Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
mbito da comunicacin
Educacin a distancia semipresencial
Textos argumentativos
Pxina 1 de 55
ndice
1. 2. Introducin.................................................................................................................4
1.1 Descricin da unidade didctica ................................................................................... 4
3.
4.
5. 6.
Pxina 2 de 55
Solucins das actividades propostas en lingua galega ............................................... 40 Soluciones a las actividades propuestas en lengua castellana ................................... 46 Solucins dos exercicios de autoavaliacin ................................................................ 51
7.
Bibliografa e recursos............................................................................................55
Pxina 3 de 55
1.
1.1
Introducin
Descricin da unidade didctica
Esta unidade denomnase Textos argumentativos. recomendable que diariamente traballe con ela entre unha e das horas. Ademais, debe ter en conta as seguintes cuestins: A unidade contn textos e exercicios en galego e casteln, separados en das partes ben diferenciadas. Ambas as linguas, xunto coa estranxeira, intgranse no mbito da comunicacin. A unidade consta de dous tipos de textos ou contidos: uns que levan a etiqueta de "aspectos tericos", que son os que debe comprender e memorizar, e outros que carecen desa etiqueta, que son os que debe ler, comprender e comentar (aparecen precedidos do smbolo ). Os contidos e exercicios van clasificados en bloques ou partes, relacionados con distintos aspectos do estudo da lingua: comunicacin oral, comunicacin escrita, coecemento da lingua, lingua e sociedade e educacin literaria. Logo de rematada a unidade deber ser capaz de: Valorar a importancia que ten a lingua oral como forma de comunicacin universal. Expor textos orais sobre temas actuais de forma clara e concisa nas das linguas. Recoecer e identificar as caractersticas que definen os textos argumentativos. Comprender diversos tipos de textos narrativos pertencentes s das linguas do mbito. Redactar textos escritos, de tipo narrativo e argumentativo, sobre temas de actualidade e persoais, de forma clara e concisa, nas das linguas do mbito. Identificar e usar adecuadamente as normas ortogrficas nas das linguas do mbito. Identificar e usar adecuadamente os elementos morfolxicos bsicos de certas clases de palabras nas das linguas do mbito. Recoecer os tipos de xneros xornalsticos nas das linguas do mbito. Valorar o papel da prensa dixital ou tradicional como provedora de servizos informativos, as como da funcin social e cultural que cumpre. Identificar os elementos que forman parte do relato literario. Diferenciar os principais subxneros literarios das das literaturas do mbito.
Pxina 4 de 55
2.
2.1
Actividades propostas S1. Texto 2.1. Se ten acceso a internet, vexa o seguinte vdeo. Lea o texto e responda.
[http://www.youtube.com/watch?v=Y_bqbcTbRjI] Que caractersticas propias da regueifa pode apreciar? (escenario, regueifeiros, coplas, pblico...). O feito de que a rima non sexa perfecta, rstalle valor ou achega espontaneidade?
Pxina 5 de 55
2.2
Tese: a idea fundamental que se defende. Constite o ncleo da argumentacin, onde se expn o tema do que vai tratar o texto. Ten que presentarse de xeito claro, obxectivo e conciso. Corpo: logo de exposta a tese, ofrcense os argumentos para confirmala ou rexeitala (contraargumentos). Conclusin: que reafirma ou reitera a tese, a partir dos elementos do apartado anterior.
Elaboracin dun texto argumentativo
Tcnicas para expoer as nosas razns de maneira convincente: Presentar con sinxeleza e claridade o que queiramos expor. conveniente expormos a nosa opinin cunha frase breve e simple, sen palabras intiles. Exemplos: eu penso que, quero expresar o meu desacordo, sobre ese asunto eu quero manifestar, vou dar a mia opinin sobre... Definir previamente o significado das principais palabras coas que expresamos a nosa opinin. Cando poida haber dificultade para que o auditorio ou o lector entendan do que imos falar, preciso aclarar cal para ns o significado daqueles termos que poidan interpretarse mal. Termos en conta cal o pblico ao que nos diriximos (adecuacin). Non o mesmo unha argumentacin dirixida a un pblico experto ou coecedor da materia que tratamos, que a un que non sabe nada do asunto, se un auditorio infantil ou adulto, formado ou non, etc. Empregar argumentos vlidos para xustificar a nosa opinin: os que sexan mis eficaces para o pblico ao que nos diriximos (adecuacin). Non podemos usar os mesmos argumentos con nenos que cos adultos, cun auditorio culto que con xente iletrada, etc.
Tipos de argumentos para defender a nosa opinin
Experiencia persoal. Hai xente que basea a sa argumentacin apelando sa experiencia: vino eu mesmo, pasoulle a un amigo, segundo a mia experiencia... Son argumen-
Pxina 6 de 55
tos moi pouco consistentes, porque a visin e a experiencia de cada un pode ser moi limitada e a sa opinin, parcial. Argumento de autoridade. Moitas veces para dar forza nosa opinin apelamos a outras persoas mis sabias que opinan igual. Exemplos: Estudos realizados en Gran Bretaa demostran isto.. O gran cientfico Grande Cobin opina de este modo; Spinoza tia razn cando escriba... Argumento de universalidade. Consiste en defender algo que aceptado pola opinin xeral. Isto supn que todo o mundo est de acordo. un argumento moi utilizado na publicidade: Todo o mundo o usa, Todos o toman... Pero un razoamento pouco consistente e non pode ser o nico. Exemplos: xente xa non lle produce estraeza ver estas cousas; A maiora dos pases europeos hai tempo que recoecen eses dereitos. Argumento de singularidade. o contrario ao anterior. Pode resultar convincente pertencer a unha minora intelixente, que se distingue dos demais nas sas opinins. un argumento tamn moi utilizado na publicidade: Poucos o fan as, Pase a formar parte dunha minora selecta, Sexa nico... Tampouco este un argumento consistente se o nico. Exemplos: Unha minora distnguese pola sa elegancia; S uns poucos son capaces de se entregar as. Argumento de semellanza. s veces argumentamos expondo un caso de similares caractersticas. As, para defender un argumento falamos dunha situacin semellante (analoxa) ou exemplo onde se cumpre o que ns sostemos. Exemplo: Como unha noite dos cristais rotos en Alemaa, as viviron os cidadns vascos a xornada de onte. Argumentos baseados nas consecuencias dun feito (argumento causa-efecto): defndese un feito polas boas consecuencias que pode producir ou, pola contra, xlgase un feito como malo cando as repercusins son perniciosas. Exemplos: tanto o inmenso dano que causan as drogas que todo pouco para evitalas; Se todos fixsemos as cousas as, o noso pas sera un caos. Argumento por xeneralizacin. Tmase un acto individual e illado como representativo dunha situacin xeral. Non lcito nin xusto utilizar este razoamento nas argumentacins. Exemplo: Habera que deportar todos eses ilegais que estn roubando os nosos postos de traballo. Argumento baseado na persoa en vez das sas razns. Consiste en valorar o que di a persoa polo seu aspecto ou pola estima que se lle ten. Este argumento tampouco lcito nin xusto empregalo. Exemplo: S un fachendoso aparvado coma el podera dicir iso.
Os conectadores nos textos argumentativos
Os conectadores de orde (primeiro, segundo, terceiro, por unha banda, doutra banda, etc.); explicativos (ou sexa, dicir, isto , a saber; noutras palabras, etc.) e de contraste (en cambio, pola contra e por contra, etc.) son moi tiles cando redactamos este tipo de textos. Tamn se utilizan moito os conectadores de causa: por, porque, como, posto que, dado que, debido a (que), a causa de (que), considerando (que), tendo en conta (que)...
Pxina 7 de 55
2.3
O conservatorio de msica
Seor alcalde, vostede xa coece a mia opinin contraria a que o conservatorio de msica de X se constra no solar interior que est formado polas ras Marcelo Macas, Avenida de Ourense, Curros Enrquez e Cruceiro. Como agora xa unha realidade que se vai facer a de acordo coa axuda do Goberno do Estado, quero lembrarlle a vostede, seor A, e cidadana en xeral, o enorme desatino que implica o tomar esta decisin, ao meu entender. As persoas que coezan o lugar saben que o nico acceso que queda a ese patio a travs da praza Carlos Casares, tendo que facer o mesmo a p xa que por ese oco non colle ningn coche. Que pasar no caso dunha emerxencia? Por onde accederan os vehculos de bombeiros, ambulancias, etctera? Por outra banda, as ras de Curros Enrquez e Cruceiro teen prohibido estacionar vehculos nelas. Se se fai ocupando a beirarra. Ademais, os usuarios/as do conservatorio (a maior parte crianzas) teen que cruzar a ra para poder acceder a estas instalacins. Na actualidade, os pais e nais do alumnado aparcan al espera de que saian das aulas. Ata cando llo vai permitir, seor alcalde? E cando deixe de consentirllo, onde van poder aparcar? No Toural? Ademais, a obra que se vai a facer a estrutura. E o resto, para cndo? Calquera pode ver a Casa do Concello, que leva mis de 10 anos en continuas reformas e con visos de que iso vai continuar as. Vostede, seor A, o alcalde mis chapuceiro que coezo. As poucas obras que inicia non as remata. Agora que na Xunta van mandar os seus, pode retomar aquela idea do multisos e facer al o conservatorio (por certo, aquel proxecto fralle aprobado unha vez que xa perderan as eleccins, dicir, cando gobernaban en funcins, lmbrase?). Por outra banda lembre que a Asociacin de Vecios de Marcelo Macas ten formuladas varias reclamacins a ese concello sobre, entre outras cousas, parte da propiedade dos terreos onde quere vostede construr o esqueleto do conservatorio. Que pasar se o da de ma a Xustiza d a razn aos vecios? Claro que para aquelas vostede xa non ser alcalde e os que vean, peor para eles. Reitrolle, seor A, faga por primeira vez na sa historia de alcalde un conservatorio que sexa a admiracin de todo o mundo e nun lugar que se poida ver e dixese de andar con chapuzas. Texto extrado de Cartas ao director da edicin dixital do xornal La Regin [adaptado]
Actividades propostas S2. Texto 2.3. Lea o texto detidamente e responda s cuestins:
Cal o tema principal do texto? Este un texto argumentativo. Identifique e marque nel as tres partes que forman os elementos da argumentacin: tese, corpo da argumentacin e conclusins. Que tipo de argumentos se utilizan para defender a tese? Utilice exemplos extrados do texto. Sublie os conectadores que aparecen neste texto.
