Está en la página 1de 31

Prembulo

Partidonan:
Pueblo Soberano (PS); Partido pa Adelanto i Inovashon Soshal (PAIS); Partido Nashonal di Pueblo (PNP) i Miembro Independiente den Parlamentu di Krsou sr. drs. Glenn Sulvaran.

Konsiderando:
- ku nos historia ta testigu ku semper nos pais a demostr kurashi i perseveransha pa prosper, apesar di tur kontratempu; ku nunka nos, komo nashon, no a sukumb ni entreg; ku ora tabata tin mas mester, Krsou a sabi di uni tur forsa kolektivo i lucha pa realis metanan komun; ku awe nos ta konstat ku nos ta enfrent retonan serio ku ta stroba e suidadano hiba un bida balor i digno; ku na komienso di e periodo nobo di gobernashon aki, tur gobernante i kada hmber i muh di e suela aki mester pone su mes pa den fe, pas i trankilidat traha pa Krsou ta bon posishon den mundu i pa kada suidadano tin oportunidat igual pa ta prspero i desaroy su abilidatnan optimalmente;

- -

Ta kompromet nan mes:


- pa demonstr grandesa, madures i humildat irespekto nan diferenshanan poltiko, ideolgiko, diferensha di programa i/o eventual nesesidat o agenda personal; pa, bas riba rspt mutuo, rspt pa komunidat en general i bas riba prinsipionan demokrtiko bsiko i fundamental, uni forsa i forma un gobirnu di kalidat i slido pa Krsou; pa e periodo di gobernashon 2012-2016 sirbi interes di Krsou i di tur su habitantenan; pa durante e prom tres (3) pa seis (6) lunanan di e periodo di gobernashon 2012-2016, nombra un gobirnu transitorio pa atend ku e retonan di mas agudo, bas riba un mandato bon delini i firme; pa den formulashon di e programa i maneho gubernamental pa e periodo di gobernashon 2012-2016 sali for di e puntanan di lansa, manera formul den e akuerdo di gobernashon aki.

- -

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

Willemstad, 12 di desmber 2012,

_________________________________________ Pueblo Soberano (PS) Represent pa:

_________________________________________ Partido pa Adelanto i Inovashon Soshal (PAIS) Represent pa:

_________________________________________ Partido Nashonal di Pueblo (PNP) Represent pa:

_________________________________________ Miembro Independiente den Parlamentu di Krsou Sr. drs. Glenn Sulvaran

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

ndise
Kaptulo 1 Asuntunan General pgina 5 pgina 8 pgina 11 pgina 14 pgina 17 pgina 20 pgina 23 pgina 26 pgina 29 Kaptulo 2 Maneho di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Pbliko Kaptulo 3 Hustisia Kaptulo 4 Finansa

Kaptulo 5 Enseansa, Siensia, Kultura i Deporte Kaptulo 6 Salubridat, Naturalesa i Medio Ambiente Kaptulo 7 Desaroyo Soshal, Labor i Bienestar Kaptulo 8 Desaroyo Ekonmiko

Kaptulo 9 Trfiko, Transporte i Planifikashon Urbano

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

Asuntunan General

Kaptulo 1

Kaptulo 1

Asuntunan General
Koheshon sosial Partidonan ta determin pa den konsulta kontinuo ku tur gremio den komunidat inisi i fasilit un proseso nashonal pa foment unifikashon (union berdadero ku kontenido) pa asina krea un nashon konsiente di su deber- i obligashonnan; un nashon ku ta orguyoso di su identidat propio i su lug den mundu. E proseso aki di forga un nashon (nationbuilding) mester ta unu real i kontinuo, bas riba prinsipionan bsiko manera partisipashon demokrtiko, sivismo, solidaridat i toleransha. Den konsulta ku tur gremio lo analis i studia ki tipo di plataforma i/o struktura di partisipashon i dilogo lo ta mas apropi i efektivo pa alkans e meta prinsipal di forga un Krsou sano, sal, konsiente, krtiko, orguyoso di su herensia i determin pa alkans tur su potensialnan i logra lo mksimo den mundu 1. Konfiansa, integridat i kalidat di gobernashon i estado Partidonan ta konsiente di e echo ku mester restables konfiansa den integridat, kalidat i funshonamentu di nos demokrasia i den nos institutonan gubernamental i estatal. Por lo tantu lo duna prioridat haltu na programanan i proyektonan konkreto, dirig riba refors integridat i kalidat di gobernashon i di maneho di gobernashon i fortifikashon di rganonan estatal. Den e kuadro aki lo hasi un inventarisashon i evaluashon di tur programa i proyekto eksistente. Bas riba e ehersisio aki lo determin grado di efektividat di ehekushon di kada programa i proyekto. Esaki lo sosod den estrecho koperashon ku rganonan lokal, regional i internashonal, speshalis riba e materia. Demokrasia partisipativo / direkto Amplia i profundis partisipashon sivil den e proseso demokrtiko ta un dje ambishonnan di partidonan pa duna kontenido real na e konsepto di demokrasia partisipativo o demokrasia direkto. Lo formul un kuadro di maneho general pa esaki. Lo inisi i ehekut por parti e kuadro aki, den konsulta ku i ku partisipashon di tur gremio nashonal i ku sosten regional i internashonal. Kaminda ta nesesario lo bini ku proposishonnan konkreto pa adapt leinan eksistente i/o introdus leinan nobo. Komunikashon eksterno (na pbliko) Partidonan ta di opinion ku komunikashon ophetivo, transparente, kontinuo i al kaso riba funshonamentu gubernamental ta vehkulo prinsipal pa alkans aseptashon pa maneho ku ta ser ehekut. Por lo tantu lo restruktur e forma kon gobirnu i instittonan gubernamental i estatal ta komunik ku komunidat en general. Den e kuadro aki lo hasi mas tantu uso posibel di medionan siberntiko pa por alkans un oudiensia mas amplio paf di nos frontera. E ophetivo final ta pa stimul kreashon di un komunidat bon inform i krtiko, ku por analis akontesimentu- i temanan di aktualidat den nan konteksto real i ku por profil su mes regionalmente i internashonalmente.

