Está en la página 1de 4

Direito, mundo e tempo, nos marcos de uma compreenso fenomenolgica do fenmeno jurdico.

Jos Carlos Henriques (FDCL UNIPAC FAM) jcarloshen@ ahoo!co"!#r Palavras chave: Direito, Fenomenologia. Pessoa. Comunidade jurdica. istoricidade. $erhar% Husserl& 'ilho (e )("un( Husserl& 'un(a(or (o que *eio a ser conheci(o& +os%erior"en%e& co" "o*i"en%o 'eno"enol,-ico& 'oi (os +ri"eiros a %en%ar 'a.er 'ru%i'icar& +ara a co"+reens/o (o (irei%o& os (i*i(en(os alcan0a(os +ela a+lica0/o (o "%o(o e (as aquisi01es (a 'eno"enolo-ia! N/o alinha(o& $erhar% Husserl coloca e" (i2lo-o a 'eno"enolo-ia& co"o (ire0/o +rinci+al& e ou%ras su-es%1es es+ecula%i*as& (en%re as quais a corren%e hei(e--eriana& 'eno"enol,-ico3e4is%encialis%a& o neo5an%is"o! In%eressa3nos aqui& +ara a e4+osi0/o (as rela01es que se %ra*a" en%re (irei%o& "un(o e %e"+o se-uir& (e +re'er6ncia& as re'le41es a+resen%a(as +or $erhar% Husserl no ensaio Recht und Welt& +u#lica(o +ela +ri"eira *e. e" 7898! De ou%ro la(o& in%eressa3nos a co"+reens/o (o (irei%o co"o ser3no3"un(o %e"+oral! Aqui& o ensaio (e re'er6ncia Recht und Welt& %a"#" (e 7898! :/o claras as in'lu6ncias (e Hei(e--er& e" a"#os! ; Dasein& ser3a< hu"ano& u" ser3 no3"un(o! As coisas jurdicas (rechtliche Dinge) +er%ence" = cons%i%ui0/o (o "un(o& +r,+ria (o Dasein! N/o s/o as coisas jur<(icas +ro(u%os ar%i'iciais& "eros ar%i'<cios %cnicos& s/o ra(ica(as no "un(o hu"ano! ; que as (i'erencia (os (e"ais o#je%os (o "un(o& a 'or"a (e sua (oa0/o ao ho"e"! ; (irei%o co"+arece co"o u" modo de ser que cons%i%ui o proprium hu"ano& sen(o +or ele "es"o cons%i%u<(o! > cria0/o (o ho"e" e& co"o %al& +ar%ici+a (e sua +r,+ria -es%a0/o& co"o hu"ano que ! Na e4+eri6ncia in-6nua& e4a%a"en%e +orque se +er"anece +reso = e4+eri6ncia *i*i(a (o "un(o& a(o%a3se u"a a%i%u(e na%ural! Nes%a& reina a (u#ie(a(e& 'un(a(a na %e"+orali(a(e (o Dasein& carac%eri.a(o co"o %ransi%,rio! )n'i"& o Dasein ser e" (ire0/o = "or%e (ein auf den Tod auflaufendes Sein), ao 'i". Dis%o #ro%a a (u#ie(a(e (o Dasein? e" seu ser +er"anece esqueci(a sua con(i0/o "ais +r,+ria& seu 'i"& co"o +ossi#ili(a(e inarre(2*el! U"a %ransi%orie(a(e que +arece re"anescer o'usca(a +ela li(a hu"ana ocu+a(a e +r3ocu+a(a! Por in'lu6ncia (e Hei(e--er& o (irei%o +ensa(o enquan%o ser3no3"un(o& "un(o a que +er%ence"& ra(ical"en%e& as coisas (o (irei%o! Assi"& co"+reen(e3se que as coisas (o (irei%o n/o s/o %ransi%,rias& no sen%i(o (e que +arece n/o se *eri'icar u" hori.on%e no qual o (irei%o n/o "ais +er%en0a ao "un(o hu"ano! ; (irei%o u"a +er"an6ncia (es%e e nes%e "un(o! H2 u"a (u#ie(a(e %a"#" aqui! De se reconhecer que as coisas jur<(icas 'lue" co" o "un(o& a(e"ais o (irei%o& e4a%a"en%e +elo enrai.a"en%o %e"+oral& +ar%ici+a (a sor%e (o hu"ano& s/o (es%ina(as ao 'i" ou& +elo "enos& +o(e ser an%eci+a(a es%a +ossi#ili(a(e! Direi%o e "un(o se +er%ence"& o (irei%o *ai "arca(o co"o cons%i%uin%e (o hu"ano e cons%i%u<(o +or ele& co3+er%enci"en%o que ocorre no %e"+o! Mas& no (irei%o& o %e"+o a#s%ra%o& as coisas (o (irei%o %6" *i-6ncia e& (uran%e es%e in%ers%<cio (e *i-or& %6" 64i%o& *ale" (e u"a *e. +ara se"+re! Poss<*el +ensar que a %e"+orali(a(e& en%en(i(a co"o ca%e-oria 'un(an%e (e %o(o o +lano -nosiol,-ico e +r2%ico& seja c@none (e in%er+re%a0/o (o jur<(ico? +os%ar o (irei%o e a lei no "un(o si-ni'ica analisar3lhes a ori-in2ria es%ru%ura %e"+oral! )n'i"& encon%ra3se enrai.a(a no (irei%o u"a +ossi#ili(a(e que lhe +r,+ria co"o& (e res%o& ao Dasein? ser3+ara3o3'i"& ao "enos co"o +ossi#ili(a(e& se"+re

+oss<*el (e se an%eci+ar! Mas o ser3+ara3o3'i"& co"o li"i%e (o (irei%o& (e*e ser *is%o jun%o a seu *i-or e 64i%o +lenos& nos li"i%es (e sua *i-6ncia! ; (irei%o n/o se (es%ina a u" 'i"& cria3se +ara (urar& a#s%ra%a"en%e& "as *ai nele enrai.a(a a an%eci+a0/o (e u" 'i"! Para n,s& clara a (i'eren0a? se o ser3+ara3a3"or%e o "o(o (e ser "ais +r,+rio (o hu"ano& irre"e(i2*el e& co"o %er"o& in'enso = li#er(a(eA +ara o (irei%o& o 'i" +o(e ser se"+re u"a escolha& seu *i-or cria0/o (is+on<*el +ara u" +rorro-ar li*re& e%erni.an(o3se enquan%o (urar! I"+or%an%e o concei%o (e (ura0/o! A res+onsa#ili(a(e %ica an%ece(e e 'un(a o encon%ro co" o ou%ro& (e "aneira ori-inaria"en%e n/o li"i%a(a +or con(i01es& o (irei%o #usca (urar! Po(e" ser (e *alia os (esa'ios +os%os& a n,s& +ela %ica (a al%eri(a(e! :e o (irei%o se (ei4a co"+reen(er co"o es%a#eleci"en%o (e li"i%a01es& co"o con(i0/o (a res+onsa#ili(a(e& que ele "es"o re-ula& +ens23lo a +ar%ir (a in3con(i0/o 'ir"a(a& +ela %ica (a al%eri(a(e& in(ica que a +rinci+al ques%/o es%2 e" reconhecer que o (i.er (o (irei%o (i%o 3 +o(e n/o ser o (i.er (a jus%i0a! :e a %ica& enquan%o 'iloso'ia +ri"eira& a+on%a +ara u"a ori-inarie(a(e na rela0/o co" o ou%ro& que j2 *e" an%eci+a(a e" qualquer encon%ro& o (irei%o& enquan%o +re%en(e es%a#elecer con(i01es re-ula(oras (o encon%rar3se& u" a posteriori& se"+re j2 an%ece(i(o +or u"a +ossi#ili(a(e& a al%eri(a(e& ra(ical e ori-in2ria! A %ica (a al%eri(a(e& %al co"o +ensa(a +or L*inas& re+resen%a u" prius& a (esa'iar as re-ula01es (o es%ar e (o ser3co"3o3ou%ro! > no con%e4%o (e reconheci"en%o (e u"a rela0/o (ial%ica e +ro#le"2%ica que +o(e" ser %ra*a(os os e"#a%es 