Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010

1
Fsica Cuntica
1.-Introduccin Fsica Cuntica
2.-Orixes da Fsica Cuntica: Radiacin ou absorcin dun corpo negro. Hiptese
de Max Planck
3.-Efecto Fotoelctrico. Efecto Compton
4.-Dualidade Onda-corpsculo
5.-Principio de Heisenberg
6.-Problemas e custins Fisica Cuntica


1.-Introduccin Fsica Cuntica
Cando se intentou medir a velocidade relativa de luz utilizando a idea clsica da
relatividade de Galileo, vimos que os conceptos clsico non funcionaban a grandes
velocidades prximas luz. Foi necesario definir unha nova teora: A Teora da
Relatividade de Einstein.
Cando se intentou comprobar a estabilidade nuclear veuse que o ncleo poda
destrurse e mesmo que algns tomos eran radioactivos por natureza. Nace as a Fsica
Nuclear.
Cando, tamn sobre o 1900, intentouse medir algo tan pequeno como era a
enerxa que emita ou absorba un tomo, utilizando os conceptos que haba clsicos,
agrupados na Teora de Maxwell e estudiados neste curso na enerxa das ondas, veuse,
que, a escala atmica, as experiencias de emisin ou absorcin de enerxa (espectros
atmicos e radiacin dun corpo negro) nos concordaban nin coas teoras clsicas nin
coas experiencias de radiacin macroscpica tipo Hertz. Fxose, tamn, necesario
introducir unha nova Fsica, a Fsica Cuntica.
Concepto de Fsica Cuntica: E ciencia que estudia o comportamento das
magnitudes fsicas a nivel atmico. A maiora das leis fsicas que estudiamos ata agora,
obedecen a un comportamento macroscpico da materia, e dicir, o comportamento
simultneo dun nmero enorme de partculas. Pero cando queremos entender o
comportamento das magnitudes fsicas a nivel atmico, atopmonos sempre coa mesma
dificultade: Os valores da magnitudes estn restrinxidos por uns nmeros, que a partires
de agora, chamaremos nmeros cunticos.



















Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
2

2.-Orixes da Fsica Cuntica: Radiacin ou absorcin dun corpo negro. Hiptese
de Max Planck
2.0.-Introducin: Experiencias cunticas: A Fsica do 1900, non poda explicar as
seguintes experiencias que foron a base da Fsica Cuntica
a-Radiacin dun corpo negro
b-Espectro atmicos (Ecuacin de Rydberg)
c-Efecto Fotoelctrico e Efecto Compton.
2.1.-Radiacin dun corpo negro: Toda radiacin que entra queda absorbida polas
mltiples reflexins e absorcins que ocorre dentro.














Resultado esperado (fisica clsica) .Resultado
obtido

Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
3


2.2.-Hiptese de Planck(1900). INICIACIN DA FISICA CUNTICA
Max Planck pensou que unha mesma realidade fsica, como a de emisin ou
absorcin de enerxa por un corpo negro tia que ser explicado por unha soa teora e
non por tres distintas feitas ad-hoc, como estaba ocorrendo.
Como matemtico que
era, utilizando mtodos
estatsticos (Estatstica de
Boltzmann) tratou de buscar
unha funcin fsica que explicase
toda a curva de emisin-
absorcin da radiacin dun corpo
negro, pero para lograr isto tivo
que admitir algo que non estaba
previsto na Fsica Clsica:
Os valores enerxticos emitidos
ou absorbidos, estn restrinxidos.
dicir, non poden ter un valor
calquera, senn que forman
bloques ou paquetes discretos de
enerxa que Max Planck chamou
cuantos ou fotns. A enerxa dun
cuanto ou fotn de luz, ven dada
por v h E = e a enerxa total
emitida ou absorbida dun mesmo
Intentos da Fisica Clsica para explicar a radiacin dun corpo negro: Lei de
Rayleigh-Jeans (lado dereito), Lei de Stefan-Boltzmann (lado esquerdo) e Lei de
Desprazamento de Wien (explica os mximos de enerxia)

Ningunha teora clsica, era quen de explicar a parte central da curva, mis tarde chamada
curva de Planck
Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
4
cuanto ou paquete ten que ser un mltiplo dela v nh E
T
=
Max Planck, non conforme coa sa hiptese, elaborou un modelo fsico que
simulaba o comportamento da radiacin dun corpo negro. Este modelo est baseado en
2 principios:
1.-Os tomos dun corpo negro comprtanse como osciladores harmnicos hora de
emitir ou absorber enerxa.
2.-Pero estes osciladores harmnicos son cunticos xa que a sa elongacin , non
calquera senn que esta restrinxida por un nmero cuntico e a sa emisin ou
absorcin de enerxa tamn est cuantizada e
debe ser un mltiplo depor v h E =