Pxina 8 de 55
2.4
As causas da fame
Outro exemplo de texto argumentativo: un artigo de opinin aparecido na revista El Correo de La Unesco. O tema do artigo determinar as causas da fame que afecta un importante sector da humanidade. un problema de falta de recursos econmicos? Dervase da "explosin demogrfica", dicir, do elevado nmero de persoas que viven en determinadas zonas? un problema de escaseza na producin de alimentos? un problema derivado das estruturas sociais? O autor do artigo expn a sa opinin sobre estas cuestins:
A nosa poca e o mundo no que vivimos non ofrecen moitas razns para ser optimistas. As grandes cantidades de dieiro que se gastan en armas poderan e deberan destinarse ao desenvolvemento e a satisfacer as urxentes necesidades dos pases do Terceiro Mundo. Pero, pola contra, a carreira de armamentos contina. Mis de medio milln de cientficos e de tcnicos do mundo enteiro estn dedicados a perfeccionar armas cada vez mis destrutivas, e mis do setenta por cento das investigacins que se estn a realizar na actualidade son de carcter militar. evidente o desperdicio de recursos que esas actividades entraan, pero non hai que esquecer que elas comportan enormes ganancias a certas persoas e organismos. Ao mesmo tempo, os pases do Terceiro Mundo sofren de pobreza, de fame e de malnutricin, males que frecuentemente son atribudos "explosin demogrfica". Pero as verdadeiras causas hai que buscalas na estrutura mesma dos sistemas de producin, se a xente ten fame non por falla de alimentos. Mesmo no ano 1974, durante a peor crise alimentaria que sufriu o mundo, as reservas mundiais de cereais eran abondas para dar de comer a todos os habitantes do planeta. Pero cada vez meirande o nmero de persoas que non poden pagar polos alimentos que necesitan. De a que, mentres non se produzan cambios estruturais nas relacins de producin ( dicir, quen produce os alimentos, quen os vende, a que prezos, etc.), a acumulacin de produtos agrcolas pouco ou nada influir na erradicacin da fame. En Asia do sueste, por exemplo, existen actualmente vinte e dous millns de toneladas de excedentes alimentarios, mentres que na mesma rexin se contan por millns as persoas famentas. A fame , pois, consecuencia da organizacin social mis que da producin, e non abonda con aumentar esta ltima para suprimir a fame no mundo. Muzammel Huq, El Correo de la UNESCO [adaptacin]
Cal a idea fundamental (tese) que defende o autor sobre as causas da fame no mundo? Escriba das razns que expoa o autor para defender a sa opinin. Sublie os conectadores textuais que utiliza o autor. Este texto argumentativo. Por que?
S4. dereita de cada un destes fragmentos, escriba se se trata dun texto narrativo, instrutivo ou argumentativo.
A pesar de que os transplantes se converteron nunha prctica habitual, anda existen fortes temores na poboacin para doar rganos. Lograr a sa superacin a clave para aumentar o nmero dos dadores solidarios que fan falta para salvar miles de vidas. As razns que dificultan a decisin de ser doante son mltiples. En moitos casos, arraigan en conviccins de tipo relixioso, moral ou filosfico que cuestionan a doazn. A mia opinin que hai que realizar campaas educativas fortes para superar esas ideas previas...
Pxina 9 de 55
Para conectar este aparato de lector de CD preciso seguir estes pasos. Primeiro, desenvolva con coidado a caixa. Despois, retire acuberta plstica que a cobre. Terceiro, comprobe que a sa conexin elctrica de 220 voltios... Para realizar o caldo, escaldamos os grelos en auga moi quente para limpalos e que perdan algo de verde. Poemos o caldo limpo a quentar e ao ferver engadimos as patacas, cortadas como para tortilla, os grelos escaldados, as fabas, remolladas do da anterior e o anaco de unto. Ten que cocer moi forte primeiro e logo mis suave... O bioetanol un combustible que se obtn a partir de materias vexetais como a cana de azucre , o sorgo, etc. Chmase por iso biocombustible e defendido por moitos como a gran alternativa aos combustibles fsiles, como a gasolina ou o carbn. Non contamina, non produce gases de efectos invernadoiro, etc. Pero temos que facernos unha pregunta fundamental. Ten sentido dedicar grandes cantidades de vexetais a producir combustible cando hai millns de persoas que pasan fame?... Meu av morreu dun ataque ao corazn nada mis estoupar a guerra. Caeu ao p dunha via e ficou abrazado a ela. Sei que a sa sensibilidade e o seu amor pola sinxeleza da vida non puideron aturar tanto desastre. Eu non puiden ir despedilo no seu derradeiro adeus porque a guerra colleume en Madrid onde recn remataba a carreira de Dereito. Coa sa falta medrou a mia atraccin pola sa rexa figura, para min un mito de enerxa e valor... Eu fun fillo nico e crieime sen nai, quen morreu ao darme luz. Sempre tiven a sensacin de que meu pai non mo perdoara completamente... (Alfonso lvarez Ccamo, O Bandeira).
S5.
Escriba vostede agora un texto argumentativo sinxelo, seguindo os pasos sinalados. Pode escoller un tema que lle interese persoalmente ou un tema de interese xeral. Por exemplo, calquera destes:
Debe prohibirse camiar en traxe de bao, sen camiseta, polo centro das cidades? Est de acordo co carn de conducir por puntos? certo que os condutores mis perigosos son as persoas novas?
Pxina 10 de 55
2.5
[Extrado de: VVAA, Informe da situacin da mocidade no mercado laboral, Xunta de Galicia, Instituto Galego das Cualificacins, 2007]
Actividades propostas S6. Lea o texto (A poboacin xuvenil no mercado de traballo) detidamente e responda s cuestins:
De que se fala no texto? Que feito destaca neste texto que o diferenza doutros vistos nesta unidade?
S7. Este texto pertence aos chamados informes. Trate de dicir por que.
Pxina 11 de 55
2.6
O dgrafo nh representa a consoante nasal velar en posicin interior antevoclica: unha, algunha, ningunha. Este son non exista en posicin intervoclica en latn nin na lingua medieval; por iso carece de representacin antiga. Debe ter en conta que este grupo non debe separarse cando vai en posicin final de lia.
Actividades propostas S8. Complete con r ou rr:
___adio ___ecepto ___ ga ___da ___oupa anglo- ___uso g ___eco ___omana
banca ___ota
a ___ebatado
co ___upcin
Hen ___ique
Is ___ael
en ___evesado
___plica
___esultou
i ___ompible
http://www.ogalego.eu/exercicios_de_lingua/exercicios/ortografia.htm http://dl.dropbox.com/u/13228951/ie/index.html
Pxina 12 de 55
2.7
As palabras que expresan a dexe temporal son adverbios. Os adverbios son palabras invariables; isto quere dicir que non teen xnero, nmero nin persoa. Serven para modificar un verbo, un adxectivo ou outro adverbio. Exemplos: Vermonos ma, pouco traballadora Pilar conduce moi ben.. Cando un grupo de palabras realizan a mesma funcin que un adverbio chmanse locucins adverbiais: pouco a pouco, de cando en vez, etc. Os adverbios clasifcanse segundo a circunstancia que expresan; hainos de tempo, lugar, cantidade, modo, afirmacin, negacin e dbida. Tempo. Os adverbios de tempo son os que utilizamos para expresar circunstancias de tempo. Algns deles son: a cada pouco, a destempo, a diario, a mido a tempo, acoto, agora, anda, antes, antes de, antonte, ao outro da, ao pouco, aos poucos, arestora, arreo, s veces, axia, daquela, decontado, deseguida, deseguido, decote, decoto, entn, entrementres, hogano, hoxe... Modo. Existe unha forma moi comn de formar adverbios de modo a partir dos adxectivos. Engdese o sufixo -mente aos adxectivos na sa forma feminina. Fxese que estes adverbios son palabras graves rematadas en vogal e polo tanto non levan til. Exemplos: de fcil, facilmente; de difcil, dificilmente; de soa, soamente... Lugar. As palabras que expresan circunstancias espaciais son adverbios de lugar. Algns deles son: beira, a carn, abaixo, ac, ac, acol, adiante, a, al, algures, al, al, ao lado, ao redor, arredor, arriba, atrs, cerca, debaixo, dentro, derredor, derriba, detrs, diante, embaixo, en fronte, fra, lonxe, ningures...
As preposicins
As preposicins son un grupo de palabras invariables que teen como funcin servir de enlace entre outras palabras. Son preposicins: a, ags, ante, baixo, cabe, canda, con, conforme, consonte, contra, de, deica, dende, en, entre, malia, mediante, menos, para, perante, por, segundo, sen, senn, sobre, tras... Algunhas preposicins poden contraerse cos artigos determinados, cos indeterminados e cos demostrativos: a (ao, , aos, s), de (do, da, ... dun, dunha,... deste, dese, daquel...), en (no, na, ... neste, nese, naquel...), por (polo, pola, polos, polas).
Pxina 13 de 55
As conxuncins
As conxuncins son un grupo de palabras invariables que permiten relacionar entre si palabras ou oracins. Serven para unir das ou mis oracins, para establecer relacins de contraposicin, de explicacin, etc.Tamn poden expresar relacins de causa, condicin, comparacin, etc. Cando redactamos textos, moitos dos conectadores que utilizamos son conxuncins. A continuacin ten, a ttulo informativo, un cadro coas conxuncins mis importantes:
Copulativas Disxuntivas Adversativas Distributivas Explicativas Conxuncins Causais Comparativas Subordinantes Concesivas
e, nin, que
Coordinantes
ou
ou...ou, ben...ben, xa...xa, ora...ora ou sexa, dicir, isto , mis pois, logo entn, as que, as pois, polo tanto, xa que logo, por conseguin-
te
como, coma, tan...como /coma, tanto /-a /-os /-as...como ou coma, igual...
Actividades propostas S9. Sublie nestas frases os adverbios de lugar e tempo. Despois, clasifqueos.
Esa lmpada d pouca luz; s veces, tardia xa parece que noite. Agora vive lonxe e nunca chega cedo oficina, pero despois, traballando a prsa, recupera o perdido. Vai de vagar, que Pontevedra est preto e, se corres demasiado, quizais non chegues nunca. Antonte contaba o av como antano sempre haba un pillabn que mataba a luz do candil para andar s apalpadelas. Fuches antes al? Sando, beira da parede, onde deixan decote o lixo.
Pxina 14 de 55
Estn fra, non as deixei dentro porque a moita calor. Para onde vas? Vou para ningures.
S10. S11. No exercicio anterior, cales son adverbios e cales locucins adverbiais? Substita os adverbios e locucins subliados por outros equivalentes:
Agora deben estar xantando na casa. Estaba a diario coa teima de sar de vacacins. Ven axia, non tardes, que non chegamos ao cine. Sempre bota unha soneca despois de xantar
S12. Encha os ocos das frases coas preposicins axeitadas.
Todos na familia usan lentes, [______________] ta Minia. Gustarame ir no tren [______________] alta velocidade. Agardei por el [______________] as oito [______________] as nove. [______________] ma! Teo que ir [______________] vs, [______________] chegarmos todos mesma hora. [______________] o manual de instrucin, hai que premer nesta tecla.
