Textos de Bellum Gallicum

Repaso de la morfologa nominal y verbal

1. Hi autem omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt
2. Ipse in Italiam magnis itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit et tres ex
hibernis educit
3. Hi sunt extra provinciam trans Rhodanum primi
4. !ostero die castra ex eo loco movent
5. Ipse interim in colle medio triplicem aciem instruxit legionum quattuor veteranarum in
summo iugo duas legiones collocavit
6. Huic "aesar legioni indulserat praecipue et propter virtutem confidebat maxime
7. !rinceps igitur decima legio per tribunos militum ei gratias egit
8. #riovistus ad postulata "aesaris pauca respondit, de suis virtutibus multa praedicavit
9. Biduo post #riovistus ad "aesarem legatos mittit
10. #riovistus his omnibus diebus exercitum castris continuit, equestri proelio cotidie
contendit
11. $olis occasu suas copias #riovistus multis vulneribus in castra reduxerat
12. In eo flumine pons erat Ibi praesidium ponit et in altera parte fluminis % Titurium
$abinum legatum cum sex cohortibus relinquit
13. !alus erat non magna inter nostrum atque hostium exercitum
14. &um locum vallo fossaque munivit
15. Itaque se suaque omnia "aesari dediderunt
Grados del ad'etivo
1. Horum omnium fortissimi sunt Belgae
2. #pud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus (rgetorix
3. "aesar quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem contendit et ad Genavam
pervenit
4. %uam plurimas civitates suo beneficio habere obstrictas volebat
5. )icit liberius atque audacius &adem secreto ab aliis quaerit
6. # Bibracte, oppido Haeduorum longe maximo et copiosissimo, iter ab Helvetiis avertit
7. (ppida muniunt, frumenta ex agris in oppida comportant, naves quam plurimas possunt in
*enetiam cogunt
8. +untios celerius accipiebant
9. +on minus ipsi libenter recusabunt populi Romani amicitiam quam adpetient
10. Hi processerant paulo longius
11. Hostes non longius aberant
12. ,agis virtute quam dolo contendebant
13. +ostri audacius resistere ac fortius pugnare coeperunt
14. Ipse fortissime restitit
15. (pportunissime res accidit
16. +aves erant gravissime adflictae
17. ,agis ratione et consilio quam virtute vicerant
18. $e citissime in currus recipiebant
*o- pasiva y verbos deponentes
1. Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur, pertinent ad inferiorem partem fluminis
Rheni, spectant in septentrionem et orientem solem
2. &a res est Helvetiis per indicium enuntiata
3. Ibi "eutrones et Graioceli et "aturiges itinere exercitum prohibere conantur
4. Helvetii iam per angustias et fines $equanorum suas copias traduxerant et in
Haeduorum fines pervenerant eorumque agros populabantur
5. Hac in re "aesar non solum publicas, sed etiam privatas iniurias ultus est
6. &a res per fugitivos . #emilii, decurionis equitum Gallorum, hostibus nuntiatur
7. Ita ancipiti proelio diu atque acriter pugnatum est
8. Ibi (rgetorigis filia atque unus e filiis captus est
9. Haec eodem tempore "aesari mandata referebantur et legati ab Haeduis veniebant
10. Hi abditi erant in tabernaculis et, aut suum fatum querebantur aut cum familiaribus
suis commune periculum miserabantur
11. #criter utrimque usque ad vesperum pugnatum est
12. #egre eo die sustentatum est
13. Interim proelio equestri inter duas acies contendebatur
14. Reliquos perterritos in fugam coiciunt ac ne in locis quidem superioribus consistere
patiuntur
Indefinidos
1. !rovinciae toti quam maximum potest militum numerum imperat &rat omnino in Gallia
ulteriore legio una
2. &rant omnino itinera duo/ unum per $equanos, angustum et difficile, inter montem
Iuram et flumen Rhodanum0 alterum per provinciam nostram, multo facilius atque expeditius
3. #riovistus rex Germanorum in eorum finibus consederat tertiamque partem agri
$equani, qui erat optimus totius Galliae, occupaverat
4. !lanities erat magna et in ea tumulus terrenus satis grandis Hic locus aequum fere
spatium a castris utriusque, #riovisti et "aesaris, aberat
5. )uae fuerunt #riovisti uxores/ utraque in ea fuga periit0 duae filiae/ harum altera
occisa, altera capta est
6. "onsuetudine sua "aesar sex legiones expeditas ducebat0 post eas totius exercitus
impedimenta conlocarat
7. #lteram partem eius vici Gallis concessit, alteram vacuam cohortibus attribuit
8. Ita utraque res oppidorum oppugnationem impediebat
9. &rant omnino itinera duo/ unum per $equanos, angustum et difficile, inter montem Iuram
et flumen Rhodanum, alterum per provinciam nostram, multo facilius atque expeditius
10. #lteri se in montem receperunt, alteri ad impedimenta et carros suos se contulerunt
11. Galliae totius factiones erant duae/ harum alterius principatum tenebant Haedui, alterius
#rverni
12. Hic in duas partes flumen dividitur/ alteram partem eius vici Gallis concessit, alteram
vacuam cohortibus attribuit
13. #lii aliis subsidium ferebant, et audacius resistere ac fortius pugnare coeperunt
14. !opulus Romanus victis non ad alterius praescriptum, sed ad suum arbitrium imperabat
15. % Titurium $abinum legatum cum legionibus tribus in *enellos .exoviosque mittit
16. )e tertia vigilia T .abienum legatum pro praetore cum duabus legionibus et iis
ducibus, qui iter cognoverant, summum iugum montis ascendere iubet
1sos del relativo
1. %ua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt
2. 1ndique loci natura Helvetii continentur/ una ex parte flumine Rheno latissimo atque
altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit, altera ex parte monte Iura altissimo, qui
est inter $equanos et Helvetios, tertia lacu .emanno et flumine Rhodano, qui provinciam
nostram ab Helvetiis dividit
3. 2lumen est #rar, quod per fines Haeduorum et $equanorum in Rhodanum influit,
incredibili lenitate
4. "uius legationis )ivico princeps fuit, qui dux Helvetiorum fuerat
5. &rant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire poterant
6. Ipse de quarta vigilia eodem itinere, quo hostes ierant, ad eos contendit
7. "aesar equitatum, qui sustineret hostium impetum, misit
8. Tum demum #riovistus partem suarum copiarum, quae castra minora oppugnaret,
misit
9. &o omnem equitatum #riovistus misit, quae copiae nostros terrerent
10. %uae omnia ab his diligenter facta sunt
11. #b eo loco in fines #mbianorum pervenit0 %ui se suaque omnia sine mora dediderunt
12. &xploratores centurionesque praemittit qui locum castris idoneum deligant
13. %uarum rerum magnam partem temporis brevitas et incursus hostium impediebat
14. .abienum legatum in Treveros, qui proximi flumini Rheno sunt, cum equitatu mittit
15. %uo proelio bellum *enetorum totiusque orae maritimae confectum est
16. )um haec in *enetis geruntur, % Titurius $abinus cum iis copiis quas a "aesare acceperat
in fines *enellorum pervenit
17. His praeerat *iridovix ac summam imperii tenebat earum omnium civitatum quae
defecerant, ex quibus exercitum magnasque copias coegerat
18. %uorum adventu magna cum auctoritate et magna cum hominum multitudine bellum
gerere conantur
19. )uces vero ii deliguntur qui una cum % $ertorio omnes annos fuerant summamque
scientiam rei militaris habebant
20. #d alteram partem succedunt 1bii, quorum fuit civitas ampla atque florens
21. %ui cum propter siccitates paludum, quo se reciperent, non habebant
22. Helvetios, Tuligos, .atobrigos in fines suos unde erant profecti reverti iussit
23. )e tertia vigilia cum legionibus tribus e castris ad eam partem pervenit quae nondum
flumen transierat
24. In eam partem ibunt atque ibi aderunt Helvetii ubi "aesar constituerat
$intaxis casual/ nominativo
1. Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam #quitani,
tertiam qui ipsorum lingua "eltae, nostra Galli appellantur
2. 1bi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt nobilissimos
civitatis
3. Is pagus appellabatur Tigurinus
4. ! "onsidius qui rei militaris peritissimus habebatur et in exercitu . $ullae et postea in
, "rassi fuerat, cum exploratoribus praemittitur
5. "rebri ad eum rumores adferebantur litterisque item .abieni certior fiebat
6. $ic uno tempore et de navali pugna $abinus et de $abini victoria "aesar est certior
factus, civitatesque omnes se statim Titurio dediderunt
7. Inscios inopinantesque ,enapios oppresserunt, qui de Germanorum discessu per
exploratores certiores facti sunt et sine metu trans Rhenum in suos vicos remigraverant
8. %ui de Germanorum discessu per exploratores certiores facti sunt, et sine metu trans
Rhenum in suos vicos remigraverunt
#cusativo
1. #ngustos fines habebant, qui in longitudinem milia passuum ""3., in latitudinem
