Está en la página 1de 20

CADER NOS DE ES TUD OS L OCA IS N 1 1

OUTUBRO DE 2011

FRANCISCO VARELA POSSE, O FOTGRAFO DE SADA

Francisco A. Pita Fernndez Manuel Prez Lorenzo

Acreditacin de F. Varela Posse como correspondente grfico da revista Eco de Galicia, de La Habana

Edita e imprime: Asociacin Cultural Irmns Surez Picallo comisionsuarezpicallo@gmail.com http://www.blogoteca.com/acsuarezpicallo Sada - outubro, 2011 Directiva 2011 - presidente: Francisco A. Pita Fernndez / vicepresidente: Manuel Prez Lorenzo / secretaria: Rexina Basadre Orozco / tesoureiro: Xos Val Daz / vogais: Marisa Naveiro Lpez, Xess Castro Vidal, Amable Carballeira Cao, Ramn Tenreiro Surez, Laura I. Pita Campos, Xaime Rodrguez Rodrguez

1. NOTAS BIOGRFICAS1
Francisco A. Pita Fernndez | Manuel Prez Lorenzo

Francisco Varela Posse nace no pazo de Goln, na parroquia homnima encadrada no concello de Melide, no ano 1883. Era fillo do matrimonio formado polo propietario da casa, Claro Varela Deus, morgado dunha familia fidalga e funcionario do Ministerio de Fomento, e Adosinda Posse Nicolich, que nacera no pazo de Santa Mara de Sada2. Entre Melide e Sada vivir a sa infancia. Posteriormente pasar varios anos en Santiago, realizando o bacharelato. Integrarase nos ambientes estudants e, segundo el mesmo testemuaba, pasarao en grande cos seus amigos. A comezos dos anos 10 establecerase no municipio oscense de Fraga, traballando no xulgado, e no 1917 contraer matrimonio na Corua con Carmen Barrs Lodeiro (El Noroeste, 05/10/1917), da que nacer o seu primeiro fillo, Claro. Seguir vivindo fora de Galicia ata a temper morte da sa muller que, tras un paso por Madrid, decidirao a retornar a Galicia. Deste xeito, no 1922 afincarase en Sada, onde viva a sa familia materna. Casar por segunda vez no 1924 con Catalina Turnes Dapena, de San Pantalen das Vias (El Ideal Gallego, 01/08/1924 e 13/08/1924). Deste matrimonio nacern Francisco e Josefa Varela Turnes. No mbito profesional, traballar sempre na Axudanta de Maria como funcionario, e en

Pazo de Santa Mara de Sada, propiedade da familia materna de Varela Posse

xaneiro do 1933 aprobar en Madrid as oposicins para auxiliar da subsecretara da Maria Civil (La Voz de Galicia, 04/02/1933). En Sada participar do entramado asociativo, exercendo como secretario da entidade Unin Gremial Mercantil, que agrupaba aos comerciantes da vila nos anos 30. Francisco Varela Posse falecer en Sada no 1958, aos 75 anos de idade. *** O noso protagonista tivo moitas e diversas afeccins na sa vida: desde a msica -tocaba o violn, o piano e, sobre todo, a guitarra-, ata a pesca de ro, pasando pola caza, o ftbol e o ciclismo. Tal e como o defina a revista bonaerense Cltiga (12/12/1927), era un artista nato, y por lo tanto bohemio y andariego. Gustaba de percorrer os camios en longos paseos. Mais, sen dbida, a sa maior paixn foi a fotografa. Desde moi novo, tivo cmara propia. As primeiras fotografas que se lle coecen datan da sa etapa en Huesca, en torno ao ano 1913. Xa instalado en Sada, a comezos dos anos 20, montara o seu propio establecemento comercial, Fotografa Mariana, emprazado na ra da Obra n 22. Varela Posse, segundo rezan os anuncios cos que publicitaba o seu negocio, realizaba ampliaciones, reproducciones y toda clase de retratos, as como tarjetas postales y carnets para libretas de inscripcin martima, identidad y emigracin (Mariana, 15/04/1925). 2

Outra das sas afeccins: a msica

Varela Posse co seu fillo Clarito

tamn nesta poca cando comeza a exercer como xornalista grfico en diversas publicacins. En Sada, as sas fotografas, xunto coas do tamn fotgrafo local Alejandro Rodrguez, ilustrarn as pxinas da revista quincenal MariCo seu amigo, o xornalista Manuel L. Freire-Calvelo ana, da que Varela era redactor grfico, co seu amigo Manuel L. FreireCalvelo como xefe de redaccin. Pero ademais, axia hase converter no correspondente de xornais e revistas como El Faro de Vigo, El Pueblo Gallego e Vida Gallega, de Vigo, La Voz de Galicia, da Corua, Eco de Galicia, de La Habana, Publicidade da revista Mariana (1925) Semana e Ahora, de Madrid, Correo de Galicia e Cltiga, de Buenos Aires, etc. Para esta ltima revista, era contratado no 1927:
La revista gallega "Cltiga" de Buenos Aires acaba de contratar la colaboracin permanente del gran fotgrafo sadense Francisco Varela Posse para que asiduamente remita fotos de Sada y sus alrededores. Con tal motivo la citada revista dedica a Varela Posse un elogio que caus aqu muy buena impresin (Correo de Galicia, 09/10/1927).

