Strategia Rozwoju Gminy Dobre

RADA GMINY DOBRE WJT GMINY DOBRE
Zacznik do uchway Nr...... Rady Gminy Dobre z dnia............... w sprawie uchwalenia Strategii Zrwnowaonego Rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku
STRATEGIA ZRWNOWAONEGO
ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU
powiat miski wojewdztwo mazowieckie
Dobre, listopad 2007 rok
Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku
Radni Gminy Dobre: Jan Rudnik Przewodniczcy Rady Gminy Barbara Danuta Zaperta - Zastpca Przewodniczcego Rady Gminy Sadoch Jacek - Przewodniczcy Komisji Rewizyjnej Krzysztof Wiesaw Laskowski - Przewodniczcy Sawomir Jerzy Sobiepanek - Przewodniczcy Komisji Owiaty, Zdrowia, Kultury i Spraw Komisji Budetu Planowania, Finansw i Przemysu Socjalnych Andrzej Zagrodzki - Przewodniczcy Komisji Mirosaw Sawomir Koseski Rolnictwa, Ochrony rodowiska, Ochrony Przeciwpoarowej Jakub Chojecki Karol Chrcik Mirosaw Cyran Kazimierz Jagliski Wjt Gminy Dobre - Krzysztof Radzio Zastpca Wjta Gminy Dobre - Piotr Rawski Skarbnik Gminy Dobre - Elbieta Gadomska Sekretarz Gminy w Dobrem - Jan Sabak Soectwa i Sotysi: 1 Adamw 2 Antonina 3 Brzozowica 4 Czarnocin 5 Czarnogw 6 Dobre I 7 Dobre II 8 Dobre III 9 Duchw 10 Drop 11 Gsianka 12 Grabniak 13 Gboczyca 14 Jaczewek 15 Joanin 16 Kty Borucza 17 Kobylanka 18 Makowiec May Stanisaw Pawe Kosim Stanisaw Paderewski Marcin Sitnicki Waldemar Szymaski
Barbara Czwarng Stanisaw Pawiski Wiesaw Sarna Jerzy Odak Ryszarda Cyran Janusz Bodecki Krystyna Rosa Ryszard Szczurowski Regina Gadomska Mirosaw Koseski Halina Kruszewska Mirosawa Stru Zdzisaw Pytkowski Kazimierz Sokulski Urszula Zbrzeniak Irena Gajcy Krystyna Szczurowska Danuta Gowacka
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42
Makowiec Duy Marcelin Mlcin Modecin Nowa Wie Osczyzna Porby Stare Porby Nowe Pokrzywnik Radoszyna Rakwiec Rbierz Kolonia Ruda Pniewnik Rudno Rudzienko Rynia Schocin Solki widrw Walentw Wlka Czarnogowska Wlka Kokosia Wlka Kobylaska Wlka Mlcka
Beata Gowacka Jan Krasuski Wincenty Bartnicki Roman Chdzyski Elbieta Peka Wanda Lemiech Magorzata Gadomska Henryka Gazka Jadwiga Wsak Danuta Tabor Tomasz Gut Andrzej elazowski Bogusaw Kaczmarczyk Leszek Goliski Jan Gadomski Andrzej Padarewski Agnieszka Wieldek Andrzej Orzechowski Piotr Witowski Wiesaw Sadowski Agnieszka Rosa Krystyna Radzio Grzegorz Doowy Renata Gut
Konsultacja metodyczna i opracowanie dokumentu: dr Jacek Sierak, dr Marek Zikowski - Katedra Ekonomiki i Finansw Samorzdu Terytorialnego, Szkoa Gwna Handlowa, Warszawa 3
Spis treci:
Wprowadzenie ....................................................................................................................... 5 Cz I Oglna charakterystyka Gminy Dobre ......................................................................... 10
1. Pooenie i obszar ................................................................................................................ 10 2. Ludno ............................................................................................................................... 11 3. rodowisko przyrodnicze .................................................................................................... 12 4. Dziedzictwo kulturowe ....................................................................................................... 14 5. Gospodarka lokalna i turystyka ........................................................................................... 15 6. Bezrobocie ........................................................................................................................... 18 7. Infrastruktura spoeczna ...................................................................................................... 19 8. Infrastruktura techniczna ..................................................................................................... 23 9. Mieszkalnictwo ................................................................................................................... 28
Cz II Uwarunkowania i problemy dalszego rozwoju Gminy Dobre ................................ 30

