10

1. A Encina sempre tivo moitos menos/mis cartos ca el. A Encina sempre tivo tantos cartos
coma el.
2. O Rubn era menos/mis fedello que o/c/ca oseu curmn. O Rubn era tan fedello
como/coma o seu curmn.
3. O Miguel obtivo peores/mellores resultados do que pensaba. O Miguel obtivo resultados tan
bos como pensaba.
4. O Daniel case menos/mis rico que o/c/ca o vecio. O Daniel case tan rico como/coma
o vecio.
5. A Helena nunca estaba menos/mis atenta ca min. A Helena nunca estaba tan atenta coma
min.
6. A Carme ten menos/mis leiras do que parece. A Carme ten tantas leiras como parece.
7. Xamais conduciu peor/mellor ca elas. Xamais conduciu tan ben coma elas.
8. Agora menos/mis forte que o/c/ca o Ricardo. Agora tan forte como/coma o Ricardo.
9. O descoecido sempre ser menos/mis mao que o/c/ca o coecido. O descoecido sempre
ser tan mao como/coma o coecido.
10. Os perigos son menos/mis grandes do que pensabamos. Os perigos son tan grandes como
pensabamos.
11. Estn menos/mis abraiados ca vs. Estn tan abraiados coma vs.
12. As rendas son menores/maiores do que esperabades. As rendas son tan pequenas como
esperabades.
13. O Santiago era menos/mis divertido que os/cs/ca os compaeiros. O Santiago era tan
divertido como/coma os compaeiros.
14. A Irimia ten menos/mis forza ca vostede. A Irimia ten tanta forza coma vostede.
15. O Paulo menos/mis trasfego que a/c/ca a Alba. O Paulo tan trasfego como/coma a
Alba.
16. Recollemos menos/mis fabas do que contabamos. Recollemos tantas fabas como
contabamos.
17. Penso que ten menos/mis poderes ca ti. Penso que ten tantos poderes coma ti.
18. O Manuel est menos/mis alto que a/c/ca a Laura. O Manuel est tan alto como/coma a
Laura.
19. O Brais atopou mis/menos moedas do que se propuxo. O Brais atopou tantas moedas como
se propuxo.

1.

Para esa tarefa non me cmpre ese trebello, senn estoutro e mais aqueloutros
de al.
2. Iso vaiche resultar moi difcil.
3. Despois de se decataren diso, tiveron que desaparecer daquela casa.
4. Eu prefiro iso, mais algo mis caro que isto.

5. Estes vdeos estn algo pasados de moda, eses estn moito mellor.
6. Nese mesmo lugar sause da estrada meu pai cando tia aquel deportivo vermello.
7. Con esa amplificacin non se escoitan nada ben estes grupos folclricos.
8. Todo isto que ves fxeno eu con estas mancias tan xeitosas.
9. Esta bicicleta esttica custoulle Mila moitas suores.
10. Se o fas desta maneira conseguirs mellores resultados.
11. Colle eses pasteis e deixa este para teu curmn.
12. Este vern moito nos divertimos; aqueles italianos eran do mis simptico.
13. nesta aquela casa faise o que eu mando, non vos esquezades diso.
14. Treme aquilo de al, que con isto non me arranxo.
15. O gaador non ese nin este nin aqueloutro; son eu, as que a enfastiarse.
16. Este ano os do Breogn gaaremos a liga ACB grazas a estes dous reforzos
americanos tan altos e anotadores.
17. Daquela auga non beberei eu.
18. Con esas cartolinas vaiche resultar moi feitio.
19. Eta banda deseada tan boa como aquela que me ensinaches o ano pasado.
20. Aquilo si que era vivir, todo o da estomballado co bandullo ao sol.
21. Deixa iso a onde est.
22. Que ben saben esas galletas! Dixame probar unha...
23. Daquela anda non se tia s mesas.
24. Con aquilo do aniversario chegou o mdem soado.
25. E nestas rompeu a chover.

1. Os teus falcns son bos cazadores.

2. As sas camisas estn esfarrapadas.
3. As tas chaquetas son de la.
4. As nosas medias son moi finas.
5. Non encontro os meus xerseis.
6. Anda non recolleron os seus calzns.
7. As sas saias son vermellas.
8. Emprstame o teu abrigo.
9. Podes pendurar a o seu chapeu.

10. Bota na pa de lavar os teus calcetns.

11. A ta gravata negra.
12. Os vosos suxeitadores xa estn enxoitos.
13. As nosas calzas son de boa calidade.
14. Podes pr a sa bata.
15. A nosa casaca est raxada.
16. As vosas mandiletas teen unhas cores moi sufridas.
17. O teu cinto de coiro.
18. Puxen unha flor na sa lapela.
19. Son bos cazadores eses furns teus/eses teus furns.
20. Aqueles compaeiros teus estiveron por aqu.
21. Aqueles rapaces eran amigos seus.
22. Onte vieron os meus avs/meus avs de Montevideo.
23. A ta ta/ta ta millonaria.
24. A sa esposa est doente desde hai un mes.
25. Iso cousa ta.
26. Foi culpa sa.
27. Sempre vai diante ta.
28. Estaba al mesmo, por debaixo nosa.
29. Non o ves, e iso que est detrs vosa.

1. O teu home anda embarcado e o teu irmn/teu irmn un furafollas.

2. O meu sogro/meu sogro moi bo home.
3. Mia nena! Que m sorte tiveches!
4. O teu xenro/teu xenro mercou dous andares desa casa.
5. O seu curmn/seu curmn afeccionado ao montaismo.
6. O teu cuado/teu cuado piloto de helicpteros.
7. Mia xoia! Canto lle quero!
8. A sa madria radioafeccionada.
9. Eses danse moi ben na nosa terra.
10. Esta non da vosa banda.
11. A mosca caeu nas sas redes.

12. Non lle deas caramelos ao meu neto.

13. Ma chega de Marrocos o noso sobrio.
14. Xon Montes puxo moito sentimento nas sas obras.
15. Os celtas non teman os seus inimigos.
16. Os teus devanceiros eran moi ricos.
17. A mia barriga un pouco grande.
18. Os animais gorcense nas sas covas.
19. Os humanos coidan pouco o seu mundo.
20. Situronse fronte sa.
21. Sentareime xunto ta.
22. Non che certo, amigo meu/meu amigo.
23. Andaban sempre con cadanseu mozo.
24. Comprronlles cadanseu reprodutor de DVD.
25. Vieron en cadansa camioneta.