Varela Posse, paisaxista ante todo, levar as vistas que tomaba de Sada s portadas de revistas galegas e da dispora. Os sadenses emigrados en Amrica podern ver retratados os seus lugares de orixe grazas s sas fotografas. 3

O fotgrafo e a sa muller, Catalina Turnes (2 pola dereita)

Freire-Calvelo, no 1928, publicaba a seguinte crnica sobre a exposicin que o fotgrafo artellara no seu local da ra da Obra (La Voz de Galicia, 01/12/1928):
Hemos visto la exposicin de fotografas en el saln que en la calle de la Obra tiene instalada el redactor grfico de las revistas Vida Gallega, de Vigo, Eco de Galicia, de la Habana, y Cltiga, de Buenos Aires; nuestro buen amigo don Francisco Varela Posse. Las vistas y paisajes de distintos parajes de la villa y sus inmediaciones, son muy artsticas, llamando entre ellas mucho la atencin la foto tomada exteriormente de la iglesia parroquial de Santa Marta de Babo (Bergondo); reconstruida e inaugurada en el octubre pasado. Felicitamos al Sr. Varela Posse.
1. Gran parte das informacins vertidas nestes apuntamentos biogrficos dbense filla do fotgrafo, Fina Varela Turnes, e sa total e constante colaboracin, polo que manifestamos o noso agradecemento, as como tamn a Nieves Varela, neta de Varela Posse. 2.O pai de Adosinda, Jos Benito Posse y Aguiar, fora alcalde do municipio, e o seu irmn, Francisco Posse Nicolich, ademais de detentar o mesmo cargo, sera deputado provincial durante dcadas e mesmo Gobernador Civil accidental da provincia. Outro irmn, Antonio Posse Ni colich, exercera como mdico en Sada.

2. UN ARTIGO DE CLTIGA Reproducimos o seguinte artigo, publicado o 12/12/1927 na revista Cltiga de Buenos Aires, que, entre outros, dirixa o sadense Ramn Surez Picallo, e da que Varela Posse era correspondente grfico nas Marias.

Gente de la casa Francisco Varela Posse Haca mucho que tenamos gana de hablar de este inquieto amigo nuestro, que fue de los primeros en acoger cariosamente en Galicia a esta hija bien querida nuestra que es CLTIGA. No lo hacamos por un motivo muy poderoso: no sabamos por donde empezar, tanto y tan interesante es lo que sabemos de l. Nos decidimos a hacerlo hoy porque en el ltimo correo nos mand un nuevo feixe de fotos preciossimas que iremos dando en nmeros sucesivos -de lo bueno poco!- y del que hemos sacado una que va en la tapa de este nmero. Digamos, por primera providencia, que Varela Posse es artista nato y por lo tanto bohemio y andariego. Estuvo fuera de Galicia -donde naci y a la que ama hasta la adoracin ms de 14 aos, durante los cuales la nostalgia hizo descalabros tales en l, que cuando volvi a pisar su suelo, dijo: de aqu no me muevo ms5

Grande deportista, fue futbolista, ciclista y actualmente se qued con la caza. Fue tambin un excelente cultor de la msica, y conoce la mayor parte de los instrumentos de cuerda; de cuando en cuando an pulsa con delicadeza y eficacia una vieja guitarra, para matar las tardes de invierno. Y en tren de aficiones, hasta las tuvo taurmacas Ahora en la Ayudanta de marina de la villa de Sada, emborrona expedientes y consulta infolios por mandato imperativo del cocido cotidiano. De todas sus viejas aficiones, la que ms lo emociona es la fotografa. Con ella espanta el aburrimiento vilengo. Por los atardeceres msticos, por las amanecidas jocundas y sonrientes sale de caza; mas no a cazar inofensivos avechuchos, sino a cazar lo que l llama momentos, y en vez de hacer puntera con la escopeta, la hace su mquina fotogrfica. Los encantados valles marianes, los pinares rumorosos y solemnes, los recantos de la ra de fantasa, el aoso castillo de Curbeiroa que habla de viejos seoros, las corredoiras y en fin, todo cuanto de bello y tpico tiene Galicia son los motivos predilectos de su arte. De sus adquisiciones 6

O f otgrafo coa sa cma ra

manda a CELTIGA magnficas remesas, que aqu recibimos como mensajes bien amados. En su misiva ltima nos anuncia, con ese alborozo de nio grande, propio de los artistas, que acaba de adquirir nuevos elementos para la fotografa, y a rengln seguido una coleccin de paisajes, exclusivos para CELTIGA. Y como lo queremos mucho y llevamos tambin algo de nios dentro, aguardamos como quien aguarda una preciada golosina.

