Os adverbios de tempo

Os adverbios de tempo sitan no espacio un feito ou unha accin. Podemos dividilos segundo o que indiquen: anterioridade, simultaneidade, posterioridade ou totalidade. Adverbios que indican anterioridade antes de onte/antonte: Xa mercamos froita antonte/antes de onte trasantonte: Trasantonte foi a ltima vez que vn a Tareixa onte: Onte foi o meu aniversario antes: Apura home! Temos que chegar antes da noite cedo: Hoxe chegaches cedo, Que pasou? outrora/noutrora: Ese castelo, noutrora importante refuxio dos labregos, actualmente unha casa familiar. Adverbios que indican simultaneidade hoxe: Hoxe teo cita no doutor anda/inda: Quero mercar un coche, pero nda/anda non teo cartos abondos agora/xa: Se queremos chegar a tempo temos que sar agora/xa daquela: Daquela non exista a televisin entn: Entn non haba tantas rbores mentres/namentres/entrementres: Ti ponte a cociar mentres/namentres/entrementres ns buscamos aos nenos arestora: Arestora as mozas deben haber chegado asemade/ao mesmo tempo: Estades a facer a mesma pregunta asemade/ao mesmo tempo Adverbios que indican posterioridade ma: Lembra que ma a festa de Maruxa pasadoma: Pasadoma van cumprirse tres anos dende que se foi despois/logo: mos visitar a Mara despois/logo da misa pronto/axia: Corre que axia/pronto vai chover! tarde: Se non colles un taxi vas chegar tarde enseguida/deseguida/decontado: Espera que Mara vai vir en seguida/de seguida/de contado Adverbios que indican totalidade sempre: Sempre ests a molestar ta irm nunca: Nunca cumpres o que me prometes xamais: Xamais vou volver escola endexamais: Endexamais vou volver escola a mido/decote/decoto/acoto: Rosa ven pola aldea a mido/decote/de coto/a coto

Os adverbios de dbida
A dbida presntase con formas adverbiais mnimas como quizais/quiz/quizabes, e as locucins e expresins de dbida seica, acaso, disque o mesmo, igual, polo visto, parceme que, cocese que, vese que, pode ser que. Tamn son frecuentes as locucins poida que(+subxuntivo), ao mellor, tal vez, se cadra, etc. Na seguinte tboa amosamos os adverbios de dbida, cales son as formas verbais que rexen e algns exemplos con eles.

adverbios disque

forma verbal que rexen presente indicativo/pretrito perfecto

exemplos Disque vai vir hoxe

seica/polo visto

Seica vai marchar no tren ir + infinitivo/pretrito perfecto Polo visto vai sar na televisin pretrito perfecto presente de subxuntivo imperfecto de subxuntivo/presente de subxuntivo Parece que tamn choveu aqu Quizais anda non o saba Tal vez colla o avin Acaso saiba algo Se cadra vou en Santiago Ao mellor non saio esta noite Poida que chova esta noite

parece que quizais/quiz/quizabes

tal vez, acaso

se cadra ao mellor/igual/o mesmo poida que/posiblemente/probablemente

presente de indicativo

presente de subxuntivo

Os adverbios de lugar
Os adverbios de lugar indican a situacin no espazo. Son adverbios mnimos, que constan dunha soa palabra, ou adverbios extensos ou locucins adverbiais, se estn formados por adverbio + preposicin ou preposicin + adverbio. Adverbios de lugar absolutos Os adverbios de lugar absolutos sitan no espacio referndose ao lugar ocupado polo falante e estn relacionados co demostrativo: aqu = neste lugar, "o que mis prximo". Proximidade (eu) Proximidade (ti) este (lugar) aqu ac ac ese (lugar) a Distancia aquel (lugar) al al al acol Vexamos algns exemplos: A vaca est al Maruxa vive por acol Aqu non hai ningunha persoa A era a mia escola