".333 patebant
2. Ita dies circiter quindecim iter fecerunt
3. &o die hostes sequitur et milia passuum tria ab eorum castris castra ponit
4. !aucos dies ad *esontionem rei frumentariae commeatusque causa moratur
5. &x eo die dies continuos quinque "aesar pro castris suas copias produxit et aciem
instructam habuit
6. &odem tempore Haedui "aesarem certiorem faciunt
7. "irciter passus sescentos ab his, castris idoneum locum delegit
8. Hic locus ab hoste circiter passus sescentos aberat
9. 2lumen #xonam, quod est in extremis Remorum finibus, exercitum traducere maturavit
10. "aesar certior factus ab Titurio omnem equitatum et +umidas, funditores sagittariosque
pontem traducit atque ad eos contendit
11. Ibi vadis repertis partem suarum copiarum traducere conati sunt
12. Hostes sub monte consederant milia passuum ab ipsius castris octo
13. &o die hostes sequitur et milia passuum tria ab eorum castris castra ponit
14. #b his castris oppidum Remorum nomine Bibrax aberat milia passuum *III
15. ,oribus suis (rgetorigem ex vinculis causam dicere coegerunt
Genitivo
1. Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a
lacu .emanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Iuram, qui fines $equanorum ab
Helvetiis dividit, milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim
fossamque perducit
2. Idem facit "aesar equitatumque omnem, ad numerum quattuor milium praemittit
3. &x eo proelio circiter milia hominum "333 superfuerunt
4. &quitum milia erant sex, totidem numero pedites velocissimi ac fortissimi
5. 2luminis erat altitudo pedum circiter trium
6. ! $extius Baculus, primi pili centurio, et item " *olusenus, tribunus militum, vir et consilii
magni et virtutis, ad Galbam accurrunt
7. +am omnis iuventus omnesque etiam gravioris aetatis homines in quibus aliquid consilii
aut dignitatis fuit eo convenerant
8. (mnes +ervii duce Boduognato, qui summam imperii tenebat, ad eum locum
contenderunt0 quorum pars ab aperto latere legiones circumveniebat pars summum
castrorum locum petebat
9. #b his castris oppidum Remorum nomine Bibrax aberat milia passuum *III
)ativo
1. +am equitatui, quem auxilio "aesari Haedui miserant, )umnorix praeerat
2. #micitia populi Romani sibi ornamento et praesidio, non detrimento erat
3. !ostridie eius diei "aesar praesidio utrisque castris duas cohortes reliquit
4. &o de media nocte "aesar +umidas et "retas sagittarios et funditores Baleares subsidio
oppidanis mittit
5. Inde duae legiones quae proxime conscriptae erant totum agmen claudebant praesidioque
impedimentis erant
6. His difficultatibus duae res erant subsidio, scientia atque usus militum
7. 1na erat magno usui res praeparata a nostris, falces praeacutae insertae adfixaeque
longuriis
8. %uae res magno usui nostris fuit
9. +amque omnia, quae ad bellum usui erant, in eo oppido parabantur
#blativo
1. Id flumen Helvetii ratibus ac lintribus iunctis transibant
2. )umnorix erat vir summa audacia, magna apud plebem propter liberalitatem gratia,
cupidus quoque rerum novarum
3. Ipse ab hostium castris non longius mille et quingentis passibus aberat
4. .egionem "aesar, quam equis devexerat, passibus ducentis ab eo tumulo constituit0
item equites #riovisti pari intervallo constiterunt
5. )omi nihil erat quo famem tolerarent
6. "ommodissimum visum est " *alerium !rocillum, summa virtute et humanitate
adulescentem, ad eum mittere et una , ,etium, qui hospitio #riovisti utebatur
7. &odem die castra promovit et milibus passuum sex a "aesaris castris sub monte
consedit !ostridie eius diei praeter castra "aesaris suas copias traduxit et milibus passuum
duobus ultra eum castra fecit
8. Reliqui, qui domi manserunt, se atque illos alunt hi rursus invicem anno post in armis
sunt, illi domi remanent
9. (mnes maiores natu ex oppido egressi manus ad "aesarem tendere
!articipio
1. Is , ,essala , !isone consulibus regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis
fecit
2. &o opere perfecto praesidia disponit, castella communit
3. &os impeditos et inopinantes adgressus magnam partem eorum concidit
4. Helvetii repentino eius adventu commoti, legatos ad eum mittunt
5. %ui cupidius novissimum agmen insecuti alieno loco proelium committunt
6. Helvetii cum omnibus suis carris secuti impedimenta in unum locum contulerunt
7. ,ilites e loco superiore pilis missis facile hostium phalangem perfregerunt
8. Helvetii omnium rerum inopia adducti legatos de deditione ad eum miserunt
9. In castris Helvetiorum tabulae repertae sunt litteris Graecis confectae
10. &a re impetrata sese omnes flentes "aesari ad pedes proiecerunt
11. His rebus cognitis "aesar Gallorum animos verbis confirmavit
12. Itaque re frumentaria, quam celerrime potuit, comparata magnis itineribus ad
#riovistum contendit
13. "ognito "aesaris adventu #riovistus legatos ad eum mittit
14. Relictis pilis comminus gladiis pugnatum est
15. In his fuit #riovistus qui naviculam deligatam ad ripam nactus ea profugit0 reliquos
omnes equitatu consecuti nostri interfecerunt
16. His nuntiis litterisque commotus "aesar duas legiones in citeriore Gallia novas
conscripsit et inita aestate in ulteriorem Galliam % !edium legatum misit
17. Re frumentaria provisa castra movet diebusque circiter 3* ad fines Belgarum pervenit
18. Itaque paulisper apud oppidum morati agrosque Remorum depopulati, omnibus vicis
aedificiisque quo adire potuerant incensis, ad castra "aesaris omnibus copiis contenderunt
et milibus passuum duobus castra posuerunt
19. Hostes impeditos nostri in flumine adgressi magnum eorum numerum occiderunt
20. Hi novissimos adorti et multa milia passuum prosecuti magnam multitudinem eorum
fugientium conciderunt
21. "eleriter vineis ad oppidum actis, aggere iacto turribusque constitutis, magnitudine
operum, quae neque viderant ante Galli neque audierant, et celeritate Romanorum permoti
legatos ad "aesarem de deditione mittunt
22. "aesar equitatu praemisso subsequebatur omnibus copiis
23. &quites nostri cum funditoribus sagittariisque flumen transgressi cum hostium equitatu
proelium commiserunt
24. (ccisis ad hominum milibus IIII, reliqui in oppidum reiecti sunt
Infinitivo4sustantivo
25. Ipse triduo intermisso cum omnibus copiis eos sequi coepit
26. Hoc proelio trans Rhenum nuntiato $uebi, qui ad ripas Rheni venerant, domum reverti
coeperunt
27. Ibi perpauci aut viribus confisi tranare contenderunt aut lintribus inventis sibi salutem
reppererunt
28. Hac oratione ab )iviciaco habita omnes qui aderant magno fletu auxilium a "aesare
petere coeperunt
29. Tum vero clamore ab ea parte audito nostri redintegratis viribus, acrius impugnare
coeperunt
30. Id ex itinere oppugnare conatus, propter latitudinem fossae murique altitudinem paucis
defendentibus expugnare non potuit
31. "onstituerunt iumentorum et carrorum quam maximum numerum coemere, sementes
quam maximas facere
32. $ed navibus transire satis tutum arbitrabatur
Infinitivo 5 verbo
1. !ontem qui erat ad Genavam iubet rescindi
2. Recenti proelio perterritos esse Haeduos existimabat
3. !er exploratores "aesar certior factus est tres iam partes copiarum Helvetios id flumen
traduxisse
4. !ro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque fortitudinis angustos se fines
habere arbitrabantur
5. Itaque )iviciacum ad se vocari iubet cotidianis interpretibus remotis
6. !raeterita se )iviciaco fratri condonare dicit
7. &odem die ab exploratoribus certior factus est hostes sub monte consedisse milia
passuum ab ipsius castris octo
8. "onsidius equo admisso ad eum accurrit, dicitque montem ab hostibus teneri
9. )enique per exploratores "aesar cognovit et montem ab suis teneri et Helvetios castra
movisse
10. $eptimo die ab exploratoribus certior factus est #riovisti copias a nostris milia passuum
quattuor et viginti abesse
11. )um haec in conloquio geruntur, "aesari nuntiatum est equites #riovisti propius
tumulum accedere et ad nostros adequitare, lapides telaque in nostros conicere
12. "aesar Remos cohortatus omnem senatum ad se convenire principumque liberos
obsides ad se adduci iussit
13. "astra in altitudinem pedum 3II vallo fossaque duodeviginti pedum muniri iubet
14. Inveniebat ex captivis flumen a castris suis non amplius milibus passuum 3 abesse
15. $ub vesperum "aesar portas claudi militesque ex oppido exire iussit
16. #llobrogibus sese vel persuasuros existimabant vel vi coacturos
17. &odem tempore a ! "rasso, quem cum legione una miserat ad *enetos, certior factus est
omnes eas civitates in potestatem populi Romani esse redactas
