Juncker, man van

autoritair Europa
Juncker representeert een elite die tegen euroscepticische kiezers
in gaat, de integratie voortzet en doorpakt, aldus Otto Holman.
D
e Nederlandse pers
heeft de uitkomst van
de Europese top van
vorige week vrijdag op
summiere wijze sa-
mengevat. Voetbal
bleek dit weekend belangrijker. Maar
misschien is er een historische ge-
beurtenis aan ons voorbij gegaan zon-
der dat we het merkten. Degenen die
denken dat de benoeming van Sp i t -
ze n k a n d i d a t Juncker op zichzelf staat
en feitelijk als bedrijfsongeval (de
man die niemand wilde) moet wor-
den gezien, zouden zich wel eens le-
lijk kunnen vergissen.
Het is ruim dertig jaar geleden dat
de Europese Unie (EU) toen nog Ge-
meenschap geheten op sterven na
dood werd verklaard ten tijde van het
25-jarige jubileum. Een paar jaar later
verrees de EU als een feniks uit zijn
as, de zogenaamde heropleving van
het Europese integratieproces, van
interne markt tot euro. Ook tijdens de
voorbije eurocrisis waren de pessi-
mistische commentaren niet van de
lucht, het einde van in ieder geval de
euro zou nabij zijn. En ook nu zijn de
contouren van een hernieuwde ople-
ving te bespeuren. Toen viel de her-
opleving samen met de teloorgang
van het bipolaire Koude Oorlog sys-
teem, dit keer is het mede de
onherroepelijke herverde-
ling van politieke en eco-
nomische macht in een
multipolaire wereld
Otto Holmanis
verbonden aan de
afdeling politicolo-
gie van de Univer-
siteit van Amster-
dam.
die de EU tot handelen noopt.
Er zijn meerdere signalen van een
hernieuwde opleving, resulterend in
een grotere macht van de EU. Er werd
weinig of geen aandacht aan besteed
maar tijdens de Europese top van vrij-
dag werd ook het zogenaamde Euro-
pese semester politiek afgesloten. De-
ze jaarlijkse cyclus van cordinatie
van economisch en begrotingsbeleid
is in 2011 voor het eerst opgestart.
Sindsdien heeft de controle van de
Europese Commissie op nationale
structurele hervormingen en begro-
tingsdiscipline een hoge vlucht geno-
men. Het semester is onderdeel van
een reeks maatregelen, genomen of
in de pijplijn, die onder de noemer
van de versterking van economi-
sche governance steeds meer
en vrijwel ongemerkt de vorm
aan gaat nemen van economisch
government . Op Europees niveau wel
te verstaan.
In een recent interview met de Te-
legraaf stelde de president van de Eu-
ropese centrale bank, Mario Draghi,
dat nog veel meer zal moeten worden
gedaan om van een perfecte mone-
taire unie te kunnen spreken. Op
een breed spectrum van economi-
sche beleidsterreinen zal soevereini-
teit moeten worden gedeeld op een
ander niveau dan het nationa-
le, een eufemisme voor
grotere Europese
macht . Deze opvat-
ting keert ook te-
rug in de s t rate -
gische agenda
voor de komen-
de vijf jaar die
Herman van Rompuy aan de voor-
avond van de Europese top presen-
teerde. Van Rompuy heeft in dit vier
p a g i n as tellende document de mond
vol van de noden van de burgers en
stelt zelfs dat het groeiende anti-Euro-
pese sentiment moet resulteren in
een terughoudendheid aangaande
verdere overheveling
van bevoegdheden,
om vervolgens een
lijst met vijf prio-
riteiten te pre-
senteren die
slechts op een
manier kunnen
worden opge-
vat: doorpak-
ken! Naast het
genoemde eco-
nomische ter-
rein moet de EU een sterkere rol spe-
len op de terreinen van bescherming
van burgers, migratie, criminaliteits-
bestrijding, energie en buitenlands en
veiligheidsbeleid. Deze prioriteiten
werden op vrijdag besproken door de
regeringsleiders en het Franse staats-
hoofd maar zijn op sommige terrei-
nen (bijvoorbeeld energie en defen-
sie) al in uitgewerkte vorm door de
Commissie gepresenteerd. Het heeft
er alle schijn van dat men binnen de
Europese politieke elite onder in-
vloed van interne noodzaak en exter-
ne uitdagingen de beproefde politiek
van voldongen feiten weer uit de kast
heeft gehaald.
A
ls deze constatering juist is
dan sluit de benoeming van
Jean-Claude Juncker als
voorzitter van de Commis-
sie hier naadloos op aan. Vooropge-
steld, met een feest van de democra-
tie heeft deze mede door het Euro-
pees Parlement afgedwongen beslis-
sing natuurlijk niets te maken. Sterker
nog, Juncker zelf heeft zich in het ver-
leden meerdere malen uitgelaten in
ronduit elitaire zin. De laatste weken
is zijn uitspraak uit 1999, in een inter-
view met Der Spiegel, regelmatig geci-
teerd. Je neemt een besluit, het liefst
achter gesloten deuren, en wacht dan
de reactie af. Aangezien de meeste
burgers geen flauw benul hebben van
wat er gaande is, zal protest uitblij-
ven. En zo dendert de Europese trein
verder, stap voor stap, tot er geen
weg meer terug is. De politiek van
voldongen feiten volgens Juncker. Op
de website van EUobserver is een vi-
deo te zien waarin Juncker in een op-
treden voor de Europese Beweging
(in 2011) niet alleen bekent dat hij
veelvuldig liegt maar ook dat hij sterk
voorstander is van dark secret
ro o m s waar zonder inmenging van
buitenaf beleid kan worden bepaald.
Wie denkt dat dit de uitspraken zijn
van een met cognac ontbijtende roker
vergist zich deerlijk. Juncker is een re-
presentant - en gezien zijn ruime poli-
tieke ervaring niet de minste - van een
politieke elite die dwars tegen het
tijdsbeeld van euroscepticisme en
dus tegen de wil van een substantieel
deel van de Europese burgers verder
wil gaan met het proces van Europese
integratie. En daarbij autoritaire trek-
jes niet schuwt. In die zin lijkt hij de
juiste man op de juiste plaats te zijn.
I
L
L
U
S
T
R
A
T
I
E
R
A
I
N
E
R
H
A
C
H
F
E
L
D