FSICA

CAMPO ELECTROMAGNTICO
Mriam Moldes Montes
Campo elctrico
1. Experiencias de electrizacin da materia.
2. Lei de Coulomb.
3. Campo elctrico.
4. Principio de superposicin.
5. Enerxa potencial elctrica.
6. Espontanidade dos procesos elctricos.
7. Potencial elctrico.
8. Superficies equipotenciais elctricas.
9. Campos elctricos uniformes. Tubo de raios catdicos.
10. Teorema de Gauss. Aplicacins.
11. Capacidade dun conductor.
12. Condensador elctrico.
Campo magntico
1. Experiencias con forzas magnticas.
2. Definicin de campo magntico.
3. Clculos con forzas magnticas.
4. Clculo do campo magntico.
5. Aplicacins do Teorema de Ampere.
6. Cuestins tiles en exames.
Inducin elctrica
1. Introduccin ao electromagnetismo. Experiencias de Faraday e Henry.
2. Leis de Lenz e Faraday.
3. Aplicacins da Lei de Faraday.
4. Esquemas dun xerador elctrico.
5. Producin de ondas electromagnticas.
CAMPO ELCTRICO
1. ELECTRIZACIN DA MATERIA.
A materia visible est formada por tomos e molculas. Se por algn medio logramos
introducir ou quitar electrns materia, entn manifstanse as sas propiedades
elctricas. Hai tres mecanismos de electrizacin da materia:
1. Electrizacin por friccin: o mtodo mis antigo, no que se utiliza un non conductor
frotndose contra outro corpo conductor ou non conductor.

-
Pel de gato contraebonitaou mbar.
e

2. Electrizacin por contacto.

3. Electrizacin por inducin.

UNIDADES DE CARGA ELCTRICA
SI: 1 Culombio: unidade SI derivada: 1C=1A.S
Cal a carga dun electrn?
A carga dun electrn averiguouse gracias s experiencias electroqumiscas de Faraday,
que podemos resumir as:
96390 Culombios a carga de 1 mol de electrns.
Experiencias de inducin controlada demostraron a cuantizacin de carga elctrica, dicir,
calquera carga existente un mltiplo da carga do electrn.
-
Contacto
-
Corte de cable
1electrn
96390C
6,023.10
23
e

=1,6.10
19
C
Q=n1,6.10
19
C
n-nmerocuntico
Q-cargaelctrica
c=
2nx '
\
\
x
x '
2. LEI DE COULOMB.
Coulomb empregando unha balanza de torsin indeada a partires da balanza gravitatoria de
Cavendish, demostra que:
UNIDADES DE CARGA
1C=1Culombio=1 AS
Propiedades electrnicas do espazo.
K=
1
4nc
-c=8,94.10
12
ASPECTO VECTORIAL DA LEI DE COULOMB
Lei de gravitacin de Newton.
Lei de Coulomb.
Balanza deCoulomb enmodo repulsivo
K=9.10
9
-constante de Coulomb(
Nm
2
c
2
)
Q-cargacreadora
q-carga sufridora
r -distancia entrecargas
F=K
Qq
r
2
1jC=10
6
C

F=
GMmr
r
3
u=
r
r

F
Sempre atractiva

F=
KQqr
r
3
u=
r
r
Frepulsiva
Fatractiva
1nC=10
9C
1mC=10
3
C
3. CAMPO ELCTRICO .
Cocese como campo elctrico rexin do espacio onde se pode medir unha carga
elctrica. A primeira vez que se utilizou a idea de campo de forzas foi co campo elctrico,
da man de Faraday. Sendo inicialmente zapateiro estaba dotado dunha intelixencia natural
tal que lle permita estudiar a forza elctrica sen ter localizada a carga creadora. Gracias a
que el dica: cando se introduce unha carga nun espazo, esta carga modifica as
propiedades do mesmo, e sern as que permitan estudar a interaccin elctrica.
A interaccin elctrica est fundamentada na idea de intensidade do campo elctrico ou
simplemente campo elctrico, que unha magnitude vectorial que nos informa de canta
forza elctrica existe por unidade de carga elctrica mergullado no espazo elctrico.
Matemticamente represntase as:
A carga de proba (q) debe ser tan pequena como para non perturbar a Q e
debe ser positiva.
FORMA VECTORIAL
4. PRINCIPIO DE SUPERPOSICIN.
SetemosQ
1
,Q
2
, Q
3
concargas creadoras de

E
1
,

E
2
e E
3
entn-

E=

E
1
+

E
2
+

E
3
EXERCICIO:
1. Calcular o campo elctrico en A.
E=
KQAq
r
2
/ Aq
q-carga de proba
Q-cargacreadora
e=
kQr
r
3

F=q

E=
qkQr
r
3
r
1
Q
1
=3jC Q
2
=3jC
r
2
A

E
1
=
KQ
1
r
1
r
1
3

E
2
=
K Q
2
r
2
r
2
3
r
1
=0

i +4

j -r
1
=4
r
2
=3

i +4

j -r
2
=5

E
1
=
9.10
9
3.10
6
4

j
4
3
=
27
16
10
3
N
C

E
2
=
9.10
9
3.10
6
5
3
(3

i +4

j )=(648

i 864

j )
N
C

E
T
=

E
1
+

E
2
=(648

i +823, 5

j )
N
C
2. Calcular

E en A
5. ENERXA POTENCIAL ELECTROESTTICA.
O campo elctrico conservativo, dicir, o traballo elctrico non depende de camio. O
traballo elctrico a travs dunha traxectoria pechada cero.
Cando esto as aprovitase esta condicin para poder definir a enerxa potencial, xa que
esta ten unha carga en virtude da posicin que ocupa no espazo elctrico. Pero para ter
esa posicin hai que realizar un traballo, e este ten signo contrario ao da enerxa. dicir:
Ep o traballo cambiado de singo para trasladar a carga sufridora q desde o infinito at
o punto onde queremos calcular a enerxa potencial de q.
Q
2
=3jC
Q
1
=3jC
r
1
=

i .8

j r
1
=.9; r
1
=3
r
2
=

i +.8

j r
2
=.9; r
2
=3

E
1
=
K Q
1
r
1
3
r
1
=
9.10
9
3.10
6
(

i +.8

j )
3
3
N
C

E
2
=
KQ
2
r
2
3
r
2
=
9.10
9
3.10
6
3
3
(

i +.8

j )
N
C

E=
29.10
9
3.10
6
27

i =2000

i
N
C
E=2000
N
C
E
p
=W
E
p
=

F

dr=

r
KQqr
r
3

dr=

r
KQqrdr
r
3
=

r
KQqdr
r
2
=
|
KQqr
1
1

r
=
KQq
r

EXEMPLO DE CLCULO DE TRABALLO
Calcular o traballo que hai que realizar para trasladar q desde A ata B
6. CRITERIO DE ESPOTANEIDADE DE PROCESOS ELCTRICOS.
EXERCICIO:
Cal a velocidade de m en B? Supoamos clculo
nas proximidades da Terra. (Dato
V
A
=0
)
7. POTENCIAL ELCTRICO :
O potencial elctrico unha magnitude escalar que se define para simplificar clculos
elctricos. Representa a Ep que ten unha carga en relacin a unidade de carga elctrica.
dicir:
Definicin da unidade SI de potencial elctrico:
Q=30jC
q=2jC
W
A-B
=Ep
( A-B)
=
|
Ep
( B)
Ep
( A)
=
KQq
r
B

KQq
r
A
=
|
9.10
9
30.10
6
.2.10
6
5

|
9.10
9
30.10
6
2.10
6
5

W
A-B
=0,162 J
W>0-Traballoespontneo
W0-Traballo forzado
Q=3jC
q=2jC
m=10 gramos
W
EL
=AE
p
=0,162 J
W
GRAV
=AE
P
=mgh=0,0019,83=0,0294 J
AEK=W
EL
W
GRAV
=0,133 J
Ek=
1
2
mv
2
; v=
.
2Ek
m
=
.
20,133
0,001
=16,31
m
s
=
E
p
q
=
KQq
r
/ q=
KQ
r
(
J
C
)
1voltio=1
J
C
POTENCIAL ELCTRICO DE VARIAS CARGAS.
DIFERENCIA DE POTENCIAL.
DIFERENCIA DE POTENCIAL E TRABALLO.
EXEMPLO:
V
A
=V
1
+V
2
+V
3
=
KQ
1
r
1
+
KQ
2
r
2
+
KQ
3
r
3
Q
1
Q
2
Q
3
r
1
r
2
r
3
AV
A-B
=V
B
V
A
V
B
=
KQ
1
r
1B
+
KQ
2
r
2B
+
KQ
3
r
3B
V
A
=
KQ
1
r
1A
+
KQ
2
r
2A
+
KQ
3
r
3A
W
A-B
=AEp
A-B
=qAV
A-B
Porque V =
Ep
q
-Ep=qV -AEp=qAV
Q
2
Q
1
Q
3
Q
4
Q
1
=Q
2
=Q
3
=Q
4
=5jC
q=1jC
Calcular otraballo para levar qde A-B
AV
A-B
=V
B
V
A
V
B
=2V
1
+2V
4
=
2KQ
1
1
+
2Q
4
.2
2
+1
=29.10
9
5.10
6