1. Vos: complemento indirecto.

2. Vos: complemento directo.

3. Vos: complemento indirecto; lo: complemento directo.
4. Se: pronominal; vs: suxeito.
5. Me: complemento indirecto; as: complemento directo.
6. Ti: suxeito; che: complemento indirecto.
7. Lles: complemento indirecto; las: complemento directo; me:
complemento indirecto.
8. Eles: suxeito; se: reflexivo.
9. Che: complemento indirecto; as: complemento directo.
10.Vostede: suxeito.
11.Comigo: complemento circunstancial; lle: complemento indirecto; o:
complemento directo.
12.Te: complemento directo; te: reflexivo; ns: complemento
circunstancial.

13.Che: solidariedade; lles: complemento indirecto; lo: complemento

directo.
14.Che: solidariedade; vos: solidariedade.
15.Ela: complemento directo; na: complemento directo.
16.Lles: complemento indirecto; te: complemento directo.
17.Vs: suxeito; vos: pronominal.
18.Me: complemento indirecto; os: complemento directo; che:
complemento indirecto.
19.Se: pasiva reflexa.
20.Se: reflexivo; si: reflexivo.
21.No: complemento directo; te: pronominal.
22.Convosco: complemento circunstancial; ns: suxeito.
23.Che: complemento indirecto; o: complemento directo.
24.Lle: solidariedade; me: complemento indirecto.
25.Los: complemento directo.
26.Che: solidariedade; me: interese.

Xa me dirn vostedes o que teo que facer.

Non llelo quero contar.

Voullo regalar este ano.

Vostede xa o saba daquela.

Pxenllas dentro do armario.

A vostede, Mara, levareina polo camio da felicidade.

A ver, Antn, dixese de andrmenas!

Non o/a van inclur na lista de aspirantes.

Sempre lle tiven moito respecto.

Gardareille unhas roscas de Ribadavia.

Nunca se arrepentiu e anos despois marchou de al.

Agora quixase porque casou moi novo.

Aqu falouse moito del cando morreu.

Cando se foi da cidade non se atreveu a se despedir/a despedirse.

Deixouse estar sentado porque xa non se va o sol.

Lavou as mans antes de comer unha ameixa.

Este ano lembrouse de min e pxose a facer o roscn a tempo.

Espertou cedo, ergueuse da cama, peiteouse e botouse ra.

Como ri o condenado!, merece un bo premio.

Con este fro vaise conxelar/vai conxelarse a auga da trada

Lembro que te ollou fixamente.

Esa luz non boa para che proxectar/proxectarche a imaxe.

Cando as polo carreiro, a silva rachouche a camisa.

Aquel barbeiro non te rapou a xeito.

Nunca te convencer de marchar.

Non confes mis nese amigo, vendeute na primeira ocasin.

E eu que te coidaba mis esperto!

Cibrn rexeitouche os argumentos aquel da.

Non sei se che salientei ben o que me interesaba.

Esa desgraza marcoute para o resto da vida.

Moito che/te quere anda que non o recoezas.

Non fagas caso cando che sorra as.

Coidado coa praia, pdete torrar/torrarte o sol.

Foi un vecio quen te/che axudou a subir maceira.

Hoxe gaouche o Pedro, tes que xogar mellor.

Bateu tan forte que che fendeu a porta.

A cmara enfocoute perfectamente esta vez.

Non traio nada para ti, este ano esqueceute o xefe.

Ese vio embebedoute sen te dares/dreste conta.

Onde te colocaches para sares tan ben na fotografa?

Reptoche o que xa che contara na festa.

Tal labazada che deu que te chantou no chan.

Estabas tan doente que te tian que espir/tian que te espir/ tian que espirte e todo.

Xa ao entrares, recoecinte pola voz.

Xa estou cansa de che dicir/dicirche que ese guindastre te pode esmagar/esmagarte se te pos
a.

Seica che dixo o bispo que te podas retirar/retirarte cando che parecese mellor.

Como che latexa o corazn, non te asustes, que non para tanto!

Non te quixen magoar/magoarte, perdoa.

Non fas mis que te illar/illarte dos compaeiros, teste que sentir/tes que te sentir/tes que
sentirte cmodo e deixarte levar polo bo humor.

Vouche quentar/quentarche a auga para que te poidas baar/baarte axia.

Canto te amou mentres non o consumiu a enfermidade!

Penseiche arranxar/pensei arranxarche o cuarto canto antes.

Xa escampou, dixoche o paraugas onde estaba.

En canto che vendeu a dorna o seor Pedro?

Si, home, botoute fra por che soar/soarche o mbil.

Ben me lembro de cando che bateu cun croio na cabeza.

Esas cores tan fortes pdenche producir/producirche molestias na vista.

Se non deixas de facer trasnadas, voute ter que pexar/vou terte que pexar /vou ter que te
pexar/vou ter que pexarte como a un cabalo.

Hai que ver o ben que te agasallaron hoxe.

Que che receitou dona Inmaculada, esa doutora que tan ben che cae?

Por ires s arrasadeiras malloute o pai.

O luns caanche uns lstregos arrepiantes.

Que ben che recende a roupa!

A nugalla non te deixa erguer a tempo.

Retrate de a ou gundote auga.

Case che on todo.

Ponte a comer e que che aproveite!

Que che augurou a ta fada madria?

Ma recollereiche os libros.

Dareiche un aprobado para que te alegres.

Entn puxareite e ti fars como que caes.

Senta a e non te movas, que che vou procurar/procurarche un calmante.

Demasiado che sorriu a fortuna este Nadal, non te fagas o parvo.

Tal vez che xurdan novas posibilidades, vaite preparando/preparndote.

Quen te pariu, que te lamba!

O que te afundiu foi unha vaga.

A crise afundiuche a empresa.

Atopeite a rillares no chocolate.

Andbache un rato comendo/comndoche no queixo.

Sempre te lembrarei, pase o que che pase/pseche o que che pase!

Ese mdico sandoute e nada che pediu a cambio.

Os refns saronche ilesos do banco.

Xamais te tratarei como un escravo, non te queixes.

Por che cantarmos/cantrmosche esa cantiga, puxronnos unha multa.

Se cadra, foron os toxos os que te espiaron.

Meteute nun portal e tirouche a carteira.

