 de la ley, fue aprobada
originalmente por el Concejo Municipal en
Sesin Ordinaria N 157, de fecha 23 de
enero de 1996, y desde esa fecha las remu-
neraciones se incrementaron con los aumen-
tos otorgados por el Gobierno para el sector
pblico, ms los incrementos voluntarios con-
cedidos por la propia Corporacin, resultando
una tabla dde remuneraciones superior a la
que se consigna por el Ministerio de Salud
con carcter referencial.
"Posteriormente, el Concejo Municipal de
Providencia en Sesin Ordinaria N 85, de
fecha 23 de enero de 2007, aprob una
nueva tabla de remuneraciones para el rea
de salud de la Corporacin de Desarrollo So-
cial de Providencia, fijando los nuevos valo-
res a partir del da 1 de diciembre de 2006.
La diferencia generada por este incremento
fue pagada al personal correspondiente en los
meses de enero y febrero de 2007. De lo
anterior se concluye que en la especie no
ESTATUTO DE SALUD. REMUNERACIONES. ACTUALIZACION.
3.689/083, 12.09.07.
La Corporacin de Desarrollo Social de Providencia ha dado cumplimiento al
pago de las remuneraciones del personal del rea de salud, en los trminos
exigidos por el artculo 39 de la Ley N 19.378 y de la tabla de remuneraciones
establecida por la misma entidad administradora.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 99 99 99 99 99
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
existe una diferencia de remuneraciones que
se adeude al personal de salud de la Corpora-
cin de Desarrollo Social de Providencia...Se
adjunta copia de los acuerdos citados por el
Concejo Municipal y del Reglamento de Ser-
vicios de Atencin Primaria y tabla actual-
mente vigente".
A l re sp e c to , c m p le m e in fo rm a r lo si-
g u ie n te :
E l a rtc u lo 3 9 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8 e sta -
b le c e :
"La entidad administradora de salud mu-
nicipal de cada comuna deber establecer un
sueldo base para cada uno de los niveles de
la carrera funcionaria.
"Los sueldos base fijados en conformi-
dad con el inciso anterior sern ascendentes,
teniendo en cuenta para definir cada uno de
dichos niveles, los elementos constitutivos
de la carrera funcionaria mencionados en el
inciso segundo del artculo 37.
"El sueldo base correspondiente al nivel
15 de la carrera no podr ser inferior al suel-
do base mnimo nacional sealado en el ar-
tculo 24.
"Los sueldos base a que se refiere el
inciso primero debern ser aprobados por el
Concejo Municipal y su posterior modifica-
cin requerir el acuerdo de ste".
D e l p re c e p to le g a l c ita d o , se d e sp re n d e
q u e e l le g isla d o r d e l E sta tu to d e A te n c i n
P rim a ria d e S a lu d M u n ic ip a l d isp o n e la o b lig a -
c i n d e la s e n tid a d e s a d m in istra d o ra s d e sa -
lu d p rim a ria , d e e sta b le c e r u n su e ld o b a se
p a ra c a d a u n o d e lo s n iv e le s d e la c a rre ra
fu n c io n a ria , q u e se r n a sc e n d e n te s, c o n sid e -
ra n d o p a ra e llo lo s e le m e n to s d e la c a rre ra
fu n c io n a ria , a sa b e r, la e x p e rie n c ia y la c a p a -
c ita c i n , q u e e l su e ld o b a se c o rre sp o n d ie n te
a l n iv e l 1 5 n o p o d r se r in fe rio r a l su e ld o
b a se m n im o n a c io n a l, y q u e lo s su e ld o s b a se
d e b e n se r a p ro b a d o s p o r e l C o n c e jo M u n ic i-
p a l, re q u irie n d o ta m b i n d e e ste a c u e rd o la s
p o ste rio re s m o d ific a c io n e s d e d ic h o su e ld o
b a se .
E n la e sp e c ie , la tra b a ja d o ra q u e o c u rre
d e n u n c ia q u e la c o rp o ra c i n e m p le a d o ra h a
p a g a d o e rr n e a m e n te la s re m u n e ra c io n e s d u -
ra n te e l p e ro d o c o m p re n d id o e n tre lo s a o s
2 0 0 3 a l 2 0 0 6 , p o r lo q u e d e b e ra n p a g a rse
re tro a c tiv a m e n te la s d ife re n c ia s a d e u d a d a s,
p o rq u e la e n tid a d p a g e n to n c e s la s re m u n e -
ra c io n e s so b re la b a se d e la ta b la d e su e ld o s
a n te rio r q u e se u tiliza b a sin la sa n c i n d e l
C o n c e jo M u n ic ip a l y , q u e p a ra ta le s e fe c to s,
a su ju ic io e n v irtu d d e lo d isp u e sto p o r e l
a rtc u lo 4 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8 , d e b e n a p li-
c a rse su p le to ria m e n te lo s a rtc u lo s 9 2 , 9 3 ,
9 7 , 1 5 7 d e la L e y N 1 8 . 8 8 3 , c o n e l o b je to
d e o b te n e r e l p a g o re tro a c tiv o d e la s su m a s
su p u e sta m e n te a d e u d a d a s.
E sp e c fic a m e n te , e n e l c a so d e la fija c i n
d e l su e ld o b a se y , p a rtic u la rm e n te , la ta b la
d e S u e ld o s B a se d e l P e rso n a l d e S a lu d q u e se
h a te n id o a la v ista , la C o rp o ra c i n d e D e sa -
rro llo S o c ia l d e P ro v id e n c ia e n in fo rm e c ita d o
e n la p rim e ra p a rte d e l p re se n te O fic io , se a la
e n lo p e rtin e n te : "Posteriormente el Concejo
Municipal de Providencia en Sesin Ordinaria
N 85, de fecha 23 de enero de 2007, apro-
b una nueva tabla de remuneraciones para
el rea de salud de la Corporacin de Desarro-
llo Social de Providencia, fijando los nuevos
valores a partir del da 1 de diciembre de
2006. La diferencia generada por este incre-
mento fue pagada al personal correspondien-
te en los meses de enero y febrero de 2007.
Se adjunta copia de los acuerdos citados del
Concejo Municipal y del Reglamento de Ser-
vicios de Atencin Primaria y tabla actual-
mente vigente".
D e e llo se d e riv a q u e la e n tid a d a d m in is-
tra d o ra d e n u n c ia d a , h a d a d o c u m p lim ie n to a
la a c tu a liza c i n d e lo s v a lo re s e x ig id a p o r e l
a rtc u lo 2 , N 1 3 , d e la L e y N 2 0 . 1 5 7 y se
a p lic e l re a ju ste d e re m u n e ra c io n e s e n u n
p o rc e n ta je d e 5 , 2 % se g n q u e d e sta b le c i-
d o e n O rd . N 2 . 0 3 2 /4 1 , d e 1 . 0 6 . 2 0 0 7 , d e la
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 100 100 100 100 100
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
D ire c c i n d e l T ra b a jo y , a d e m s, se e n c u e n -
tra p a g a d a la d ife re n c ia o rig in a d a p o r la a p li-
c a c i n d e la n u e v a ta b la d e re m u n e ra c io n e s
c o rre sp o n d ie n te a lo s m e se s d e e n e ro y fe -
b re ro d e 2 0 0 7 , c irc u n sta n c ia sta q u e a p a re -
c e c o n firm a d a p o r e l h e c h o d e q u e e n la
d e n u n c ia q u e n o s o c u p a , n o se h a se a la d o
n in g n c a so d e fu n c io n a ria e n p a rtic u la r e n
q u e h a y a e x istid o e fe c tiv a m e n te d e u d a p e n -
d ie n te e n m a te ria d e re m u n e ra c io n e s d e l p e r-
so n a l d e q u e se tra ta .
P o r ltim o y a te n d id o lo a n te rio r, re su lta
in c o n d u c e n te p ro n u n c ia rse re sp e c to d e la a p li-
c a c i n su p le to ria e n la s m a te ria s in d ic a d a s,
d e lo s a rtc u lo s 9 2 , 9 3 , 9 7 y 1 5 7 , d e la L e y
N 1 8 . 8 8 3 , q u e su g ie re la o c u rre n te e n la
m ism a p re se n ta c i n .
E n c o n se c u e n c ia , c o n e l m rito d e lo
e x p u e sto y c ita s le g a le s y a d m in istra tiv a s,
c m p le m e in fo rm a r q u e la C o rp o ra c i n d e
D e sa rro llo S o c ia l d e P ro v id e n c ia h a d a d o c u m -
p lim ie n to a l p a g o d e la s re m u n e ra c io n e s d e l
p e rso n a l d e l re a d e sa lu d , e n lo s t rm in o s
e x ig id o s p o r e l a rtc u lo 3 9 d e la L e y N 1 9 . 3 7 8
y d e la ta b la d e re m u n e ra c io n e s e sta b le c id a
p o r la c ita d a e n tid a d a d m in istra d o ra .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 101 101 101 101 101
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
DESCANSO SEMANAL. FERIADO 17.09.2007. PROCEDENCIA. DESCANSO
COMPENSATORIO. FERIADO OBLIGATORIO. 1 DE MAYO, 18 DE SEPTIEM-
BRE, 25 DE DICIEMBRE Y 1 DE ENERO. DEPENDIENTES DEL COMERCIO.
APLICABILIDAD. PERSONAL EXCLUIDO. DURACION.
3.773/084, 14.09.07.
1) Los trabajadores afectos al rgimen normal de descanso semanal estableci-
do en el Art. 35 del Cdigo del Trabajo se encuentran liberados de la obliga-
cin de prestar servicios el da 17.09.07 declarado como feriado por el
artculo transitorio de la Ley N 20.215, publicada en el Diario Oficial de
14.09.2007. Por el contrario, para aquellos que se encuentran exceptua-
dos del descanso dominical y de das festivos conforme a lo previsto en el
Art. 38 del citado Cdigo dicho da constituir un da normal de trabajo, sin
perjuicio del descanso compensatorio que les corresponde impetrar por tal
da o de la compensacin o distribucin especial que puedan acordar las
partes en conformidad al inciso 5 de dicho precepto.
2) Se encuentran afectos a la normativa prevista en el Art. 2 de la Ley N 19.973,
modificada por la Ley N 20.215 que establece como feriados obligatorios e
irrenunciables los das 1 de mayo, 18 de septiembre, 25 de diciembre y 1 de
enero de cada ao, todos los dependientes del comercio, exceptuados aquellos
que se desempeen en clubes o restaurantes, establecimientos de entreteni-
miento tales como cines, espectculos en vivo, discotecas, pub, cabaret, casi-
nos de juego y otros lugares de juego legalmente autorizados, como tambin
en expendio de combustibles, farmacias de urgencia y de aquellas que deban
cumplir turnos fijados por la autoridad sanitaria.
3) La duracin del descanso correspondiente a los das 1 de mayo,18 de sep-
tiembre, 25 de diciembre y 1 de enero de cada ao se rige por la disposicin
prevista en el artculo 36 del Cdigo del Trabajo, circunstancia sta que implica
que ste debe comenzar a ms tardar a las 21 horas del da anterior a aquellos
y terminar a las 06 horas del da siguiente, salvo que los respectivos depen-
dientes estn afectos a turnos rotativos de trabajo caso en el cual stos po-
dran prestar servicios en el lapso que media entre las 21 y las 24 horas del da
anterior a los aludidos descansos o entre las 0:00 y las 06:00 horas del da
siguiente a stos, cuando el respectivo turno incida en dichos perodos.
4) Teniendo presente que la Ley N 19.973, modificada por la Ley N 20.215,
ha establecido que los das 1 de mayo, 18 de septiembre, 25 de diciembre
y 1 de enero de cada ao constituyen das de feriado obligatorios e irrenun-
ciables para los dependientes del comercio, excluidos los sealados en el
punto 2 precedente, pero no ha prohibido la apertura de los establecimien-
tos en que aqullos se desempean, en opinin de esta Direccin, no existe
impedimento legal alguno para que su dueo o propietario disponga su aper-
tura en tales das, en la medida que la atencin que en ellos se brinde sea
efectuada en forma personal o directa por ste.
5) Los dependientes del comercio que en virtud de la normativa laboral esta-
blecida en la Ley N 20.215, ya citada, tienen derecho al descanso obliga-
torio e irrenunciable del da 18 de septiembre de cada ao y que en virtud
de un acuerdo expreso o tcito tengan garantizado el descanso del da 19
del mismo mes, tendrn derecho a descansar ambos das toda vez que
estos beneficios reconocen distintas fuentes de origen, el primero de ellos,
de carcter legal y el segundo, de orden convencional, fruto del acuerdo
expreso o tcito de los contratantes.
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 102 102 102 102 102
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: L e y e s N 2 0 . 2 1 5 , a rtc u lo tra n -
sito rio y N 1 9 . 9 7 3 , a rtc u lo 2 . C d ig o d e l
T ra b a jo , A rts. 3 5 y 3 8 .
Concordancias: D ic ta m e n N 4 . 2 3 7 /1 6 5 ,
d e 1 4 . 0 9 . 0 4 y O rd . N 5 . 2 8 0 , d e 1 1 . 1 2 . 0 6 .
P o r n e c e sid a d e s d e l S e rv ic io se h a e sti-
m a d o n e c e sa rio fija r e l se n tid o y a lc a n c e d e l
a rtc u lo tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 2 1 5 , p u -
b lic a d a e n e l D ia rio O fic ia l d e 1 4 . 0 9 . 0 7 y 2
d e la L e y N 1 9 . 9 7 3 , m o d ific a d a p o r d ic h o
c u e rp o le g a l.
S o b re e l p a rtic u la r, c m p le m e m a n ife s-
ta r a U d . lo sig u ie n te :
1 ) E l a rtc u lo tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 2 1 5 ,
e sta b le c e :
"Declrase feriado el da lunes 17 de
septiembre de 2007".
D e la n o rm a le g a l a n te s tra n sc rita se
in fie re q u e , p o r e x p re so m a n d a to d e l le -
g isla d o r, e l 1 7 d e se p tie m b re d e l p re se n -
te a o , c o n stitu y e u n d a d e fe ria d o le -
g a l.
P re c isa d o lo a n te rio r se h a c e n e c e sa rio
d e te rm in a r la in c id e n c ia d e d ic h a d isp o si-
c i n e n e l d e sc a n so se m a n a l d e lo s tra -
b a ja d o re s, p a ra c u y o e fe c to d e b e te n e r-
se p re se n te , e n p rim e r t rm in o , q u e e l
A rt. 3 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e sta b le -
c e :
"Los das domingo y aquellos que la ley
declare festivos sern de descanso, sal-
vo respecto de las actividades autoriza-
das por ley para trabajar en esos das.
"Se declara Da Nacional del Trabajo el
1 de mayo de cada ao. Este da ser
feriado".
P o r su p a rte , lo s in c iso s 2 y 3 d e l A rt.
3 8 d e l m ism o c u e rp o le g a l, q u e e sta b le -
c e la s e x c e p c io n e s a l d e sc a n so d o m in i-
c a l y d e d a s fe stiv o s, d isp o n e n :
" Las empresas exceptuadas de este des-
canso podrn distribuir la jornada normal
de trabajo, en forma que incluya los das
domingo y festivos. Las horas trabajadas
en dichos das se pagarn como extraor-
dinarias siempre que excedan de la jor-
nada ordinaria semanal.
"Las empresas exceptuadas del descan-
so dominical debern otorgar un da de
descanso a la semana en compensacin
a las actividades desarrolladas en da
domingo, y otro por cada festivo en que
los trabajadores debieron prestar servi-
cios, aplicndose la norma del artculo
36. Estos descansos podrn ser comu-
nes para todos los trabajadores, o por
turnos para no paralizar el curso de las
labores".
D e l a n lisis c o n ju n to d e la s d isp o sic io n e s
le g a le s a n te rio rm e n te a n o ta d a s flu y e q u e
lo s tra b a ja d o re s a fe c to s a u n r g im e n
n o rm a l d e d e sc a n so n o se e n c u e n tra n
o b lig a d o s a p re sta r se rv ic io s lo s d a s d o -
m in g o y to d o s a q u e llo s q u e la le y d e c la re
fe stiv o s.
E n o tro s t rm in o s, p a ra lo s tra b a ja d o re s
q u e la b o ra n e n fa e n a s n o e x c e p tu a d a s
d e l d e sc a n so d o m in ic a l, c o n stitu y e n d a s
d e d e sc a n so o b lig a to rio lo s d a s d o m in g o
y lo s d e c la ra d o s fe stiv o s p o r le y .
S e d e sp re n d e a sim ism o , q u e , p o r e l c o n -
tra rio , lo s d e p e n d ie n te s q u e se e n c u e n -
tra n e n a lg u n a d e la s situ a c io n e s p re v is-
ta s e n e l in c iso 1 d e l A rt. 3 8 , p u e d e n
d istrib u ir su jo rn a d a n o rm a l d e tra b a jo e n
fo rm a q u e in c lu y a ta le s d a s, v a le d e c ir,
lo s d o m in g o y fe stiv o s n o so n p a ra a q u e -
llo s d a s d e d e sc a n so , sin o u n d a la b o ra -
b le m s.
N o o b sta n te lo e x p u e sto , e ste se g u n d o
g ru p o d e tra b a ja d o re s tie n e d e re c h o a
q u e se le o to rg u e u n d a d e d e sc a n so
c o m p e n sa to rio a la se m a n a p o r c a d a d o -
m in g o e n q u e h a y a n p re sta d o se rv ic io s y
o tro , p o r c a d a fe stiv o la b o ra d o .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 103 103 103 103 103
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
A n a liza d a la situ a c i n d e a m b o s g ru p o s
d e d e p e n d ie n te s, e sto e s, a q u e llo s a fe c -
to s a l r g im e n n o rm a l d e d e sc a n so p re -
v isto e n e l A rt. 3 5 d e l C d ig o d e l T ra b a -
jo , c o m o a lo s e x c e p tu a d o s d e d ic h o
d e sc a n so e n c o n fo rm id a d a l A rt. 3 8 d e l
m ism o c u e rp o le g a l, a la lu z d e l a rtc u lo
tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 2 1 5 , p re c iso
e s c o n v e n ir q u e lo s p rim e ro s se e n c u e n -
tra n lib e ra d o s d e la o b lig a c i n d e p re sta r
se rv ic io s e l d a 1 7 d e se p tie m b re d e
2 0 0 7 , p o r c o n stitu ir ste u n d a fe stiv o
e sta b le c id o p o r le y .
T ra t n d o se d e l se g u n d o g ru p o d e tra b a -
ja d o re s, e s d e c ir, a q u e llo s q u e la b o ra n
e n e m p re sa s o fa e n a s e x c e p tu a d a s d e l
d e sc a n so e n d a s d o m in g o y fe stiv o s, e l
d a 1 7 d e sep tiem b re an tes in d icad o co n s-
titu y e u n d a n o rm a l d e tra b a jo c o n fo rm e
a lo p re v isto e n e l in c iso 2 d e l c ita d o
A rt. 3 8 , sin p e rju ic io d e l d e sc a n so c o m -
p e n sa to rio q u e le s c o rre sp o n d a p o r d ic h o
d a , e l c u a l, d n d o se lo s su p u e sto s e sta -
b le c id o s e n e l in c iso 5 d e l m ism o a rtc u -
lo , p o d r ta m b i n se r c o m p e n sa d o e n
d in e ro o d istrib u id o e n u n a fo rm a e sp e -
c ia l, p o r a c u e rd o d e la s p a rte s.
2 ) E n lo q u e re sp e c ta a la n u e v a n o rm a ti-
v a e sta b le c id a e n e l A rt. 2 d e la L e y
N 2 0 . 2 1 5 , c a b e se a la r q u e d ic h a d is-
p o sic i n p re v ie n e :
"Introdcense las siguientes modificacio-
nes en el artculo 2 de la Ley N 19.973".
"1. Interclase, entre la palabra "das" y
el guarismo "18", la expresin "1 de
mayo".
"2 . Reemplzase la expresin "los tra-
bajadores que laboren en centros co-
merciales o mall." por las oraciones
"los dependientes del comercio, con
excepcin de aquellos que se des-
empeen en clubes, restaurantes, es-
tablecimientos de entretenimiento,
tales como, cines, espectculos en
vivo, discotecas, pub, cabarets, ca-
sinos de juego y otros lugares de
juego legalmente autorizados. Tam-
poco ser aplicable a los dependien-
tes de expendio de combustibles,
farmacias de urgencia y de las far-
macias que deban cumplir turnos fi-
jados por la autoridad sanitaria".
D e a c u e rd o a la s m o d ific a c io n e s in tro d u -
c id a s a l a rtc u lo 2 d e la L e y N 1 9 . 9 7 3 ,
e l te n o r a c tu a l d e d ic h a d isp o sic i n e s e l
sig u ie n te :
"Los das 1 de mayo, 18 de septiembre,
25 de diciembre y 1 de enero de cada
ao, sern feriados obligatorios e irre-
nunciables para los dependientes del co-
mercio, con excepcin de aquellos que
se desempeen en clubes, restaurantes,
establecimientos de entretenimiento, ta-
les como, cines, espectculos en vivo,
discotecas, pub, cabarets, casinos de jue-
go y otros lugares de juego legalmente
autorizados. Tampoco ser aplicable a
los dependientes de expendio de com-
bustibles, farmacias de urgencia y de las
farmacias que deban cumplir turnos fija-
dos por la autoridad sanitaria".
D e l se a la d o p re c e p to le g a l se in fie re
q u e e l le g isla d o r h a e sta b le c id o c o m o
fe ria d o s o b lig a to rio s e irre n u n c ia b le s p a ra
lo s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io , e x c e p -
tu a d o s a q u e llo s q u e la m ism a n o rm a se -
a la , lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m -
b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro d e
c a d a a o .
S e in fie re a sim ism o , q u e ta l n o rm a tiv a
c o n stitu y e u n a e x c e p c i n a la p re v ista
e n e l A rt. 3 8 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
tra n sc rita y a n a liza d a e n e l p u n to a n te -
rio r, p u e sto q u e , c o n c a r c te r d e irre n u n -
c ia b le , lib e ra d e la o b lig a c i n d e p re sta r
se rv ic io s e n d ic h o s d a s a tra b a ja d o re s
le g a lm e n te e x c e p tu a d o s d e l d e sc a n so d o -
m in ic a l y d e d a s fe stiv o s, p a ra lo s c u a -
le s, c o m o y a se e x p re sa ra , e sto s ltim o s
c o n stitu y e n , p o r re g la g e n e ra l, d a s n o r-
m a le s d e tra b a jo .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 104 104 104 104 104
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
E n c u a n to a la a p lic a b ilid a d d e la n u e v a
n o rm a tiv a , e s p re c iso se a la r q u e c o m o
y a se h a e x p re sa d o , d e lo s t rm in o s
d e l a rtc u lo 2 d e la L e y 1 9 . 9 7 3 , e n su
n u e v o te x to fija d o p o r la c ita d a L e y
N 2 0 . 2 1 5 e n e stu d io , se d e sp re n d e q u e
e l m b ito d e a p lic a c i n d e d ic h a n o rm a ti-
v a se e n c u e n tra c irc u n sc rito e x c lu siv a -
m e n te a lo s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io ,
sin p e rju ic io d e lo s c a so s d e e x c e p c i n
q u e la m ism a n o rm a c o n te m p la .