(
1+
1
.5
)
=130000V
V
A
=4V
1
=
4KQ
1
.2
=
4
.2
9.10
9
5.10
6
=127000V
Av
A-B
=130000127000=3000V
W
A-B
=1.10
6
3000=3.10
3
J ;W
A-B
=3mJ
CAL A ENERXA QUE TEN UN ELECTRN DO TOMO DO H QUE DISTA DO
NCLEO O,52 ?
8. LIAS DE FORZA ELCTRICA E SUPERFICIES EQUIPOTENCIAIS.
Superficies equipotencias elctricas: son por definicin aquelas nas que
dV =0
Pero... como son?
EXERCICIO:
Das bolas metlicas de 150 gramos electrzanse...
E=E
c
+E
p
=
1
2
mv
2
+E
p
E=
1
2
mv
2

KQe
r
Pero
KQe
r
2
=
mv
2
r
-mv
2
=
KQe
r
E=
KQe
r
2

1
2
Ke
r
=
KQe
2r
=
Ke
2
2r
-E=9.10
9
1,6.10
19
(1,6.10
19
)/ 20,52.10
10
=13,8eV
V
1
=V
2
=V
3
=V
i
V =
Ep
q
=
W
q
=(

d
q
)=

d
V =

d -dV =

dr =0

d = r
2
r
1
( Desprazamento) ;

dr ( Diferenciade r)
r

E

dr
Electrizacin por contacto-
e

q
1
q
2
1. Son as das cargas iguais?
Si, porque son conductores. Entn a electrizacin ocorre co mesmo potencial en mbalas
das porque son o mesmo corpo. Son iguais separadas o mximo posible por tratarse as
bolas de conductores. dicir:
q
1
=q
2
2. Cal o valor de mbalas das cargas?
Lias de forza: son as traxectorias que seguiran unha carga de proba abandonada no
espazo elctrico.
Situacins elctricas equipotenciais con lias de forza e superficies equipotencias.
9. CAMPOS ELCTRICOS UNIFORMES.
Son aqueles espazos onde podemos considerar que

E=constante.
Presentan ventaxas:
O clculo do traballo mis sinxelo.
Faciltanos tamn a relacin entre potencial e traballo.
Como o campo elctrico constante
Dinmica MRUA -q sufre MRUA
Dinmica MRUR q sufre MRUR

15
.120
2
15
2
=
F
e
mg
=
F
e
0,159,8
-F
e
=0,18 N
tag =
15
.120
2
15
2
=
F
e
P
F
e
=qE=
qKq
r
2
=
q
3
0,3
2
=0,18N
q=1,3jC
W=

F

dr=

E

dr=q

r
1
r
2

dr=q

E( r
2
r
1
)=q

E d d ( Desprazamento)
W=q

E

d=qAV
W=AE
p
=qAV

E(Campoelctrico)

d ( Desprazamento)

F=q

E constante
9. SITUACINS DE CAMPOS ELCTRICOS UNIFORMES. TUBO DE RAIOS CATDICOS.
Campo elctrico uniforme (CEU)
Tubo de raios catdicos.
EXEMPLO DE CEU

Se E=15000
N
C
; AB=20cm
a) Calcular o traballo para trasladar a
carga puntual q=2jC desde A a C.
b) Calcular a diferencia de potencial entre A e B.

c) Con que velocidade chega a C? Teorema de Forzas Vivas.
Como a situacin de F provoca MRUR chegar con velocidade de cero pero
para eso ten que ter velocidade inicial dado por
TRC: TUBO DE RAIOS CATDICOS
10. TEOREMA DE GAUSS. APLICACINS.
O obxectivo deste teorema dispoer dunha ferramenta que nos permita calcular campos
elctricos creados por corpos extensos, xa que se neste caso aplicamos:


W
A-C
=W
A-B
( por tratarse dunha superficieequipotencial )
W
A-C
=W
A-B
=q

d=2.10
6
150000,2
W
A-C
=6.10
3
J
W
A-B
=qEd
W
A-B
=qAV
A-B
AV
A-B
=Ed=150000,2=3000Voltios
V
0
=.2.10
3 m
s
6.10
3
=
1
2
m(v
2
V
0
2
)
F=
KQ q
r
2
Non posible porque a lei de Coulomb s vlida para cargas creadoras puntuais.
Coecementos previos:
1. Tipos de corpos extensos.
1.1. Volumnicos son non conductores cargados. Para estes defnese unha densidade
de carga volumnica.
1.2. Superficiais son conductores cargados. Defnese densidade de carga superficial.
1.3. Lineais son conductores tipo arame, dunha soa dimensin. Defnese densidade
de carga lineal.
2. Vectores de superficie.
Son vectores ortonormais situados na parte convexa da superficie que representan a
mesma.
3. Fluxo elctrico.
Analticamente

E d s
Fisicamente representa o nmero de lias de forma que atravesan s
j=
Q
V
(
c
m
3
)
=
Q
s
(
c
m
2
)
S=4nr
2
S=bn
x=
Q
L
(
c
m
)
s
s=4m
2
s=4m
2
s
s=4m
2
s=4m
2
=5lias de forza
1lia de forza-1
N
C
m
2
Traxectoria de carga de proba
Teorema de Gauss:
Se temos unha superficie S pechada que encerra a Q
1
e crea

E
1
, entn o fluxo por
esa superficie :
Aplicacins do Teorema de Gauss:
1. Campo elctrico creado nas proximidades dun arame .
Supoamos un arame de lonxitude L cargado con
Q-\=
Q
L
-Q=L\
Consideremos que queremos calcular E en r.
1. Teorema de Gauss:
=

E d s=
Q
c
=
L\
c
2. Clculo analtico:
3. Comparacin:
2. Campo creado nas proximidades dunha lmina conductora cargada con
c
(
c
m
2
)
Teorema de Gauss:
=

E d s=
Q
c
Clculo analtico:
Comparacin:
=

E d s=
Q
c
=

E d s=
Q
c
=
lateral
+2
bases
=

E
lateral
d s
lateral
+2

E
base
d s
base
=ES
lateral
=E2nrL
=E2nrL=
L\
c
-E=
\
2nr c

S
base

S
lateral
F=qE

S
lateral

E
=

E d s=2
base
+
superficielateral
=2

E d s base=2ESbase
Q
c
=2ESbase-Q=cs -
cS
base
c
=2ESbase--E=
c
c2

S
base

S
lateral

S
base

E
EXERCICIO
Unha bola de aceiro de 100 gramos cargada con q levita sobre unha superficie conductora de:
a) Calcular o campo elctrico nas proximidades da lmina.
b) Calcular a carga puntual q.
3. Campo elctrico no exterior dunha esfera conductora cargada con
Teorema de Gauss: =

E d s=
Q
c
=
cS
esfera
c
=
c4nR
2
c
Clculo analtico: =

0
4nR
2

E d s=| Es
0
4nR
2
=E 4nR
2
Comparacin:
E 4nR
2
=
c 4nR
2
c
; E=
cR
2
c r
2
=
c 4nR
2
4ncr
2
=
1Q
4ncr
2
=
KQ
r
2
4. Campo creado na superficie
5. Campo creado no interior
c=
2mC
m
2
E=
c
2c
=
2.10
3
28,84.10
12
=
1
8,84
10
9
N
C
P=qE -0,19,8=
q10
9
8,84
=8,66 nC
P=mg
F
E
=qE
c
(
c
m
2
)
c
(
c
m
2
)
PoloTeoremade Gauss -=