E partinan bold / italic lo ta alabes partinan di e Programa di Transishon.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

Komunikashon i dilogo poltiko-gubernamental interno Otro punto di salida di partidonan ta ku komunikashon frekuente i habr lo yuda krese e base di konfiansa i lo hiba na un mih entendimentu entre partnernan enbolb i krea mas stabilidat poltikogubernamental. Partidonan ta kumbin di lo manten un komunikashon estrecho entre partidonan di koalishon, entre gobernantenan, entre gobirnu i parlamento, entre gobirnu i komunidat i entre parlamento i komunidat. Pa realis esaki lo institu rgano- i plataformanan ku frekuensia fiho pa komunikashon. Relashonnan eksterior Tin konsenso entre partidonan riba e pensamentu ku mester estables i manten relashonnan konstruktivo i un dilogo habr ku partnernan den Reino na benefision mutuo, a base di igualdat i konforme Statt. Esaki ta enser ku mester atend ku e leinan di konsenso diligente i ku firmesa pa tin berdaderamente igualdat den Reino i espasio pa kada pais duna kontenido real na su outonomia konforme deseo di su pueblo. Tambe mester manten i estrech relashonnan bilateral mas direkto ku paisnan den region i sobr di mundu kaminda por alkans benefisionan mutuo. Partidonan lo hasi nan mksimo esfuerso pa den e periodo di gobernashon benidero, riba un trmino relativamente krtiku, duna kontenido real na partisipashon diplomtiko di Krsou den eksterior. Den e kuadro aki lo duna mas atenshon na e organisashonnan den Karibe i Sur Amrika. Tambe lo vigil di aserka nos relashonnan eksistente ku organisashonnan i entidatnan multilateral, manera entre otro Union Oropeo. Kaminda ta nesesario lo fiha posishon firme pa ku e forma di partisipashon di Krsou den e plataformanan regional i internashonal aki. Relashon den reino E relashon entre partnernan den reino mester ser optimalis. Lo mester hasi uso di un forma mas efisiente di nos partnernan den Reino. Lo evalu si mester enkarg un komishon ku e tarea di vigil i kaminda ta nesesario mehor e relashon ku nos partnernan den Reino. Si konstat opstkulonan, esakinan mester ser atend. E leinan di konsenso lo ta determinante pa loke ta e relashonnan den Reino. Seguridat nashonal Den e periodo di gobernashon nobo lo evalu struktura i organisashon di nos seguridat nashonal pa garantis ku e ta kumpli ku tur norma i eksigenshanan, manera legalmente stipul i ku su funshonamentu ta ntegro i konforme best practices internashonal. Plan maestro Lo desaroy un plan maestro pa Krsou. E plan maestro multianual aki mester ser trat i aprob dor di parlamentu. E plan mester kubri tur e diferente reanan di gobernashon. A base di e plan lo stipul unda nos ke pa nos pais ta aki por ehmpel 15 aa.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

Kaptulo 2

Maneho di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Pbliko

Kaptulo 2

Maneho di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Pbliko


Funshonamentu di Ministerio di Maneho di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Pbliko Halsa nivel di servisio gubernamental na komunidat en general ta un di e puntanan di lansa den e periodo di gobernashon benidero. Partidonan ta konstat ku e ministerio di Maneho di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Pbliko, ku ta responsabel pa diferente servisio na pbliko, no ta funshonando segun e struktura ku ta stipul den e Landsverordening Ambtelijk Bestuurlijke Organisatie (LABO), ni konforme su Business Plan. Teniendo kuenta ku esaki, mester optimalis tantu e funshonamentu interno di e ministerio, e servisionan ku e ministerio aki tin di duna na otro ministerionan i tambe e prestashon di servisio di e ministerio na komunidat. Pa e motibu aki mester bini mas pronto posibel un evaluashon profundo di e modelo di e aparato gubernamental en general, pero en partikular e ministerio en kuestion. Despues di evaluashon lo mester tuma desishon relashon ku e tareanan real di e ministerio i kon por akapar e tareanan aki na un forma mas optimal posibel. E evaluashon menshon tin ku trese klaridat riba e puntonan ku e Business Plan no ta akapar. Kaminda esaki ta nesesario, mester adapt e Business Plan. Tanten no tin un desishon nobo pa e tareanan i servisionan di e ministerio aki, e ministerio lo mester sigui oper segun ta stipul den e Landsverordening Ambtelijk Bestuurlijke Organisatie i e Business Plan. Partidonan a komprond ku ainda tin diferente funshon haltu habr na e ministerio i ku esaki tin konsekuensia serio pa su funshonamentu. Pa e motibu aki mester yena e vakaturanan mas pronto posibel. Pa por duna un mih servisio di prmit na tantu invershonistanan lokal komo invershonistanan estranhero, mester modernis e leinan ku ta stipul struktura pa duna servisio di tal forma ku e ministerio por akapar e nesesidat aktual. Ademas e funshon di lokt di e ministerio segun e Business Plan mester bira operashonal mas pronto posibel. Personal di gobirnu For di 10 di ktober 2010 tin un parti di e personal di gobirnu ku no ta fungi konforme su asignashon i/o nombramentu. Partidonan ta di opinion ku mester tin un mih bista riba esaki. Ora tin mas klaridat lo tin ku evalu i tuma un desishon relashon ku e kategoria di personal aki.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