3. OBRA GRFICA

Perspectiva da vila de Sada desde o Couto. Anos 20

O Cargadoiro no 1930, coas embarcacins amarradas e as redes postas a secar

5 7

Arriba: escolas de Sada y sus Contornos

Vista de Fontn anterior construccin do porto. En primeiro termo, as fbricas de salga e conserva

Arriba esquerda: Sada dun tranva no 1923, coa Terraza en construccin

A Sada dos anos 50 fotografiada desde Corbeiroa Prez Lugn (1 pola esquerda) e outros veraneantes de tertulia na Lagoa (Ouces)

10

Vista da praia de Sada desde Corbeiroa nos anos 20 Pescando ao boliche na praia de Morazn

11

A Chaburra nos anos 20

Ra Linares Rivas (1925)

12

Ra Roque Barcia, actual Avda. da Maria. Ao fondo, comezo da Avda. Repblica Argentina, entn Ra Agustn Garca. Anos 20

Praza de San Roque (1925)

13

14

Mulleres traballando nunha fbrica de salga nos anos 20

A agrupacin folclrica A Troula a finais dos anos 20

15

5 2

As forzas vivas de Sada cun destacamento que acampara no Couto no 1930. O axudante de maria Jos Ribero (1), o mdico Antonio Posse Nicolich (2), o prroco Juan Villanueva (3), o alcalde ngel Lpez Vidal (4), o mdico Eduardo Orozco Wais (5) e o tenente de alcalde e odontlogo Gonzalo Pita da Veiga (6)

Homenaxe a Manuel Lugrs Freire en Sada o 13 de xullo de 1930. A imaxe corresponde ao banquete celebrado na Terraza. De esquerda a dereita, a filla e a muller de Lugrs, Lugrs Freire e o alcalde de Sada ngel Lpez Vidal

16

Ao igual que outras vilas e cidades, Sada pode presumir de contar co seu fotgrafo histrico. O seu nome: Francisco Varela Posse. Polo obxectivo das sas cmaras desfilaron as paisaxes e as xentes da Sada dos anos 20 e 30, da que, grazas a el, hoxe temos noticia visual.

Co presente caderno iniciamos a recuperacin de tan interesante legado. En paralelo, unha exposicin na capela de San Roque permitir contemplar durante o mes de outubro as sas obras, que tamn podern observarse a travs do blogue da nosa asociacin.

As fotografas que compoen este caderno foron cedidas por Fina Varela e/ou extradas das revistas Eco de Galicia (La Habana), Cltiga (Buenos Aires), Vida Gallega (Vigo) e Mariana (Sada).

Por los atardeceres msticos, por las amanecidas jocundas y sonrientes sale de caza; mas no a cazar inofensivos avechuchos, sino a cazar lo que l llama momentos, y en vez de hacer puntera con la escopeta, la hace su mquina fotogrfica. Los encantados valles marianes, los pinares rumorosos y solemnes, los recantos de la ra de fantasa, el castillo de Curbeiroa que habla de viejos seoros, las corredoiras y en fin, todo cuanto de bello y tpico tiene Galicia son los motivos predilectos de su arte.
Cltiga, 12/12/1927

CADERNOS DE ESTUDOS LOCAIS Cadernos editados N 1 - O Ateneo de Cultura Poltica y Social: unha experiencia societaria na Sada da II Repblica M. Prez Lorenzo N 2 - As letras e o mar M. L. Freire-Calvelo, R. Surez Picallo N 3 - As letras e as festas E. Rocha Llobregat, M. L. F reire-Calv elo, R. Surez Picallo, X. A. Surez Picallo N 4 - Manuel Couzo e o C. E. Sada y sus Contornos A. Lpez Soto, M. Prez Lorenzo N 5 - A represin franquista en Sada. As vtimas mortais M. Prez Lorenzo

N 6 - A sociedade Sada y sus Contornos M. Gayoso Barreiro N 7 - Palabras de Nadal e Aninovo R. Surez Picallo N Extraordinario - Isaac Daz Pardo e as Cermicas do Castro Xos Daz N 8 - Voces de xustiza. Artigos e ma ni f es t o s d o s anarquistas de Sada na II Repblica AA.VV. N 9 - Homenaxe a Juan Carlos Medal Jaitos AA.VV. N 10 - As letras e as festas II M. L. Freire-Calvelo, X. A. Surez Picallo N 11 - Francisco Varela Posse. O fotgrafo de Sada F. A. Pita Fernndez, M. Prez Lorenzo

Edita:

Colabora:

También podría gustarte