A h o ra b ie n , se g n se d e sp re n d e d e la
h isto ria fid e d ig n a d e l e sta b le c im ie n to d e
la L e y N 2 0 . 2 1 5 , m o d ific a to ria d e la L e y
N 1 9 . 9 7 3 , d e b e r e n te n d e rse p o r d e -
p e n d ie n te s d e l c o m e rc io p a ra lo s e fe c to s
a ll p re v isto s, to d o s a q u e llo s q u e se d e s-
e m p e e n e n u n e sta b le c im ie n to d e ta l
n a tu ra le za y c u y a s la b o re s se re la c io n e n
c o n e l e x p e n d io o v e n ta d ire c ta a l p b li-
c o d e la s m e rc a d e ra s o p ro d u c to s q u e
e n e llo s se o fre c e n .
E n re la c i n a la s e x c e p c io n e s q u e p re v
d ic h a n o rm a , e s p re c iso se a la r q u e c o n -
fo rm e a lo s t rm in o s d e la m ism a , sta
n o re su lta a p lic a b le a lo s tra b a ja d o re s
q u e se d e se m p e e n e n :
a ) C lu b e s y re sta u ra n te s;
b ) E sta b le c im ie n to s d e e n tre te n im ie n -
to , ta le s c o m o , c in e s, e sp e c t c u lo s
e n v iv o , d isc o te c a s, p u b , c a b a re ts,
c a sin o s d e ju e g o y o tro s lu g a re s d e
ju e g o le g a lm e n te a u to riza d o s, y
c ) E x p e n d io d e c o m b u stib le s, fa rm a -
c ia s d e u rg e n c ia y d e fa rm a c ia s q u e
d e b a n c u m p lir tu rn o s fija d o s p o r la
a u to rid a d sa n ita ria .
L a s se a la d a s e x c lu sio n e s se tra d u c e n
e n q u e to d o s lo s tra b a ja d o re s q u e se
d e se m p e a n e n lo s e sta b le c im ie n to s in -
d ic a d o s e n la s le tra s p re c e d e n te s o re a li-
za n la b o re s d e e x p e n d io d e c o m b u sti-
b le s, lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m -
b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro se
e n c u e n tra n o b lig a d o s a la b o ra r n o rm a l-
m e n te , a te n d id o q u e a su re sp e c to , s-
to s n o c o n stitu y e n d a s d e d e sc a n so o b li-
g a to rio e irre n u n c ia b le , sin p e rju ic io d e l
d e sc a n so c o m p e n sa to rio q u e le s c o rre s-
p o n d e im p e tra r p o r d ic h o s d a s o d e la
c o m p e n sa c i n o d istrib u c i n e sp e c ia l q u e
p u e d a n a c o rd a r la s p a rte s e n c o n fo rm i-
d a d a l in c iso 5 d e l a rtc u lo 3 8 , se g n
c o rre sp o n d a .
P o r lo q u e c o n c ie rn e a la s e x c e p c io n e s
e sta b le c id a s e n la le tra a ), c a b e se a la r
q u e so b re la b a se d e l c o n c e p to d e la
e x p re si n re sta u ra n te fija d a p o r e l D ic -
c io n a rio d e la R e a l A c a d e m ia d e la L e n -
g u a E sp a o la , te x to q u e e n su a c e p c i n
1 . la d e fin e c o m o "Establecimiento pbli-
co donde se sirven comidas y bebidas,
mediante precio, para ser consumidas en
el mismo local", e n o p in i n d e e sta D i-
re c c i n , q u e d a ra n c o m p re n d id o s d e n tro
d e d ic h o c o n c e p to to d o s a q u e llo s e sta -
b le c im ie n to s q u e c u m p la n c o n la s se a -
la d a s c a ra c te rstic a s, a u n c u a n d o te n g a n
u n a d e n o m in a c i n d ife re n te . D e e ste
m o d o , p a ra lo s e fe c to s d e la n o rm a tiv a
q u e n o s o c u p a , q u e d a ra n in c lu id a s e n la
e x c e p c i n d e q u e se tra ta , la s fu e n te s d e
so d a y la s p a ste le ra s e n la m e d id a q u e
lo s c lie n te s d e e sta s ltim a s e fe c t e n e l
c o n su m o d e lo s a lim e n to s q u e e n e lla s
se e la b o ra n , e n e l m ism o lo c a l.
E n re la c i n c o n lo s c a so s p re v isto s e n la
le tra b ) a n te rio r, c a b e p re c isa r q u e a te n -
d id o q u e e l le g isla d o r a l re fe rirse a lo s
e sta b le c im ie n to s d e e n tre te n im ie n to , h a
e m p le a d o la e x p re si n " ta le s c o m o " , re -
su lta ju rd ic a m e n te v ia b le e n te n d e r c o m -
p re n d id o s e n d ic h a e x c lu si n , a p a rte d e
lo s q u e a ll se se a la n e n fo rm a e x p re sa ,
o tro s sim ila re s q u e p u e d a n se r c a lific a -
d o s c o m o lu g a re s d e e n tre te n c i n e n lo s
t rm in o s d e d ic h a n o rm a tiv a , c o m o e s e l
c a so d e lo s c irc o s y la s fo n d a s q u e se
in sta la n e n fie sta s p a tria s, c u y o s tra b a ja -
d o re s, p o r ta n to , se e n c u e n tra n le g a l-
m e n te h a b ilita d o s p a ra p re sta r se rv ic io s
e n d ic h o s d a s, se g n c o rre sp o n d a .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 105 105 105 105 105
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
F in a lm e n te e n re la c i n c o n e ste p u n to y
a c o rd e c o n e l c o n c e p to d e tra b a ja d o re s
d e l c o m e rc io p re c isa d o e n p rra fo s q u e
a n te c e d e n , e n o p in i n d e e ste S e rv ic io ,
tra t n d o se d e a q u e llo s e sta b le c im ie n to s
e n q u e c o e x iste n a c tiv id a d e s c o m e rc ia le s
e in d u stria le s, c o m o se ra e l c a so d e u n a
p a n ific a d o ra e n q u e a d e m s d e fa b ric a rse
e l p a n u o tro s p ro d u c to s, e x iste u n c e n tro
d e v e n ta , s lo q u e d a ra n a fe c to s a l fe ria -
d o o b lig a to rio d e q u e se tra ta lo s tra b a ja -
d o re s q u e se d e se m p e a n e n e ste ltim o
y q u e re a lic e n la v e n ta d ire c ta a l p u b lic o
d e lo s m ism o s, p e ro n o a s, a q u e llo s c u -
y a s la b o re s se re la c io n e n e x c lu siv a m e n te
c o n la fa b ric a c i n d e p a n , p a ste le s, e m -
p a n a d a s u o tro s p ro d u c to s sim ila re s.
3 ) E n re la c i n c o n la d u ra c i n d e l d e sc a n so
d u ra n te lo s d a s se a la d o s, c a b e te n e r
p re se n te q u e e l a rtc u lo 3 6 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo , d isp o n e :
"El descanso y las obligaciones y prohibi-
ciones establecidas al respecto en los
dos artculos anteriores empezarn a ms
tardar a las 21 horas del da anterior al
domingo o festivo y terminarn a las 6
horas del da siguiente de stos, salvo
las alteraciones horarias que se produz-
can con motivo de la rotacin en los
turnos de trabajo".
P o r su p a rte , e l in c iso te rc e ro d e l a rtc u lo
3 8 d e l m ism o C d ig o p re sc rib e :
"Las empresas exceptuadas del descan-
so dominical debern otorgar un da de
descanso a la semana en compensacin
a las actividades desarrolladas en da
domingo, y otro por cada festivo en que
los trabajadores debieron prestar servi-
cios, aplicndose la norma del artcu-
lo 36. Estos descansos podrn ser comu-
nes para todos los trabajadores, o por
turnos para no paralizar el curso de las
labores".
D e l a n lisis c o n ju n to d e la s c ita d a s d is-
p o sic io n e s le g a le s se in fie re q u e la s h o -
ra s d e in ic io y t rm in o d e l d e sc a n so q u e
se in d ic a n e n e l a rtc u lo 3 6 p re c ita d o
re su lta n a p lic a b le s ta n to re sp e c to d e tra -
b a ja d o re s a fe c to s a l r g im e n n o rm a l e s-
ta b le c id o e n e l a rtc u lo 3 5 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , c o m o p a ra a q u e llo s e x c e p tu a -
d o s d e l d e sc a n so e n d o m in g o y fe stiv o s
e n c o n fo rm id a d a l a rtc u lo 3 8 d e l m ism o
c u e rp o le g a l, d e m a n e ra ta l q u e e n a m b o s
c a so s e l d e sc a n so se m a n a l d e b e in ic ia rse
a la s 2 1 h o ra s d e l d a a n te rio r a l d o m in g o
o fe stiv o o d e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio ,
e n su c a so , y te rm in a r a la s 6 h o ra s d e l
d a sig u ie n te d e sto s, sin p e rju ic io d e la s
a lte ra c io n e s h o ra ria s q u e p o d ra n p ro d u -
c irse e n c a so d e e x istir tu rn o s ro ta tiv o s
d e tra b a jo . A l re sp e c to d e b e se a la rse
q u e la d o c trin a u n ifo rm e y re ite ra d a d e
e sta D ire c c i n h a so ste n id o q u e e sta n o r-
m a d e e x c e p c i n , se tra d u c e e n q u e s lo
lo s tra b a ja d o re s su je to s a tu rn o s ro ta tiv o s
d e tra b a jo p o d ra n p re sta r se rv ic io s e n e l
la p so q u e m e d ia e n tre la s 2 1 y la s 2 4
h o ra s d e l d a a n te rio r a l d e sc a n so o e n tre
la s 0 : 0 0 y la s 0 6 : 0 0 h o ra s d e l d a q u e
sig u e a ste c u a n d o e l re sp e c tiv o tu rn o
in c id a e n d ic h o s p e ro d o s.
A l te n o r d e lo e x p u e sto , n o c a b e sin o
c o n c lu ir q u e la d u ra c i n d e l d e sc a n so
c o rre sp o n d ie n te a lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8
d e se p tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e
e n e ro d e c a d a a o se rig e p o r la d isp o si-
c i n p re v ista e n e l a rtc u lo 3 6 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo , c irc u n sta n c ia sta q u e im p li-
c a q u e e l m ism o d e b e c o m e n za r a m s
ta rd a r a la s 2 1 h o ra s d e l d a a n te rio r a
a q u llo s y te rm in a r a la s 0 6 h o ra s d e l d a
sig u ie n te , sa lv o q u e lo s re sp e c tiv o s d e -
p e n d ie n te s e st n a fe c to s a tu rn o s ro ta ti-
v o s d e tra b a jo c a so e n e l c u a l sto s
p o d ra n p re sta r se rv ic io s e n e l la p so q u e
m e d ia e n tre la s 2 1 y la s 2 4 h o ra s d e l d a
a n te rio r a lo s a lu d id o s d e sc a n so s o e n tre
la s 0 : 0 0 y la s 0 6 : 0 0 h o ra s d e l d a si-
g u ie n te a sto s, c u a n d o e l re sp e c tiv o
tu rn o in c id a e n d ic h o s p e ro d o s.
4 ) S in p e rju ic io d e lo e x p re sa d o e n lo s p u n -
to s a n te rio re s c m p le m e in fo rm a r a U d .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 106 106 106 106 106
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
q u e a te n d id o q u e la L e y N 1 9 . 9 7 3 , m o d i-
fic a d a p o r la L e y N 2 0 . 2 1 5 , h a e sta b le c i-
d o q u e lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e se p -
tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro d e
c a d a a o c o n stitu y e n d a s d e fe ria d o o b li-
g a to rio s e irre n u n c ia b le s p a ra lo s d e p e n -
d ie n te s d e l c o m e rc io , e x c lu id o s lo s se a -
la d o s e n e l p u n to 2 p re c e d e n te , p e ro n o
h a p ro h ib id o la a p e rtu ra d e lo s e sta b le c i-
m ie n to s e n q u e a q u llo s se d e se m p e a n ,
e n o p in i n d e e sta D ire c c i n , n o e x iste
im p e d im e n to le g a l a lg u n o p a ra q u e su
d u e o o p ro p ie ta rio d isp o n g a su a p e rtu ra
e n ta le s d a s, e n la m e d id a q u e la a te n c i n
q u e e n e llo s se b rin d e se a e fe c tu a d a e n
fo rm a p e rso n a l o d ire c ta p o r ste .
5 ) F in a lm e n te re su lta til re fe rirse a la si-
tu a c i n d e l d a 1 9 d e se p tie m b re re sp e c -
to d e a q u e llo s tra b a ja d o re s q u e e n v irtu d
d e a c u e rd o s e x p re so s, c o n te n id o s e n in s-
tru m e n to s in d iv id u a le s o c o le c tiv o s d e
tra b a jo , o t c ito s, te n g a n g a ra n tiza d o e l
d e sc a n so e n d ic h o d a .
E n e l e v e n to d e e x istir u n a c u e rd o e x p re -
so d e la s p a rte s e n o rd e n a n o la b o ra r e n
e se d a , p re c iso e s c o n v e n ir q u e e l
e m p le a d o r n o p o d ra e n fo rm a u n ila te ra l,
e sto e s, sin e l a c u e rd o d e lo s tra b a ja d o -
re s in v o lu c ra d o s, a lte ra r d ic h o a c u e rd o y
o b lig a rlo s a p re sta r se rv ic io s, p u e sto q u e
lo c o n tra rio im p o rta ra u n in c u m p lim ie n -
to d e u n a n o rm a c o n tra c tu a l q u e a l te n o r
d e lo e sta b le c id o p o r e l a rtc u lo 1 5 4 5 d e l
C d ig o C iv il c o n stitu y e u n a le y p a ra lo s
c o n tra ta n te s q u e c o m o ta l n o p u e d e se r
in v a lid a d a sin o p o r c o n se n tim ie n to m u -
tu o o p o r c a u sa s le g a le s.
E n e l se g u n d o c a so , d e b e m o s p re c isa r
q u e c o n fo rm e a la d o c trin a re ite ra d a y
u n ifo rm e d e e ste S e rv ic io , e sta re m o s e n
p re se n c ia d e u n a c u e rd o t c ito e n ta l
se n tid o c u a n d o e n fo rm a re ite ra d a e n e l
tie m p o y c o n la a q u ie sc e n c ia d e a m b a s
p a rte s se h u b ie re c o n c e d id o lib re e l d a
1 9 d e se p tie m b re , d e su e rte ta l, q u e d e
d a rse e sta c irc u n sta n c ia , lo s re sp e c tiv o s
tra b a ja d o re s se e n c o n tra r n lib e ra d o s d e
la o b lig a c i n d e la b o ra r e n e se d a , n o
p u d ie n d o e l e m p le a d o r, a l ig u a l q u e e n e l
c a so a n te rio r, a lte ra r, su p rim ir o m o d ifi-
c a r ta l a c u e rd o . D e b e p re c isa rse q u e e l
a lu d id o b e n e fic io s lo a lc a n za r a lo s
tra b a ja d o re s a q u ie n e s ste se h a y a in -
c o rp o ra d o c o m o c l u su la t c ita d e su s
re sp e c tiv o s c o n tra to s in d iv id u a le s, situ a -
c i n q u e d e b e r e sta b le c e rse e n c a d a
c a so p a rtic u la r.
A c o rd e a lo e x p u e sto e n p rra fo s p re c e -
d e n te s, re su lta d a b le a firm a r q u e a q u e -
llo s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io q u e e n
v irtu d d e la n o rm a tiv a la b o ra l e sta b le c id a
e n la L e y N 2 0 . 2 1 5 , y a c ita d a , tie n e n
d e re c h o a l d e sc a n so o b lig a to rio e irre -
n u n c ia b le d e l d a 1 8 d e se p tie m b re d e
c a d a a o y q u e e n v irtu d d e u n a c u e rd o
e x p re so o t c ito te n g a n g a ra n tiza d o e l
d e sc a n so d e l d a 1 9 d e l m ism o m e s,
te n d r n d e re c h o a d e sc a n sa r a m b o s d a s
to d a v e z q u e e sto s b e n e fic io s re c o n o c e n
d istin ta s fu e n te s d e o rig e n , e l p rim e ro d e
e llo s, d e c a r c te r le g a l y e l se g u n d o , d e
o rd e n c o n v e n c io n a l, fru to d e l a c u e rd o
e x p re so o t c ito d e lo s c o n tra ta n te s.
E n c o n se c u e n c ia , so b re la b a se d e la s
d isp o sic io n e s le g a le s c ita d a s y c o n sid e ra c io -
n e s fo rm u la d a s, c m p le m e in fo rm a r a U d . lo
sig u ie n te :
1 ) L o s tra b a ja d o re s a fe c to s a l r g im e n n o r-
m a l d e d e sc a n so se m a n a l e sta b le c id o e n
e l A rt. 3 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo se
e n c u e n tra n lib e ra d o s d e la o b lig a c i n d e
p re sta r se rv ic io s e l d a 1 7 . 0 9 . 0 7 d e c la -
ra d o c o m o fe ria d o p o r e l a rtc u lo tra n si-
to rio d e la L e y N 2 0 . 2 1 5 . P o r e l c o n tra -
rio , p a ra a q u e llo s q u e se e n c u e n tra n e x -
c e p tu a d o s d e l d e sc a n so d o m in ic a l y d e
d a s fe stiv o s c o n fo rm e a lo p re v isto e n e l
A rt. 3 8 d e l c ita d o C d ig o d ic h o d a c o n s-
titu ir u n d a n o rm a l d e tra b a jo , sin p e r-
ju ic io d e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio q u e
le s c o rre sp o n d e im p e tra r p o r ta l d a o d e
la c o m p e n sa c i n o d istrib u c i n e sp e c ia l
q u e p u e d a n a c o rd a r la s p a rte s e n c o n fo r-
m id a d a l in c iso 5 d e d ic h o p re c e p to .
DI CTMENES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 107 107 107 107 107
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
2 ) S e e n c u e n tra n a fe c to s a la n o rm a tiv a
p re v ista e n e l A rt. 2 d e la L e y N 1 9 . 9 7 3 ,
m o d ific a d a p o r la L e y N 2 0 . 2 1 5 q u e
e sta b le c e c o m o fe ria d o s o b lig a to rio s e
irre n u n c ia b le s lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e
se p tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e
e n e ro d e c a d a a o , to d o s lo s d e p e n d ie n -
te s d e l c o m e rc io , e x c e p tu a d o s a q u e llo s
q u e se d e se m p e e n e n c lu b e s o re sta u -
ran tes, estab lecim ien to s d e en treten im ien -
to tales co m o cin es, esp ectcu lo s en v iv o ,
d isc o te c a s, p u b , c a b a re t, c a sin o s d e ju e -
g o y o tro s lu g a re s d e ju e g o le g a lm e n te
a u to riza d o s, c o m o ta m b i n e n e x p e n d io
d e c o m b u stib le s, fa rm a c ia s d e u rg e n c ia
y d e a q u e lla s q u e d e b a n c u m p lir tu rn o s
fija d o s p o r la a u to rid a d sa n ita ria .
3 ) L a d u ra c i n d e l d e sc a n so c o rre sp o n d ie n -
te a lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m -
b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro d e
c a d a a o se rig e p o r la d isp o sic i n p re -
v ista e n e l a rtc u lo 3 6 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , c irc u n sta n c ia sta q u e im p lic a
q u e ste d e b e c o m e n za r a m s ta rd a r a
la s 2 1 h o ra s d e l d a a n te rio r a a q u llo s y
te rm in a r a la s 0 6 h o ra s d e l d a sig u ie n te ,
sa lv o q u e lo s re sp e c tiv o s d e p e n d ie n te s
e st n a fe c to s a tu rn o s ro ta tiv o s d e tra -
b a jo c a so e n e l c u a l sto s p o d ra n p re s-
ta r se rv ic io s e n e l la p so q u e m e d ia e n tre
la s 2 1 y la s 2 4 h o ra s d e l d a a n te rio r a
lo s a lu d id o s d e sc a n so s o e n tre la s 0 : 0 0
y la s 0 6 : 0 0 h o ra s d e l d a sig u ie n te a
sto s, c u a n d o e l re sp e c tiv o tu rn o in c id a
e n d ic h o s p e ro d o s.
4 ) T e n ie n d o p re se n te q u e la L e y N 1 9 . 9 7 3 ,
m o d ific a d a p o r la L e y N 2 0 . 2 1 5 , h a e sta -
b le c id o q u e lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e
se p tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro
d e c a d a a o c o n stitu y e n d a s d e fe ria d o
o b lig a to rio s e irre n u n c ia b le s p a ra lo s d e -
p e n d ie n te s d e l c o m e rc io , e x c lu id o s lo s se -
a la d o s e n e l p u n to 2 p re c e d e n te , p e ro n o
h a p ro h ib id o la a p e rtu ra d e lo s e sta b le c i-
m ie n to s e n q u e a q u llo s se d e se m p e a n ,
e n o p in i n d e e sta D ire c c i n , n o e x iste
im p e d im e n to le g a l a lg u n o p a ra q u e su
d u e o o p ro p ie ta rio d isp o n g a su a p e rtu ra
e n ta le s d a s, e n la m e d id a q u e la a te n c i n
q u e e n e llo s se b rin d e se a e fe c tu a d a e n
fo rm a p e rso n a l o d ire c ta p o r ste .
5 ) L o s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io q u e e n
v irtu d d e la n o rm a tiv a la b o ra l e sta b le c id a
e n la L e y N 2 0 . 2 1 5 , y a c ita d a , tie n e n
d e re c h o a l d e sc a n so o b lig a to rio e irre -
n u n c ia b le d e l d a 1 8 d e se p tie m b re d e
c a d a a o y q u e e n v irtu d d e u n a c u e rd o
e x p re so o t c ito te n g a n g a ra n tiza d o e l
d e sc a n so d e l d a 1 9 d e l m ism o m e s,
te n d r n d e re c h o a d e sc a n sa r a m b o s d a s
to d a v e z q u e e sto s b e n e fic io s re c o n o c e n
d istin ta s fu e n te s d e o rig e n , e l p rim e ro d e
e llo s, d e c a r c te r le g a l y e l se g u n d o , d e
o rd e n c o n v e n c io n a l, fru to d e l a c u e rd o
e x p re so o t c ito d e lo s c o n tra ta n te s.
CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 108 108 108 108 108
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
CIRCULARES DE LA DIRECCION
DEL TRABAJO
1.- CIRCULARES
75, 28.08.07. Divisin de Relaciones Laborales
Remite formulario depsito proyecto contrato colectivo acorde al Art. 334 bis
e instruye sobre su aplicacin.