A hiptese de Max Planck, foi o
principio de Fsica Cuntica xa que Bohr
utilizouna no seu modelo atmico, Einstein, no Efecto Fotoelctrico, Compton no
chamado Efecto Compton, De Broglie, na Dualidade onda-materia ou onda-
corpsculo e Heisenberg no Principio de Incertidume

3.-Efecto fotoelctrico,(EFE).Enerxa dun fotn. Impulso dun fotn.
3.A.-Efecto Fotoelctrico
3.A1) Concepto de EFE:
a
propiedade que ten a
luz de arrancar
facilmente electrns
a certos metais como
os alcalinos. A estes
electrns,
chmanselle
fotolectrns. O
efecto EFE foi
descuberto por Hertz
en 1887 e estudiado
por Einstein en 1905. O efecto EFE constite unha proba contundente de que a luz un
corpsculo xa que demostra que a luz capaz de darlle patadas a unhas pelotas, que son os
fotolectrns, e todo aquilo que poida poer unha masa en movementos, necesariamente, ten que
ser unha partcula, dicir, un corpsculo.
3.A2) Observacins experimentais EFE.
i) O entrar luz pola fiestra da montaxe EFE, obsrvase paso de corrente polo
galvanmetro, que cesa cerrar a fiestra, o que quere dicir que esa corrente
causada pola luz.
Esquema do EFE.

Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
5
ii) Obsrvase que canto mis electropositivo era o metal do ctodo, maior a
lonxitude de onda que podemos utilizar para provocar o EFE. dicir menor
frecuencia necesitamos para arrancar fotoelectrns.
iii) Os Raios X arrancan electrns en tdolos metais. Sempre producen EFE.
iv) Para cada metal, existen unha frecuencia umbral, v0 , por debaixo da cal, non
hai EFE.
v) Se a frecuencia da luz incidente maior que v0 , o nmero de fotolectrns
emitidos proporcional a intensidade luminosa.
vi) Sen embargo, a enerxa cintica mxima dos fotoelectrns independente da
intensidade da luz incidente. Pero esta enerxa cintica incremntase coa
aumento da frecuencia da luz incidente. Este resultado non se pode explicar coa
Fsica Clsica.



3.A3) Balance enerxtico no EFE. Hiptese de Einstein
Balance enerxtico
Se chamamos E a enerxa da luz incidente e u a enerxa do enlace que ten o
electrn no metal, da cordo co principio de conservacin da enerxa, o balance
enerxtico do proceso EFE ser : E = u +
2
1
mv
2
E - u =
2
1
mv
2


Potencial de freado

Deberemos calcular Ec =
2
1
mv
2
.
Se invertemos a polaridade entre
ctodo e nodo da montaxe EFE,
resulta que o voltaxe frear a
chegada dos fotoelectrns nodo
ata que o galvanmetro marque I =
0. Neste intre, por campo elctrico,
sabemos que Ec = q.V. Onde q a
carga do electrn e V o potencial
de freado, potencial necesario para
que ningn fotoelectrn chegue a pasar polo circuto exterior. O balance
enerxtico co potencial de freado queda:
E - u = q.V

Hiptese de Einstein (1902)
Einstein, aproveitando a idea de Planck, postulou que a interaccin ONDA-
MATERIA no EFE, debido o intercambio de enerxa, que a nivel atmico s pode
absorber en forma de FOTNS, de tal xeito que se unha onda choca cun electrn dun
tomo metlico, (materia) situado na superficie dun metal, pdense dar 3 situacins
diferentes:
a) E = h.v < E = h.v entn o electrn non escapa do metal. Non hai EFE
b) E = h.v = | , entn o electrn recibe a enerxa necesaria xusta para
escapar do metal. A esta enerxa chmase traballo de extraccin ou enerxa
umbral, sendo v0 a frecuencia umbral mencionada. Evidentemente | = h.v0 .
Esquema do potencial de frenado

Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
6
c) Se E = h.v > |, entn a diferencia h.v - | = hv - hv
0
, invrtese en
aumentar a enerxa cintica do electrn de acordo o principio clsico do
teorema das forzas vivas. Logo: hv = hv0 + Ec.
Nota: O EFE, TEN DAS CONNOTACINS IMPORTANTES:
1.-Constite a primeira proba experimental do xito da Fsica Cuntica xa que en
Fsica Clsica, calquera enerxa pode producir un traballo, pero aqu, o traballo de
extraccin s o pode producir o fotn de frecuencia v0.Escriba aqu la ecuacin.
2.- un experimento que demostra que a luz ten carcter de corpsculo


3.B.-Impulso dun fotn. Efecto Compton.
Concepto
O Efecto Compton constite o segundo xito experimental da Fsica Cuntica e
ademais outra proba de que a luz unha partcula ou corpsculo, xa que tamn capaz
de xogar billar. No xogo do billar, a magnitude fsica que se utiliza para estudiar o
fenmeno e a cantidade de movemento e a sa conservacin. No Efecto Compton tamn
. Podemos comprobar que :
a) A luz ten cantidade de movemento, p = E/c, cousa que s teen as partculas.
b) Que esta cantidade de movemento consrvase, igual que en Fsica Clsica.
c) Pero os valores da cantidade de movemento non son calquera, dicir, estn
cuantizados, cousa da Fsica Cuntica. Para a luz , p = hv/c .