18. Hi consuetudine populi Romani loca capi, castra muniri, commeatibus nostros intercludi
instituunt
19. Hac re ad consilium delata, ubi omnes idem sentire intellexit, posterum diem pugnae
constituit
20. # se Haeduos amicos appellatos esse dixit
21. Hi omnes nuntiaverunt manus cogi, exercitum in unum locum conduci
(tras oraciones sustantivas
22. Itaque rem suscipit et a $equanis impetrat ut per fines suos Helvetios ire patiantur
23. &quitatum omnem praemittit, qui videant quas in partes hostes iter faciant
24. )iviciacus multis cum lacrimis "aesarem complexus obsecrare coepit ne quid gravius in
fratrem statueret
25. ,onet ut in reliquum tempus omnes suspiciones vitet
26. &o concilio dimisso idem principes civitatum ad "aesarem reverterunt petieruntque uti
sibi secreto in occulto de sua omniumque salute cum eo agere liceret
27. %uamobrem placuit ei ut ad #riovistum legatos mitteret, qui ab eo postularent, uti
aliquem locum medium utriusque conloquio deligeret
28. #riovistus postulavit ne quem peditem ad conloquium "aesar adduceret
29. #riovistus ex equis ut conloquerentur postulavit
30. His mandavit ut 6ea7 quae diceret #riovistus cognoscerent et ad se referrent
31. #b iis quaerebat quae civitates quantaeque in armis essent et quid in bello possent
32. Is civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent
33. !ost eius mortem nihilominus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut e
finibus suis exeant
34. #ccedebat ut tempestatem ferrent facilius et in vadis consisterent tutius et nihil saxa et
cotes timerent
35. 1bii autem, qui uni ex Transrhenanis ad "aesarem legatos miserant, amicitiam
fecerant, obsides dederant, magnopere orabant ut sibi auxilium ferret, quod graviter ab
$uebis premerentur
36. "aesar tribunos militum monuit ut paulatim sese legiones coniungerent
37. #cerrime quaesivit cur de sua virtute aut de ipsius diligentia desperarent
38. !roxima nocte de quarta vigilia castra movit, ut quam primum intellegere posset,
utrum apud eos pudor atque officium an timor plus valeret
39. +esciebat copiasne adversus hostem ducere an castra defendere an fuga salutem
petere praestaret
(raciones adverbiales/ "1,
1. "um civitas ob eam rem incitata armis ius suum exsequi conaretur (rgetorix mortuus
est
2. Haedui cum se suaque ab iis defendere non possent, legatos ad "aesarem mittunt
3. )iutius cum sustinere nostrorum impetus non possent, alteri se in montem receperunt,
alteri ad impedimenta et carros suos se contulerunt
4. Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum
Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum
gerunt
5. +am hoc toto proelio, cum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit, aversum
hostem videre nemo potuit
6. )iu cum esset pugnatum, impedimentis castrisque nostri potiti sunt
7. +ullam partem noctis itinere intermisso in fines .ingonum die quarto pervenerunt, cum
et propter vulnera militum et propter sepulturam occisorum nostri triduum morati eos sequi
non potuissent
8. "um funes qui antemnas ad malos destinabant comprehensi adductique erant, navigio
remis incitato praerumpebantur
9. "um hostium acies a sinistro cornu pulsa atque in fugam coniecta esset, a dextro cornu
vehementer nostram aciem premebant
1T 5 +&
10. "aesar ad .ingonas litteras nuntiosque misit, ne eos frumento neve alia re iuvarent
11. Horum adventu tanta rerum commutatio est facta ut nostri scutis innixi proelium
redintegrarent
12. ! "rassum cum cohortibus legionariis 3II et magno numero equitatus in #quitaniam
proficisci iubet, ne ex his nationibus auxilia in Galliam mittantur ac tantae nationes
coniungantur
13. Illi ante inito consilio, ut intellectum est, partim cum iis armis, quae retinuerant et
celaverant, partim scutis ex cortice factis aut viminibus intextis, omnibus copiis repente ex
oppido eruptionem fecerunt
14. "eleriter, ut ante "aesar imperaverat, ignibus significatione facta, ex proximis castellis eo
concursum est
15. !ugnatum ab hostibus ita acriter est ut a viris fortibus in extrema spe salutis iniquo loco
pugnari debuit
16. 2rumentum omne comburunt, ut paratiores ad omnia pericula essent
17. Horum auctoritate finitimi adducti, ut sunt Gallorum subita et repentina consilia, eadem de
causa legatos romanos retinent
18. )eiectis, ut diximus, antemnis, milites summa vi transcendere in hostium naves
contendebant
19. Tanta subito malacia ac tranquillitas extitit ut se ex loco movere non possent
20. Tantam opinionem timoris praebuit ut iam ad vallum castrorum hostes accedere auderent
21. %ua re concessa laeti, ut explorata victoria, sarmentis virgultisque collectis, quibus fossas
Romanorum compleant, ad castra pergunt
22. +am ut ad bella Gallorum alacer ac promptus est animus, sic mollis ad calamitates mens
eorum est
23. Illi, ut erat imperatum, eductis iis cohortibus quae praesidio castris relictae erant, celeriter
ad eas quas diximus munitiones pervenerunt
24. "aesar cum ab hoste non amplius passuum 3II milibus abesset, ut erat constitutum, ad
eum legati revertuntur
25. "onstituerunt sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret
26. Tanta tempestas subito coorta est ut nulla navium cursum tenere posset
27. 2lumen est #rar, quod per fines Haeduorum et $equanorum in Rhodanum influit, incredibili
lenitate, ita ut oculis in utram partem fluat iudicari non possit
28. Instructus exercitu est magis ut loci natura delectusque collis quam ut rei militaris ratio
atque ordo postulabat
(tras oraciones adverbiales
29. #tque his paucis diebus #ulerci &burovices .exoviique, senatu suo interfecto quod auctores
belli esse nolebant, portas clauserunt seque cum *iridovice coniunxerunt
30. 1bi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia numero ad
duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt
31. %uo proelio sublati Helvetii, quod quingentis equitibus tantam multitudinem equitum
propulerant, audacius subsistere coeperunt
32. Helvetii quod perterritos Romanos discedere a se existimarent, eo magis quod pridie
superioribus locis occupatis proelium non commisissent, commutato consilio atque itinere
converso nostros a novissimo agmine insequi ac lacessere coeperunt
33. 1bi eo ventum est, "aesar senatus in eum beneficia commemoravit, quod rex
appellatus esset a senatu
34. Ita proelium restitutum est, atque omnes hostes terga verterunt neque prius fugere
destiterunt, quam ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circiter quinque pervenerunt
35. Respondit se prius in Galliam venisse quam populum Romanum
36. Is, quod in his locis inopia frumenti erat, praefectos tribunosque militum complures in
finitimas civitates frumenti causa dimisit
37. %uod postquam barbari fieri animadverterunt, expugnatis compluribus navibus, fuga
salutem petere contenderunt
38. (mni tempore totius Galliae principatum Headui tenuerant, prius etiam quam nostram
amicitiam adpeterant
39. $i pacem populus Romanus cum Helvetiis faceret, in eam partem Helvetii irent atque
ibi essent ubi "aesar constituisset
40. $i alicuius iniuriae sibi conscius fuisset, non fuisset difficile cavere
41. $i Helvetios superaverint, Romani una cum reliqua Gallia Haeduis libertatem eripuerint
42. $i in eo manerent quod convenisset, stipendium quotannis penderent
Gerundio y gerundivo
1. His rebus adducti et auctoritate (rgetorigis permoti constituerunt ea quae ad
proficiscendum pertinerent comparare
2. #d eas res conficiendas (rgetorix deligitur
3. 2rumentum omne comburunt, ut domum reditionis spe sublata paratiores ad omnia
pericula subeunda essent
4. Hac oratione habita mirum in modum conversae sunt omnium mentes summaque
alacritas et cupiditas belli gerendi iniecta est
5. "aesar loquendi finem fecit seque ad suos recepit suisque imperavit ne telum in hostes
reicerent
6. ,ulto maior alacritas studiumque pugnandi maius exercitui iniectum est
7. Ita nostri acriter in hostes signo dato impetum fecerunt, itaque hostes repente
celeriterque procurrerunt, ut spatium pila in hostes coniciendi non daretur
8. Hibernis .abienum praeposuit, ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos
profectus est
9. %uorum adventu et Remis cum spe defensionis studium propugnandi accessit et hostibus
eadem de causa spes potiundi oppidi discessit
10. .egatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum 6esse7
11. "aesar, necessariis rebus imperatis, ad cohortandos milites decucurrit
12. Temporis tanta fuit exiguitas hostiumque tam paratus ad dimicandum animus ut non modo
ad insignia accommodanda sed etiam ad galeas induendas scutisque tegimenta detrahenda
tempus defuerit