Edifisionan di gobirnu Partidonan ta konstat ku gobirnu ta gasta hopi sn na hr di edifisio. Tambe ta asina ku tin vrios di e edifisionan aki ku ta par bash i/o ta den mal estado. Pa trese kambio den e situashon indeseabel aki mester hasi un evaluashon profundo riba hrmentu di edifisio dor di gobirnu. Bas riba resultado di e evaluashon aki lo mester determin unda por realis bahada drstiko di gastunan relashon ku hr di edifisio. Riba trmino largu gobirnu lo traha pa yega na propio edifisionan di gobirnu. Ofisina Sentral di Planifikashon Partidonan a yega na konsenso ku mester institu un Ofisina Sentral di Planifikashon. Plan Maestro Partidonan tin konsenso ku tin di formul un Master Plan pa Krsou mas pronto posibel.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

10

Kaptulo 3

Hustisa

11

Kaptulo 3

Hustisia
Kada un siudadano tin e derechi fundamental i inkondishonal riba protekshon di su integridat fsiko. Tarea prinsipal di gobirnu den e kuadro aki ta pa sru pa tur kondishon nesesario tei pa e siudadano por sinti su mes sigur; no solamente riba kaya sino tambe den su propio hogar. Kombat i preven kriminalidat Kombat i preven kriminalidat ta tareanan ku por lo tantu ta reker hopi atenshon den e kadena hudisial. Pa por kombat i preven kriminalidat na su rais mester kumins pone mas atenshon na rl di famia i skol den e bida di muchanan. Pa hasi esaki mester enfatis e rl di e dos pilarnan aki mas tantu di manera ku e muchanan por keda riba e kaminda korekto. Ta imperativo pone mas nfasis riba un bon funshonamentu i kolaborashon entre instanshanan i servisionan den tur e ministerionan konsern pa asina por duna un mih kontribushon na prevenshon di kriminalidat. Pa por kombat kriminalidat na un manera mas efektivo i efisiente mester duna kontenido na e voortraject di e kadena hudisial, inkluyendo atenshon pa ku e institutonan speshalis riba prevenshon di kriminalidat. E situashon pa pone hbennan den prison mei mei di kriminalnan peligroso no ta e forma mas adeku pa anda ku hbennan ku a komet aktonan kastigabel pa lei. Den e kuadro aki partidonan a yega na konsenso ku tin ku impon mas tarea komo kastigu (taakstraf). Tambe mester bini ku banchi pa e hbennan aki. Lo mester tin atenshon speshal pa institutonan manera GOG ku ta guia hbennan ku a komet aktonan kriminal. Ademas partidonan ta di opinion ku e proyekto Sentro di Formashon den kual e hben, ku komet un akto kastigabel pa lei, lo no wrdu hinka den un prizn, pero den un asina yama Kas Sigur, mester haa prioridat. Den e Veiligheidshuis e hben ta haa guia i entrenamentu na un nivel mas adeku bas riba su nesesidat i kapasidat spesfiko. E Kas Sigur mester sru pa e hben haa mih guia pa asina ora e sali for di e sentro aki e por drenta komunidat bk kompletamente resosialis pa asina e por krese bira un adulto ku por aport snamente na desaroyo i bienestar di su pais. Partidonan ta di akuerdo ku e Kas Sigur tin un balor agreg pa komunidat, pesei lo sosten i lo sru pa finansiamentu nesesario. Prizn Mester bini ku un maneho dirig riba halsa efisiensia den prizn. Pa logra un mih klima den prizn mester di mas wardadnan di presu kalifik i tin ku pone atenshon na upgrading kontinuo di personal di prizn. Pa por logra esaki ta importante yega na kolaborashon ku priznnan den region, por ehmpel ku priznnan na Repblika Dominikana, kaminda tin programanan di resosialisashon i rehabilitashon ku a duna fruta.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

12

Atenshon speshal mester ser dun na programanan i proyektonan konkreto pa prepar detenidonan pa nan regreso bk den komunidat. Ademas mester start un kampaa di konsientisashon di komunidat pa asina krea un mih aseptashon pa personanan ku sali for di prizn. Polis Partidonan ta di akuerdo ku mester di un mih maneho pa kuerpo polisial. Ta nesesario ekip polis mih, hasi polis mas visibel den bario, pa asina polis por hasi su trabou na un forma mas efisiente den estrecho koperashon ku habitantenan di bario. Mester aseler e proseso di mehorashon di e situashon fsiko i di infrastruktura i mehor e posishon hurdiko di polisnan (p.e. edifisionan nobo i un areglo nobo pa posishon hurdiko di polis). Bon kolaborashon Partidonan ta supray e nesesidat agudo di un bon kolaborashon entre e ministerionan di Hustisia, Labor, Enseansa, partnernan sosial i diferente instanshanan aktivo riba tereno di violensia domstiko i maltrato di mucha. Kolaborashon di komunidat den su totalidat ta esensial pa preven i kombat kriminalidat di forma struktural i duradero.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