1. Zewntrzne uwarunkowania rozwoju ................................................................................. 30 2. Wewntrzne uwarunkowania rozwoju - ocena stanu istniejcego ...................................... 36 3. Problemy wymagajce podjcia dziaa naprawczych ....................................................... 40 4. Zrwnowaony rozwj jako podstawa gospodarowania .................................................... 41
Cz III Cele rozwoju Gminy Dobre ............................................................................................. 44

1. Zasady formuowania celw rozwoju ................................................................................. 44 2. Przesanki formuowania celw rozwoju ............................................................................ 45 3. Generalny cel kierunkowy (misja rozwoju) i cele strategiczne .......................................... 46
Cz IV Strategiczne programy realizacyjne Gminy Dobre .................................................... 51

1. Zasady formuowania .......................................................................................................... 51 2. Cele operacyjne i kierunki dziaa ...................................................................................... 52 3. Priorytety realizacyjne.......................................................................................................... 58 4. Uwarunkowania realizacji ustale strategicznych .............................................................. 59
Cz V Spjno celw rozwoju Gminy Dobre z zapisami dokumentw strategicznych szczebla krajowego i wojewdztwa mazowieckiego na lata 2007-2013 ............................................................................................................... 65 Cz VI Monitoring, kontrola i ocena efektw realizacji ustale strategicznych .............. 69
4
Wprowadzenie
Wadze stanowice i wykonawcze gminy dziaaj na rzecz dobra publicznego, jakim jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb jej mieszkacw, czyli tworzenie jak najlepszego rodowiska ycia mieszkacw w sferze: spoecznej, gospodarczej, ekologicznej, zagospodarowania przestrzennego i dziedzictwa kulturowego wykorzystuj w tym celu publiczne rodki finansowe znajdujce si w ich dyspozycji (budet gminy). Dziaania w tym wzgldzie nie mog by oparte na metodach prb i bdw, obliczone na szczliwy przypadek, bd te odbywa si na podstawie nie ukierunkowanych na przyszo decyzji biecych. Taki sposb postpowania nie gwarantuje osigania sukcesw w skutecznym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb mieszkacw, a take nie sprzyja racjonalnemu gospodarowaniu rodkami finansowymi z budetu gminy. Problemy te musz by rozwizywane w sposb systematyczny i dugookresowy, z pen wiadomoci konsekwencji podejmowanych dzisiaj decyzji dla losw gminy i jej mieszkacw w przyszoci. Merytoryczn podstaw do tego typu dziaa winna by kompleksowa i dugookresowa polityka rozwoju gminy, skadajca si z trzech wzajemnie powizanych ze sob etapw: Etap 1: planowania i wyboru celw rozwoju oraz zada realizacyjnych - faza planowania i podejmowania decyzji, Etap 2: wdraania w ycie przyjtych ustale - faza realizacji podjtych ustale, Etap 3: monitorowania, kontroli i oceny wykonania przyjtych ustale - faza nadzoru przebiegu realizacji przyjtych ustale, a take podstawa do ewentualnych ich korekt i uzupenie. Innymi sowy, kompleksowa i dugookresowa polityka rozwoju gminy jest cigym procesem nastawionym na formuowanie i wdraanie skutecznej strategii rozwoju oraz wynikajcych z jej ustale programw i planw dziaania (np. wieloletniego planu inwestycyjnego i finansowego, programw i planw sektorowo-gaziowych). Umoliwia ona bardziej efektywnie gospodarowa ograniczonymi zasobami (ludzkimi, rzeczowymi, ekologicznymi i finansowymi), przewidywa problemy, ktre mog si pojawi w niedalekiej przyszoci, by odpowiednio wczenie zacz im przeciwdziaa. Tak rozumiana polityka rozwoju gminy musi by oparta o trzy zasady: ZASADA 1 - racjonalnego gospodarowania polegajca na maksymalizacji efektw z wydatkowanych nakadw lub minimalizacji nakadw na uzyskanie zaoonych efektw. Jest to take zgodne z zapisem art. 35 Ustawy o finansach publicznych, ktry stanowi, e wydatki publiczne powinny by dokonywane w sposb celowy i oszczdny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektw z danych nakadw, umoliwiajcy terminow