13. $ubito omnibus portis eruptione facta neque cognoscendi quid fieret neque sui colligendi
hostibus facultatem relinquunt
14. Ita commutata fortuna eos qui in spem potiundorum castrorum venerant undique
circumventos intercipiunt
15. &rant hae difficultates belli gerendi quas supra ostendimus, sed tamen multa "aesarem ad
id bellum incitabant/ iniuria retentorum equitum Romanorum, tot civitatum coniuratio
16. ,agnaque praeterea multitudo undique ex Gallia latronum convenerat, quos spes
praedandi studiumque bellandi ab agri cultura et cotidiano labore revocabat
*o- perifr8stica

1. "aesari omnia uno tempore erant agenda/ vexillum proponendum erat, signum tuba
dandum erat0 ab opere revocandi erant milites
2. Ii qui paulo longius aggeris petendi causa processerant, arcessendi erant
3. #cies instruenda erat0 milites cohortandi0 signum dandum
4. %uarum rerum omnium nostris navibus casus erat extimescendus
5. Itaque ille, proxima nocte de quarta vigilia castra moturus erat
6. (ppida sua omnia numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia
incendunt, frumentum omne, praeter quod secum portaturi erant, comburunt
7. Illi neque legatos missuri neque ullam condicionem pacis accepturi erant
$upino
1. Bello Helvetiorum confecto totius fere Galliae legati principes civitatum ad "aesarem
gratulatum convenerunt
2. Hoc perfacile factu esse illis probat quod ipse civitatis imperium obtenturus erat
3. .egatos ad "aesarem mittunt rogatum auxilium
4. )ixit ob eam rem se ex civitate profugisse et Romam ad senatum venisse auxilium
postulatum
5. (ptimum factu erat rebellione facta frumento commeatuque hostes prohibere
&stilo indirecto
1. "ivitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent/ perfacile esse, cum
virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri
2. Is ita cum "aesare egit/ si pacem populus Romanus cum Helvetiis faceret, in eam
partem ituros atque ibi futuros Helvetios ubi eos "aesar constituisset atque esse voluisset
3. )ivico respondit/ ita Helvetios a maioribus suis institutos esse uti obsides accipere, non
dare consuerint0 eius rei populum Romanum esse testem
4. Tum demum .iscus oratione "aesaris adductus, quod antea tacuerat, proponit/ esse
nonnullos quorum auctoritas apud plebem plurimum valeat, qui privatim plus possint quam
ipsi magistratus
5. )iviciacus multis cum lacrimis "aesarem complexus obsecrare coepit ne quid gravius in
fratrem statueret/ scire se illa esse vera, sese tamen et amore fraterno et existimatione vulgi
commoveri
6. "onsidius equo admisso ad eum accurrit, dicit montem quem a .abieno occupari
voluerit, ab hostibus teneri/ id se a Gallicis armis atque insignibus cognovisse
7. )iviciacus Haeduus respondit/ hoc esse miseriorem et graviorem fortunam
$equanorum, quod soli ne in occulto quidem queri neque auxilium implorare auderent
absentisque #riovisti crudelitatem velut si coram adesset horrerent, propterea quod reliquis
tamen fugae facultas daretur, $equanis vero, qui intra fines suos #riovistum recepissent
omnes cruciatus essent perferendi
8. #d haec "aesar respondit/ se magis consuetudine sua quam merito eorum civitatem
conservaturum, si prius quam murum aries attigisset se dedidissent0 sed deditionis nullam
esse condicionem nisi armis traditis
9. %uamobrem placuit ei ut ad #riovistum legatos mitteret, qui ab eo postularent, uti
aliquem locum medium utriusque conloquio deligeret/ velle sese de re publica et summis
utriusque rebus cum eo agere
B&..1, H&.*&TI"1, 9"omentarius !rimus:
Gentes
#edui4orum
#llobroges4um
#mbarri4orum
#quitani4orum
#rverni4orum
Belgae4arum
"aturiges4um
"eltae4arum
"eutrones4um
&burones4um
Graioceli4orum
Helvetii4orum
Helvii4orum
.ingones4um
,orini4orum
,enapii4orum
$antoni4orum
$egusiavi4orum
$equani4orum
Treveri4orum
*eneti4orum
*ocontii4orum
2lumina
#rar4aris
Garumna4ae
,atrona4ae
,osa4ae
Rhenus4i
Rhodanus4i
$equana4ae
(ppida
Bibracte 9indecl:
+arbo4onis
(celum4i
Genava4ae
Tolosa4ae
"aput II 9secundum:: Los Helvecios, animados por su compatriota Orgetrige, deciden salir de
su territorio para apoderarse de toda la Galia
#pud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus (rgetorix Is , ,essala et , !isone
consulibus
;
regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent 67 Id hoc
<
facilius iis persuasit, quod undique loci
natura Helvetii continentur/ una ex parte
=
flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum
Helvetium a Germanis dividit, altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter $equanos et
;
>; a"
<
#blativo neutro ? @por estoA, correlativo del quod causal
=
1na altera tertia ex parte/ estructura trimembre con an8strofe
Helvetios, tertia 6ex parte7 lacu .emanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab
Helvetiis dividit
"aput III 9tertium:/ Los Helvecios empiezan a preparar la marcha. Orgetorix intenta alianzas
con Secuanos y Heduos para apoderarse de toda la Galia
His rebus adducti et auctoritate (rgetorigis permoti constituerunt
B
ea quae ad proficiscendum
pertinerent comparare, iumentorum et carrorum quam maximum numerum coemere,
sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti suppeteret, cum proximis
civitatibus pacem et amicitiam confirmare #d eas res conficiendas biennium sibi satis esse
duxerunt
C
, in tertium annum profectionem lege confirmant #d eas res conficiendas (rgetorix
deligitur !ersuadet "astico $equano, cuius pater regnum in $equanis multos annos
obtinuerat et ab senatu populi Romani amicus
>
appellatus erat, ut regnum in civitate sua
occuparet, quod pater ante habuerat0 itemque )umnorigi Haeduo, fratri )iviciaci, qui eo
tempore principatum in civitate obtinebat ac maxime plebi acceptus erat, ut idem conaretur
persuadet eique filiam suam in matrimonium dat 67 Hac oratione adducti inter se fidem et
ius iurandum dant et 67 totius Galliae sese potiri posse sperant
"aput I* 9quartum:/ Los Helvecios se enteran de los planes de Orgetrix, y lo juzgan, pero
parece ser ue !ste se suicida
&a res est Helvetiis per indicium enuntiata ,oribus suis (rgetorigem ex vinculis causam
dicere
D
coegerunt0 67 (rgetorix mortuus est0 neque abest suspicio, ut
E
67 ipse sibi mortem
consciverit
"aput * 9quintum:/ "ras la repentina muerte de Orgetorix, los Helvecios arrasan su propio
territorio y animan a sus vecinos y aliados a hacer lo mismo
!ost eius mortem nihilominus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut
F
e finibus suis
exeant 1bi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia numero ad
;G

duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt, frumentum omne,
praeter quod
;;
secum portaturi erant, comburunt, ut domum reditionis spe sublata paratiores
ad omnia pericula subeunda essent0 67 persuadent Rauracis et Tulingis et .atobrigis finitimis
uti
;<
eodem usi
;=
consilio oppidis suis vicisque exustis una
;B
cum iis proficiscantur, Boiosque,
qui trans Rhenum incoluerant et in agrum +oricum transierant +oreiamque oppugnarant
;C
,
receptos ad se socios sibi adsciscunt
"aput *I 9sextum:/ Los Helvecios, deciden salir de su territorio a trav!s del de los #l$roges,
sin sa$er ue !stos eran ya aliados de los romanos
B
Tiene cuatro infinitivosH()
C
@consideraronA
>
"omplem !redicativo
D
"ausam dicere/ defenderse
E
"ompletivo, aposiciIn de suspicio
F
"ompletivo, aposiciIn de id
;G
#qu tiene valor adverbial ? fere 9@aproximadamenteA:
;;
$u antecedente es @frumentumA
;<
1ti ? ut
;=
1si es !!! 9nom pl masc: del verbo utor 9rige ablativo:
;B
#dverbio
;C
(ppugna6ve7rant
&rant omnino itinera duo, quibus
;>
itineribus domo exire possent/ unum per $equanos,
angustum et difficile, inter montem Iuram et flumen Rhodanum, vix qua singuli carri
ducerentur, mons autem altissimus impendebat 67 #lterum per provinciam nostram, multo
facilius
;D
atque expeditius, propterea quod inter fines Helvetiorum et #llobrogum, qui nuper
pacati erant, Rhodanus fluit 67 &xtremum oppidum #llobrogum est proximumque
Helvetiorum finibus Genava &x eo oppido pons ad Helvetios pertinet #llobrogibus sese vel
persuasuros
;E
, quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur, existimabant vel
vi coacturos ut per suos fines eos ire paterentur (mnibus rebus ad profectionem comparatis
diem dicunt qua
;F
67 ad ripam Rhodani omnes conveniant Is dies erat ad* Jal #pr
<G
.
!isone # Gabinio consulibus
<;

"aput *II 9septimum:/ %!sar acude r&pidamente para impedir el paso a trav!s de los
#l$roges. Los Helvecios intentan convencerlo de sus $uenas intenciones. %!sar responde ue
se tomar'a un tiempo para meditarlo.