S13. Sublie as contraccins que atope no texto de Alfonso lvarez Ccamo do exercicio S4. Sublie as conxuncins que hai nestas oracins.
S14.
Non quixo cear nin quedarse conversa. Ira contigo de boa gana, pero teo moito traballo. Aceptar a proposta sempre que as condicins sexan as que esixe. Debe saber a verdade a fin de non andar matinando seguido. Por moito que diga, non ousar enfrontarse ao patrn. Colle o paraugas ou vai en autobs. Xa quedou amaado, polo tanto podemos sar sen ansias.
Para realizar mis exercicios pode acudir a:
http://www.ogalego.eu/exercicios_de_lingua/morfoloxiaexercicios.html
Pxina 15 de 55
2.8
Cal o tema principal do texto? Este relato divdese en tres partes diferenciadas: presentacin, n e desenlace. Mrqueas e delimteas no texto. De que se nos fala en cada unha das partes? Hai algn tipo de relacin entre elas? Por que?
Pxina 16 de 55
2.9
Conto: narracin dunha accin irreal, de carcter sinxelo e breve extensin, de moi variadas tendencias a travs dunha rica tradicin literaria e popular. Polo xeral, o desenvolvemento narrativo do conto rectilneo, presenta poucos personaxes e o proceso do relato concdelle moita importancia ao desenlace. Novela: obra na que se narra unha accin irreal ou semirreal, e cuxo fin producir pracer esttico aos lectores por medio da descricin de sucesos interesante, de personaxes, de paixns e de costumes. Salvo excepcins, a novela utiliza a prosa, e en contra do conto, nunca moi breve. A accin necesaria nesta obra, pero o fundamental son os personaxes e o mundo irreal que os rodea. Novela curta: a representacin dun acontecemento, mais non ten a amplitude da novela normal no tratamento dos personaxes e da trama. A accin, o tempo e o espazo aparecen dunha forma condensada, e presenta un ritmo acelerado no desenvolvemento da trama. As longas digresins e descricins propias da novela desaparecen na novela curta, as coma as exhaustivas anlises psicolxicas dos personaxes. A fbula: un relato breve de ficcin, en verso ou en prosa, xeralmente con animais como personaxes, do que se tira unha ensinanza moral. As memorias: son unha narracin nas que o autor expn os feitos mis importantes da sa vida ou dunha determinada etapa da mesma.
Subxneros dramticos ou teatrais
Traxedia: obra teatral con personaxes ilustres, cuxa finalidade producir unha crise, dicir, unha purificacin no espectador e que culmina en moitas ocasins coa destrucin social ou fsica do protagonista. Edipo rei de Sfocles un exemplo deste xnero.. Comedia: reflicte a vida humana desde un punto de vista alegre. Produce riso nos espectadores. Sempre acaba ben. Na comedia os personaxes son correntes e encarnan os defectos e vicios dos humanos; o conflito que se presenta posible e probable na vida real, anda que o seu contido se esaxera ou ridiculiza para provocar a risa do receptor. Drama: caracterzase por ter personaxes comns e complexos que se enfrontan a situacins lmites da sa vida e que rematan por recoecer, anda que isto non necesariamente xera un cambio interno no protagonista Farsa: obra teatral cmica que se escribe e se representa co nico fin de facer rir ao pblico, coa posta en escena de situacins e personaxes ridculos. Nela defrmase a realidade estilizndoa, facndoa grotesca ou dndolle un aire de Entroido.
Pxina 17 de 55
Subxnero lricos
Oda e himno: a oda relacinase cos sentimentos de admiracin e entusiasmo. Ten carcter solemne e linguaxe de gran admiracin. A etiqueta himno aplcase en cantos litrxicos da igrexa e cancins con msica cun sentido nacional, poltico ou ideolxico. Poesa buclica: un canto paz e beleza do campo, vida de pastores, nun ton idealista. Elexa: unha composicin que denota lamentacin por diversas causas. Hainas amorosas, relixiosas, patriticas e, sobre todo, funerarias. Stira: ridiculiza vicios ou defectos alleos. Adoita ser de ton lixeiro e carcter burlesco; outras veces adquire un sentido mis grave e educador. Copla: calquera composicin potica breve que, illada ou en serie, serve de letra nunha cancin popular.
2.10
A traxedia de Macbeth
Escena I Un ermo. Tronos e lstregos. Entran TRES BRUXAS A primeira das bruxas Cndo imos todas tres ter outra reunin, No lstrego, no trono ou no trebn? A segunda Cando a liorta estea rematada Cando estea a batalla perdida e gaada. A terceira Iso ha ser antes do solpor. A primeira E en que lugar? A segunda Sobre o Ermo. A terceira Al atoparemos o Macbeth. A primeira Vou deseguida, Micho! A segunda O Sapo chmanos! A terceira Imos xa! As tres xuntas O bo noxento e o noxento bo; pairemos entre a nboa e o sucio ar! [...] Duncan E non desacougou iso aos nosos capitns, o Macbeth e o Banquo? Oficial Ai, iso si!... Como o pardal s guias ou a lebre ao len. Hei decirvos que foron como canns que levan dobre carga e dobremente tumban no enemigo. Non sei se quereran baarse nas feridas fumeantes ou facer outro Glgota... Pero estame indo mal, e estas coiteladas berran pedindo axuda. [...]
Actividades propostas S16. Os textos 2.8 e 2.10 son exemplos de dous subxneros literarios que acabamos de ver. Lea os textos e realice as seguintes cuestins:
O ladrn de palabras. Trate de dicir a que subxnero narrativo pertence este texto. Razoe a resposta. A traxedia de Macbeth. A que xnero e subxnero pertence? Razoe a resposta.
Pxina 18 de 55
3.
3.1
De qu se habla en el texto? Qu le parece el uso del lenguaje verbal, no verbal y de los elementos paraverbales que utiliza la presentadora del programa? (correcto, incorrecto, inadecuado...) Por qu?
Pxina 19 de 55
3.2
Pxina 20 de 55
Actividades propuestas S18. Siguiendo los pasos que se indican en el texto anterior, debe preparar material para una exposicin oral sobre un tema de actualidad (por ejemplo: Descarga libre de msica y pelculas en internet?; el envejecimiento de la poblacin en Galicia...).
Debe centrar la exposicin en los puntos de vista de asociaciones, escritores, organizaciones sociales, etc., que encuentre en las informaciones consultadas. Deber extraer sus propias conclusiones e indicar, de modo objetivo, qu punto de vista le parece el acertado y por qu. Para la consulta de informacin puede recurrir tanto a la prensa escrita coma a la digital y a otros recursos, como pelculas, documentales, etc., que traten el tema elegido. Si es posible, realice la actividad mediante un procesador de textos.
Pxina 21 de 55
3.3
Tesis: es la idea fundamental que se defiende. Constituye el ncleo de la argumentacin, y en ella se expone el tema del que va a tratar el texto. Cuerpo: despus de exponer la tesis, se ofrecen los argumentos o razones para confirmarla o rechazarla (contraargumentos). Conclusin: que reafirma o reitera la tesis, a partir de los elementos del apartado anterior.
Los conectores en los textos argumentativos
Cuando redactamos este tipo de textos son muy tiles los conectores: De orden (primero, segundo, tercero, por un lado, por otro, etc.); Explicativos (o sea, es decir, esto es, a saber; en otras palabras, etc.) De contraste (en cambio, por el contrario, etc.). Tambin se utilizan mucho los conectores de causa: por, porque, como, puesto que, dado que, debido a (que), a causa de (que), considerando (que), teniendo en cuenta (que)...
3.4
La prohibicin de fumar
Durante los ltimos meses se ha debatido mucho sobre la prohibicin de fumar en los lugares pblicos. Los argumentos relacionados con la salud y el bienestar se mezclan con los temas econmicos. Se afirma que hay una gran hipocresa por parte de las autoridades. Por una parte, se prohbe fumar; por otra, se aumentan los impuestos al tabaco, que son una fuente de ingresos importante para la hacienda pblica. La verdad es que mi opinin es muy clara. No se debe fumar en aquellos lugares que compartimos todos. Las razones son aplastantes. En primer lugar, porque fumar junto a una persona que no lo hace es agredir su espacio personal con olores y sustancias que son desagradables. Es una razn sobre todo de comodidad. En segundo lugar, porque est demostrado por innumerables estudios cientficos que fumar favorece el desarrollo de muchas enfermedades graves, como los tumores de pulmn o laringe. Y en tercer lugar, porque, aunque no seamos fumadores directos, ser fumadores pasivos es igualmente perjudicial y peligroso. Las opiniones en contra no se mantienen en pie. Se dice que la prohibicin atenta contra la libertad de los que quieren fumar. Muy bien, peo que lo hagan en lugares especficos y propios para ellos, no en lugares donde entramos todos. En conclusin, la prohibicin de fumar en lugares pblicos es acertada y necesaria. Texto extrado de la seccin Cartas al director, edicin digital de El clarn
Pxina 22 de 55
Actividad propuesta S19. Texto 3.4. Lea con atencin el texto y responda a las cuestiones:
Cul es el tema principal del texto? ste es un texto argumentativo. Identifique y marque en l las tres partes que forman los elementos de la argumentacin: tesis, cuerpo de la argumentacin y conclusiones. Qu tipo de argumentos se utilizan para defender la tesis? Utilice ejemplos extrados del texto. Subraye los conectores utilizados.
3.5
Mercado editorial
La edicin de libros en Galicia aument un 60 % en el 2008, segn las cifras del INE El nmero de libros editados en Galicia registr en el 2008 un aumento del 60 % respecto al ao anterior, segn los datos que fueron difundidos ayer por el Instituto Nacional de Estadstica. Mientras que el INE recoge la cifra 3.242.000 ejemplares editados en el 2007, un ao despus estos dgitos haban aumentado hasta los 5.240.000. Esta gran subida tambin se reflej en el nmero de ttulos publicados, que pas de los 2.364 del 2007 a los 3.747 del ao siguiente. Todo un rcord que caus sorpresa en las empresas editoriales gallegas consultadas ayer por este peridico, que haban detectado una mayor actividad editorial en segmentos como el libro en castellano, la exportacin de libro infantil o los libros de texto, pero no hasta el punto de que las cifras creciesen un 60 %. Aunque no a los niveles gallegos, la produccin editorial aument el pasado ao en el conjunto de Espaa en ejemplares impresos, que alcanzaron los 255,5 millones de libros, y en nmero de ttulos, que registraron el mayor incremento en diez aos, aunque las tiradas cayeron a la cifra ms baja del ltimo decenio, menos de 3.000 ejemplares de media. Segn los datos difundidos por el Instituto Nacional de Estadstica, la edicin de libros aument un 12,6 %, mientras que el nmero de ttulos editados ascendi a 86.330. De estos ttulos, 80.299 corresponden a primeras ediciones ?un 17,2 % ms que en el 2007 y 6.101 a reediciones un incremento del 36,3 %. El 27,9 % de los ttulos editados pertenecen a la categora de literatura, historia y crtica literaria, categora que experiment un aumento del 24,4 % respecto al ao anterior. Junto al aumento de ejemplares y ttulos editados, la estadstica de la produccin editorial de libros del Instituto Nacional de Estadstica indica una reduccin del 4,9 % en la tirada media, que se situ en 2.960 ejemplares. Las mayores tiradas medias se dieron en geografa (5.941 ejemplares por ttulo), ciencia domstica (5.226) y literatura, historia y crtica literaria (4.557). Un 18,2 % de los ttulos editados se dedicaron a ciencias naturales; el 16,7, a filologa, idiomas y lingstica, y el 14,3 %, a matemticas. Los volmenes ms extensos ms de quinientas pginas registraron un incremento del 31,7 %. El tamao ms habitual de los libros se situ entre las 101 y las 200 pginas. Por otra parte, la edicin de libros de texto se redujo un 6,1 % el pasado ao. [...]. Noticia extrada de la edicin digital de La Voz de Galicia
Actividad propuesta S20. Texto 3.5. Lea el texto detenidamente y responda a las cuestiones:
De qu nos habla el texto? Por qu contiene una gran cantidad de cifras y nmeros?
