P

r
i
m
a
r
i
a
4
Reforzo e
ampliacin
Coecemento do medio
Fichas de reforzo
Ficha 1 Os mamferos ................................ 3
Ficha 2 Os animais vertebrados .................. 4
Ficha 3 Os animais invertebrados ............... 5
Ficha 4 A funcin de relacin ..................... 6
Ficha 5 O aparello locomotor ...................... 7
Ficha 6 A nutricin e a alimentacin ........... 8
Ficha 7 O proceso dixestivo ........................ 9
Ficha 8 Aparellos que interveen
na nutricin ................................. 10
Ficha 9 A reproducin .............................. 11
Ficha 10 As etapas da vida ........................ 12
Ficha 11 A materia e os seus cambios ........ 13
Ficha 12 Os materiais ................................ 14
Ficha 13 As mquinas ............................... 15
Ficha 14 Exemplos de mquinas ................ 16
Ficha 15 O Sistema Solar ........................... 17
Ficha 16 O Sol e a Terra ............................. 18
Ficha 17 O municipio e a comarca ............. 19
refuerzo
Ficha 18 Provincias e Comunidades
Autnomas .................................. 20
Ficha 19 A poboacin ................................ 21
Ficha 20 Cambios na poboacin ................ 22
Ficha 21 O traballo e os sectores
econmicos ................................. 23
Ficha 22 O sector primario e o sector
secundario .................................. 24
Ficha 23 Os servizos .................................. 25
Ficha 24 O comercio e o turismo ................ 26
Ficha 25 Transporte e comunicacin .......... 27
Ficha 26 Organizacin poltica de Espaa ... 28
Ficha 27 Institucins municipais,
autonmicas e estatais ................. 29
Ficha 28 A prehistoria ................................ 30
Ficha 29 Civilizacin romana, islmica
e cristi ....................................... 31
Ficha 30 Hai 500 anos ............................... 32
Ficha 31 Hai 200 anos e hoxe en da ......... 33
Ficha 1 ........................... 34
Ficha 2 ........................... 35
Ficha 3 ........................... 36
Ficha 4 ........................... 37
Ficha 5 ........................... 38
Ficha 6 ........................... 39
Ficha 7 ........................... 40
Ficha 8 ........................... 41
Ficha 9 ........................... 42
Ficha 10 ......................... 43
Ficha 11 ......................... 44
Ficha 12 ......................... 45
Ficha 13 ......................... 46
Ficha 14 ......................... 47
Fichas de ampliacin
Obradoiro
Santillana
785643 _ 0001-0001.qxd 19/4/05 13:39 Pgina 1
Reforzo e ampliacin Coecemento do medio 4 unha obra colectiva,
concibida, creada e realizada no Departamento de Primaria
de Edicins Obradoiro, S. A. / Santillana Educacin, S. L., baixo a direccin
de ANA MARA GUERRA CAIZO e XOS LUS ALZU GOI.
Ilustracin: Malena Fuentes
Edicin: Juan Ignacio Medina e Ana Mara Snchez-Ramal
Este caderno est protexido polas leis de dereitos de autor e a sa propieda-
de intelectual correspndelle a Obradoiro/Santillana. Aos lextimos usuarios
del s lles est permitido realizar fotocopias deste material para uso como
material de aula. Queda prohibida calquera utilizacin fra dos usos permiti-
dos, especialmente a que tea fins comerciais.
2005 by Santillana Educacin, S. L. / Edicins Obradoiro, S. A.
Va de Pasteur, 44. 15890 Santiago de Compostela
PRINTED IN SPAIN
Impreso en Espaa por
CP: 785643
Depsito legal:
785643 _ 0002-0002.qxd 19/4/05 12:42 Pgina 2
3

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
1
Os mamferos.
Lembra
Os mamferos son vertebrados. Respiran por pulmns, son vivparos,
alimentan as sas cras con leite e a sa pel est cuberta de pelo.
1. Encontra na sopa de letras oito palabras relacionadas cos mamferos
e emprgaas para completar as frases.
OS MAMFEROS
O mamero so> animai
,
poi e~e> column rebra.
Respira> po , e~e> e
curt so> ,
porq pae> a sa cra viva.
Logo, alintana co> .
A maior esprza coa sa ,
and q algn nada> co>
o voa> co> .
S P A T A S R V E S D
A M A I P O M I M P A
L E I T E I C V N U G
U A E C L G R I U L I
L L N L O M C P C M O
V E R T E B R A D O S
L T E L L A O R N O
N A C P G A I O O S N
I S P R A S A S O E A
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 3
4

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Os animais vertebrados.
Reforzo
Nome Data
Ficha
2
Lembra
Ademais dos mamferos, outros animais vertebrados son os peixes,
os anfibios, os rptiles e as aves.
1. Une cada caracterstica co grupo ou grupos de vertebrados que corresponda.
2. Responde as preguntas.
En que grupo de vertebrados as cras son distintas aos adultos?
En que grupo de vertebrados as extremidades son aletas?
RPTILES
PEIXES
MAMFEROS
AVES
ANFIBIOS
As cras nacen do ventre
de sa nai
As sas cras chmanse
cgados
Pel cuberta de pelo
Poen ovos
Respiran por pulmns
Pel cuberta de plumas
Pel cuberta de escamas
Respiran por branquias
Pel na
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 4
5

