1 1.- Experiencias de electrizacin da materia 2.- Lei de Coulomb 3.- Campo elctrico 4.- Principio de superposicin 5.

- Enerxa poencial elctrica 6.- Espontaneidade dos procesos elctricos 7.- Potencial elctrico 8.- Superficies equipotencias elctricas 9.- Campos elctricos uniformes. Tubo de raios catdicos. 11.- Capacidade dun conductor 12.- Condensador elctrico

1.Electrizacin da materia A materia visible est formada por tomos e molculas. Se por algn mtodo logramos introducir ou quitar electrns materia entn manifstanse as sas propiedades elctricas. Hai tres mecanismo de electrizacin da materia: 1. Electrizacin por friccin: o mtodo mis antigo, no que se utiliza un non condutor frontndose contra outro corpo condutor ou non condutor. Exemplo: pel de gato contra ebonita ou mbar.

2. Electrizacin por contacto

3. Electrizacin por induccin

2.Unidades de carga elctrica SI : Culombio Unidade SI derivada = 1C = 1As

Cal a carga dun e ? A carga dun e averiguouse grazas s experiencias electroqumicas de Faraday, que podemos resumir as:

96390 a carga dun mol de electrns 96390C = 1,6 1019 C 23 6,022 10 Experiencias de inducin controladas demostraron a cuantizacin da carga elctrica, dicir calquera carga existente un mltiplo da do electrn. 1 e Q = carga ; n = n cuntico Q = n 1,6 1019 C Lei de Coulomb

Coulomb utilizando unha balanza de torsin ideada a partir da balanza de Cavendish demostrou que: KQq r2 Nm2 K = 9 10 = constante de Coulomb ( 2 ) c Q = carga creadora
9

F=

q = carga sufridora r = distancia entre cargas Unidades de carga 1C = 1 Coulomb = 1As 1mc = 103 C 1C = 106 C 1nC = 109 C Permitividade Propiedades elctricas do espazo: 1 K= = 8,84 1012 4

Aspecto vectorial da lei de Coulomb

r u= r u cambia de sentido con respecto lei da gravedade r = KQq F 3 r 3.Campo elctrico Por definicin cocese como campo elctrico rexin do espazo onde se pode medir unha carga elctrica. A primeira vez que se utilizou a idea de campo de forzas foi no campo elctrico da man de Faraday. Sendo inicialmente zapateiro estaba dotado dunha intelixencia natural tal que lle permita estudar a forza elctrica sen ter localizada a carga creadora grazas a que el dica que cando se introduce unha carga nun espacio esta carga modifica as propiedades do mesmo, e estas propiedades do espazo elctrico van a ser as que nos permitan estudar a interacin elctrica. A interacin elctrica est fundamentada na idea de intensidade de campo elctrico ou simplemente campo elctrico, que unha magnitude vectorial que nos informa de canta forza existe por unidade elctrica mergullada no campo. Matematicamente exprsase por: F q

E= E= KQ 2 r

A carga de proba de cumprir: 1)Debe ser tan pequena que non perturbe a q

KQ r E= 3 2)Debe ser positiva r ? F

Como se calcula = q F E

4.Principio de superposicin Se temos Q1, Q 2, Q3 ... , Q n cargas creadoras de E 1, E 2, E 3 ... , E n entn o campo total ser E = E 1+ E 2+ E 3 ... + E n

Exemplo: Calcular o campo elctrico en A Q1 = 3microC 1 = E KQ 1 r 1 r1

3

Q2 = 3microC 9 10 3 10 27 (4 j) = 103 N 3 16 4
9 6

2 9 10 9 (3 ) 106 2 = KQ32 r E = (3 i +4 j) = r2 53 81 108 10 3 i+ 10 3 j 125 125 =E 1 + E 2 E TOTAL