'ru%<'eros en%re %ica (a al%eri(a(e e (irei%o! Bornan(o = *ia (e Hei(e--er& o 'i"& +ara al" (e ser o "o(o "ais +r,+rio (e ser (o Dasein& n/o se escolhe& li"i%e +ara a +r,+ria li#er(a(e! N/o e" rela0/o a u" "o"en%o& se"+re +oss<*el (e se an%eci+ar& "as e4a%a"en%e co"o li"i%e e4%re"o (a e4is%6ncia& n/o +oss<*el n/o "orrer! ; %e"+o "arca& (e"arca& es%iola& *er-a a arro-an%e li#er(a(e (e escolher! ; Dasein& si%o nes%a con(i0/o& resol*e3se au%en%ica"en%e ou inau%en%ica"en%e& a (e+en(er (e co"o se +os%ar 'ren%e = a"ea0a(ora e an-us%iosa +ossi#ili(a(e (o 'i"! ; ser3+ara3o3'i" n/o cons%ru0/o hu"ana a n/o ser co"o an%eci+a0/o! Nes%a *ia& o (irei%o se a+resen%ar2 co"o cons%ru0/o hu"ana& u" ser3no3"un(o %e"+oral! N/o se cons%r,i +or in(i*<(uos& "as resul%a (a co"uni(a(e! ; (irei%o o#ra (a *on%a(e (a co"uni(a(e jur<(ica! )s%a n/o i(6n%ica ao so"a%,rio (e in(i*<(uos que co"+1e a socie(a(e +ol<%ica& ne" %a"+ouco se con'i-ura co"o -ru+a"en%o (e in(i*<(uos jus%a+os%os! Bra%a3se (e u"a uni(a(e e" si su#sis%en%e& 'ru%o (a co"unh/o (os in(i*<(uos que (ela +ar%ici+a"& consorcia(os! Cai3se (a co"uni(a(e ao in(i*<(uo e (es%e =quela& e" u" "o*i"en%o (e "D%ua au%o3cons%i%ui0/o& que resul%a (a rela0/o en%re co"uni(a(e e in(i*<(uos cons%i%uen(os e j2 cons%i%u<(os nes%e "o*i"en%o! )nquan%o al-o que %e" *i-or& *ale e" u" (e'ini(o %e"+o& o (irei%o +er"anece escolha& +recisa"en%e (e que" o cons%i%uiu& %en(o +leno 64i%o! )is +orque n/o se (es%ina a u" 'i"& enquan%o %er"o (e seu *i-or& "as se resol*e +or in%eiro& no in%er*alo (e %e"+o e" que a("i%i(o co"o *2li(o +elos consor%es co"uni%2rios! ; (irei%o n/o u"3 ser3+ara3o3'i"! :eu 'i"& que n/o seu (es%ino& n/o ao "enos necessaria"en%e& ain(a escolha! :e o (irei%o o#ra (a *on%a(e cria(ora (a co"uni(a(e jur<(ica& es%a (e*e su#sis%ir nos in(i*<(uos que& +ara "an%63la& se"+re h/o (e a%uali.23la& no sen%i(o (e +er"an6ncia (a uni(a(e& nu" a%uali.ar3se no %e"+o& "an%ene(or (a or(e" que o (irei%o ! Co"uni(a(e jur<(ica e or(ena"en%o jur<(ico s/o cria(os& n/o (a(os! Cria01es& no %e"+o! Bo(a nor"a %e" in<cio (e *i-6ncia e& +or is%o& E*ale (es(eF!!! Co"o& en%/o& u"a *on%a(e li-a(a ao hoje& aquele (o %e"+o (a +ro(u0/o (a nor"a& +o(e encon%rar con%inui(a(e& nu"a es+cie (e *ali(a(e %e"+oral"en%e (is%en(i(a& +elo "enos a% encon%rar *on%a(e o+os%a que lhe coloque 'i"G