13

Kaptulo 4

Finansa

14

Kaptulo 4

Finansa
Maneho di Finansa Partidonan ta di opinion ku un maneho di finansa pbliko responsabel, koherente i saludabel lo kondus na bienestar general di nos pais. Partidonan ta rekonos ku e situashon finansiero aktual ta serio. Por lo tantu nan lo asum responsabilidat total relashon ku esaki. Presupuesto di gobirnu mester refleh e maneho di gobirnu di tal forma ku ta pone prioridat, hasiendo uso di e rekursonan finansiero/presupuestario real di pais. E maneho finansiero di gobirnu lo ta bas riba un vishon poltiko. Alokashon di rekursonan finansiero lo mester ta realstiko i bas riba ophetivonan kla. Den e maneho aki mester tene debido kuenta ku e parti di solidaridat ku esnan mas vulnerabel. Tin ku krea mas gastu dedusibel pa esnan mas vulnerabel den nos komunidat i tambe supsidio nesesario pa evit ku e gruponan aki ta kai atras. Partidonan a konstat ku e medidanan ku ta tumando aktualmente lo no ta sufisiente pa haa un presupuesto sano i balans duradero. Lo laga revis e sifranan aktual pa tin un bista fiho di e situashon finansiero real di pais i determin kua lo mester ta e medidanan apropi. Partidonan ta di opinion ku pa logra un presupuesto sano mester di medidanan i insentivonan kreativo i efektivo. Pa realis esaki lo mester hasi uso tambe di dilogo nashonal. Lo evalu e diferente medidanan ku tin aktualmente riba mesa, e.o. subi edat di penshon di AOV i di mtenarnan na 65 aa, lei di seguro bsiko, leinan pa baha gastu di remedi (receptregelvergoeding, mrgen di importadnan, baha volmen di uso, importashon paralelo, etc.), maneho di dividendo di kompanianan annimo di gobirnu i baha gastu di gobirnu. Kaminda ta nesesario lo aseler e proseso pa yega na implementashon di e medidanan, teniendo na kuenta esnan mas vulnerabel den nos komunidat. E punto di salida bsiko mester ta ku konfiansa ta un kos di nos tur. Pa por garantis un kresementu finansiero-ekonmiko duradero mester yega na un akuerdo balans ku sektor priv bas riba kompromisonan mutuo. Pa duna mas empuhe na nos ekonomia lo tin ku introdus insentivonan fiskal kreativo pa atra mas invershonista. Si ta nesesario lo aktualis e lei di Tax Holiday. Tambe lo hasi uso mas optimal di nos relashonnan den Reino pa yega asina na insentivonan fiskal atraktivo. Kmara Presupuestario Lo institu mas pronto posibel un Kmara Presupuestario (Begrotingskamer). Tambe lo hasi ehersisionan nesesario pa refors strukturanan di inspekshon i kntrl eksistente ku por kontribu na gener mas entrada pa kaha di gobirnu. Ademas lo eksplor, di un manera inovativo, fuentenan di entrada alternativo pa sektor pbliko.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

15

Kompanianan di gobirnu Partidonan ta konstat ku tin algun kompania di gobirnu ku tin problema grandi. Ademas partidonan ta di opinion ku lo mester bini mas sinkronisashon entre e kompanianan di gobirnu i, kaminda ta nesesario i efektivo, hasta integrashon. Den e kuadro aki mester di un maneho general nobo pa kompanianan di gobirnu bas riba kriterionan di prestashon interno i eksterno. Un aspekto importante di e maneho lo mester ta e kontrl di gastu (kostenbeheersing) i un mih tarifa, na bienestar di tantu e pueblo en general, komo di invershonistanan en espesial. Kaminda mester di inyekshon finansiero esaki mester ta a base di un anlisis profundo, aprob dor di akshonista, ku rspt pa propiedat di pueblo. Punto di salida mester ta ku bou di ningun sirkumstansha lo hinka futuro generashon di Krsou den debe innesesariamente. Tambe mester di un maneho spesfiko relashon ku pago di dividendo di kompanianan di gobirnu. Gerentenan lo haa un target ku nan mester alkans, komo parti di nan akuerdo di enkargo. Re-evaluashon di union monetario ku Sint Maarten Tin konsenso ku mester re-evalu funshonalidat i efektividat di e union monetario entre Krsou i Sint Maarten pa wak si e ta sirbi interes ekonmiko di Krsou. Bas riba resultado di e ehersisio aki, lo determin kua akshonnan i pasonan apropi lo mester tuma. Den e kuadro aki lo pone interes di Krsou na prom lug. Fondo pa Deporte i Responsabilidat Sosial Lo introdus un Fondo pa Deporte i Responsabilidat Sosial (FDRS). E fondo aki lo finansi programa- i proyektonan pa kombat pobresa i fortifik esnan suak den nos komunidat, ku aksento speshal pa hubentut i sektor di enseansa.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