M e d ia n te O rd e n d e S e rv ic io N 1 0 , d e 6
d ic ie m b re d e 2 0 0 5 , se siste m a tiza ro n la s in s-
tru c c io n e s re la tiv a s a la s re so lu c io n e s q u e se
d ic ta n e n m a te ria d e o b je c io n e s d e le g a lid a d ,
e n u n o d e c u y o s a c p ite s 4 . 1 . 1 se re g u la la
n e g o c ia c i n c o le c tiv a q u e tie n e lu g a r c o n fo r-
m e a lo se a la d o e n e l a rtc u lo 3 3 4 b is d e l
C d ig o d e l T ra b a jo , e sto e s, u n a n e g o c ia c i n
in ic ia d a p o r u n sin d ic a to in te re m p re sa , se a -
l n d o se e n su te x to q u e d ic h a c irc u n sta n c ia
d e b a e sta r c la ra m e n te se a la d a , ta n to e n e l
p ro y e c to d e c o n tra to c o le c tiv o , c o m o e n lo s
o fic io s c o n d u c to re s d irig id o s a l e m p le a d o r y a
la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a .
A h o ra b ien , co n el o b jeto d e co lab o rar en
la p recisi n q u e se req u iere, y aten d id o q u e, en
la p rctica, h an o cu rrid o caso s en q u e, v a
o b jecio n es d e leg alid ad se p lan tea el asu n to d e
d efin ir si se trata efectiv am en te d e esta clase
d e n eg o ciaci n o , p o r el co n trario , u n a in iciad a
p o r u n g ru p o d e trab ajad o res d e u n a em p resa,
afiliad o s a u n sin d icato in terem p resa, co n su je-
ci n a las reg las p rev istas en el artcu lo 3 1 5 y
sig u ien tes d el m ism o C d ig o , se h a estim ad o
n ecesario im p artir las sig u ien tes in stru ccio n es:
1 . T e n ie n d o p re se n te e l c a r c te r d e b ip a rtito
q u e tie n e to d o p ro c e so d e n e g o c ia c i n
c o le c tiv a , c o rre sp o n d e q u e se a n la s p a r-
te s q u e e n l in te rv ie n e n , la c a lific a c i n
m a te ria d e a n lisis.
2 . E n fu n c i n d e lo a n te rio r, c a d a v e z q u e
se d e p o site u n p ro y e c to d e c o n tra to c o -
le c tiv o , se r p re v io a c u a lq u ie r g e sti n ,
e l q u e la p e rso n a d e p o sita n te (se a o n o
m ie m b ro d e l sin d ic a to ) d e c la re b a jo q u e
m o d a lid a d se n e g o c ia , c o n fo rm e a l fo r-
m u la rio q u e se a d ju n ta .
3 . U n a v ez h ech o este trm ite, el en carg ad o
d e la U n id ad d e R elacio n es Lab o rales, co -
m u n ic a r ta l c irc u n sta n c ia a l sin d ic a to
in terem p resa d e q u e se trate, d e acu erd o
al m o d elo q u e se an ex a.
4 . L a d isc u si n q u e p u d ie re p ro v o c a rse e n -
tre la s p a rte s re sp e c to a la c a lific a c i n d e
q u e se tra ta , n o c o m p e te se a re su e lta p o r
e ste S e rv ic io , d e b ie n d o , e n e l e v e n to q u e
se a m a te ria d e u n a o b je c i n d e le g a lid a d ,
re sp o n d e r p o r o fic io lo e x p u e sto , c u y o
fu n d a m e n to ra d ic a e n q u e n o e s d e a q u e -
lla s m a te ria s q u e le g a lm e n te c o rre sp o n d e
se a n re su e lta s p o r e sta D ire c c i n , c o n fo r-
m e a lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 3 3 1 d e l
se a la d o C d ig o .
E n tin d ase co m p lem en tad as las in stru c-
cio n es a q u e alu d e el acp ite 4 . 1 . 1 d e la O rd en
d e S erv icio N 1 0 , d e 2 0 0 5 , d el m o d o co m o se
in d ica en el p resen te d o cu m en to .
L o s D ire c to re s R e g io n a le s v e la r n p o r la
c o rre c ta d ifu si n y a p lic a c i n d e la s p re se n -
te s in stru c c io n e s.
S a lu d a a te n ta m e n te a U d s. ,
J o a q u n C a b re ra S e g u ra
Abogado
J efe Divisin de Relaciones Laborales
CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 109 109 109 109 109
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
O R D N ____________/
ANT.: Presentacin del Sindicato.
MAT.:Tipo de negociacin colectiva que se inicia.
, d e d e 2 0 0 . . . . . . .
DE : INSPECTOR_________________ DEL TRABAJ O DE _______________________
A : SEORES
DIRIGENTES SINDICALES
SINDICATO
P R E S E N T E .
S e h a re c ib id o e n e sta I n sp e c c i n d e l T ra b a jo e n d e p sito , c o p ia d e l p ro y e c to d e c o n tra to
c o le c tiv o p re se n ta d o a la e m p re sa __________________________________, la q u e c o n fo rm e a lo
d e c la ra d o p o r d o n (a )______________________________, m e d ia n te fo rm u la rio q u e , e n fo to c o p ia se
a d ju n ta , d e fe c h a _______________, e s u n a n e g o c ia c i n c o le c tiv a in ic ia d a p o r U d s. , c o m o
(e lim in a r la a lte rn a tiv a q u e n o c o rre sp o n d e ) a ) sin d ic a to in te re m p re sa , e s d e c ir, c o n su je c i n a
la s n o rm a s c o n te n id a s e n lo s a rtc u lo s 3 3 4 b is y sig u ie n te s d e l C d ig o d e l T ra b a jo , o , b ) c o m o
g ru p o n e g o c ia d o r, d e a c u e rd o a lo c o n sig n a d o e n e l a rtc u lo 3 1 5 d e l re fe rid o C d ig o .
E llo , a te n d id o q u e c o rre sp o n d e p re c isa m e n te a la s p a rte s d e l p ro c e so n e g o c ia d o r, c a lific a r,
c o n fo rm e a la s n o rm a s le g a le s a p lic a b le s so b re la m a te ria , la c la se d e n e g o c ia c i n q u e se
in ic ia r , re sp e c to d e lo c u a l, e ste S e rv ic io , d e b e in h ib irse , e sta n d o a lo q u e la s p a rte s, e n
d e fin itiv a re su e lv a n .
E n e ste c o n te x to , si c o n o c a si n d e la s o b je c io n e s d e le g a lid a d q u e la c o m isi n n e g o c ia d o ra
la b o ra l p u d ie re in te rp o n e r, so lic ita n d o se p ro n u n c ie a c e rc a d e la c a lific a c i n a n te s se a la d a , e sta
I n sp e c c i n , se a b ste n d r , p o r o fic io , d e re so lv e r e l p u n to , to d a v e z q u e , d ic h a c irc u n sta n c ia n o
c o rre sp o n d e a l c o n c e p to d e ile g a lid a d a q u e a lu d e e l a rtc u lo 3 3 1 d e l c ita d o C d ig o d e l T ra b a jo ,
n ic o e v e n to e n q u e le e s ju rd ic a m e n te p ro c e d e n te p ro n u n c ia rse .
S a lu d a a te n ta m e n te ,
I N S P E C T O R ____________________________ D E L T R A B A J O

GO BIERNODECHILE
INSPECCIO NDELTRABAJO
UNIDADRELACIO NESLABORALES

CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 110 110 110 110 110


B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
F O R M U L A R I O .
A o b je to d e o to rg a r a la p re se n te n e g o c ia c i n c o le c tiv a e l tr m ite a d m in istra tiv o c o rre sp o n -
d ie n te , srv a se m a rc a r c o n u n a c ru z la m o d a lid a d b a jo la c u a l se n e g o c ia :
C o m o sin d ic a to in te re m p re sa , e n c o n fo rm id a d a lo d isp u e sto p o r e l a rtc u lo 3 3 4 b is
d e l C d ig o d e l T ra b a jo
C o m o g ru p o n e g o c ia d o r, e n c o n fo rm id a d a la n o rm a tiv a d e l a rtc u lo 3 1 5 d e l C d ig o
d e l T ra b a jo .
I N D I V I D U A L I Z A C I O N Y F I R M A D E L D E P O S I T A N T E
Lugar y Fecha depsito

G OBIERNO DECHILE
INSPECCIONDELTRABAJO
UNIDADRELACIONESLABO RALES

CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 111 111 111 111 111


B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
E sta J e fa tu ra a n te d iv e rsa s c o n su lta s re -
fe rid a s a la fa c u lta d q u e te n d ra e l d ire c to rio
v ig e n te d e u n a o rg a n iza c i n o la c o m isi n
e le c to ra l re sp e c tiv a , p a ra a c e p ta r o re c h a za r
c a n d id a tu ra s e n e l e v e n to q u e u n so c io n o
cu m p la co n lo s req u isito s leg ales o estatu tario s,
c u m p lo c o n se a la r q u e d e c o n fo rm id a d c o n lo
p re v isto e n e l D ic ta m e n N 4 . 9 6 4 /3 3 1 , d e
2 7 . 1 1 . 0 0 , q u e e n fo to c o p ia se a d ju n ta , p o d r
e sta r fa c u lta d o p a ra e llo s lo e n la m e d id a q u e
lo s e sta tu to s a s lo e sta b le zc a n , d e m o d o q u e
76, 28.08.07. Divisin de Relaciones Laborales
Adjunta dictamen N 4.964/331, de 27.11.00. Artculos 19 de la Ley N 19.296
y 237 del Cdigo del Trabajo.
c a re c e n d e la m ism a c u a n d o la n o rm a tiv a
e sta tu ta ria n o re g u le la m a te ria e n c u e sti n .
L o a n te rio r, se h a e stim a d o n e c e sa rio
d e sta c a r p a ra su c o n o c im ie n to y a p lic a c i n .
S a lu d a a te n ta m e n te a U d . ,
J o a q u n C a b re ra S e g u ra
Abogado
J efe Divisin de Relaciones Laborales
DIRECCION DEL TRABAJ O. COMPETENCIA TRIBUNALES DE J USTICIA. ASO-
CIACIONES DE FUNCIONARIOS. FEDERACIONES Y CONFEDERACIONES.
CUOTA.
4.964/331, 27.11.00.
1) La Direccin del Trabajo est impedida de emitir pronunciamiento respecto
de materias cuyo conocimiento y resolucin han sido sometida a los Tribu-
nales de J usticia, sin perjuicio de lo expuesto en el cuerpo de esta parte del
presente informe.
2) El Dictamen N 6.002/380, de 13.12.99, de la Direccin del Trabajo, est
referido exclusivamente a la improcedencia para modificar el monto de la
cotizacin que la Federacin Metropolitana de Trabajadores de la Salud debe
realizar a la CONFENATS y, en ningn caso, a la afiliacin o desafiliacin de
aqulla a esta ltima.
Fuentes: L e y N 1 9 . 2 9 6 , a rtc u lo s 1 9 ,
in c iso s p rim e ro y se g u n d o ; 5 4 ; y 5 6 .
Concordancias: D ic t m e n e s N s. 2 . 6 9 6 /
2 1 5 , d e 4 . 0 7 . 2 0 0 0 ; 4 . 0 6 3 /2 3 0 , d e 9 . 0 8 . 9 9 ;
4 . 4 2 6 /1 8 8 , d e 7 . 0 8 . 9 6 y 6 . 0 0 2 /3 8 0 , d e
1 3 . 1 2 . 9 9 .
L a o rg a n iza c i n g re m ia l o c u rre n te so lic i-
ta p ro n u n c ia m ie n to so b re la s sig u ie n te s m a -
te ria s re g u la d a s p o r la L e y N 1 9 . 2 9 6 :
1 ) S i e l S e c re ta rio G e n e ra l d e la C o n fe d e ra -
c i n N a c io n a l d e F u n c io n a rio s d e la S a -
lu d (C O N F E N A T S ), e st le g a l y ju rd ic a -
CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 112 112 112 112 112
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
m e n te fa c u lta d o p a ra re c h a za r la p o stu -
la c i n d e c a n d id a tu ra s p a ra e le g ir e l n u e -
v o d irecto rio d e esa co n fed eraci n en acto
c o n v o c a d o p a ra e l 2 4 , 2 5 y 2 6 d e o c tu -
b re d e 2 0 0 0 , lu e g o q u e e l T rib u n a l E le c to -
ra l a n u l e l p ro c e so e le c c io n a rio d e d i-
c ie m b re d e 1 9 9 9 , e n fa llo d e 5 d e se p -
tie m b re d e l m ism o a o , o rd e n a n d o re p e tir
e l a c to d e n tro d e l p la zo d e 3 0 d a s.
S e ag reg a q u e alg u n o s can d id ato s rech a-
zad o s en treg aro n la in scrip ci n d e su s can -
d id atu ras a trav s d e la In sp ecci n d el
T rab ajo , las q u e h ab ran sid o en treg ad as
m aterialm en te p o r el fiscalizad o r P . P . O .
G . al S ecretario G en eral d e la C O N F E N A T S ,
can d id atu ras q u e, u n a v ez recep cio n ad as,
n o fu ero n tran scritas en el v o to im p reso
p ara el p ro ceso eleccio n ario .
2 ) F in a lm e n te , se c o n su lta p o r q u la D ire c -
c i n d e l T ra b a jo e m iti e l D ic ta m e n
N 6 . 0 0 2 /3 8 0 , d e 1 9 9 9 , c u y o p ro n u n c ia -
m ie n to a ju ic io d e la F e d e ra c i n o c u rre n -
te , im p o rta d e sc o n o c e r lo re a liza d o p o r
e sta ltim a d e n tro d e la s in stru c c io n e s y
a trib u c io n e s c o m o lo c o n firm a ra e l h e c h o
d e q u e la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo tim b r
su s re fo rm a s e sta tu ta ria s so b re la m a te ria
q u e re fie re e l d ic ta m e n a lu d id o , d o c u m e n -
to e ste ltim o q u e h a b ra sid o u tiliza d o
p o r e l p re sid e n te d e la C O N F E N A T S p a ra
m a rg in a r a la F e d e ra c i n M e tro p o lita n a
c o m o a so c ia c i n b a se d e la c o n fe d e ra -
c i n .
A l re sp e c to , c m p le m e in fo rm a r lo si-
g u ie n te :
1 ) E n re la c i n c o n la p rim e ra c o n su lta , la
re ite ra d a ju risp ru d e n c ia d e la D ire c c i n
d e l T ra b a jo c o n te n id a e n tre o tro s e n D ic -
ta m e n N 2 . 6 9 6 /2 1 5 , d e 4 . 0 7 . 2 0 0 0 , h a
re su e lto q u e L a D ire c c i n d e l T ra b a jo
e st im p e d id a d e p ro n u n c ia rse re sp e c to
d e m a te ria c u y o c o n o c im ie n to y re so lu -
c i n h a sid o so m e tid a a T rib u n a le s d e
J u stic ia , p o rq u e d e a c u e rd o c o n lo d is-
p u e sto p o r e l a rtc u lo 5 , le tra b ), d e l
D . F . L . N 2 , d e 1 9 6 7 , le y o rg n ic a d e l
re fe rid o se rv ic io , e l D ire c to r d e l T ra b a jo
e st fa c u lta d o p a ra fija r e l se n tid o y a l-
c a n c e d e la le g isla c i n y re g la m e n ta c i n
la b o ra l y so c ia l, fa c u lta d q u e e n to d o
c a so e st lim ita d a o re strin g id a c u a n d o
e l a su n to o m a te ria d e q u e se tra te , h a
sid o p u e sto e n c o n o c im ie n to y p a ra re so -
lu c i n d e lo s T rib u n a le s d e J u stic ia .
E n la e sp e c ie , e l p re sid e n te d e la C O N -
F E N A T S e n c a rta a b ie rta d e 2 5 . 0 9 . 2 0 0 0
d irig id a a la s b a se s y a lg u n o s c a n d id a to s
a l d ire c to rio d e e sa C o n fe d e ra c i n , h a n
se a la d o h a b e r re c u rrid o a n te la I ltm a .
C o rte d e A p e la c io n e s d e S a n tia g o m e -
d ia n te la in te rp o sic i n d e se n d o s R e c u r-
so s d e P ro te c c i n , re sp e c tiv a m e n te , e l
p rim e ro p a ra im p u g n a r e l fa llo d e se g u n d a
in sta n c ia d ic ta d o p o r e l T rib u n a l C a lific a -
d o r d e E le c c io n e s q u e d e c la r n u lo e l a c to
e le c c io n a rio d e re n o v a c i n d e l d ire cto rio
d e la C O N F E N A T S , o rd en an d o rep etir el
citad o p ro ceso electo ral.
P o r su p a rte , lo s c a n d id a to s a d ire c to re s
d e la C o n fe d e ra c i n h a n e je rc id o la a c -
c i n d e P ro te c c i n e n c o n tra d e lo s d i-
re c to re s d e la m ism a C O N F E N A T S , p o r
e stim a r ile g a l y a rb itra rio e l re c h a zo d e
su s c a n d id a tu ra s a e sa e le c c i n , d e p a rte
d e l S e c re ta rio G e n e ra l d e la C o n fe d e ra -
c i n e n c u e sti n .
A te n d id o e l p re c iso te n o r n o rm a tiv o c ita -
d o q u e re g u la e l e je rc ic io d e la s fa c u lta -
d e s q u e e n e lla se o to rg a a l D ire c to r d e l
T ra b a jo , e l su sc rito e st im p e d id o d e
e m itir p ro n u n c ia m ie n to e in te rv e n ir d e la
m a n e ra so lic ita d a , p u e sto q u e lo s O rg a -
n o s d e l E sta d o s lo p u e d e n a c tu a r v li-
d a m e n te d e n tro d e su c o m p e te n c ia y e n
la fo rm a q u e p re sc rib e la le y , y to d o a c to
q u e c o n tra v e n g a e sta re g la e s n u lo y
o rig in a la s re sp o n sa b ilid a d e s y sa n c io n e s
e sta b le c id a s e n la le y , se g n a s lo d isp o -
n e e l a rtc u lo 7 d e la C o n stitu c i n P o lti-
c a d e 1 9 8 0 .
S in p e rju ic io d e lo a n te rio r, c a b e p re c isa r
q u e e l a rtc u lo 5 6 d e la L e y N 1 9 . 2 9 6
CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 113 113 113 113 113
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
q u e e sta b le c e n o rm a s so b re a so c ia c io -
n e s d e fu n c io n a rio s d e la A d m in istra c i n
d e l E sta d o , d isp o n e :
P a ra se r e le g id o d ire c to r d e u n a fe d e ra -
c i n o c o n fe d e ra c i n , se re q u e rir e sta r
e n p o se si n d e l c a rg o d e d ire c to r d e
a lg u n a d e la s o rg a n iza c io n e s a filia d a s o
d e la fe d e ra c i n o c o n fe d e ra c i n re sp e c -
tiv a .
P o r su p a rte , lo s in c iso s p rim e ro y c u a rto
d e l a rtc u lo 1 9 , a p lic a b le e n la e sp e c ie
p o r lo d isp u e sto p o r e l a rtc u lo 5 4 , a m -
b o s d e la L e y N 1 9 . 2 9 6 , p re sc rib e :
P a ra la s e le c c io n e s d e d ire c to rio d e b e r n
p re se n ta rse la s c a n d id a tu ra s e n la fo rm a ,
o p o rtu n id a d y c o n la p u b lic id a d q u e
se a la re n lo s e sta tu to s. S i sto s n a d a
d ije se n so b re la m a te ria , la s c a n d id a tu ra s
d e b e r n p re se n ta rse p o r e sc rito a n te e l
se c re ta rio d e l d ire c to rio n o a n te s d e tre in -
ta d a s n i d e sp u s d e d o s d a s a n te rio re s
a la fe c h a d e la e le c c i n . E n to d o c a so , e l
se c re ta rio d e b e r c o m u n ic a r, p o r e sc rito ,
a la je fa tu ra su p e rio r d e la re sp e c tiv a
re p a rtic i n , la c irc u n sta n c ia d e h a b e rse
p re se n ta d o u n a c a n d id a tu ra d e n tro d e
lo s d o s d a s h b ile s sig u ie n te s a su
fo rm a liza c i n . A d e m s, d e n tro d e l m is-
m o p la zo , d e b e r re m itir c o p ia d e e sa
c o m u n ic a c i n , p o r c a rta c e rtific a d a , a la
I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a .
S i re su lta re e le g id o u n fu n c io n a rio q u e n o
c u m p lie re lo s re q u isito s p a ra se r d ire c to r
d e la a so c ia c i n , se r re e m p la za d o p o r
a q u e l q u e h u b ie re o b te n id o la m s a lta
m a y o ra re la tiv a sig u ie n te , e n c o n fo rm i-
d a d a lo d isp u e sto e n e l in c iso a n te rio r.
D e l p re c e p to tra n sc rito e s p o sib le d e s-
p re n d e r e n lo p e rtin e n te , p o r u n a p a rte ,
q u e p a ra la e le c c i n d e d ire c to rio e n u n a
o rg a n iza c i n g re m ia l re g id a p o r la L e y
N 1 9 . 2 9 6 , la s c a n d id a tu ra s d e b e n p re -
se n ta rse e n la fo rm a , o p o rtu n id a d y c o n
la p u b lic id a d q u e p re v ia m e n te h a y a n e s-
ta b le c id o su s e sta tu to s y s lo si n a d a
d ije se n so b re e ste a sp e c to , ta le s c a n d i-
d a tu ra s se p re se n ta n p o r e sc rito a n te e l
se c re ta rio d e l d ire c to rio e n e je rc ic io e n la
o p o rtu n id a d y c o n la s c o m u n ic a c io n e s
q u e la m ism a n o rm a p re c isa .
P o r o tra , la m ism a d isp o sic i n p re v la
p o sib ilid a d d e q u e u n fu n c io n a rio c a n d i-
d a to re su lte e le g id o p e ro q u e n o c u m p le
c o n lo s re q u isito s e sta tu ta rio s o le g a le s
p a ra se r d ire c to r, e n c u y o c a so la le y
c o n te m p la su re e m p la zo p o r e l c a n d id a to
q u e h u b ie re o b te n id o la m s a lta m a y o ra
re la tiv a sig u ie n te .
D e a c u e rd o c o n e l m a rc o n o rm a tiv o c ita -
d o , la p re se n ta c i n d e la s c a n d id a tu ra s
p a ra e le g ir e l d ire c to rio d e u n a a so c ia -
c i n , fe d e ra c i n o c o n fe d e ra c i n , e st
re g u la d a p rim e ra m e n te p o r lo s e sta tu to s
d e la re sp e c tiv a o rg a n iza c i n g re m ia l, y
s lo si n a d a d ije se n sto s so b re e l p a rti-
c u la r, se a p lic a r n la s re g la s p re c e d e n te -
m e n te se a la d a s.
P o r lo a n te rio r, e l d ire c to rio v ig e n te d e la
o rg a n iza c i n p o d r e sta r fa c u lta d o p a ra
a c e p ta r y re c h a za r c a n d id a tu ra s e n la
m e d id a q u e lo s e sta tu to s a s lo e sta b le z-
c a n , p e ro c a re c e r d e e sa fa c u lta d c u a n -
d o la n o rm a tiv a e sta tu ta ria n o re g u le la
m a te ria , p u e sto q u e la le y n o im p o n e
lim ita c i n a la p re se n ta c i n d e c a n d id a -
tu ra s y s lo e sta b le c e re q u isito s p a ra se r
e le g id o d ire c to r y la sa n c i n le g a l c o rre -
la tiv a p a ra e l e v e n to d e re su lta r e le g id o
u n fu n c io n a rio q u e n o c u m p le c o n e so s
re q u isito s.