E d s=E 4n R
2
=
Q
c
=
0
c
=0-E=0
Neste caso rR-E=K
Q
R
2
-E=
c
c
6. Campo elctrico entre das lminas cargadas con signos contrarios
7. Potencial no exterior, na superficie e no interior dunha esfera cargada

Graficamente:
EXERCICIO
Unha esfera maciza metlica de radio 3cm est cargada con 1jC positivo.
a) Calcular o campo elctrico a 10 cm do centro.
E=K
Q
r
2
=9.10
9
10
6
0,1
2
=9.10
5
N
C
b) Calcular o campo elctrico na superficie.
E=K
Q
R
2
=9.10
9
10
6
0,03
2
=10
7
N
C
c) Calcular o campo elctrico no interior.
=

E d s=E4nr
2
=
Q
c
=
0
c
=0-E=0
d) Calcular o potencial a 10 cm.
V =K
Q
r
=9.10
9
10
6
0,1
=9.10
4
V
e) Calcular o potencial na superficie.
V =K
Q
R
=9.10
4
V
E

=
c
2c
E
+
=
c
2c
E=E

+E
+
=
c
2c
+
c
2c
=
c
c
V =
KQ
r
Potencial nointerior -AV =

Ed r=0
V
constante
=
KQ
R
E
E=
KQ
r
2
V =
KQ
r
f) Calcular o potencial no interior.
AV=

E Ar=0-V
cte.
=K
Q
R
-V =9.10
9
10
6
0,03
=3.10
5
V
g) Calcular a densidade de carga e comprobar que a solucin de Gauss satisface a solucin da
carga puntual.
6=
Q
s
=
10
6
4n(0,03)
2
=8,84.10
5
C
m
2
E=
6
c
=
8,84.10
5
8,84.10
12
=10
7
N
C
-Resultado deGauss
Resultado deCoulomb=10
7 N
C
11. CAPACIDADE DUN CONDUCTOR. CONDENSADORES.
Os diversos mtodos de electrizar a un conductor fixronlle ver aos cientficos que os conductores
electrizados tian unha regularidade en relacin potencial que adquiran por electrizacin.
Aproveitaron esta regularidade para definir unha nova magnitude escalar elctrica, que se coece
como capacidade, e ven sendo:
Unidades de
C=
Q
V

Submltiplos-1jC=10
6
F

CAPACIDADE DUN CONDUCTOR PLANO:

CONDENSADORES PLANOS:
C=
Q
V
=
3
1
=
1,5
0,5
=
Q
V
=constante.
SI -Faradio-1F=
1C
Voltio
1pF=10
12
F
1nF=10
9
F
c=
Q
v
=
cs
Er
=
cs
c
2c
r
=
2c s
r
s
c
d
E
T
E
c=
Q
v
=
cs
Ed
=
cs
c
c
d
-c=
cs
d
E=E
+
+E

=
c
2c
+
c
2c
=
c
c
Acapacidade dun condensador depende da xeometra domesmo enon dacarga.
DIELCTRICOS:
Son substancias non conductoras polares que se introducen entre as lminas dun
condensador para aumentar a sa capacidade formando unha especie de sndwich.
1. Condensador sen dielctrico.
2. Condensador con dielctrico.
3. Campo elctrico no dielctrico.
4. Permitividade relativa.
c
r
=
c
c
o
A permitividade relativa a relacin que hai entre a permitividade con dielctrico e
sen dielctrico, e infrmanos de cantas veces aumenta a capacidade dun
condensador ao introducir nel un dielctrico.
SMBOLOS DOS CONDENSADORES:
c
o
c
o
-Permitividade nobaleiro.
c
o
=
c
o
s
d
c=c
o
c
1
c- permitividade no dielctrico.
c=
cs
d
c
o
c
1
c
o
=
Q
V
o
=
Q
c
o
d
; c=
Q
v
=
Q
cd
c=c
o
c
1
-c
o
c -cc
o
c
c
o
=
cs / d
c
o
s/ d
=
c
c

=c
r
-c=c
r
c
o
Condensador cermico
Condensador electrolticocilndrico
Electrolticocon grancapacidade Condensador variable
UTILIDADES DOS CONDENSADORES:
1. Almacn de carga.
2. Permitir o paso de corrente alterna e impedir o de continua.
3. Circuitos de sintona.
CUESTINS SOBRE CORPOS CARGADOS ESTENSOS.
1. O fluxo elctrico sobre unha superficie pechada:
a. maior canto mis grande sexa a superficie.
b. menor canto mis grande sexa a superficie.
c. o mesmo, non importa o tamao da superficie.
2. As unidades de E:
a. Pdense dar s en N/C.
b. Pdense dar en N/C ou Voltios/Metro.
c. Son en Voltios/Metro.
3. O significado de
E
r
:
a.
E
o
/ E
b. Cantas veces aumenta o voltaxe do conductor.
c. Cantas veces aumenta a capacidade dun conductor ao introducir nel un dielctrico.
4. O campo elctrico no interior dun conductor:
a. constante.
b. maior que no exterior.
c. cero.
5. A capacidade dun condensador plano:
a. maior canto mis grande sexa a carga.
b. maior canto mis grande sexa o voltaxe.
c. S depende da xeometra do condensador.
Aresposta correcta ac. -=

E d s=

Ed s=
Q
c
Aresposta correcta ab. -E=
F
Q
(
N
C
)
; E=
F
Q
m
m
=
W
qm
(
V
m
)
Aresposta correcta ac. -
c
c
o
=
cs/ d
c
o
s / d
=
c
c
o
=c
r
Aresposta correcta ac. -E
s
=
Q
c
-E
s
=0
Aresposta correcta ac. -c=
Q
v
=
cs
c
c
d
=
cs
d
6. A relacin
c
c
:
a. Representa a carga no exterior do arame.
b. Representa o campo elctrico no exterior dun conductor plano.
c. Representa o campo no interior dun conductor.
CAMPO MAGNTICO
1. EXPERIENCIAS CON FORZAS MAGNTICAS.
1.1. Magnetismo natural.
As experiencias con forzas magnticas son as mis antigas das que hai constancia na
historia da ciencia. Hai constancia destas experiencias 2500 anos a.C en China, pero o
magnetismo deriva da rexin de Magnesia, en Asia Menor, debido a que abundaba a
magnetita, que unha mestura de xidos ferrosos frricos.
Coa magnetita diseronse xa as primeiras brxulas, que non son mis que agullas que
xiran libremente nun eixo, e servan para orientarse nas viaxes.
1.2. Experiencia Oersted.
Oersted foi o primeiro en comprobar que a interaccin magntica tia que ver coa corrente
elctrica.


Aresposta correcta ac. -E=E

+E
+
=
c
2c
+
c
2c
=
c
c
FeO+Fe
2
O
3
-Fe
3
O
4
Ferroso Frrico Magntica
-
Pechandoocircuito elctrico
1.3. Experiencia de Ampere.
Ampere foi o primeiro en demostrar que non era necesario ter imns para manifestar a
interaccin elctrica xa que esta era posible entre correntes elctricas.
1.4. Experiencia de Lorentz.
a que mellor demostra que a forza magntica ten natureza distinta elctrica: utiliza
TRC's.
Forza elctrica en TRC.

