Está en la página 1de 52

Anemias Hemolticas

Rubens de Oliveira Santos


Foz do Iguau agosto 2008

Rubens de Oliveira Santos

INTRUDUO
Destruio precoce dos eritrcitos pelo SRE fgado e bao
Fatores inerentes ou hereditrios
Defeitos de membrana Defeitos da hemoglobina Eritroenzimopatias

Fatores adquiridos ou ambientais diversos

Rubens de Oliveira Santos

CAUSAS DE ANEMIA HEMOLTICA


ANEMIAS HEMOLTICAS HEREDITRIAS DISTRBIOS NA MEMBRANA DO ERITRCITO Anormalidades do citosqueleto
Esferocitose hereditria Eliptose hereditria Piropoiquilocitose hereditria

DISTRBIOS DOS LIPDEOS Estomatocitose hereditria Abetalipoproteinemia hereditria ANORMALIDADES DOS ANTGENOS DE MEMBRANA Sndrome de McLeod
Rubens de Oliveira Santos 3

CAUSAS DE ANEMIA HEMOLTICA


ANEMIAS HEMOLTICAS HEREDITRIAS ANORMALIDADE DE TRANSPORTE TRANSMEMBRANA Xerocitose hereditria DEFICINCIAS ENZIMTICAS DOS ERITRCITOS Deficincia de piruvato quinase Deficincia de glicose-6-fosfato desidrogenase Outras deficincias enzimticas DEFEITOS DA HEMOGLOBINA Anemia falciforme Hemoglobinas instveis
Rubens de Oliveira Santos 4

CAUSAS DE ANEMIA HEMOLTICA


ANEMIAS HEMOLTICAS ADQUIRIDAS DANO MECNICO DOS ERITRCITOS
Anemia hemoltica macroangioptica
Hemoglobinria de marcha Hemlise causada por vlvulas cardacas artificiais

Anemia hemoltica microangioptica


Sndrome hemoltico-urmica Prpura trombocitopnica Coagulao intravascular disseminada Sndromes de vasculites

Dano mecnico causado por parasitas


Malria, babesiose
Rubens de Oliveira Santos 5

CAUSAS DE ANEMIA HEMOLTICA


ANEMIAS HEMOLTICAS ADQUIRIDAS ANEMIA HEMOLTICA IMUNE Anemia hemoltica de anticorpos quentes Reaes transfusionais Sndromes criopticas
Crioaglutininas Hemoglobinria paroxstica ao frio Crioglobulinemia
Rubens de Oliveira Santos 6

CONSEQNCIAS DA HEMLISE
INTRAVASCULAR Diminuio da haptoglobina (V.R. 100 mg/dl) Elevao da LDH Hemoglobinria Hemossiderinria

Rubens de Oliveira Santos

CONSEQNCIAS DA HEMLISE
EXTRAVASCULAR Diminuio da haptoglobina (V.R. 100 mg/dl) Elevao da LDH Hiperbilirrubinemia s custas de bilirrubina no conjugada Medula
Hiperplasia reticulocitose
Rubens de Oliveira Santos 8

CAUSAS DE ANEMIA HEMOLTICA


ANEMIAS HEMOLTICAS ADQUIRIDAS DESORDENS DA MEMBRANA DO ERITRCITO
Acantocitose

HIPERESPLENISMO DANOS CAUSADOS POR AGENTES QUMICOS E TOXINAS


Arsnico, cobre, veneno de cobra e aracndeos

INJRIA FSICA DOS ERITRCITOS


Radiao Calor - queimaduras

HEMOGLOBINRIA PAROXSTICA NOTURNA


Rubens de Oliveira Santos 9

MANIFESTAES CLNICAS DA ANEMIAS HEMOLTICAS


Anemia Ictercia Esplenomegalia Colelitase

Rubens de Oliveira Santos

10

COMPOSIO DA MEMBRANA ERITROCITRIA


Colesterol Fosfolipdeos Aminofosfolipdeos
Espectrina Actina Protena 4,1 Anquirina