Adverbios de lugar relativos Os adverbios de lugar relativos sitan no espacio con relacin posicin dun obxecto dado. A posicin interior ou exterior esprsase coa serie dentro/fra: Estaba fra O grao de proximidade ou de afastamento, con cerca, preto/lonxe: Ela vive lonxe A posicin circundante: Derredor ou arredor, que indican que o obxecto rodea ao de referencia: Ese neno anda todo o da arredor sa! Indican situacin (superior/inferior) no plano vertical: arriba, enriba, derriba/abaixo, embaixo, debaixo, on moi concreta: O gato est arriba da mesa e o can est abaixo Arriba e abaixo pode ir acompaados do adverbio mis: A igrexa est mis arriba, e a lonxa mis abaixo. Tamn poden indicar direccin ascendente ou descentente: A barca vai ro arriba, Xos corra monte abaixo Enriba, embaixo indican unha situacin superior ou inferior dende o punto de vista do falante: Eu agacheime enriba e a mia irm embaixo A posicin anterior/posterior exprsana os adverbios: adiante, diante/atrs, detrs. Adiante indica "en direccin fronte": Aparcou mis adiante; atrs indica "en direccin oposta fronte": Non quixo volver atrs Moitos destes adverbios estpan vinculados coas preposicins e, seguidos da preposicin de, forman locucins prepositivas que introducen referencia espacial: Dorme fra da casa. Est enriba da mesa. Vive preto do mar. Indefinidos Hai tres adverbios indefinidos: algures significa "algn sitio": Ese papel debe estar por algures ningures significa "ningn sitio": Non vexo a ta camisa por ningures xalundes significa "calquera outro sitio": Non est aqu, busca xalundes Interrogativos Os adverbios interrogativos son onde e u, en correspondencia co relativo ou cos interrogativos: A cidade onde vive, o pas onde morreu. U s se utiliza na interrogativa directa, sen verbo e seguido da segunda forma do artigo ou do pronome: U-las vacas?, U-lo cabalo? Presentativos Velaqu, vela utilzanse para presentar ou responder ao adverbio u: Vela o vai, non o ves?'Velaqu estn os nosos animais. Ademais destes adverbios de lugar, dispomos de locucins adverbiais que expresan as mesmasnocins ou outras mis precisas: Por riba/por cima, por baixo: Bota un pano por riba da mesa De dentro, de fra: Deixoulle unha man de fra para que tocara o pandeiro, a chaqueta tia un forro por de dentro A carn, ao carn, a rente, a rentes, ao rente, ao rentes, ao p: Est soterraado a carn da igrexa. Cortou o cspede a rentes do chan. Vive na vila ao p do monte. Ao redor:'Os coches van ao redor do mercado De fronte: Tao de fronte a ela e non o va Fronte por fronte: A catedral e o Concello estn fronte por fronte A desmn: A praia quedaba a desmn

A contramn: Irei ma ao mercado porque agora est a contramn beira, ao lado: Est na casa beria do mar, Ela pasou ao teu lado e non te decataches Ao par, de par: Esa kmoza sempre vai de paseo de par do pai

Os adverbios de modo
Os adverbios de modo son os seguintes: como: Est tola como unha cabra as: O caldo non se fai as ben: Os mobles estn ben feitos mal: Comn moito e fxome mal mellor: Esta a mellor pelcula peor: Peor non poderamos estar asemade (=ao mesmo tempo): Rir e chorar asemade gratis: Na festa haba polbo gratis pasenio/engorde (=con lentitude): A camp da Berenguela soaba moi engordio

As locucins adverbiais
As locucins s prsas, s carreiras, a escape indican rapidez; e amodo e devagar indican, dun feito, que se fai lentamente e con tino, con coidado. Xa vai vellio e anda moi amodo Sau a escape do choio, coma unha chispa Colle os ovos amodo, que vas escachalos Andas s prsas e atrapllaste todo Para que te ergues tan tarde se logo tes que andar s carreiras? Se fas as cousas devagario, sairanche mellor

As locucins s toas, s cegas, ao tuntn, a rumbo, ao chou significan "de calquera maneira, sen pensalo, tal como saia, sen orde". De (a) feito significa "de principio a fin, dende o primeiro ao derradeiro, sen saltear, na orde en que vai" . A eito significa "en grande cantidade e de calquera maneira, sen escoller". A treu, a esgallo significa "sen reparar nas dificultades". A modo, ao xeito significa "con coidado", "con moderacin", "con precaucin", "lentamente".Ao xeito significa tamn "como debido". De speto, de socato, de sotaque, de repente, de golpe indican brusquidade. Ao cabo, fin, a mantenta, a propsito, de propsito indican "con intencin". De balde, en balde indican "gratis", "sen proveito". As preposicins de uso mis xeral en galego son: a: Mia nai marchou a Rianxo ante/perante: O acusado est ante/perante o xuz; Non vou falar perante Xos. at/deica: Vou esperar at man; Fun deica Madrid baixo: Mtete baixo o paraugas que chove! cando: Tareixa non sabe cando vai voltar cas: Xos anda vive cas seus pais con: Estiven falando onte con ela conforme/consonte: Consonte o que din a lei, non cometemos ningunha infraccin contra: Non tes que navegar contra o vento de: O coche vermello de Carlos dende/desde: Vou ir escola dende o mrcores en: Tes que quedar en casa entre: Debe de haber algn problema entre eles