"aesari cum id nuntiatum esset eos per provinciam nostram iter facere conari
<<
, maturat ab
urbe proficisci et quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem contendit et ad
Genavam pervenit !rovinciae toti quam maximum potest militum numerum imperat 4 erat
omnino in Gallia ulteriore legio una 40 pontem qui erat ad Genavam iubet rescindi 1bi de eius
adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos
<=
ad eum mittunt nobilissimos civitatis, 67 , qui
dicerent sibi esse in animo
<B
sine ullo maleficio iter per provinciam facere, propterea quod
aliud iter haberent nullum "aesar, quod memoria tenebat . "assium consulem occisum
exercitumque eius ab Helvetiis pulsum et sub iugum missum, concedendum
<C
non putabat0
67 Tamen, ut spatium intercedere posset, dum milites quos imperaverat convenirent, legatis
respondit diem se ad deliberandum sumpturum
<>

"aput *III 9octavum:/ %!sar (orti(ica el lugar y los Helvecios intentan atravesar sin !xito el
)dano
Interea ea legione, quam secum habebat, militibusque, qui ex provincia convenerant, a lacu
.emanno, qui in flumen Rhodanum influit, ad montem Iuram, qui fines $equanorum ab
Helvetiis dividit, milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim
fossamque perducit &o opere perfecto praesidia disponit, castella communit, quo facilius 67
prohibere possit 1bi ea dies quam constituerat cum legatis venit et legati ad eum reverterunt,
negat se 67 posse iter ulli per provinciam dare et, si vim facere conentur, prohibiturum
<D

ostendit Helvetii ea spe deiecti alii navibus iunctis ratibusque compluribus factis, alii vadis
Rhodani, qua minima altitudo fluminis erat, nonnumquam interdiu, saepius noctu, operis
munitione et militum concursu et telis repulsi hoc conatu destiterunt
;>
#d'etivo relativo
;D
"omparativo neutro, concierta con iter
;E
$e sobreentiende @esseA para formar un infinitivo de futuro, nKcleo de oraciIn sustantiva de
infinitivo
;F
#ntecedente, die, aqu femenino por significar @fechaA
<G
#nte diem quintum Jalendas #priles
<;
CE ac
<<
+Kcleo de oraciIn sustantiva de infinitivo, aposiciIn de id
<=
"omplemento predicativo
<B
&sse in animo alicui/ tener la intenciIn de
<C
$obreentendemos @esseA &s perifr8stica pasiva impersonal
<>
$obreentendemos @esseA
<D
$obreentendemos @esseA
"aput I3 9nonum:/ *or mediacin de +umnrix los Secuanos permiten a los Helvecios
atravesar su territorio
Relinquebatur una per $equanos via, qua $equanis invitis
<E
propter angustias ire non
poterant His cum sua sponte persuadere non possent, legatos ad )umnorigem Haeduum
mittunt, ut eo deprecatore
<F
a $equanis impetrarent )umnorix gratia et largitione apud
$equanos plurimum poterat et Helvetiis erat amicus, quod ex ea civitate (rgetorigis filiam in
matrimonium duxerat
=G
, et cupiditate regni adductus 67 quam plurimas civitates suo
beneficio habere obstrictas
=;
volebat Itaque rem suscipit et a $equanis impetrat, ut per fines
suos Helvetios ire patiantur 67
"aput 3 9decimum:/ %!sar, preocupado de la direccin ue toman los Helvecios, vuelve a
)oma en $usca de m&s legiones y regresa a la Galia
"aesari nuntiatur Helvetiis esse in animo
=<
per agrum $equanorum et Haeduorum iter in
$antonum fines facere, qui non longe a Tolosatium finibus absunt, quae
==
civitas est in
provincia 67 Ipse in Italiam magnis itineribus
=B
contendit duasque ibi legiones conscribit et
tres, quae circum #quileiam hiemabant, ex hibernis educit et, qua proximum iter in ulteriorem
Galliam per #lpes erat, cum his quinque legionibus ire contendit Ibi "eutrones et Graioceli et
"aturiges locis superioribus occupatis itinere exercitum prohibere conantur "ompluribus his
proeliis pulsis ab (celo, quod est citerioris provinciae extremum, in fines *ocontiorum
ulterioris provinciae die septimo pervenit0 inde in #llobrogum fines, ab #llobrogibus in
$egusiavos exercitum ducit Hi sunt extra provinciam trans Rhodanum primi
"aput 3I 9undecimum:/ Los Helvecios llegan a la regin de los Heduos y la arrasan. Heduos y
#l$roges piden ayuda a %!sar
Helvetii iam per angustias et fines $equanorum suas copias traduxerant et in Haeduorum fines
pervenerant eorumque agros populabantur Haedui cum se suaque ab iis defendere non
possent, legatos ad "aesarem mittunt rogatum
=C
auxilium 67 Item #llobroges qui trans
Rhodanum vicos possessionesque habebant, fuga se ad "aesarem recipiunt
"aput 3II 9duodecimum:/ ,nterado %!sar de ue los Helvecios est&n atravesando el r'o
Saona, se dirige all' y aca$a con una parte de su ej!rcito
2lumen est #rar, quod per fines Haeduorum et $equanorum in Rhodanum influit, incredibili
lenitate, ita ut oculis in utram partem fluat
=>
iudicari non possit Id Helvetii ratibus ac lintribus
iunctis transibant 1bi per exploratores "aesar certior factus est tres iam partes copiarum
Helvetios id flumen traduxisse, quartam vero partem citra flumen #rarim reliquam esse, de
tertia vigilia cum legionibus tribus e castris profectus ad eam partem pervenit quae nondum
flumen transierat &os impeditos et inopinantes adgressus magnam partem eorum concidit
Reliqui 67 se in proximas silvas abdiderunt Is pagus appellabatur Tigurinus0 nam omnis
civitas Helvetia in quattuor partes vel pagos est divisa
<E
#blativo absoluto
<F
#blativo absoluto
=G
)ucere in matrimonium L acus/ casarse con
=;
"omplemento predicativo
=<
*er nota <B
==
#d'etivo relativo
=B
@a marchas for-adasA
=C
$upino, valor final
=>
Interrogativa indirecta
"aput 3III 9tertium decimum:/ %!sar atraviesa el Saona en persecucin de los Helvecios, ue,
sorprendidos, env'an mensajeros con la intencin de llegar a un acuerdo
Hoc proelio facto 67 pontem in #rari faciendum
=D
curat atque ita exercitum traducit Helvetii
repentino eius adventu commoti, cum id quod ipsi diebus 33 aegerrime confecerant, ut flumen
transirent, illum uno die fecisse intellegerent, legatos ad eum mittunt 67
"aput 3* 9quintum decimum:/ -racasada la entrevista, am$os ej!rcitos se ponen en marcha.
