Está en la página 1de 3

DECLINACIONES 1 DECLINACIN Tema: rosaN ros <rosa- rosae V ros rosae A rosa-m ros-s G rosae ros-rum D rosae ross

A ros ross 2 DECLINACIN. Temas en -o/e-: domino-; puero-; agro-; templo- Comprende esta declinacin sustantivos en us (masculinos y algunos femeninos), en er (masculinos) y en um (neutros). puer, pueri Tema: pueroneutro: templum, -i Tema: temploager, agri Tema: agrodomnus, -i Tema: domnoN V A G D A domnus domne domnum domni domn domn domn domn domns dominrum domns domns puer puer puerum puer puer puer puer puer puers puerrum puers puers ager ager agrum agr agr agr agr agr agrs agrrum agrs agrs N V A G D A templum templ templ templ templ templrum templs templs

del tipo bonus-a-um hacen el masculino como dominus, el femenino como rosa y el neutro como templum. del tipo miser, misera, miserum, hacen el masculino como puer, el femenino como rosa y el neutro como templum. del tipo niger-nigra-nigrum hacen el masculino como ager, el femenino como rosa y el neutro como templum singular plural singular plural M F N M F N M F N M F N N miserae misera bonus bona bonum boni bonae bona miser misera miserum miseri V miserae misera bone bona bonum boni bonae bona miser misera miserum miseri A misera bonum bonam bonum bons bons bona miserum miseram miserum misers misers G miserrum miserrum miserrum boni bonae boni bonrum bonrum bonrum miseri miserae miseri D misers misers misers bons bons bons bono bonae bono misero miserae misero A misers misers misers bon bon bon bons bons bons miser miser miser TERCERA DECLINACIN: (Temas en consonante y en vocal i) Los temas en consonante comprenden nombres y adjetivos que hacen el genitivo plural en UM. Se denominan tambin imparislabos, por tener en el nom. sing. una slaba menos que en el genitivo. En cambio, los de tema en i suelen denominarse parislabos, porque tienen el mismo nmero de slabas en ambos casos. ATENCIN: Si observas que la vocal que precede al tema es distinta en el nom. sing. que en los restantes casos, ello se debe al fenmeno fontico llamado apofona. Apofona: Toda vocal breve, que se encuentre en slaba interior abierta (slaba acabada en vocal), tiende a convertirse en -, (en - si le sigue una r-) Ej: captis > captis; homnem > homnem; nomnis > nomnis; pero: gensis > genris > genris. Rotacismo: Fenmeno fontico por el que la s entre vocales tiende a convertirse en r. Ej. flosem > florem; tempsis > tempris neutro en oclusiva oclusiva dental oclusiva gutural oclusiva labial Temas en consonante Tema: captTema: uirttTema: regTema: princpoclusiva. Los masculinos y N capt- capt-a N rex reg-es N princep-s princp-es N uirtus uirtt-es femeninos presentan V reg-es V V princeps princp-es V uirtt-es desinencia s- en nom. A reg-em reg-es A A princp-em princp-es A uirtt-em uirtut-es sing. Los neutros, G reg-is reg-um G capt-is capt-um G princp-is princp-um G uirt t-is uirt t-um desinencia -. capit-bus D princp-i princp-ibus D uirtt-i uirtut-bus D reg-i reg-bus D capt-i - labial p, b + s = ps, bs A reg-e reg-bus A capt-e capit-bus A princp-e princp-ibus A uirt t-e uirtut bus - dental t, d + s = ss> s - gutural c, g + s = x (apofona) (apofona) Tema: patrTema: oratorTema: consulTemas en N pater N orator orator-es N consul consul-es patr-es consonante lquida V orator orator-es V consul consul-es V pater (l, r). Reciben patr-es A orator-em orator-es A consul-em consul-es A patr-em patr-es desinencia - en G orator-is orator-um G consul-is consul-um G patr-is patr-um nom. sing. D orator-i orator-bus D patr-i D consul-i consul-bus patr-bus A orator-e orator-bus A patr-e A consul-e consul-bus patr-bus
ADJETIVOS I.E.S. ALONSO CANO. DRCAL. DEPARTAMENTO DE LATN 1 de 3