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Os animais invertebrados.
Reforzo
Nome Data
Ficha
3
1. Risca a palabra falsa e escribe despois a oracin correcta.
2. Colorea a cabeza do insecto de cor azul, o trax de cor verde e o abdome de cor
vermella. A continuacin, escribe os nomes das partes que se sinalan.
Lembra
Os animais invertebrados son os que non teen columna vertebral.
Hai moitos grupos diferentes. Algns dos mis importantes son
os vermes, os moluscos e os insectos.
Os vermes teen o corpo e de forma .
Os moluscos teen o corpo e cuberto de .
duro
brando
duro
brando
unha cuncha
escamas
alongada
esfrica
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 5
6

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
A funcin de relacin.
Reforzo
Nome Data
Ficha
4
1. Numera esta secuencia. Despois, escribe as oracins na orde correcta.
Lembra
A funcin de relacin lvase a cabo mediante o sistema nervioso,
os sentidos e o aparello locomotor.
Os ollos captan a imaxe
do semforo.
As pernas mvense
e cruzamos a ra.
As ordes do cerebro
viaxan polos nervios
ata as pernas.
O cerebro decide
cruzar a ra.
A informacin viaxa
polo nervio ptico
ata o cerebro.
1
O ollo capta> ima do emoro.
5
4
3
2
1
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 6
7

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
O aparello locomotor.
Reforzo
Nome Data
Ficha
5
Lembra
O aparello locomotor est formado polo esqueleto e pola musculatura.
Os sos dbranse polas articulacins e mvense grazas
aos msculos.
1. Completa o esquema coas palabras do recadro.
2. Observa os debuxos e contesta as preguntas.
o esqueleto msculos a musculatura tendns sos
est formado por est formada por
nense mediante
O aparello locomotor
o conxunto de
Que msculo est contrado
cando o brazo est dobrado?
.
Que msculo est relaxado
cando o brazo est dobrado?
.
Que msculo est contrado
cando o brazo est estendido?
.
Que msculo est relaxado
cando o brazo est estendido?
.
bceps
trceps
bceps
trceps
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 7

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
6
Lembra
A nutricin consiste en tomar substancias do medio, transformalas para
poder aproveitalas e eliminar despois os refugos. Incle a alimentacin,
o proceso dixestivo, a respiracin, a circulacin e a excrecin.
1. Escribe cales dos seguintes procesos forman parte da funcin
de nutricin:
Ver a televisin. Latexar o corazn.
Comer unha maz. Ter fillos.
Respirar. Facer a dixestin.
2. Une con frechas as columnas coma no exemplo.
Grupo 4. Froitas
e verduras
Proporcinannos
enerxa
Grupo 3. Arroz,
pasta, pan,
azucre e doces
Teen nutrientes
necesarios para
medrar
Grupo 2. Carne,
peixe, ovos
e legumes
Achegan moitos
nutrientes, coma
o calcio
Grupo 5. Aceite
e manteiga
Achgannos
vitaminas
Grupo 1. Leite
e derivados
Proporcinannos
enerxa
8 A nutricin e a alimentacin.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 8

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
7
1. Risca a palabra falsa e escribe despois a frase correcta.
Lembra
O proceso dixestivo permtenos obter os nutrientes dos alimentos.
Consta de das partes: dixestin e absorcin.
A dixestin comeza , onde os alimentos se trituran
e se mesturan coa saliva.
No estmago os alimentos mestranse e forman
unha papa que pasa ao intestino delgado.
No intestino delgado termina e ocorre
No intestino groso frmanse , que se expulsan
polo
na boca
no estmago
coa saliva
co zume gstrico
a nutricin
a dixestin
a absorcin.
a nutricin.
os nutrientes
as feces
ano.
pncreas.
9 O proceso dixestivo.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 9
Apaello Apaello
Apaello
10

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Aparellos que interveen na nutricin.
Reforzo
Nome Data
Ficha
8
Lembra
Na nutricin interveen os aparellos dixestivo, respiratorio, circulatorio
e excretor.
1. Pon os nomes dos rganos nos seus lugares correspondentes e escribe debaixo
de cada esquema o nome do aparello.
esfago estmago fgado pncreas intestino ano corazn
vaso sanguneo pulmn traquea bronquio ril vexiga
Apaello
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 10
11

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
9
A reproducin.
Lembra
A funcin de reproducin permtenos ter descendentes parecidos
a ns.
Os homes e as mulleres diferncianse polos aparellos reprodutores
e polos caracteres sexuais.
O embarazo a formacin do menio no ventre de sa nai.
Dura nove meses e termina co parto.
1. Completa a tboa, escribindo cada caracterstica na columna correspondente.
2. Colorea o debuxo e escribe os nomes das partes que se sinalan.
voz aguda peluxe peito ancho cadeiras anchas mamas voz grave
CARACTERES SEXUAIS
Homes Mulleres
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 11
12

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
As etapas da vida.
Reforzo
Nome Data
Ficha
10
Lembra
As persoas cambiamos ao longo da vida. Pasamos por distintas
etapas: a infancia, a adolescencia, a idade adulta e a ancianidade.
1. Une cada unha das afirmacins co momento da vida ao que
se refiren.
O corpo est totalmente
preparado para ter fillos
O corpo cambia para
ser adulto
Alimntase de leite
materno
Ten moita experiencia
Medran e aprenden
moi rpido
Estn sando os dentes
definitivos
Estn sando os dentes
de leite
2. Escribe a que etapa da vida nos referimos:
O noso corpo preprase para ser adulto.
A primeira etapa da nosa vida.
Os sos vlvense frxiles e os msculos mis dbiles.
O noso corpo est preparado para ter fillos.
ADOLESCENCIA
IDADE ADULTA
ANCIANIDADE
75 anos
INFANCIA
25 anos
15 anos
2 meses
2 anos
3 anos
7 anos
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 12
13