Forza magntica en TRC.
1.5. Explicacin do magnetismo natural.
As experiencias anteriores fan ver que a forza magntica ten que ver coa corrente
elctrica, pero nos imns... onda estn as correntes elctricas?
Corrente de spin Produce o paramgnetismo. ( o mis forte)
Corrente de rbita Produce o diamagnetismo.
2. INTENSIDADE OU DEFINICIN DE CAMPO MAGNTICO.
Interaccin
Mag. creadora Unidades
sufridas
Lei Intens. en
unidades
Gravitatoria M Kg
F
G
=
GMm
r
2
g=
N
Kg
Elctrica Q C
F
E
=
KQq
r
2
E=
N
C
Magtica I Am
F
B
=I (

B)
B=
N
Am
1 Tesla a intensidade que ten un campo magntico que ao atravesar un conductor de
lonxitude 1m polo que pasa 1A produce nel a forza de 1N.
Deduce da 2 Lei de Laplace na sa forma mis sinxela:
Tamn se pode deducir da Lei de Faraday:
3. CLCULO DA FORZA MAGNTICA.
Hai das posibilidades:
1. Cargas puntuais en movemento: Lei de Lorentz.
2. Correntes elctricas: 2 Lei de Laplace.
Lei de Lorentz.
Cando unha carga puntual q se move cunha velocidade v no seo dun campo magntico,
esta carga experimenta unha forza que ven dada por:
Dinmica da forza de Lorentz.
Considera o seguinte espazo magntico. Supoamos que nese espazo abandonamos q
(+) con velocidade v.
Unidade SI de

B-1Tesla=1T=
1N
Am
F=IlB-B=
F
Il
c=
d
dt
=
d ( Bs )
dt

F=q(v

B)

F

B

V
o

B
v

B
v

F
A forza magntica central, pero esto implica qtraxectoria circular con MCU se a
velocidade e o campo magntico son constantes.
Radio de curvatura.
EXERCICIO
Un electrn introdcese nun campo magntico de 3T. Se a velocidade do electrn de 100.000
Kg/s. (Datos: m=9,1.10
31
kg ; q=1,6.10
19
C )
a. Calcula o mnimo radio de curvatura.
b. Radio de curvatura cando o ngulo de 30.
c. Que ngulo ten que ter para que o radio sexa de 1 cm?
d. Visualiza no espazo esta situacin.
v

B

F

F
central
-MCU
Forza de Lorentz -F=qvBseno
Dinmica Newton MCU -F=
mv
2
R m
v
2
R
=qvBseno-R=
mv
qBseno
R=
mv
qBseno
=
9,31.10
31
10
8
1,6.10
19
31
=1,9.10
4
m=0,19 mm
R=
mv
qBseno
=
9,31.10
31
10
8
1,6.10
19
30,5
=0,38mm
seno=
mv
RqB
=
9,1.10
31
10
8
0,011,6.10
19
3
=0,018-o=1
o
v

B
Placa fotogrfica revelada
Lei de Lorentz e enerxa cintica.
A Lei de Lorentz relaciona m, q, v e B da forma seguinte:
Lei de Lorentz xeralizada.
Estuda a dinmica de partculas cargadas que se moven no seo de campos elctricos e
magnticos.
CUESTIN:
Pode existir unha situacin electromagntica na que a partcula se mova con MRU?
A SITUACIN ELECTROMAGNTICA E QUE A VELOCIDADE DA PARTCULA DEBE
CUMPRIR v=
E
B
posible que unha carga puntual se mova con MRU no seo dun campo electromagntico?
posible, pero a velocidade debe cumprir a seguinte condicin:
4. CLCULO DO CAMPO MAGNTICO (

B)
Sabemos calcular F tendo B, pero as cargas en movemento e a corrente elctrica son
creadoras de

B (experiencia de Ampere)
Como podemos calcular

B ?
- Cargas en movemento: Lei de Biot- Savart.
- Corrente elctrica: 1 Lei de Laplace e Lei de Ampere.
mv
R
=qBsen o; seo=90 -
mv
R
=qB
Sea partcula nonten E
c
=
1
2
mv
2
-
m
.
2 E
c
m
R
=qB

F
E

E
v

F
B

B
q
m

F
T
=

F
E
+

F
B
=q

E+q(v

B)

F
T
=q| E+(v

B)
Hai MRU -F
T
=0-0=

F
E
+

F
B
-F
E
F
B
=0
qEqvBseno=0; si o=90 -E=vB-v=
E
B

F
B

F
E
E
v=
E
B
F
e
B
v
E
F
E
Lei de Biot-Savart.
Lei experimental que nos permite calcular

B creado por unha carga puntual que

se move con velocidade v nunha direccin.
A direccin e sentido de

B segue a regra de Ampere da man dereita.

EXERCICIO:
Unha carga q positiva que se move crea un campo magntico, pero por ser carga crea campo
elctrico (Lei de Coulomb). Pero para que se mova con MRU debe cumprir a Lei de Lorentz
xeralizada.
Qu velocidade ter q?
1 Lei de Laplace.
Esta lei non mis que a aplicacin de Biot-Savart a un conductor con corrente. Laplace
propxose averiguar cal era o campo magntico que creaba un elemento de corrente dun
conductor polo que circulaba unha intensidade I.
Esta non unha ecuacin emprica porque non hai forma de aillar un elemento de corrente, pero
se integramos esta ecuacin diferencial obtemos uns valores de induccin elctrica que coinciden
perfectamente cos valores experimentais.

B
o

B=
K
B
q(vu)
r
2
K
B
-constante magntica-10
7 Teslas
C
q-carga puntual mbil
v-velocidade de carga puntual mbil
u=
r
r
v=
E
B
=
KEq
r
2
KBqvseno
r
2
=
KE
KBvseno
; v
2
=
KE
KB
-v=
.
KE
KB
=
.
9.10
9
10
7
=3.10
8 m
s
Comounha partcula non pode levar velocidad tratarase dunhaonda electromagntica.
SegundoBiot Savart -B=
KBq(vu)
r
2
; dB=
KBq(vu)
r
2
dB=
KBdq(
d

l
dt
u)
r
2
=
KB
dq
dt
( d

l u)
r
2
=
KBI (d

l u)
r
2
Teorema de Ampere (Lei de Ampere)
O Teorema de Ampere no campo magntico ten a mesma funcin que o Teorema de
Gauss no campo elctrico. dicir, srvenos para calcular a inducin magntica dunha
forma sinxela, xa que a Lei de Biot-Savart e a sa derivada de Laplace presentan moitos
veces clculo tedioso.
A circulacin de

B por unha lia pechada vale jI onde I a corrente total

pechada pola lia.
En forma analtica c=

Bd

l =jI
NOTA:
5. APLICACINS DO TEOREMA DE AMPERE.
Campo magntico creado por un conductor rectilneo polo que circula I.

1. Teorema de Ampere:
2. Clculo analtico:
3. Comparacin:
Campo magntico no interior dun solenoide con N espirais e lonxitude L.
1. Teorema:
2. Clculo analtico:
3. Comparacin:
j- permeabilidade magntica
K
p
=
j
4n
=10
7 N
A
2
j=4n.10
7
SI
I
1
I
2
I
3
I
4
C
E
=

Ed

l =0-

E conservativo
C
B
=

Bd

l =jI -

Bnon conservativo

B
d

R
C=

0
2nR

Bd

l =| BL
0
2nR
=B2nR
B2nR=jI -B=
jI
2nR
Peche docircuito
-

S
C=

Bd

l =jI
I
C=

Bd

l =jI
T
=jN I
C=

Bd

l =

A
B

Bd

l +

B
L

Bd

l +

L
D

B d

l +

D
A

B d

l =Bl
jnI =Bl =jI
n
l
; B=
jIN
L
Campo magntico no interior dun toroide de radio R.
Un toroide un solenoide con forma de donuts L=2nR
Campo magntico no interior dun conductor.
1. Aplicamos Ampere a toda seccin do conductor:
B=
jI
2nR
2. Aplicamos Ampere seccin interna de radio r:
6. CUESTINS TILES EN EXAMES.
Unidades Weber.
=

Bd s ; Weber=Teslam
2
Valor do fluxo.
Fluxo a travs dunha superficie pechada.
Ecuacins de Maxwell.
O primeiro en unificar forzas foi Newton xa que uniu as forzas da terra coas forzas do ceo.
Pero o seungo en unificar forzas foi Maxwell que con catro frmulas unificou a forza
elctrica coa forza magntica.
B=
jNI
L
=
jNI
2nR
B' =
jI '
2nR
B'
B
=
jI '
2nR
jI
2nR
=
I 'R
Ir
=
r
R
; B' =B
r
R
I S=nR
2
; I ' S=nr
2