%om$ate (avora$le a los Helvecios. .stos se con('an
!ostero die castra ex eo loco movent Idem facit "aesar equitatumque omnem, ad numerum
quattuor milium, quem ex omni provincia et Haeduis atque eorum sociis coactum
=E
habebat,
praemittit, qui videant quas in partes hostes iter faciant
=F
%ui cupidius novissimum agmen
insecuti alieno loco cum equitatu Helvetiorum proelium committunt, et pauci de nostris
cadunt %uo proelio sublati Helvetii, quod quingentis equitibus tantam multitudinem equitum
propulerant, audacius subsistere nonnumquam et novissimo agmine proelio nostros lacessere
coeperunt "aesar suos a proelio continebat ac satis habebat in praesentia hostem rapinis
pabulationibusque prohibere
"aput 33I 9unum et vicessimum:/ Los Helvecios esta$an re(ugiados en un monte y %!sar
env'a exploradores para reconocer el lugar
&odem die ab exploratoribus certior factus hostes sub monte consedisse milia passuum ab
ipsius castris octo 67 )e tertia vigilia T .abienum legatum pro praetore cum duabus
legionibus et iis ducibus, qui iter cognoverant, summum iugum montis ascendere iubet 67
Ipse de quarta vigilia eodem itinere, quo hostes ierant, ad eos contendit equitatumque omnem
ante se mittit ! "onsidius, qui rei militaris peritissimus habebatur 67 cum exploratoribus
praemittitur
"aput 33II 9duo et vicessimum:/ %!sar intenta sorprender a los Helvecios por dos (rentes,
pero una (alsa in(ormacin impide el ataue. Los Helvecios levantan el campamento y %!sar
sale tras ellos
!rima luce, cum
BG
summus mons a .abieno teneretur, ipse ab hostium castris non longius
mille et quingentis passibus abesset neque, ut postea ex captivis comperit, aut ipsius
adventus aut .abieni cognitus esset, "onsidius equo admisso ad eum accurrit, dicit montem
quem a .abieno occupari voluerit, ab hostibus teneri 67 "aesar suas copias in proximum
collem subducit, aciem instruit .abienus, ut erat ei praeceptum a "aesare, ne
B;
proelium
committeret, 67, monte occupato nostros exspectabat proelioque abstinebat ,ulto denique
die
B<
per exploratores "aesar cognovit et montem ab suis teneri et Helvetios castra movisse
67 &o die 67 hostes sequitur et milia passuum tria ab eorum castris castra ponit
"aput 33III 9tria et vicessimum:/ %!sar decide aprovisionarse de trigo en /i$racte. Los
Helvecios atacan la retaguardia romana
!ostridie eius diei, quod 67 a Bibracte, oppido Haeduorum longe maximo et copiosissimo,
non amplius milibus passuum 3*III aberat, rei frumentariae prospiciendum
B=
existimans iter
ab Helvetiis avertit ac Bibracte ire contendit &a res per fugitivos . #emilii, decurionis equitum
=D
*er nota <C
=E
"omplemento predicativo de numerum
=F
Interrogativa indirecta
BG
"um histIrico 9tres oraciones:
B;
"ompletivo
B<
,ulto die/ @avan-ado el daA
B=
*er nota <C
Gallorum, hostibus nuntiatur Helvetii 67 commutato consilio atque itinere converso nostros
a novissimo agmine insequi ac lacessere coeperunt
"aput 33I* 9quattuor et vicessimum:/ #m$os ej!rcitos se disponen en orden de $atalla
!ostquam id animadvertit, copias suas "aesar in proximum collem subducit equitatumque, qui
sustineret hostium impetum, misit Ipse interim in colle medio triplicem aciem instruxit
legionum quattuor veteranarum0 in summo iugo duas legiones, quas in Gallia citeriore
proxime conscripserat, et omnia auxilia conlocari, 67 interea sarcinas in unum locum conferri
et eum ab his, qui in superiore acie constiterant, muniri iussit Helvetii cum omnibus suis
carris secuti impedimenta in unum locum contulerunt0 ipsi confertissima acie reiecto nostro
equitatu phalange facta sub primam nostram aciem successerunt
"aput 33* 9quinque et vicessimum:/ La $atalla
"aesar 67 cohortatus suos proelium commisit ,ilites e loco superiore pilis missis facile
hostium phalangem perfregerunt &a disiecta gladiis destrictis in eos impetum fecerunt Gallis
magno ad pugnam erat impedimento
BB
, quod
BC
pluribus eorum scutis uno ictu pilorum
transfixis et conligatis, cum ferrum se inflexisset, neque evellere neque sinistra impedita satis
commode pugnare poterant, 67 Tandem vulneribus defessi et
B>
pedem referre
BD
et, quod
mons suberat
BE
circiter mille passuum, eo se recipere coeperunt "apto monte et
succedentibus nostris Boii et Tulingi, qui hominum milibus circiter 3* agmen hostium
claudebant et novissimis praesidio
BF
erant, ex itinere nostros latere aperto adgressi
circumvenere
CG
et id conspicati Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et
proelium redintegrare coeperunt Romani conversa signa bipertito intulerunt/ prima et
secunda acies, ut victis ac summotis resisteret, tertia, ut venientes sustineret
C;

"aput 33*I 9sex et vicessimum:/ +errota del ej!rcito de los Helvecios, y hu'da de !stos al
territorio vecino
Ita ancipiti proelio diu atque acriter pugnatum est )iutius cum sustinere nostrorum impetus
non possent, alteri se, ut coeperant, in montem receperunt, alteri ad impedimenta et carros
suos se contulerunt +am hoc toto proelio, cum ab hora septima ad vesperum pugnatum sit,
aversum hostem videre nemo potuit #d multam noctem
C<
etiam ad impedimenta pugnatum
est, propterea quod pro vallo carros obiecerant et e loco superiore in nostros venientes tela
coniciebant et nonnulli inter carros rotasque mataras ac tragulas
C=
subiciebant nostrosque
vulnerabant )iu cum esset pugnatum, impedimentis castrisque nostri potiti sunt Ibi
(rgetorigis filia atque unus e filiis captus est &x eo proelio circiter milia hominum "333
superfuerunt 67 +ullam partem noctis itinere intermisso in fines .ingonum die quarto
pervenerunt, cum et propter vulnera militum et propter sepulturam occisorum nostri triduum
morati eos sequi non potuissent "aesar ad .ingones litteras nuntiosque misit, ne
CB
eos
BB
,agno impedimento, dativo de finalidad con verbo sum
BC
%uod completivo/ @el hecho de queA
B>
&t et
BD
Referre pedem/ retroceder
BE
"ompuesto de sum
BF
)oble dativo
CG
"ircumvenere ? circumvenerunt
C;
Tras los dos puntos/ explica @bipertitoA
C<
#d multam noctem/ @a una hora avan-ada de la nocheA
C=
Tres acusativosH() yuxtapuestos
CB
"ompletivo, explica el contenido de litteras et nuntios
frumento neve alia re iuvarent 67 Ipse triduo intermisso cum omnibus copiis eos sequi
coepit
"aput 33*II 9septem et vicessimum:/ )endicin de los Helvecios
Helvetii omnium rerum inopia adducti legatos de deditione ad eum miserunt %ui cum
CC
eum
in itinere convenissent seque ad pedes proiecissent suppliciterque locuti flentes pacem
petissent atque eos in eo loco, quo tum essent, suum adventum exspectare iussisset,
paruerunt &o postquam "aesar pervenit, obsides, arma, servos, qui ad eos perfugissent,
poposcit )um ea conquiruntur et conferuntur nocte intermissa, circiter hominum milia sex
eius pagi qui *erbigenus appellatur, sive timore perterriti, ne
C>
armis traditis supplicio
adficerentur, sive spe salutis inducti quod in tanta multitudine dediticiorum suam fugam aut
occultari aut omnino ignorari posse existimarent, prima nocte e castris Helvetiorum egressi ad
Rhenum finesque Germanorum contenderunt
"aput 33*III 9octo et vicessimum:/ %ondiciones de la rendicin: %!sar se muestra
magn&nimo
%uod ubi "aesar rescivit, 67, his uti conquirerent et reducerent, 67 imperavit0 reductos in
hostium numero habuit0 reliquos omnes obsidibus, armis, perfugis traditis in deditionem
accepit Helvetios, Tuligos, .atobrigos in fines suos unde erant profecti reverti iussit et quod
omnibus frugibus amissis domi nihil erat quo famem tolerarent, #llobrogibus imperavit ut iis
frumenti copiam facerent0 ipsos oppida vicosque quos incenderant restituere iussit Id ea
maxime ratione fecit, quod noluit eum locum unde Helvetii discesserant vacare, ne propter
bonitatem agrorum Germani qui trans Rhenum incolunt suis finibus in Helvetiorum fines
transirent et finitimi Galliae provinciae #llobrogibusque essent Boios petentibus Haeduis, quod
egregia virtute erant cogniti, ut in finibus suis conlocarent, concessit, quibus illi agros
dederunt quosque postea in parem iuris libertatisque condicionem 67 receperunt
"aput 33I3 9novem et vicessimum:/ 01mero de Helvecios antes y despu!s de la guerra
In castris Helvetiorum tabulae repertae sunt litteris Graecis confectae et ad "aesarem relatae0
quibus in tabulis nominatim ratio confecta erat, numerus eorum qui arma ferre poterant, et
item separatim pueri, senes mulieresque %uarum omnium rerum summa erat capitum
Helvetiorum milia ducenta sexaginta tria, Tulingorum milia 333*I, .atobrigorum 3IIII,
Rauracorum 33III, Boiorum 333II0 ex his qui arma ferre possent ad milia nonaginta duo
$umma omnium fuerunt ad milia trecenta sexaginta octo &orum qui domum redierunt, censu
habito ut "aesar imperaverat, repertus est numerus milium centum et decem
&3!&)I"IM+ )& "N$#R # BRIT#+I# 9"omentario I*, cap <G 5 =>:
"aput <G
&xigua parte aestatis reliqua "aesar, etsi in his locis, quod omnis Gallia ad septentriones
vergit, maturae sunt hiemes, tamen in Britanniam proficisci contendit, quod omnibus fere
Gallicis bellis hostibus nostris
CD
inde subministrata
CE
auxilia intellegebat et, si tempus anni ad
bellum gerendum deficeret, tamen magno sibi usui fore
CF
arbitrabatur, si modo insulam
CC
"um histIrico 9cuatro oraciones:
C>
"ompletivo, explica la palabra @timoreA
CD
Hosti$us nostris es dativo plural
CE
$e sobreentiende esse para formar un infinitivo, nKcleo de oraciIn sustantiva () de
intellege$at
CF
(ore es infinitivo de futuro de sum, nKcleo de oraciIn sustantiva de infinitivo .leva como
complemento un doble dativo
adisset, genus hominum perspexisset, loca portus aditus
>G
cognovisset ,stas cosas en su
mayor parte eran desconocidas para los galos, neque enim quisquam temere praeter
mercatores adit ad illos, neque iis ipsis quicquam praeter oram maritimam atque eas regiones,
quae sunt contra Galliam, notum est Itaque evocatis ad se undique mercatoribus, neque
quanta esset insulae magnitudo neque quae aut quantae nationes incolerent neque quem
usum belli haberent aut quibus institutis uterentur neque qui essent ad maiorum navium
multitudinem idonei portus, reperire
>;
poterat
"aput <;
#d haec cognoscenda, antes de arriesgarse y pensando ue era lo mejor, " *olusenum cum
navi longa praemittit, huic mandat uti exploratis omnibus rebus ad se quam primum
revertatur ipse cum omnibus copiis in ,orinos proficiscitur, quod inde erat brevissimus in
Britanniam traiectus huc naves undique ex finitimis regionibus, y la escuadra empleada el
verano anterior en la guerra de 2annes, iubet convenire interim consilio eius cognito et
llevado a trav!s de los mercaderes hasta los $ritanos, a compluribus eius insulae civitatibus ad
eum legati veniunt, qui polliceantur obsides dare atque imperio populi Romani obtemperare
quibus auditis liberaliter hortatus
><
ut in ea sententia permanerent eosque domum remittit et
cum iis una "ommium, quem ipse #trebatibus superatis regem
>=
ibi constituerat, cuius et
virtutem et consilium probabat, et a uien considera$a leal hacia su persona, cuiusque
auctoritas in his regionibus magni
>B
habebatur, mittit huic imperat ut se introduzca en todas
las ciudades ue pueda, horteturque ut populi Romani fidem sequantur, seque celeriter eo
venturum 6esse7 nuntiet *olusenus perspectis regionibus omnibus, seg1n ue le (ue posi$le,
no ha$i!ndose atrevido a saltar en tierra y (iarse de los $&r$aros, quinto die ad "aesarem
revertitur, y le in(orma de todo lo ue all' ha$'a o$servado.