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
11
A materia e os seus cambios.
Lembra
A materia pode estar en estado slido, lquido ou gasoso e pode pasar
dun estado a outro. Pode sufrir cambios fsicos e cambios qumicos.
1. Risca a palabra incorrecta e escribe despois a oracin correcta.
2. Escribe debaixo de cada debuxo se se trata dun cambio fsico ou qumico.
Os slidos teen unha forma e un volume
Os lquidos teen unha forma e un volume
Os gases teen unha forma e un volume
fixa
variable
fixo.
variable.
fixa
variable
fixo.
variable.
fixa
variable
fixo.
variable.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 13
14

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Os materiais.
Reforzo
Nome Data
Ficha
12
Lembra
Un material a materia coa que est feito un obxecto. Pode ser natural
ou artificial. Cada material ten unhas propiedades diferentes.
1. Encontra na sopa de letras o nome de seis materiais e escrbeos na tboa
no lugar que lles corresponda.
2. Completa as oracins coas palabras correspondentes.
F O R M I G O N
O W H A O G R P
C T M D O R S L
S I O E N A A A
E X O I N M S S
D R F R L A O T
A S F A L T O I
L D N T M C U C
P S C A N A B O
Naturais Artificiais
O p>eumtico fabrcan co> caucho,
porq .
A nt fabrcan co> crista,
porq .
A viga fabrcan co> aeiro,
porq .
A bota aug fabrcan gom,
porq .
O coxn ncen co> gom espum,
porq .
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 14
15

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
13
As mquinas.
Lembra
As mquinas son obxectos que nos axudan a aforrar tempo ou esforzo.
Poden ser simples ou compostas.
Algunhas mquinas son impulsadas polas persoas e outras
por un combustible ou por electricidade.
1. Neste debuxo aparecen seis mquinas sinaladas con frechas. Coloraas
e despois escribe o seu nome na tboa, onde corresponda.
Mquinas simples
Implsanas
as persoas
Funcionan
con electricidade
ou combustible
Mquinas compostas

785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 15

16

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Exemplos de mquinas.
Reforzo
Nome Data
Ficha
14
Lembra
A polea, a panca e o plano inclinado son mquinas simples, dicir, estn
formadas por poucas pezas.
1. Une as pezas do quebracabezas e escribe as frases que se forman.
Unh poe
.
Unh panc
.
U> plano inclinado
.
que ten unha
certa pendente
en que se coloca
unha corda ou
unha cadea
U
nha polea
unha roda m
bil
cunha raura
U
n plano
inclinado
unha ram
pla
Unha panca
unha barra rxida
que xira arredor
dun punto sobre
o que se apoia
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 16
17

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
15
O Sistema Solar.
Lembra
O Universo est formado por distintos tipos de astros. A Terra un
planeta e forma parte do Sistema Solar. Xira arredor dunha estrela,
o Sol, e ten un satlite, a La.
Os planetas do Sistema Solar, desde o mis prximo ao Sol ata o mis
afastado, son: Mercurio, Venus, Terra, Marte, Xpiter, Saturno, Urano,
Neptuno e Plutn.
1. Colorea o Sistema Solar e escribe os nomes que faltan.
2. Pescuda de que se trata.
un astro que ten
luz propia
un astro que xira
arredor dunha estrela
un astro que xira arredor
dunha estrela e ten unha cola
un astro que xira
arredor dun planeta
o planeta mis
prximo ao Sol
o planeta mis
afastado do Sol
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 17
18

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
O Sol e a Terra.
Reforzo
Nome Data
Ficha
16
Lembra
A Terra ten un movemento de rotacin, que orixina o da e a noite,
e un de translacin, que orixina as estacins.
1. Completa este esquema da Terra escribindo onde corresponda Ecuador, polo
Norte, polo Sur, hemisferio Norte e hemisferio Sur.
2. Escribe correctamente as seguintes oracins, cambiando as palabras
que estn subliadas dunhas frases a outras.
A rotacin da Terra sobre o seu eixe orixina as estacins.
A Terra tarda 365 das en xirar sobre si mesma.
A translacin da Terra arredor do Sol orixina o da e a noite.
A Terra tarda 24 horas en xirar arredor do Sol.
785643 _ 0003-0048.qxd 25/4/05 13:07 Pgina 18
19

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
17
O municipio e a comarca.
Lembra
Un municipio o territorio formado por unha localidade e as terras
que a rodean. Unha comarca un territorio formado por municipios
prximos que comparten a prestacin dalgns servizos.
1. Ordena de menor a maior:
2. Une o nome coa sa definicin.
barrio comarca municipio localidade
barrio
Localidade
Unha aldea, unha vila
ou unha cidade.
Comarca
Un territorio formado por unha
localidade e as terras que a rodean.
Municipio
Un territorio formado por varios
municipios prximos.
3. Risca a palabra falsa e escribe a frase correcta.
Os servizos comarcais adoitan instalarse na
cabeceira de comarca.
capital de comarca.
785643 _ 0003-0048.qxd 25/4/05 12:31 Pgina 19
20

