ERLIEBEA

LURRAREN BARNEKO PROZESUAK.

Geosferaren barneko tenperaturaren eraginez, energia sortzen da, eta
energia honek lurrazala mugitzeko, altxatzeko edo zanpatzeko ahalmena
du.

Lurrikarak: lurraren barnealdetik datozen mugimendu azkarrak dira eta
lurrazalean astinaldiak eragiten dituzte.
Lurrikarak itsasoan gertatzen badira itsasikarak dira, ondorioz olatu
erraldoiak sor ditzakete: tsunamiak dira.
Sumendiak: Lurraren barneko tenperaturak, arrokak urtu egiten ditu, eta
magma bihurtzen dira. Magma arrakala batetik lurrazalera iristen bada
sumendia dugu.


lurrazala
mantua
nukleoa
GEOSFERA
Laba: materialak urtuta.
Beste material solido eta
gaseoso batzuk.

LURRAREN KANPOALDEKO PROZESUAK.
Kanpoaldeko indarrak lurrazala aldatzen dute, kanpoaldeko eragile
geologikoak dira. Aldaketak urak, haizeak eta izaki bizidunek eragiten
dituzte:
-Higadura (erosioa): ibaietako urak igarotzen den tokitik higitzen ditu
tokiak, itsasoko urak labarretako arrokak higatzen dituen bezalaxe.
Haizeak, animaliek eta landareek ere eragina izan dezakete lurzoruan.
-Garraioa: Ibaiek higiduraren ondorioz askatutako materialak leku batetik
bestera eramaten dituzte.
-Sedimentazioa: Haizeak edo urak garraiatutako materialak beste toki
batean jalkitzen dira (eremu baxuagoetara, oro har). Itsasoko urak harea
hondartzan pilatzen du.

















EUSKAL HERRIKO IBAIAK



EBRO

Kantauriar isurialdeko ibaiak: Bizkaiko itsasora itsasoratzen dira.
Laburrak, emari handikoak, erregimen erregularra prezipitazioei
esker.
Mediterranear isuraldekoak: Mediterraneo itsasora itsasoratzen
dira. Besteak baino luzeagoak, emari txikiagoak, batzuetan idortu
egiten dira.




Aturri
Errobi
Bidasoa Urumea
Oria
Deba Artibai Lea
Oka
Butroi
Ibaizabal
Kadagua
Nerbioi
Omezillo
Baia Zadorra
Ega
Arga
Aragoi
Urola

ERLIEBEAREN FORMAK:
BARNEALDEKOAK:
-Mendia: lurreko goragune handia.
-Mendilerroa: lerrokatutako mendien multzoa.
-Mendikatea: mendilerroen multzoa.
-Sakonunea: inguruan duen lurra baino maila baxuagoa dagoen eremua.
-Harana: mendiz inguratutako sakonunea ibai batek zeharkatzen duena.
-Ordokia: eremu laua edo gorabehera gutxikoa.
-Goi-ordokia: altuera handiko goragune laua.
-Muinoa: goragune txikia, tontor biribildua.
KOSTALDEKOAK:
-Hondartza: kostaldean harea eretzen den tokian.
-Lurmuturra: itsasoan barneratzen den lur irtengunea.
-Labarra:horma arrokatsua, malkartsua, olatuek jotzen dutena.
-Uhartea: urez inguratutako lur zatia.
-Penintsula: alde batetik izan ezik urez inguratutako lurraldea.
-Artxipielagoa: uharte multzoa.
-Golkoa: bi lurmuturren arteko itsaso, ozeano zatia.








Mendiak:
Sollube, Oiz, Anboto, Gorbeia, Toloo, Ernio, Aizkorri, Larrun, Ori, Auamendi, Hiru Errege
Mahaia.

Sakonuneak: Akitaniakoa, Ebrokoa.
Lautadak:Arabako lautada, Nafarroako erribera, Arabar-Errioxako lautada.
Mendikatea: Pirinioak.




Sollube
Anboto
Gorbeia
Toloo
Oiz
Hiru Errege Mahaia
Auamendi
Ori
Larrun
Aizkorri
Ernio
Ebroko
sakonunea
Akitaniako sakonunea
Arabako
lautada
Arabar-
Errioxar L.
Erribera
Pirinioak
KLIMA FAKTOREAK:
-Altitudea: gero eta altuago hotz gehiago.
-Latitudea: Ekuatoretik gertu- beroago, urrunago -hotzago.
-Itsasoaren eragina: kostaldeko eremuak epelago.
-Erliebea: eremu altuak euritsuagoak.
NEURGAILUAK:
Tenperatura: termometroa.
Abiadura: anemometroa.
Haizearen norabidea: haize orratza.
Presio atmosferikoa: barometroa.
Euri kantitatea: plubiometroa.

KLIMA ELEMENTUAK
-Tenperatura: aireak duen bero kantitatea. Gradu zentigradotan neurtzen
da ().
-Hezetasuna: aireak duen ur lurrun kantitatea.
-Haizea: mugitzen den airea.
-Prezipitazioak: atmosferatik lurrazalera erortzen den ura, elurra
-Presio atmosferikoa: atmosferako airearen pisua.







ZONA KLIMATIKOAK





*Klima ekuatoriala:-Ez dira urtaroen arabera aldatzen.
-Euri asko ia egunero.
ZONA BEROA
Ekuatoretik hurbil hezea:ia egu-
nero euria.
tenperatura altuak *Klima tropikala:-Bi urtaro bereizten dira
urte osoan lehorra: ia
euri gabe.
*Klima polarra:-tenperatura oso baxuak.
-Prezipitazio urriak.

ZONA HOTZA *Mendiko klima:-Neguak luzeak eta hotzak, udak
Tenperatura oso freskoak.
baxuak. Poloetan. -Prezipitazio ugariak (elurra)


*Klima mediterranearra:-udak beroak eta lehorrak.
-Neguan tenperatura leunak.
-Prezipitazioak ez ugariak.


ZONA EPELA *Klima ozeanikoa:-Prezipitazio ugariak.
Zona beroen eta -Tenperatura leunak.
hotzen artean dago. *Klima kontinentala:-Neguak oso hotzak.
-Udak beroak.
-Itsasotik urrun dauden lekuetan
tenperaturak muturrekoak eta pre-
zipitazioak urriagoak.












EUSKAL HERRIKO KLIMA




*Klima ozeanikoa:-Euskal Herriko iparraldea hartzen du.
-Tenperatura leunak.
-Prezipitazio erregularrak urte osoan.
*Trantsiziozko klima:-Tenperatura leunak urte osoan.
-Araba eta Nafarroa ia osoa hartzen du.
*klima mediterranearra:-Tenperaturak, muturrekoak:
Neguak oso hotzak eta udak oso beroak.
*Mendiko klima:-800mtik gorakoa da.
-Neguak oso hotzak eta elurte gogorrak.