"aput <<
)um in his locis "aesar navium parandarum causa moratur, ex magna parte ,orinorum ad
eum legati venerunt, a excusarse de los levantamientos pasados3 ue por ser extranjeros, y
poco ense4ados a nuestros usos, ha$'an hecho la guerra, y ue ahora promet'an estar a su
disposicin. hoc sibi "aesar satis opportune accidisse arbitratus
>C
, quod neque post tergum
hostem relinquere volebat neque belli gerendi propter anni tempus facultatem habebat
>>
, ni
juzga$a conveniente anteponer a la expedicin de /reta4a el ocuparse en estas menudencias,
magnum iis numerum obsidum imperat quibus adductis eos in fidem recipit navibus circiter
.333 onerariis coactis, ue a su parecer $asta$an para em$arcar dos legiones, reparti las
galeras ue le ueda$an entre el cuestor, legados y pre(ectos huc accedebant 3*III onerariae
naves, quae ex eo loco a milibus passuum octo vento tenebantur, sin poder arri$ar al puerto0
has equitibus tribuit reliquum exercitum % Titurio $abino et . #urunculeio "ottae legatis
para ue lo condujesen contra los menapios y ciertos pue$los de los morinos, a quibus ad eum
legati non venerant, dedit0 ! $ulpicium Rufum legatum cum eo praesidio, ue considera$a
su(iciente, portum tenere iussit
"aput <=
His constitutis rebus nactus idoneam ad navigandum tempestatem tertia fere vigilia naves
solvit equitesque in ulteriorem portum progredi et naves conscendere et se sequi iussit
>G
Tres acusativos 4 () en yuxtaposiciIn
>;
reperire @averiguarA tiene como () varias oraciones sustantivas interrogativas indirectas,
coordinadas negativas 9neue neue ? ni ni :
><
$e sobreentiende est
>=
regem es "omplemento !redicativo
>B
magni es un genitivo de precio
>C
$e sobreentiende est &l () de ar$itratus est es una oraciIn de infinitivo
>>
-acultatem ha$ere ? @tener la posibilidadA
Ha$iendo hecho esto ellos con $astante lentitud, ipse hora diei circiter quarta cum primis
navibus Britanniam attigit atque ibi in omnibus collibus expositas hostium copias armatas
conspexit cuius loci haec erat natura/ la playa esta$a tan estrechada por los montes, uti ex
locis superioribus in litus telum adigi posset 0o juzgando esta playa propia para el
desem$arco, ad horam nonam in ancoris exspectavit, dum reliquae naves eo convenirent
interim legatis tribunisque militum convocatis, les comunica las noticias ue le ha$'a dado
2oluseno, y tam$i!n las rdenes de lo ue se ha$'a de hacer monuitque ut ad nutum et ad
tempus omnes res ab iis administrarentur seg1n lo reuer'a la disciplina militar, y m&s en los
asuntos mar'timos, tan varia$les y expuestos a cam$ios repentinos his dimissis et ventum et
aestum uno tempore nactus secundum, dato signo et sublatis ancoris, circiter milia passuum
septem ab eo loco progressus, aperto ac plano litore naves constituit
"aput <B
#t barbari consilio Romanorum cognito, praemisso equitatu et essedariis, de ue suelen
servirse en las $atallas, reliquis copiis subsecuti nostros navibus egredi prohibebant erat ob
has causas summa difficultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto constitui non
poterant, militibus
>D
autem ignotis locis, impeditis manibus, magno et gravi onere armorum
pressis simul et
>E
de navibus desiliendum et in fluctibus consistendum et cum hostibus erat
pugnandum, cum illi o desde tierra o metidos un poco en el agua, omnibus membris expeditis,
notissimis locis audacter tela conicerent et equos insuefactos incitarent quibus rebus nostri
perterriti atque huius omnino generis pugnae imperiti non eadem alacritate
>F
ac studio, ue
sol'an mostrar en las $atallas de tierra, utebantur
"aput <C
%uod ubi "aesar animadvertit, naves longas, cuya (igura (uese m&s extra4a para los
$&r$aros, y el movimiento m&s veloz para la ocasin, paulum removeri ab onerariis navibus et
remis incitari et ad latus apertum hostium constitui atque inde fundis, sagittis, tormentis
hostes propelli ac submoveri iussit
DG
quae res magno usui nostris
D;
fuit nam et
D<
navium
figura et remorum motu et inusitato genere tormentorum permoti barbari constiterunt ac
paulum modo pedem rettulerunt
D=
at nostris militibus cunctantibus maxime propter
altitudinem maris, qui
DB
decimae legionis aquilam ferebat, obtestatus deos ut ea res legioni
feliciter eveniret, OdesiliteO inquit Ocommilitones, nisi vultis aquilam hostibus prodere0 por lo
menos ya ha$r! cumplido con lo ue de$o a la )ep1$lica y a mi general hoc cum voce magna
dixisset, se ex navi proiecit atque in hostes aquilam ferre coepit tum nostri cohortati inter se,
ne tantum dedecus admitteretur, universi ex navi desiluerunt hos item ex proximis navibus
cum conspexissent, subsecuti hostibus adpropinquaverunt
"aput <>
!ugnatum est ab utrisque acriter nostri tamen, quod neque ordines servare neque firmiter
insistere neque signa subsequi poterant, sino ue lo soldados desde una nave o de otra se
agrega$an sin distincin a las primeras con ue tropeza$an, magnopere perturbabantur
hostes vero notis omnibus vadis, viendo desde la orilla ue algunos i$an saliendo uno a uno
>D
5iliti$us ... pressis van en caso dativo, complem agente de la perifr8stica pasiva
impersonal .os tres sintagmas en ablativo que est8n entre estas dos palabras son ""
>E
&structura trimembre/ tres verbos en perifr8stica pasiva impersonal, que comparten el
mismo compl agente
>F
,adem alacritate ac studio son ablativos, rPgimen del verbo ute$antur
DG
.os cinco infinitivos pasivos son nKcleos de cinco oraciones sustantivas, cinco () de iussit
D;
)oble dativo
D<
&structura trimembre/ tres ablativos, "" de permoti
D=
)e(erre pedem/ retroceder
DB
6is7 ui
de alg1n $arco , incitatis equis eso impeditos adoriebantur, plures
DC
paucos circumsistebant,
alii ab latere aperto in universos tela coniciebant 9B: quod cum animadvertisset "aesar,
scaphas longarum navium, item speculatoria navigia militibus compleri iussit, et a los ue ve'a
en apuros, a !stos envia$a ayuda. nostri simul in arido constiterunt et, seguidos luego de todo
el ej!rcito, in hostes impetum fecerunt atque eos in fugam dederunt, neque longius prosequi
potuerunt, quod equites cursum tenere atque insulam capere non potuerant ,n esto slo
anduvo escasa con %!sar su (ortuna.