D e c o n sig u ie n te , la D ire c c i n d e l T ra b a jo
e st im p e d id a d e p ro n u n c ia rse re sp e c to
d e m a te ria c u y o c o n o c im ie n to y re so lu -
c i n h a sid o so m e tid a a lo s T rib u n a le s d e
J u stic ia , sin p e rju ic io d e lo e x p u e sto e n
e sta p a rte d e l in fo rm e .
2 ) E n lo q u e re sp e c ta a la se g u n d a c o n su l-
t a , e n D i c t a m e n N 6 . 0 0 2 /3 8 0 , d e
1 3 . 1 2 . 9 9 , la D ire c c i n d e l T ra b a jo re so l-
v i q u e re su lta ju rd ic a m e n te im p ro c e -
CIRCULARES DE LA DI RE CCI N DEL TRABAJO 114 114 114 114 114
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e n te la m o d ific a c i n re a liza d a p o r la
F e d e ra c i n M e tro p o lita n a d e T ra b a ja d o -
re s d e la S a lu d , d e l m o n to d e la c o tiza -
c i n q u e d e b e e fe c tu a r c o m o a filia d a a la
C o n fe d e ra c i n N a c io n a l d e F u n c io n a rio s
d e la S a lu d .
E llo , p o rq u e se g n la n o rm a tiv a q u e rig e
la m a te ria , to d a o rg a n iza c i n q u e p a rtic i-
p a e n la c o n stitu c i n y a filia c i n a u n a
o rg a n iza c i n d e g ra d o su p e rio r, se o b lig a
p a ra c o n sta d e la m a n e ra q u e la le y y
lo s e sta tu to s e sta b le c e n , sin q u e se a p o -
sib le a lte ra r o m o d ific a r su s d isp o sic io -
n e s y a c u e rd o s a l m a rg e n d e e sa re g u la -
c i n .
E n e se c o n te x to , e l m ism o p ro n u n c ia -
m ie n to p re v ie n e la im p ro c e d e n c ia ju rd i-
c a d e p re te n d e r m o d ific a r, d ire c ta o in d i-
re c ta m e n te , a sp e c to s v in c u la d o s a n o r-
m a s e sta tu ta ria s p o r u n a o rg a n iza c i n
d istin ta , e n c irc u n sta n c ia s q u e s lo p u e -
d e n m o d ific a rse , v a re fo rm a , la s d isp o si-
c io n e s e sta tu ta ria s q u e rig e n a la o rg a n i-
za c i n p o r la m a y o ra a b so lu ta d e su s
a filia d o s, lo q u e im p id e e je rc e r la re fo rm a
e sta tu ta ria p o r la d e c isi n d e u n o so lo d e
su s a filia d o s.
E n la e sp e c ie , se d e n u n c ia q u e e l p re si-
d e n te d e la C O N F E N A T S e n te n d e ra q u e
e l c ita d o p ro n u n c ia m ie n to d e la D ire c c i n
d e l T ra b a jo sig n ific a ra la m a rg in a c i n d e
la F e d e ra c i n M e tro p o lita n a d e la S a lu d
d e la C O N F E N A T S , h e c h o q u e a p a re c e
ra tific a d o p o r e l m ism o d irig e n te d e n u n -
c ia d o e n su c a rta d e 2 5 . 0 9 . 2 0 0 0 d irig id a
a lo s a filia d o s a d ic h a o rg a n iza c i n .
C o m o se d e sp re n d e c la ra m e n te d e la d o c -
trin a c o n te n id a e n e l d ic ta m e n e n c u e s-
ti n , la m a te ria re su e lta e st re fe rid a e x -
c lu siv a m e n te a la im p ro c e d e n c ia p a ra
m o d ific a r la F e d e ra c i n M e tro p o lita n a d e
T ra b a ja d o re s d e la S a lu d e l m o n to d e la
c o tiza c i n q u e d e b e e fe c tu a r c o m o a filia -
d a a la C o n fe d e ra c i n N a c io n a l d e F u n -
c io n a rio s d e la S a lu d .
P o r lo m ism o , n o e s p o sib le p re te n d e r u n
a lc a n c e d istin to a lo re su e lto p o r e l d ic ta m e n
e n c u e sti n , m u c h o m e n o s su p o n e r n i su g e rir
q u e e se p ro n u n c ia m ie n to se a le m a rg in a r a la
F e d e ra c i n d e q u e se tra ta d e la C O N F E N A T S ,
p u e sto q u e la a filia c i n y la d e sa filia c i n a
u n a o rg a n iza c i n d e g ra d o su p e rio r se rig e
p o r d isp o sic io n e s p ro p ia s d e la le y d e l ra m o
d istin ta s d e la o b lig a c i n y d e te rm in a c i n d e
la c o tiza c i n so c ia l.
D e ello se sig u e q u e el D ictam en N 6 . 0 0 2 /
3 8 0 , d e 1 3 . 1 2 . 9 9 , d e la D ire c c i n d e l T ra b a -
jo , e st re fe rid o e x c lu siv a m e n te a la im p ro c e -
d e n c ia p a ra m o d ific a r e l m o n to d e la c o tiza -
c i n q u e d e b e re a liza r la F e d e ra c i n M e tro p o -
li t a n a d e T ra b a ja d o re s d e la S a lu d a la
C O N F E N A T S y , e n n in g n c a so , a la a filia -
c i n o d e sa filia c i n d e a q u lla a e sta ltim a .
E n c o n se c u e n c ia , c o n e l m rito d e lo
e x p u e sto y c ita s le g a le s, c m p le m e in fo rm a r:
1 ) L a D ire c c i n d e l T ra b a jo e st im p e d id a
d e e m itir p ro n u n c ia m ie n to re sp e c to d e
m a te ria s c u y o c o n o c im ie n to y re so lu c i n
h a sid o so m e tid a a lo s T rib u n a le s d e
J u stic ia , sin p e rju ic io d e lo e x p u e sto e n
e l c u e rp o d e e sta p a rte d e l p re se n te in -
fo rm e .
2 ) E l D ic ta m e n N 6 . 0 0 2 /3 8 0 , d e 1 3 . 1 2 . 9 9 ,
d e la D ire c c i n d e l T ra b a jo , e st re fe rid o
e x c lu siv a m e n te a la im p ro c e d e n c ia p a ra
m o d ific a r e l m o n to d e la c o tiza c i n q u e
la F e d e ra c i n M e tro p o lita n a d e T ra b a ja -
d o re s d e la S a lu d d e b e re a liza r a la
C O N F E N A T S y , e n n in g n c a so , a la
a filia c i n o d e sa filia c i n d e a q u lla a e sta
ltim a .
115 115 115 115 115 SUP ERI NTENDENCI A DE S E GURI DAD S OCIAL
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
SUPERINTENDENCIA
DE SEGURIDAD SOCIAL
SELECCIN DE CIRCULARES
2.393 (extracto), 3.09.07.
Informa sobre Sistema de informacin de apoyo a la gestin y fiscalizacin de
los regmenes de prestaciones familiares y subsidio familiar e invita a las ins-
tituciones pblicas a jornada de capacitacin sobre el particular.
116 116 116 116 116 SUPERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
SUPERINTENDENCIA DE
ADMINISTRADORAS DE FONDOS DE
PENSIONES
SELECCIN DE DICTMENES
FIS-11-S, 03.07.
Informa sobre clculo de cotizaciones al Seguro de Cesanta en situaciones
que se indica.
S e h a c o n su lta d o a c e rc a d e la fo rm a e n
q u e d e b e n c a lc u la rse la s c o tiza c io n e s d e l S e -
g u ro d e C e sa n ta e n lo s c a so s d e a filia d o s
c o n lic e n c ia m d ic a y /o c o n p e rm iso sin g o c e
d e re m u n e ra c io n e s e n la s situ a c io n e s q u e se
e x p re sa n a c o n tin u a c i n :
1 ) E n e l c a so d e u n tra b a ja d o r q u e la b o r
2 3 d a s d e l m e s d e fe b re ro , y e stu v o 7
d a s c o n lic e n c ia m d ic a , e l a p o rte p a ra
e l S e g u ro d e C e sa n ta d e c a rg o d e l e m -
p le a d o r se c a lc u la : so b re e l im p o n ib le
d e l m e s a n te rio r (e n e ro ) y , e l a p o rte d e l
tra b a ja d o r se c a lc u la so b re e l im p o n ib le
a c tu a l? (lo s 2 3 d a s tra b a ja d o s d e fe b re -
ro ), o so b re e l im p o n ib le d e e n e ro p ro -
p o rc io n a l a lo s 2 3 d a s?
2 ) E n e l c a so d e u n tra b a ja d o r q u e tu v o 4
d a s d e lic e n c ia m d ic a y u n d a d e p e rm i-
so sin g o c e d e su e ld o , c m o se c a lc u la
e l a p o rte d e l e m p le a d o r?
A l re sp e c to , se in fo rm a lo sig u ie n te :
E l artcu lo 8 d e la Ley N 1 9 . 7 2 8 , estab le-
ce q u e en caso d e in cap acid ad lab o ral tran sito -
ria d el trab ajad o r, la co tizaci n in d icad a en la
letra a) d el artcu lo 5 d eb er ser reten id a y
en terad a en la S o cied ad A d m in istrad o ra p o r la
resp ectiv a en tid ad p ag ad o ra d e su b sid io s. La
co tizaci n in d icad a en la letra b ) d el artcu lo
citad o , ser d e carg o d el em p lead o r q u ien la
d eb er d eclarar y p ag ar. Las co tizacio n es a q u e
se refiere el in ciso p reced en te d eb ern efec-
tu arse so b re la b ase d e la ltim a rem u n eraci n
im p o n ib le efectu ad a p ara el S eg u ro , co rresp o n -
d ien te al m es an terio r a aq u l en q u e se h ay a
in iciad o la licen cia m d ica o , en su d efecto , la
estip u lad a en el resp ectiv o co n trato d e trab ajo .
D e l te n o r d e la d isp o sic i n p re c e d e n te -
m e n te e n u n c ia d a , se d e sp re n d e q u e la s c o ti-
za c io n e s q u e c o rre sp o n d e e n te ra r e n p e ro -
d o s d e lic e n c ia p o r in c a p a c id a d la b o ra l d e
c a rg o ta n to d e lo s e m p le a d o re s c o m o d e lo s
tra b a ja d o re s, se c a lc u la n so b re la b a se d e la
ltim a re m u n e ra c i n im p o n ib le e fe c tu a d a p a ra
e l S e g u ro , c o rre sp o n d ie n te a l m e s a n te rio r a
a q u l e n q u e se in ic i la lic e n c ia .
D e e sta fo rm a , e n la c o n su lta N 1 )
c a so d e l tra b a ja d o r q u e la b o r 2 3 d a s y
e stu v o 7 d a s c o n lic e n c ia m d ic a , la s c o ti-
za c io n e s q u e d e b e n e n te ra rse p a ra e l S e g u ro
d e C e sa n ta re sp e c to d e lo s 2 3 d a s tra b a ja -
d o s d u ra n te e l m e s d e fe b re ro d e b e n c a lc u la r-
se so b re la b a se d e la re m u n e ra c i n im p o n i-
b le d e e se m e s, y re sp e c to d e lo s 7 d a s d e
lic e n c ia m d ic a , la c o tiza c i n d e c a rg o d e l
e m p le a d o r d e b e r c a lc u la rse so b re la b a se d e
117 117 117 117 117 SUP ERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
la ltim a re m u n e ra c i n im p o n ib le e fe c tu a d a
p a ra e l S e g u ro , c o rre sp o n d ie n te a l m e s a n te -
rio r a a q u l e n q u e se in ic i la lic e n c ia , e sta
e s la re m u n e ra c i n d e l m e s d e e n e ro .
S e g u id a m e n te , c a b e p re c isa r e n re la c i n
a la c o n su lta N 2 ) c a so d e u n tra b a ja d o r
q u e tu v o 4 d a s d e lic e n c ia y u n d a d e p e rm i-
so sin g o c e d e su e ld o q u e d e a c u e rd o a lo
re su e lto p o r la D ire c c i n d e l T ra b a jo , la situ a -
c i n ju rd ic a d e n o m in a d a P e rm iso sin g o c e
d e re m u n e ra c i n c o rre sp o n d e a u n a su sp e n -
si n d e la re la c i n la b o ra l, e sto e s, a l c e se d e
la e x ig ib ilid a d d e la s o b lig a c io n e s la b o ra le s
d e riv a d a s d e l c o n tra to d e tra b a jo , sin la e x tin -
c i n d e l v n c u lo la b o ra l re sp e c tiv o .
T e n ie n d o e n c u e n ta lo a n te rio r, la c o tiza -
c i n d e c a rg o d e l e m p le a d o r d e b e c a lc u la rse
re sp e c to d e lo s 4 d a s d e lic e n c ia m d ic a
so b re la b a se d e la ltim a re m u n e ra c i n im -
p o n ib le e fe c tu a d a p a ra e l S e g u ro , c o rre sp o n -
d ie n te a l m e s a n te rio r a a q u l e n q u e se in ic i
la lic e n c ia , e sta e s, la re m u n e ra c i n d e l m e s
d e e n e ro (re g la c o n te n id a e n e l a rtc u lo 8 ),
p e ro p ro p o rc io n a l a lo s c u a tro d a s y d u ra n te
lo s p e ro d o s sin g o c e d e re m u n e ra c i n , p re c i-
s a m e n t e p o r e n c o n t ra rs e s u s p e n d i d a la
e x ig ib ilid a d d e e sta c o n tra p re sta c i n , e l e m -
p le a d o r n o se e n c u e n tra o b lig a d o a e n te ra r
c o tiza c io n e s p re v isio n a le s p a ra e l se g u ro d e
c e sa n ta , p u e s ta m p o c o e x iste e stip e n d io d e
d o n d e d e d u c irla s.
FIS-252, 03.07.
El cargo de Notario expira por la obtencin de jubilacin o pensin en cualquier
rgimen previsional. Trabajadores que prestan servicios en los oficios de notarias
se rigen por el Cdigo del Trabajo.
U n a p e rso n a h a e fe c tu a d o la s sig u ie n te s
c o n su lta s:
1 . S i p u e d e n p e n sio n a rse lo s n o ta rio s y se -
g u ir e je rc ie n d o e ste c a rg o , y
2 . Q u c a lid a d tie n e n la s p e rso n a s q u e tra -
b a ja n e n la n o ta ra , e sto e s, se rig e n p o r
e l C d ig o d e l T ra b a jo , E sta tu to A d m in is-
tra tiv o , e n sn te sis, a q u le y e st n a c o -
g id o s.
E n re la c i n c o n la s m a te ria s o b je to d e
c o n su lta , c a b e in fo rm a r lo sig u ie n te :
E n lo q u e re sp e c ta a la c o n su lta sig n a d a
c o n e l n m e ro 1 . -, d e b e se a la rse q u e c o n -
fo rm e lo e sta b le c e e l T tu lo X I d e l C d ig o
O rg n ic o d e T rib u n a le s, lo s n o ta rio s so n a u x i-
lia re s d e la A d m in istra c i n d e J u stic ia y , c o m o
ta le s, se rig e n p o r e l p rra fo 7 d e d ic h o
T tu lo , sin p e rju ic io d e la s n o rm a s q u e re su l-
ta n a p lic a b le s p a ra lo s e fe c to s d e su n o m b ra -
m ie n to e in c lu si n e n e l E sc a la f n d e l P o d e r
J u d ic ia l y q u e se c o n tie n e n e n o tro s a rtc u lo s
d e e ste m ism o C d ig o .
P o r su p a rte , e l T tu lo X I I d e l c ita d o
C d ig o c o n tie n e la s d isp o sic io n e s g e n e ra le s
a p lic a b le s a lo s A u x ilia re s d e la A d m in istra -
c i n d e J u stic ia , e n tre o tra s, e n lo s P rra fo s
5 y 6 , la s re la tiv a s a re m u n e ra c i n y r g im e n
d e p re v isi n , y la s re la c io n a d a s c o n la su s-
p e n si n y e x p ira c i n d e fu n c io n e s y la s lic e n -
c ia s, re sp e c tiv a m e n te .
E n lo re la tiv o a la e x p ira c i n d e fu n c io -
n e s, la p rim e ra o ra c i n d e l in c iso p rim e ro d e l
a rtc u lo 4 9 4 d e l C d ig o O rg n ic o d e T rib u n a -
le s e sta b le c e q u e lo s c a rg o s d e lo s a u x ilia re s
d e la A d m in istra c i n d e J u stic ia e x p ira n p o r
in c u rrir sto s e n a lg u n a d e la s in c a p a c id a d e s
118 118 118 118 118 SUPERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
e sta b le c id a s p o r la le y p a ra e je rc e rlo s o p o r
la s c a u sa s in d ic a d a s e n lo s n m e ro s 3 , 4 , 5 ,
6 , 7 , 8 y 1 1 d e l a rtc u lo 3 3 2 , e n c u a n to le s
p u e d a n se r a p lic a b le s. A sim ism o , e n v irtu d
d e l in c iso fin a l d e l c ita d o a rtc u lo 4 9 4 d e l
C d ig o e n c o m e n to , e n tre o tro s, lo s n o ta rio s
c e sa r n e n su s fu n c io n e s si fu e re n c o n d e n a -
d o s a la p e n a d e in h a b ilita c i n p a ra c a rg o s y
o fic io s p b lic o s.
A su tu rn o , e l c ita d o a rtc u lo 3 3 2 e sta -
b le c e la s c a u sa le s p o r la s c u a le s e x p ira e l
c a rg o d e ju e z, d isp o n ie n d o e n su n m e ro 6
q u e e l c a rg o d e ju e z e x p ira por jubilacin o
pensin obtenida por servicios prestados al
Poder J udicial, sea cual fuere el rgimen
previsional aplicable.
E n e ste c o n te x to n o rm a tiv o , p u e d e se a -
la rse q u e e n la situ a c i n d e lo s a u x ilia re s d e la
A d m in istra c i n d e J u stic ia , e n tre o tro s, lo s
n o ta rio s, e l h e c h o d e o b te n e r p e n si n e n c u a l-
q u ie r r g im e n p re v isio n a l c o n lle v a la e x p ira -
c i n d e l c a rg o p o r e l so lo m in iste rio d e la le y ,
sin d istin g u ir la fo rm a e n q u e se h a g a e fe c ti-
v o d ic h o b e n e fic io p re v isio n a l.
E n re la c i n c o n la c o n su lta sig n a d a c o n
e l n m e ro 2 . -, se in fo rm a q u e d e a c u e rd o c o n
lo d isp u e sto e n e l in c iso c u a rto d e l a rtc u lo 1
d e l C d ig o d e l T ra b a jo , lo s tra b a ja d o re s q u e
p re ste n se rv ic io s e n lo s o fic io s d e n o ta ra s,
a rc h iv e ro s o c o n se rv a d o re s d e b ie n e s ra c e s,
se rig e n n te g ra m e n te p o r e l C d ig o d e l T ra -
b a jo .
Finalmente, respecto esta materia, resul-
ta necesario tener presente que el artculo 2
de la Ley N 19.945, publicada en el Diario
Oficial del 25 de mayo de 2004, declar
interpretado el inciso cuarto del artculo 1
del Cdigo del Trabajo, en el sentido que los
trabajadores que presten servicios en los ofi-
cios de notaras, archiveros o conservadores
de bienes races se regirn por las normas del
Cdigo del Trabajo, debiendo interpretarse y
aplicarse de forma tal que la totalidad del
estatuto laboral, en todas sus manifestacio-
nes y expresiones, que emana del Cdigo del
Trabajo y leyes complementarias, resulte apli-
cable a los trabajadores que laboran en los
oficios de notaras, archiveros o conservado-
res.
FIS 250, 04.07.
Para proceder al giro de la herencia, es requisito previo que el cnyuge de la
heredera casada en rgimen de sociedad conyugal le otorgue a sta poder
notarial para cobrar y percibir la herencia, de acuerdo a lo preceptuado en el
artculo 1749 del Cdigo Civil. No obstante, ante la prolongada ausencia del
marido, puede la cnyuge solicitar autorizacin del juez para cobrar y percibir
dicha herencia, segn lo faculta el inciso 2 del artculo 138 del Cdigo Civil.
Concordancia: O fic io O rd . N 1 4 . 6 2 8 ,
d e fe c h a 1 0 d e a g o sto d e 2 0 0 5 , d e e sta
S u p e rin te n d e n c ia .
L a h ija d e u n a a filia d a fa lle c id a h a re c la -
m a d o p o r la s d ific u lta d e s q u e h a te n id o p a ra
o b te n e r e l p a g o d e lo s fo n d o s p re v isio n a le s
d e su m a d re a ttu lo d e h e re n c ia . I n d ic a q u e la
re sp e c tiv a A d m in istra d o ra le e x ig i c o m o re -
q u isito p re v io p a ra p ro c e d e r a l g iro , p re se n ta r
la s a u to riza c io n e s d e lo s c n y u g e s d e la s
h ija s d e la c a u sa n te , sie n d o im p o sib le h a sta
la fe c h a q u e u n a d e su s h e rm a n a s c o n sig a
d ic h a a u to riza c i n , p u e s se e n c u e n tra se p a ra -
d a d e su c n y u g e h a c e tre s a o s, p o r v io le n -
c ia in tra fa m ilia r, d e sc o n o c i n d o se e l p a ra d e -
ro d e e ste ltim o , q u ie n , a d e m s p re su m e n ,
n o firm a r n in g n d o c u m e n to e n ta l se n tid o .
119 119 119 119 119 SUP ERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
L a A . F . P . h a e x p re sa d o a l re sp e c to y e n
sn te sis, q u e :
1 . C o n fe c h a 2 d e fe b re ro d e 2 0 0 7 , la
in te re sa d a p re se n t la S o lic itu d d e P a g o
d e H e re n c ia , a d ju n ta n d o :
C e rtific a d o d e D e fu n c i n d e la a filia -
d a .
C e rtific a d o s d e m a trim o n io y n a c i-
m ie n to s, q u e a c re d ita n e l v n c u lo o
p a re n te sc o d e lo s h e re d e ro s c o n la
c a u sa n te .
C e rtific a d o d e P o se si n E fe c tiv a d e
la h e re n c ia , q u e a c re d ita la c a lid a d
d e h e re d e ro s d e l c n y u g e d e la c a u -
sa n te , y lo s c u a tro h ijo s d e sta :
tre s m u je re s y u n h o m b re .
C e rtific a d o d e E x e n c i n d e I m p u e s-
to d e H e re n c ia , o to rg a d o p o r e l S e r-
v ic io d e I m p u e sto s I n te rn o s.
P o d e re s o to rg a d o s p o r lo s h e re d e -
ro s a u n a d e e lla s p a ra c o b ra r y
p e rc ib ir la h e re n c ia , y
A u to riza c io n e s p a ra c o b ra r la h e re n -
c ia o to rg a d a s p o r lo s c n y u g e s d e
d o s h e re d e ra s.