realizacj zada publicznych oraz w wysokoci i terminach wynikajcych z wczeniej zacignitych zobowiza. ZASADA 2 - zrwnowaonego rozwoju, czyli uznawanie nadrzdnoci wymogw ekologicznych w stosunku do procesw rozwoju spoeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzeni gminy. Innymi sowy, dalszy rozwj gminy nie moe dokonywa si kosztem rodowiska przyrodniczego, a wic musi respektowa oszczdn produkcj i konsumpcj oraz gospodark terenami, a take uwzgldnia przyszociowe konsekwencje ekologiczne podejmowanych dzisiaj decyzji. Zachowanie istniejcych zasobw ekologicznych oraz dobry stan czystoci rodowiska przyrodniczego jest jednym z podstawowych warunkw podnoszenia jakoci ycia mieszkacw gminy. Takie postpowanie jest zgodne z zapisami Konstytucji RP i innych ustaw oraz wymogami Unii Europejskiej. ZASADA 3 - partycypacji spoecznej, czyli uspoecznienie procesu zarzdzania rozwojem gminy. Chodzi tu o wczanie, w prace planistyczne i realizacyjne dotyczce dalszego rozwoju gminy, jak najszerszego grona mieszkacw i reprezentantw spoecznoci lokalnej (organizacje pozarzdowe) oraz lokalnych przedsibiorcw. Taki sposb postpowania pozwala na wypracowanie kierunkw dziaa zgodnych z oczekiwaniami mieszkacw. Tym samym opracowane wsplnie dokumenty strategiczne (w tym strategia rozwoju gminy) nie funkcjonuj jako dokumenty wadzy gminnej, ale s dokumentami caej spoecznoci lokalnej i stanowi wsplna podstaw koordynacji dziaa realizacyjnych rnych podmiotw tak, by uzupeniay si i miay efekt synergiczny. Takie podejcie pozwala wic na to, aby nawizywa si partnerski dialog w ukadzie: wadze gminy - spoeczno lokalna. Doceniajc wag kompleksowej i dugookresowej polityki rozwoju jako podstawy do racjonalnego i efektywnego zarzdzania gmin w celu tworzenia moliwie jak najlepszego rodowiska ycia dla mieszkacw, Wadze Gminy Dobre od kilku lat stosuj ten system w praktyce. Wyrazem takiego podejcia jest przyjty uchwa Rady Gminy Dobre w 2004 roku dokument pt. Strategia rozwoju Gminy Dobre 2004-20201. Dokument ten wymaga jednak aktualizacji. Do podstawowych merytorycznych przesanek stojcych u podstaw tej aktualizacji zaliczy naley: Czonkostwo Polski w Unii Europejskiej i wynikajce z tego moliwoci pozyskiwania rodkw finansowych z funduszy pomocowych tej organizacji na wspfinansowanie projektw rozwojowych, w tym inwestycyjnych, Zapewnienie kompatybilnoci strategicznych kierunkw i celw rozwoju Gminy Dobre z ustaleniami dokumentw strategicznych opracowanych na szczeblu Polski i wojewdztwa mazowieckiego na lata 2007-2013 - jest to wstpny warunek ubiegania si o wspfinansowanie rodkami unijnymi realizacji projektw gminnych, Sukcesywne wdraanie w ycie zasad: racjonalnego gospodarowania, zrwnowaonego rozwoju i partycypacji spoecznej, Konieczno weryfikacji i aktualizacji istniejcych oraz wprowadzenia nowych zada realizacyjnych.
Zosta on opracowany przez Centrum Edukacyjne MANAGER z Warszawy.
Biorc powysze pod uwag Wadze Gminy Dobre przystpiy do aktualizacji dotychczasowej strategii rozwoju, czego efektem jest niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU. Dokument ten prezentuje w swej treci DUGOOKRESOWY PROGRAM DZIAANIA, OKRELAJCY
STRATEGICZNE CELE ROZWOJU ORAZ WSKAZUJCY SPOSOBY ICH WYKONANIA W POSTACI
Umoliwia on uporzdkowanie i odpowiednie rozoenie w czasie planowanych dziaa. Pozwala to na uniknicie realizacji projektw ad hoc, nie powizanych ze sob logicznie i nie wpisujcych si w cig przyczynowo-skutkowy. Dokument ten pokazuje, e planowane do realizacji zadania (projekty) s konsekwencj strategicznego mylenia o rozwoju Gminy Dobre. Jest to bardzo wana przesanka i uzasadnienie przy ubieganiu si o zewntrzne rodki finansowe, w tym rodki pomocowe Unii Europejskiej. Dokument ma charakter otwarty, co pozwala na elastyczne dostosowywanie i korygowanie celw rozwoju w odpowiedzi na zmieniajce si uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne. Jednak podstaw modyfikacji jego zapisw powinny by wycznie wzgldy merytoryczne. Dlatego strategia nie jest dokumentem dla dokumentu, ale stanowi podstawowy instrument prowadzonej kompleksowej i dugookresowej polityki rozwoju Gminy Dobre. Oglnie biorc, zapisy dokumentu pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU odpowiadaj na podstawowe pytanie: co powinnimy zrobi, aby jak najlepiej zaspokaja zbiorowe potrzeby mieszkacw Gminy Dobre?, majc