ng dng ca nh l Ptoleme m rng ng dng ca nh l Ptoleme m rng

Trong bi vit ny, chng ta s khng cp n cc ng dng trc tip ca nh l

Ptoleme, tc l

trng hp c bit ca bt ng thc Ptoleme, trong vic gii cc bi ton hnh hc, bao gm vic chng minh cc ng thc hnh hc, cc c tnh hnh hc, cc bi ton tnh ton. Tt c cc bi ton dng ny chng ti a vo phn bi tp. Di y, xin nu ra nhng ng dng ca nh l Ptolemem rng (nh l Casey) trong vic chng minh mt s nh l hnh hc. nh l 1. Cho hai ng trn (O1), (O2) tip xc ngoi nhau ti I v cng tip xc trong vi ng trn (O). Mt tip tuyn chung ngoi ca (O 1) v (O2) ct O ti B v C, trong khi tip tuyn chung trong ca chng ct (O) ti im A cng pha vi I. Khi I l tm ng trn ni tip tam gic ABC. Chng minh 1. Gi s BC tip xc (O1) ti X v (O2) ti Y v AI ct BC ti D. t BC = a, CA = b, AB = c, BX = x, CY = y , AI = z , DX = DI = DY = u .

O2 0 B Y D O1

I A

X C

p dng nh l Ptoleme m rng (GPT) cho cc b 4 ng trn (A, (O 1), B, C) v (A, (O2), C, B) ta c

Tr hai ng thc ny cho nhau, ta c bx cy = u ( c b ) , t

ac

( x + u) ( y + u)

c BD AB = , tc l , suy b CD AC

u , suy ra AD l phn gic gc A v BD = b + c . Mt khc, cng hai ng thc ny, ta c az = ( ) b+c

ra

z b+c AI BA = = tc l , suy ra BI l phn gic gc B. nh l c chng minh. u a ID BD

Chng minh 2. B : Cho BC l dy cung ca ng trn (O), S1, S2 l hai cung ca (O) to bi BC. Gi M l trung im ca S2 v xt tt c cc ng trn (V) tip xc vi S 1 v BC. Khi di tip tuyn tMV t M n (V) khng ph thuc vo v tr ca V. Chng minh b . Gi s (V) tip xc (O) ti R v BC ti S. p dng GPT cho b 4 ng trn (B, (V), C, M) ta c BS.CM + CS.BM = tMV.BC. V CM = BM nn t y ta suy ra tMV = BM (khng i). Chng minh nh l 1. Gi M l trung im cung BC khng cha A. p dng b , ta c t MO1 = MB = MI = MC = tMO2. T suy ra M nm trn trc ng phng ca hai ng trn (O 1), (O2), tc l trn AI. iu c ngha l AI l phn gic gc A. nh l 2. Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn (O). ng trn (C) tip xc vi dy cung BC ti D v cc cnh AB, AC tng ng ti P v Q. Khi trung im ca PQ l tm ng trn ni tip tam gic ABC. Chng minh.p dng GPT cho cp 4 ng trn (A, B, (C), C). t AP = AQ = x th ta c
t AB = c, t A(C ) = AP = x, t AC = b, t B ( C ) = BP = c x, t BC = a, t ( C ) C = BQ = b x.

nh l GPT cho ta c ( b x ) + b ( c x ) = ax , t x =
2

bc , trong p = p

( a + b + c)
2

l na chu vi tam
2

A A gic. Gi I l trung im ca PQ th IP = x sin v khong cch t I n AB bng IP cos v

1 bc.sinA S bng bc sin A cos A = 2 = = r . Suy ra I chnh l tm ng trn ni tip tam gic. p p 2 p 2

Rt th v l s dng GPT, ta c th tm c mt cch chng minh ngn gn nht cho mt kt qu kinh in, mt vin ngc ca hnh hc s cp, nh l Feuerbach. nh l Feuerbach. ng trn ni tip v ng trn 9 im Euler tip xc vi nhau. Chng minh.Gi D, E, F l trung im cc cnh BC, CA, AB tng ng v (I) l ng trn ni tip tam gic. Gi a, b, c l di cc cnh, p l na chu vi. Xt b bn (D, E, F, (I)), ta c

t DE =

a b c , t EF = , t FD = 2 2 2

tD ( I ) =

a 2

( p b)

bc ca a b , tE ( I ) = , tF ( I ) = 2 2 2

p dng nh l GPT o, ta ch cn kim tra xem c ng thc dng

a ( b c ) b ( c a ) c ( a b ) = 0 hay khng. Nhng iu ny l hin nhin.