2 . A n alizad o s lo s an teced en tes p o r la F iscala
d e la A d m in istrad o ra, se reso lv i q u e era
n ecesario p ara p o d er g irar lo s fo n d o s p re-
v isio n ales, aco m p a ar p rev iam en te la au -
to rizaci n p ara co b rar la h eren cia o to rg ad a
p o r el c n y u g e d e u n a d e las h ijas, p u es su
m atrim o n io se celeb r b ajo el rg im en d e
so cied ad co n y u g al, y d eb e ap licarse en
este caso el artcu lo 1 7 4 9 d el C d ig o C iv il.
A l re sp e c to , e sta S u p e rin te n d e n c ia in fo r-
m a lo sig u ie n te :
T al co m o lo se ala el in fo rm e d e la F iscala
d e la A . F . P . , al ser u n a d e las h ijas d e la
cau san te, casad a b ajo el rg im en d e so cied ad
co n y u g al, d eb e ap licarse a su caso el artcu lo
1 7 4 9 d el C d ig o C iv il q u e d isp o n e: El marido
es el jefe de la sociedad conyugal, y como tal
administra los bienes sociales y los de su mu-
jer, n o o b stan te, d eb e ten erse p resen te q u e
el artcu lo 1 7 5 2 d el citad o C d ig o C iv il ag reg a:
La mujer por s sola no tiene derecho alguno
sobre los bienes sociales durante la sociedad,
salvo en los casos del artculo 145 (la referen-
cia al artculo 145 debe hoy entenderse hecha
al artculo 138 del mismo Cdigo).
E l in c iso p rim e ro d e l a rtc u lo 1 3 8 (1 4 5 )
se a la q u e , si p o r im p e d im e n to d e la rg a o
in d e fin id a d u ra c i n , c o m o e l d e in te rd ic c i n ,
e l d e p ro lo n g a d a a u se n c ia , o d e sa p a re c im ie n -
to , se su sp e n d e la a d m in istra c i n d e l m a rid o ,
se o b se rv a r lo d isp u e sto e n e l p rra fo 4 d e l
ttu lo De la sociedad conyugal (re fe rid o a la
Administracin extraordinaria de la sociedad
conyugal); a g re g a d o e n su in c iso se g u n d o
q u e , si e l im p e d im e n to n o fu e re d e la rg a o
in d e fin id a d u ra c i n , la m u je r p o d r a c tu a r
re sp e c to d e lo s b ie n e s d e l m a rid o , d e lo s d e la
so c ie d a d c o n y u g a l y d e lo s su y o s q u e a d m i-
n istre e l m a rid o , c o n a u to riza c i n d e l ju e z,
c o n c o n o c im ie n to d e c a u sa , c u a n d o d e la
d e m o ra se sig u ie re p e rju ic io .
A s, d e la s n o rm a s tra n sc rita s c a b e c o n -
c lu ir, e n p rim e r t rm in o , q u e la re g la g e n e ra l
e s q u e u n a m u je r c a sa d a b a jo e l r g im e n d e
so c ie d a d c o n y u g a l e s in c a p a z d e a d m in istra r
lo s b ie n e s so c ia le s y lo s su y o s p ro p io s, y
re q u ie re p a ra a c tu a r v lid a m e n te e n ta l se n ti-
d o e n e ste c a so , p a ra c o b ra r y p e rc ib ir lo s
fo n d o s p re v isio n a le s a ttu lo d e h e re n c ia d e
u n a a u to riza c i n e x p re sa d e su m a rid o , ta l
c o m o fu e ra in fo rm a d o p o r la A . F . P . C a b e
p re c isa r q u e , a u n c u a n d o la m u je r se e n c u e n -
tra se p a ra d a d e h e c h o d e su c n y u g e y d e s-
c o n o zc a su a c tu a l p a ra d e ro , ste sig u e sie n -
d o e l a d m in istra d o r d e la so c ie d a d c o n y u g a l,
p a ra to d o s lo s e fe c to s le g a le s.
A h o ra b ie n , e l in c iso p rim e ro d e l a rtc u -
lo 1 3 8 c ita d o fra n q u e a la p o sib ilid a d q u e a n te
la c irc u n sta n c ia d e p ro lo n g a d a a u se n c ia d e l
m a rid o se su sp e n d a la a d m in istra c i n d e ste
y se c o n c e d a a la c n y u g e la a d m in istra c i n
e x tra o rd in a ria d e la so c ie d a d c o n y u g a l, q u e -
120 120 120 120 120 SUPERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
d a n d o fa c u lta d a e n c o n se c u e n c ia p a ra a d m i-
n istra r c o n ig u a le s fa c u lta d e s q u e a q u l, se -
g n lo p re sc rib e e l a rtc u lo 1 7 5 9 d e l C d ig o
C iv il. E ste e s u n tr m ite ju d ic ia l q u e se d e b e
re q u e rir e n u n J u zg a d o d e F a m ilia .
S in p e rju ic io d e lo a n te rio r, e l in c iso se -
g u n d o d e l re fe rid o a rtc u lo 1 3 8 p e rm ite u n a
so lu c i n m s e x p e d ita , e sto e s, q u e la m u je r
a c t e v lid a m e n te re sp e c to d e lo s b ie n e s so -
c ia le s y lo s su y o s p ro p io s, so lic ita n d o u n a
a u to riza c i n a l ju e z e n ta l se n tid o , e x p re sa n -
d o la c a u sa e n e ste c a so , e n c o n tra rse la
m u je r se p a ra d a d e h e c h o , d e sc o n o c ie n d o e l
p a ra d e ro d e su m a rid o , y e l p e rju ic io q u e lo
p ro v o c a e sta situ a c i n .
E n c o n se c u e n c ia , se a ju sta a d e re c h o lo
in fo rm a d o p o r la A . F . P . , e n c u a n to e s e fe c ti-
v o q u e n o p ro c e d e p a g a r la h e re n c ia , p u e s
fa lta e n la e sp e c ie la a u to riza c i n d e l m a rid o
d e u n a d e la s h ija s d e la c a u sa n te .
N o o b st a n t e , c o n e l o b je t o d e i m p e d i r
d i la t a r i n d e f i n i d a m e n t e e l p a g o d e la re f e ri -
d a h e re n c i a y e l su b se c u e n t e p e rju i c i o q u e
e llo i m p li c a p a ra e l c o n ju n t o d e lo s h e re d e -
ro s, se i n f o rm a q u e lo p ro c e d e e n e st a si -
t u a c i n , e s q u e la h e re d e ra so li c i t e a n t e u n
J u zg a d o d e F a m i li a , a m o d o d e g e st i n v o -
lu n ta ria q u e se le c o n c e d a a u to riza c i n p a ra
c o b ra r y p e rc ib ir la h e re n c ia , d a d a la p ro lo n -
g a d a a u se n c i a d e su m a ri d o je f e d e la
so c i e d a d c o n y u g a l, p u e s e s u n t r m i t e ju -
d i c i a l re la t i v a m e n t e e x p e d i t o . L o a n t e ri o r,
e s si n p e rju i c i o d e q u e si lo e sti m a p e rti n e n -
t e , so li c i t e a d i c i o n a lm e n t e se r d e si g n a d a
a d m i n i st ra d o ra e x t ra o rd i n a ri a d e la so c i e -
d a d c o n y u g a l.
F in a lm e n te , d e b e se a la rse q u e a n te
lo s J u zg a d o s d e F a m ilia se p u e d e c o m p a re -
c e r y a c tu a r p e rso n a lm e n te , sin n e c e sid a d
d e m a n d a ta rio ju d ic ia l y a b o g a d o p a tro c i -
n a n te .
FIS-374, 04.07.
Improcedencia de efectuar pago parcial de los fondos previsionales a ttulo de
herencia.
U n a p e rso n a h a so lic ita d o la in te rv e n c i n
d e e ste O rg a n ism o p a ra q u e u n a A . F . P . e fe c -
t e e l p a g o d e la h e re n c ia c a u sa d a p o r su
m a d re , d e l m o d o q u e p ro p o n e . S e a la q u e ,
se g n lo a c re d ita e l C e rtific a d o d e P o se si n
E fe c tiv a , su c e d e n a la c a u sa n te e l re c u rre n te
y su s tre s h e rm a n a s y se g n e l I n v e n ta rio d e
b ie n e s d e c la ra d o s, lo s fo n d o s p re v isio n a le s
a sc ie n d e n a la c a n tid a d d e $ 5 . 1 1 6 . 9 8 3 .
E x p re sa a l e fe c to q u e c o rre sp o n d e a c a d a
h e re d e ro p e rc ib ir la c a n tid a d d e $ 1 . 2 7 9 . 2 4 5
y q u e e n su c a lid a d d e m a n d a ta rio d e d o s
h e rm a n o s, re q u ie re se g ire a su n o m b re u n
c h e q u e p o r la c a n tid a d d e $ 3 . 8 3 7 . 7 3 7 .
C o n e l o b je to d e re so lv e r so b re la b a se d e
a n te c e d e n te s fid e d ig n o s, e ste O rg a n ism o re -
q u iri q u e la A . F . P . re m itie se u n c o m p le to
in fo rm e a c e rc a d e la tra m ita c i n d e la S o lic i-
tu d d e G iro d e H e re n c ia , c o m o a sim ism o , lo s
d o c u m e n to s a c o m p a a d o s a e lla . D e l a n lisis
d e lo s a n te c e d e n te s a c o m p a a d o s, c o m o ta m -
b i n d e la n o rm a tiv a p re v isio n a l q u e re g u la lo s
p a g o s d e h e re n c ia , se in fo rm a lo sig u ie n te :
1 ) E n p rim e r t rm in o c a b e a c la ra r, q u e la
C a rta P o d e r su sc rita a n te e l N o ta rio P -
b lic o d e C o e le m u , p re se n ta d a a n te la
A . F . P . , s lo d a c u e n ta q u e u n h e rm a n o
d e l re c u rre n te le h a c o n fe rid o p o d e r e s-
p e c ia l a e ste ltim o p a ra re tira r, c o b ra r y
p e rc ib ir e l p a g o d e lo s fo n d o s p re v isio n a -
le s q u e la c a u sa n te m a n te n a d e p o sita -
d o s e n la A d m in istra d o ra (S e g u n d a C l u -
su la ), y e n n in g n c a so h a te n id o e l m ri-
121 121 121 121 121 SUP ERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
to d e c o n fe rirle p o d e r p a ra re p re se n ta r a
su s h e rm a n a s, y a q u e n ic a m e n te h a c e
re fe re n c ia a e lla s e n la P rim e ra C l u su la ,
re c o n o c ie n d o ta n s lo su c a lid a d d e h e -
re d e ra s.
2 ) A h o ra b ie n , re sp o n d ie n d o d e re c h a m e n -
te la c o n su lta , e s p re c iso se a la r q u e la s
A d m in istra d o ra s d e F o n d o s d e P e n sio -
n e s se e n c u e n tra n im p e d id a s d e e fe c -
tu a r p a g o s p a rc ia le s d e h e re n c ia a a lg u -
n o d e lo s h e re d e ro s, p u e sto q u e le g a l-
m e n te n o tie n e n fa c u lta d e s p a ra re a liza r
a c to s d e p a rtic i n y d e b e n , e n c o n se -
c u e n c ia , g ira r e l c h e q u e c o rre sp o n d ie n -
te a l p a g o d e lo s fo n d o s p re v isio n a le s a
ttu lo d e h e re n c ia , a n o m b re d e l re p re -
se n ta n te le g a l q u e lo s h e re d e ro s h a y a n
d e sig n a d o p a ra ta l e fe c to , o b ie n , d e
a c u e rd o a l te n o r d e u n d o c u m e n to q u e
e sta b le zc a la p a rtic i n d e lo s b ie n e s d e -
ja d o s p o r la c a u sa n te .
E n e fe c to , a s lo h a e sta b le c id o e x p re sa -
m e n te e l n u m e ra l 3 . 4 . Pagos de Heren-
cia, d e l C a p tu lo V I I , d e la C irc u la r
N 1 . 3 0 2 d e e sta S u p e rin te n d e n c ia :
se entender vlida una solicitud de
herencia cuando la Administradora haya
recibido de parte de los herederos, el
auto de posesin efectiva y el mandato
legal que establece el representante de
los herederos o en su reemplazo el docu-
mento que establezca la particin de los
bienes del causante.
Para la materializacin del pago, la Admi-
nistradora, cuando exista un represen-
tante legal, emitir el cheque a nombre
de ste y cuando exista un documento
de particin de herencia, emitir el o los
cheques de acuerdo a lo establecido en
dicho documento.
C a b e p re c isa r, q u e e l m a n d a ta rio p u e d e
se r:
1 . U n o d e lo s h e re d e ro s, c a so e n e l c u a l
b a sta q u e se o to rg u e e l p o d e r p o r
in stru m e n to p riv a d o , c o n la s firm a s
d e lo s c o m p a re c ie n te s d e b id a m e n te
a u to riza d a s a n te N o ta rio P b lic o , o ,
2 . U n te rc e ro d istin to d e lo s h e re d e ro s,
c a so e n e l c u a l d e b e r se r o to rg a d o
p o r e sc ritu ra p b lic a . A s lo h a d is-
p u e sto e l n u m e ra l 3 . 2 . d e l A n e x o I I
M a n d a to s , d e la c ita d a c irc u la r.
P o r ltim o , y a fa lta d e la d o c u m e n ta c i n
re fe rid a p re c e d e n te m e n te , la ju risp ru d e n -
c ia a d m in istra tiv a d e e ste O rg a n ism o h a
e sta b le c id o q u e e n d ic h a c irc u n sta n c ia
p ro c e d e g ira r e l c h e q u e a n o m b re d e
to d o s lo s h e re d e ro s a c re d ita d o s, q u ie n e s
d e b e n c o n c u rrir c o n ju n ta m e n te a re tira r-
lo s a la A . F . P . y lu e g o d irig irse a c o b ra rlo
a la in stitu c i n b a n c a ria c o rre sp o n d ie n te .
3 ) E n c o n se c u e n c ia , n o e s ju rd ic a m e n te fa c -
tib le a c c e d e r a la so lic itu d d e l re c u rre n te
y g ira r e l c h e q u e a su n o m b re p o r e l v a lo r
d e $ 3 . 8 3 7 . 7 3 7 (c o rre sp o n d ie n te a l m o n -
to a q u e tie n e n d e re c h o tre s d e lo s c u a -
tro h e re d e ro s), sie n d o n e c e sa rio q u e to -
d o s lo s h e re d e ro s d e sig n e n u n m a n d a ta -
rio c o m n , c o n firi n d o le e x p re sa m e n te
la s fa c u lta d e s p a ra re tira r, c o b ra r y p e rc i-
b ir e l sa ld o d e lo s fo n d o s p re v isio n a le s
q u e d a d o s e n la A . F . P . a l fa lle c im ie n to d e
la c a u sa n te .
A h o ra b ie n , y c o m o y a se in d ic , si lo s
h e re d e ro s n o d e sig n a n m a n d a ta rio c o -
m n , d e b e r p re se n ta rse u n d o c u m e n to
d e p a rtic i n d e h e re n c ia , y a fa lta d e
ste , e l c h e q u e se g ira r a n o m b re d e
to d o s lo s h e re d e ro s.
122 122 122 122 122 SUPERI NTENDENCI A DE ADMINIS TRADORAS DE FONDOS DE P ENS IONES
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
U n a p e rs o n a h a c o n s u lt a d o a e s t a
S u p e rin te n d e n c ia , c m o se d isp o n e p o r c a u -
sa d e m u e rte , d e l sa ld o d e la C u e n ta I n d iv i-
d u a l p o r C e sa n ta p a ra lo s e fe c to s d e a sig n a r-
lo a d o s d e su s p rim o s.
S o b re e l p a rtic u la r, e ste O rg a n ism o in -
fo rm a lo sig u ie n te :
C o n sid e ra n d o , p o r u n a p a rte , q u e e l se -
g u ro o b lig a to rio d e c e sa n ta e st c o n c e b id o
p a ra b e n e fic io d e lo s tra b a ja d o re s d e p e n d ie n -
te s re g id o s p o r e l C d ig o d e l T ra b a jo y , p o r
o tra , q u e e l d e stin o d e lo s fo n d o s d e la C u e n -
ta I n d iv id u a l p o r C e sa n ta e s, e n p rim e r t rm i-
n o , o to rg a r p re sta c io n e s p a ra h a c e r fre n te a
u n e v e n tu a l d e se m p le o , d e b e c o n c lu irse q u e
se tra ta d e u n b e n e fic io d e n d o le e sp e -
c fic a m e n te la b o ra l.
P o r lo ta n to , p a ra la d isp o sic i n p o r c a u -
sa d e m u e rte d e lo s sa ld o s q u e e x ista n e n la
C u e n ta I n d iv id u a l p o r C e sa n ta d e u n tra b a ja -
d o r a l m o m e n to d e su fa lle c im ie n to , e x iste e n
la e sp e c ie u n a n o rm a e sp e c ia l d istin ta a
a q u e lla q u e rig e la d isp o sic i n p o r c a u sa d e
m u e rte d e lo s fo n d o s p re v isio n a le s, q u e se
e n c u e n tra e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 1 8 d e la
L e y N 1 9 . 7 2 8 , so b re S e g u ro d e C e sa n ta .
E n e fe c to , la re fe rid a d isp o sic i n se a la :
En caso de fallecimiento del trabajador,
los fondos de la Cuenta Individual por Cesan-
ta se pagarn a la persona o personas que el
FIS-377, 04.07.
Informa disposicin por causa de muerte, del saldo existente en la Cuenta
Individual por Cesanta.
trabajador haya designado ante la Sociedad
Administradora. A falta de expresin de vo-
luntad del trabajador, dicho pago se har a
las personas designadas en el inciso segundo
del artculo 60 del Cdigo del Trabajo.
Estos pagos se efectuarn bastando acre-
ditar, por los beneficiarios, su identidad o el
estado civil respectivo.
A s, e s d a b le c o n c lu ir q u e p a ra fa v o re c e r
a su s d o s p rim o s c o n e l sa ld o q u e e v e n tu a l-
m e n te e x ista a la fe c h a d e su m u e rte e n su
C u e n ta I n d iv id u a l p o r C e sa n ta , c o rre sp o n d e
q u e e l re c u rre n te se d irija p e rso n a lm e n te a la s
o fic in a s d e la A d m in istra d o ra d e F o n d o s d e
C e sa n ta d e C h ile S . A . , y lo s d e sig n e e x p re -
sa m e n te c o m o b e n e fic ia rio s, e n e l fo rm u la rio
d ise a d o p a ra ta l e fe c to .
A l m o m e n to q u e lo s p rim o s d e l in te re sa -
d o c o b re n e l sa ld o , d e b e r n c o n c u rrir a la
c ita d a A d m in istra d o ra y p re se n ta r su s re s-
p e c tiv a s c d u la s n a c io n a l d e id e n tid a d .
S in p e rju ic io d e lo a n te rio r, y p a ra e l c a so
q u e e l tra b a ja d o r n o m a n ifie sta su v o lu n ta d
e n e l se n tid o a n te s se a la d o , e l p a g o d e l
sa ld o q u e e x ista e n su C u e n ta I n d iv id u a l p o r
C e sa n ta se p a g a r a la s sig u ie n te s p e rso n a s,
u n o s a fa lta d e o tro s, e n e l o rd e n q u e se
in d ic a a c o n tin u a c i n : a l c n y u g e , a lo s h ijo s
d e a filia c i n m a trim o n ia l y n o m a trim o n ia l, o
a lo s p a d re s d e l fa lle c id o (in c iso 2 d e l a rtc u -
lo 6 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo ).
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 123 123 123 123 123
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
SERVICIO DE
IMPUESTOS INTERNOS
SELECCIN DE DICTMENES
Fuentes: A rts. 5 2 y 5 8 d e L e y so b re
I m p u e sto a la s V e n ta s y S e rv ic io s. A rts. 6 9 ,
7 0 , 7 1 y 7 2 d e R e g la m e n to L e y d e l I V A
c o n te n id o e n D e c re to S u p re m o N 5 5 , d e
1 9 7 7 . A rt. 7 d e L e y N 1 8 . 8 4 5 , d e 1 9 8 9 .
R e s. E x . N 1 . 4 1 4 , d e 1 9 7 8 . C irc u la r N 2 1 ,
d e 1 9 9 1 .
1 . S e h a re c ib id o e n e sta D ire c c i n N a c io n a l
su O fic io in d ic a d o e n e l a n te c e d e n te , m e -
d ia n te e l c u a l tra sla d a u n a c o n su lta fo r-
m u la d a p o r e l D ire c to r d e la D iv isi n d e
O rg a n iza c io n e s S o c ia le s d e l M in iste rio S e -
c re ta ra G e n e ra l d e G o b ie rn o , q u ie n so lic i-
ta u n p ro n u n c ia m ie n to c o n re sp e c to a la
o b lig a c i n d e m a n te n e r la d o c u m e n ta c i n
trib u ta ria e n p o d e r d e la s fu n d a c io n e s y
c o rp o ra c io n e s d e d e re c h o p riv a d o d u ra n -
te u n c ie rto p e ro d o d e tie m p o .
S e a la q u e e l M in iste rio S e c re ta ra G e n e -
ra l d e G o b ie rn o , a tra v s d e la D iv isi n
d e O rg a n iza c io n e s S o c ia le s, e n c o n ju n to
c o n e l C o n se jo d e l F o n d o d e F o rta le c i-
m ie n to d e O rg a n iza c io n e s y A so c ia c io -
n e s d e I n te r s P b lic o h a c o n v o c a d o a l
ig u a l q u e to d o s lo s a o s a l C o n c u rso
P b lic o P ro y e c to s d e A so c ia tiv id a d p a ra
O rg a n iza c io n e s d e I n te r s P b lic o .
S o n c o n v o c a d a s a e ste c o n c u rso , e n tre
o tra s o rg a n iza c io n e s, fu n d a c io n e s y c o r-
2.452, 17.08.07.
Obligacin de las Fundaciones y Corporaciones de Derecho Privado de mante-
ner la Documentacin Tributaria en su poder durante cierto perodo de tiempo.
p o ra c io n e s d e d e re c h o p riv a d o , q u e p a ra
e fe c to s d e l c o n c u rso se a n c o n sid e ra d a s
d e in te r s p b lic o . C o n la fin a lid a d d e la
re n d ic i n fin a n c ie ra d e lo s p ro y e c to s a d -
ju d ic a d o s, e l M in iste rio so lic ita q u e la
re sp e c tiv a o rg a n iza c i n a c o m p a e lo s
d o c u m e n to s d e re sp a ld o o rig in a le s (fa c -
tu ra s, b o le ta s, e tc . ), lo s c u a le s q u e d a n
e n p o d e r d e l M in iste rio .