16

Kaptulo 5

Enseansa, Siensia, Kultura i Deporte

17

Kaptulo 5

Enseansa, Siensia, Kultura i Deporte


Enseansa Enseansa ta un punto di prekupashon kontinuo. Un enseansa di kalidat ta imperativo pa desaroyo di un pueblo. Ta pesei mester halsa kalidat di enseansa i manten liber i aksesibel pa tur mucha. Mester trese klaridat pa lokual ta trata e sistema di enseansa den su totalidat. Pa logra esei, partidonan ta kumbin pa pone atenshon na diferente aspekto di edukashon pre-eskolar, enseansa di fundeshi, VSBO, SBO Havo i VWO. Pa loke ta trata SBO lo traha riba un mih konekshon ku merkado laboral. Tambe lo duna atenshon na e konekshon entre VSBO i SBO. Mas aleu partidonan ta haa ku mester tuma un desishon definitivo riba e tpiko di balides di ksamen- i di diplomanan di skolnan sekundario na Krsou pa garantis ku nan ta wrdu rekonos na Hulanda i otro paisnan. Lo fortifik Papiamentu komo idioma di instrukshon. Tambe lo mester pone atenshon speshal na formashon di hende di fishi i instanshanan ku ta duna sosten na enseansa. Na opinion di partidonan mester bini un kuadro di maneho general mas efektivo pa alok tur e fundashonnan ku ta aktivo riba tereno di enseansa. A base di un repartishon di tarea mester yega na mas efisiensia den funshonamentu di e fundashonnan aki. Fundashonnan ku ya no ta direktamente nesesario lo mester ser elimin o, kaminda por, integr den otro fundashon. Partidonan ta di opinion ku mester bini klaridat pa loke ta trata funshonamentu di Servisio di Skolnan Pbliko, DOS. Lo start mas lih ku ta posibel un proseso pa bini ku un interim-managementteam nobo. E aspirashon ta pa tantu DOS komo e skolnan ku ta kai bou di DOS bira entidatnan modelo. Mester pone mas atenshon na e posishon hurdiko di trahadnan den sektor di enseansa. Den e kuadro aki lo hasi e esfuersonan i ehersisionan nesesario pa yega na un akuerdo laboral kolektivo (cao) pa e trahadnan konsern. Ta nesesario pa inkorpor ehekushon di e lei di enseansa obligatorio bou di e fundashonnan eksistente. Atenshon prinsipal lo bai pa un integrashon di e brigada di Leerplicht i e demas empleadonan pbliko ku ta traha riba e rea aki. Mester determin un maneho di idioma den nos sistema di enseansa. Mester bini ku un maneho di idioma nashonal. For di e maneho di idioma aki lo deriv un maneho di idioma pa enseansa.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

18

Inspekshon Partidonan ta konstat ku mester optimalis lei di inspekshon. Por lo tantu mester bin ku legislashon nobo pa organis inspekshon di tal manera ku e por funshon adeku i efektivo (for di enseansa di fundeshi te na enseansa avans). Den e kuadro aki mester ekip i optimalis inspekshon di enseansa. Lo traha riba un plan di maneho pa Inspekshon hasi uso korekto di tur fondo na su disposishon. Partidonan ta haa ku mester duna enseansa superior un base legal. Tambe mester ofisialis e metanan (kerndoelen) i trminonan (eindtermen) di enseansa speshal. Supervishon riba kalidat di enseansa mester sosod denter di lei i kuadronan stipul. Pa logra esaki lo ankra sanshonnan den ley. Lo traha tambe riba reglamentashon di kalidat i kompetensha di personal ku ta traha den enseansa sekundario. Ta nesesario pa invert den infrastruktura di nos enseansa ku ya pa aanan largu ta den un estado deplorabel. Den e kuadro ei lo evalu e sistema di finansiamentu di enseansa den su totalidat. Lo buska un alternativo pa finansiamentu dor di USONA. Teniendo kuenta ku e raprt Grote Studieschuld lo stimul studiamentu den region. Tambe lo pone atenshon na UNESCO. Partidonan ta di pensamentu ku mester struktur dunamentu di supsidio na edukashon pre-eskolar. Tambe lo alok fondonan disponibel pa digitalis enseansa. Pa loke ta trata spesfikamente edukashon pa hbennan lo buska un mih sinergia pa evit desgaste i inefisiensia. Partidonan ta di opinion ku formashon sosial obligatorio mester ta kompletamente den man di e Ministerio di Desaroyo Sosial, Labor i Bienestar. Esfuerso lo ser hasi pa realis esaki. Partidonan ta di akuerdo ku mester hasi uso mas efisiente di medionan di komunikashon komo instrumento pa eduk komunidat. Lo kumins aktivamente ku programanan edukativo riba tur nivel den kuadro di un proseso di konsientisashon, en partikular aspektonan di sivismo, demokrasia i empoderamentu di kada siudadano (moral i sviko). Den e kuadro aki lo desaroy e kanal ku gobirnu ta dispon di dje via TDS. Lo invert den e medio aki komo un antesala pa konsientisashon, komunikashon i edukashon. Despues lo buska pa hasi esaki via medionan ku ta aksesibel pa tur hende. Lo entam dialogo nashonal riba e posibilidat di amplia orario di skol ku meta pa logra un kurkulo mas balans entre materianan kognitivo i materianan kultural artstiko i deportivo. Kultura i Deporte Pa krea un mih noshon kultural mester realis un Instituto Nashonal di Kultura. Lo pone atenshon na e aspekto di repartishon di supsidio i ehekushon di maneho kultural. Un punto di atenshon spesfiko lo ta realisashon di Sentro Pro Arte komo teater nashonal renob. Partidonan ta haa mas aleu, ku mester aprob i akord e maneho di deporte eksistente i realis un Instituto Nashonal di Deporte. Ta di importansha pa manten fasilidatnan deportivo den bon kondishon. Pesei lo struktur dunamentu di supsidio pa deporte i lo introdus e Lotto pa Deporte. Loke tin na supsidio mester ta na benefisio di tur organisashon deportivo. Lo invert tambe riba un mih koordinashon entre deporte i sektor kultural.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