S
=

S=BS

S
=

S=0
Segundo Ampere -=

Bd s=jI =j0=0
Fluxoelctrico-
E
=

E d s=
Q
c
(Teorema deGauss)
Fluxo magntico-
B
=

Bd s=0
Circulacinelctrica-C
E
=

E d

l =0(Teorema Stokes ; Campo conservativo)
Amperio internacional.
Diferenzas entre o campo elctrico e o campo magntico.
1. As forzas magnticas aparecen ou desaparecen coa corrente elctrica, pero as
forzas elctricas solo se manifestan baixo a existencia de carga neta.
2. As forzas magnticas son atractivas con corrente de igual sentido, pero as
elctricas replense con cargas de igual sentido.
3. As forzas magnticas deguen manifestndose anda que se toquen os conductores
polos que circula a corrente elctrica, pero as forzas elctricas si se tocan os
conductores manifstanse con chispazo que supn a anulacin das mesmas pola
descarga elctrica.
4. As lias de forza magntica son pechadas, non teen principio nin fin. Pero as lias
de forza elctrica son abertas, por eso hai fontes e sumidoiros. As fontes teen
cargas positivas e os sumidoiros cargas negativas.
5. O campo elctrico conservativo, pero o magntico non o . (Mirar a ecuacin de
Maxwell)
6. O fluxo elctrico a travs dunha superficie pechada ven regulada polo Teorema de
Gauss, pero o fluxo magntico nunha superficie pechada sempre cero.
7. A permitividade elctrica distinta para o baleiro que para o aire, pero a magntica
ten o mesmo valor.
INDUCIN ELECTROMAGNTICA
1. INTRODUCIN INDUCIN ELECTROMAGNTICA.
As experiencias anteriores sobre campo magntico como son a experiencia de Ampere e
outras, as como as Leis de Laplace e o Teorema de Ampere; estaban baseadas na
seguinte hiptese: temos unha corrente elctrica, logo podemos obter un campo
magntico.
Pero na dcada de 1820-1830 o ingls Faraday e o americano Henry empezaron a pensar
se non sera posible empezar a traballar coa hiptese contraria: temos un campo
magntico, lodo podemos crear unha corrente elctrica?
Con esta idea desearon mas de mil experimentos e sentaron as bases de toda a
inducin electromagntica actual. (A inducin electromagntica consiste en crear corrente
elctrica a partires dun campo magntico)
Podemos clasificar os experimentos en tres grupos:
Creacin de corrente elctrica co movemento dun imn.
Circulacinmagntica -C=

Bd

l =jI (Teorema de Ampere ; Campononconservativo)
I
2
I
1
F
B

B
1

B
Aplicamos en I
2
a2 Lei de Laplace -F=I
2
lB
Aplicamos a Lei de Ampere a B
1
-B
1
=
jI '
2nR
F=I
2
l
jI '
2nR
F=
j
2n
=2.10
7
N
Producin de corrente elctrica por movemento dun electroimn.
Producin de corrente elctrica sen que haxa movemento mecnico.
CONCLUSINS DOS MIL EXPERIMENTOS DE FARADAY EN HENRY
Para que haxa inducin elctrica debe cumprirse:
1. Que haxa unha variacin de fluxo magntico.
=

S -A=ABS+BAS
2.

S debe estar no campo de

B
3. Para que haxa un xerador de corrente debe existir o inductor (bobina ou imn
que xira o campo magntico), o inducido (elemento onde se crea corrente), o rotor
(parte que xira con MCU) e o estator (parte que est quieta)
EXEMPLOS DE XERADORES
Dinamo da bicicleta.
Alternador dos coches.
MOTORES ELCTRICOS
Teen os mesmos elementos que os xeradores, pero o rotor sempre inducido e consume
corrente en lugar de producila.
2. LEIS DE LENZ E FARADAY.
Son as que rixen a inducin electromagntica. Son leis empricas derivadas dos mil
experimentos.
Lei de Lenz.
A Lei de Lenz obedece a un principio xeral que existe neste universo e que
podemos enunciar as: cando nun sistema realizamos unha accin este
inmediatamente responde con outra accin coecida reaccin, que igual pero
oposta. Por exemplo, na mecnica temos a terceira lei que lle chaman principio de
accin e reaccin. En qumica temos o principio de Le Chatelier que rixe o equilibrio
qumico.En xeodinmica tamn funciona sobre axentes que modifican o equilibrio
xeodinmico.
Pois en electromagnetismo temos a Lei de Lenz que nos informa de como funciona
este principio de accin e reaccin nesta ciencia.
Regra de Lenz para saber o sentido de xiro da corrente inducida.

Oinducidoconsume corrente
Manivela conMCU
Xerador
Lei de Lenz
-
Lei de Lenz
-
Lei de Faraday.
O voltaxe inducido nun circuito, chmase fem (forza electromotriz) represntase por
c e ven dada por:
Como esta lei independente doutras tmase K=1
3. APLICACINS DA LEI DE FARADAY.
Corrente inducida nun xerador de alterna cun rotor que xira a 50 rpm.
O efecto trmico.
O valor eficaz de c=310voltios 220 voltios.
c=K
d
dt
c=
d
dt
d -variacindo fluxomagntico conrespetoaotempo
c- feminducida
c=
d
dt
=
d (

S
T
)
dt
=
d ( BS
T
cos o)
dt
=
d ( BNScos o)
dt
c=NBS
dcoso
dt
=
NBSd (cos ot )
dt
=N oBssenot
c=N oBSseno-c=c
0
senot
c
0
-Valor mximo de f eninducida-310voltios nacorrente domstica
c
c=310voltios
V =220voltios
dicir, en xeral:
O valor eficaz o valor da corrente continua que produce o mesmo efecto trmico
que a corrente alterna.
O CICLOTRN
unha das aplicacins primeiras e mis importantes da forza magntica no campo da
investigacin de aceleracin de partculas cargadas. Basicamente un acelerador de
partculas cargadas que ten como utilidade determinar a masa das mesmas.
O ciclotrn est formado por das caixas semicirculares, sepadaras por un entreferro no
que se aplica un campo elctrico. Ditas caixas semicirculares son atravesadas por un
campo magntico perpendicular o semicrculo. Como que podemos axustar perfectamente
de modo que cando unha partcula cargada penetre no seu espacio magntico, inicia cun
MCU que a leva a recorrer un semicrculo atopndose logo co entreferro xusto no instante
en que se aplica nel un campo elctrico acelerador que fai pasar a partcula de
V
1
a
V
2
e logo na seguinte semicircunferencia, pasar de
V
2
a
V
3
e as ata sar fora do
ciclotrn.
Movemento circular no ciclotrn. Semiperiodo.
Unha partcula cargada describe un MCU no campo magntico. A forza que acta
sobre a partcula ven dada por F
m
=qvB , o mdulo e F
m
=qvB con
direccin radial e sentido cara ao centro da circunferencia. O tempo que tarda en
recorrer a semicircunferencia podmolo deducir de:
Logo o tempo do semiperodo ser:
Aplicando a segunda Lei de Newton ao movemento
circular uniforme, obtemos o radio da circunferencia:
V
e
=
V
0
.2
=
310
1,41

F
E
=q

F
E
=ma
V =V
1
+V
2
+V

F
B
V
1
V
2
V
2

V
v=
nr
T
1
2
=
rqB
m
T
1
2
=
nm
qB
F
m
=
mv
2
r
-r=
mv
qB
v

F
m
+q
Autoinducin.
Cando nun sistema de inducin electromagntica o inductor e o inducido son o
mesmo elemento fsico, entn o fenmeno elctrico que d lugar chmase corrente
autoinducido, que tamn se rixe pola Lei de Faraday.
CONDICINS DE INDUCIN ELECTROMAGNTICA
- Debe haber A por AB (por imn mbil e por AI ouAV ) e por AS (xerador
alterna)
- Inductor e inducido deben estar no campo magntico do inductor.
O FENMENO DE AUTOINDUCIN CON CORRENTE CONTINUA
Lei de Faraday en autoinducin:
c
A
=
d
dt
=
d (

S )
dt
=
d ( Bs)
dt

Autoinducin nunhabobina
c
c
A
9VOLTIOS
c
A
Ao pechar
7VOLTIOS
Despois
11VOLTIOS
c
A
c
A
=
d (jI N / l ) s
dt
=
jINs
l
dI
dt
=L
dI
dt
Inductancia
L=
jNS
l
A aplicacin da Lei de Faraday a correntes autoinducidas dinos que estas teen o
valor:
O coeficiente de autoinducin ou autoinductancia un parmetro caracterstico de
cada bobina, pois depende da xeometra da mesma e do medio magntico na que
est construda. tan importante que acada a categora de magnitude fsica que
ten como unidade SI o Henrio.
Un Henrio a inductancia que ten unha bobina que crea un voltio de corrente
autoinducida cando vara nela un amperio por segundo. Como o Henrio moi
grande utilzase como inductancia os milihenrios.
A inductancia representa a resistencia dinmica da bobina e ten tamn un
significado fsico:
Esquema dunha central hidroelctrica.
Producin de ondas electromagnticas.
1. Un conductor cargado crea un campo magntico.
c
A
=L
dI
dt
I -corrente creada da autoinducin.
L=
jNS
l
-coeficiente de autoinducinou autoinductanciade bobina
L=
jNS
l
I
I
=
BS
I
=

I
-relacinentre o fluxoe acorrente que pasa pola bobina.