Pxina 23 de 55
3.6
La letra r puede representar dos fonemas distintos, dependiendo de la posicin en que aparezca: el fonema vibrante simple de aro y el fonema vibrante mltiple de rosa. Se escribe r: En posicin inicial de palabra. Ejemplos, razn, regla, risco, rosa, rumor. Despus de otra consonante. Ejemplos, brazo, cromo, drama, fresa, grande, krausismo, prado, tramo. En final de slaba. Ejemplos, arpegio, perla, olivar, amor. Se escribe rr entre vocales y siempre representa el fonema vibrante mltiple de carro o perro. Se escribe rr: En posicin intervoclica. Ejemplos, parra, cerro, barra, cerrojo, arrullo. En las palabras compuestas cuyo segundo formante comienza por r, de manera que el sonido queda en posicin intervoclica. Ejemplos, andarros, contrarrplica, prorrata, vicerrector.
___einado
son ___ojar
___umo ___
te ___emoto
___amaje
a ___eaba
bece ___o
peli ___ojo
i ___epetible
mani ___oto
pa ___a ___ayos
hispano- ___omanos
auto ___etrato
http://www.aplicaciones.info/ortogra/ortogra.htm http://boj.pntic.mec.es/psuare2/ortografia.htm
Pxina 24 de 55
3.7
Como vimos en el apartado de lengua gallega, los adverbios son palabras invariables, es decir, carecen de gnero (masculino y femenino), de nmero (singular y plural), etc. Los adverbios se clasifican segn la circunstancia que expresan: de tiempo, de lugar, de cantidad, de modo, afirmacin, negacin y duda. Se llaman locuciones adverbiales al grupo de palabras que realizan la funcin del adverbio. Aadiendo el sufijo mente a un adjetivo formamos adverbios de modo. Tiempo. Son adverbios de tiempo: ahora, antes, an, ayer, cuando, cundo, constantemente, despus, enseguida, hoy, luego, mientras, maana, a diario, a menudo, con frecuencia, todava Lugar. Son adverbios de lugar: adonde, ah, aqu, all, all, arriba, cerca, delante, detrs, dnde, donde....
Las preposiciones
Las preposiciones son un grupo de palabras invariables que tienen como funcin servir de enlace entre otras palabras. Son preposiciones: a, ante, bajo, con, contra, de, desde, durante, en, entre, hacia, hasta, mediante, para, por, pro, segn, sin, sobre, tras. Las preposiciones a y de se contraen con el artculo determinado masculino singular el: a (al), de (del).
Las conjunciones
La conjuncin es, segn el Diccionario de la Real Academia Espaola de la Lengua, "palabra invariable que encabeza diversos tipos de oraciones subordinadas o que une vocablos o secuencias sintcticamente equivalentes". Las conjunciones se utilizan para unir elementos de funcin idntica en el seno de una oracin, coordinar dos proposiciones (coordinantes) o subordinar una proposicin a otra (subordinantes). A ttulo informativo, incluimos un cuadro con las conjunciones ms usuales.
Copulativas Coordinantes Disyuntivas Adversativas Distributivas Explicativas Subordinantes Causales Comparativas Concesivas
y ,e, ni, que o mas, pero, aunque o...o, bien...bien, ya...ya, ora...ora o sea, es decir, esto es Porque, pues, as que, as pues, por lo tanto, por consiguiente como, tan...como, tanto /-a /-os /-as...como igual... que, ms /menos... que. aunque, bien que, por ms que, si bien
Conjunciones
Pxina 25 de 55
si, en caso de que, siempre que, a poco que, a no ser que, salvo que/se, se-
Actividades propuestas S22. Localice y subraye en el siguiente texto (Soy leyenda) los adverbios de lugar y de tiempo. Clasifquelos.
3.8
Soy leyenda
Soy leyenda (en ingls I Am Legend) es el ttulo de una novela de ciencia ficcin escrita por Richard Matheson en 1954. Trata sobre el ltimo hombre vivo en Los ngeles, tras una epidemia que ha transformado a todos los seres humanos en vampiros.
[...] Al principio su estmago no poda soportar el olor de ajo. Ahora lo tena impregnado en las ropas, y a veces pensaba que hasta en la piel, y casi no lo notaba. Cuando le pareci que tena suficientes volvi a casa y los coloc en el vertedero. Accion el interruptor de la pared. La luz vacil unos instantes antes de brillar normalmente. Neville dej escapar un chasquido de disgusto entre las mandbulas apretadas. Otra vez el generador. Tendra que repasar el maldito manual y comprobar los cables. Y si la reparacin era demasiado complicada, debera comprar un nuevo generador. Se sent, malhumorado, en un taburete junto al vertedero y sac un cuchillo. Primero, fue separando los pequeos dientes rosados entre s, luego los cort por la mitad. El acre y penetrante olor inund la cocina. Puso en funcionamiento el acondicionador de aire y la atmsfera qued bastante limpia. Luego, con un punzn, practic un agujero en cada mitad de diente y las atraves con un alambre hasta formar unos veinticinco collares. En un principio colgaba estos collares en los cristales, pero la pedrea le haba obligado a tapar todos los cristales con madera terciada. Finalmente haba sustituido estas maderas por tablones, con lo que la casa se haba convertido en un lgubre sepulcro; pero haba puesto fin a aquella lluvia de piedras y vidrios rotos que entraba todas las noches en las habitaciones. Y una vez instalados los tres acondicionadores de aire, se pudo respirar mejor. Un hombre puede acostumbrarse a todo. Cuando tuvo terminados los collares, sali y los clav en los tablones de las ventanas, y retir luego los viejos porque ya haban perdido casi todo el olor. Realizaba este trabajo dos veces por semana. No haba otra forma de defenderse mejor que sta, por el momento [...]. Matheson, Richard, Soy leyenda, ediciones Minotauro, Barcelona, 2007
Pxina 26 de 55
Actividades propuestas S23. Escriba en el lugar que les corresponda de este texto estos adverbios de lugar y de tiempo: posteriormente, ahora, all, dnde, pronto.
La Barceloneta era un barrio de pescadores que haba surgido durante el siglo XVIII fuera de las murallas de Barcelona. [_______________] haba quedado integrado en la ciudad y sometido a un proceso acelerado de industrializacin. En la Barceloneta estaban [________] los grandes astilleros. Paseando por [________]Onofre Bouvila encontr un grupo de mujeres campechanas y rechonchas que seleccionaban pescado entre risotadas. Alentado por estas muestras de buen talante se dirigi a ellas para recabar informacin. Quiz estas mujeres sepan decirme [_______] puedo encontrar trabajo, pens. [________] se percat de que el buen humor aparente de aquellas mujeres se deba en realidad a un trastorno nervioso que les haca rer descompasadamente, sin motivo ni control. Mendoza, Eduardo, La ciudad de los prodigios, Barcelona, 1986.
Qu clase de adverbio es descompasadamente? De qu adjetivo procede? Subraye las preposiciones que encuentre el texto de Eduardo Mendoza. Subraye las conjunciones de estas frases extradas del texto 3.8.
Cuando le pareci que tena suficientes, volvi a casa. Si la reparacin era demasiado complicada, debera comprar un nuevo generador. Se sent, malhumorado, en un taburete junto al vertedero y sac un cuchillo En un principio colgaba estos collares en los cristales, pero la pedrea le haba obligado a tapar todos los cristales con madera terciada Retir los viejos porque ya haban perdido casi todo el olor. .La luz vacil unos instantes antes de brillar normalmente Finalmente haba sustituido estas maderas por tablones, con lo que la casa se haba convertido en un lgubre sepulcro.
Para realizar ms ejercicios puede acudir a:
http://personal.telefonica.terra.es/web/apuntesasr/ESOIndEjGramatica.htm http://www.xtec.cat/~jgenover/morfo.htm
Pxina 27 de 55
Educacin literaria
En el apartado correspondiente, se ha hablado de los subgneros literarios. Gnero narrativo: en l distinguimos la novela, el cuento, las memorias, la fbula. Gnero lrico: la oda, el himno, la elega, la poesa buclica, la copla, la stira Gnero dramtico: tragedia, comedia, drama, farsa A continuacin tenemos fragmentos de obras literarias que vamos a leer y tratar de encuadrar en su gnero y subgnero correspondientes.