19

Kaptulo 6

Salubridat, Naturalesa i Medio Ambiente

20

Kaptulo 6

Salubridat, Naturalesa i Medio Ambiente


Funshonamentu di e Ministerio di Salubridat, Naturalesa i Medio Ambiente Pa alsa kalidat di bida na Krsou mester bini ku un vishon, sigu pa un maneho pa ku prevenshon efektivo den kuadro di salubridat pbliko. Despues di a konstat ku tin algun estudio has riba e punto aki kaba, partidonan a yega na e konsenso ku mester inventaris e estudionan ku ya a keda has, pa despues kontinu ku e pasonan nesesario pa yega na un bon maneho preventivo pa ku salubridat pbliko. Den e kuadro aki lo mester bini ku un asina yam Instituto di Sal. Ta nesesario pa yega na un mih struktur pa asuntunan di personal. Partidonan a tuma nota ku a duna inisio na adaptashon di e Business Plan di e ministerio aki. Lo tin ku evalu e plannan aki i tuma e desishonnan nesesario pa optimalis mas pronto posibel e funshonamentu di e ministerio. Base hurdiko Partidonan ta konstat ku relashon ku salubridat, naturalesa i medio ambiente, falta hopi dekreto gubernamental (uitvoeringslandsbesluiten) ku ta preskrib pa vrios ordenansa (landsverordening). Pa e motibu aki tin ku traha duru pa implement e leinan nesesario mas pronto posibel. Ta sumamente nesesario pa revis nos leinan relashon ku medio ambiente. Partidonan a konstat ku pa por proteh i kuida nos medio ambiente mih, mester bini ku leinan adeku pa esaki. E leinan aki lo mester inklu sufisiente hrmnt (tools) pa por aktua efikasmente kontra di polushon di medio ambiente, en espesial kontra di polushon okashon dor di derame intenshonal o aksidental di krudo manera petroli. Tambe mester proteh animalnan na Krsou mih. Pa por hasi esaki, ta imperativo pa desaroy lei pa kombat maltrato di bestia mas pronto posibel. Salubridat Pa mehor e kuido mdiko institushonal na Krsou, mester bini mas pronto posibel un hospital nobo. E hospital nobo aki mester por tin e fasilidatnan nesesario pa por kumpli ku nos nesesidatnan na un forma efisiente i efektivo. Pa loke ta e proseso aki partidonan ta haa sumamente importante pa evalu den un trmino krtiko, di no mas ku un luna, tur e estudionan hasi pa despues tuma e desishonnan nesesario, riba korto plaso, pa asina por garantis ku den un trmino relativamente krtiko nos lo tin un hospital nobo ku ta operashonal. Aworak e listanan di espera pa por bishita un speshalista ta sumamente largu. Esaki ta krea un situashon ku no ta solamente inhumano pero ku tambe ta trese gastunan ku no ta nesesario. Den kuadro di interes general di komunidat mester eksplor tur posibilidat pa baha e listanan di espera aki mas pronto posibel.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

21

Pa lo kual ta trata salubridat pbliko en general partidonan ta di opinion ku e sektor aki tin vrios problema agudo. Pa remedi esaki mester introdus mas pronto posibel e seguro bsiko, e asina yama struktura di remunerashon nobo (beloningsstructuur) i tambe un Konseho di Salubridat. Pa por garantis un mih servisio den salubridat pbliko e personal mdiko i para mdiko mester ta bon na altura di e desaroyonan den nan rea di trabou. Pesei partidonan ta di opinion ku mester tin un upgrading obligatorio pa tur hende ku ta labor den sektor di salubridat. Pa garantis esaki di un forma efikas mester bini ku akuerdo i/o leinan ku ta oblig e prsonanan den e sektor di salubridat pa keda upgradenan mes. Medisina alternativo E importansha di uso di medisina i prktikanan alternativo ta birando dia pa dia mas importante. Pa e motibu aki partidonan ta di opinion ku mester hasi un evaluashon relashon ku prktika di medisina alternativo. Despues di esaki lo mester traha riba registrashon i rekonosementu di medisina i prktika alternativo.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

22

Kaptulo 7

Desaroyo Sosial, Labor i Bienestar

23

Kaptulo 7

Desaroyo Sosial, Labor i Bienestar


General Kombatimentu di pobresa, introdukshon di un pakete di seguro general bsiko kontra malesa i adaptashon di penshun di behes (AOV) ta temanan di aktualidat, ku ta reker atenshon speshal. Partidonan ta sinti e nesesidat agudo pa den e periodo di gobernashon benidero desaroy, en konsulta ku tur grupo di interes envolv, un vishon sosial i un maneho integral di bienestar i ehekut esaki na un manera diligente i responsabel ku e solo fin pa alkans un rendimentu altu, esta un repartishon hustu i un nivel di bienestar sosial akseptabel pa un i tur na Krsou. Un dje kondishonnan bsiko pa por logra e rendimentu altu ei ta refors kapasidat di e aparato ehekutivo den e sektor gubernamental di bienestar i di labor. E sektor aki ta konfrontando defisiensianan i debilidatnan institushonal i organisatorio serio, ku ta opstakulis un ehekushon efisiente i efektivo di su tareanan legal. Konsekuentemente, den prktika, no tin un kntrl adeku i na mid riba kumplimentu ku leinan laboral i leinan soshal. Partidonan ta di opinion ku mester interven a korto plaso den strukturanan di ehekushon i kntrl eksistente pa bltu e timon i garantis ku i un tur ta kumpli ku nos leinan laboral i sosial. Kaminda ta konstat burakunan den lei, lo bini ku rekomendashonnan konkreto pa adaptashon i/o modernisashon. Tambe lo hasi e ehersisionan nesesario pa subi e kantidat i alsa e kalidat di inspektornan di labor i inspektornan di seguridat pa asina hasi e kntrl mas efektivo. Pa alsa e nivel di servisio na komunidat lo sinkronis i koordin tareanan di e ministerio konsern ku otro ministerionan, manera entre otro, ministerio di salubridat pbliko, medio ambiente i naturalesa, ministerio di asuntunan ekonmiko i ministerio di Enseansa, Siensia, Kultura i Deporte. Edukashon, trabou i partisipashon laboral di nos hendenan Edukashon i empleo ta e vehkulonan prinsipal pa garantis bienestar sosial i alsa kalidat i nivel di bida. Pa partidonan, kreashon di empleo i alsa partisipashon di nos hendenan riba merkado laboral pa medio di lei ta puntonan di lansa ku ta reker atenshon inmediato. Den konsulta ku representashon di dunadnan di trabou i sindikatonan lo inisi i ehekut proyekto- i programanan speshal pa stimul partisipashon di nos yunan di tera, speshalmente nos hbennan, riba merkado laboral. Den e kuadro aki, estudionan, has riba e tereno aki kaba, lo ser inventaris i analis pa midi efektividat di nan rekomendashonnan. Proyektonan, ku a demostr di tin derechi di eksistensha, manera p.e. e proyekto Rumbo pa Trabou, lo ser manten i refors. E lei di partisipashon laboral lokal 80-20 lo ser ehekut pa garantisa partisipashon di nos yunan di tera. Tambe lo ehekut leinan eksistente pa e, asina yam, uitzendbureaus. Den e kuadro aki lo pone tambe atenshon speshal riba efektonan di partisipashon di stagiairenan di af riba nos merkado laboral. Lo institu un banko di vakatura na nivel nashonal ku partisipashon di sektor pbliko i sektor priv.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