De seguiren as, pouco che van regalar/regalarche.

O vento rachouche a saia e deixoute toda esfarrapada.

Como te distriburon na aula? Que lugar che correspondeu?

Saudeite cando te dispuas a cantar.

Algns procurbante para che entregar/entregarche un presente.

Se che proe, rate.

Non te deixou falar.

Ese resolio mellorarache a voz.

Por que che/te chaman maragato?

Dxenche, dgoche e direiche que te/che quixen, qurote/che e querereite/che como nunca
ningun te/che quixo a ti.

Se che saron ben todas as frases, contntate, que xa sabes diferenciar te de che.

1. Colleuno moi a modio.

2. Pediuna polas boas.

3. Desta forma velas mellor.

4. Axia os vou contar/vou contalos.
5. Recitbaas con moito aquel.
6. Dxoo el mesmo.
7. Quxoas recoller/quixo recollelas cedo.
8. Pedaas sempre sen azucre.
9. Trouxrono en tren.
10. Escoitounos con moita atencin.
11. Trelas xa acabadas?
12. Decidiuno de speto.
13. Sempre a deixan igual.
14. Eloxieinos abondo aquel da.
15. Iguais a ese hainos en calquera sitio.
16. Fendino coa macheta.
17. Onte vinas na praza.
18. Ese fainos moi bonitos.
19. Fxoos todos nunha tarde.
20. Contronnos moitas cousas.
21. Dgoo con toda a certeza.
22. Boteina pola fiestra.
23. Os autobuses deixbannos sempre al.
24. Pediunos moitos favores.
25. Faltbannos os mellores do equipo.
26. Lvaas sempre no peto.
27. Dronvos todo o dieiro xunto.
28. Pillrona polos pelos.
29. Recoeceunos nada mis chegarmos.
30. Gardounos nun bal.

1. Sempre llelos deu.

2. Hoxe vendnllelo.
3. Tollo que pr/ teo que llo pr/que prllo.

4. Merqueillas.
5. Regalillela.
6. Escondnllelas nun recanto.
7. Cando llos teceu?
8. Dchesllela?
9. Como llos ensinaches?
10. Sinalillelas.
11. Ponllo!
12. Pedinllas.
13. Pxolla na lapela.
14. Despois tiroullos.
15. Rubn colocoullo.

1. Nunca o fun ver // fun velo.

2. Meu pai pensbaa destrur // pensaba destrula.
3. A moto podalle correr // poda correrlle mis.
4. Xa os deixou de arranxar // deixou de os arranxar // deixou de arranxalos.
5. Aquel da tamo que deixar // tia que mo deixar // tia que deixarmo.
6. Non contaba con te ver // con verte nese lugar.
7. mellor deixalo as.
8. Para que colla sabor, cmpre esmagalo mellor.
9. alle cantando // a cantndolle unha fermosa balada.
10. Estouno pensando // estou pensndoo mellor.
11. Agora coido podelos coller // poder collelos coa man.
12. Cantas veces intentei deixalo de querer // deixar de o querer // deixar de querelo!
13. Haina que deixar // hai que a deixar // hai que deixala marchar cando queira.
14. Sempre cho foi arranxando // foi arranxndocho como poda.
15. Sera aconsellbel vendelo.
16. Debaas de deixar traer // deba de as deixar traer // deba de deixalas traer // deba de deixar
traelas casa (as).
17. Xamais nos andou regateando // andou regatendonos.
18. Como desexaba entn podelos doar // desexaba entn poder doalos!

19. Cmpre recollerse a tempo, vai chover.

20. Estache a chover // est a choverche moito hoxe (che).

1. Colleullas.
2. Tampouco cho trouxeron.
3. Protestei cando ma estragaron.
4. Case llela leu toda.
5. Uns cortronas, outros bebrono.
6. Se mo ds, doucho.
7. Os vecios decotrona.
8. Mentres os va no meu cuarto, estaba ledo.
9. Entn, tirouna sobre a mesa.
10. A menia pxollos.
11. Anda que mo traias, non o vou coller // non vou collelo.
12. Seica llo regalaron o da do seu aniversario.
13. Gabaa separndoas segundo o seu sexo.
14. Os gobernos das grandes potencias decidronos facer // decidiron facelos, desde agora, con
rosas e caraveis.
15. Recollinllos.
16. Ningnvaqueiro a atracou.
17. Agora vullelos servir // vou servrllelos, forasteiros.
18. Sempre os hai nas sas pelculas.
19. O doente pedullelo.
20. Moitos compaeiros tivrono.
21. Vea, arrnxamo!
22. Como chas meteron na cabeza?
23. Nin a comeu nin as comer.
24. Saa da casa cedo e meteuna no coche.
25. Antano comprbanos e vendanos como se fosen animais.
26. Nalgures cha teo.
27. Despois do partido dullela.
28. Eu prefroas ver // prefiro velas.

29. O duque mercoullo.

30. Pregntallela.

a) Tratando de ti a un interlocutor.

1. Vaia zarandn que che caeu esta noite!

2. O meu rapaz case non che proba bocado.
3. Algns fronche ao cine ver A lingua das bolboretas.
4. Hoxe toche ganas de ver a Minia.
5. Canto che me doeu onte a barriga!
b) Tratando de vostede a un interlocutor.
1. Que si, que lle caan folerpas coma puos!
2. A min pouco lle me gustan, tanto a caza coma a pesca.
3. Fxoselle alcohlico de tanta cervexa.
4. Antes haballe mis decencia, dixo o Martio.
5. Contulleme cada mentira, ese lampantn!
c) Tratando de ti a varios interlocutores.
1. Non vos fumo porque prexudica a sade.
2. Haivos un libro que trata diso.
3. Vaia sorte que vos tiveron o Paulo e o Moiss coa quiniela!
4. O mestre nunca me vos colleu polas orellas.
5. Onte case vos nevaba.
d) Tratando de vostede a varios interlocutores.
1. Alba estdalles a lingua deste cornello da Pennsula.
2. Varios deles fronlles de vacacins a unha casa rural do Incio.
3. Onte rinlles moito cos chistes de Currs.
4. Merqueilles unhas cortinas moi fermosas en Camarias.
5. Voulles mudar da casa para unha ra peonil.
e) Nestas frases pdese colocar o pronome de solidariedade?.