M rng nh l Ptoleme v bt ng thc Ptoleme

nh l Ptoleme v bt ng thc Ptoleme c nhiu hng m rng khc nhau. Thm ch t bt ng thc Ptoleme, pht sinh ra hn mt khi nim gi l khng gian metric Ptoleme, th

Ptoleme Di y, chng ta xem xt mt s m rng ca nh l Ptoleme (v cng l ca bt ng thc Ptoleme)

nh l Bretschneider Cho t gic ABCD c di cc cnh AB, BC, CD, DA ln lt l a, b, c, d v di hai ng cho AC, BD l m, n. Khi ta c m2n2 = a2c2 + b2d2 2abcd.cos(A+C) R rng nh l Ptoleme v c bt ng thc Ptoleme u l h qu ca nh l Bretschneider. Ta xem xt chng minh ca kt qu ny
Trn cnh AB ra pha ngoi dng tam gic AKB ng dng vi tam gic ACD, trong BAK , = DCA , cn trn cnh AD dng tam gic AMD ng dng tam gic ABC, DAM , ABK = CAD = BCA ADM = CAB . T cc tam gic ng dng ny ta suy ra
AK = ac bd ad , AM = , KB = DM = m m m

 Ngoi ra, KBD + MDB = CAD + ABD + BDA + CAB = 1800 , ngha l t gic KBDM l hnh bnh . p dng nh l hm s cos cho tam gic hnh. Ngha l KM = BD = n . Nhng KAM = A + C KAM, ta c

m 2 n 2 = a 2 c 2 + b 2 d 2 2abcd .cos ( A + Cpcm )(

).

nh l Casey (nh l Ptoleme m rng) Cho t gic ABCD ni tip ng trn (C). Bn ng trn , , , tip xc vi (C) ln lt ti A, B, C, D. Gi t l di on tip tuyn chung, trong t l di on tip tuyn chung ngoi nu , cng tip xc ngoi hoc cng tip xc trong vi (C) v t l di on tip tuyn chung trong trong trng hp ngc li. Cc i lng t , t c nh ngha tng t. Khi ta c t.t + t.t = t.t. (9) Ta chng minh cho trng hp , , , u tip xc ngoi vi (C). Cc trng hp khc chng minh tng t. Gi R l bn knh ng trn (C), x, y, z, t l bn knh cc ng trn , , , . t
a = AB, b = BC , c = CD, d = DA, m = AC , n = BD.

Ta s tnh t theo R, x, y v a. Gi X, Y l tm ca , th ta c, theo nh l Pythagore

(tab ) 2 = XY 2

( x y)

Mt khc, theo nh l hm s cos th

XY 2 = = 2R 2 =

( R + x) + ( R + y ) + 2R ( x + y ) + x2 +
2 2 2

y 2 2 ( R 2 + R ( x + y ) + xy ) ( 1 a 2 / 2 R 2 )

2 ( R + x ) ( R + y ) cos ( XOY )

( x y)

+ a2 ( R + x ) ( R + y ) / R2

T Tng t vi cc i lng t, t Thay vo (9) ta thy rng nh l Casey c suy ra t nh l Ptoleme, c th l t ng thc a.c + b.d = m.n. Ngc li, nh l Ptolemechnh l trng hp c bit ca nh l Casey, khi x = y = z = t = 0.

nh l Casey c th pht biu mt cch khc, nh sau: Cc ng trn A, B, C, D tip xc vi ng trn (O); a, b, c, d, x, y l di cc tip tuyn chung ca cc cp ng trn A v B, B v C, C v D, D v A, A v C v B v D tng ng. Khi x.y = a.c + b.d. Ch ta ly di tip tuyn chung trong hay tip tuyn chung ngoi theo nguyn tc cp trn. Cui cng, im c th coi nh ng trn bn knh 0 v tip tuyn ca hai ng trn im chnh l ng thng i qua chng. iu ny s c dng n trong phn ng dng ca nh l Casey.