excepto/ags/bardante: Todos pensan igual ags t. Vin todo bardante o can. malia: mos ir igrexa malia o mal tempo. Vou facelo malia o que penses. mediante: Foi mis doado convencelos mediante a palabra para: Este agasallo para ti segundo: Vou facelo segundo mo dixo meu pai sen: Carlos marchou sen as sas gafas. senn: Abrgate, senn vas coller unha enfermidade sobre: Xa non temos nada que falar sobre o tema tras: A vila est tras eses montes xunta: O noso piso est xunta a librara onda: O menio est onda Mara

Locucins preposicionais
Cmpre saber ademais que existen certas expresins que funcionan como preposicins: cara a (no canto do castelanismo *hacia): Vou cara aldea por mor de (= por causa de): Foi mdico por mor dunha dor nas costas a prol de (= a favor de): O rbitro pitou a prol do Deportivo no tocante a (= respecto de): No tocante situacin econmica, as cousas noi vai moi ben en troques de, no canto de (= en lugar de/en vez de): Quero o vermello en troques do amarelo

Hai os seguintes tipos de conxuncins: 1. Copulativas: e, mais, e mais, a mais, nin, que.
2. Disxuntivas e distributivas: Ou...ou, cal...cal, nin...nin, ora...ora, quer...quer, sexa...ou, ben...ben, (que)...que, cando...cando, xa...xa, volta...volta.

3.

Adversativas: pero, mais, nembargante, senn, emporiso, anda que, inda que, anque, as e todo, as a todo, por iso, e iso que, agora que, porn, ora que, agora ben, ora ben, s que, senn que, fra de que, sacado que, sacando que, quitado que, quitando que, menos que, a menos que, excepto que, aga que, ags que, bardante que, bardantes que, anda as, mais tamn, apesar diso.

4. 5.

Completivas: Que, se.

Temporais: cando, mentres, entramentres, namentres,(por: en canto, en tanto, entre tanto, mentres tanto, non ben, (a)inda ben non a penas, as que, axia que, de seguida que, de contado que, logo que, despois que, despois de que, desque, desde que, dende que, antes que, antes de que, deica que, ata que, sempre que, cada vez que, cando queira que, primeiro que, tdalas veces que, no momento en que, paso que.

6. 7. 8. 9.

Locativas: onde, onde queira que.

Modais: cal, como, segundo, conforme, consoante, tal cal, tal como, tal e como, as como, como queira que, ben como, mal como, sen que, de modo que, de xeito que, de maneira que, de forma que, as tamn, do mesmo xeito que, da mesma sorte que, do mesmo modo que. Consecutivas: conque, logo, tal...que, tan...que, tanto...que, as que, tanto mis que, de xeito que, de maneira que, de modo que, de forma que, de sorte que, de tal xeito que, de tal maneira que, de tal modo que, de tal forma que, de tal sorte que, polo tanto, xa que logo. Comparativas: como, coma, tan...como /coma, tanto /-a /-os /-as...como ou coma, igual... que /ca, mis /menos... que /ca /do que.

10. 11.

Condicionais: se, cando, con tal (de: que, conque, caso de que, en caso de que, sempre que, a pouco que, a nada que, catar se, onda non, a non ser que/se, amenos que, quitado que/se, quitando que/se, sacado que/se, sacando que/se, salvo que/se, senn que, a non ser ata, ags que, excepto se, sen que. Concesivas: As, anque, malia, (a)inda que, mesmo que, nin que, pese a que, a pesar de que, por pouco que, a pouco que, mis que, por mis que, por moito que, ben que, mal que.

12.