1. Non, o suxeito a 2 persoa.

2. Si. Por exemplo: Marco Polo si que vos viaxou polo mundo!
3. Si. Por exemplo: Como lle mudaron os tempos!
4. Non, o suxeito a 2 persoa.
5. Non, o suxeito a 2 persoa.

1. te: encabezada por que.

2. che: oracin subordinada.
3. te: encabezada por partcula exclamativa.
4. lle: oracin subordinada e interpolacin da negacin.
5. lo: despois de infinitivo.
6. cho: oracin desiderativa con suxeito anteposto.
7. te:oracin desiderativa con suxeito anteposto.
8. te: agora equivale a axia.
9. te: agora equivale a neste momento.
10. che: logo equivale a axia.
11. che: logo equivale a despois, mis tarde.
12. me: oracin subordinada.
13. che: por desprazamento do obxecto directo.
14. me: por desprazamento do obxecto directo.
15. no: regra xeral. o: pola lonxana e inciso entre o nexo e verbo.
16. o: pola nfase na dexe do adverbio. lo: despois de infinitivo (tamn pdelo coller).
17. lo: agora o adverbio indica unha mera circunstancia de lugar. lo: despois de infinitivo.
18. lles: pola anteposicin do predicativo.
19. me: oracin subordinada e interpolacin da negacin.
20. cho: encabezada por un indefinido.
21. che: por desprazamento do obxecto directo.
22. che: por regra xeral, antonte non provoca anteposicin.
23. se: por regra xeral, moitos non provoca anteposicin. se: por estar lonxe da subordinacin.
24. me: oracin subordinada e interpolacin da negacin.
25. che: por regra xeral, despois non provoca anteposicin.

1. Veu connosco feira e despois foi con eles discoteca.

2. Canto lles quere aos seus pcaros! Todo son lambetadas para eles.
3. Casou moi novo e mis tarde marchou para Suza.
4. Onte morreulle un curmn. Moito lle quera, mais non hai que facerlle, a vida che as.
5. Dronnos os presentes onte e ma irmoslles comer a merenda.
6. Deses bichos hainos a moreas na mia aldea, como me divirto cazando neles!
7. Esa idea partiu del, que eu ben o coezo.
8. a comigo de paseo cando lle deron a m nova de que perdera o Pontevedra.
9. Colleuna pola man e dxolle unhas cantas palabras bonitas.
10. Xa sei que se aliou convosco para afundirme a empresa de vendas na Rede.
11. Pxose en paz consigo mesmo, que era o que mis lle cumpra.
12. Nunca volo darei, xrovolo polo mis sagrado.
13. certo que lles presentou o amigo s irms? Si, presentullelo.
14. Comeu el s unha cunca de fabas e despois parecache unha fbrica de foguetes.
15. Introduciuno/introduciuna na casa con todos os honores e acabouche sando pola porta de
atrs.
16. Tomouno/tomouna da man con toda a cortesa posbel.
17. Como te recoeceu ese da?, dxome o inspector.
18. Ben se che ve que es un pacifista e un ecoloxista.
19. Abraiados os deixou con tanta desgraza como contaba!
20. Sen querer, manqueino/manqueina nun p, e pxose como unha fera.
21. Tales pensamentos xa estaban nelas, anda que non o parecese.
22. Ou te deixas de parvadas, ou enfdome!
23. Trouxeron este anos os Reis unha bicicleta para as nenas? Anda non llela trouxeron.
24. Vaia bicho! Sempre o temeron pola sa bravura.
25. Dixalo fra e cllelo cando che pareza.
26. A mia vida che entrego como proba do meu amor!
27. Iso sau delas, do seu maxn, que sempre andan a matinar en que se divertir.
28. Vostedes farn o que queiran, mais eu non me movo de aqu.
29. Todos se puxeron de acordo para che faceren a figa.
30. Se o miras ben, vers que algunha frase non che ten erros; as que dixaa como est.

31. Conto popular en Lituania:

32.Contan que unha vez se reuniron nun lugar da Terra todos os

sentimentos e calidades dos homes. Cando oAburrimento boquexara
por terceira vez, a Loucura, coma sempre tan tola, propxolles xogaren
s agachadas. A Intriga levantou a cella intrigada, e a Curiosidade,
sen poder conterse, preguntou: s agachadas? Como iso? un
xogo explicou a Loucura-, no que eu tapo a cara e comezo a contar
desde un ata un milln. Mentres tanto vs agachdesvos e
cando eu remate de contar, ao primeiro que atope ocupar o meu
lugar para continuar as o xogo. O Entusiasmo bailou, secundado
polaEuforia; a Alegra deu tantos saltos que terminou por convencer
Dbida, mesmo Apata, que nunca lle interesaba nada. Pero non
todos quixeron participar: a Verdade preferiu non esconderse (Para
que?-dixo-. Se ao final sempre me atopan ). A Soberbia opinou que era
un xogo moi parvo (no fondo o que aamolaba era que a idea non fose
dela) e a Covarda preferiu non arriscarse. Un, dous, tres
, comezou a contar a Loucura. A primeira en agocharse foi
a Preguiza, que coma sempre se deixou caer tras a primeira pedra do
camio. A Fe subiu ao ceo e a Envexa agachouse tras a sombra
do Triunfo, que co seu propio esforzo lograra subir copa da rbore
mis alta. A Xenerosidade case non consegua agocharse porque cada
sitio que atopaba parecalle marabilloso para algn dos seus amigos e
cedallo: que se un lago transparente, ideal para a Beleza; que se o voo
dunha bolboreta, o mellor para a Voluptuosidade, que se unha fenda
dunha rbore, moi apropiado para a Timidez; que se unha racha de
vento, magnfico para aLiberdade. As que rematou por
agocharse nunha raiola de sol. O Egosmo atopou un sitio moi bo desde
o principio, un lugar ventilado e moi cmodo, pero s para el.
A Mentira agochouse no fondo dos ocanos, mentres
a Realidade se ocultou detrs do arco da vella e a Paixn e o Desexo,
xuntos, dentro dos volcns. O Esquecemento, non lembro
onde se agochou, pero iso non importa. Cando a Loucura contaba
999.999, o Amor non atopara anda un lugar para agocharse, porque
todo estaba ocupado, ata que de speto albiscou unha roseira e,
conmovido, decidiu agocharse entre as sas flores. Un milln!,
contou aLoucura, e entn comezou a buscar. A primeira en aparecer,
claro, foi a Preguiza, tras unha pedra a tres pasos dela. Despois
escoitou a Fe, discutindo con Deus no ceo sobre teoloxa; e a Paixn e
o Desexosentiunos axitarse no vibrar dos volcns. Nun descoido atopou
Envexa e, claro, puido deducir onde estaba o Triunfo.
Ao Egosmo non tivo nin que buscalo, sau disparado do seu
tobo el s porque resultara ser un nio de avespas. De tanto camiar,
a Loucura sentiu sede, e ao achegarse ao lago descubriu Beleza, e
Dbida atopouna sentada nun valado sen decidir de que lado