Temas en consonante nasal (-n-): Comprende sustantivos masculinos, femeninos y neutros. La desin. de nom. sing. es -. Los sustantivos cuyo tema acaba en on-, pierden la n- en nom. y voc. sing. Hay una sola palabra de tema en m- (hiems- hiemis, con s-en nom. sing.) Temas en consonante silbante s-: La s-del tema se conserva en nom. sing. por ser final de palabra, pero se transforma en-r-cuando va entre vocales (rotacismo). Esta rresultante influye, por apofona, en que la vocal que la precede se cambie en - (genris <genoris <genosis), aunque a veces se mantiene la vocal original (tempris < temposis)

Tema: lenN V A G D A leo <leon leo len-em len-is len-i len-e Tema: flsN V A G D A fls fls flr-em flr-is flr-i flr-e flr-es flr-es flr-es flr-um flr-bus flr-bus len-es len-es len-es len-um leon-bus leon-bus

Tema: homnN V A G D A homo <homon homo homn-em homn-is homn-i homn-e homn-es homn-es homn-es homn-um homn-bus homn-bus

Sustantivo neutro Tema: nomnN nomen nomn-a V nomen nomn-a A nomen nomn-a G nomn-is nomn-um D nomn-i nomn-bus A nomn-e nomn-bus Sustantivo neutro Tema: tempsN V A G D A tempus <temps tempr-is tempr-i tempr-e tempr-a tempr-um tempr-bus tempr-bus

Sustantivo neutro Tema: gensN V A G D A genus (< gens) genr-is genr-i genr-e genr-a genr-um genr-bus genr-bus

(rotacismo)

(rotacismo + apofona)

(rotacismo, pero no apofona)

Temas en vocal i:
Originariamente los temas en i presentaban una flexin diferenciada de la de los temas en consonante. Despus, las mutuas influencias borraron esas diferencias aproximando las dos flexiones. Quedan, sin embargo, restos de la primitiva flexin. - Sustantivos masc. y fem. en is (parislabos), como hostis, -is (m) y nauis, -is (f). Algunos cambian la i del nom. por es, como nubes, -is. - Sustantivos neutros. La desinencia de nom, voc. y acus. sing. es . Al quedar en final de palabra, la del tema se abre a e (mare, -is). El abl. sing. es en i (mar). Algunos incluso pierden la e, como animal, animalis (< animale < animali - - Sustantivos masc. y fem. que sufrieron sncopa de i en nom. sing.: urb(i)-s. El contacto entre la consonante y la des. s da resultados fonticos similares a los de los temas en consonante. Se llaman falsos imparislabos: urbs, urbis; pars, partis; arx, arcis. pervivencia de antigua hostis-is (m) Tema: hosti- nubes-is (f) Tema: nubi- imber-imbris (m) Primitiva flexin Tema: imbriflexin. Tema: TibriTema: hostiN imber N hostis hostes N nubes nubes N Tibris N hosti-s hostes imbres V hostis hostes V nubes nubes V Tibris V hostis hostes V imber imbres A hostem hostes A nubem nubes A Tibri-m A hosti-m hostis A imbrem imbres G hostis hosti-um G nubis nubi-um G hostis hosti-um G Tibris G imbris imbri-um D hosti hostbus D nubi nubbus D hosti hostbus D Tibri D imbri imbrbus A hoste hostbus A nube nubbus A hosti hostbus A Tibr A imbre imbrbus sustantivo neutro de tema en -i mare-is (n) Tema: mariN V A G D A mare < mari- mare mare maris mari mari mari-a mari-a mari-a mari-um marbus marbus falsos imparislabos urbs, urbis (f) Tema: urb(i)N V A G D A urbs < urb(i)-s urbs urbem urbis urbi urbe urbes urbes urbes urbi-um urbbus urbbus falsos imparislabos pars, partis Tema: part(i)N V A G D A pars <part(i)-s pars partem partis parti parte partes partes partes parti-um partbus partbus falsos imparislabos arx, arcis Tema: arc(i)N V A G D A arx <arc(i)-s arx arcem arcis arci arce arces arces arces arci-um arcbus arcbus