F re n te a e sta situ a c i n , d iv e rsa s o rg a n i-
za c io n e s q u e re v iste n e l c a r c te r d e fu n -
d a c io n e s y c o rp o ra c io n e s d e d e re c h o p ri-
v a d o , h a n m a n ife sta d o q u e e l S e rv ic io d e
I m p u e sto s I n te rn o s le s im p o n e c o m o o b li-
g a c i n la m a n te n c i n d e lo s d o c u m e n to s
d e sc rito s e n e l p u n to a n te rio r e n fo rm a to
o rig in a l e n su s c o rre sp o n d ie n te s se d e s.
F re n te a e sto s a n te c e d e n te s, so lic ita a
e ste S e rv ic io u n a a c la ra c i n e n la m a te -
ria , d e b id o a la o b lig a c i n d e l M in iste rio
d e h a c e r c u m p lir le g a lm e n te lo s p ro c e d i-
m ie n to s, c o n e l fin d e m e jo ra r su g e sti n
c o m o in stitu c i n .
2 . S o b re e l p a rtic u la r, a n a liza d o s lo s t rm i-
n o s d e la c o n su lta , e n p rim e r lu g a r p ro -
c e d e se a la r q u e e ste S e rv ic io h a in stru i-
d o re ite ra d a m e n te q u e , e n re la c i n c o n
la s o b lig a c io n e s e sta b le c id a s e n la L e y
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 124 124 124 124 124
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e la R e n ta , d e b e te n e rse p re se n te q u e
to d a s la s p e rso n a s, se a n sta s n a tu ra le s
o ju rd ic a s, re v iste n la c a lid a d d e c o n tri-
b u y e n te s, e n la m e d id a q u e p u e d a n e sta r
su je to s a a lg u n o s d e lo s trib u to s q u e e lla
e sta b le c e , lo c u a l o c u rre e n e l c a so d e
q u e ta le s p e rso n a s p o se a n b ie n e s o re a li-
c e n a c tiv id a d e s su sc e p tib le s d e g e n e ra r
re n ta s, sin q u e d ic h a le y , sa lv o e x c e p c io -
n e s ta x a tiv a s, a tie n d a a la n a tu ra le za o
fin a lid a d e s d e la s p e rso n a s p a ra g ra v a rla s
o n o c o n im p u e sto , sin o q u e c o n sid e ra
la s a c tiv id a d e s q u e re a liza n , lo s a c to s y
c o n tra to s q u e e je c u te n y lo s b e n e fic io s
e c o n m ic o s q u e p u e d a n o b te n e r.
3 . A h o ra b ie n , e n re la c i n c o n e l I m p u e sto
a l V a lo r A g re g a d o , a l ig u a l q u e lo q u e
a c o n te c e c o n la s n o rm a s c o n te n id a s e n
la L e y so b re I m p u e sto a la R e n ta , la s
fu n d a c io n e s y c o rp o ra c io n e s d e d e re c h o
p riv a d o , e n la m e d id a q u e e fe c t e n o p e -
ra c io n e s g ra v a d a s c o n I V A se r n c o n si-
d e ra d a s c o m o c o n trib u y e n te s d e d ic h o
im p u e sto , y , p o r lo ta n to , se e n c o n tra r n
su je ta s a to d a s la s d isp o sic io n e s c o n te -
n id a s e n e l D . L . N 8 2 5 d e 1 9 7 4 .
4 . D e c o n fo rm id a d c o n e l a rtc u lo 5 2 d e l
D . L . N 8 2 5 , to d o c o n trib u y e n te q u e c e -
le b re a lg u n o d e lo s c o n tra to s o c o n v e n -
c io n e s se a la d a s e n lo s T tu lo s I I y I I I d e
e sta le y , d e b e r n e m itir fa c tu ra s o b o le -
ta s, se g n c o rre sp o n d a , a u n c u a n d o e n
la v e n ta d e lo s p ro d u c to s o p re sta c i n d e
lo s se rv ic io s n o se a p liq u e n lo s im p u e s-
to s d e e sta le y , in c lu so c u a n d o se tra te
d e c o n v e n c io n e s q u e v e rse n so b re b ie -
n e s o se rv ic io s e x e n to s d e d ic h o s im -
p u e sto s.
A h o ra b ie n , c o n re sp e c to a la c o n se rv a -
c i n d e lo s d o c u m e n to s trib u ta rio s, e n
e sp e c ia l d e b o le ta s y fa c tu ra s, q u e so n
m a te ria d e su c o n su lta , e l a rtc u lo 5 8 d e l
D . L . N 8 2 5 d e 1 9 7 4 , sie n ta la s b a se s
so b re e sta m a te ria , e sta b le c ie n d o q u e
" L o s d u p lic a d o s d e la s fa c tu ra s y lo s
o rig in a le s d e la s b o le ta s a q u e se re fie re
e ste p rra fo d e b e r n se r c o n se rv a d o s p o r
lo s re sp e c tiv o s c o n trib u y e n te s d u ra n te
se is a o s" .
E l a rtc u lo p re c ita d o c o n tie n e u n a e x c e p -
c i n , p a ra a q u e llo s c a so s e n q u e e l c u m -
p lim ie n to d e la o b lig a c i n o c a sio n a re d i-
fic u lta d e s d e o rd e n m a te ria l a lo s c o n tri-
b u y e n te s, e v e n tu a lid a d a n te la c u a l e l
S e rv ic io p o d r a u to riza r su d e stru c c i n
se g n lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 7 2 d e l
D . S . d e H a c ie n d a N 5 5 , q u e c o n tie n e e l
R e g la m e n to d e l D . L . N 8 2 5 , a n te s d e l
c u m p lim ie n to d e l p la zo d e 6 a o s, sie m -
p re q u e se c o n c e d a e sta a u to riza c i n p o r
a o s c o m e rc ia le s c o m p le to s y n o se re -
fie ra a la d e stru c c i n d e lo s o rig in a le s o
d u p lic a d o s d e lo s ltim o s 3 a o s, a m e -
n o s q u e se h u b ie se re v isa d o la c o n ta b ili-
d a d d e l c o n trib u y e n te y liq u id a d o to d o s
lo s im p u e sto s q u e le a fe c te n . L a d e stru c -
c i n d e b e e fe c tu a rse e n p re se n c ia d e
F isc a liza d o re s d e l S e rv ic io , le v a n t n d o se
a c ta d e lo o b ra d o .
A sim ism o , o tra a lte rn a tiv a q u e fra n q u e a
la le y p a ra la e lim in a c i n d e lo s d o c u -
m e n to s o b je to d e e sta c o n su lta , e s la
q u e c o n tie n e e l a rtc u lo 7 d e la L e y
N 1 8 . 8 4 5 d e 3 d e n o v ie m b re d e 1 9 8 9 ,
q u e fa c u lta a l D ire c to r R e g io n a l d e l S e r-
v ic io d e I m p u e sto s I n te rn o s c o rre sp o n -
d ie n te a a u to riza r la d e stru c c i n d e lo s
lib ro s c o n ta b le s y lo s d o c u m e n to s q u e
sirv a n p a ra a c re d ita r la s a n o ta c io n e s c o n -
ta b le s o q u e e st n re la c io n a d o s c o n la s
a c tiv id a d e s a fe c ta s a im p u e sto s, in c lu so
a n te s d e lo s p la zo s d e p re sc rip c i n m e n -
c io n a d o s, sie m p re y c u a n d o se p ro c e d a
p re v ia m e n te a su m ic ro c o p ia o m ic ro g ra -
b a d o , d e a c u e rd o c o n e l p ro c e d im ie n to
se a la d o e n e sta le y y c o n la s n o rm a s
g e n e ra le s q u e e sta b le zc a e sta D ire c c i n
N a c io n a l, sin p e rju ic io d e la s in stru c c io -
n e s q u e , p a ra c a d a c a so p a rtic u la r, e sti-
m e c o n v e n ie n te fija r e l D ire c to r R e g io n a l
re sp e c tiv o .
D e e ste m o d o , to d o c o n trib u y e n te d e l
I m p u e sto a la s V e n ta s y S e rv ic io s, in c lu -
y e n d o la s fu n d a c io n e s y c o rp o ra c io n e s
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 125 125 125 125 125
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
d e d e re c h o p riv a d o q u e re v ista n e sa c a li-
d a d , d e b e n m a n te n e r e n su p o d e r lo s
d u p lic a d o s d e la s fa c tu ra s y lo s o rig in a -
le s d e la s b o le ta s a l m e n o s d u ra n te u n
p e ro d o d e se is a o s, sin p e rju ic io q u e
e ste S e rv ic io a u to ric e su d e stru c c i n a n -
te s d e l c u m p lim ie n to d e d ic h o p la zo , d e
a c u e rd o c o n a lg u n o d e lo s p ro c e d im ie n -
to s se a la d o s.
C a b e h a c e r p re se n te , q u e d e c o n fo rm i-
d a d c o n lo d isp u e sto p o r lo s a rtc u lo s 7 0
y 7 1 d e l R e g la m e n to d e la L e y d e l I V A ,
la s g u a s d e d e sp a c h o , n o ta s d e c r d ito y
n o ta s d e d b ito , se e n c u e n tra n so m e ti-
d a s a l m ism o r g im e n d e c o n se rv a c i n
p o r p a rte d e l c o n trib u y e n te e m iso r.
5 . A d em s d e lo an terio r, se h ace p resen te
q u e d e acu erd o co n la C ircu lar N 6 4 d e
2 0 0 1 , resp ecto d e las accio n es d e fiscali-
zaci n co n sisten tes en C o n tro l d e la E m i-
si n y R eg istro d e D o cu m en to s, C o n tro les
P u erta a P u erta y P u n to s F ijo s, lo s fu n cio -
n ario s d e este S erv icio se en cu en tran in s-
tru id o s p ara so licitar lo s d o cu m en to s o b li-
g ato rio s q u e d eb e co n tar el estab lecim ien -
to , tales co m o : b o letas, factu ras, g u as d e
d esp ach o y lib ro d e v en tas y co m p ras.
6 . C o n to d o , e n e l c a so p a rtic u la r c o n su lta -
d o , d e re q u e rirse u n a c o p ia a d ic io n a l d e
la s re sp e c tiv a s fa c tu ra s, b o le ta s, n o ta s
d e c r d ito y n o ta s d e d b ito , p a ra e fe c -
to s d e la re n d ic i n fin a n c ie ra a la c u a l se
e n c u e n tra n o b lig a d a s la s fu n d a c io n e s y
c o rp o ra c io n e s d e d e re c h o p riv a d o p a rti-
c ip a n te s e n e l c o n c u rso , d e c o n fo rm id a d
c o n e l a rtc u lo 6 9 d e l R e g la m e n to d e l
D . L . N 8 2 5 , c o n te n id o e n e l D . S . d e
H a c ie n d a N 5 5 d e 1 9 7 7 , e s p o sib le
e m itir m s e je m p la re s d e d ic h o s d o c u -
m e n to s q u e lo s n o rm a lm e n te o b lig a d o s,
p u d ie n d o e sta s c o p ia s a d ic io n a le s q u e -
d a r e n p o d e r d e l M in iste rio S e c re ta ra
G e n e ra l d e G o b ie rn o p a ra q u e e fe c t e la
fisc a liza c i n p e rtin e n te , c o n e l so lo re -
q u isito q u e se c o n sig n e e x p re sa m e n te
e n la s c o p ia s a d ic io n a le s u n a le y e n d a
q u e in d iq u e su d e stin o e sp e c ific o .
7 . P o r o tra p a rte , e s p e rtin e n te se a la r q u e
e s im p ro c e d e n te q u e e ste tip o d e c o n tri-
b u y e n te s e x tie n d a b o le ta s d e h o n o ra rio s,
p u e s e sta s e n tid a d e s, d e a c u e rd o a lo
d isp u esto en la R eso lu ci n N 1 . 4 1 4 ex en -
ta , d e 2 7 d e o c tu b re d e 1 9 7 8 y la C irc u -
la r N 2 1 , d e 1 9 9 1 , c a re c e n d e la e stru c -
tu ra ju rd ic a e x ig id a p o r la le y p a ra e llo ,
p u e s e sta c la se d e d o c u m e n to s s lo p u e -
d e n se r e x te n d id o s p o r p ro fe sio n a le s, so -
c ie d a d e s d e p ro fe sio n a le s y p e rso n a s
q u e d e sa rro lle n o c u p a c io n e s lu c ra tiv a s,
su je ta s a la s n o rm a s d e la se g u n d a c a te -
g o ra , a s c o m o la s so c ie d a d e s d e p ro fe -
sio n a le s q u e h a y a n o p ta d o e n v irtu d d e
lo d isp u e sto e n e l N 2 d e l a rtc u lo 4 2 d e
la le y d e l ra m o p o r trib u ta r c o n fo rm e a
la s n o rm a s d e la P rim e ra C a te g o ra .
8 . F in a lm e n te , c a b e h a c e r p re se n te q u e la
n o rm a tiv a a n te s se a la d a e s d e c a r c te r
g e n e ra l, sie n d o e n c o n se c u e n c ia a p lic a -
b le a to d a c la se d e c o n trib u y e n te s y n o
s lo a la s fu n d a c io n e s o c o rp o ra c io n e s
d e d e re c h o p riv a d o .
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 126 126 126 126 126
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
Fuentes: A rts. 2 , N 1 ; 8 y 1 3 , N 4 d e
L e y so b re I m p u e sto a la s V e n ta s y S e rv ic io s.
C irc u la r N 1 1 , d e 2 0 0 4 .
1 . S e h a re c ib id o e n e sta D ire c c i n N a c io -
n a l la p re se n ta c i n d e l a n te c e d e n te , m e -
d ia n te la c u a l e l se o r X X X X X X , so lic ita
u n p ro n u n c ia m ie n to a c e rc a d e la p ro c e -
d e n c ia d e la a p lic a c i n d e la e x e n c i n
e sta b le c id a e n e l a rtc u lo 1 3 N 4 , d e l
D . L . N 8 2 5 , d e 1 9 7 4 , a lo s in g re so s q u e
re c ib e u n c o le g io p o r c o n c e p to d e a li-
m e n ta c i n p ro p o rc io n a d a a l a lu m n a d o ,
m o n to q u e se e n c u e n tra in c o rp o ra d o e n
e l p re c io d e la c o le g ia tu ra .
S e a la q u e u n a in stitu c i n e d u c a c io n a l
p a rtic u la r d e d ic a d a a la fo rm a c i n c ie n -
tfic o h u m a n ista , q u e n o re c ib e su b v e n -
c i n d e l E sta d o , e n a d e la n te " la in stitu -
c i n " , p la n e a in c lu ir d e n tro d e l c o n c e p -
to q u e c o b ra p o r c o le g ia tu ra o m a trc u -
la , e l d e re c h o d e lo s e stu d ia n te s a a l-
m o rza r e n e l c a sin o q u e d ic h a in stitu -
c i n tie n e d e n tro d e l e sta b le c im ie n to
e d u c a c io n a l.
D ic h a in c lu si n se e n m a rc a d e n tro d e la
p o ltic a e d u c a c io n a l d e la in stitu c i n te n -
d ie n te a u n ifo rm a r la c a lid a d d e l a lm u e r-
zo q u e re c i b e n lo s e d u c a n d o s y d e
o p tim iza r e l c u m p lim ie n to d e l h o ra rio d e
la s a c tiv id a d e s c u rric u la re s d e sp u s d e
la h o ra d e c o la c i n .
A d ic io n a lm e n te , se p re v q u e la o b lig a -
c i n , q u e e n lo s h e c h o s im p o n d r la m e -
d id a a n te s d e sc rita , ta n to d e p e rm a n e c e r
e n e l e sta b le c im ie n to e n e l h o ra rio d e
c o la c i n , c o m o d e c o n su m ir la c o la c i n
q u e p ro v e e r la in stitu c i n , re p o rta r in -
g e n te s b e n e fic io s a la c o m u n id a d e sc o la r
p u e s se a se g u ra r a lo s a lu m n o s u n a
d ie ta su fic ie n te y e q u ilib ra d a e n la p rin c i-
p a l c o m id a d e l d a .
L o s p a d re s y a p o d e ra d o s n o p o d r n o b -
te n e r u n a re b a ja a n tic ip a d a d e la c o le -
g ia tu ra e n c a so q u e n o d e se e n q u e su s
p u p ilo s h a g a n u so d e l d e re c h o a c o la c i n
q u e le s p ro v e e la in stitu c i n , a la v e z q u e
n o se p o d r so lic ita r d e v o lu c i n o re b a ja
d e l to d o o p a rte d e la c o le g ia tu ra a rg u -
m e n ta n d o q u e e l a lu m n o n o c o n su m i e l
a lm u e rzo q u e p ro p o rc io n a e l c o le g io , p o r
in a siste n c ia , re tiro d e l e sta b le c im ie n to
a n te s d e l h o ra rio d e c o la c i n o p o r c u a l-
q u ie r o tro m o tiv o .
C o n to d o , n o e st c la ro si la m a n ip u la -
c i n , p re p a ra c i n y se rv ic io d e lo s a li-
m e n to s se r re a liza d a p o r d e p e n d ie n te s
d e la in stitu c i n , o b ie n si d ic h a s ta re a s
se r n e je c u ta d a s p o r u n c o n c e sio n a rio
e x te rn o , c u y a s re m u n e ra c io n e s n o c a b e
d u d a q u e se e n c u e n tra n g ra v a d a s c o n
I V A .
A ju ic io d e l c o n trib u y e n te , lo s in g re so s
p o r c o n c e p to d e c o le g ia tu ra q u e p e rc ib e
la in stitu c i n n o p ie rd e n la c a lid a d d e se r
in g re so s q u e se p e rc ib e n e n ra z n d e su
a c tiv id a d d o c e n te p ro p ia m e n te ta l, y p o r
ta n to e x e n to s d e l I m p u e sto a l V a lo r A g re -
g a d o c o n fo rm e a l a rtc u lo 1 3 N 4 d e la
L e y d e l I V A , c o n te n id a e n e l a rtc u lo 1
d e l D . L . N 8 2 5 d e 1 9 7 4 , p o r e l h e c h o
q u e la c o le g ia tu ra le o to rg u e a lo s a lu m -
n o s e l d e re c h o a a lm o rza r e n e l c a sin o d e
la in stitu c i n .
2.352, 2.08.07.
Procedencia de exencin de IVA establecida en Art. 13 N 4 del D.L. N 825,
de 1974 Almuerzos o colaciones entregadas por Establecimiento Educacio-
nal a sus alumnos en forma gratuita.
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 127 127 127 127 127
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
T a l a firm a c i n , a g re g a , se su ste n ta e n e l
h e c h o q u e e l e sta b le c im ie n to d e la J o r-
n a d a E sc o la r C o m p le ta q u e im p u lsa e l
M in iste rio d e E d u c a c i n , h a im p lic a d o
u n a m o d e rn iza c i n d e lo s e sta b le c im ie n -
to s d e e d u c a c i n q u e o b lig a a la a su n -
c i n d e n u e v a s re sp o n sa b ilid a d e s p a ra e l
e je rc ic io d e u n a a c tiv id a d d o c e n te q u e
a lc a n c e lo s e st n d a re s d e e fic ie n c ia y
c a lid a d re q u e rid o s.
A d e m s, la C irc u la r N 1 1 d e l a o 2 0 0 4
h a e stim a d o q u e se c o n sid e ra d e n tro d e
la a c tiv id a d d o c e n te la e n tre g a d e m a te -
ria l p e d a g g ic o d e l e sta b le c im ie n to e d u -
c a c io n a l, sie m p re q u e e l v a lo r d e ste se
e n c u e n tre in c lu id o e n e l im p o rte d e la
m a trc u la c o b ra d a p o r e l e sta b le c im ie n to
e d u c a c io n a l.
C o n tin a su arg u m en taci n se alan d o q u e
e l c rite rio c o n te n id o e n e sta c irc u la r, d e -
b ie ra a p lic a rse a l c a so e n q u e e l d e re c h o
d e c o la c i n e n e l c a sin o d e l e sta b le c i-
m ie n to se a lo q u e se in c o rp o re a l m o n to
d e la m a trc u la o c o le g ia tu ra , c o b ra d a d e
m a n e ra a n u a l o m e n su a l, p o r a p lic a c i n
d e l a fo rism o , d o n d e e x iste la m ism a ra -
z n d e b e e x istir la m ism a d isp o sic i n ,
p u e s a l ig u a l q u e la e n tre g a d e lo s m a te -
ria le s p e d a g g ic o s, la e n tre g a d e c o la -
c i n e n lo s t rm in o s d e sc rito s se re la c io -
n a n n tim a m e n te c o n la a c tiv id a d d o c e n -
te , e n c u e n tra n e n e l e je rc ic io d e la m is-
m a su c a u sa fin a l y e fic ie n te , y si b ie n
d ic h a a c tiv id a d p u e d e e je c u ta rse sin c o n -
ta r c o n e llo s, la c a lid a d d e la m ism a se
v e r n o to ria m e n te a fe c ta d a p o r su a u -
se n c ia .
E n v irtu d d e lo s a rg u m e n to s e sg rim id o s
su b -lite , so lic ita se c o n firm e n lo s sig u ie n -
te s c rite rio s:
a ) Q u e e l p a g o o b li g a t o ri o d e u n a
c o le g ia tu ra a n u a l o m e n su a l h e c h o
p o r lo s p a d re s y /o a p o d e ra d o s d e u n
e sta b le c im ie n to e d u c a c io n a l, e n fo r-
m a o b lig a to ria y d e ig u a l m o n to p a ra
to d o s lo s a lu m n o s d e jo rn a d a c o m -
p le ta d e u n m ism o c ic lo e d u c a c io n a l
c o n stitu y e p a ra e l e sta b le c im ie n to
d e e d u c a c i n u n in g re so p e rc ib id o
e n ra z n d e su a c tiv id a d d o c e n te
p ro p ia m e n te ta l, a u n c u a n d o d ic h a
c o le g ia tu ra o b lig a to ria , u n ifo rm e y
n o d iscrim in ato ria o to rg u e a lo s alu m -
n o s e l d e re c h o a a lm o rza r e n e l e sta -
b le c im ie n to a c o sta d e la in stitu c i n
e d u c a c i o n a l; y p o r t a n t o d i c h a
c o le g ia tu ra a n u a l o m e n su a l se e n -
c u e n tra e n su to ta lid a d e x e n ta d e l
I m p u e sto a la s V e n ta s y S e rv ic io s
p o r a p lic a c i n d e l a rtc u lo 1 3 N 4
d e la L e y d e I m p u e sto a la s V e n ta s y
S e rv ic io s, c o n te n id a e n e l a rtc u lo
1 d e l D . L . N 8 2 5 , d e 1 9 7 4 .
b ) Q u e e l c rite rio a n te rio r, e s e fe c tiv o
ta n to e n e l su p u e sto q u e la m a n ip u -
la c i n , p re p a ra c i n y se rv ic io d e lo s
a lim e n to s se a re a liza d a p o r d e p e n -
d ie n te s d e la in stitu c i n e d u c a c io -
n a l, c o m o e n e l su p u e sto q u e d ic h a s
ta re a s se a n e je c u ta d a s p o r u n c o n -
c e sio n a rio e x te rn o .
2 . E l a rtc u lo 8 d e l D . L . N 8 2 5 , d e 1 9 7 4 ,
g ra v a c o n I m p u e sto a l V a lo r A g re g a d o
la s v e n ta s y lo s se rv ic io s.