agocharse. E as, un a un, foi atopando a todos os sentimentos e

calidades humanas: ao Talento entre a herba fresca, Angustia nunca
cova, Mentiradetrs do arco da vella (Mentira!: ela estaba no
fondo do ocano) e ata ao Esquecemento, que seesquecera de que
estaban xogando s agachadas. Pero o Amor non apareca por
ningunha parte. ALoucura buscouno detrs de cada rbore, en cada
regato do planeta, no cume das montaas E cando estaba a piques de
darse por vencida, albiscou unha roseira acugulada de rosas.
Emocionada tomou unha forquita e comezou a mover as plas, ata que
de speto, ouse un doloroso berro: as espias dunha rosa feriran
gravemente os ollos do Amor, cegndoo. A Loucura, desconcertada,
non saba que facer para desculparse. Chorou, implorou, pediu perdn e
ata prometeu ser o seu gua. E as como desde entn,desde
que se xogou por primeira vez s agachadas na Terra , O Amor cego e
a Loucura sempre o acompaa.

1. Ben, dismo ti e eu croo, mais se mo conta Pepe non llo creo, que non
me fo del.
2. Ponte no meu sitio, se llelo conto aos meus amigos non vou quedar moi
ben con ela, non lle gusta nada que se conten os seus segredos.
3. Onte non o/a vin en Balados, non sei por onde anda estes das,
botmolo/a de menos no traballo.
4. Cozoo/a ben, mvese en ambientes especiais e rise dos que non lle
entendes as sas mensaxes
5. Eu non te vexo traballando a, como te coezo desde hai moito podo
saber come te van tratar e creo que te vas enfadar moi pronto.
6. Dixallelo s mias compaeiras, que elas o sabern apreciar mellor ca
min, asegrocho.
7. Pona enriba da mesa, colcala con coidado e despois lmpala ben.
8. Os medios dinnos o que debemos pensar, que debemos calar ou como o
debemos dicir.
9. Senta ben, non mo poas difcil que non te quero castigar outra vez.
10.Anda que llo regale mia ta non me van poer mellor cara, elas
sempre o ven todo ao revs.

Merqueino pero el non quixo que llo mandase, tamn as da

Seccin Feminina dican que era mellor que llo dese eu cando
viese. Mercrallo en Ourense, na reloxara dos Valcrcel, en
San Domingos, era un reloxo bo, suzo e de boa marca,
supoo que andar pola casa, perdido nalgn caixn. Certina,
que marca suza e moi boa, dixronmo cando o merquei,
pero eu xa o saba, desa marca sempre se escoitou falar
Tamn como es ti, Filomena, non llo merquei s para que
contase as horas da guerra, senn as da volta e tamn para
que tivese algo noso al, algo meu tocndolle a pel, sempre
lle buscas as voltas a todo. Quera que nos lembrase a cada
hora, xa o dixen. Merqueino cos cartos que nos pagaban dos
alemns, cincuenta pesos ao mes, pero non os tocabamos. Eu
dicalle ao Manuel que prefera pasar fame a botar man
daqueles cartos para comer, eran os cartos do inimigo, por
moito que con eles pelexase o noso fillo. Eran cartos
manchados co sangue dos nosos, as que acordamos
aforrarllos para cando volvese, que boa falta lle faran e a el
estas cousas das ideas tanto lle tian, parceme a min.
Merqueille o reloxo pero non o mandei e, cando veu e llo
demos, pouco caso lle fixo Agora que o dis, hai ben tempo
que non o vexo, iso de que andar por un caixn foi algo que
dixen por dicir, pero igual non, se cadra vendeuno, vou buscar
Que sei eu, vou buscar e se dou con el xa volo baixo e
reglollo ao voso Pepe (px. 635) Francisco X.
Fernndez Naval, A noite branca, Xerais, 2012, 415
pxs.

a) modo, tempo, persoa

1. marcharei: 1 do futuro de indicativo

2. temo: 1 do presente de indicativo
3. marchasen: 6 do pretrito de subxuntivo
4. cantabas: 2 do copretrito de indicativo
5. cantariamos: 4 do pospretrito de indicativo
6. produzan: 6 do presente de subxuntivo

7. comerdes: 5 do infinitivo ou do futuro de subxuntivo

8. conduciu: 3 do pretrito de indicativo
9. falaren: 6 do infinitivo ou do futuro de subxuntivo
10. comestes: 5 do pretrito de indicativo
11. rexeitara: 1 ou 3 do antepretrito de indicativo
12. falades: 5 do presente de indicativo
13. bebsedes: 5 do pretrito de subxuntivo
14. distribes: 2 do presente de indicativo
15. pedira: 1 ou 3 do pospretrito de indicativo
16. amei: 1 do pretrito de indicativo
17. mida: 1 ou 3 do presente de subxuntivo
18. temes: 2 do presente de indicativo
19. parta: 1 ou 3 do copretrito de indicativo
20. pido: 1 do presente de indicativo
21. pararades: 5 do antepretrito de indicativo

b) lexema e morfemas
LEXEMAVOC TEMTMORF MODO E TEMPOMORFPERSOA/N
march
a
re
i
tem
o
march
cant
cant
produz