E
2. Unha corrente elctrica (cargas en movemento) produce un campo
magntico (regra da man dereita, experiencia e lei de Ampere)
Velocidade de propagacin do campo elctrico e campo magntico.
Newton pensaba que era infinito, pero Maxwell demostrou que era de 300000 km/s
que coincida coa de luz, por eso conclueu que era unha onda electromagntica.
4. CREACIN DE ONDAS ELECTROMAGNTICAS.
Foi Henz o primeiro en preparar ondas electromagnticas utilizando un circuito tanque
modificado.
FSICA MODERNA (A PARTIRES DE 1900)
FSICA NUCLEAR (Baseada na interacin nuclear forte e dbil)
Ncleo atmico.
Forzas de enlace nuclear.
Radioactividade.
Fisin e fusin nuclear.
FSICA CUNTICA (Estuda as magnitudes fsicas a nivel atmico)
Orixes da Teora Cuntica.
Efecto EFE.
Dualidade onda-corpsculo.
Principio de Hekenberg.
RELATIVIDADE ESPECIAL (Estuda MRU relativos a velocidades prximas luz)
Transformadas de Galileo.
Postulados de Einstein.
Transformadas de Lorentz- Einstein.
Xeometra Espazo- Tempo.
Consecuencias relativistas.

E
E
FSICA NUCLEAR
1. NCLEO ATMICO.
Se ao tomo de plastilina lle quitamos os electrns qudanos o ncleo atmico.
Acptase que o smbolo sexa o mesmo que o tomo como tamn se acepta que a masa
do ncleo tamn sexa a mesma que a do tomo porque anda non hai tecnoloxa que as
diferenza.
XUSTIFICACIN ENERXTICA DO NCLEO.
No ncleo est rexida a sa estabilidade pola interacin nuclear forte que une aos
nuclens a travs de gluns e interacin nuclear dbil, que regula a interacin protn-
neutrn, a travs dos bosns vectoriais masivos, que ten como manifestacin mis notora
a radioactividade.
A radioactividade o fenmeno fsico que botou abaixo a tera atmica de Dalton, que
supoa que os tomos eran indestructibles. Xa que se autodestren espontaneamente por
este fenmeno que descubriu Bequerel en 1876 e estudou Madame Curie.
Anda que o ncleo pode destrurse a estutura mis estable que coecemos do universo,
xa que para romper o ncleo hai que unha enerxa equivalente a do ncleo.
A interacin nuclear tan forte que a repulsin electroesttica que existe entre os protns
despreciable fronte a interacin nuclear.
- Tamao nuclear:
- Tipos de ncleos:
Istopos Igual Z, distinto A.
H
1
1
; H
1
2
; H
1
3
Istomos Igual A e igual Z.
C
6
14
; O
8
16
Isbaros Igual A pero distinto Z.
C
6
14
; O
8
14
Ismeros Igual A e igual Z, pero distinta enerxa.
C
6
12
; O

6
12
2. DEFECTO DE MASA. ESTABILIDADE NUCLEAR.
A masa que falta, coecida como defecto de masa, est en forma de enerxa nuclear.
Como se representa?
C
6
12
-tomo
C
6
12
-Ncleo
tomo -10
10
mA
Ncleo-10
15
mFermi
Cordas -10
33
m, anda nonhai unidade
EXEMPLO DE CLCULO DE DEFECTO DE MASA.
A masa atmica do istopo de ferro :
Se a masa do protn 1,0076 u e a masa do neutrn 1,0086 u.
a) Calcular o defecto de masa.
Am=(261,0076+301,0086)55, 9394=0,51u
b) Calcular a enerxa nuclear.
E=mc
2
-E=Amc
2
=0,51uc
2
=0,51u
1,67.10
27
kg
1u
3.10
8
m
s
2
=475meV
c) Estabilidade nuclear: para arrancar un electrn do H fan falta 13,6 eV. Pero cantos fan
falta para arrancar un ncleo do Fe
26
56
?
475meV
56ncleos
=8,48meV
A enerxa de enlace por nuclen a que nos mide a estabilidade nuclear.
EXERCICIO: Calcular a variacin de masa utilizando as masas dos electrns.
3. RADIOACTIVIDADE.
Anda que o ncleo a estrutura fsica mis estable do universo resulta que cando un
istopo nuclear ten un esceso ou defecto de neutrns vlvese inestable, e vomita unha
serie de partculas que en principio eran descoecidas, pero xa Bequerel chamou o
que supoen a autodestrucin espontnea de ese ncleo.Constiten as a radioactividade
que existe xa desde o principio do Big Bang.
A radioactividade pode ser natural, cando se produce espontaneamente, ou artificial cando
a tecnoloxa provoca a mesma. A primeira existe de sempre, a segunda iniciouna
Rutherford cando bombardeou nitrxeno con partculas o
Fe
26
56
=55, 9394 u
Fe
26
56
-z=26e

=26 p
m
electrn
=9,1.10
31
kg
9,1.10
31
kg
1000 g
1kg
1uma
1,66.10
24
g
=5,4.10
4
uma
m
e
=26(5,4.10
4
)=0,0014uma ; Am=0, 0014+0,514=0,514uma
Reaccin nuclear de Rutherford.
N
7
14
+ o
2
4
- O
8
17
+ P
1
1
Leis de Russell, Soddy e Fajans.
Os primeiros en estudar a natureza das partculas o foron Russell, Soddy e
Fajans.
Partcula
radioactiva
Natureza Efecto sobre o
ncleo
Exemplos Experimento para
determinar a
natureza
A dismine 4 e Z
en 2
A non vara e Z
aumenta 1
A e Z non varan,
pero a enerxa si
LEIS DA RADIOACTIVIDADE.
Tanto a radioactividade natural como a radioactividade artificial descompense polo
mesmo mecanismo. Polo tanto deben estar rexidas polas mesmas leis, entre as que imos
destacar as seguintes:
1. Lei de descomposicin radioactiva.
Se inicialmente temos
N
o
(nmero de nclidos) despois de un tempo t teremos
N (nclidos radioactivos). A relacin entre
N
o
e N segue a lei de decaemento
expoencial dada por:
A constante de desintegracin radioactiva representa a probabilidade de
que unha fraccin de nclidos
dN
dt
desapareza na unidade de tempo.
Probabilidade=
casos favorables
casos posibles
; \=
dN
dt
N
-
dN
N
=\dt
EXEMPLO: O tenecio un elemento radioactivo no que en 8 horas desaparecen a metade dos
o

He
2+
2
4

1
0

0
0
F
9
19
- N
7
15
+ o
2
4
F
9
19
- Ne
10
19
+
1
0
C
6
14

- C
16
14
+
0
0
o

N=N
o
e
\t
N -nuclidos finais , N
o
-nclidos iniciais , t -tempotranscorrido
\-constante de desintegracinradioactiva
dN
N
=\dt -