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
18
Lembra
Unha provincia un territorio, maior ca unha comarca, formado
por moitos municipios. Ten unha capital de provincia. Unha Comunidade
Autnoma est formada por unha ou por varias provincias.
O territorio de Espaa est organizado en 17 Comunidades Autnomas
e as Cidades Autnomas de Ceuta e Melilla.
1. Risca a palabra falsa e escribe a frase correcta.
2. Elabora a ficha da ta Comunidade Autnoma.
Provincias e Comunidades Autnomas.
Unha un territorio maior ca unha
O territorio de Espaa est formado por 17 e polas
de Ceuta e Melilla.
Nome da Comunidade:
Capital da Comunidade:
Nmero de provincias da ta Comunidade:
Linguas que se falan:
Ano en que se instituu:
comarca
provincia
comarca.
provincia.
Comunidades Autnomas
Cidades Autnomas
Comunidades Autnomas
Cidades Autnomas
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 20
21

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
19
A poboacin.
Lembra
A poboacin o conxunto de persoas que vive nun territorio.
A poboacin organzase en diversos grupos, segundo a idade,
a ocupacin e o lugar onde vive.
1. Le as descricins dos personaxes e despois completa o cadro poendo
unha cruz onde corresponda.
Coral
Antn
Severino
Anxos
Xulio
Uxa
Mozo
Por idade Por ocupacin Por localidade
Grupo ao que pertence
Adulto
+
Anci Activo Non activo Rural Urbano
Coral ten 23 anos.
Terminou a carreira
de Veterinaria e est
buscando traballo.
Antn acaba de nacer
nunha gran cidade.
Severino ten 70 anos. Vive
nunha aldea e xubilado.
Xulio ten 32 anos. mecnico de coches
e vive nunha cidade xunto ao mar.
Anxos ten 26 anos. Vive
nunha vila e ama de casa.
Uxa ten 9 anos. Vai ao colexio
e vive nunha aldea de montaa.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 21
22

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Cambios na poboacin.
Reforzo
Nome Data
Ficha
20
Lembra
A poboacin dun lugar cambia como resultado do seu crecemento
natural (os nacementos e as mortes que se producen) e da
emigracin.
1. Une correctamente os recadros e completa as oracins.
2. Escribe en cada frecha emigracin ou inmigracin, segundo corresponda.
o crecemento
negativo
Cando o nmero de
nacementos supera ao de mortes
o crecemento
positivo
Cando o nmero de
mortes supera ao de nacementos
Cando o nero naeento
Cando o nero more
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 22
23

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
21
O traballo e os sectores econmicos.
Lembra
Traballar unha actividade que se realiza para obter a cambio un
beneficio. O traballo pode ser por conta propia ou por conta allea.
Clasifcase en tres sectores econmicos: o primario, o secundario
e o terciario.
1. Le o texto e contesta as preguntas.
Sabela traballa conducindo o seu propio taxi. O seu mozo, Roi, conduce un autobs
dunha empresa que organiza excursins para turistas.
Cal deles un traballador por conta propia?
.
Cal deles un traballador por conta allea?
.
Que oficios obteen recursos da natureza?
Mi>eiro
.
Que oficios transforman os recursos naturais en produtos elaborados?
.
Que oficios realizan actividades para os demais?
.
2. Contesta as preguntas coas palabras do recadro e completa a tboa.
xastre actor mineiro bombeiro
marieiro panadeiro
Sector primario Sector secundario Sector terciario
Mi>eiro
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 23
24

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
O sector primario e o sector secundario.
Reforzo
Nome Data
Ficha
22
Lembra
As principais actividades do sector primario son a agricultura,
a gandara, a minara e a pesca.
As industrias clasifcanse en bsicas, de consumo e tecnolxicas.
1. Realiza un debuxo que recolla algunha actividade do sector primario que se leve
a cabo en Galicia e escribe de que actividade se trata.
A activida
.
2. Realiza un debuxo que recolla algunha actividade industrial que se leve
a cabo en Galicia e escribe de que actividade se trata.
A activida
.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 24
25

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
23
Os servizos.
Lembra
Os servizos son as actividades dedicadas a satisfacer as necesidades
das persoas.
Poden ser pblicos ou privados.
1. Risca a palabra falsa e escribe a frase correcta.
2. Completa a tboa coas profesins do recadro.
Xiana polica. Traballa no sector
Realiza un servizo , porque a polica xestionada
por Xiana unha
primario.
terciario.
pblico
privado
empregada.
funcionaria.
unha empresa privada.
o goberno.
mdico cantante bibliotecario actor
equilibrista escritor libreiro dentista profesor
Cultura
Tipo de servizo
Sanidade Educacin Ocio
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 25
26

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
O comercio e o turismo.
2. Di algn lugar de Galicia ao que vaian turistas e explica
por que van al.
O o inercambio n
ervizo po .
O erso q oe
o produto o
qe> o adqui.
No coercio , o inercambio
proden entro da froneira do pa;
no coercio o inercambio
proden co> outro pae.
Reforzo
Nome Data
Ficha
24
Lembra
O comercio o intercambio de bens e servizos por cartos.
O turismo son os desprazamentos das persoas na busca
de descanso e diversin.
1. Completa as frases coas palabras do recadro.
comercio cartos vendedor
comprador interior exterior
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 26
27

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Transporte e comunicacin.
Reforzo
Nome Data
Ficha
25
Lembra
O transporte o traslado de persoas e mercadoras. Os medios
de comunicacin serven para recibir e intercambiar informacin.
1. Une con frechas os seguintes medios de transporte co uso que se lles d,
dicir, se transportan persoas ou mercadoras. Ten en conta que algn medio
serve para as das funcins.
2. Une as pezas do quebracabezas e escribe despois as oracins.
Coche privado Taxi
O edio comunicaci> individuai