a
a
a

se
ba
ria
a

n
s
mos
n

com
conduc

e
i

des
u

fal
com

a
e

en
stes

rexeit

ra

fal

beb
distrib

se

ped

ra

am

mid

des
des
s

i
a

tem

part

s
a

pid
par

o
a

ra

des

1.- O artigo home substantivo mallaba verbo n preposicin ela pronome persoal tnico,
deixou verbo na pronome persoal tono moi adverbio mal adverbio
2.- A preposicin aquelas demostrativo amigas substantivo mias posesivo non negacin ll
es pronome persoal tono saron verbo ben adverbio as artigo frases substantivo
3.- Os artigo mozos substantivo presenciaron verbo entusiasmados adxectivo a artigo victo
ria substantivo d preposicin o artigo Dpor susbtantivo
4.- Algun indefinido coma verbo n preposicin o artigo queixo substantivo mentres conxu
ncin temporal eu pronome persoal
tnico va verbo o artigo Luar substantivo n preposicin a artigo Galega adxectivo
substantivado
5.- Meu posesivo pai substantivo contemplou verbo absorto adxectivo a artigo derrota subs
tantivo d preposicin o artigo Celta substantivo
6.- Non negacin lle pronome persoal tono me pronome persoal
tono gustan verbo as artigo teleseries substantivo
7.- A preposicin o artigo chover verbo, nchen verbo se pronome persoal
tono de preposicin lama substantivo as artigo corredoiras substantivo
8.- Ultimamente adverbio de
tempo a artigo mia posesivo cadela substantivo non negacin che pronome persoal
tono me pronome persoal tono come verbo nada indefinido
9.- Sau verbo con preposicin Mara substantivo po preposicin la artigo Ferrera substanti
vo cara preposicin a preposicin o artigo Campio substantivo, pxo verbo se pronome
persoal tono moi adverbio de cantidade contento adxectivo
10.- O artigo Teucro substantivo foi aplaudido verbo (forma persoal +
participio) po preposicin lo artigo pblico substantivo
11.- Hai verbo moito adxectivo listio adxectivo n preposicin esta demostrativo aula subst
antivo
12.- O artigo meu posesivo instituto substantivo verbo che pronome persoal
tono branco adxectivo e conxuncin copulativa est verbo moi adverbio de
cantidade pintadio adxectivo
13.- Ese demostrativo premio substantivo foi entregado verbo (forma persoal +
participio) lle pronome persoal
tono a preposicin Lus substantivo po preposicin lo artigo mesmsimo indefinido director
substantivo
14.- Antn substantivo est verbo canso adxectivo, deitou verbo se pronome persoal
tono tarde adverbio de tempo, ergueu verbo se pronome persaol tono, cedo adverbio de

tempo e conxuncin
copulativa sauverbo a preposicin fume substantivo de preposicin carozo substantivo.

N (ncleo) det (determinante) mod (modificador) re (relator) te (termo)

fn (frase nominal) fadx (frase adxectiva) fv (frase verbal) fadv (frase
adverbial) fprep (frase preposicional)
sux (suxeito) at (atributo) pred (predicado) CD (complemento directo) CI (complemento
indirecto) CC (complemento circunstancial) sup (suplemento) cpred (complemento
predicativo) sol (solidariedade) int(interese) ax (axente da
pasiva) ref (reflexivo) pr (pronominal)
clusula (oracin, proposicin)

1.- O ...home ...mallaba .....n..........ela, ...deixou....na ......moi..... mal

........................................................./...re...../........te...../...............................................................
....det..../...N.........../....ncleo......../.........../ ........N...../....... N........../...N... ../....mod....../. N....
...........fn................./........f v............./..........fprep........../........fv........../..fn....../..............fadv........
.............................../.......N............../....sup................../........N.........../..CD.../......CCM...............
......sux.................../ .......................pred....................../.................................pred.......................
clusula 1................................................................../.....clusula 2..........................................: xustapostas

2.- A .....aquelas.... amigas.... mias...... non.... lles.... saron.... ben...... as..... frases
.......re.../.................................te.............................../.......................................................................................
................
............./..... det............/
........N........../....mod......./.....negat.../.....N....../.........N......./.......N......./......det../ ........N........
.......................fprep................................................./................../....fv......../.......fv........./....fadv...../...........
fn...................
.......................CI....................................................../................./..CI........./...N............./....CCM..../..................
................
.......................................pred........................................................................................................../.........
sux..................

3.- Os..... mozos........ presenciaron........ entusiasmados.... a..... victoria..... d......o....

Dpor
...................................................................................................................................................................... ./..
re..../......te.................
.... det...../............N......./ .................N....................../ ..........................N.............../
det..../............N........../. ......../ ...det ./......N......
..............fn...................../...................fv...................../..........................fadx............/............fn....................../...
.....fprep.....................
....................................................................................................................................................................../...
.....mod...................... .....
....................................../....................N..................../..
.........................cpred......./................................CD.......................................
..............sux................../......................................................................pred......................................................
...................................

4.- Algun... coma.... n......o..... queixo .....mentres .......eu ......va ......o ....Luar...
n....a... Galega
............................................/...re..../............te................../...............................................................................
........./..re../..........te............
......N................/............N.../........../....det../....... N........../.........nexo......./.........N...../.... N......../.det.
./.....N......../...... /det./....... N.......
.........fn ............/.........fv....../................fprep.................../......................../... ......fn...../ .....fv......./...........fn......
...../............fprep.............
............................../..N......./.................sup...................../........................./................../......N....../.........CD......
....../............CCL.............
... sux.............../..................
pred..................................../........................./........sux..../...............pred......................................................

.......................clusula 1.............................................../........................../...........clusula 2: subordinada

adverbial temporal......

5.-Meu..... pai........ contemplou.............. absorto........ a..... derrota...... d......o..... Dpor

........................................................................................................................................................../..re..../....
.....te....................
.... det...../..........N........./ ..............N....................../ .................N.............../ det..../.....N................/ ........./
..det .../.....N...........
................fn.................../.................fv..................../.................fadx............/..................fn............../.................
.......fprep............
........................................................................................................................................................./...........mo
d........................
....................................../................N..................../...............
cpred.........../.................................CD..........................................
................sux................/...................................................................pred.........................................................
...............................

6.- Non..... lle........ me ....gustan.... as.. teleseries

...negat....../.. .N......./......N....../......N............./...det../.........N.............
..................../.......fn.../......fn...../......fv............../..............fn...................
..................../...sol..../......CI...../......N............./....................................
..........................pred......................................./............sux.. ..............