5.Enerxa potencial electrosttica O campo elctrico igualque o gravitatorio conservativo, dicir que o traballonon depende do camio, o traballo nunha traxectoria pechada cero. Cando isto as aprovitase esta condicin para definir a enerxa potencial, xa que esta a que ten a carga en virtude da posicin que ocupa no campo elctrico, pero para ter esa posicin hai que realizar un traballo este ten signo contrario da enerxa:
Ep =W

Ep o traballo cambiado de signo para trasladar a carga sufridora q desde o infinito ata o punto que queremos calcular a enerxa potencial de q. Ep = Fd r = Ep = KQ r
r

r KQq r3

d r =

r KQq dr KQq r 1 r KQq 2 = KQq r = [ ] = 2 1 r r

6.Espontaneidade nos procesos elctricos W >0 W <0 proceso espontneo proceso forzado

7.Potencial elctrico O potencial elctrico unha magnitude escalar que se define para simplificar clculos elctricos. Representa a enerxa potencial que ten unha carga en relacin unidade de carga elctrica dicir: Ep = Ep KQq KQ J = /q = ( ) q r r C

Definicin de unidade SI de potencial elctrico 1 Voltio = 1 J C

8.Potencial elctrico de varias vargas V TOTAL = V 1 + V 2 + V 3+ ... + V n = = KQ 1 KQ 2 KQ 3 KQ n J + + + ... + ( ) r1 r2 r3 rn C

9.Diferencia de potencial
V TOTAL = ( V 1BV 1A )+ ... +( V nAV nB )

10.Diferencia de potencial e traballo W A B = Ep A B = qV A B porque V = Ep Ep = Vq q Ep = qV

11.Lias de forza superficiais e equipotenciais 11.1.Superficies potenciais elctricas Son aquelas nas que dv = 0 V 1 = V 2 = V 3 = V n Pero como son? V= d Ep W F r = = = E d q q q V = E d dv = Ed r =0

= desprazamento = r 2r 1 d
d r ten que ser perpendicular a o producto vectorial sexa 0 E para que

11.2.Lias de forza Son as traxectorias que segu unha carga de proba abandonada no espazo elctrico.

Fontes elctricas (+) e sumidoiro(-) dunha carga por separado Fonte elctrica e sumidoiro dunha carga no mesmo campo elctrico

Campos extensos A lei de Coulomb so serve para cargas puntuais pero a maiora dos campos elctricos estn KQq producidos por corpos extensos cargados e non se pode usar F = 2 r Os corpos extensos poden producir campos elctricos uniformes ou campos elctricos variables, nos que se aplica o teoremma de Gauss. 12.Campos elctricos uniformes Son aqueles espazos onde podemos considerar que Presentan tres ventaxas: 1) O clculo do traballo mis fcil
d d 2 r W =F r =q Ed r =qE r = q E [ r ]r E d 1 ) = q r = q E (r r
2 1 1

E = cte.

r 2

2) Faciltannos tamn a relacin entre potencial e traballo W = q E d W = Ep = V 3) Como E = cte. entn = q F E = cte.

E d = q V

Dinmica MRUA Dinmica MRUR Exercicio:

q sufre MRUA q sufre MRUR

2 bolas de 150g electrzanse

a) Son iguais q 1 e q 2 ? Como son conductores as cargas vanse alonxar mesma distancia, e teen a mesma carga que o cargado e electrzanse por contacto. b)Cal o valor de q 1 e q 2 ? tg = F qE KQq = = q 2 / mg P mg r tg r 2 mg q = KQ
2 2

q 2 KQ tg = 2 r mg q=

tg r mg KQ

Situacins de campos elctricos uniformes 1) CEU (campo elctrico uniforme)

E = 15.000 N / C

= 20 cm AB a) Calcular o traballo para trasladar a carga puntual q = -2microC desde A a C b) Calcular a diferenza de potencial entre A e B c) Con que velocidade chega a C para m=100g?