Enzimas Protenas
Rubens de Oliveira Santos 11

FUNES DA MEMBRANA ERITROCITRIA


Fora e durabilidade Manuteno do volume celular Homeostase do Ca2+ Troca de nion sistema tampo bicarbonato

Rubens de Oliveira Santos

12

ESFEROCITOSE HEREDITRIA
MANIFESTAES CLNICAS
Anemia Esplenomegalia Ictercia intermitente
Da hemlise De obstruo biliar

Crises aplsicas

Rubens de Oliveira Santos

13

ESFEROCITOSE HEREDITRIA
MANIFESTAES CLNICAS RARAS
lceras de perna Mioocardiopatias Boa reao esplenectomia

Rubens de Oliveira Santos

14

ESFEROCITOSE HEREDITRIA
CARACTERSTICAS LABORATORIAIS
Reticulocitose Esferocitose CHCM elevada
Fragilidade osmtica aumentada (sobretudo no teste de fragilidade incubado)

Teste de Coombs negativo Espectrina ou anquirina diminudas


Rubens de Oliveira Santos 15

ESFEROCITOSE HEREDITRIA
DOENAS COM ESFEROCITOSE NO ESFREGAO SANGNEO Comuns
Anemias imuno-hemolticas Incompatibilidade de ABO do recm-nascido

Incomuns a raras
Reaes transfusionais Sepse por Clostridium Queimaduras graves Veneno de aranha
Rubens de Oliveira Santos 16

PRINCIPAIS FORMAS CLNICAS DE ESFEROCITOSE HEREDITRIA

Parmetros laboratoriais
Contedo de espectri na

Formas clnicas Portador silencioso

HB total g/dL

Retic (%)

Esferocitose em lmina

Curva de fragilidade Normal a fresco e alterada ps incubao Normal/alterada a fresco e alterada ps incubao Alterada a fresco e ps incubao Alterada a fresco e ps incubao

Normal

1a3

Ausente

100

EH leve EH moderada EH grave

11 a 15 8 a 12 <8

3a8 >8 >10

Discreta Moderada Acentuada

80 a 100 50 a 80 20 a 55 17

Rubens de Oliveira Santos

Rubens de Oliveira Santos

18

Rubens de Oliveira Santos

19

ELIPTOCITOSE HEREDITRIA (ELH)


ELH BRANDA PIROPOIQUILOCITOSE HEREDITRIA ELH ESFEROCTICA

Rubens de Oliveira Santos

20

ELH BRANDA
MANIFESTAES CLNICAS Assintomtica Mais freqente aprox. 90% dos casos Herana dominante: um dos pais com ELH Variantes
Alguns neonatos com anemia hemoltica moderadamente grave, esfregao tipo PPH Converte-se em ELH tpica em at dois anos Relacionado com o 2,3-DPG e Hb fetal
Rubens de Oliveira Santos 21

ELH BRANDA
MANIFESTAES CLNICAS Alguns pacientes com hemlise crnica branda (reticulcitos 1% a 3%) Geralmente no necessita de tratamento Pode ocorrer hemlise significativa sob estmulo esplnico

Rubens de Oliveira Santos

22

ELH BRANDA
CARACTERSTICAS LABORATORIAIS Eliptcitos >40% Sem anemia, pouca ou nenhuma hemlise Fragilidade osmtica normal Defeito na espectrina

Rubens de Oliveira Santos

23

Eliptocitose Hereditria: numerosos eliptcitos Forma Grave

Ovalocitose Hereditria:

numerosos ovalcitos
Forma Branda

Rubens de Oliveira Santos

24

PIROPOIQUILOCITOSE HEREDITRIA (PPH)


MANIFESTAES CLNICAS Anemia moderadamente grave Esplenomegalia Ictercia intermitente Crise aplstica Herana recessiva Boa reao esplenectomia

Rubens de Oliveira Santos

25

PIROPOIQUILOCITOSE HEREDITRIA (PPH)


CARACTERSTICAS LABORATORIAIS Esfregao: poiquilcitos estranhos, fragmentos, esfercitos (poiquilocitose bizarra), eventuais eliptcitos Reticulocitose VCM diminudo devido fragmentao eritrocitria Fragilidade osmtica aumentada Teste de sensibilidade ao calor (45C) fragmentao Defeito acentuado na auto-associao da espectrina