Os medios de
comunicacin
individuais
levan informacin
dunha persoa a outra
como a prensa,
a televisin
ou Internet
transmiten
informacin
a moitas persoas
como o correo
electrnico ou o telfono
Os medios
de comunicacin
sociais
Mercadoras
Persoas
Autobs
Tren
Avin
Barco
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 27
1. Resolve o encrucillado. Para facelo, escribe no nmero correspondente
a palabra que falta en cada oracin.
1. A lei mis importante
de Espaa a
2. Os partidos polticos
redactan un
electoral para explicar
as sas ideas.
3. Nas eleccins
elxense os gobernantes
do Estado.
4. Os partidos polticos
que non forman
o goberno constiten a
5. Nas eleccins
elxense os gobernantes
da Comunidade Autnoma.
6. A lei mis importante
dunha Comunidade Autnoma, despois da Constitucin,
o de Autonoma.
7. Un poltico unha agrupacin de cidadns que defenden
as mesmas ideas sobre a forma de gobernar.
8. O partido que consegue a maiora dos votos forma o
9. Os partidos polticos fan electoral para dar a coecer
o seu programa e pedir o voto.
10. Nas eleccins elxense os gobernantes do municipio.
11. Os partidos polticos designan uns para ocupar os cargos
do goberno.
28

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Organizacin poltica de Espaa.
Reforzo
Nome Data
Ficha
26
Lembra
Espaa un estado democrtico en que todos os cidadns teen
os mesmos dereitos e deberes. Estes recllense na Constitucin espaola,
a lei mis importante de Espaa.
As leis mis importantes das Comunidades Autnomas, despois
da Constitucin, son os Estatutos de Autonoma.
1F
6
I
7
I
9
I
10
I
11
I
2F
5F
4F
N I
C
C
P
A M U
I
E
P
R R M
3F
8
I
785643 _ 0003-0048.qxd 25/4/05 12:31 Pgina 28
29

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Institucins municipais, autonmicas e estatais.
Reforzo
Nome Data
Ficha
27
Lembra
O concello encrgase do goberno do municipio.
As institucins da Comunidade Autnoma son o Parlamento Autonmico,
o Goberno Autonmico e os Tribunais de Xustiza.
Espaa unha monarqua parlamentaria. As sas institucins mis
importantes son as Cortes Xerais, o Goberno e os Tribunais de Xustiza.
1. Completa o cadro das institucins municipais, autonmicas e do Estado.
conselleiros concelleiros ministros presidente do Goberno
alcalde presidente da Comunidade
Concello Goberno autonmico Goberno de Espaa
2. Completa as seguintes oracins coas palabras do recadro.
ministros Congreso monarqua presidente Senado
O Estado Espao unh
parlaentari.
A Core Xerai est> formada polo
do Deputado o .
O Gorno Espa est formado polo
o .
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 29
30

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
A prehistoria.
Reforzo
Nome Data
Ficha
28
Lembra
Os primeiros seres humanos eran nmades e vivan da caza, da pesca
e de recoller plantas silvestres.
Co descubrimento da agricultura e da gandara fixronse
sedentarios.
1. Une as pezas do quebracabezas e escribe as frases que se forman.
2. Ordena as letras de cada saco, forma das palabras e completa con elas
a frase.
O prieiro
Mi tar,
O prieiro ee humano era> .
mi tar, firon .
O D S N
M A E
D T A E E R
I O S N S
Os primeiros
seres humanos
vivan da caza, da pesca
e das plantas silvestres
Mis tarde,
os homes
e as mulleres
descubriron
a agricultura
e a gandara
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 30
Haba nobres, campesios
e monxes
Chegaron desde frica
e a sa lingua era o rabe
Edificaron cidades
como Mrida
Exista en Espaa
desde tempos dos
romanos.
31

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Civilizacin romana, islmica e cristi.
Reforzo
Nome Data
Ficha
29
Lembra
A escritura apareceu hai uns 5.000 anos, a canda as primeiras
civilizacins. Unha delas foi a romana, que chegou pennsula Ibrica.
Hai 1.000 anos, en Espaa convivan as civilizacins cristi
e islmica.
1. Une cada civilizacin coas sas caractersticas e completa as oracins.
O romano ed^ficaro> e> Espa
como esenero> o uso
do e , o .
O cristin exista> e> es empo
do . Ent ee hab ,
a sa lingua era>
o , o o .
A civilizaci> islmic fo^ introducid e>
polo . Cgaro>
es s lingu er o .
CIVILIZACIN
ROMANA
CIVILIZACIN
CRISTI
CIVILIZACIN
ISLMICA
As sas linguas eran
o galego, o casteln
e o cataln.
Estenderon o uso
da sa lingua,
o latn.
Foi introducida en Espaa
polos musulmns
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 31
32

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Hai 500 anos.
Reforzo
Nome Data
Ficha
30
Lembra
Hai 500 anos, as cidades recuperaron a sa importancia e o comercio
e a navegacin alcanzaron un gran desenvolvemento. Descubrronse novos
territorios, inventouse a imprenta e realizronse importantes obras de arte.
1. Encontra na sopa de letras oito palabras relacionadas coa vida hai
500 anos e emprgaas para completar as frases.
HAI CINCOCENTOS ANOS
A ecueraro> s importanci
o construro> >ela luxoso palacio.
O coerciaba> co> produto
afastado pae. O traballaba>
e> eqeno talee co> erraenta sinela.
O egua> vivindo na alea.
Deenvolu moito , inntou
xurdiro> q
cearo> ermoso ed^ficio, escultura pintura.
M E R C A D O R E S L
B M E O M S M C M V A
O E I M A I V A N I H
A N S C T P R M A M I
U E S E F M A P C P A
U S C I D A D E S R F
A R T E S A N S F E O
N A V E G A C I O N G
T A P R O R E E T A
S G G O C P N O S A M
A R C A R T I S T A S
785643 _ 0003-0048.qxd 28/4/05 17:20 Pgina 32
33