nh l Ptoleme v t gic iu ho
T gic ABCD ni tip mt ng trn c gi l t gic iu ho nu cc tip tuyn ca ng trn ngoi tip ti A v C ct nhau ti mt im nm trn BD, v ngc li, tip tuyn ca ng trn ngoi tip ti cc im B v D ct nhau ti mt im nm trn AC. Ngoi ra, c mt nh ngha gn gng hn cho t gic iu ho, nh vo tnh cht sau: nh l: T gic ABCD l t gic iu ho khi v ch khi AB.CD = AD.BC. Chng minh. Phn thun. Gi s tip tuyn ca ng trn ti A v C ct nhau ti P nm trn BD. Hai tam gic ABP v DAP ng dng, suy ra
AB DA = BP AP AB BP = AD AP

Tng t hai tam gic CBP v DCP ng dng, suy ra

CB DC = BP CP DC CP = BC BP

T suy ra

AB.CD = 1 v AP = CP AD.BC

Phn o. Phn o c th chng minh s dng phn thun v tnh cht: Vi 3 im A, B, C trn ng trn th tn ti mt im duy nht sao cho AB.CD = BC. AD.

T gic iu ho c nhiu tnh cht th v, v khi nim ny lin quan mt thit n khi nim cc, i cc. Tuy nhin, bi vit ny khng i su v cc tnh cht khc nhau ca t gic iu ho m ni n vic ng dng nh l Ptolemevo t gic iu ho thu c mt tnh cht th v ca t gic iu ho, v xem xt mt s ng dng ca tnh cht ny. Tnh cht. Nu ABCD l t gic iu ho th AC.BD = 2. AB.CD . Chng minh. iu ny l hin nhin do nh l trn v nh l Ptoleme. Sau y l mt bi ton p dng. V d 5. Cho tam gic ABC c ng trn ni tip (I) tip xc vi cc cnh BC, CA, AB ti D, E, F. BE, CF ct (I) ti cc im th hai M, N tng ng. Chng minh rng EF .MN = 3.MF .NE . Gii: p dng nh l Ptolemecho t gic EFMN ta c EF .MN + EN .MF = NF .ME . Nh vy iu cn chng minh tng ng vi NF .ME = 4.NE.MF . Ta c DNEF l mt t gic iu ho nn theo tnh cht trn NF.DE = 2.FD.NE Tng t, DMEF l t gic iu ho nn ME.FD = 2.MF.DE Nhn cc ng thc trn v theo v ri gin c cho DE.FD hai v, ta c NF.ME = 4.NE.MF chnh l iu cn chng minh. Cui cng, ta chng minh mt tnh cht th v ca t gic iu ho, cng da vo tnh cht ni trn nh l. Cho t gic iu ho ABCD. Gi H l trung im ca AC v K l trung im ca BD. Khi HB + HD = KA + KC . Chng minh. Do AC.BD = 2.AB.CD nn ta c AH.BD = AB.CD, t
AH DC = AB DB

T suy ra cc tam gic AHB v DCB ng dng vi t s AB/DB. Suy ra

HB = AB.BC BD

Tng t
HD = AD.DC BD

+ AD.DC ) BD AB.BC .sin ( ABC ) + AD.DC .sin( ADC ) Suy ra = BD sin( ABC ) 4.R.S ABCD = AC.BD HB + HD =

( AB.BC

Cng thc ny hon ton i xng i vi A, B, C, D do ta cng s thu c cng thc tng t khi tnh KA + KC. Suy ra HB + HD = KA + KC. Ghi ch. Cng t chng minh trn, ta suy ra mt tnh cht c trng khc ca t gic iu ho nh sau. Tnh cht. Nu ABCD l t gic iu ho th ng cho BD l ng i trung ca cc tam gic BAC v DAC, ng cho AC l ng i trung ca cc tam gic ABD, CBD.

ng dng khng hnh hc ca bt ng thc Ptoleme

Chng ta s cp n nhng ng dng ca nh l Ptoleme, ca bt ng thc Ptoleme trong cc lnh vc ton hc khc, trong c lng gic, gii tch, l thuyt th. Bng di cc dy cung ca Ptoleme

Ptoleme l ngi u tin lp ra bng cc hm s lng gic ca cc gc. Thc ra, Ptoleme
lp ra bng di cc dy cung ng vi gc tm. Tuy nhin, chng ta c th hiu rng bng ny hon ton tng ng vi bng cc hm lng gic. Trn ngn ng hin i, c th hiu tng ca Ptoleme nh sau: Dng nh l Ptoleme, ng tm ra cng thc tng ng vi cng thc lng gic quen thuc: sin(-) = sin.cos - sin.cos Nh th, nu bit hm lng gic ca 720 v 600 th s tm c hm lng gic ca 12 0.