P o r su p a rte , e l N 1 d e l a rtc u lo 2 d e l
te x to le g a l a n te s re fe rid o , d e fin e v e n ta ,
p a ra lo s e fe c to s d e la a p lic a c i n d e l I m -
p u e sto a l V a lo r A g re g a d o , c o m o " to d a
c o n v e n c i n in d e p e n d ie n te d e la d e sig n a -
c i n q u e le d e n la s p a rte s q u e sirv a p a ra
tra n sfe rir a ttu lo o n e ro so e l d o m in io d e
b ie n e s c o rp o ra le s m u e b le s. . . " .
E l N 2 d e l m ism o p re c e p to d e fin e se rv i-
c io , c o m o h e c h o g ra v a d o se rv ic io " la
a c c i n o p re sta c i n q u e u n a p e rso n a
re a liza p a ra o tra y p o r la c u a l p e rc ib e u n
in te r s, p rim a , c o m isi n o c u a lq u ie r o tra
fo rm a d e re m u n e ra c i n , sie m p re q u e p ro -
v e n g a d e l e je rc ic io d e la s a c tiv id a d e s
c o m p re n d id a s e n lo s N s. 3 y 4 d e l a r-
tc u lo 2 0 d e la L e y so b re I m p u e sto a la
R e n ta " .
SERVI CI O DE I MPUES TOS I NTERNOS 128 128 128 128 128
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
3 . E l a rtc u lo 1 3 , N 4 ), d e l D . L . N 8 2 5 , d e
1 9 7 4 , e x im e d e d ic h o im p u e sto a : " L o s
estab lecim ien to s d e ed u caci n . E sta ex en -
c i n se lim ita r a lo s in g re so s q u e p e rc i-
b a n e n ra z n d e su a c tiv id a d d o c e n te
p ro p ia m e n te ta l" .
S e g n a p a re c e d e la d isp o sic i n le g a l
c ita d a , y d e c o n fo rm id a d c o n la s in stru c -
c io n e s im p a rtid a s p o r la C irc u la r N 1 1 ,
d e 2 0 0 4 , lo s in g reso s g en erad o s p o r o tras
a c tiv id a d e s q u e n o se c o n sid e ra n c o m o
d o c e n te s, se e n c o n tra r n a fe c ta s a I V A
d e acu erd o co n las reg las g en erales, co m o
e s e l c a so d e la s " c o la c io n e s y o tra s
c o m id a s v e n d id a s p o r e l e sta b le c im ie n to
a lo s a lu m n o s y fu n c io n a rio s" .
4 . A h o ra b ie n , d e a c u e rd o c o n lo e x p u e sto
e n su p re se n ta c i n , u n e sta b le c im ie n to
e d u c a c io n a l p la n te a o to rg a r a su s e stu -
d ia n te s, e l d e re c h o a a lm o rza r e n e l c a si-
n o q u e m a n tie n e d ic h a in stitu c i n . E l d e -
re c h o a l a lm u e rzo se e n c o n tra r in c lu id o
e n la c o le g ia tu ra o m a trc u la , y lo s p a -
d re s o a p o d e ra d o s n o p o d r n o b te n e r
re b a ja n i d e v o lu c i n d e p a rte a lg u n a d e
la c o le g ia tu ra e n c a so q u e su s p u p ilo s n o
h a g a n u so d e l d e re c h o a c o la c i n p o r
c u a lq u ie r m o tiv o .
D e lo a n te rio r, se d e sp re n d e q u e la e n tre -
g a d e l a lm u e rzo a lo s e stu d ia n te s p o r
p arte d el estab lecim ien to ed u cacio n al co n -
siste e n u n b e n e fic io q u e se p ro p o rc io n a -
r e n fo rm a g ra tu ita a to d o s lo s a lu m n o s
in d istin ta m e n te , p o r e l so lo h e c h o d e
p a g a r la m a trc u la o c o le g ia tu ra , sin q u e
se c o b re d e te rm in a d a su m a p o r e l re fe ri-
d o c o n c e p to d e a lm u e rzo o c o la c i n .
5 . D e a c u e rd o c o n lo se a la d o , c a b e c o n -
c lu ir q u e la e n tre g a d e a lm u e rzo s o c o la -
c io n e s e fe c tu a d a s e n ta le s t rm in o s p o r
el estab lecim ien to ed u cacio n al a su s alu m -
n o s, re su lta g ra tu ita y p o r ta n to n o q u e -
d a a fe c ta c o n I V A , d e a c u e rd o c o n la s
re g la s g e n e ra le s q u e rig e n la m a te ria .
A sim ism o , la e n tre g a d e a lm u e rzo s a lo s
a lu m n o s e n lo s t rm in o s y a in d ic a d o s,
n o a fe c ta la e x e n c i n d e I V A re sp e c to
d e l e sta b le c im ie n to e d u c a c io n a l p o r lo s
in g re so s q u e p e rc ib a e n ra z n d e su a c ti-
v id a d d o c e n te , d e a c u e rd o c o n lo d is-
p u e sto p o r e l n u m e ra l c u a rto d e l a rtc u -
lo 1 3 d e l D . L . N 8 2 5 .
6 . F in a lm e n te , c a b e se a la r q u e la c o n c lu -
si n a n te rio r n o se v e a lte ra d a p o r e l
h e c h o q u e la m a n ip u la c i n , p re p a ra c i n y
se rv ic io d e lo s a lim e n to s se a n e n c a rg a d o s
e n d e fin itiv a a u n te rc e ro a je n o a l c o le g io ;
sin p e rju ic io d e la c a lid a d d e h e c h o g ra v a -
d o c o n I V A , se g n la s re g la s g e n e ra le s,
q u e te n d r n lo s in g re so s q u e re c ib a e l
c o n c e sio n a rio p o r e l se rv ic io q u e p re sta r
a l e sta b le c im ie n to e d u c a c io n a l.
EMPRES AS CONDENADAS POR P RCTICAS ANTIS INDICALES 129 129 129 129 129
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
EMPRES AS CONDENADAS POR P RCTICAS ANTIS INDICALES 130 130 130 130 130
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
EMPRES AS CONDENADAS POR P RCTICAS ANTIS INDICALES 131 131 131 131 131
B o le tn O fic ia l D ire c c i n d e l T ra b a jo
Octubre 225 / 2007
INDICE DE MATERIAS I II II
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
INDICE DE MATERIAS
ENTREVISTA
A lfre d o O v a lle , p re sid e n te d e la C P C . " L a s e m p re sa s n o v e n a
lo s sin d ic a to s c o m o e n e m ig o s" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
CARTILLA
O I R S . D e re c h o s d e N u e s t ro s U s u a ri o s y U s u a ri a s (L e y
N 1 9 . 8 8 0 ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
NORMAS LEGALES Y REGLAMENTARIAS
L e y N 2 0 . 2 1 5 . M o d ific a n o rm a s re la tiv a s a lo s tra b a ja d o re s
d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io e n lo s p e ro d o s d e fie sta s p a tria s,
n a v id a d y o tra s fe stiv id a d e s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
L e y N 2 0 . 2 1 2 . M o d ific a la s L e y e s N 1 9 . 5 5 3 , N 1 9 . 8 8 2 , y
o tro s c u e rp o s le g a le s, c o n e l o b je to d e in c e n tiv a r e l d e se m p e -
o d e fu n c io n a rio s p b lic o s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1
D e c re to N 5 0 . A p ru e b a re g la m e n to p a ra la a p lic a c i n d e l
a rtc u lo 1 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 7
D e c re to N 3 1 . I n tro d u c e m o d ific a c i n e n e l re g la m e n to p a ra
la a p lic a c i n d e lo s a rtc u lo s 1 5 y 1 6 d e la L e y N 1 6 . 7 4 4 ,
so b re e x e n c io n e s, re b a ja s y re c a rg o s d e la c o tiza c i n a d ic io -
n a l d ife re n c ia d a , c o n te n id o e n e l D e c re to S u p re m o N 6 7 , d e
1 9 9 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2
A p ru e b a e l re g la m e n t o p a ra la a p li c a c i n d e la s L e y e s
N s. 1 8 . 0 2 0 y 1 8 . 6 1 1 , q u e re g u la n e l su b sid io fa m ilia r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3
J URISPRUDENCIA J UDICIAL
O b je c i n d e le g a lid a d . T ra b a ja d o re s e x c lu id o s p o r a rtc u lo 3 0 5
N 1 C d ig o d e l T ra b a jo . R e c u rso re p o sic i n . F a c u lta d e s a rtc u -
lo 3 3 1 C d ig o d e l T ra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 9
DEL DIARIO OFICIAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 7
DICTAMENES DE LA DIRECCION DEL TRABAJ O
I n d ic e te m tic o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0
INDICE DE MATERIAS I I I I I I I I I I
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
J URISPRUDENCIA ADMINISTRATIVA DEL MES
3.266/ 068, 27.08.07.
1 ) D e a c u e rd o c o n lo d isp u e sto e n e l a rtc u lo 1 4 d e la L e y
N 1 9 . 4 6 4 , lo s tra b a ja d o re s q u e se d e se m p e a n c o m o n o
d o cen tes en lo s estab lecim ien to s ed u cacio n ales d ep en d ien tes d e
las co rp o racio n es p riv ad as sin fin es d e lu cro , cread as p o r las
M u n icip alid ad es p ara ad m in istrar la ed u caci n m u n icip al, se en -
cu en tran facu ltad o s p ara n eg o ciar co lectiv am en te y , p o r su p arte,
las citad as en tid ad es se en cu en tran ex im id as d e la p ro h ib ici n
co n ten id a en el in ciso 3 d el artcu lo 3 0 4 d el C d ig o d el T rab ajo .
2 ) L o s c o n tra to s c o le c tiv o s su sc rito s e n tre la C o rp o ra c i n M u n ic i-
p a l d e S e rv ic io s D e sa rro llo d e M a ip y e l S in d ic a to d e T ra b a ja -
d o re s n o d o c e n te s d e la C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y
D e sa rro llo d e M a ip , c o n v ig e n c ia d e sd e e l 2 9 d e a g o sto d e
2 0 0 5 a l 2 9 d e a g o sto d e 2 0 0 9 , q u e in v o lu c ra a 4 9 9 tra b a ja d o -
re s, y , c o n e l S in d ic a to N 2 d e T ra b a ja d o re s n o d o c e n te s d e la
C o rp o ra c i n M u n ic ip a l d e S e rv ic io s y D e sa rro llo d e M a ip , c o n
v ig e n c ia d e sd e e l 1 d e d ic ie m b re d e 2 0 0 5 y h a sta e l 3 0 d e
n o v ie m b re d e 2 0 0 9 , q u e in v o lu c ra a 3 6 tra b a ja d o re s, se e n -
c u e n tra n a ju sta d o s a d e re c h o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 2
3.267/ 069, 27.08.07.
1 ) P a ra a c re d ita r e l m o n to y e sta d o d e la s o b lig a c io n e s la b o ra le s y
p re v isio n a le s d e lo s tra b a ja d o re s d e l c o n tra tista e n c o n fo rm i-
d a d a l in c iso 2 d e l a rtc u lo 1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra b a jo ,
re su lta su fic ie n te la p re se n ta c i n d e u n c e rtific a d o e m itid o p o r
la I n sp e c c i n d e l T ra b a jo re sp e c tiv a o p o r la s e n tid a d e s o
in stitu c io n e s le g a lm e n te c o m p e te n te s, sin p e rju ic io d e lo c u a l
n a d a o b sta a q u e la e m p re sa p rin c ip a l y e l c o n tra tista , e stip u -
le n , e n e l re sp e c tiv o a c u e rd o c o n tra c tu a l, la p re se n ta c i n d e
d e te rm in a d a d o c u m e n ta c i n la b o ra l y p re v isio n a l, c o m o ta m -
b i n , d e o tro s a n te c e d e n te s d e lo s tra b a ja d o re s, e n la m e d id a
q u e e sto s ltim o s n o im p o rte n u n a v u ln e ra c i n d e la d isp o si-
c i n p re v ista e n e l a rtc u lo 1 5 4 b is d e l m ism o c u e rp o le g a l.
2 ) N o re su lta ra ju rd ic a m e n te p ro c e d e n te q u e la e m p re sa p rin c i-
p a l e je rza e l d e re c h o d e re te n c i n p re v isto e n e l in c iso 3 d e l
a rtc u lo 1 8 3 -C d e l C d ig o d e l T ra b a jo so b re m o n to s m a y o re s a
lo s q u e re p re se n ta n la s su m a s a d e u d a d a s a lo s tra b a ja d o re s d e l
c o n tra tista y a la s e n tid a d e s p re v isio n a le s re sp e c tiv a s p o r
c o n c e p to d e o b lig a c io n e s la b o ra le s y p re v isio n a le s d e d a r, sin
p e rju ic io d e lo e x p u e sto e n e l c u e rp o d e l p re se n te in fo rm e .
3 ) L o s lm ite s a q u e e st su je ta la e m p re sa p rin c ip a l e n e l m b ito
d e la re la c i n e x iste n te e n tre e lla y lo s tra b a ja d o re s d e lo s
c o n tra tista s, e n t rm in o s d e n o c o n fig u ra r a su re sp e c to u n a
re la c i n la b o ra l c u a n d o la p re sta c i n d e se rv ic io s d e d ic h o s
tra b a ja d o re s se re a liza e n la s d e p e n d e n c ia s d e a q u lla , so n lo s
se a la d o s e n e l p re se n te in fo rm e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 4
3.268/ 070, 27.08.07.
N o e x iste im p e d im e n to ju rd ic o p a ra q u e u n m ism o tra b a ja d o r
tra n sito rio se a c e d id o v a ria s v e c e s a u n a m ism a e m p re sa
INDICE DE MATERIAS I I I I I I I I I I I I I I I
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
u su a ria , sie m p re q u e e fe c tiv a m e n te c o n c u rra e n c a d a u n a d e
e sa s o c a sio n e s a lg u n a d e la s c a u sa le s p re v ista s p o r e l a rtc u -
lo 1 8 3 - d e l C d ig o d e l T ra b a jo , in c lu id a la e sta b le c id a e n la
le tra a ) d e d ic h o p re c e p to le g a l. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 8
3.353/ 071, 30.08.07.
A lo s p ro fe sio n a le s d e la e d u c a c i n q u e le s fa lte n tre s o m e n o s
a o s p a ra p e n sio n a rse p o r v e je z y p re se n te n su re n u n c ia
a n tic ip a d a e irre v o c a b le a l p u e sto d e tra b a jo , in d e p e n d ie n te -
m e n te d e si h a n sid o o n o e v a lu a d o s c o n a n te rio rid a d , le s
a siste e l d e re c h o a e x im irse d e l p ro c e so d e e v a lu a c i n d o c e n te
y a p e rc ib ir la in d e m n iza c i n le g a l p re v ista e n e l a rtc u lo 7 3 d e
la L e y N 1 9 . 0 7 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 0
3.354/ 072, 30.08.07.
E l p la zo d e a v iso p re v isto e n e l a rtc u lo 8 7 d e l E sta tu to D o c e n -
te se su sp e n d e d u ra n te la v ig e n c ia d e l fu e ro m a te rn a l c u a n d o
la p ro fe sio n a l a d q u ie re ta l p re rro g a tiv a e n e l tra n sc u rso d e
d ic h o p la zo , re su lta n d o p ro c e d e n te p o n e r t rm in o a su c o n tra -
to a l c e se d e l re fe rid o fu e ro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 2
3.355/ 073, 30.08.07.
S e a ju sta a d e re c h o e l siste m a p ro p u e sto p o r la A so c ia c i n d e
F u n c io n a rio s d e l M in iste rio P b lic o , c o n siste n te e n m a n te n e r
u n re g istro a c tu a liza d o d e la s a c ta s d e a sa m b le a d e la o rg a n iza -
c i n e n u n so p o rte e le c tr n ic o , a la s q u e te n d r n a c c e so ,
e n c u m p lim ie n to d e lo d isp u e sto p o r e l a rtc u lo 4 8 d e la L e y
N 1 9 . 2 9 6 , ta n to su s so c io s c o m o la D ire c c i n d e l T ra b a jo . . . . . . . . . . . . . . 7 5
3.525/ 074, 5.09.07.
E l m o m e n to e n q u e se in ic ia e l d e sc a n so e n tie rra d e o c h o
h o ra s c o m o m n im o a q u e a lu d e e l in c iso 3 d e l n u e v o a rtc u lo
2 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , e s in d e p e n d ie n te d e la re c a la d a d e
la n a v e y d e la s la b o re s in h e re n te s a e llo y su c m p u to s lo
d e b e te n e r c o m o p a r m e tro e l za rp e d e la n a v e , d e fo rm a ta l
q u e , a l m o m e n to d e in ic ia rse la s la b o re s d e a lista m ie n to q u e le
p re c e d e n , e l p e rso n a l h a y a h e c h o u so d e d ic h o d e sc a n so . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 6
3.594/ 075, 7.09.07.
L a s la b o re s d e lo s p ro fe sio n a le s a b o g a d o s c o n tra ta d o s p o r la
re c u rre n te p a ra d e se m p e a rse c o m o D e fe n so re s P e n a le s P b li-
c o s, se re a liza n sin fisc a liza c i n su p e rio r in m e d ia ta e n lo s
t rm in o s d e l in c iso 2 d e l a rtc u lo 2 2 d e l C d ig o d e l T ra b a jo , y
n o e st n a fe c ta s a lim ita c i n d e la jo rn a d a d e tra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 9
3.595/ 076, 7.09.07.
1 ) P a ra a c c e d e r a la B o n ific a c i n p o r R e tiro p re v ista e n e l a rtc u -
lo 2 tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , se re q u ie re , e n tre o tro s
re q u isito s, p re sta r se rv ic io s e n u n e sta b le c im ie n to e d u c a c io n a l
INDICE DE MATERIAS I V I V I V I V I V
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
d e p e n d ie n te d e u n a C o rp o ra c i n M u n ic ip a l, se a e n fu n c io n e s
d o c e n te s p ro p ia m e n te ta le s, d o c e n te s d ire c tiv a s o t c n ic o
p ed ag g icas.
2 ) E l t rm in o d e la re la c i n la b o ra l d e u n d o c e n te q u e re n u n c ia a
su c a rg a h o ra ria e n lo s t rm in o s d e l c ita d o a rtc u lo 2 tra n sito -
rio se p ro d u c ir c u a n d o e l e m p le a d o r p o n g a a d isp o sic i n d e l
d o c e n te , la to ta lid a d d e la b o n ific a c i n q u e le c o rre sp o n d a ,
sie n d o p ro c e d e n te c o n sid e ra r p a ra lo s e fe c to s d e la d e te rm in a -
c i n d e su m o n to , la jo rn a d a d e tra b a jo c o n v e n id a a la fe c h a d e
t rm in o d e su c o n tra to d e tra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1
3.596/ 077, 7.09.07.
E l fu n c io n a rio d e sa lu d p rim a ria m u n ic ip a l c o n jo rn a d a d e 4 4
h o ra s se m a n a le s, q u e p o stu la e n e l c o n c u rso p b lic o re sp e c ti-
v o , e s se le c c io n a d o y a c e p ta la d e sig n a c i n c o m o d ire c to r d e
e sta b le c im ie n to c o n jo rn a d a d e 2 2 h o ra s, d e b e r c u m p lir la
jo rn a d a y p e rc ib ir so la m e n te la re m u n e ra c i n q u e c o rre sp o n -
d a a d ic h o c a rg o se g n la s b a se s d e l c o n c u rso , sin p e rju ic io d e l
d e re c h o p re v isto e n e l in c iso fin a l d e l a rtc u lo 3 3 d e la L e y
N 1 9 . 3 7 8 , p a ra v o lv e r a d e se m p e a rse e n la s a n tig u a s fu n c io -
n e s sin n e c e sid a d d e c o n c u rso , a l te rm in a r e l p e ro d o c o m o
d ire c to r d e e sta b le c im ie n to si h a b ie n d o re sp o stu la d o a e ste
c a rg o n o re su lte se le c c io n a d o e n e l re sp e c tiv o c o n c u rso p b li-
c o o n o h a y a v u e lto a re p o stu la r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 4
3.597/ 078, 7.09.07.
1 ) E l m o n to a p e rc ib ir p o r u n d o c e n te q u e p re sta se rv ic io s e n u n
e sta b le c im ie n to e d u c a c io n a l d e p e n d ie n te d e u n a C o rp o ra c i n
M u n ic ip a l p o r la B o n ific a c i n p o r R e tiro p re v ista e n e l a rtc u -
lo 2 tra n sito rio d e la L e y N 2 0 . 1 5 8 , se d e te rm in a e n c o n sid e -
ra c i n a la jo rn a d a d e tra b a jo c o n v e n id a c o n e l p ro fe sio n a l d e la
e d u c a c i n a l t rm in o d e su re la c i n la b o ra l.
2 ) E l d e re c h o a p e rc ib ir e l B o n o p o r R e tiro se tra n sm ite a lo s
h e re d e ro s e n c a so q u e e l d o c e n te , c o n p o ste rio rid a d a la
fo rm a liza c i n d e su re n u n c ia y h a b ie n d o c u m p lid o c o n la e d a d
le g a l p a ra ju b ila r, fa lle zc a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 6
3.613/ 079, 7.09.07.
L a in d e m n iza c i n p o r a o s d e se rv ic io p a c ta d a e n e l C o n v e n io
C o le c tiv o su sc rito p o r la E m p re sa E v e rc rip s S n a c k P ro d u c to s
d e C h ile S . A . y lo s tra b a ja d o re s d e la m ism a , q u e se p a g a a su
su c e si n le g a l e n c a so d e fa lle c im ie n to d e l tra b a ja d o r, n o
p u e d e c o n sid e ra rse c o m o u n a " p re sta c i n p e n d ie n te " a la
fe c h a d e d e c e so d e ste , e n lo s t rm in o s p re v isto s e n e l
a rtc u lo 6 0 d e l C d ig o d e l T ra b a jo y d e b e se r p a g a d o e n la
fo rm a e sta b le c id a e n e l c ita d o in stru m e n to c o le c tiv o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 9
3.621/ 080, 10.09.07.
L a s C o m isio n e s C a lific a d o ra s d e C o n c u rso s a q u e se re fie re n
lo s a rtc u lo s 3 1 y 3 1 b is d e la L e y N 1 9 . 0 7 0 , n o p u e d e n
in te g ra rse c o n u n re p re se n ta n te d e l C o le g io d e P ro fe so re s. . . . . . . . . . . . . . . . 9 1
INDICE DE MATERIAS V VV VV
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
3.687/ 081, 11.09.07.
S o u t h e rn S h i p m a n a g e m e n t (C h i le ) L i m i t a d a e st o b li g a d a a
o t o rg a r a lo s O f i c i a le s q u e p re st a n se rv i c i o s p a ra e lla , u n a
v e z te rm i n a d o e l p e r o d o d e e m b a rq u e , e n p ri m e r t rm i n o y
e n fo rm a n te g ra y c o n ti n u a , e l d e sc a n so c o m p e n sa to ri o q u e
le s c o rre sp o n d e p o r lo s d a s d o m i n g o y f e st i v o s q u e i n c i d i e -
ro n e n a q u l y c o n c lu i d o st e , lo s c o rre sp o n d i e n t e s a l f e ri a -
d o a n u a l e n la f o rm a se a la d a e n e l c u e rp o d e l p re se n t e
in fo rm e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3
3.688/ 082, 12.09.07.