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Reforzo
Nome Data
Ficha
31
Lembra
Hai 200 anos inventouse a mquina de vapor, construronse fbricas
e houbo grandes avances en medicina e inventos tiles para a vida coti.
Hoxe en da, perfeccionronse eses inventos e apareceron outros novos.
1. Risca a palabra falsa e escribe a frase correcta.
James Watt inventou a , que se aplicou ao transporte e deu
lugar aos e ao

electricidade
mquina de vapor
barcos de vapor
submarinos
autombil.
ferrocarril.
Os pequenos dos artesns substituronse por

talleres
comercios
fbricas.
tendas.
Hai 200 anos e hoxe en da.
A aparicin do transformou a sociedade e, ademais,
permitiu a aparicin dun novo medio de comunicacin,

telfono mbil
ordenador persoal
Internet.
a televisin dixital.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 33
34

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
1
Montns de invertebrados
Nesta unidade estudaches algns grupos de invertebrados pero, hai moitos mis.
Algns deles son marios e, polo tanto, difciles de observar; outros son tan pequenos
que s se poden ver cunha lupa. Algns grupos importantes de invertebrados
son os seguintes:
Esponxas. Case non parecen animais. Teen moitos
buratios polos que pasa a auga. Alimntanse
das pequenas partculas de alimento que leva a auga.
Medusas. Son uns animais de aspecto xelatinoso
que son arrastrados polas correntes. Teen tentculos
velenosos cos que capturan as sas presas.
Corais. Pertencen ao mesmo grupo ca as medusas.
Constren ao seu redor unha cuberta dura
de calcarias. Xntanse e crean rochas e, incluso, illas.
Estrelamares. Son inconfundibles polas sas cinco patas,
que lles dan forma de estrela. Alimntanse de mexillns
e doutros moluscos. Son parentes dos ourizos de mar.
Araas. Son parecidas en moitos aspectos
aos insectos, anda que teen oito patas e carecen
de s. Moitas delas tecen redes pegaentas.
1. Resolve este encrucillado cos grupos de invertebrados
que aparecen nesta ficha e no libro.
1. As luras e os mexillns
pertencen a este grupo.
2. Teen cinco patas.
3. Poden formar rochas e illas.
4. Teen oito patas e tecen redes.
5. O seu corpo alongado
e brando.
6. Teen tentculos
velenosos.
7. Teen seis patas e catro s.
8. O seu corpo est cheo
de buratios.
1F
2F
4F
5
I
7
I
3F
8
I
6
I
785643 _ 0003-0048.qxd 25/4/05 11:59 Pgina 34
35

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
2
As partes do cerebro
O cerebro humano , posiblemente, o rgano mis complicado que existe na Terra e,
quizais, no Universo. Moitos cientficos dedcanse a estudar o cerebro. Hoxe en da
sabemos moitas cousas sobre o seu funcionamento, anda que se descoecen moitas mis.
1. Completa o nome de cada parte do cerebro. Escribe as vogais que faltan usando
a clave e colorea cada zona dunha cor.

A H E I O U
H M SF R S
H H
C R BR S
H H

Neles reside a nosa

capacidade de pensar,
imaxinar, planear, calcular,
crear... dicir, no
que nos diferenciamos
dos animais.
C R B L
H H H
Colabora cos hemisferios
cerebrais
en moitas funcins,
por exemplo, nos
movementos complicados.
B LB R Q D

H
Ocpase de que funcionen
a respiracin, o latexo do corazn
e outras funcins automticas que
nos manteen con vida.
2. Completa as seguintes oracins.
A funcin suerioe esie>
no .
Graza ao ealzan
funcin mo^ importane e> q eamo
q ensa >ela.
O iner> n eecuci>
moento complicado.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 35
36

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
3
As etiquetas
Moitos dos alimentos que comemos a diario van envasados ou empaquetados e levan a sa
correspondente etiqueta. A etiqueta obrigatoria e dnos informacin moi importante,
como o tipo de produto de que se trata, como est feito ou cando o mellor momento
para consumilo. Todos eses datos, e algns mis, figuran nas etiquetas, que son unha fonte
de informacin moi importante para controlar a calidade dos alimentos envasados.
1. Colorea na etiqueta os seguintes datos:
De azul, o nome do produto. De rubio, a data de consumo preferente.
De verde, o nome do fabricante. De amarelo, o cdigo de barras.
2. Completa esta ficha.
Nome do produto:
Tipo de produto:
Nome do fabricante:
Lugar onde se fabrica:
Lista de ingredientes:
Peso: g.
Data de caducidade:
6 654332 659835
Ingredientes:
Faria de trigo,
azucre, sal, lvedo,
aromas.
Peso:
250 g.
Fabricado por:
O Trigal.
Alameda de Campos,
Palencia, Espaa.
Consumir
preferentemente
antes de:
xuo/2008
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 36
37