Ptoleme li tm c cng thc tnh di ca dy cung gc chia i (tng ng vi cng thc

sin2(/2) = (1-cos)/2.

T y, li tm c hm lng gic ca cc gc 6 0, 30, 1.50, Sau , Ptoleme dng cng thc hiu lp bng cc dy cung, tng ng vi bng cc hm lng gic ca cc gc. Bn c c th xem chi tit cc lp lun ca Ptoleme trong [11]. Khng gian metric Ptoleme Bt ng thc Ptoleme trong khng gian Euclid 2 chiu dn n mt khi nim quan trng l khi nim khng gian metric Ptoleme. Nhc li, khng gian metric l mt b (X, d) trong X l mt tp hp cn d l mt nh x t X X vo R+ (tp hp cc s thc khng m), tho mn cc tnh cht sau
a. b. c. d.

d(x, y) 0 vi mi x, y thuc X d(x, y) = 0 khi v ch khi x = y d(x, y) = d(y, x) vi mi x, y thuc X d(x, z) d(x, y) + d(y, z) vi mi x, y, z thuc X

Khng gian metric (X, d) c gi l khng gian metric Ptolely nu nh vi bn im x, y, z, t bt k ta c bt ng thc Ptoleme
d ( x, y ) .d ( z , t ) + d ( x, t ) .d ( y, z ) d ( x, z ) .d ( y , t ) th Ptoleme

Tng t, ta c khi nim th Ptoleme : th lin thng G c gi l th Ptoleme nu vi 4 im A1, A2, A3, A4 bt k ta c
d12 .d34 + d14 .d 23 d13 .d 24

trong dij l khong cch gia Ai v Aj, ngha l di ng i ngn nht t Ai n Aj. Nhng i tng ny c nhng tnh cht quan trng v c nhiu nh ton hc quan tm nghin cu

Bi tp c gii
Bi ton 1: Cho tam gic u c cc cnh bng Trn ly im di ng, trn tia i ca tia ly im di ng sao cho . Gi l giao im ca v . Chng minh rng: ( thi vo trng THPT chuyn L Qu n, th x ng H, tnh Qung Tr, nm hc 2005-2006)

Chng minh: T gi thit Xt Li c T: v suy ra c:

Suy ra t gic ni tip c ng trn. p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip v gi thit (pcm)

ta c:

y l 1 bi ton kh d v tt nhin cch gii ny ko c n gin lm.V nu mun s dng ng thc Pt-l-m trong 1 k thi th c l phi chng minh n di dng b . Nhng iu ch y l ta chng cn phi suy ngh nhiu khi dng cch trn trong khi nu dng cch khc th li gii c khi li ko mang v tng minh.

Bi ton 2: Tam gic vung c . Gi l mt im trn cnh l mt im trn cnh ko di v pha im sao cho . Gi l mt im trn cnh sao cho nm trn mt ng trn. l giao im th hai ca vi ng trn ngoi tip . Chng minh rng: ( thi chn i tuyn Hng Kng tham d IMO 2000, HongKong TST 2000)

Chng minh: Xt cc t gic ni tip (cng chn cc cung trn) Mt khc Xt (do v ) c:

ta c:

(do ) p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip T suy ra:

ta c:

(pcm) C th thy rng bi 1 l t tng n gin ta xy dng cch gii ca bi 2. Tc l da vo cc i lng trong tam gic bng nhau theo gi thit ta s dng tam gic ng dng suy ra cc t s lin quan v s dng php th suy ra iu phi chng minh. Cch lm ny t ra kh l hiu qu

v minh ha r rng qua 2 v d m zaizai nu trn. lm r hn phng php chng ta s cng nhau n vi vic chng minh 1 nh l bng chnh Pt-l-m.