R esu lta ju rd icam en te im p ro ced en te q u e, p ara to d o s lo s efecto s
d e la n e g o cia c i n c o le c tiv a , la ltim a o fe rta u o fe rta v ig e n te d e l
e m p le a d o r e st c o n fo rm a d a p o r d o s o m s p ro y e c to s d e c o n tra -
to c o le c tiv o o p o r p ro p o sic io n e s a lte rn a tiv a s o ex clu y en tes d e-
b ien d o en ten d erse co m p lem en tad o el D ictam en N 3 . 5 0 7 /1 8 7 ,
d e 5 . 0 6 . 1 9 9 5 , e n ta l se n tid o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 5
3.689/ 083, 12.09.07.
L a C o rp o ra c i n d e D e sa rro llo S o c ia l d e P ro v id e n c ia h a d a d o
c u m p lim ie n to a l p a g o d e la s re m u n e ra c io n e s d e l p e rso n a l d e l
re a d e sa lu d , e n lo s t rm in o s e x ig id o s p o r e l a rtc u lo 3 9 d e la
L e y N 1 9 . 3 7 8 y d e la ta b la d e re m u n e ra c io n e s e sta b le c id a p o r
la m ism a e n tid a d a d m in istra d o ra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 8
3.773/ 084, 14.09.07.
1 ) L o s tra b a ja d o re s a fe c to s a l r g im e n n o rm a l d e d e sc a n so se m a -
n a l e sta b le c id o e n e l A rt. 3 5 d e l C d ig o d e l T ra b a jo se e n c u e n -
tra n lib e ra d o s d e la o b lig a c i n d e p re sta r se rv ic io s e l d a
1 7 . 0 9 . 0 7 d e c la ra d o c o m o fe ria d o p o r e l a rtc u lo tra n sito rio d e
la L e y N 2 0 . 2 1 5 , p u b lic a d a e n e l D ia rio O fic ia l d e 1 4 . 0 9 . 2 0 0 7 .
P o r e l c o n tra rio , p a ra a q u e llo s q u e se e n c u e n tra n e x c e p tu a d o s
d e l d e sc a n so d o m in ic a l y d e d a s fe stiv o s c o n fo rm e a lo p re v is-
to e n e l A rt. 3 8 d e l c ita d o C d ig o d ic h o d a c o n stitu ir u n d a
n o rm a l d e tra b a jo , sin p e rju ic io d e l d e sc a n so c o m p e n sa to rio
q u e le s c o rre sp o n d e im p e tra r p o r ta l d a o d e la c o m p e n sa c i n
o d istrib u c i n e sp e c ia l q u e p u e d a n a c o rd a r la s p a rte s e n c o n -
fo rm id a d a l in c iso 5 d e d ic h o p re c e p to .
2 ) S e e n c u e n tra n a fe c to s a la n o rm a tiv a p re v ista e n e l A rt. 2 d e
la L e y N 1 9 . 9 7 3 , m o d ific a d a p o r la L e y N 2 0 . 2 1 5 q u e
e sta b le c e c o m o fe ria d o s o b lig a to rio s e irre n u n c ia b le s lo s d a s
1 d e m a y o , 1 8 d e se p tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro
d e c a d a a o , to d o s lo s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io , e x c e p tu a -
d o s a q u e llo s q u e se d e se m p e e n e n c lu b e s o re sta u ra n te s,
e sta b le c im ie n to s d e e n tre te n im ie n to ta le s c o m o c in e s, e sp e c -
t c u lo s e n v iv o , d isc o te c a s, p u b , c a b a re t, c a sin o s d e ju e g o y
o tro s lu g a re s d e ju e g o le g a lm e n te a u to riza d o s, c o m o ta m b i n
e n e x p e n d io d e c o m b u stib le s, fa rm a c ia s d e u rg e n c ia y d e
a q u e lla s q u e d e b a n c u m p lir tu rn o s fija d o s p o r la a u to rid a d
sa n ita ria .
INDICE DE MATERIAS V I V I V I V I V I
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
3 ) La d u raci n d el d escan so co rresp o n d ien te a lo s d as 1 d e m ay o , 1 8
d e sep tiem b re, 2 5 d e d iciem b re y 1 d e en ero d e cad a a o se rig e
p o r la d isp o sici n p rev ista en el artcu lo 3 6 d el C d ig o d el
T rab ajo , circu n stan cia sta q u e im p lic a q u e ste d e b e c o m e n za r
a m s ta rd a r a la s 2 1 h o ra s d e l d a a n te rio r a a q u e llo s y te rm in a r
a la s 0 6 h o ra s d e l d a sig u ie n te , sa lv o q u e lo s re sp e c tiv o s
d e p e n d ie n te s e st n a fe c to s a tu rn o s ro ta tiv o s d e tra b a jo c a so e n
e l c u a l sto s p o d ra n p re sta r se rv ic io s e n e l la p so q u e m e d ia
e n tre la s 2 1 y la s 2 4 h o ra s d e l d a a n te rio r a lo s a lu d id o s
d e sc a n so s o e n tre la s 0 : 0 0 y la s 0 6 : 0 0 h o ra s d e l d a sig u ie n te a
sto s, c u a n d o el resp ectiv o tu rn o in cid a en d ich o s p ero d o s.
4 ) T e n ie n d o p re se n te q u e la L e y N 1 9 . 9 7 3 , m o d ific a d a p o r la
L e y N 2 0 . 2 1 5 , h a e sta b le c id o q u e lo s d a s 1 d e m a y o , 1 8 d e
se p tie m b re , 2 5 d e d ic ie m b re y 1 d e e n e ro d e c a d a a o c o n sti-
tu y e n d a s d e fe ria d o o b lig a to rio s e irre n u n c ia b le s p a ra lo s
d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io , e x c lu id o s lo s se a la d o s e n e l p u n -
to 2 p re c e d e n te , p e ro n o h a p ro h ib id o la a p e rtu ra d e lo s
e sta b le c im ie n to s e n q u e a q u e llo s se d e se m p e a n , e n o p in i n
d e e sta D ire c c i n , n o e x iste im p e d im e n to le g a l a lg u n o p a ra q u e
su d u e o o p ro p ie ta rio d isp o n g a su a p e rtu ra e n ta le s d a s, e n la
m e d id a q u e la a te n c i n q u e e n e llo s se b rin d e se a e fe c tu a d a e n
fo rm a p e rso n a l o d ire c ta p o r ste .
5 ) L o s d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io q u e e n v irtu d d e la n o rm a tiv a
la b o ra l e sta b le c id a e n la L e y N 2 0 . 2 1 5 , y a c ita d a , tie n e n
d e re c h o a l d e sc a n so o b lig a to rio e irre n u n c ia b le d e l d a 1 8 d e
se p tie m b re d e c a d a a o y q u e e n v irtu d d e u n a c u e rd o e x p re so o
t c ito te n g a n g a ra n tiza d o e l d e sc a n so d e l d a 1 9 d e l m ism o m e s,
te n d r n d e re c h o a d e sc a n sa r a m b o s d a s to d a v e z q u e e sto s
b e n e fic io s re c o n o c e n d istin ta s fu e n te s d e o rig e n , e l p rim e ro d e
e llo s, d e c a r c te r le g a l y e l se g u n d o , d e o rd e n c o n v e n c io n a l,
fru to d e l a c u e rd o e x p re so o t c ito d e lo s c o n tra ta n te s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 1
CIRCULARES DE LA DIRECCION DEL TRABAJ O
1.- Circulares
75, 28.08.07.
R e m ite fo rm u la rio d e p sito p ro y e c to C o n tra to C o le c tiv o a c o r-
d e a l A rt. 3 3 4 b is e in stru y e so b re su a p lic a c i n . ............................. 1 0 8
76, 28.08.07.
A d ju n ta D ic ta m e n N 4 . 9 6 4 /3 3 1 , d e 2 7 . 1 1 . 0 0 . A rtc u lo s 1 9
d e la L e y N 1 9 . 2 9 6 y 2 3 7 d e l C d ig o d e l T ra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1
SUPERINTENDENCIA DE SEGURIDAD SOCIAL. S e le c c i n d e C irc u la re s
2.393 (extracto), 3.09.07.
I n fo rm a so b re " S iste m a d e in fo rm a c i n d e a p o y o a la g e sti n y
fisc a liza c i n d e lo s re g m e n e s d e p re sta c io n e s fa m ilia re s y
INDICE DE MATERIAS V I I V I I V I I V I I V I I
olet n Of icial Direccin del Trabajo
Octubre 225 / 2007
su b sid io fa m ilia r" e in v ita a la s in stitu c io n e s p b lic a s a jo rn a d a
d e c a p a c ita c i n so b re e l p a rtic u la r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 5
SUPERINTENDENCIA DE ADMINISTRADORAS DE FONDOS DE PENSIONES.
S e le c c i n d e D ic t m e n e s
FIS-11-S, 03.07.
I n fo rm a so b re c lc u lo d e c o tiza c io n e s a l S e g u ro d e C e sa n ta e n
situ a c io n e s q u e se in d ic a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 6
FIS-252, 03.07.
E l c a rg o d e N o ta rio e x p ira p o r la o b te n c i n d e ju b ila c i n o
p e n si n e n c u a lq u ie r r g im e n p re v isio n a l. T ra b a ja d o re s q u e
p re sta n se rv ic io s e n lo s o fic io s d e n o ta ra s se rig e n p o r e l
C d ig o d e l T ra b a jo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 7
FIS 250, 04.07.
P a ra p ro c e d e r a l g iro d e la h e re n c ia , e s re q u isito p re v io q u e e l
c n y u g e d e la h e re d e ra c a sa d a e n r g im e n d e so c ie d a d c o n y u -
g a l le o to rg u e a sta p o d e r n o ta ria l p a ra c o b ra r y p e rc ib ir la
h e re n c ia , d e a c u e rd o a lo p re c e p tu a d o e n e l a rtc u lo 1 7 4 9 d e l
C d ig o C iv il. N o o b sta n te , a n te la p ro lo n g a d a a u se n c ia d e l
m a rid o , p u e d e la c n y u g e so lic ita r a u to riza c i n d e l ju e z p a ra
c o b ra r y p e rc ib ir d ic h a h e re n c ia , se g n lo fa c u lta e l in c iso 2
d e l a rtc u lo 1 3 8 d e l C d ig o C iv il . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 8
FIS-374, 04.07.
I m p ro c e d e n c ia d e e fe c tu a r p a g o p a rc ia l d e lo s fo n d o s p re v isio -
n a le s a ttu lo d e h e re n c ia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 0
FIS-377, 04.07.
I n fo rm a d isp o sic i n p o r c a u sa d e m u e rte , d e l sa ld o e x iste n te
e n la C u e n ta I n d iv id u a l p o r C e sa n ta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 2
SERVICIO DE IMPUESTOS INTERNOS. S e le c c i n d e D ic t m e n e s
2.452, 17.08.07.
O b lig a c i n d e la s F u n d a c io n e s y C o rp o ra c io n e s d e D e re c h o
P riv a d o d e m a n te n e r la D o c u m e n ta c i n T rib u ta ria e n su P o d e r
d u ra n te c ie rto P e ro d o d e T ie m p o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 3
2.352, 2.08.07.
P ro ced en cia d e E x en ci n d e IV A estab lecid a en A rt. 1 3 N 4 d el
D . L. N 8 2 5 , d e 1 9 7 4 A lm u erzo s o c o lacio n es en treg ad as p o r
E sta b le c im ie n to E d u c a c io n a l a su s a lu m n o s e n fo rm a g ra tu ita . . . . . . . . . . 1 2 6
EMPRESAS CONDENADAS POR PRACTICAS ANTISINDICALES.
P rim e r S e m e stre 2 0 0 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 9
Miraflores 383
Telfono : 510 5000
Ventas : 510 5100
Fax Ventas : 510 5110
Santiago - Chile
I SSN 0716- 968X
Principales
Contenidos
VENTAS Y SUSCRIPCIONES
www.lexisnexis.cl
acliente@lexisnexis.cl
E
j
e
m
p
l
a
r

d
e

D
i
s
t
r
i
b
u
c
i

n

G
r
a
t
u
i
t
a
Ao XXI N 225
Octubre de 2007
ENTREVISTA
A lfre d o O v a lle , p re sid e n te d e la C P C : " L a s e m p re sa s n o v e n a
lo s sin d ic a to s c o m o e n e m ig o s" .
CARTILLA
O IR S . D erech o s d e N u estro s U su ario s y U su arias (Ley N 1 9 . 8 8 0 ).
NORMAS LEGALES Y REGLAMENTARIAS
L e y N 2 0 . 2 1 5 . M o d ific a n o rm a s re la tiv a s a lo s tra b a ja d o re s
d e p e n d ie n te s d e l c o m e rc io e n lo s p e ro d o s d e fie sta s p a tria s,
n a v id a d y o tra s fe stiv id a d e s.
L e y N 2 0 . 2 1 2 . M o d ific a la s L e y e s N 1 9 . 5 5 3 , N 1 9 . 8 8 2 , y
o tro s c u e rp o s le g a le s, c o n e l o b je to d e in c e n tiv a r e l d e se m p e o
d e fu n c io n a rio s p b lic o s.
D e c re to N 5 0 . A p ru e b a re g la m e n to p a ra la a p lic a c i n d e l a rtc u -
lo 1 3 d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
D e c re to N 3 1 . I n tro d u c e m o d ific a c i n e n e l re g la m e n to p a ra la
a p lic a c i n d e lo s a rtc u lo s 1 5 y 1 6 d e la L e y N 1 6 . 7 4 4 , so b re
e x e n c io n e s, re b a ja s y re c a rg o s d e la c o tiza c i n a d ic io n a l d ife -
re n c ia d a , c o n te n id o e n e l D e c re to S u p re m o N 6 7 , d e 1 9 9 9 .
A p ru e b a e l re g la m e n t o p a ra la a p li c a c i n d e la s L e y e s
N s. 1 8 . 0 2 0 y 1 8 . 6 1 1 , q u e re g u la n e l su b sid io fa m ilia r.
J URISPRUDENCIA J UDICIAL
O b je c i n d e le g a lid a d . T ra b a ja d o re s e x c lu id o s p o r a rtc u lo 3 0 5
N 1 C d ig o d e l T ra b a jo . R e c u rso re p o sic i n . F a c u lta d e s a rtc u -
lo 3 3 1 C d ig o d e l T ra b a jo .
DEL DIARIO OFICIAL
DICTAMENES DE LA DIRECCION DEL TRABAJ O
I n d ic e T e m tic o .
J u risp ru d e n c ia A d m in istra tiv a d e l m e s.
CIRCULARES DE LA DIRECCION DEL TRABAJ O
SUPERINTENDENCIA DE SEGURIDAD SOCIAL. S e le c c i n d e C irc u -
la re s.
SUPERINTENDENCIA DE ADMINISTRACION DE FONDOS DE PEN-
SIONES. S e le c c i n d e D ic t m e n e s.
SERVICIO DE IMPUESTOS INTERNOS. S e le c c i n d e D ic t m e n e s.
EMPRESAS CONDENADAS POR PRACTICAS ANTISINDICALES
BOLETI N OFI CI AL
DIRECCION DEL TRABAJO

DERECHOS RESERVADOS. PROHIBIDA LA REPRODUCCION TOTAL O PARCIAL.


ARTICULO 88, LEY N 17.336, SOBRE PROPIEDAD INTELECTUAL
AUTORIDADES SUPERIORES DE LA
DIRECCION DEL TRABAJO
DIRECCION NACIONAL
Patricia Silva Melndez Directora del Trabajo
Christian Alviz Riffo Subdirector del Trabajo
Rafael Pereira Lagos Jefe Divisin Jurdica
Christian Melis Valencia Jefe Divisin Inspeccin
Joaqun Cabrera Segura Jefe Divisin Relaciones Laborales
Leonardo Bravo Gmez Jefe Departamento Administracin y Gestin Financiera
Vernica Riquelme Giagnoni Jefa Divisin Estudios
Andrs Signorelli Gonzlez Jefe Divisin Recursos Humanos
Hctor Muoz Torres Jefe Departamento Informtica
Cristin Rojas Grzmacher Jefe Departamento de Gestin y Desarrollo
DIRECTORES REGIONALES DEL TRABAJO
Luis Astudillo Ardiles I Regin Tarapac (Iquique)
Viviana Ramrez Paez II Regin Antofagasta (Antofagasta)
Jos Ordenes Espinoza III Regin Atacama (Copiap)
Mara C. Gmez Bahamondes IV Regin Coquimbo (La Serena)
Pedro Melo Lagos V Regin Valparaso (Valparaso)
Luis Seplveda Maldonado VI Regin Lib. G. B. O'Higgins (Rancagua)
Joaqun Torres Gonzlez VII Regin Maule (Talca)
Mario Soto Vergara VIII Regin Bo-Bo (Concepcin)
Hctor Salinas Abarza IX Regin Araucana (Temuco)
Guillermo Oliveros Lpez X Regin de los Lagos (Puerto Montt)
Manuel Ren Haro Delgado XI Regin Aysn del G. C. Ibez del Campo (Coyhaique)
Ernesto Seplveda Tornero XII Regin Magallanes y Antrtica Chilena (Punta Arenas)
Vctor Hugo Ponce Salazar Regin Metropolitana de Santiago (Santiago)(S)
Mara E. Elgueta Acevedo XIV Regin de los Ros
Mara Poblete Prez XV Regin Arica-Parinacota
DIRECCION DEL
TRABAJO
Boletn Oficial Direccin del Trabajo - Agustinas 1253 Piso 10, Casilla 9881, Santiago
COMITE DE REDACCION
Jos Castro Castro
Abogado
Asesor Subsecretara del Trabajo
Rosamel Gutirrez Riquelme
Abogado
Divisin Jurdica
Marcela Torrejn Romn
Periodista
Jefe de la Oficina de
Comunicacin y Difusin
Ingrid Ohlsson Ortiz
Abogado
Centro de Mediacin y Conciliacin
D.R. Metropolitana
Felipe Sez Carlier
Abogado
Jefe de Gabinete Subsecretario
del Trabajo
Ins Viuela Surez
Abogado
Departamento Jurdico
Carlos Ramrez Guerra
Administrador Pblico
Editor del Boletn Oficial
Propietario
Direccin del Trabajo
Representante Legal
Patricia Silva Melndez
Abogada
Directora del Trabajo
Director Responsable
Christian Alviz Riffo
Abogado
Subdirector del Trabajo
NOTAS DEL EDITOR
Composicin : LexisNexis
Miraflores 383, Piso 10.
Fono: 510 5000.
Imprenta : C y C Impresores Ltda.
San Francisco 1434 - Santiago
E n la e n t re v i s t a d e l m e s A lf re d o O v a lle
R o d rg u e z, p re sid e n te d e la C P C , se re fie re , e n tre
o tro s, a su v isi n so b re e l m a rc o n o rm a tiv o la b o ra l
y a la s in ic ia tiv a s le g a le s q u e h o y se d isc u te n e n e l
p a rla m e n to ; a la fle x ib ilid a d , la su b c o n tra ta c i n , y a
la s re la c io n e s e m p re sa rio s tra b a ja d o re s y g o b ie rn o .
L a C a rtilla d e d ifu si n d e la n o rm a tiv a la b o ra l,
in fo rm a so b re la s O fic in a s d e I n fo rm a c i n , re c la -
m o s y S u g e re n c ia s (O I R S ), y lo s d e re c h o s d e n u e s-
tro s u su a rio s y u su a ria s, c o n fo rm e c o n lo e sta b le c i-
d o e n la L e y N 1 9 . 8 8 0 .
E n N o rm a s le g a le s y re g la m e n ta ria s, p u b lic a -
m o s, e n tre o tro s, la L e y N 2 0 . 2 1 5 , q u e m o d ific a
la s n o rm a s re la tiv a s a lo s tra b a ja d o re s d e p e n d ie n -
te s d e l c o m e rc io e n lo s p e ro d o s d e fie sta s p a tria s,
N a v id a d y o tra s fe stiv id a d e s d e l C d ig o d e l T ra b a -
jo , y e l D e c re to N 5 0 , q u e a p ru e b a e l R e g la m e n to
p a ra la a p lic a c i n d e l a rtc u lo 1 3 d e l C d ig o d e l
T ra b a jo , q u e e sta b le c e la s a c tiv id a d e s c o n sid e ra -
d a s c o m o p e lig ro sa s p a ra la sa lu d y e l d e sa rro llo d e
lo s m e n o re s d e d ie c io c h o a o s d e e d a d , q u e im p i-
d e n c e le b ra r c o n tra to s d e tra b a jo c o n sto s. A si-
m ism o , d isp o n e m e d id a s e sp e c ia le s d e p ro te c c i n
y p re v e n c i n p a ra lo s m e n o re s su je to s a u n a re la -
c i n la b o ra l.
D e la se c c i n d e d ic a d a a p re se n ta r la J u risp ru -
d e n c ia a d m in istra tiv a in stitu c io n a l d e sta c a m o s e l
D ic ta m e n N 3 . 7 7 3 /0 8 4 , q u e a c la ra d iv e rsa s c o n -
su lta s re la c io n a d a s c o n la s re c ie n te s m o d ific a c io -
n e s in tro d u c id a s a l C d ig o d e l T ra b a jo p o r la L e y
N 2 0 . 2 1 5 , m e n c io n a d a e n e l p rra fo a n te rio r.
P o r ltim o , e n la se c c i n d e J u risp ru d e n c ia
ju d ic ia l in c lu im o s u n c o m e n ta rio d e la a b o g a d o
M a rta D o n a ire d e la U n id a d d e C o o rd in a c i n y
D e fe n sa J u d ic ia l d e la D iv isi n J u rd ic a , so b re o b je -
c i n d e le g a lid a d re la tiv a a tra b a ja d o re s e x c lu id o s
p o r e l a rtc u lo 3 0 5 N 1 d e l C d ig o d e l T ra b a jo .
CONSEJO EDITORIAL
Christian Alviz Riffo
Abogado
Subdirector del Trabajo
Rafael Pereira Lagos
Abogado
Jefe de Divisin Jurdica
Christian Melis Valencia
Abogado
Jefe de Divisin Inspeccin
Joaqun Cabrera Segura
Abogado
Jefe de Divisin de Relaciones Laborales
Vernica Riquelme Giagnoni
Psicloga
Jefa de Divisin de Estudios
Carlos Ramrez Guerra
Administrador Pblico
Editor del Boletn Oficial
LOS CONCEPTOS EXPRESADOS EN LOS ARTICULOS, ESTUDIOS Y OTRAS COLABORACIONES
FIRMADAS SON DE LA EXCLUSIVA RESPONSABILIDAD DE SUS AUTORES, Y NO REPRESENTAN,
NECESARIAMENTE, LA OPINION DEL SERVICIO.

También podría gustarte