Causais: que, pois, logo, conque, enton, daquela, como, porque, consecuentemente, conseguintemente, as que, as pois, polo tanto, xa que logo, tan/tanto que, por conseguinte, de modo que, de xeito que, de maneira que, de forma que, posto que, dado que, visto que, por causa de que, a causa de que, por cousa de que, por culpa de que, debido a que, unha vez que, visto como, por iso que.

13.

Finais: que, porque, para que, a que, a fin de (que), en favor de que, co fin de (que).

A interxeccin un vocbulo que expresa algunha impresin sbita e capacitado para funcionar coma unha oracin ou mesmo coma un enunciado. Como clase de palabras caracterzanse pola sa brevidade morfolxica, por unha distinta maneira de significar, por ser autovalentes e por acompaarse cunha entoacin especial. O repertorio de interxeccins relativamente amplo: ah: Expresa que un se decata de algo, decepcin, admiracin, sorpresa ou xbilo. ai: Expresin de dor ou sorpresa: Ai! Expresin de desalento ou tristeza: Ai!, meu Deus! Expresin de temor: Ai, que veen Expresin de d. Precedida da preposicin de: Ai das malpocadas que na rede de don Xon caeron Incredulidade, rplica: Ai, vaiche boa! arre: Emprgase para pr en marcha ou que aceleren as cabaleras. aieu: Emprgase para apelar a un interlocutor de moita idade. Presupn tratamento de cortesa: Aieu, vea aqu. Variantes: ne, che, ho. bah: Expresin de incredulidade ou desdn: Bah, morra o conto! boh: Expresin de desgusto, indiferencia, menosprezo: Boh, vaille dar unha volta farola! ca: Emprgase para negar aquilo que o interlocutor acaba de afirmar Expresin de incredulidade

cant: Expresa desexo inalcanzable. Oxal: Estara ben que me tocase a lotera. Cant! Expresa aprobacin irnica: Cant! Vaites contigo che: Emprgase para apelar afectivamente a un interlocutor cal se ata: Vente, che. Variantes: ne, ho, aieu. eh: Emprgase para chamar a atencin, preguntar, reprender ou advertir: Eh, meu! Utilzase para responder a unha chamada: Eh? Serve para interromper a un interlocutor: Eh, vai con tento que non che entendo nada! Emprgase para solicitar a verificacin do interlocutor: Vai todo ben, eh? Ei: Emprgase para chamar a algun:ei, meu!. Serve para manifestar alegra:ei, carballeira! fou: Expresa noxo, sobre todo se producido polo mal cheiro: Fou, fou! Aqu alcatrea fo: Expresa noxo, sobre todo se producido polo mal cheiro: Fo, fo! Aqu alcatrea

ho: Apcope que substite palabra home: Non ho, Si ho Emprgase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo masculino. Emprgase cando hai confianza ou familiaridade: Vente, ho. Variantes: ne, che, aieu. Emprgase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo masculino. Emprgase cando hai confianza ou familiaridade: Vente, ho. Apcope que substite palabra home: Non ho, Si ho hom: Variante de hom ne: Apcope que substite palabra nena: Non ne, Si ne Emprgase para apelar afectivamente a un interlocutor do sexo feminino. Emprgase cando hai confianza ou familiaridade: Vente, ho. Variantes: ho, che, aieu. oi: Expresa sorpresa: Oi, que pelcula podemos ver! Indica dor atenuada ou contrariedade, enfado,: Oi, non! Repetido, implica disposicin irnica: Oi, oi, oi! Xa est coas sas. ola: Emprgase para saudar: Ola! Canto tempo! Serve para expresar admiracin. Ola, que golazo ouh: Interxeccin con mltiplos significados que se emprega para expresar que un se decata de algo, decepcin, dbida ou desacordo, xbilo, admiracin, sorpresa ou dor. final dun enunciado interrogativo reforza a pregunta: Estas guillado, ouh? vaites: Admiracin ou sorpresa: Vaites, che moi feitio! D ou mgoa: Vaites, crebouno Se se repite, denota compaixn ou irona: Vaites, vaites xo Interxeccin que se emprega para dar orde de parada sobre todo a animais de carga ou cabalos. Nin arre nin xo: Expresa dbida, indiferencia. A sa orixe pode ser onomatopeica ou apelativa (ho ou hom > apcope de home, ne > apcope de nena, vaites > procedente da aglutinacin de vai, o pronome persoal te e -s). Non se debe confundir a interxeccin coas secuencias exclamativas (O demo te leve!), pois estas son divisibles sintacticamente.