Bi ton 3: ( nh l Carnot) Cho tam gic nhn ni tip trong ng trn v ngoi tip ng trn ln lt l khong cch t ti cc cnh tam gic. Chng minh rng: Gi

Chng minh: Gi ln lt l trung im ca T gic

. Gi s

ni tip, theo ng thc Pt-l-m ta c:

Do : Tng t ta cng c :

Mt khc:

ta c:

y l 1 nh l kh l quen thuc v cch chng minh kh n gin. ng dng ca nh l ny nh ni l dng nhiu trong tnh ton cc i lng trong tam gic. i vi trng hp tam gic khng nhn th cch pht biu ca nh l cng c s thay i. 2, Chng minh cc c tnh hnh hc: Bi ton 1: Cho tam gic xc vi ng trn cung ti ni tip trong ng trn ct nhau v . Cc ng thng tip i qua im chnh gia ca

. Chng minh rng

Chng minh: Gi giao im ca Xt v

vi ng trn l c:

. Ni chung

Tng t ta cng c Mt khc ( do l 2 tip tuyn ca ng trn ct nhau) Nn t p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip T Vy ta c iu phi chng minh.

ta c: .

y c l l mt trong nhng li gii kh l ngn v n tng ca bi ny.Ch cn qua vi qu trnh tm kim cc cp tam gic ng dng ta d dng i n kt lun ca bi ton. T tng ban u khi lm bi ton ny chnh l da vo l thuyt trong cng mt ng trn hai dy bng nhau cng hai cung bng nhau. Do c lin quan n cc i lng trong t gic ni tip nn vic chng minh rt d dng. Bi ton 2: Cho tam gic ABC c I l tm ng trn ni tip, O l tm ng trn ngoi tip v trng tm G. Gi s rng . Chng minh rng song song vi

Ko di Ta c:

ct

ti

. Khi . Li c :

l im chnh gia cung

(khng cha

).

Do

suy ra

s cung ta c:

T p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip

T p dng tnh cht ng phn gic trong tam gic v (5) ta c:

Vy Mt khc G l trng tm ca tam gic suy ra

T Suy ra IG l ng trung bnh ca tam gic

hay

song song vi

y l mt bi ton kh l hay t nht l i vi THCS v vi cch lm c v "ngn gn" ny ta phn no hnh dung c v p ca cc nh l. Bi ton 3: Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O), CM l trung tuyn. Cc tip tuyn ti A v B ca (O) ct nhau D. Chng minh rng:

Chng minh: Gi N l giao im ca CD vi (O). Xt tam gic DNB v DBC c: chung.

Tng t ta cng c :

M nn t p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip T (3) v gi thit

ta c:

Xt

c:

Vy bi ton c chng minh. C s ta gii quyt cc bi ton dng ny l to ra cc t gic ni tip p dng nh l sau s dng l thuyt ng dng tm ra mi quan h gia cc i lng. y l mt li suy bin ngc trong hnh hc. 3, Chng minh cc ng thc hnh hc: Bi ton 1: Gi s Chng minh rng: l cc im nm trong sao cho .

Chng minh: Ly im K trn ng thng BN sao cho , lc suy ra:

Mt khc d thy rng . Cng t ta c:

, t

dn n

. suy ra t gic ni tip ng trn. p dng nh l Pt-l-m cho t gic Nhng t v th :

ta c:

Nn ta c ng thc (3)

y l 1 trong nhng bi ton kh l c in ca IMO Shortlist. Ta vn c th gii quyt bi ton theo mt hng khc nhng di v phc tp hn l s dng b : Nu M,N l cc im thuc cnh BC ca sao cho th y l mt b m cc bn cng nn ghi nh. Bi ton 2: Cho t gic ABCD ni tip trong ng trn (O). Chng minh rng: .