I.E.S. ALONSO CANO. DRCAL. DEPARTAMENTO DE LATN

2 de 3

ADJETIVOS DE LA TERCERA DECLINACIN Casi todos los adjetivos de la tercera declinacin son temas en i. - Dos terminaciones en Nom. sing.: omnis (M-F), omne (N). Son los ms numerosos. - Tres terminaciones en Nom. sing.: acer (M), acris (F), acre (N). En el resto de los casos y todo el plural se declinan como omnis, omne. - Una terminacin en Nom. sing.: prudens (M-F-N), genitivo: prudentis. En plural, se declinan como omnis, omne. Todos estos adjetivos hacen en i el ablativo singular: omni, acri, prudenti. (los del tipo prudens, -ntis tienen doble forma: prudenti/e) Singular Plural Singular Plural Tema: felic(i)Los adjetivos tipo Tema: omniacer-acris-acre tienen M-F N nom. y voc. sing. M-F N M-F N M-F N felix<felic(i)-s N masculino distinto al omnes omnia omne felces felici-a N omnis V femenino. omnes omnia omne felces felicia V omnis felix El resto de la flexin es A felcem omnes omnia omne felces felicia A omnem felix G como omnis-omne omni-um omnis felici-um G felcis D (Tema: acri-) omnibus omni felicibus D felci A omnibus felicibus A felici omni Tema: prudent(i)Tema: amant(i)Como prudens-ntis se declinan los participios M-F N M-F N M-F N de presente de los M-F N prudens N prudentes prudentia verbos: amans N amantes amantia prudens prudentes prudentia amans-, ntis amans amantes amantia V V A prudentem prudens prudentes A amantem amans prudentia monens, -ntis amantes amantia G prudentis prudentium G amantis regens, -ntis amantium prudenti prudentibus amanti capiens, -ntis amantibus D D A A amantibus prudentibus audiens, -ntis prudenti/e amanti/e Hay tambin adjetivos de una sola terminacin de tema en consonante (gen. pl. en um): vetus, vetris viejo; dives, divtis rico; pauper, paupris pobre. Como son temas en consonante, hacen el ablativo sing. en -e: vetre, divte, paupre. Nom. Voc., Ac. plural neutro: vetr-a CUARTA DECLINACIN: Temas en u Comprende sustantivos masculinos (exercitus), femeninos (manus) y neutros (cornu). Masculinos y femeninos se declinan igual. sustantivos masculinos o femeninos sustantivos neutros Algunos sustantivos mantienen la manus, -us Tema: manucornu, -us Tema: cornuterminacin originaria de dat. y abl. plural: cornu-a N man-s manus N cornu- V cornu cornu-a lacubus, quercubus, V manus manus A cornu cornu-a Algunos lo hacen para evitar la A manu-m mans G corns cornu-um confusin con palabras de la 3 G mans manu-um D cornui cornbus decl: arcubus, partubus (arcus, D manu-i manbus A corn cornbus us; partus, -us) / arcibus, partibus A man manbus (arx, arcis; pars, partis) QUINTA DECLINACIN: Temas en e Es una declinacin hbrida, con formas de la 1, 2 y 3 declinaciones. Todos los sustantivos de la 5 son femeninos, excepto dies y sus compuestos. Tan slo los sustantivos res y dies tienen plural completo. Se trata casi siempre de sustantivos abstractos. dies, dii (m) Tema: dieres, rei (f) Tema: reN V A G D A re-s re-s re-m r-i re-i r r-s r-s r-s re-rum re-bus re-bus N V A G D A dies dies diem dii dii di dis dis dis dirum diebus diebus

I.E.S. ALONSO CANO. DRCAL. DEPARTAMENTO DE LATN

3 de 3

También podría gustarte