24

Partidonan lo hasi nan mksimo esfuerso pa stimul un mih komunikashon entre dunad di trabou i trahad. Den e kuadro aki lo habri, riba trmino korto, un lia di telefn annimo pa por duna kehonan kontra kasonan di abusu laboral. Lo aktua di forma diligente kontra di tipo di abusunan aki. Trabou den bario Parti integral di e maneho di bienestar lo ta re-introdukshon di e figura di e trahad sosial den bario. Partidonan ta kompromet nan mes pa den e periodo di gobernashon 2012-2016 dedik mas atenshon na famianan den bario, bas riba e filosofia ku ta famia ta e palanka di komunidat. Kombatimentu di pobresa Den e lucha inkansabel pa eradik pobresa na Krsou, partidonan lo hasi tur loke ta na nan alkanse pa manten tur e instanshanan sosial, ku ta haa finansiamentu aktualmente di e organisashon AMFO, riba pia pa asina nan por kontinu ku nan trabounan balioso riba tereno di kombatimentu di pobresa. Lo bai wak modalidatnan nobo di finansi e proyektonan aki, ya ku nan a demostr den prktika di ta efektivo i di ta duna resultado konkreto. Lo inisi un trayekto/programa destin pa kombat pobresa i fortifik esnan mas suak den nos komunidat.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

25

Kaptulo 8

Desaroyo Ekonmiko

26

Kaptulo 8

Desaroyo Ekonmiko
Desaroyo Ekonmiko Partidonan ta di opinion ku mester tuma desishon konkreto pa asuntunan ku tin haber ku desaroyo ekonmiko. Den e kuadro aki, e ministerio mester tuma un rl mas di dirigente dor ku e tin e medionan nesesario pa trk esaki. No tin duda ku e sektor di offshore ta hopi importante pa nos pais. Mester bin un organisashon yam Curaao International Financial Service Board pa por stimul i asist e kompanianan di offshore pa asina nos haa mas divisa. Partidonan ta di opinion ku empresa chikitu tambe ta hopi importante pa nos ekonomia i pa esei mester bin ku un maneho pa duna empuhe i guia na e empresario chik. Den e kuadro aki lo tin ku duna e empresario chik asistensia tkniko tambe. E empresarionan chikitu mester risib mas balor i mester haa un partisipashon real. Ta imperativo pa bin ku un maneho di eksportashon. Pa realis esaki mester reaktiv e maneho di industria dirig riba produkto di eksportashon. Partidonan ta di opinion ku mester inventaris e proyektonan relashon ku desaroyo ekonmiko ku e meta pa aktualis nan i realis e ehekushon di e proyektonan aki na un manera aseler. Mas aleu, partidonan a yega na e konsenso ku mester bin ku lei pa proteh e konsumidnan mih i tambe mester di lei relashon ku e nivel di kalidat di e produktonan ku ta drenta nos pais. Mester duna Fundashon pa Konsumid mas medionan pa e por proteh e konsumid mas mih. Partidonan ta di akuerdo ku mester bin un mih relashon entre Fundashon pa Konsumid i gobirnu. Kolaborashon Partidonan ta supray ku un bon relashon ku tur ministerio ta hopi importante pa un bon desaroyo ekonmiko. Prinsipalmente e relashon entre Ministerio di Desaroyo Ekonmiko i Ministerio di Finansa mester ta mas estrecho. Partidonan ta di opinion ku nos mester di un ekonomia mas dinmiko. Partidonan a yega na e konsenso ku mester evalu e posibilidat di introdukshon di un Banko di Rekuperashon (Herstelbank) pa fasilit kresementu ekonmiko i dun un empuhe. Maneho Agrario i Peska (LVV) Partidonan ta di opinion ku mester hasi evaluashon nesesario pa yega na un mih kolaborashon entre e Ministerio di Desaroyo Ekonmiko i e Ministerio di Salubridat Pbliko, Medio Ambiente i Naturalesa relashon ku Maneho Agrario i Peska (LVV).