Chng minh: Ly E v F thuc ng trn sao cho: Khi : p dng nh l Pt-l-m cho hai t gic ni tip AECD v BCDF ta c:

Mt khc: Do : Suy ra: T (1), (2), (3) ta c iu phi chng minh. Bi ton 3: Cho tam gic ABC vi BE, CF l cc ng phn gic trong. Cc tia EF, FE ct ng trn ngoi tip tam gic theo th t ti M v N. Chng minh rng:

Chng minh: t p dng nh l Pt-l-m cho hai t gic ni tip T (1) v (2) ta c: Mt khc ta li c:

ta c:

Tng t :

T (4), (5) v tnh cht ng phn gic ta c:

Chng minh tng t ta c:

T (3), (6), (7) ta c iu phi chng minh. C th d dng nhn ra nt tng ng gia cch gii ca 3 bi ton l vn dng cch v hnh ph to ra cc cp gc bng cc cp gc cho sn t tm ra cc biu din lin quan. Mt ng li rt hay c s dng trong cc bi ton dng ny. 4, Chng minh bt ng thc v gii ton cc tr trong hnh hc: Bi ton 1: (Thi HSG cc vng ca M, nm 1987) Cho mt t gic ni tip c cc cnh lin tip bng minh rng:

v cc ng cho bng

Chng

Chng minh: p dng nh l Pt-l-m cho t gic ni tip th Vy ta cn chng minh Bt ng thc ny chnh l mt bt ng thc rt quen thuc m c l ai cng bit l bt ng thc Bunhiacopxki-BCS. Vy bi ton c chng minh. Mt li gii p v v cng gn nh cho 1 bi ton tng chng nh l kh. tng y l a bt ng thc cn chng minh v 1 dng n gin hn v thun i s hn. Tht th v l bt ng thc li l BCS. Bi ton 2: Cho lc gic li ABCDEF tha mn iu kin Chng minh rng:

Chng minh: t

p dng nh l Pt-l-m m rng cho t gic . V nn suy ra:

ta c:

Tng t ta cng c:

T suy ra

Bt ng thc qui v dng chnh tc SOS : D thy:

Nh vy , nh gi tng t ta cng d dng thu c kt qu Vy bt ng thc c chng minh. ng thc xy ra khi v ch khi Tc l khi ABCDEF l mt lc gic u ni tip.

. .

Bi ton 3: Cho lc gic li ABCDEF tha mn iu kin ba cnh bng Chng minh rng:

v tng di

Li gii: Ta chuyn vic chng minh bt ng thc trn v chng minh bt ng thc sau:

Bng cch s dng phng php h s bt nh ta d dng tm c bt ng thc ph ng:

Tng t vi cc phn thc cn li ta c iu phi chng minh. Khi nh hng gii bi ny chc hn bn s lin tng ngay n SOS nhng tht s th n ko cn thit trong bi ton ny bi ch lm phc ha bi ton. Dng phng php h s bt nh gip ta tm ra 1 li gii ngn v rt p. Thc ra cch lm mi bi ton ny cng cc k n gin v xut pht im ca dng chun l bt ng thc Nesbit quen thuc v vy d dng thay i gi thit bin i bi ton. M cch thay i iu kin y chnh l bc chun ha trong chng minh bt ng thc i s. Ni chung l dng ng bc bt ng thc thun nht. Vi t tng nh vy ta hon ton c th xy dng cc

kt qu mnh hn v th v hn qua mt vi phng php nh SOS, h s bt nh, dn bin v chun ha. c bit sau khi chun ha ta c th dng 3 phng php cn li chng minh. Bi ton 4:: Cho ng trn v cung ln sao cho l mt dy cung khc ng knh ca ng trn. Tm im ln nht. thuc

Li gii: Gi D l im chnh gia cung nh BC. t khng i. Theo nh l Pt-l-m ta c:

Do v ko i nn ln nht khi v ch khi xng ca qua tm ca ng trn. nh l.Chng minh rng nu ABCD l t gic ni tip th AB.CD + AD.BC= AC.BD
Chng minh. Gi s DBC ABD = Ly im M trn on AC tha mn MBC ABD

ln nht khi v ch khi

l im i

A M O B

V VABC : VDBC ( g g ) nn AB.CD = BD.AM Tng t AD.BC = BD.CM. Suy ra AB.CD + AD.BC = BD(AM + CM) = AC.BD (dpcm) ng dng Bi ton 5: Cho hnh vung ABCD ni tip ng trn tm O bn knh R. P l mt im nm trn cung nh CD ca (O). Chng minh rng PA + PC = 2 PB Li gii. V ABCD l hnh vung ni tip ng trn (O;R) nn AB = BC = R 2 , p dng nh l Ptlm cho t gic ABCP ta c AB.CP + AP.BC = AC.BP. T suy ra pcm. AC = 2R.