Rubens de Oliveira Santos

26

Rubens de Oliveira Santos

27

ELH ESFEROCTICA
MANIFESTAES CLNICAS Anemia Esplenomegalia Ictercia intermitente Padro de herana dominante Boa reao esplenectomia

Rubens de Oliveira Santos

28

ELH ESFEROCTICA
CARACTERSTICAS LABORATORIAIS Esfregao: eliptcitos arredondados, alguns esfercitos Reticulocitose Fragilidade osmtica aumentada Defeito primrio desconhecido

Rubens de Oliveira Santos

29

ANORMALIDADE DE PERMEABILIDADE DA MEMBRANA


XEROCITOSE HEREDITRIA Padro autossmico dominante Perda de eletrlitos intracelulares (K+) Hemcias em alvo ou retradas e espiculadas

Rubens de Oliveira Santos

30

Rubens de Oliveira Santos

31

ANORMALIDADE DE PERMEABILIDADE DA MEMBRANA


HIDROCITOSE (ESTOMATOCITOSE) HEREDITRIA Padro autossmico dominante Influxo exacerbado de Na+ Graus de hemlise variveis Boa resposta esplenectomia Presena de estomatcitos
Geralmente os estomatcitos so mais freqentes como defeito adquirido em pacientes com alcoolismo agudo ou doena heptica)
Rubens de Oliveira Santos 32

Rubens de Oliveira Santos

33

DEFICINCIAS ENZIMTICAS
DEFICINCIA DE GLICOSE-6-FOSFATO DESIDROGENASE (G6PD) DEFICINCIA DE PIRUVATOQUINASE (PK)

Rubens de Oliveira Santos

34

DEFICINCIAS ENZIMTICAS
METABOLISMO ERITROCITRIO Anaerbico
Na/K ATPase Carreamento de ons Sntese de glutation NADH manter o ferro na forma Fe2+

Ciclo de Embben-Meyerhof (90% a 95%)


1 glicose 2 ATPs

Derivao da hexose monofosfato (5% a 10%)


1 glicose 2 NADPH
Rubens de Oliveira Santos 35

DEFICINCIAS ENZIMTICAS
METABOLISMO ERITROCITRIO NADPH Glutation reduzido Proteo de agentes oxidantes gerados pelo transporte de O2, fagcitos, medicamentos

Rubens de Oliveira Santos

36

DEFICINCIA DE G6PD
FISIOPATOLOGIA Incapacidade de restaurar o ferro oxidado (Fe3+) Fe3+ Metemoglobina corpsculos de Heinz leso de membrana Eritrcitos com corpsculos de Heinz so depurados pelo bao Clulas mordidas e clulas bolhosas

Rubens de Oliveira Santos

37

DEFICINCIA DE G6PD
CONDIES DE STRESS OXIDATIVO Acidose diabtica Infeces bacterianas Febre tifide Infeces virais

Rubens de Oliveira Santos

38

DEFICINCIA DE G6PD
DIAGNSTICO LABORATORIAL Eritrograma
Inespecfico de anemia hemoltica Durante as crises hemolticas normocrmico e normoctico Policromasia e reticulocitose variadas Clulas mordidas e clulas bolhosas Corpsculos de Heinz no azul de cresil brilhante Dosagem da atividade enzimtica (G6PD) eritrocitria realizar fora das crises hemolticas
Rubens de Oliveira Santos 39

Bite cells, esfercitos e acantcitos.