a) Como os vectores

son perpendiculares o traballo 0 e d F

d Como W conservativo W A C = W AB + W b C = q E W = q E d = 2 10 15000 0,2 = .6 10 J

6 3

b) V A B ? W A B = q Ed W A BqV V A B = Ed = 15000 0,2 = 3000 V c) Teorema de forzas vivas W = Ec Como a situacin de F provoca MRUR chegar con velocidade 0 pero para iso ten que ter unha 1 103 3 2 2 = 0,35 m / s velocidade inicial dada por 6 10 = m( 0 v 0) v 0 = 2 6 2 0,1

2) TRC (Tubo de raios catdicos)

13.Teorema de Gauss 13.1.Introducin O obxectivo do teorema de Gauss servir como ferramenta que nos permita calcular campos elctricos en corpos extensos xa que neste caso a lei de Coulomb non posible xa que s funciona para cargas puntuais. 13.2.Coecementos previos a)Tipos de corpos extensos -Volumnicos: son conductores non cargados. Densidade de carga: = q ( C / m 3) v

-Superficiais: son conductores cargados Densidade de carga: = -Lineais Densidade de carga: b) Vectores superficie = Q 2 (C / m ) L Q (C / m2 ) S

Son vectores ortonormales situados na parte convexa da superficie que se representan na mesma.

c) Fluxo elctrico d s Analticamente = E Fisicamente representa o nmero de lias de forza. 1 lia de forza = 1 de proba Nm 2 = Traxectoria da carga C

13.3.Teorema Se temos unha superficie S pechada que encerra a Q, a cal crea Q d s= superficie vale = E
Aplicacins do teorema de Gauss a) Campo elctrico creado nas proximidades dun arame

E , entn o fluxo por esa

Supoamos un arame con lonxitude L cargado Q = Q = L con Q L Consideremos que queremos calcular E en r

Teorema

d s= 1) = E
2) Calculo analtico

Q L =

d s LATERAL + d s BASE = Ed s = LATERAL + 2 BASE = E LATERAL + 2 E LATERAL ( 0 porque os vectores son perpendiculares ) = E LATERAL = E2rL
3)Comparacin

E2rL =

E=

2r

b) Campo creado nas proximidades dunha lmina conductora cargada con

(C / m2 ) 1) Teorema Q d =E s= 2) Clculo analtico d =E s= d s BASE LATERAL + 2 BASE = E + d s LATERAL +2 E = 2ESLATERAL

c) Comparacin Q = ES BASE Q = S BASE E= S BASE 2

Q = S BASE

c) Campo elctrico no exterior dunha esfera cargada con 1) Teorema

s

C ) m

Q s ESFERA = s Q 4R 2 = 0 E d sCAMPO = = d sCAMPO = 0 E =

2) Clculo analtico

= 0

4r

4r 2 E d s CAMPO = [ ES ]0 = E4r

3) Comparacin

4R 2 4R s KQ E= = = 2 2 2 4r 4r r E4r 2 =

E=

KQ r2

d) Campo creado na superficie dunha esfera (neste caso

r R ?

E=

KQ 1s 14R = = 2 2 r 4r 4r 2

como r R

E=

KQ = 2 r

e) Campo creado no interior polo teorema de Gauss

d =E s=

Q 0 = =0

E=0

Q = 0 porque as cargas neutralzanse e polo tanto non producen campo elctrico f) Campo elctrico entre das lminas cargadas con signos contrarios

E T = E + E = E=

+ = 2 2

g) Potencial no exterior, na superficie e no interior dunha esfera cargada 1) Potencial no exterior

V=

KQ r

2) Potencial na superficie

V=

KQ R

3) Potencial no interior

V = Ed = 0

V=

KQ = constante r

Exercicio Unha esfera maciza metlica de 3cm de radio est cargada con 1C a)Calcular o campo elctrico a 10cm do centro