N
o
N
(
dN
N
)=

0
t
\dt -| ln
N
o
N
=|\t
0
t
-ln
N
N
o
=\t
N=N
0
e
\t
nclidos. Cal a constante radioactiva do tenecio?
4. LEIS DA RADIOACTIVIDADE.
LEI DO DECAEMENTO RADIOACTIVO
LEI DO PERIODO DE SEMIDESINTEGRACIN (T)
Chmase perodo de semidesintegracin T ao tempo que tarda a mostra radioactiva en
reducirse metade.
LEI DA VIDA MEDIA DUN NCLIDO
Chmase vida media dun nclido a que o tempo que por termo medio tarda en
desaparecer un nclido.
LEI DA ACTIVIDADE RADIOACTIVA
Chmase actividade radioactiva velocidade de descomposicin dos nclidos.
EXEMPLO:
a) Calcular canto fsforo desaparecen ao cabo de 29, 2 das.
Am=m
0
m=m
0
(1e
\t
)=64(1e
5,5.10
7
2243600
)=48 g
b) Cal o perodo de semidesintegracin?
T=
ln2
\
=
ln2
5,5.10
7
; T =14,6das
N
o
2
=N
o
e
\ t
-
1
2
=e
\t
-ln
1
2
=\t -ln
1
2
=\8-\=0,086h
1
N=N
0
e
\t
-en forma de nclidos radioactivos
m=m
0
e
\t
-en forma de masaradioactiva
m-masaque queda
m
0
-masainicial
Am=m
0
m=m
0
m
0
e
\t
=m
0
(1e
\t
)
n=n
0
e
\t
-en forma de moles
N=N
0
e
\t
-
N
0
2
=N
0
e
\T
-
1
2
=e
\T
-2=e
\T
-ln 2=\T
T=
ln 2
\
\nclidos -1 s
1nclido- s
=
1
\
;T =
ln 2
\
=ln2
A=
dN
dt
=
dN
0
dt
e
\t
-A=A
0
e
\t
1dps=1 Bequerel ; 1Courie=1CI =3,7.10
10
Bq
P
15
32
; \=5,5.10
7
SI ; m
0
=64 g de P
15
32
c) Calcula a vida media.
d) Determinar canto desapareceu en 29,2 das utilizando o concepto de T e que 29,2=2T.
5. REACINS NUCLEARES.
As reacins nucleares son as que ocorren no ncleo e non conservan a masa como nas
clsicas. Demostran que os tomos son destructibles botando abaixo as a Teora atmica
de Dalton. Nestas reacins consrvase a enerxa, pero hai que traducila a partir de
e tamn se converva a masa e o nmero de electrns.
Estas reacins poden ser:
De fusin 2 ncleos lixeiros fusinanse para dar outro mis pesado.
De fisin 1 ncleo pesado rmpese en outro ou outras mis lixeiras por
bombardeo con algn nuclen.
De aniquilacin materia + antimateria enerxa.
PROPIEDADES DAS REACINS NUCLEARES
TIPO PROPIEDADES EXEMPLO
FUSIN
Producen enerxa, son
difcilesde controlar pola alta
temperatura. Estase
construndo o primeiro
reactor de fusin.
FISIN
Producen enerxa
contaminante, son fciles
de controlar. Tdalas
centrais atmicas son deste
tipo.
ANIQUILACIN
Aproveitamos mis enerxa
porque toda masa se
transforma nela. Son moi
difciles de controlar.
P
+
1
+ P