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
4
Ten conta coa cabeza!
Oches algunha vez que hai que ter moita conta
ao tocarlle aos menios na cabeza?
debido a que nos menios non se soldaron anda os
sos do cranio e teen unhas zonas, chamadas moleiras,
en que queda unha pequena zona oca
e o cerebro non est protexido por so. Hai que ter
moita conta con esas zonas, pois son moi delicadas.
Existen varias moleiras. As mis importantes son a anterior e a posterior.
Aos mdicos resltanlles tiles, pois grazas a elas poden ver, por exemplo,
se o neno ten algn problema de crecemento.
Pero isto non significa que o cranio dos menios estea mal feito. Polo contrario,
ao non estaren soldados os sos, a sa cabeza pdese deformar un pouco
para permitirlles atravesar mis facilmente a vaxina durante o parto. Ademais, despois
de nacer, o seu cerebro pode medrar sen se esmagar contra o cranio.
1. Contesta as preguntas.
Como se chaman as zonas do cranio en que os sos anda non se formaron?
Que funcin teen as moleiras durante o parto?
Que funcin teen as moleiras cando o menio xa naceu?
Que lles indican as moleiras aos mdicos?
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 37
38

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
5
Reciclar
En moitos lugares hai colectores para
depositar obxectos de vidro, papel
ou plstico. Separar estes materiais
do resto do lixo fai posible que se
reciclen. Reciclar consiste en darlles
a algns materiais de refugo un novo uso.
Coa reciclaxe lgranse dous obxectivos:
evitar a contaminacin do medio natural
e non malgastar recursos da natureza.
Por exemplo, cando se recicla vidro
transfrmanse os envases usados noutros
novos. Este proceso comeza ao depositar
os envases nos colectores destinados
para facelo.
1. Explica que sucede cos envases que se depositan nos colectores.
2. Elabora un cartel publicitario sobre a importancia de reciclar o vidro.
A reciclaxe do vidro
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 38
39

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
6
Leonardo da Vinci
Leonardo da Vinci naceu en Italia en 1452 e est considerado
como un dos grandes artistas e inventores da historia. Estivo
interesado por aspectos relacionados coa ciencia
e a tecnoloxa e adiantouse sa poca deseando mquinas
que funcionaban con poleas, pancas, rodas, engrenaxes...
Ideou cousas tan estraas naquel tempo coma un paracadas,
un helicptero, un ascensor, un guindastre
1. Observa estes debuxos de inventos de Leonardo. Un deles o av
do helicptero, e o outro, o do paracadas. Despois, contesta.
Para que servira o helicptero de Leonardo?
Escribe unha breve descricin do helicptero de Leonardo.
Que diferenzas evidentes hai entre o helicptero de Leonardo e os actuais?
En que se parece o paracadas de Leonardo aos paracadas actuais?
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 39
40

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
7
Marte, o planeta vermello
O planeta Marte ocupa o cuarto lugar desde o Sol
e ten dous satlites: Fobos e Deimos. Est cuberto por
rochas avermelladas que lle dan a sa cor caracterstica
e que fixeron que se coeza como o planeta vermello.
Ademais, est cheo de crteres e volcns. Algns
deles son os mis altos do Sistema Solar; por exemplo,
o monte Olimpus mide 25.000 metros de altura,
o que significa que catro veces mis alto ca o Everest,
a montaa mis elevada do noso planeta.
Os cientficos estn entusiasmados con Marte, xa que pensan
que pode haber rastros de vida. Xa chegaron a el naves
que deixaron vehculos robot, e fanse plans para
enviar, dentro duns anos, a primeira nave tripulada.
1. Forma e escribe tres palabras relacionadas con Marte.
2. Completa esta ficha sobre Marte.
M S F L U
E
D
B S
F O
O
P
S
L
U
O
M
I
I
O
M S
Nome:
Tipo de astro: cometa satlite planeta
Sistema ao que pertence:
Cor:
Nome da sa elevacin mis alta:
Nome dos seus satlites:
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 40
41

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
8
Escribe o nome das Comunidades e Cidades Autnomas formadas
por illas.
Escribe o nome das Comunidades e Cidades Autnomas que estn
na costa.
Cal o nome das Comunidades e Cidades Autnomas que son interiores?
Cal o nome das das Cidades Autnomas?
Cal o nome das Comunidades que teen unha soa provincia?
Cal o nome das Comunidades que limitan con outro pas?
1. Observa o mapa da pxina 123 do teu libro e contesta estas cuestins.
2. Observando o mesmo mapa, contesta agora estas preguntas.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 41
42

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
A evolucin da poboacin en Espaa
A poboacin dun pas vara, porque depende do nmero de nacementos e falecementos,
as como da inmigracin e da emigracin. Nesta grfica mostrmosche como cambiou
a poboacin en Espaa desde o ano 1900 ata 2001.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
9
Cantos millns de habitantes haba en Espaa en 1900?
Hab milln habitane.
Cantos millns de habitantes haba en Espaa en 2001?
Hab milln habitane.
Entre 1900 e 2001, aumentou a poboacin espaola ou diminuu?
A poboaci> .
Canto aumentou a poboacin entre 1900 e 1910?
A poboaci> auento e> milln
habitane.
Canto aumentou a poboacin entre 1960 e 1970?
A poboaci> auento e> milln
habitane.
1. Observa a grfica e contesta as preguntas.
Millns
de habitantes
45
40
35
30
25
20
15
10
5
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2001
19
20
22
24
26
28
31
34
36
39
41
Ano
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 42
43