Pesquisa de corpos de Heinz

Rubens de Oliveira Santos

40

DEFICINCIA DE PIRUVATOQUINASE
FISIOPATOLOGIA Enzima responsvel pela sntese de ATP Perda de K+ e ganho de Ca2+ Rigidez celular Seqestro esplnico

Rubens de Oliveira Santos

41

DEFICINCIA DE PIRUVATOQUINASE
DIAGNSTICO LABORATORIAL Eritrograma
Inespecfico de anemia hemoltica Oligocitemia normocrmica e normoctica Policromasia e reticulocitose variadas HB pode estar entre 5 e 12 g/dL Diagnstico feito pela dosagem da atividade da PK, ATP diminudo e 2,3-DPG aumentado

Rubens de Oliveira Santos

42

ANEMIAS HEMOLTICAS ADQUIRIDAS


Anemia hemoltica auto-imune Anemia hemoltica aloimune (DHRN) Hemoglobinria paroxstica noturna Anemias hemolticas microangiopticas

Rubens de Oliveira Santos

43

ANEMIA HEMOLTICA AUTO-IMUNE


CONCEITO Mediada por auto-anticorpos que revestem os eritrcitos Anticorpos tipo quente ou tipo frio Idiopticas ou secundrias (infeces) Mediadas por drogas Associadas a distrbios linfoproliferativos (LLC, linfomas) LES, AR e outras colagenoses auto-imunes
Rubens de Oliveira Santos 44

ANEMIA HEMOLTICA AUTO-IMUNE


ERITROGRAMA Anemia de grau bastante variado HB pode variar de 4 a 10 g/dl VCM normal Reticulocitose Esferocitose RDW sempre alto (>18%) Policromasia 2+ a 4+
Rubens de Oliveira Santos 45

ANEMIA HEMOLTICA ALOIMUNE


CONCEITO Aloanticorpos de incompatibilidade me-feto Reaes transfusionais

Rubens de Oliveira Santos

46

ANEMIA HEMOLTICA ALOIMUNE (DHRN)


ERITROGRAMA DHRN
Anemia grave Policromasia 2+ a 4+ Eritroblastos, podendo chegar a 120/100 leuccitos VCM normal a macroctico Coombs direto positivo Hiperbilirrubinemia intensa

Rubens de Oliveira Santos

47

HEMOGLOBINRIA PAROXSTICA NOTURNA


CONCEITO Origem de mutao de clula clonal pluripotente Formao de imunocomplexos que ativam complemento durante o sono Episdios recorrentes de hemlise Infeces Trombose Defeito na sntese de glicilfosfatidilinositol fator protetor contra o complemento
Rubens de Oliveira Santos 48

HEMOGLOBINRIA PAROXSTICA NOTURNA


DIAGNSTICO Anemia normocrmica e normoctica Pode ser macroctica reticulcitos Microctica perda de ferro por hemoglobinria Teste de HAM POSITIVO Teste de sacarose POSITIVO

Rubens de Oliveira Santos

49

Hemoglobinria na primeira urina da manh.

Incio incidioso, 30-50 anos, Sintomas de hemlise crnica, Crises hemolticas noturnas, Hemoglobinria 1. Urina manh. 25% indivduos sintomaticos clssicos. Hemoglobinemia 50

Rubens de Oliveira Santos

ANEMIAS HEMOLTICAS MICROANGIOPTICA


CONCEITO Quadros hemolticos decorrentes de alteraes microcapilares ou obstruo parcial de pequenos vasos Dano traumtico esquizcitos Doenas associadas
Prpura trombocitopnico trombtica Sndrome hemoltico-urmica LES CIVD Eclmpsia Hemangiomas e carcinomas de pequenos vasos
Rubens de Oliveira Santos 51

BENNETT, Goldman; Ed.: BENNETT, J. Claude. CECIL TRATADO DE MEDICINA INTERNA. Rio de Janeiro: Guanabara Koogan, 2001. BAIN, Barbara J. ; BATES, Imelda ; LEWIS, S. Mitchell. HEMATOLOGIA PRTICA DE DACIE E LEWIS. Porto Alegre: Artmed , 2004 HENRY, John Bernard. DIAGNSTICOS CLNICOS E TRATAMENTO POR MTODOS LABORATORIAIS. So Paulo: Manole, 2007. RAVEL, Richard. LABORATRIO CLNICO: APLICAES CLNICAS DOS DADOS LABORATORIAIS. Rio de Janeiro: Guanabara Koogan, 1995.
Rubens de Oliveira Santos 52

También podría gustarte