7.- A........o........ chover,...... nchen......se .......de .......lama .....as ......corredoiras

..................................................................................................../...re......./.....te............/
......nexo../....det...../......N............../..............N........./......N....../............../........N........./....det..../...........N.........
.......
....................fv.........................../...............fv......../....fn......../..............fprep............/...................fn...............
........
........................................................./........ncleo..../.....ref ....../.........
sup................./.............................................
.......................pred........................./......................................pred................................/...........sux...................
........
...clusula 1: adverbial, tempo../............................clusula
2.............................................................................
Clusula 1: impersoal

8.- Ultimamente ....a..... mia..... cadela .....non .....che.... me .....come .....nada

..........N........................./...det./.....det......./...........N........./...negat./......
N....../......N....../.......N........./.....N..........
...........fadv.................../....................fn............................./.............../........fn...../.....fn......./.......fv........./....fn...
.......
...........CCT................../..................................................../............../.......sol...../...
.in......./......N........../....CD.......
..................pred.........../........................sux...................../...............................................pred...........................
.....

9.- Sau... con.... Mara.... pol....a ...Ferrera ....cara a....o.... Campio,.... pxo...se... moi
...contento
..................../...re....../....te............/...re..../...........te..................../........re......./............te...................../
...........N....../............/........N........./........../..det../.........N............/................../.det.../..........N............./......N......
./...N..../..mod.../........N...........
.............fv..../.........fpre................/..............fprep......................./...............fprep.............................../........fv....
../...fn.../................fadx..............
...........N...../.........CCC............../..............CCL......................../......................CCL........................./.......N.......
./..ref../...............cpred............
...........................................pred......................................................................................................../..............
..............pred..............................
.................................clusula
1......................................................................................................../..............clusula
2.................................
Clsulas 1e 2 xustapostas e con suxeito elptico.

10.- O ....Teucro ..... foi aplaudido..... pol.....o .......pblico

.................................................................................../.re../.............te.......................
.......det..../.........N.........../..................N..................../......./......det..../...........N.........
....................fn................./..................fv..................../..............fprep.........................
......................................./...................N..................../.................... ax.......................
............sux...................../...............................................pred...................................

11.- Hai .... moito ......listio..... n.....esta...... aula

................................................................../..re..../.........te...................
...........N...../........mod...../..........N........../........../....det....../.......N.....
...........fv...../......................fn..................../..................fprep................
...........N...../...................CD..................../.................CCL..................
..............................................pred.......................................................
. clusula impersoal

12.- O.... meu.... instituto.... .......che..... branco..... e..... est .....moi...... pintadio
.......det.../.....det...../...........N........../....N...../......N....../...........N........./..nexo../.......N...../....mod..../............N..
.........
........................fn............................../..fv......./......fn....../..........fadx....../............/......fv......./................fadx......
..............
......................................................../......N..../....sol...../............at........./............/......N....../..................at..........
............
..............sux.................................../.................................pred............./............./......................pred.................
...........
............clusula 1................................................................................/............./.....clusula
2...................................
clusulas 1 e 2 coord. copulativas

13.- Ese... premio ...foi...lle... entregado ...a ....Lus..... pol.....o ......mesmsimo.....

director
............................................................................................../.re../..te........../.....re....../...............................te..
.............................
..........det...../...........N....../.....N../..Nfn./............N............../......./.....
N......./............../..det.../..............mod............/...........N......
.........................fn............./......................fv........................../......fprep......../..............................fprep..............
.............................
........................................./....N.../..CI.../.............N............./.......CI............./........................................ax.........
..............................
............sux....................../...........................................................................pred...............................................
.............................

14.- Antn ... est .... canso,.... deitou....se .....tarde, ......ergueu.....se..... cedo ....e .....sau .....a....
fume ....de ....carozo
..........................................................................................................................................................................
................./.re.../......te.....
..................................................................................................................................................................... /.r
e./...........te.........................
...........N......../....N....../......N......./.........N..../..N..../.....N......./..........N......./...N..../.....N...../nexo/...N....../....../..
....N...../.......mod.........
...........fn......./.....fv...../....fadx...../.........fv..../..fn..../...fadv...../..........fv......./..fn...../...fadv.../......../.....fv..../.......
..............fprep..................
...................../.....N...../.....at......../........N..../..ref..../..CCT.../...........N......./.ref..../
..CCT.../......./.....N..../...................CCM....................
.........sux...../...........pred.........../..........
pred....................../................pred....................../......../.........................pred...........................
.. clusula 1............................../......clusula 2................/......clusula 3...................../......./......clusula
4.....................................
....xustaposta............................/...xustaposta................./....xustaposta......................./......./....coor.
copulativa.......................... ..

- Todos os brbaros son altos e qurense moito uns aos outros.

- Aqu haba algn rapaz que coma os bombns.

- A sa ta chegou s das e pediu un caf.
- As mellor e mis econmico.
- Alicia tia moita paciencia con rapaces pouco ambeis.