O B
Bi ton 6:

C P

Cho hnh bnh hnh ABCD. Mt ng trn i qua A ct ng thng AB, AC, AD ln lt ti im th hai khc A l P, Q, R. Chng minh rng AB.AP + AD.AR = AQ.AC

Li gii.

Q R D C

= RPQ v BAC = PRQ V nn VABC : VRQP( g g ) ACB = CAD

Suy ra

AB BC AC = = (t l t). RQ QP RP
AB BC AC , QP = , RP = . t t t

Khi RQ =

T suy ra pcm. Bi ton 7: Cho VABC nhn ni tip ng trn tm O, bn knh R v ngoi tip ng trn tm I, bn knh r. Gi x; y; z ln lt l khong cch t O n BC; CA; AB. Chng minh rng x + y + z = R + r. Li gii. t BC = a, CA = b; AB = c

z x

p dng nh l Ptlm cho t gic ANOP ta c Suy ra

cy bz aR a = = (v NP = ) 2 2 2 2 cy + bz = aR; bx + ay = cR. a ( y + z ) + b( z + x) + c( x + y ) = R (a + b + c ). M ax+by+cz = 2S ABC = (a + b + c )r

Nn cng theo v hai ng thc trn ri chia hai v cho (a + b + c) suy ra pcm.

Bi ton 8: Cho ng trn (O) v dy BC c nh (khc ng knh). Xc nh v tr ca im A trn cung ln BC sao cho AB + AC ln nht. Li gii. Gi D l trung im ca cung nh BC. p dng nh l Ptlm cho t gic ABDC ta c AB.DC + AC.BD = AD.BC.
DC ( AB + AC ) = AD.BC (v BD = DC ).

V DC v BC c nh nn AB +AC ln nht khi v ch khi AD ln nht. Vy A l trung im ca cung ln BC.

B C D

Bi tp t gii

1. Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn (O) v AC = 2AB. Cc ng thng tip xc vi ng trn (O) ti A, C ct nhau ti P. Chng minh rng BP i qua im chnh gia ca cung BAC. 2. Cho tam gic ABC c I l tm ng trn ni tip, O l tm ng trn ngoi tip v trng tm G. Gi s rng OIA = 900. Chng minh rng IG song song vi BC. 3. (IMO Shortlist) Gi s M, N l cc im nm trong tam gic ABC sao cho MAB = NAC, MBA = NBC. Chng minh rng:

4. (VMO 1997) Trong mt phng, cho ng trn tm O bn knh R v im P nm trong c trn (OP = d < R). Trong tt c cc t gic li ABCD ni tip trong ng trn (O) v c hai ng cho AC v BD vung gc v ct nhau ti P, hy tm t gic c chu vi ln nht v t gic c chu vi nh nht. Tnh cc gi tr ln nht v nh nht ny theo R v d.
11 . Xt cc im 8

5. (Bulgaria 2007) Cho tam gic ABC c BC > AB > AC v cos A + cos B + cos C = X thuc BC v Y thuc AC ko di v pha C sao cho BX = AY = AB. a) Chng minh rng XY =
AB . 2

b) Gi Z l im nm trn cung AB ca ng trn ngoi tip tam gic khng cha C sao cho ZC = ZA + ZB. Hy tnh t s
ZC . XC + YC

6. Cho tam gic ABC vi BE, CF l cc ng phn gic trong. Cc tia EF, FE ct ng trn ngoi tip tam gic theo th t ti M v N. Chng minh rng:

7. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O). ng trn (O) nm trong (O) tip xc vi (O) ti T thuc cung AC (khng cha B). K cc tip tuyn AA, BB, CC ti (O). Chng minh rng: BB.AC = AA.BC + CC.AB.