:o"en%e (a *on%a(e& co"uni%aria"en%e e"+enha(a& +o(er3se3ia es+erar& a u" s, %e"+o& a "an%en0a (o (irei%o e a reali.a0/o (o ho"e"& nele e +or ele! As coisas (o (irei%o cons%i%ue" +resen0a no ser3"un(o (o ho"e"! )n%/o& (e*e ha*er u" ne4o en%re a co"uni(a(e jur<(ica e as +essoas 3 %er"o que +assa a ser e"+re-a(o +or $erhar% Husserl& nes%e con%e4%o (e e"+enho *olun%2rio (o in(i*<(uo no sen%i(o (e con-formar-se e con-firmar-se na *on%a(e (a co"uni(a(e! Mas o que seria es%e ne4o en%re in(i*<(uo e co"uni(a(eG Hual o sen%i(o (e +essoaG $erhar% Husserl n/o resol*e %o(os os +ro#le"as +or ele "es"o susci%a(os quan%o = con'i-ura0/o (es%e no%icia(o ne4o en%re co"uni(a(e jur<(ica e +essoa! Ali2s& o e"+re-o (o %er"o +essoa n/o *ai %o%al"en%e esclareci(o! Po(e3se +ensar que queira re'erir3se ao e"+enho (o consor%e (a co"uni(a(e jur<(ica& que se reconhece co"o %al& se" +er(er& +or is%o& a in(i*i(uali(a(e& "as se" %orn23la %/o salien%e a +on%o (e (ei4ar (e +er%encer 2 co"uni(a(e& nu" "is%o (e in%e-ra0/o e +reser*a0/o (a (i'eren0a& (e reconheci"en%o (e si no co"uni%2rio e a(es/o = *on%a(e (a co"uni(a(e j2 es%a#eleci(a!!! )n'i"& +arece ha*er u"a rela0/o (ial%ica (a ne-a0/o e (a a'ir"a0/o (a (i'eren0a& cons%i%uin%e (a co"uni(a(e e& ao "es"o %e"+o& (a +essoa que nela se reconhece! Ce"os aqui "ais u" corol2rio (a a(es/o a Hei(e--er? se +er%ence ao Dasein& co"o e4is%encial i(en%i'ic2*el& o ser3co" Mitsein en%en(e3se que es%e se resol*a e se reali.e au%en%ica"en%e& "an%en(o3se co"o & e4a%a"en%e no con'ron%o (ial%ico co" o ou%ro& a u" s, %e"+o& (i'eren%e e u" seu i-ual! Par%ici+ar (a *on%a(e (a co"uni(a(e jur<(ica& se" nela sol*er3se& e"+enhan(o3se +elo (irei%o& sendo si mesmo& nos re"e%e a u" %i+o (e empenho de carter tico& a u" s, %e"+o& reali.a(or (o ho"e"& (i%o +essoa& e (a co"uni(a(e que& co" ou%ros& ele cons%i%ui& sen(o +or ela cons%i%u<(o& e" u" (u+lo "o*i"en%o (e a0/o e re'le4/o +las"a(ora! > o que 'ica e*i(encia(o no ensaio Recht und Welt? Eu" e"+enho (a +essoa (!!!) n/o +o(e ser en%en(i(o co"o u" Ina%uralJ co"+or%a"en%o *olun%2rio! Hue" se %orna consorcia(o jur<(ico e co"o %al (esen*ol*e a +r,+ria in%en0/o jur<(ica& n/o se "o*e no ca"+o (a a0/o (o "un(o in-enua"en%e e4+eri"en%2*el (!!!) Mas se o ser e"+enha(o3+elo3(irei%o (o ho"e" n/o 'un(a(o e" u" co"+or%a"en%o in-6nuo& %ra%a3se (e u" co"+or%a"en%o que (i*erso na e4is%6ncia (e %o(o aquele e"+enhar3se +elos o#je%i*os I"un(anosJ! (!!!) ; e"+enho (o ho"e" +elo (irei%o (e car2%er %ico3reli-ioso! A in%en0/o (os consorcia(os jur<(icos que& na ess6ncia& es%2 na #ase (o (irei%o& u"a a%i%u(e %ica que +o(e +ro*ir so"en%e (e u" i"+ulso *er(a(eira"en%e reli-ioso! ; concei%o& +re*alen%e nas +ri"eiras ci*ili.a01es& (e u"a ori-e" (i*ina (o (irei%o %ra. u"a +ro'un(a co"+reens/o (a sua ess6ncia!F (HU::)KL&$? 