3.9
La botellita de cristal
"Parad, hay algo flotando a sotavento" el que hablaba era un hombre bajo y robusto llamado William Jones, era el patrn de un pequeo lad en el que navegaban l y sus hombres en el momento en que empieza esta historia. "S, s, seor" contest John Towers y detuvieron la embarcacin. El patrn John alarg la mano hacia el objeto descubriendo ahora que era una botella "Slo es una botella de ron que ha tirado algn barco que pasaba" dijo, pero en un impulso de curiosidad la cogi. Era una botella de ron e iba a devolverla al agua cuando se dio cuenta de que dentro TENA un trozo de papel. Lo sac y ley en l lo siguiente: 1 de enero de 1864 Soy John Jones el que escribe esta carta mi barco se est hundiendo deprisa con un tesoro a bordo Estoy donde hay marcado un * en la carta que incluyo. El patrn Jones le dio la vuelta a la hoja y en la otra cara tena un mapa
En el borde haba escritas estas palabras: Las lneas de puntos representan la ruta que llevbamos. "Towers" Dijo el patrn Jones con excitacin "lea esto" Towers hizo lo que pedan "Creo que merece la pena ir" dijo el patrn Jones "usted qu opina?" "Igual que usted" replic Towers. "Alquilaremos una goleta hoy mismo" dijo el patrn excitado "De acuerdo" dijo Towers, conque alquilaron una embarcacin y zarparon siguiendo las lneas de puntos de la carta en 4 das llegaron al lugar donde se indicaba y varios bajaron y subieron cargados con una botella de hierro en ella encontraron las siguientes lneas garabateadas en un trozo de papel de estraza: 3 de dic de 1880 Querido buscador disculpa la broma pesada que te he gastado pero te mereces no haber encontrado nada por tu estupidez. "Razn tiene" dijo el patrn Jones "contino" Sin embargo pagar tus gastos de ida y vuelta al lugar donde has encontrado la botella calculo que sern 25.0.00 dlares as que encontrars esa cantidad en una arqueta de hierro s dnde has encontrado la botella porque la he puesto yo ah y la arqueta de hierro y luego busqu un buen lugar para dejar una segunda botella esperando que el dinero que contiene pague los gastos, de manera que termino Annimo" "Me gustara arrancarle la cabeza de un puntapi" dijo el patrn Jones "Buzo baja y saca los 25.0.00 dlares" en un minuto el buzo subi con una arqueta de hierro dentro encontraron 25.0.00 dlares Esto pag los gastos pero no creo que vuelvan nunca ms a un lugar misterioso siguiendo las instrucciones de una botella misteriosa. Lovecraft, H.P., Narrativa completa I, Valdemar Gtica, Madrid, 2008
Pxina 28 de 55
Actividad propuesta S27. Lea este relato (La botella de cristal) y responda a las cuestiones:
Cul es el tema principal del texto? Este relato se divide en tres partes diferenciadas: presentacin, desarrollo y desenlace. Mrquelas y delimtelas en el texto. De qu se nos habla en cada una de las partes? Hay algn tipo de relacin entre ellas? Por qu? A qu gnero literario pertenece este texto?
3.10
Para qu escribi Federico Garca Lorca este poema? En qu versos habla directamente de la muerte del torero? Qu palabras o expresiones se repiten a lo largo del poema? A qu subgnero lrico pertenece? Por qu?
Pxina 29 de 55
Lengua y sociedad
Algunos de los gneros periodsticos ms importantes, tanto en la prensa escrita y digital como en la televisin y en la radio son: Noticia: relato o redaccin que hace referencia a un suceso de actualidad o atpico, ocurrido dentro de una comunidad o en determinado mbito, y que merece su divulgacin debido a su relevancia. Ejemplo: "Os EEUU retiran las tropas de Afganistn". Reportaje: relato periodstico de historias vividas por personas a las que se relaciona con su contexto. Se basa en un testimonio lo ms directo posible que explica con palabras, imgenes y/o sonidos, desde una perspectiva actual, sucesos de inters pblico. Ejemplo: un reportero de la TVG se acerca la una brigada forestal para observar cmo hacen su trabajo un determinado da en el que su actuacin sea necesaria. Crnica: se narran acontecimientos por su orden cronolgico, a travs de testigos presenciales o contemporneos, sea en primera o tercera persona. En la crnica se utiliza un lenguaje directo, sencillo y muy personal, y admite el uso de lenguaje literario con un frecuente uso de adjetivos. Ejemplo: una testigo (el capitn del buque) relata cronolgicamente los sucesos que dieron pie al hundimiento del Prestige. Editorial: texto no firmado que explica, valora y juzga un hecho de especial importancia. Se trata de una opinin colectiva, de un juicio institucional formulado de acuerdo con la lnea ideolgica del peridico. Ejemplo: el peridico l Pas publica un editorial sobre la crisis econmica y las causas que nos llevaron la ella (esta opinin es colectiva, representa todo el peridico, no slo una persona). Artculo: presenta la postura personal de un periodista frente a un acontecimiento o un problema actual o de inters general. Mediante l se pretende, generalmente, influir en la opinin que los lectores pueden tener sobre un determinado hecho. Para lograrlo, el escritor emplea argumentos o razones que convenzan al lector para que modifique su punto de vista sobre ese tema, aproximndolo a su postura. Ejemplo: Fernando nega escribe un artculo en La Voz de Galicia donde expone una serie de argumentos y razones por las cuales no est de acuerdo con la poltica econmica del Gobierno actual. La entrevista: dilogo entre dos o ms personas, el entrevistador o entrevistadores, que interrogan, y las personas que contestan. Se trata de una tcnica o instrumento empleado en diversas actividades profesionales (por ejemplo, en investigacin, medicina, seleccin de personal, etc.). Una entrevista no es casual, sino que es un dilogo interesado, con un acuerdo previo y unos intereses y unas expectativas por ambas partes. Ejemplo: un periodista de la TVG entrevista al actual Consejero de Pesca.
Pxina 30 de 55
Actividades propuestas S29. Lea detenidamente el texto terico El periodismo y haga lo siguiente:
Busque en los peridicos escritos que tenga a mano o en las ediciones digitales de internet un ejemplo de cada un de estos gneros periodsticos. Despus, escriba en una tabla como la que sigue la localizacin de cada uno de los ejemplos, su ttulo y el gnero al que pertenezca, y diga con pocas palabras por que encuadr cada ejemplo en un determinado gnero periodstico.
Gneros para buscar Noticia Localizacin y ttulo de los ejemplos Razones del encuadramiento de los ejemplos
Reportaje
Editorial
Artculo
Entrevista
Pxina 31 de 55
4.
4.1
Resumo de contidos
Contidos en lingua galega
Bloque de comunicacin oral: a regueifa
Importancia da lingua oral como transmisora da tradicin popular. Os regueifeiros improvisan coplas sobre diferentes temas, con moita retranca e humor.
Bloque de comunicacin escrita: textos argumentativos
Elementos da argumentacin. Tese: idea que se defende. Corpo: argumentos para confirmar ou rexeitar a tese. Conclusin: reafirma ou reitera a tese a partir dos argumentos. Tcnicas para elaborar textos argumentativos Presentacin sinxela e clara do que queremos expor. Definicin previa das palabras coas que expresamos a opinin. Adecuacin da argumentacin ao pblico a quen se dirixe. Emprego de argumentos vlidos para xustificar a opinin. Tipos de argumentos: Experiencia persoal: adoitan ser pouco consistentes. Argumento de autoridade: aplase a persoas importantes ou a estudos realizados. Argumento de universalidade: aplase ao aceptado maioritariamente. Argumento de singularidade: toma como exemplo a unha minora distinguida. Argumento de semellanza: bscanse analoxas, situacins semellantes. Argumentos de causa-efecto: defndese ou rexitase un feito polas consecuencias. Argumento por xeneralizacin: xeneralzanse feitos individuais. Argumento baseado na persoa: valora tan so o aspecto, posicin ou estima que se ten a unha persoa. Conectadores que se empregan nos textos argumentativos: os de orde, explicativos, de contraste e de causa.
Bloque de coecemento da lingua: o uso do r/rr, o dgrafo nh, o adverbio, a preposicin e a conxuncin
O r debe empregarse en posicin inicial ou final de slaba e cando segue a outra consoante. Debe empregarse rr en posicin intervoclica e cando a unha palabra que comeza por r se lle antepn outra ou un prefixo rematados en vogal. O dgrafo nh non debe separarse ao final de lia. Os adverbios son palabras invariables que modifican a un verbo, adxectivo ou a outro adverbio. Expresan circunstancias de lugar, tempo, modo e cantidade entre outras. Pdense formar adverbios de modo a partir de adxectivos engadindo o sufixo mente.
Pxina 32 de 55
As preposicins son palabras invariables que serven de enlace. A, de, en con, por contraen cos artigos e demostrativos. As conxuncins son palabras invariables que enlazan palabras, oracins ou proposicins. Poden ser coordinantes ( copulativas, disxuntivas, adversativas, distributivas, explicativas) ou subordinantes (causais, comparativas, concesivas, condicionais, consecutivas, finais) .
Bloque de educacin literaria: subxneros literarios. Narracin, teatro e lrica
Subxneros narrativos. Conto: narracin breve, nalgns casos de procedencia tradicional e popular. Novela: ficcin xeralmente en prosa de maior extensin, con descricin de personaxes, accin e ambiente e narracin de acontecementos. Novela curta: relato mis breve c novela, con accin, tempo e espazo condensados e ritmo acelerado no desenvolvemento da trama. Fbula: ficcin en prosa ou verso, con animais en moitos casos, e da que se tira unha ensinanza moral. Memorias: o autor narra os feitos mis salientables da sa vida ou dunha etapa. Subxneros dramticos. Traxedia: tenta producir unha especie de catarse no espectador, a travs de acontecementos terribles e funestos. Comedia: obra con personaxes que encarnan as virtudes e defectos das persoas. En moitos casos busca provocar a risa dos espectadores con esaxeracins e escenas ridculas. Drama: os personaxes, mis complexos que na comedia, enfrntanse a situacins que xeran cambios na sa vida ou xeito de proceder. Farsa: obra cmica na que se deforma a realidade de xeito grotesco e cuxo fin divertir ao pblico. Subxneros lricos. Oda e himno: a oda entusiasta e solemne. O himno aplcase a cantos litrxicos ou/ e patriticos. Poesa buclica: canto idealizado paz, natureza e vida pastoril. Elexa: lamento amoroso, patritico, relixioso ou/ e funerario. Stira: ridiculiza os vicios e defectos alleos dun xeito burlesco ou moral. Copla: composicin breve que serve de letra a cancins populares.
Pxina 33 de 55
4.2
Importancia de adecuar el tono y volumen de voz, as como vocalizar correctamente. Utilizar elementos no verbales correctos para reforzar el discurso. Las exposiciones orales planificadas se preparan de antemano para que resulten eficaces. Previamente se deben contrastar los datos que se van a utilizar, buscar fuentes fiables y objetivas, analizar y resumir la informacin y extraer conclusiones. Se elabora un guin con las ideas principales y se memorizan los aspectos fundamentales de la exposicin, que no debe ser larga ni repleta de datos tcnicos. Es aconsejable utilizar material multimedia.
Bloque de comunicacin escrita: textos argumentativos
Elementos de la argumentacin. Tesis o idea que se defiende. Cuerpo de la argumentacin, o razones para confirmar o rechazar. Conclusin para reafirmar la idea central. Conectores en la argumentacin. De orden (primero, segundo, por un lado...); explicativos (o sea, esto es, en otras palabras...); de contraste (en cambio, por el contrario...); de causa (por, porque, puesto que...).