"aput <D
Hostes proelio superati simulatque se ex fuga receperunt, statim ad "aesarem legatos de pace
miserunt0 obsides daturos
D>
quaeque
DD
imperasset
DE
sese facturos polliciti sunt una cum his
legatis "ommius venit, de uien dije arri$a ha$erle %!sar enviado delante a /reta4a. hunc illi
e navi egressum para comunicarles las rdenes de %!sar, comprehenderant atque in vincula
coniecerant
DF
9B: tum proelio facto remiserunt et in petenda pace eius rei culpam in
multitudinem contulerunt et pidieron perdn por auella euivocacin "aesar questus
EG
quod,
cum ultro in continentem legatis missis pacem ab se petissent, bellum sine causa intulissent,
ignoscere imprudentiae
E;
dixit obsidesque imperavit 9>: quorum illi partem statim dederunt,
partem ex longinquioribus locis accersitam paucis diebus sese daturos
E<
dixerunt 9D: interea
suos in agros remigrare iusserunt, principesque undique convenire et se civitatesque suas
"aesari commendare coeperunt
"aput <E
His rebus pace confirmata post diem quartum desde su llegada a /ritania, naves 3*III en las
ue se em$arc, la ca$aller'a, seg1n ueda dicho m&s arri$a, ex superiore portu leni vento
solverunt quae cum adpropinquarent Britanniae et ex castris viderentur, tanta tempestas
subito coorta est ut nulla earum cursum tenere posset, sed aliae eodem unde erant profectae
referrentur, aliae ad inferiorem partem insulae, quae est propius solis occasum, magno suo
cum periculo deicerentur quae tamen ancoris iactis cum fluctibus complerentur, necessario
E=

adversa nocte in altum
EB
provectae continentem petierunt
"aput <F
&adem nocte accidit ut esset luna plena, qui aestus
EC
maximos in (ceano efficere consuevit,
nostrisque id erat incognitum ita uno tempore et
E>
longas naves, quibus "aesar exercitum
transportandum
ED
curaverat quasque in aridum subduxerat, aestus complebat, et onerarias
6naves7 quae ad ancoras erant deligatae, tempestas adflictabat, neque ulla nostris facultas aut
administrandi aut auxiliandi dabatur compluribus navibus fractis, reliquae cum essent ad
DC
*lures, su'eto
D>
$obreentendemos esse para reconstruir un infinitivo, nKcleo de oraciIn sustantiva
DD
6ea7 uae
DE
imperavisset
DF
6n vincula conicere/ encarcelar
EG
7uestus/ !!! del verbo ueror
E;
)ativo, rPgimen de ignoscere
E<
$obreentendemos esse
E=
#dverbio ? necesariamente
EB
#ltum8i/ alta mar
EC
#cusativo plural
E>
&mpie-a una estructura bimembre, et ... et
ED
$obreentendemos esse para reconstruir un infinitivo de futuro pasivo
navigandum inutiles, funibus ancoris reliquisque armamentis amissis, magna totius exercitus
perturbatio, lo ue era inevita$le ue sucediera, facta est neque enim naves erant aliae,
quibus reportari possent, et omnia deerant, quae ad reficiendas naves erant usui
EE
, et, puesto
ue todos ten'an claro ue pasar'an el invierno en la Galia, frumentum his in locis in hiemem
provisum non erat
"aput =G
%uibus rebus cognitis principes Britanniae, qui post proelium ad "aesarem convenerant, inter
se conlocuti, cum et equites et naves et frumentum Romanis deesse intellegerent et
paucitatem militum ex castrorum exiguitate cognoscerent, quae
EF
hoc
FG
erant etiam
angustiora quod sine impedimentis "aesar legiones transportaverat, consideraron ue lo
mejor ser'a, rebellione facta, frumento commeatuque nostros prohibere et rem in hiemem
producere, quod his superatis aut impedido su regreso, neminem postea belli inferendi causa
in Britanniam transiturum
F;
confidebant 9=: itaque rursus coniuratione facta paulatim ex
castris discedere et suos clam ex agris deducere coeperunt
"aput =;
#t "aesar, etsi nondum eorum consilia cognoverat, tamen et ex eventu navium suarum et
quod obsides dare intermiserant, sospecha$a ue suceder'a lo ue sucedi. itaque ad omnes
casus subsidia comparabat nam et frumentum ex agris cotidie in castra conferebat et, navium
quae gravissime adflictae erant, materia
F<
atque aere ad reliquas reficiendas utebatur et
quae
F=
ad eas res erant usui
FB
, ex continenti comportari iubebat 9=: itaque, cum summo
studio a militibus administraretur, 3II navibus amissis, consigui ue las dem&s uedasen
preparadas para navegar
"aput =<
)um ea geruntur, legione una ex consuetudine frumentatum
FC
missa, quae appellabatur
septima, sin ue hasta entonces hu$iese la m&s leve sospecha de guerra, cum pars hominum
in agris remaneret, pars etiam in castra ventitaret, ii qui pro portis castrorum in statione
erant, "aesari nuntiaverunt pulverem maiorem de lo normal, in ea parte videri por donde la
legin ha$'a salido "aesar id quod erat suspicatus, alg1n nuevo atentado de los $&r$aros,
cohortes quae in stationibus erant, secum in eam partem proficisci, reliquas armari et
confestim se subsequi iussit
F>
cum paulo longius a castris processisset, suos ab hostibus
premi atque aegre sustinere et conferta legione ex omnibus partibus tela conici
animadvertit
FD
nam quod omni ex reliquis partibus demesso frumento una pars erat reliqua
FE
,
sospechando los enemigos que los nuestros vendran hacia all, noctu in silvis delituerant Tum
dispersos
FF
depositis armis in metendo occupatos subito adorti paucis interfectis reliquos
incertis ordinibus perturbaverant, simul equitatu atque essedis circumdederant
EE
)ativo de finalidad con el verbo sum ? ser de, servir de
EF
$u antecedente es castrorum 9concordancia en neutro plural:
FG
Hoc, ablativo ? por esto +os anuncia una oraciIn causal 9por esto porque:
F;
$obreentendemos esse
F<
5ateria y aere son ablativos, rPgimen de ute$atur
F=
6ea7 uae. ,a sera acusativo plural neutro, su'eto de comportari
FB
)ativo de finalidad, con verbo sum/ ser de, servir de
FC
$upino en acusativo, con valor final/ para recoger trigo
F>
6ussit tiene tres oraciones de infinitivo como ()
FD
#nimadvertit tiene tres oraciones de infinitivo como ()
FE
,rat reliua / quedaba
FF
6nostros7 dispersos
"aput ==
Genus hoc est ex essedis pugnae/ primo per omnes partes perequitant et tela coniciunt atque
ipso terrore equorum et strepitu rotarum ordines plerumque perturbant, et cum se inter
equitum turmas insinuaverunt, ex essedis desiliunt et pedibus proeliantur aurigae interim
paulum ex proelio excedunt atque ita currus conlocant, ut, si illi a multitudine hostium
premantur, expeditum
;GG
ad suos receptum habeant ita mobilitatem equitum, stabilitatem
peditum in proeliis praestant ac con la pr&ctica continua es tanta su destreza ue incluso en
cuestas y $arrancos pueden detener sus ca$allos, moderar la carrera de !stos y hacerlos
girar. +espu!s se ponen de pie so$re el yugo, y de un salto vuelven a montar
"aput =B
%uibus rebus perturbatis nostris 6novitate pugnae7 tempore opportunissimo "aesar auxilium
tulit namque eius adventu hostes constiterunt, nostri se ex timore receperunt quo facto
pensando ue no era el momento oportuno ad lacessendum hostem et ad committendum
proelium suo se loco continuit et brevi tempore intermisso in castra legiones reduxit dum
haec geruntur, nostris omnibus
;G;
occupatis, qui
;G<
erant in agris reliqui
;G=
discesserunt
secutae sunt complures dies continuae tempestates, quae et nostros in castris continebant et
hostem a pugna prohibebant interim barbari nuntios in omnes partes dimiserunt
paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt, et les mostra$an cu&nto $ot'n pod'an
o$tener y u! gran posi$ilidad ten'an de asegurarse su li$ertad para siempre, si Romanos
castris expulissent his rebus celeriter magna multitudine peditatus equitatusque
;GB
coacta ad
castra venerunt
"aput =C
"aesar aunue ve'a ue suceder'a idem quod superioribus diebus acciderat, ue si los
enemigos (uesen rechazados, r&pidamente se reco$rar'an, tamen nactus equites circiter 333,
quos "ommius, de quo ante dictum est, secum transportaverat, legiones in acie pro castris
constituit commisso proelio diutius nostrorum militum impetum hostes ferre non potuerunt ac
terga verterunt *ersigui!ndolos los nuestros hasta ue sus (uerzas se agotaron, complures ex
iis occiderunt, deinde omnibus longe lateque aedificiis incensis se in castra receperunt
"aput =>
&odem die legati ab hostibus missi ad "aesarem de pace venerunt "aesar numerum obsidum
quem his ante imperaverat duplicavit eosque in continentem adduci iussit, quod propinqua die
aequinoctii infirmis navibus considera$a inapropiado navegar en invierno. ipse idoneam
tempestatem nactus paulo post mediam noctem naves solvit quae omnes incolumes ad
continentem pervenerunt sed ex iis onerariae duae eosdem portus quos reliquae capere non
potuerunt et paulo infra vento delatae sunt
;GG
,xpeditum es complpredicativo de receptum
;G;
Omni$us es "" dentro del ablativo absoluto
;G<
6i 6ui7
;G=
,sse reliuus8a8um/ quedar
;GB
*editatus y euitatus son genitivos singulares