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
10
1. Resolve o encrucillado empregando palabras relacionadas co vidro.
1. Adorno que se pon no pescozo.
2. Que deixa ver a travs del.
3. Nel quntase a area.
4. Pezas que serven para
fabricar colares
ou pulseiras.
5. Material que se
produce pola fusin
e posterior
solidificacin da area.
6. Material que non deixa
pasar o fro nin a calor.
7. Materia prima con que se fabrica o vidro.
8. Quentar algo ata que se funda.
9. Tcnica que serve para traballar o vidro e producir esferas ocas.
A fabricacin do vidro
Un material que nos acompaa desde hai miles de anos
o vidro. Trtase dun material que se fabrica a partir
dunha materia prima moi humilde: a area.
Para fabricar o vidro quntase nun forno a area,
mesturada con pequenas cantidades doutras substancias. Chega
un momento en que esta area se funde e forma unha especie
de pasta, coma a do caramelo fundido. Cando esta pasta
arrefra solidifcase, pero non volve formar area, senn que d
lugar ao vidro, un material slido que adoita ser transparente.
A pasta de vidro pdese modelar antes de que se endureza.
Deste xeito, pdense fabricar obxectos con distintas formas.
Unha das tcnicas que se emprega para traballar o vidro
o soprado, que consiste en soprar aire dentro da masa de vidro para formar esferas ocas
que despois se poden cortar e modelar.
O vidro emprgase para elaborar botellas, doas para pulseiras e colares, lentes
ou telescopios, espellos, follas de vent, obxectos decorativos Outra utilidade fabricar
as placas de vitrocermica que se usan para cociar.
Co vidro pdense producir tanto fibras finas que teen moitas utilidades, coma fabricar
pranchas illantes que evitan que pasen o fro ou a calor.
1F
2F
3F
5F
6
I
7
I
8
I
9
I
4F
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 43
44

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
11
O turismo en Espaa
Espaa o segundo pas do mundo polo nmero de turistas que recibe. Acoden
atrados polas sas praias, pola beleza e variedade das sas paisaxes, polo seu clima
e pola riqueza cultural que ten.
Escribe por orde os catro pases dos que recibimos mis turistas.
Escribe por orde as catro Comunidades Autnomas mis visitadas.
Escribe o nmero de turistas que chegaron a Espaa desde 1996 a 2004
e indica se aumentou ou diminuu.
1. Observa os grficos e contesta estas cuestins.
Nmero de turistas
nos ltimos anos
Principais pases de procedencia dos turistas
Principais Comunidades Autnomas receptoras de turistas
A
l
e
m
a

a
B

l
x
i
c
a
F
r
a
n
c
i
a
I
t
a
l
i
a
P
a

s
e
s

B
a
i
x
o
s
P
o
r
t
u
g
a
l
R
e
i
n
o

U
n
i
d
o
A
n
d
a
l
u
c

a
I
.

B
a
l
e
a
r
e
s
C
a
n
a
r
i
a
s
C
.

e

L
e

n
C
a
t
a
l
u

a
C
.

V
a
l
e
n
c
i
a
n
a
M
a
d
r
i
d
54
56
76
84
10
2
7
3
2 2
16
13
8
10 10
1
5
3
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
18
16
14
12
10
8
6
4
2
14
12
10
8
6
4
2
1995 1998 2001 2004
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 44
45

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.
A
.
/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
12
Un partido poltico
Os partidos polticos poden ser nacionais, autonmicos ou, incluso, locais. Xoga cos teus
compaeiros a formar un partido poltico que se presente s eleccins municipais da ta
localidade. Facede grupos de cinco e realizade as seguintes actividades:
3. Inventa un logotipo para o voso partido,
dicir, un smbolo ou un debuxo
que o represente.
1. Escribe o nome e as siglas do voso partido poltico.
2. Escribe os tres puntos principais do voso programa electoral.
Exemplo: Crearemos novos parques, con campos de deporte, para que os poidan
utilizar os rapaces da localidade.
1.
2.
3.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 45
46

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
Ampliacin
Nome Data
Ficha
13
Dinosauros en Teruel
Sabas que en Teruel viviu o dinosauro mis grande de Europa e, quizais, do mundo?
Hai uns 130 millns de anos, nas proximidades da localidade de Riodeva, habitou
un dinosauro herbvoro xigante: meda uns 35 metros de longo e pesaba arredor
de 50 toneladas.
Pero este dinosauro non o nico do que se ten noticia na provincia de Teruel.
Hai uns anos encontrronse restos do Aragosauro (o seu nome significa dinosauro
de Aragn). Meda 17 metros e pesaba 20 toneladas. E hai mis. Por iso, en Teruel
construron a cidade dos dinosauros: Dinpolis.
Os cientficos, a partir dos sos que encontran, reconstren a forma destes fabulosos
animais. Pero ningun sabe a cor que tian.
1. Colorea estes debuxos de dinosauros. Usa a ta imaxinacin para darlles cor.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 46
47
Ampliacin
Nome Data
Ficha
14
O gramfono
Hai mis de 100 anos, en 1888, Emilio Berliner inventou o gramfono, un aparello
que consegua gravar e reproducir sons.
Desde o seu nacemento ata hoxe en da, o gramfono deulles paso a aparellos como
o tocadiscos, o compact disc ou o mis actual formato mp3.
Nome:
COMO :
PARTES PRINCIPAIS:
Nome: Gramfono
COMO :
PARTES PRINCIPAIS:
Bucina: serve para emitir o son.
Agulla: le os sucos do disco.
Prato xiradiscos: fai xirar o disco.
Manivela: produce a enerxa para que o prato xire.
1. Realiza unha ficha sobre un telfono antigo.
Bucina
Manivela
Agulla
Prato xiradiscos

2
0
0
5

E
d
i
c
i

n
s

O
b
r
a
d
o
i
r
o
,

S
.

A
.

/

S
a
n
t
i
l
l
a
n
a

E
d
u
c
a
c
i

n
,

S
.

L
.
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 47
785643 _ 0003-0048.qxd 19/4/05 12:40 Pgina 48