78LM& +! NO) Passa-e" al-o eni-"2%ica! Ha*eria re'er6ncia a u" (irei%o na%ural (e su+or%e& 'un(an%e (a in%en0/o jur<(ica (o in(i*<(uo e cons%i%ui(ora (a co"uni(a(e (o (irei%oG ; e"+enho (o in(i*<(uo +elo (irei%o& +recisa"en%e aquilo que o %ornaria +essoa& no con%e4%o (a concre%i.a0/o (e sua in%en0/o na co"uni(a(e jur<(ica& an%ece(e ou suce(e a in%en0/o jur<(ica co"uni%2riaG ;u %u(o se resol*e ao "es"o %e"+oG Co"o seria %ra(u.i(o %al e"+enho co"o a%i%u(e (e car2%er %ico3reli-iosoG Bra%a3se aqui a+enas (e analo-ia? a a%i%u(e (e e"+enho (a +essoa +elo (irei%o "ira3se e" al-o que& a u" s, %e"+o& +os%a3se nela e 'ora (ela& = "aneira (e u"a correla%a e4+eri6ncia %ico3 reli-iosa& que en*ol*eria u" eu e u" tu, (i*ersos& "as se"elhan%esG N/o cre"os e" u"a a(es/o ao (iscurso jusna%uralis%a& n/o ao "enos =s corren%es essencialis%as! Mes"o que o (iscurso se "os%re in%eressa(o e" a+on%ar a ocorr6ncia (e nDcleos (e sen%i(o que& (es%e"+orali.an(o3se& ha*eria" (e +re%en(er *ali(a(e uni*ersal& o que a cus%o +o(eria ser *islu"#ra(o co"o +on%o co"u"& j2 que %a"#" os jusna%uralis%as assi" +ensa"& reconhece3

se& la(o ou%ro& que a 'or0a nor"a%i*a (e %ais nDcleos& su+1e a %e"+orali.a0/o nor"a%i*a que lhes con'ere *ali(a(e! :e n/o h2 res+os%as es+ec<'icas +ara as ques%1es a*en%a(as& ao "enos u"a res+os%a -eral& ain(a que inci+ien%e& +ara a rele*an%e ques%/o (a rela0/o en%re %e"+o e (irei%o& +o(e ser i(en%i'ica(a na co"+reens/o (o ser "es"o (o (irei%o& en!uanto ser-nomundo temporal, +ensa(o no con%e4%o (a co"uni(a(e jur<(ica e (a +resen0a nes%a (e +essoas& %o(os e"+enha(os3+elo3(irei%o! As +er-un%as so#re o in<cio (o (irei%o& suas coor(ena(as his%,rico3%e"+orais& a incon%orn2*el his%orici(a(e (os or(ena"en%os& (en%re ou%ras& +o(eria" ser +ensa(as no hori.on%e (a (e%er"ina0/o (e u" "eitsein& e4clusi*o (a e4+eri6ncia jur<(ica& +or is%o "es"o& 'un(a(or (es%a "es"a e4+eri6ncia! Co" is%o& se "ui%o n/o nos en-ana"os& s/o a'as%a(as as %eses jusna%uralis%as& que con'ere" *ali(a(e uni*ersal& essencialis%ica"en%e& a u" conjun%o (e *er(a(es +r3hu"anas& 'i-uran(o es%as co"o +ara(i-"as e "e(i(a (e %o(a jus%i0a! Na jus'eno"enolo-ia -erhar%iana& a *ali(a(e (o (irei%o& (e suas nor"as& (ecis1es& su+1e u"a %e"+orali.a0/o& u" resol*er3se no %e"+o! ; (irei%o *ale co"o que an%eci+an(o u"a *on%a(e (e *aler +ara se"+re& (e u"a *e. +or %o(as& +er(uran(o! Ino#s%an%e& +ara alcan0ar *ali(a(e& os n#cleos de sentido (o (irei%o (e*e" se a%uali.ar& *encer a a#s%ra0/o& reno*an(o3se no %e"+o a ca(a *e.! Nos "arcos (e u"a co"+reens/o 'eno"enol,-ica (o (irei%o& es%e se resol*e en%re Welt e "eit& co"o ser3no3"un(o %e"+oral!

También podría gustarte