E=

KQ 9 109 106 5 = = 9 10 ( N / C ) 2 2 r ( 0,01)

b)O campo elctrico na superficie

E=

KQ 9 109 (1 ) = = 1 10 7 ( N / C ) 2 2 r ( 0,03 )

c)O campo elctrico no interior E = 0 d)O potencial a 10cm

V=

KQ 9 109 (1) = = 9 10 4 V r 0,1

e)O potencial na superficie

V = constante = 9 10 V
f)O potencial no interior

V = E r =0
g)Calcular a densidade de carga e comprobar que o teorema de Gauss satisface carga puntual

Q 106 = = 8,84 105 cm / m2 2 s 4 ( 0,03 )

E=

105 = 8,84 1012 = 107 N / C 8,84

Resultado de Coulomb = 107 N / C

14.Capacidade dun conductor: condensadores. Os diversos mtodos de electrizar un conductor fixronlle ver s cientficos que os conductores electrizados tian unha regularidade en relacin potencial que adquiran por electrizacin. Aproveitan esta regularidade para definir unha nova magnitude escalar elctrica coecida como Q 3 1,5 ) = constante capacidade C = ( = V 1 0,5 Unidade de capacidade Faradio = 1C Voltio 1F = 106 F 1nF = 109 F 1pF = 1012 F 14.1.Capacidade dun condensador plano C= Q s S 2s = = = V Er r r 2

14.2.Condensadores planos E = E + + E = C= 2 + 2 = s d

Q s s = = V Ed d

C=

A capcidade dun condensador depende da xeometra do mesmo e non da carga, polo tanto canto mis grande sexa o condensador ter mis capacidade.

14.2.1.Dielctricos Son substancias conductoras polares que se introducen entre as lminas dun condensador para aumentar a sa capacidade formando unha especie de sandwich. Condensador sen dielctrico Condensador con dielctrico

0 = permitividade no baleiro

C0 =

0 s d Q Q = V 0 Ed Q Q = V Ed

C=

s d

Campo elctrico con dielctrico

C0 = C=

C 0 <C

E = E 0 E i

E< E0

Permitividade relativa A permitividade relativa a relacin que hai entre a permitividade con dielctrico e sen dielctrico e infrmanos de cantas veces aumenta a capacidade dun condensador introducir un dielctrico nel. C s / d = = r C 0 0 s/ d C = r c 0

Smbolos e utilidade dos condensadores

Condensador cermico Utilidades:

Condensador electroltico cilndrico

Condensador de gran capacidade

Condensador variable

Almacen e carga Permitir o paso de corrente alterna e impedir o da contnua Circutos de sontona

Cuestins sobre corpos cargados extensos 1) O fluxo elctrico sobre unha superficie pechada: a) maior canto mis grande sexa a superficie b) menor canto mis grande sexa a superficie c) o mesmo, non importa o tamao da superficie d =E s= Q = cte. non depende da superficie

2)As unidades de E: a) Pdense dar s en N/C b) Pdense dar en N/C ou en V/m (voltios/metro) c) Pdense dar so en V/m E= F N ( ) Q C E= F m W V = = Q m qm m

3)O significado de r : 0 b) Cantas veces aumenta o voltaxe nun condensador c)Cantas veces aumenta a capacidade dun condensador introducir nel un dielctrico a) C s / d = = = r c0 0 s / d 0

4) O campo no interior dun conductor: a) constante b) maior que no exterior c) cero Q 0 d =E s= = =0 polo tanto o campoelctrico 0 Nointerior dun conductor as cargas neutralzanse

5)A capacidade dun condensador plano: a) maior canto mis grande sexa a carga b) maior canto mis grande sexa o voltaxe c)So depende da xeometra do condensador C= Q s s = = V d d C= s d A capacidade depende da superficie

6) A relacin

a) Representa a carga no exterior do arame b) Representa o campo elctrico no exterior do condensador c) Representa o campo elctrico no interior do condensador

E = E + + E =

+ =