1. txtil

1. propio

1. maledicencia

1. xa

2. cermica

2. polica

2. arcasmo

2. harn

3. vinganza

3. agridoce

3. bistur

3. cacto

4. dcada

4. traxedia

4. ousada

4. chimpanc

5. rplica/replica

5. irm

5. tiralias

5. hbil

6. censurbeis

6. denuncia

6. imprescindbel

6. loei

7. dbida/dubida

7. a/ai

7. xapons

7. andazo

8. vinda

8. diluu

8. issceles

8. al/ala

9. escribn

9. av

9. rub

9. transente

10. pelica

10. prohibiu

10. leccin

10. infeccin

11. lapis

11. sombro

11. profeca

11. acabou

12. multinacionais

12. caracol

12. simbiose

12. faisn

13. sade

13. larinxite

13. xaxn

13. bemol

14. sfilis

14. imbcil

14. plurais

14. ill

15. suparemaca

15. cnsul

15. rea/area

15. zona

16. cnxuxe

16. botnica

16. personaxe

16. metdico

17. gratis

17. intrnseco

17. voraz

17. liberdade

18. covarda

18. obsequio

18. tose

18. haber

19. fariseo

19. recibiu

19. veludo

19. doenza

20. aflicin

20. cardaco

20. ducia

20. bbedo

21. mesturei

21. saber

21. al

21. teraputico

22. propiedade

22. aceite

22. irrefrebel

22. cartel

23. caqui

23. solidariedade

23. xardn

23. serodio

24. librara

24. satlite

24. niveis

24. microbio

25. vecianza

25. axudou

25. nutico

25. crustceo

26. mel

26. curmn

26. reconstitunte

26. puntara

27. rtmico

27. beixo

27. marzo

27. cliz

28. estratxico

28. bile

28. marxe

28. doento

29. avoa

29. aqu

29. colonia

29. anuncio

30. atraer

30. audacia

30. bacharel

30. fin

31. provincia

31. taxi

31. bruxara

31. mbil

32. testemual

32. pai

32. atrs

32. cidadn

33. caf

33. son

33. drogara

33. distrado

34. vspera

34. vaivn

34. carcter

34. golfio

35. tnel

35. seo

35. crcere

35. msil

36. funil

36. cinceiro

36. tneles

36. rptil

37. calafro

37. idade

37. recear

37. atmosfera

38. xenrico

38. fe

38. locomocin

38. biosfera

39. bocexo

39. descricin

39. virus

39. trmite

40. omoplata

40. argon

40. neon

40. parasito

41. termstato

41. aurola

41. alvolo

41. endcrino

42. acne

42. gladolo

42. ciclope

42. cepeln

43. runa

43. circuto

43. contrito

43. monlogo

1. Na ra onde viva mia ta haba un bal que s se va de da, anda que de noite
saa a la e o iluminaba.
2. Colleu a agulla, pinchou o dedo, botou sangue e pediu auxilio. Tomei unha gasa e
non me serviu, colln unha toalla e pxenlla.
3. Dixo el que hoxe tarde o mellor da para ir aos cogomelos e s castaas.
4. No tempo dos apstolos haba uns homes moi brbaros que suban s rbores e
coman os pexegos.
5. A avoa colleu o fo e pediu a agulla para ir coser ao seu cuarto.
6. Helena toca a harmnica na horta mentres Henrique varre coa vasoira.
7. O exterior esquerdo do Marn estranxeiro, mais xoga mis e mellor que os de
aqu.
8. Ns somos as; anda que nos ofrecan algns cartos, negmonos a sar pola
televisin.
9. Xamais pensei en Elas, el non o rei do xogo. Todos os anos o botan dos equipos
nos que xoga.

10. Non esaxero se digo que estrao ser bilinge aqu, anda que hai algns que o
son.
11. O avogado recibiu o acusado na ra e colleu un taxi vermello.
12. A haba uns homes moi divertidos que partan ovos coas balas de pistola que
atoparon nun oco da parede.
13. Para cumprir as nosas leis, traan os papeis traducidos nosa lingua e as xamais
entraban no crcere.
14. Vs vivistes nun pas que trataba ben as mulleres. Al nunca houbo discriminacin
sexual.
15. s catro da tarde, as das irms decidiron ir casa da avoa levarlle a tarta que
compraran.
16. Cmpre falar co teu curmn Brais para convencelo de que compre aquel boneco e
llo dea a Laura.
17. Dlle as grazas a esa amiga da ta nai; porque se non llas ds, vouche tirar das
orellas.
18. Ten d de min e mais do teu amigo, que non quixemos ofenderte.
19. Estou convencido de que difcil aprendelo e anda mis lembralo despois, mais
farei un esforzo por intentalo.
20. Como lle fagas o n gravata tan apertado, non poders abotoar a camisa no
pescozo.
21. Ns sabemos que nos bosques hai moitos animais descoecidos, mais nunca nos
levaron a eles para que os puidsemos ver no seu hbitat.
22. Sabedes o que hai que facer para pr un libro sobre aquela mesa? Entrar pola
porta, pasar por todo o cuarto e procurar non topar coa cadeira que est ao lado
dela.
23. Dime dunha vez se vs ao cine ou non vs. Eu penso que debes vir, non ves que
se non, non ters outra oportunidade de ver esa pelcula?
24. Mirade, o rapaz do que falamos vn entre todos aqueles que levan gafas porque
non ven ben e el o que menos ve.
25. Xa vos dixen que nunca o virades, agora que se vs insistides en que o
coecedes, ser certo.
26. S sei que pola ta culpa, o gato rompeu a pla da laranxeira, porque o
asustaches e agatuou por ela espantado.
27. Facilmente sera as como tera que suceder: as sas das tas teran que sar pola
ra, anda que non era de da nin estaba a la.
28. Colleu unha chave, abriu a porta e sau. Pediu un taxi, mais non haba al ningn
taxi. Berrou moito e nada, non veu ningun. Ademais despois empezou a chover.
29. Na nosa lingua as bgoas son fciles de recoecer.
30. As augas quentes son moi tpicas de Ourense, chmanse As Burgas.
31. Mara curm de Matas e irm de Elas, o que viva en Marn.

32. Dixo o chofer do arcebispo que a atmosfera que se respira na arquidiocese non a
que lle gusta elite dos cregos
33. Non foi Olimpada por ter a rubola, polo que pasou un vern moi andino

Tranquilo, home, para ma est, e logo pdeno inaugurar as veces que queiran. Ben,
pois enterralo logo, pero fale co capataz, que est al, e dgalle que vaia chamando da
gra que isto vai estar e as que estea o cemento botado, logo lle hai que poe-la pedra
enriba. Non sei, ser da Xunta, leva toda a tarde por a, dando voltas. Anda, oh, psamo
prendido que eu estou nesto. Hache de estar nalgn bar da Porta do Camio, estes das
gras escpanlle traballo que mete medo. Ai, seranche das toneladas ben. Iso? Das
toneladas, dgocho eu. Se non pola gra esta, fan falla trinta homes, anda non chegan.
Pero vaia tumba. Home, non ser, pero a ti e mais a min non nos han facer unha tumba
as, nin tanta cerimonia. Nun caixn anda te meta eu a ti, e despois cravbao ben e
tirbao polo ro abaixo. Pois coa tampa faca unha boa mesa para poer diante da casa
embaixo da parra. Ou anda mis, ti mira iso fixrono entre varios homes, ponlle que tres,
abaixo de quince das non lles levou, logo transportalo no camin, e a gra esta, ns
levamos aqu toda unha tarde, e logo, pensas ti que a cerimonia de ma non custa
cartos? Polo menos dous millns. Ai non, que sar de aqu non che van tomar unha boa
mariscada e uns albarios... Non, oh, pois do milln e medio non baixa. Polticas. Quere
dicir Buenos Aires e eses nmeros o ano en que morreu Nunca estivestes? Pois che un
porto de mar. E ben... che un lugario feito, indo cara Ribeira, collendo man
esquerda. E aqu estamos ns, facendo un traballo de categora, de primeira. Sonche
polticas todo. (Suso de Toro, Polaroid)