Bloque de conocimiento de la lengua: uso de r, y rr , clases de palabras: adverbios, preposiciones y conjunciones
Se escribe r en posicin inicial o final de slaba, en posicin intervoclica, despus de consonante y detrs de cualquier consonante que pertenezca a otra slaba. Se escribe rr en posicin intervoclica y en las palabras compuestas cuyo segundo formante comienza por r. Los adverbios son palabras invariables y se clasifican segn la circunstancia que expresan: de tiempo, de lugar, de cantidad, de modo, afirmacin, negacin y duda. Las preposiciones son un grupo de palabras invariables que sirven de enlace entre otras palabras. Las preposiciones a y de contraen con el artculo determinado. Las conjunciones se utilizan para unir elementos de funcin idntica dentro de una oracin, coordinar dos proposiciones o subordinar una proposicin a otra. Pueden ser coordinantes (copulativas, disyuntivas, distributivas y adversativas) y subordinantes ( causales, comparativas, concesivas, condicionales, consecutivas, finales y temporales).
Bloque de educacin literaria: subgneros literarios
Gnero narrativo: novela, cuento, memorias, fbula. Gnero lrico: oda, himno, elega, poesa buclica, copla, stira. Gnero dramtico: tragedia, comedia, drama, farsa.
Pxina 34 de 55
El periodismo es la literatura al servicio de la prensa y contribuye a informar y a crear un estado de opinin entre la poblacin. Se da en los medios audiovisuales, como la televisin o la radio. En este caso adquiere importancia el lenguaje verbal, el no verbal y los elementos paraverbales. Algunos gneros periodsticos importantes en los medios de comunicacin: Noticia: suceso de actualidad o atpico, ocurrido dentro de una comunidad o en determinado mbito, y que merece ser divulgado. Reportaje: relato periodstico basado en un testimonio lo ms directo posible, acompaado de imgenes o sonidos y desde una perspectiva actual. Crnica: narracin de acontecimientos en orden cronolgico, a travs de testigos, en primera o tercera persona. Lenguaje directo, sencillo y personal. Editorial: texto de opinin colectiva, no firmado, formulado de acuerdo con la lnea ideolgica del peridico. Artculo: presenta con argumentos la postura de un periodista frente a un acontecimiento o un problema actual o de inters general. Pretende influir en los lectores. Entrevista: dilogo entre dos o ms personas, el entrevistador o entrevistadores, que interrogan, y las personas que contestan. Se utiliza en diversas actividades profesionales.
Pxina 35 de 55
5.
Exercicios de autoavaliacin
1.
A que se chama regueifa?
A un subxnero narrativo. A unha disputa en forma de copla improvisada entre das persoas. A un subxnero dramtico. A unha disputa entre dous oradores que defenden a sa postura. 2.
Que temas aborda a regueifa?
Variados, e sempre con retranca e bo humor. Case sempre sobre poltica local. Temas poticos. Sobre o problema lingstico. 3.
Que pasos debemos seguir para lograr facer unha exposicin oral planificada?
Localizar o tema, buscar fontes fiables, analizar e resumir a informacin, comparar as informacins, extraer conclusins, elaborar un guin e expor oralmente o tema. Localizar o tema, analizar e resumir a informacin, comparar as informacins, extraer conclusins, elaborar un guin e proceder exposicin oral do tema. Localizar o tema, buscar fontes fiables, analizar e resumir a informacin, comparar as informacins, elaborar un guin e expor oralmente o tema. Localizar o tema, buscar fontes fiables, comparar as informacins, extraer conclusins, elaborar un guin e finalmente expor oralmente o tema. 4.
Que argumentar?
o mesmo que narrar. Consiste en achegar razns para atacar a algun. Consiste en achegar razns para defender unha opinin. o contrario da descricin. 5.
Cales son os elementos da argumentacin?
A tese, a anttese e a sntese. As conclusins e as ideas. A tese e o corpo da argumentacin. A tese, o corpo da argumentacin e as conclusin.
Pxina 36 de 55
6.
Presentar cunha linguaxe o mis coidada posible o que queiramos expor. Presentar con sinxeleza e claridade o que queiramos expor e definir previamente o significado das principais palabras coas que expresamos a nosa opinin. Definir posteriormente o significado das principais palabras coas que expresamos a nosa opinin. Presentar cunha linguaxe culta o que queiramos expor. 7.
Que tipos de argumentos hai para defender a nosa opinin?
A experiencia persoal; o argumento de autoridade, de universalidade e o de singularidade. A experiencia persoal; o argumento de autoridade, de universalidade, de singularidade, de semellanza, por xeneralizacin, baseado na persoa en vez das sas razns; argumentos baseados nas consecuencias dun feito. Depende do tipo de texto que teamos diante. Depende a quen vaia dirixido o texto que teamos diante. 8.
Para que tipo de textos son tiles os conectadores de orde, explicativos e de contraste?
Para os textos argumentativos. Para os textos teatrais. Para os textos poticos. Non son especialmente tiles para ningn tipo de texto. 9.
Que pasos podemos obviar se redactamos un texto escrito de carcter persoal?
Non podemos obviar ningn paso. Busca de fontes fiables e anlise e resumo da informacin. Busca de fontes fiables, anlise e resumo da informacin, comparar as informacins e extraer conclusins. Os que ns queiramos. 10. Que son os adverbios? Son palabras variables; dicir, que non teen xnero, nmero nin persoa. Son palabras invariables, isto quere dicir que non teen xnero. Son palabras invariables, isto quere dicir que non teen xnero, nmero nin persoa. Son palabras invariables, isto quere dicir que non teen nmero nin persoa.
Pxina 37 de 55
11. Que modifican os adverbios? Adxectivos, substantivos e verbos. Verbos. Verbos, adxectivos e adverbios. Todas as clases de palabras. 12. Que son as preposicins? Un grupo de palabras invariables que teen como funcin servir de enlace. Un grupo de palabras variables que teen como funcin servir de enlace. Un grupo de palabras invariables coa funcin de servir de ncleo silbico. Un grupo de palabras invariables que s existen en galego. 13. Con que clases de palabras contraen as preposicins a, con, de, en e por en galego? Cos substantivos e adxectivos, entre outros. Cos adverbios. Con outras preposicins. Cos artigos determinados. 14. Para que serven as conxuncins? Para unir o suxeito con predicado. Para unir oracins e proposicins. Para modificar aos adverbios. Para cualificar ao substantivo. 15. As conxuncins coordinantes... Unen elementos de funcin idntica ou coordinan proposicins. Subordinan unha proposicin a outra. Utilzanse en contadas ocasins. Unen unha palabra co seu complemento. 16. As conxuncins subordinantes... Unen elementos de funcin idntica nunha oracin. Subordinan unha proposicin a outra. Serven de enlace entre un substantivo e un verbo. S se utilizan en casteln.
Pxina 38 de 55
17. Cales son algns dos xneros xornalsticos mis importantes? Noticia, reportaxe, crnica, editorial, e artigo. Noticia, reportaxe, crnica, artigo e entrevista. Noticia, crnica, editorial, artigo e entrevista. Noticia, reportaxe, crnica, editorial, artigo e entrevista. 18. Quen asina o editorial? Os redactores dun xornal. O director do xornal. O editorial non leva sinatura. Depende de quen o escriba. 19. Principais subxneros narrativos: Conto, novela e elexa. Conto, novela e novela curta. Conto e novela curta. Conto, novela e sainete. 20. Principais subxneros lricos: Oda e himno, poesa buclica, elexa e stira. Poesa buclica, elexa, stira e copla. Oda e himno, poesa buclica, elexa, stira e copla. Oda e himno, poesa buclica e elexa. 21. Principais subxneros dramticos: Traxedia, comedia e elexa. Poesa buclica, elexa, stira e copla. Traxedia, comedia e farsa. Conto e novela curta.
Pxina 39 de 55
6.
6.1
Solucionarios
Solucins das actividades propostas en lingua galega
S1.
S2.
Tese Corpo
As persoas que coezan o lugar saben que o nico acceso que queda a ese patio a travs da praza Carlos Casares, tendo que facer o mesmo a p xa que por ese oco non colle ningn coche. Qu pasar no caso dunha emerxencia? Por onde accederan os vehculos de bombeiros, ambulancias, etctera? Por outra banda, as ras de Curros Enrquez e Cruceiro teen prohibido estacionar vehculos nelas. Se se fai ocupando a beirarra. Ademais, os usuarios do Conservatorio (a maior parte crianzas) teen que cruzar a ra para acceder s instalacins. Na actualidade, os pais e nais do alumnado aparcan al espera de que saian das aulas. Ata cando llo vai permitir, seor alcalde? E cando deixe de consentirllo, onde van poder aparcar? No Toural? Ademais, a obra que se vai a facer a estrutura. E o resto, para cndo? Calquera pode ver a Casa do Concello, que leva mis de 10 anos en continuas reformas e con visos de que iso vai continuar as. Vostede, seor A, o alcalde mis chapuceiro que coezo. As poucas obras que inicia non as remata. Agora que na Xunta van mandar os seus, pode retomar aquela idea do multisos e facer al o Conservatorio (por certo, aquel proxecto fralle aprobado unha vez que xa perderan as eleccin, dicir, cando gobernaban en funcins, lmbrase?). [...]
Pxina 40 de 55
Por outra banda lembre que a Asociacin de Vecios de Marcelo Macas ten formuladas varias reclamacins a ese Concello sobre, entre outras cousas, parte da propiedade dos terreos onde quere vostede construr o esqueleto do Conservatorio. Qu pasar se o da de ma a Xustiza d a razn s vecios? Claro que para aquelas vostede xa non ser alcalde e os que vean, peor para eles
Conclusins
Corpo
Reitrolle, seor A, faga por primeira vez na sa historia de alcalde un Conservatorio que sexa a admiracin de todo o mundo e nun lugar que se poida ver e dixese de andar con chapuzas.
S3.
Pxina 41 de 55
Ao mesmo tempo, os pases do Terceiro Mundo sofren de pobreza, de fame e de malnutricin, males que frecuentemente son atribudos "explosin demogrfica". Pero as verdadeiras causas hai que buscalas na estrutura mesma dos sistemas de producin, se a xente ten fame non por falla de alimentos. Mesmo no ano 1974, durante a peor crise alimentaria que sufriu o mundo, as reservas mundiais de cereais eran abondas para dar de comer a todos os habitantes do planeta. Pero cada vez meirande o nmero de persoas que non poden pagar polos alimentos que necesitan. De a que, mentres non se produzan cambios estruturais nas relacins de producin ( dicir, quen produce os alimentos, quen os vende, a que prezos, etc.), a acumulacin de produtos agrcolas pouco ou nada influir na erradicacin da fame. En Asia do sueste, por exemplo, existen actualmente vinte e dous millns de toneladas de excedentes alimentarios, mentres que na mesma rexin se contan por millns as persoas famentas. A fame , pois, consecuencia da organizacin social mis que da producin, e non abonda con aumentar esta ltima para suprimir a fame no mundo.
S4.
A pesar de que os transplantes se converteron nunha prctica habitual, anda existen fortes temores na poboacin para doar rganos. Lograr a sa superacin a clave para aumentar o nmero dos dadores solidarios que fan falta para salvar miles de vidas. As razns que dificultan a decisin de ser doante son mltiples. En moitos casos, arraigan en conviccins de tipo relixioso, moral ou filosfico que cuestionan a doazn. A mia opinin que hai que realizar campaas educativas fortes para superar esas ideas previas...