Esquema e resultados experimentais do Efecto Compton
a) Experimentalmente atpase que a frecuencia do fotn difundido menor ca do fotn
incidente: v

< v
b) Tamn se atopa que a diferencia de lonxitudes de onda dos dous fotn anteriores
est relacionada coa constante experimental de Compton da forma seguinte:
A = ' = c (1 cosu )
c) Compton calculou experimentalmente que c = 2,42.10
-12
m.

Resumo das expresins EFE
Ec h h + =
0
v v
qV h h + =
0
v v
2
0
2
1
mv
c
h
c
h + =



2
2
1
mv
c
h + u =

Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
7
d) Da conservacin da enerxa e da conservacin da cantidade de movemento,
quitamos que A = ) cos 1 ( u
mc
h
. Se comparamos este resultado terico co
resultado experimental do apartado c), o valor de h/mc debera coincidir con c.
Cousa que efectivamente ocorre, e que podemos comprobar, sen mis que colocar,
en lugar de m, a masa do electrn.


4.-Dualidade onda-corpsculo. Hiptese de De Broglie
4.1.-Introduccin
En 1905, a luz, que xa se probara que era unha onda, co efecto EFE,
demostrouse que era tamn un corpsculo. Pero na Nadal de 1924, De Broglie,
presentou unha tese de un folio que lle valeu o premio Novel de Fsica dese ano que
podemos resumir da forma seguinte: certo que toda onda partcula, pero tamn
certo que toda partcula onda.
4.2.-Hiptese.Ten das partes
Primeira: As ondas son partculas
Os efectos fotoelctrico e Compton veen a demostrar que toda onda unha partcula
e para cada onda poda escribirse que a sa cantidade de movemento via dada por
p =E/c = hv/c ( E = mc
2
= mc.c = p.c)
A sa enerxa vir dada por E = h.c/ (ver EFE). Logo
= h/p | p = hv/c para unha onda.
Segunda: As partculas son ondas
De Broglie, postulaba que si ben certo a que toda onda era partcula, tamn certo que
toda partcula onda. As, os electrns, que de sempre se sabia que eran partculas, tamn
podan comportarse como ondas e a lonxitude desta onda asociada electrn via dada por:

= h/p | pero p = m.v para unha partcula.
m a masa do electrn e v a sa velocidade

Faca falta demostrar logo que unha partcula produxera os fenmenos caractersticos
das ondas, cousa que lograron demostrar Davisson e Germer en 1927 facer difractar un feixe
Esquema efecto Compton : v m p p

+ =

http://www.student.nada.kth.se/~f93-jhu/phys_sim/compton/Compton.htm

Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
8
de electrns a travs dunha rede cristalina e mesmo conseguir interefencias con electrns.
Sabemos que a difraccin e interferencias son fenmenos exclusivos das ondas.








5.-Principio de Heisenberg.
A dualidade onda-corpsculo fixo ver a Heisenberg que no mundo microfsico
non era fcil precisar as cousas, e si se trata de magnitudes conxugadas, como son a
posicin e a velocidade, resulta que se precisamos moito unha, aumentamos o erro na
outra, de tal xeito que o produto dos erros da velocidade e da posicin tia que ser
maior ou igual que h/2tm. Anotamos o Principio de Heisenberg como:
imposible medir a posicin e a velocidade dunha partcula con total precisin xa que
por tratarse de magnitudes conxugadas, cometeremos un erro en cada unha delas que
ven dado por:
Ax.Av > h/2tm
Tamn t 2 / . h p x > A A
2 / . > A A p x
2 / 2 . > A A Ec m x
A enerxa e tempo, tamn son magnitudes conxugadas, polo que poderamos aplicar o
Principio de Incertidume de Heisenberg a elas: 2 / . > A A t E
Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
9


Ntese que Heisenberg utiliza para h.c unidades eV.nm e para mc
2
, utiliza eV.
Ns utilizaremos SI. Ademais para que a enerxa sexa mnima, o erro da posicin ha de
seres mximo. Neste caso supn que o erro cometido na posicin do electrn dun cen
por cen. dicir de 1 amstrong.
Ntese que o tamao de un tomo do orde de un Amstrong e o precisar a enerxa no
sabemos cal o tamao, logo o modelo de Bohr non serve para nada. Para arranxar un
pouco isto, o mesmo Bohr propuxo o Principio de Complementariedade que dica que
cando o tomo se comporta como onda non pode comportarse como partcula
simultaneamente.















Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
10

6.- PROBLEMAS FISICA CUNTICA . Boletn 14.Fsica Cuntica
1.- A frecuencia umbral para arrincar un electrn nunha clula fotoelctrica de 6.1014
s
-1

a) Calcula a velocidade dos electrns arrincados cunha radiacin de 3.10
-7
m.
b) Poderan arrincarse electrns con radiacin visible ( entre 400 e 700 nm)?
Datos: me = 9,1.10
-31
kg; h = 6,62.10
-34
Js.; 1 m= 10
9
nm; c= 3.10
8
m/s.

2.- Nunha clula fotoelctrica, o ctodo ilumnase de xeito simultneo con das
radiacins de lonxitudes de onda 1 = 3.10-7m e 2 = 4.10-7m.
a) Calcula que radiacin das anteriores produce o efecto fotoelctrico se o traballo de
extraccin corresponde a unha frecuencia de 7.1014Hz.
b) Calcula a velocidade mxima dos electrns arrancados por medio das radiacins
anteriores.

3.- Nunha experiencia para calcular h, iluminar unha superficie metlica cunha
radiacin de = 200.10
-9
m, o potencial de freado para os electrns de 1V. Se
1=175.10
-9
m, o potencial de frenado 1,86V. Calcula
a) o traballo de extraccin dun electrn do metal.
b) Calcula h. Datos: e = 1'6.10
-19
C; c = 3.108ms-1.

4.- Un metal desprende electrns a unha velocidade de 1000ms
-1
recibir luz dunha
lonxitude de onda de 400nm. Calcula
a) o traballo de extraccin.
b) a enerxa cintica mxima dos electrns.
Datos: me = 9,1.10
-31
kg; h = 6,62.10
-34
Js.; 1 m= 109 nm; c= 3.108 m/s.

5.-O traballo de extraccin do ctodo metlico nunha clula fotoelctrica 3,32 eV.
Sobre el incide radiacin de
lonxitude de onda = 325 nm; calcula: a) a velocidade mxima coa que son emitidos os
electrns; b) o potencial
de freado. (Datos 1eV = 1,60 10-19J; 1e = 1,60 10-19 C, 1nm = 10-9 m; me = 9,11 10-
31 kg; c = 3 108 m/s ; h = 6,63 10-
34 J s ).
6.- A relacin entre a velocidade dunha partcula e a lonxitude de onda asociada
establcese: a) a travs da relacin
de Einstein masa-enerxa, b) por medio do principio de Heisemberg, c) coa ecuacin de
De Broglie.

6- Cando se dispersan raios X en grafito, obsrvase que emerxen fotns de menor
enerxa que a incidente i electrns de alta velocidade. Este fenmeno pode explicarse
por: a) unha colisin totalmente inelstica entre un fotn e un tomo; b) elstica entre un
fotn e un electrn; c) elstica entre dous fotns.

7.- No efecto fotoelctrico: a) a enerxa cintica dos electrns emitidos depende da
intensidade da
Xermn Prieto xoves, 29 de abril de 2010
11
luz incidente; b) hai unha frecuencia mnima para a luz incidente; c) o traballo de
extraccin non
depende da natureza do metal.
8.- Si o traballo de extraccin para certo metal 5,6.10
-19
J. Calcula: a) a frecuencia
umbral por debaixo
da cal non hai efecto fotoelctrico nese metal; b) o potencial de freado que se debe
aplicar para que os
electrns emitidos non cheguen nodo si a luz incidente de 320 nm. (Datos: c =3.10
8

m/s; h=6,63.10
-34

Js; l nm=10
-9
m; qe=l,60.10
-19
C)
9.- Da hiptese de De Broglie, dualidade onda-corpsculo, dervase como consecuencia:
a) que os electrns
poden mostrar comportamento ondulatorio =h/p; b) que a enerxa das partculas
atmicas est cuantizada
E=hn; c) que a enerxa total dunha partcula E=mc
2
.

10- Nunha clula fotoelctrica, o ctodo metlico ilumnase cunha rediacin de = 175
nm, o potencial de
freado para os electrns de 1 voltio. Cando se usa luz de 200 nm, o potencial de freado
de 1.86V. Calcula:
a) o traballo de extraccin do metal e a constante de Plank h; b) Producirase efecto
fotoelctrico se se
iluminase con luz de 250 nm?. (Datos e = 1.6*10
-19
C; c = 3*10
8
m/s; 1 m = 10
9
nm)