-
0
0
PRINCIPIO FUNDAMENTAL DAS REACCINS NUCLEARES
A suma dos superndices e subndices en reaccin igual respectiva suma nos productores
nucleares.
EXERCICIO: Comprobar se a reaccin de fisin anterior posible.
=
1
\
=
T
ln2
=21,06das
64 gramos -desaparecen32e quedan32-desaparecen16e quedan16
E=mc
2
H
2
+H
2
-He+enerxa
4 H
2
-2 He+r+calor
Cl
92
235
+a( P
1
1
)- Pb
82
210
+b( o
2
4
)+
0
0
25+4b=10+2b-4b2b=10+25-b=
15
2
235+a=210+4b-a=25+4b; 92+a=82+2b-a=10+2b
a=25+4(
15
2
) -a=5
Cl
92
235
+a( P
1
1
)- Pb
82
210
+b( o
2
4
)+
0
0
Cl
92
235
+5( P
1
1
)- Pb
82
210
+
15
2
( o
2
4
)+
0
0
EXERCICIO 2: Cando nun ncleo existe un exceso de neutrns manifstase a interacin nuclear
dbil na que un neutrn libera unha partcula e outra descoecida.
a) Cal esta partcula descoecida?
n
0
1
- x
a
b
+
1
0
; 1=b+0-b=1; 0=a1-a=1; P
1
1
b)Como podes definir o neutrn a vista do resultado anterior?
Un neutrn a unin dun protn e un electrn.
c)Que fai a enerxa de interacin nuclear dbil?
a que serve de unin entre o electrn e o protn.
EXERCICIO 3: Determina X en Th
90
284
- X
b
a
+ Pa
91
284
O PROBLEMA DOS LACASITONIOS
Os lacasitonios son nclidos radioactivos que teen a propiedade de que cando decaen fanno
nunha especie comestible, os lacasitos.
a) Determina \ de forma prctica utilizando a seguinte tboa.
N TEMPO N/No \
N
0
=98 0 1
N
1
=34 1 34/ 98 1,06
N
2
=17 2 17/ 98 0,87
N
3
=12 3 12/ 98 0,7
N
4
=5 4 5/ 98 0,74
b) Calcular o perodo de semidesintegracin.
T=
Ln2
\
=
Ln2
0,84
; T=0,82 s
Iniciais N
0
Despois det quedan N
Desaparecen N
0
N=N
0
N
0
e
\t
Quedan N=N
0
e
\t
Sequedanun10 por 100 de N
0
0,1=e
\t
=
1
10
90=b+91-b=1
284=a+284-a=0
Tratarase dunelectrn- e
1
0
Lacasitonio-Lacasito
x
\=\!0,84 s
1
!ea
Ser
10
100
N
0
=N
0
e
\t
Desaparecen 90/ 100de N
0
-0,9=e
\t
FSICA CUNTICA
1. INTRODUCCIN FSICA CUNTICA.
Cando se intentou medir a velocidade relativa de luz utilizando a idea clsica darelati vidade de
Gali l eo, vi mos que os conceptos cl si co non funcionaban a grandes vel oci dades
pr xi mas l uz. Foi necesar i o def i ni r unha nova t eor a: A Teor a
daRelatividade de Einstein.Cando se intentou comprobar a estabilidade nuclear veuse que o
ncleo poda destrurse e mesmo que algns tomos eran radioactivos por natureza. Nace as a
Fsica Nuclear.Cando, tamn sobre o 1900, intentouse medir algo tan pequeno como
era aenerxa que emi ta ou absorba un tomo, uti l i zando os conceptos que haba
cl si cos, agrupados na Teora de Maxwell e estudiados neste curso na enerxa das ondas,
veuse,que, a escal a atmica, as experiencias de emisin ou absorcin de enerxa
(espectrosatmicos e radiacin dun corpo negro) nos concordaban ni n coas teoras
cl si cas nincoas experi enci as de radi aci n macroscpi ca tipo Hertz. Fxose, tamn,
necesario introducir unha nova Fsica, a Fsica Cuntica.
Concepto de Fsi ca Cunti ca:
E ci enci a que estudi a o comportamento dasmagnitudes fsicas a nivel atmico. A maiora
das leis fsicas que estudiamos ata agora,obedecen a un comportamento macroscpi co da
materia, e dici r, o comportamento si mul t neo dun nmer o enor me de
par t cul as. Per o cando quer emos ent ender o comportamento das magnitudes fsicas a
nivel atmico, atopmonos sempre coa mesmadificultade: Os valores da magnitudes estn
restrinxidos por uns nmeros, que a partires de agora, chamaremos nmeros cunticos.
2. ORIXES DA FSICA CUNTICA: RADIACIN OU ABSORCIN DUN CORPO NEGRO.
HIPTESE DE MAX PLANCK.
2.0.-Introducin: Experiencias cunticas.
A Fsica do 1900, non poda expl icar as seguintes experiencias que foron a base da Fsica
Cuntica.
a-Radiacin dun corpo negro
b-Espectro atmicos (Ecuacin de Rydberg)
c-Efecto Fotoelctrico e Efecto Compton.
2.1.- Radiacin dun corpo negro
Toda r adi aci n que ent r a queda absor bi da pol as mltiples reflexins e absorcins
que ocorre dentro.
2.2.- Hiptese de Planck(1900)
Max Pl anck pensou que unha mesma real idade fsi ca, como a de emi sin
ouabsorcin de enerxa por un corpo negro tia que ser explicado por unha soa teora enon por
tres distintas feitas ad-hoc, como estaba ocorrendo.Como mat emt i co que er a, ut i l i zando
mt odos est at st i cos (Estatstica de Boltzmann) tratoude buscar unha funcin fsica que
explicase toda a curva de emisi n absorci n da radiacin dun corpo negro, pero para
lograr i sto tivo que admi ti r al go que non estaba previsto na Fsica Clsica: Os valores
enerxticos emitidosou absorbidos, estn restrinxidos. di ci r, non poden t er un val or
cal quer a, senn que f or man bloques ou paquetes discretos de enerxa que Max Planck
chamou cuantos ou fotns. A enerxa dun cuanto ou fotn de luz, ven dada por
E=hv e a e n e r x a t o t a l emitida ou absorbida dun mesmo cuanto ou paquete ten que
ser un mltiplo dela.
Max Pl anck, non conforme coa sa hi ptese, el aborou un model o fsico que simulaba
o comportamento da radiacin dun corpo negro. Este modelo est baseado en 2 principios:
1.-Os tomos dun corpo negro comprtanse como osci l adores harmni cos hora
deemitir ou absorber enerxa.
2.-Pero estes osci l adores harmni cos son cunticos xa que a sa el ongaci n, non
c a l q u e r a s e n n q u e e s t a r e s t r i n x i d a p o r u n n me r o c u n t i c o e a s a
e mi s i n o u absorci n de enerxa tamn est cuanti zada.
A hi pt ese de Max Pl anck, f oi o pr i nci pi o de F si ca Cunt i ca xa que Bohr
util i zouna no seu model o atmi co, Ei nstei n, no Efecto Fotoelctrico, Compt on
nochamado Efecto Compton, D e B r o g l i e n a Dualidade onda-materia o u
o n d a - corpsculo e Heisenberg no Principio de Incertidume.
EFECTO FOLOELCTRICO (EFE).ENERXA DUN FOTN. IMPULSO DUN FOTN.
3.A.-Efecto Fotoelctrico
a propiedade que ten a luz de arrancar facilmente electrns a certos metais como os alcalinos. A
estes electrns, chmanselle fotolectrns. O efecto EFE foi descuberto por Hertzen 1887 e
estudiado por Einstein en 1905. O efecto EFE constite unha proba contundente deque a luz un
corpsculo xa que demostra que a luz capaz de darlle patadas a unhas pelotas,que son os
fotolectrns, e todo aquilo que poida poer unha masa en movementos,necesariamente, ten que
ser unha partcula, dicir, un corpsculo.
3.A2) Observacins experimentais EFE.
i)O entrar luz pola fiestra da montaxe EFE, obsrvase paso de corrente pologalvanmetro, que
cesa cerrar a fiestra, o que quere dicir que esa corrente causada pola luz.
ii)Obsrvase que canto mis electropositivo era o metal do ctodo, maior alonxitude de onda
que podemos utilizar para provocar o EFE. dicir menor frecuencia necesitamos para arrancar
fotoelectrns.
iii)Os Raios X arrancan electrns en tdolos metais. Sempre producen EFE.
iv)Para cada metal, existen unha frecuencia umbral, por debaixo da cal, nonhai EFE.
v) Se a frecuencia da luz incidente maior que o nmero de fotolectrns emitidos proporcional a
intensidade luminosa.
vi) Sen embargo, a enerxa cintica mxima dos fotoelectrns independente da intensidade da
luz incidente. Pero esta enerxa cintica incremntase co aumento da frecuencia da luz incidente.
Este resultado non se pode explicar coa Fsica Clsica.
3.A3) Balance enerxtico no EFE. Hiptese de Einstein. Balance enerxtico
Se chamamos E a enerxa da luz incidente e a enerxa do enlace que ten o electrn no
metal, dacordo co principio de conservacin da enerxa, o balance enerxtico do proceso EFE
ser: E=+
1
2
mv
2
-E=
1
2
mv
2
POTENCIAL DE FREADO
Deberemos calcular Ec=
1
2
mv
2
Se invertemos a polaridade entre ctodo e nodo da
montaxe EFE,resulta que o voltaxe frear a chegada
dos fotoelectrns nodo ata que o galvanmetro
marque I = 0. Neste intre, por campoelctrico,
sabemos que Ec= q.V Ondem q a carga do
electrn e V o potencial de freado, potencial
necesario para que ningn fotoelectrn chegue a
pasar polo circuto exterior. O balance enerxtico co potencial de freado queda: E=qV
HIPTESE DE EINSTEIN (1902)
Einstein, aproveitando a idea de Planck, postulou que a interaccin ONDA-MATERIA no EFE,
debido o intercambio de enerxa, que a nivel atmico s pode absorber en forma de FOTNS, de
tal xeito que se unha onda choca cun electrn duntomo metlico, (materia) situado na superficie
dun metal, pdense dar tres situacins diferentes:
1. O electrn non escapa do metal, non hai EFE.
2. O electrn recibe a enerxa necesaria xusta para escapar do metal, que o traballo de
extracin ou enerxa umbral.
3.Aumenta a enerxa cintica do electrn de acordo o principio clsico do teorema das forzas
vivas.
IMPULSO DUN FOTN. EFECTO COMPTON.
Concepto
O Efecto Compton constite o segundo xito experimental da Fsica Cuntica e ademais outra
proba de que a luz unha partcula, xa que tamn capaz de xogar billar. No xogo do billar, a
magnitude fsica que se utiliza para estudiar o fenmeno e a cantidade de movemento e a sa
conservacin. No Efecto Compton tamn . Podemos comprobar que :
a)A l uz ten canti dade de movemento, p = E/c, cousa que s teen as partcul as.
b)Que esta cantidade de movemento consrvase, igual que en Fsica Clsica.
c)Pero os val ores da cantidade de movemento non son cal quera, di cir,
estncuantizados, cousa da Fsica Cuntica.
Esquema e resultados experimentais
a)Experi mentalmente atpase que a frecuencia do fotn difundido menor ca do
fotnincidente: <
b)Tamn se atopa que a diferencia de lonxitudes de onda dos dous fotn anteriores est
relacionada coa constante experimental de Compton da forma seguinte:
= = c(1cos)
DUALIDADE ONDA-CORPSCULO. HIPTESE DE DE BROGLIE.
4.1.-IntroduccinEn 1905, a luz, que xa se probara que era unha onda, co efecto
EFE,demostrouse que era tamn un corpsculo. Pero na Nadal de 1924, De Broglie, presentou
unha tese de un folio que lle valeu o premio Novel de Fsica dese ano que podemos resumir da
forma seguinte: certo que toda onda partcula, pero tamn certo que toda partcula onda.
E=hvE=hv
E=hv=
E=hv>
Hiptese.Ten das partes
Primeira. As ondas son partculas. Os efectos fotoelctrico e Compton veen a demostrar que
toda onda unha partcula e para cada onda poda escribirse que a sa cantidade de
movemento via dada por p =E/c = h/c ( E = mc2= mc.c = p.c) A sa enerxa vir dada por
E=h.c/ (ver EFE). Logo =h/p ; p =h/c para unha onda.
Segunda. As partculas son ondas. De Broglie, postulaba que si ben certo a que toda onda era
partcula, tamn certo que toda partcula onda. As, os electrns, que de sempre se sabia que
eran partculas, tamn podan comportarse como ondas e a lonxitude desta onda asociada
electrn via dada por: = h/p pero p=m.v para unha partcula. M a masa do electrn e v a sa
velocidade.
Faca falta demostrar logo que unha partcula produxera os fenmenos caractersticos das ondas,
cousa que lograron demostrar Davisson e Germer en 1927 facer difracta un feixe de electrns a
travs dunha rede cristalina e mesmo conseguir interefencias con electrns.Sabemos que a
difraccin e interferencias son fenmenos exclusivos das ondas.
PRINCIPIO DE HEISENBERG.
A dualidade onda-corpsculo fixo ver a Heisenberg que no mundo microfsico non era fcil
precisar as cousas, e si se Trata de magnitudes conxugadas, como son a posicin e a velocidade,
resulta que se precisamos moito unha, aumentamos o erro na outra, de tal xeito que o produto dos
erros da velocidade e da posicin tia que ser maior ou igual que h/2m. Anotamos o Principio de
Heisenberg como: imposible medir a posicin e a velocidade dunha partcula con total precisin
xa que por tratarse de magnitudes conxugadas, cometeremos un erro en cada unha delas.
Ntese queHei senber g ut i l i za par a h. c uni dades eV. nm e par a mc 2 , ut i l i za
eV. Ns utilizaremos SI. Ademais para que a enerxa sexa mnima, o erro da posicin ha de
seres mximo. Neste caso supn que o erro cometido na posicin do electrn dun cen por cen.
dicir de 1 amstrong. Ntese que o tamao de un tomo do orde de un Amstrong e o precisar a
enerxa no sabemos cal o tamao, logo o modelo de Bohr non serve para nada. Para arranxar
un pouco isto, o mesmo Bohr propuxo o Principio de Complementariedade que dica que cando o
tomo se comporta como onda non pode comportarse como partcula simultneamente.