Argumentativo
Para conectar este aparato de lector de CD preciso seguir estes pasos. Primeiro, desenvolva con coidado a caixa. Despois, retire acuberta plstica que a cobre. Terceiro, comprobe que a sa conexin elctrica de 220 voltios...
Instrutivo
Para realizar o caldo, escaldamos os grelos en auga moi quente para limpalos e que perdan algo de verde. Poemos o caldo limpo a quentar e ao ferver engadimos as patacas, cortadas como para tortilla, os grelos escaldados, as fabas, remolladas do da anterior e o anaco de unto. Ten que cocer moi forte primeiro e logo mis suave...
Instrutivo
O bioetanol un combustible que se obtn a partir de materias vexetais como a cana de azucre , o sorgo, etc. Chmase por iso biocombustible e defendido por moitos como a gran alternativa aos combustibles fsiles, como a gasolina ou o carbn. Non contamina, non produce gases de efectos invernadoiro, etc. Pero temos que facernos unha pregunta fundamental. Ten sentido dedicar grandes cantidades de vexetais a producir combustible cando hai millns de persoas que pasan fame?...
Argumentativo
Meu av morreu dun ataque ao corazn nada mis estoupar a guerra. Caeu ao p dunha via e ficou abrazado a ela. Sei que a sa sensibilidade e o seu amor pola sinxeleza da vida non puideron aturar tanto desastre. Eu non puiden ir despedilo no seu derradeiro adeus porque a guerra colleume en Madrid onde recn remataba a carreira de Dereito. Coa sa falta medrou a mia atraccin pola sa rexa figura, para min un mito de enerxa e valor... Eu fun fillo nico e crieime sen nai, quen morreu ao darme luz. Sempre tiven a sensacin de que meu pai non mo perdoara completamente... (Alfonso lvarez Ccamo, O Bandeira).
Narrativo
Pxina 42 de 55
S5.
Resposta libre
S6.
Feito que destaca neste texto e que o diferencia doutros vistos nesta unidade.
A informacin que nos proporciona o texto apiase, sobre todo, en datos e cifras.
S7.
Este texto un informe polo seguinte: Obxectividade dos datos. Emprega unha considerable cantidade de datos e cifras. A cuestin cntrase nun sector concreto da nosa sociedade.
S8.
Radiorreceptor, gardarroupa, anglo-ruso, grecorromana, bancarrota, arrebatado, corrupcin, Henrique, Israel, enrevesado, rplica, contrarrplica, resultou, irrompible.
S9.
De lugar: lonxe, preto,al, beira, onde, fra, dentro, ningures; de tempo, o resto. Esa lmpada d pouca luz; s veces, tardia xa parece que noite. Agora vive lonxe e nunca chega cedo oficina, pero despois, traballando a prsa, recupera o perdido. Vai de vagar, que Pontevedra est preto e, se corres demasiado, quizais non chegues nunca. Antonte contaba o av como antano sempre haba un pillabn que mataba a luz do candil para andar s apalpadelas. Fuches antes al? Sando, beira da parede, onde deixan decote o lixo. Estn fra, non as deixei dentro porque a moita calor. Para onde vas? Vou para ningures.
S10.
Adverbios: agora, lonxe, nunca, cedo, despois, preto, antonte, antano, antes, al, onde, decote, fra, dentro, ningures. Locucins adverbiais: s veces, tardia, a prsa, de vagar, beira.
Pxina 43 de 55
S11.
Agora deben estar xantando na casa. Neste intre, arestora... Estaba a diario coa teima de sar de vacacins. Decote, de coto... Ven axia, non tardes que non chegamos ao cine. Decontado, deseguida... Sempre bota unha soneca despois de xantar. Decote, ao pouco.
S12.
Todos na familia usan lentes, ags (excepto) ta Minia. Gustarame ir no tren de alta velocidade. Agardei por el desde as oito ata as nove. Ata ma! Teo que ir canda vs, para chegarmos todos mesma hora. Segundo o manual de instrucin, hai que premer esta tecla.
S13.
Meu av morreu dun ataque ao corazn nada mis estoupar a guerra. Caeu ao p dunha via e ficou abrazado a ela. Sei que a sa sensibilidade e o seu amor pola sinxeleza da vida non puideron aturar tanto desastre. Eu non puiden ir despedilo no seu derradeiro adeus porque a guerra colleume en Madrid onde recn remataba a carreira de Dereito. Coa sa falta medrou a mia atraccin pola sa rexa figura, para min un mito de enerxa e valor... Eu fun fillo nico e crieime sen nai, quen morreu ao darme luz. Sempre tiven a sensacin de que meu pai non mo perdoara completamente... (Alfonso lvarez Ccamo, O Bandeira).
S14.
Non quixo cear nin quedarse conversa. Ira contigo de boa gana, pero teo moito traballo. Aceptar a proposta sempre que as condicins sexan as que esixe. Debe saber a verdade a fin de non andar matinando seguido. Por moito que diga, non ousar enfrontarse ao patrn. Colle o paraugas ou vai en autobs. Xa quedou amaado, polo tanto podemos sar sen ansias.
S15.
Presentacin: cor laranxa e letra normal. N: cor azul e negria. Desenlace: cor verde e maisculas.
Pxina 44 de 55
Era un pas hai moito tempo no que as palabras eran valiosas como o pan ou a auga, como en todos os pases. Un da chegou un estranxeiro e parou a falar cunha muller nun camio. Aquel home levaba un coitelo ao cinto e un dente de ouro. Estiveron falando e falando e, nun momento dado, o estranxeiro fixo as coa man e rouboulle unha palabra muller e saltou ao cabalo e marchou a galope. O ladrn de palabras seguiu galopando at que chegou a unha aldea. Al entrou nunha pousada e pxose a falar cun mdico que via de curar un enfermo. O ladrn sacou unha moeda de ouro e dixo: Cmbioche esta moeda de ouro polas tres ltimas palabras que acabas de dicir. O mdico dixo que non. As palabras non son mias, que son de moita outra xente. Mais o ladrn de palabras agardouno no bosque e pxolle na gorxa o coitelo e rouboulle aquelas tres palabras sen perder o sorriso dourado. Ao da seguinte o ladrn chegou a unha cidade e entrou nun pazo. Nunha man levaba unha bolsa con ouro e noutra, unha bolsa con palabras. Dxolle ao seor mostrndolle o ouro: Mrcoche todas as palabras que pronunciaches hoxe. Non dixo o nobre, as palabras non se venden. Mais o estranxeiro ameazouno co coitelo e rouboullas unha a unha. Mis adiante, o ladrn de palabras asaltou un home que viaxaba a cabalo. Era un poeta especialista en cancins de amor. O ladrn sacou a daga e dxolle: As palabras ou a vida. O poeta respondeu: As palabras non son mias, son do meu pobo. Eu nunca as vendera. Mais o ladrn de palabras foi contra el e arrincoulle as palabras do corazn. Axia correu a voz por todo o pas de que lles estaban roubando as palabras. E moita xente botou man das armas para defendelas. Cntase que, de entre toda a xente da vila, os que mellor protexeron as palabras foron os labregos coas gadaas e as foucias, e os marieiros, cos coitelos e os arpns. E que as mulleres mis valentes as escondan nas faldriqueiras ou nas camisas de lio. MAIS O LADRN DE PALABRAS CONTINUOU ROUBNDOLLES AS PALABRAS MESMO S NENAS QUE APRENDAN A LER E AOS NENOS QUE AN MERCAR ZAPATOS. E AOS MESTRES NAS ESCOLAS E AOS AVOGADOS QUE SABAN DE LEIS. E POUCO A POUCO AQUEL PAS SEGUIU PERDENDO MOITAS DAS SAS PALABRAS E FOISE FACENDO DA A DA CADA VEZ MIS POBRE PORQUE ERA O PAS AO QUE LLE ROUBABAN AS PALABRAS. DISE QUE A XENTE PARA PROTEXER AS PALABRAS E GARDALAS EN SEGREDO MESMO AS DEIXOU DE ESCRIBIR. E QUE POR MEDO AO LADRN DE PALABRAS MOITAS PERSOAS, DESCONFIADAS, DURANTE SCULOS S PRONUNCIABAN AS SAS PALABRAS COA FAMILIA OU ENTRE XENTE AMIGA. AS PASARON OS ANOS E CNTASE QUE NAQUEL PAS ANDA HAI XENTE QUE SEGUE TENDO MEDO DO LADRN DE PALABRAS. E HAI QUEN DI QUE S VECES O LADRN SEGUE APARECENDO NUNHA PARADA DE BUS OU NUNHA FLORARA OU NUNHA ESCOLA CUNHA BOLSA E UN COITELO E UN SORRISO CUN DENTE DE OURO.
Na parte da presentacin indcasenos o espazo xeogrfico onde se vai desenvolver a accin. Introdcese o personaxe principal (o ladrn) e establcese a sa funcin na historia. Na parte do n desenvlvese a accin da historia, o tema central sobre o que xira. Dsenos conta do problema que afecta a todos os personaxes, dunha ou doutra forma. Neste caso: as accins do ladrn de palabras. Na ltima parte, desenlace: resolucin, que pode resultarnos satisfactoria ou non para o problema desenvolvido. Si, hai relacin entre as partes, de tipo temtico, pois todas falan da mesma cuestin: as accins do ladrn de palabras e as consecuencias que elas provocan. En cada parte do conto o tema desenvlvese dunha ou doutra forma.
S16.
O ladrn de palabras. Pertence ao subxnero narrativo do conto: un relato curto, sinxelo, a historia est contada dun xeito lineal, con poucos personaxes. Ten a estrutura seguinte: presentacin, n, desenlace. A traxedia de Macbeth pertence ao subxnero dramtico da traxedia.
Pxina 45 de 55
6.2
De qu se habla en el texto?
Se nos habla de la conveniencia o no de utilizar energa nuclear.
S18.
Respuesta libre.
S19.
La verdad es que mi opinin es muy clara. No se debe fumar en aquellos lugares que compartimos todos.
Las razones son aplastantes. En primer lugar, porque fumar junto a una persona que no lo hace es agredir su espacio personal con olores y sustancias que son desagradables. Es una razn sobre todo de comodidad. En segundo lugar, porque est demostrado por innumerables estudios cientficos que fumar favorece el desarrollo de muchas enfermedades graves, como los tumores de pulmn o laringe. Y en tercer lugar, porque, aunque no seamos fumadores directos, ser fumadores pasivos es igualmente perjudicial y peligroso. Las opiniones en contra no se mantienen en pie. Se dice que la prohibicin atenta contra la libertad de los que quieren fumar. Muy bien, pero que lo hagan en lugares especficos y propios para ellos, no en lugares donde entramos todos.