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

27

Curaao Economical Development Board Pa desaroyo di nos ekonomia ta imperativo pa krea fasilidatnan nesesario pa duna prmitnan di un forma mas profeshonal na invershonistanan. Partidonan ta di akuerdo ku mester tin un Curaao Economical Development Board ku lo mester fasilit i stimul invershon lokal i djaf i tambe eksportashon. Pa logra esei mester evalu e konsepto di e board i wak si por yega na un sinergia entre e board aki ku un offshore board. Relashon den Reino i region Mester bin un maneho pa hasi uso di un forma mas efisiente di nos partnernan den Reino i di paisnan den region i hasi tambe mas uso di e relashonnan ekonmiko di esakinan, tur na nos benefisio. Outoridat Regulatorio Pa fasilit desaroyo ekonmiko i salvaguardia interes di konsumid lo institu un instansha independiente ku lo kontrol i regul tarifanan.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

28

Kaptulo 9

Trfiko, Transporte i Planifikashon Urbano

29

Kaptulo 9

Trfiko, Transporte i Planifikashon Urbano


Funshonamentu di e Ministerio di Trfiko, Transporte i Planifikashon Urbano Partidonan ta konstat ku e Landsverordening Ambtelijk Bestuurlijke Organisatie i e Business Plan di e ministerio no ta akapar tur e nesesidatnan di e ministerio. Pa un mih funshonamentu di e ministerio lo mester bini un mih kolaborashon entre e departamentunan enkarg ku trfiko, transporte i planifikashon urbano. Ademas partidonan ta di akuerdo ku mester di mas persona kalifik pa refors e ministerio. Trfiko Areo i Martimo E maneho pa nos trfiko areo i martimo no ta funshon segun reglanan internashonal. S ta konstat ku trabounan ta wrdu hasi pa mehor esaki. Partidonan ta di akuerdo ku mester sigui ku e trabounan pa asina kumpli mas pronto posibel di un forma mas optimal ku e tratadonan di Aviashon i tratadonan Martimo pa asina por garantis un bon nivel di nos transporte areo i martimo. E leinan ku ta konsern haf, CPA i aviashon lo mester wrdu aktualis. Tambe mester optimalis e ingresonan relashon ku e registro di barkunan i tin di inventaris e posibilidat pa registr entre otro trein i avion na Krsou. Planifikashon Urbano Partidonan ta konstat ku mester bini mas klaridat riba leinan relashon ku Planifikashon Urbano i kaminda ta nesesario tin ku adapt esaki pa asina por akapar proyektonan manera Wechi i Oostpunt. Tin konsenso ku mester di un vishon a largo plaso pa desaroy e urbanisashon di un forma stratgiko, efisiente, balans, intensivo i sigur. Ademas partidonan ta di opinion ku tin ku renob e Plan di Desaroyo di Krsou (Eilandelijk Ontwikkelingsplan Curaao) na e nesesidatnan aktual. Tambe lo mester bini ku un filosofia a base di urban growth boundary pa ku desaroyo optimal di nos terenonan. Den e kuadro aki lo tin di tene kuenta ku tantu un maneho efisiente relashon ku edifisionan den mal estado y lo mester denomin un densidat mnimo pa ku terenonan ku ta destin pa desaroyo urbano i komersial. Ademas mester aktualis i mehor maneho pa ku entrega di prmit di konstrukshon. Partidonan ta di akuerdo ku e relashon aktual entre gobirnu i Fundashon Kas Popular (FKP) no ta funshon bon. Pa e motibu aki a yega na un konsenso pa formalis i mehor e relashon entre gobirnu i FKP. Ademas partidonan ta di akuerdo ku e maneho aktual pa ku kobransa di pagonan di huurgrond i tereno erfpacht ta defisiente. Lo tin ku bini ku un bon maneho pa hasi e kobransanan aki mas efektivo.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

30

Trfiko i Transporte riba tera E proyekto di adrs i e proyekto di mapa digital di Krsou ta kana bon i pa e motibu aki tin ku hasi lo mksimo pa finalis e proyektonan aki. Partidonan ta di akuerdo ku mester bini ku e sistema di trfiko sigur i duradero (duurzaam veilig) of sistema sigur (safe system) engineering, education and enforcement pa asina realis un trfiko riba tera mas sigur. Ademas a yega na konsenso pa desaroy un plan di maneho pa ku transporte pbliko ku lo tin ku inklu un maneho pa ku konvoinan i bsnan chik pa struktura nan rutanan mih, hasiendo uso di por ehmpel un pista pa bus (busbaan). Pa realis esaki lo mester inventaris i kaminda ta posibel lo tene kuenta ku opinion di e personanan i instanshanan enbolb. Ademas mester desentralis e krmentu di outo pa asina por kr outo na vrios parti di Krsou. Esaki lo mester sosod di un forma ku no ta afekt e presupuesto. Tambe partidonan a yega na un konsenso ku lo tin ku restruktur Stichting Wegenfonds. Proyekto Klein Hofje E proyekto di purifikashon di awa Klein Hofje tin su balor agreg pa nos komunidat. Pa garantis kontinuidat i finansiamentu di e proyekto aki, partidonan ta di opinion ku mester realis e proyekto Waterplan di kua e proyekto Klein Hofje ta un parti integral. Ofisina di Telekomunikashon i di Aktividatnan Postal i di Utilidat (BTP&U) E tareanan regulatorio di e ofisina aki, ku no ta ankr den lei, lo ser traspas pa un utoridat regulatorio nobo.

Akuerdo di Gobernashon 2012 - 2016

31

También podría gustarte