8. (nh l Thebault) Cho tam gic ABC ni tip trong ng trn (O). D l trung im ca BC. Gi (O1), (O2) l cc ng trn nm trong (O), tip xc vi (O), BC v AD. Khi ng thng ni tm ca (O1), (O2) i qua I. Hy chng minh. 9. (CMO 1988, Trung Quc) Cho ABCD l mt t gic ni tip vi ng trn ngoi tip c tm O v bn knh R. Cc tia AB, BC, CD, DA ct ng trn tm O bn knh 2R ln lt ti A, B, C, D. Chng minh rng chu vi t gic ABCD khng nh hn hai ln chu vi t gic ABCD. 10. Cho ng trn (O) v dy cung BC khc ng knh. Tm im A thuc cung ln BC ca ng trn AB + 2AC t gi tr ln nht. 11. Lc gic li ABCDEF c ABF l tam gic vung cn ti A, BCEF l hnh bnh hnh. AD = 3, BC = 1, CD + DE = 2 Tnh din tch lc gic. 12. Cho ng gic u ABCDE ni tip ng trn (O). Gi M l mt im thuc cung nh AE. Chng minh rng: MA + MC + ME = MB + MD .

13. Cho tam giac ABC t. Gi R l bn knh ng trn ngoi tip, r l bn knh ng trn ni tip tam gic v x, y, z theo th t l khong cch t tm O ca ng trn ngoi tip ti cc cnh BC, CA, AB. Chng minh rng: y + z x = R + r

14. Cho ng trn O v dy BC c nh ( khc ng knh). Xc nh v tr ca im A trn cung ln BC sao cho AB+2AC ln nht Bi 1:(CMO 1988, Trung Quc) l mt t gic ni tip vi ng trn ngoi tip c tm ) v bn knh ct ln lt ti . Chng minh rng: . Cc tia

16.Cho ng trn v dy cung khc ng knh. Tm im A thuc cung ln trn t gi tr ln nht. 17.Cho tam gic ABC ni tip ng trn thuc cung AC (ko cha B). K cc tip tuyn 18.Cho lc gic . ng trn

ca ng

nm trong (O) tip xc vi (O) ti T ti . Chng minh rng:

c cc cnh c di nh hn 1. Chng minh rng trong ba ng cho

c t nht mt ng cho c di nh hn . 19.Cho hai ng trn ng tm, bn knh ca ng trn ny gp i bn knh ca ng trn kia. l t gi ni tip ng trn nh. Cc tia ln lt ct ng trn ln ti . Chng minh rng: chu vi t gic ln hn 2 ln chu vi t gic .

T liu tham kho

1. I.F.Sharyghin, Cc bi ton hnh hc phng, NXB Nauka, Moscow 1986 2. L Quc Hn, n sau nh l Pt-l-m, NBX Gio dc 2007 3. Internet, Ptolemes Theorem http://en.wikipedia.org/wiki/Ptoleme's_theorem 4. Internet, Simsons Line and Its Applications http://www.math.uci.edu/~mathcirc/math194/lectures/inscribed/node2.html 5. Internet, Caseys Theorem Generalized Ptolemes Theorem http://en.wikipedia.org/wiki/Casey's_theorem 6. Zaizai, Khm ph nh l Pt-l-m http://toanthpt.net/forums/showthread.php?p=7986 7. Internet, Ptolemes Theorem and Interpolation http://www.mlahanas.de/Greeks/PtolemeMath.htm 8. Internet, Peter Scholes IMO website www.kalva.demon.co.uk 9. Shailesh Shirali, On The Generalized Ptoleme. Theorem. http://journals.cms.math.ca/cgi-bin/vault/public/view/CRUXv22n2/body/PDF/page49-53.pdf? file=page49-53 10. Jean-Louis Aime, Sawayama and Thebaults Theorem, Forum Geometricorum, Volume 3 (2003), 225-229.

http://forumgeom.fau.edu/FG2003volume3/FG200325.pdf

11. Internet, Ptolemes Table of Chords. Trigonometry in the second century http://hypertextbook.com/eworld/chords.shtml 12. Malesevic, Branko J., The Mobius-Pompeiu metric property, Journal of Inequalities and Applications www.hindawi.com/Getpdf.aspx?doi=10.1155/JIA/2006/83206 13. David C.Kay, The ptolemaic inequality in Hilbert geometries, Pacific Journal of Mathematics, Volume 21, N2 (1967), 293-301. 14. Internet, Encyclopedic Dictionary of Distances www.liga.ens.fr/~deza/1-15.pdf 15. Edward Howorka, A characterization of ptolemaic graphs, Volume 5, Issue 3 Pages 323-331. 16. Takahara et al, The longest path problems on ptolemaic graphs, IEICE Transactions http://ietisy.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/E91-D/2/170