Pxina 46 de 55
Conclusiones
S.20.
S21.
Enredaderas, jardn, alrededor, reinado, sonrojar, rumor, terremoto, ramaje, arreaba, becerro, pelirrojo, irrepetible, manirroto, pararrayos, hispano-romanos, autorretrato.
S22.
[...] Al principio su estmago no poda soportar el olor de ajo. Ahora lo tena impregnado en las ropas, y a veces pensaba que hasta en la piel, y casi no lo notaba. Cuando le pareci que tena suficientes volvi a casa y los coloc en el vertedero. Accion el interruptor de la pared. La luz vacil unos instantes antes de brillar normalmente. Neville dej escapar un chasquido de disgusto entre las mandbulas apretadas. Otra vez el generador. Tendra que repasar el maldito manual y comprobar los cables. Y si la reparacin era demasiado complicada, debera comprar un nuevo generador. Se sent, malhumorado, en un taburete junto al vertedero y sac un cuchillo. Primero, fue separando los pequeos dientes rosados entre s, luego los cort por la mitad. El acre y penetrante olor inund la cocina. Puso en funcionamiento el acondicionador de aire y la atmsfera qued bastante limpia. Luego, con un punzn, practic un agujero en cada mitad de diente y las atraves con un alambre hasta formar unos veinticinco collares. En un principio colgaba estos collares en los cristales, pero la pedrea le haba obligado a tapar todos los cristales con madera terciada. Finalmente haba sustituido estas maderas por tablones, con lo que la casa se haba convertido en un lgubre sepulcro; pero haba puesto fin a aquella lluvia de piedras y vidrios rotos que entraba todas las noches en las habitaciones. Y una vez instalados los tres acondicionadores de aire, se pudo respirar mejor. Un hombre puede acostumbrarse a todo. Cuando tuvo terminados los collares, sali y los clav en los tablones de las ventanas, y retir luego los viejos porque ya haban perdido casi todo el olor. Realizaba este trabajo dos veces por semana. No haba otra forma de defenderse mejor que sta, por el momento [...].
Dexis temporal
Dexis espacial
Pxina 47 de 55
S23.
La Barceloneta era un barrio de pescadores que haba surgido durante el siglo XVIII fuera de las murallas de Barcelona. [Posteriormente] haba quedado integrado en la ciudad y sometido a un proceso acelerado de industrializacin. En la Barceloneta estaban [ahora] los grandes astilleros. Paseando por [all] Onofre Bouvila encontr un grupo de mujeres campechanas y rechonchas que seleccionaban pescado entre risotadas. Alentado por estas muestras de buen talante se dirigi a ellas para recabar informacin. Quiz estas mujeres sepan decirme [dnde] puedo encontrar trabajo, pens. [Pronto] se percat de que el buen humor aparente de aquellas mujeres se deba en realidad a un trastorno nervioso que les haca rer descompasadamente, sin motivo ni control.
S24.
Es adverbio de modo; termina en mente. Procede del adjetivo descompasado.
S25.
La Barceloneta era un barrio de pescadores que haba surgido durante el siglo XVIII fuera de las murallas de Barcelona. [Posteriormente] haba quedado integrado en la ciudad y sometido a un proceso acelerado de industrializacin. En la Barceloneta estaban [ahora] los grandes astilleros. Paseando por [all] Onofre Bouvila encontr un grupo de mujeres campechanas y rechonchas que seleccionaban pescado entre risotadas. Alentado por estas muestras de buen talante se dirigi a ellas para recabar informacin. Quiz estas mujeres sepan decirme [dnde] puedo encontrar trabajo, pens. [Pronto] se percat de que el buen humor aparente de aquellas mujeres se deba en realidad a un trastorno nervioso que les haca rer descompasadamente, sin motivo ni control.
S26.
Cuando le pareci que tena suficientes, volvi a casa. Si la reparacin era demasiado complicada, debera comprar un nuevo generador. Se sent, malhumorado, en un taburete junto al vertedero y sac un cuchillo. En un principio colgaba estos collares en los cristales, pero la pedrea le haba obligado a tapar todos los cristales con madera terciada. Retir los viejos porque ya haban perdido casi todo el olor. .La luz vacil unos instantes antes de brillar normalmente. Finalmente haba sustituido estas maderas por tablones, con lo que la casa se haba convertido en un lgubre sepulcro.
S27.
Presentacin: color naranja y negrita. Desarrollo: color azul y letra normal. Desenlace: color verde y letras maysculas.
Pxina 48 de 55
"Parad, hay algo flotando a sotavento" el que hablaba era un hombre bajo y robusto llamado William Jones, era el patrn de un pequeo lad en el que navegaban l y sus hombres en el momento en que empieza esta historia. "S, s, seor" contest John Towers y detuvieron la embarcacin. El patrn John alarg la mano hacia el objeto descubriendo ahora que era una botella "Slo es una botella de ron que ha tirado algn barco que pasaba" dijo, pero en un impulso de curiosidad la cogi. Era una botella de ron e iba a devolverla al agua cuando se dio cuenta de que dentro TENA un trozo de papel. Lo sac y ley en l lo siguiente: 1 de enero de 1864 Soy John Jones el que escribe esta carta mi barco se est hundiendo deprisa con un tesoro a bordo Estoy donde hay marcado un * en la carta que incluyo. El patrn Jones le dio la vuelta a la hoja y en la otra cara tena un mapa
En el borde haba escritas estas palabras: Las lneas de puntos representan la ruta que llevbamos. "Towers" Dijo el patrn Jones con excitacin "lea esto" Towers hizo lo que pedan "Creo que merece la pena ir" dijo el patrn Jones "usted qu opina?" "Igual que usted" replic Towers. "Alquilaremos una goleta hoy mismo" dijo el patrn excitado "De acuerdo" dijo Towers, conque alquilaron una embarcacin y zarparon siguiendo las lneas de puntos de la carta en 4 das llegaron al lugar donde se indicaba y varios bajaron y subieron cargados con una botella de hierro en ella encontraron las siguientes lneas garabateadas en un trozo de papel de estraza: 3 de dic de 1880 Querido buscador disculpa la broma pesada que te he gastado pero te mereces no haber encontrado nada por tu estupidez. "Razn tiene" dijo el patrn Jones "contino" SIN EMBARGO PAGAR TUS GASTOS DE IDA Y VUELTA AL LUGAR DONDE HAS ENCONTRADO LA BOTELLA CALCULO QUE SERN 25.0.00 DLARES AS QUE ENCONTRARS ESA CANTIDAD EN UNA ARQUETA DE HIERRO S DNDE HAS ENCONTRADO LA BOTELLA PORQUE LA HE PUESTO YO AH Y LA ARQUETA DE HIERRO Y LUEGO BUSQU UN BUEN LUGAR PARA DEJAR UNA SEGUNDA BOTELLA ESPERANDO QUE EL DINERO QUE CONTIENE PAGUE LOS GASTOS, DE MANERA QUE TERMINO ANNIMO" "ME GUSTARA ARRANCARLE LA CABEZA DE UN PUNTAPI" DIJO EL PATRN JONES "BUZO BAJA Y SACA LOS 25.0.00 DLARES" EN UN MINUTO EL BUZO SUBI CON UNA ARQUETA DE HIERRO DENTRO ENCONTRARON 25.0.00 DLARES ESTO PAG LOS GASTOS PERO NO CREO QUE VUELVAN NUNCA MS A UN LUGAR MISTERIOSO SIGUIENDO LAS INSTRUCCIONES DE UNA BOTELLA MISTERIOSA.
Parte 1: presentacin: se introducen el tema y los personajes del cuento. Parte 2: desarrollo: se desarrolla el tema y se dan a conocer sus consecuencias: encontrar el barco que se est hundiendo; descubrir que todo es mentira. Parte 3: desenlace: resolucin del tema que se desarroll en la parte 2. S, hay relacin entre las tres partes, pues cada una de ellas trata la misma cuestin temtica: la bsqueda que unos marineros emprenden para rescatar a un barco que est hundindose y la revelacin de que todo era una trampa, una broma pesada de un hombre llamado John Jones. Pertenece al gnero narrativo, subgnero cuento.
S28.
Pxina 49 de 55
S29.
Respuesta libre.
Pxina 50 de 55
6.3
2.
3.
Que pasos debemos seguir para lograr facer unha exposicin oral planificada?
Localizar o tema, buscar fontes fiables, analizar e resumir a informacin, comparar as informacins, extraer conclusins, elaborar un guin e expor oralmente o tema.
4.
Que argumentar?
5.
Pxina 51 de 55
6.
Presentar con sinxeleza e claridade o que queiramos expor e definir previamente o significado das principais palabras coas que expresamos a nosa opinin.
7.
A experiencia persoal; o argumento de autoridade, de universalidade, de singularidade, de semellanza, por xeneralizacin, baseado na persoa en vez das sas razns; argumentos baseados nas consecuencias dun feito.
8.
Para que tipo de textos son tiles os conectadores de orde, explicativos e de contraste?
9.
Palabras invariables, isto quere dicir que non teen xnero, nmero nin persoa.
Pxina 52 de 55
12. Que son as preposicins? Son un grupo de palabras invariables que teen como funcin servir de enlace.
13. Con que clases de palabras contraen as preposicins a, de, en por en galego?
Pxina 53 de 55
Noticia, reportaxe, crnica, editorial, artigo e entrevista. 18. Quen asina o editorial?
Pxina 54 de 55
7.
Bibliografa e recursos
Bibliografa
Alarcos Llorach, Emilio, Gramtica de la lengua espaola, Espasa, Madrid, 1999. ILG e RAG, Normas ortogrficas e morfolxicas do idioma galego, ILG e RAG, Vigo, 2003. ILG e RAG, Vocabulario ortogrfico da lingua galega, ILG e RAG, 2004. Lovecraft, H.P., Narrativa completa, Volumen I, edicin de Juan Antonio Molina Foix, Valdemar Gtica, Madrid, 2008. El Correo de la UNESCO Matheson, Richard, Soy leyenda, Ediciones Minotauro, Barcelona, 2007. Mendoza, Eduardo, La ciudad de los prodigios, Barcelona, 1986 Prez-Barreiro Nolla, F., Macbeth, Galaxia, Vigo, 1972. RAG, Dicionario da Real Academia Galega, Xerais e Galaxia, Vigo, 2000. RAE, Diccionario de la lengua espaola (2 tomos), Espasa Calpe, Madrid, 2008. Garca Lorca, Llanto por Ignacio Snchez Mejas.1934 Sende, Schu, Made in Galiza, Galaxia, Vigo, 2007. VVAA, Informe da situacin da mocidade no mercado laboral, Xunta de Galicia, Consellera de Traballo, Direccin Xeral de Formacin e Colocacin, Instituto Galego das Cualificacins, 2007.
Ligazns de internet
Pxina 55 de 55