oczywicie na uwadze uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne jej biecego funkcjonowania i dalszego rozwoju takie, jak: obowizujce w kraju przepisy ustrojowo-prawne i finansowe (ustawy i rozporzdzenia), kierunki, priorytety i cele rozwoju Unii Europejskiej, Polski i wojewdztwa mazowieckiego, rozmiary rodkw finansowych przeznaczanych z budetu pastwa na finansowanie dziaa w sferze: spoecznej (przeciwdziaanie bezrobociu, edukacja, pomoc spoeczna, ochrona zdrowia, kultura i sztuka, sport i rekreacja, bezpieczestwo publiczne), gospodarczej (pomoc dla maych i rednich przedsibiorstw), infrastruktury technicznej (drogi, komunikacja publiczna) oraz ochrony rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, aktualny poziom rozwoju spoeczno-gospodarczego Gminy, bdcy rdem jej silnych i sabych stron, zasobno budetu Gminy i moliwoci pozyskiwania dodatkowych zewntrznych rodkw finansowych ze rde krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej. Naley zaznaczy, e strategie rozwoju lokalnego uzyskay usankcjonowanie prawne w ustawie z dnia 6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006r. Nr 227, poz. 1658). W art. 9 ustawodawca stwierdza, e: Strategiami rozwoju s: strategia rozwoju kraju, strategie sektorowe, strategie rozwoju wojewdztw, o ktrych mowa w art.11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz.U. Z 2001 r. Nr 142, poz 1590, z pn. zm.) oraz strategie rozwoju lokalnego, w tym strategie rozwoju powiatw oraz strategie rozwoju gmin.
CELW OPERACYJNYCH I KIERUNKW DZIAA (PROJEKTW REALIZACYJNYCH).
Gwnym motywem opracowania dokumentu pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 roku bya potrzeba stworzenia merytorycznych podstaw do prowadzenia dugookresowej i kompleksowej polityki rozwoju Gminy zmierzajcej do: staej poprawy standardu ycia i pracy mieszkacw, aktywizacji mieszkacw do dziaa prospoecznych i ich integracji wok dziaa prorozwojowych, zgodnie z zasad partycypacji spoecznej, ochrony cennych walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego oraz doprowadzenie jego stanu czystoci do standardw Unii Europejskiej, promowania ekologicznych kierunkw i form w wybranych - a istotnych dla zrwnowaonego rozwoju Gminy - sferach i obszarach aktywnoci mieszkacw (produkcja, usugi, mieszkalnictwo, rekreacja i wypoczynek, zagospodarowanie przestrzenne), ochrony walorw i zasobw dziedzictwa kulturowego, tworzenia jak najlepszych warunkw dla dalszego rozwoju gospodarczego jako podstawy do zmniejszania si rozmiarw bezrobocia oraz wzrostu dochodw ludnoci i budetu Gminy, prowadzenia aktywnej dziaalnoci promocyjnej Gminy a przede wszystkim jej walorw i zasobw (silnych stron), czyli wskazujcej na jej atrakcyjno lokalizacyjn dla nowych mieszkacw i inwestorw, efektywnego wykorzystywania rodkw finansowych z budetu Gminy, zgodnie z zasad racjonalnego gospodarowania, ubiegania si o pomocowe rodki finansowe z Unii Europejskiej oraz pozyskiwanie ich z innych rde zewntrznych na realizacj zada gminnych, nawizywania i rozwoju wsppracy Wadz Gminy Dobre z przedsibiorcami i organizacjami pozarzdowymi funkcjonujcymi na jej terenie oraz osobami chccymi wsppracowa na zasadach wolontariatu przy rozwizywaniu konkretnych problemw, nawizywania nowej i rozwoju istniejcej partnerskiej wsppracy z gminami ssiednimi oraz wadzami powiatu miskiego w celu rozwizywaniu wsplnych problemw, a take z gminami zagranicznymi. Naley wyranie podkreli, e niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 roku nie jest gotow recept na sukces, czy te spisem szczegowego postpowania. Jest natomiast dokumentem, wskazujcym najwaniejsze do rozwizania problemy spoeczne, gospodarcze, infrastrukturalne, ekologiczne i przestrzenne, na ktrych powinna by skoncentrowana uwaga Wadz Gminy Dobre w perspektywie 2020 roku. Skuteczna realizacja zapisw tego dokumentu zalee bdzie od systematycznoci i determinacji w dziaaniach realizacyjnych zarwno obecnych, jak i przyszych Wadz Gminy Dobre, a take sprzyjajcych uwarunkowa, tkwicych w jego otoczeniu (sytuacja w skali Unii Europejskiej, Polski i wojewdztwa mazowieckiego). Proces opracowywania niniejszego dokumentu podzielono (zgodnie z metodyk planowania strategicznego) na nastpujce merytoryczne etapy: ETAP I - Przeprowadzenie analizy uwarunkowa rozwoju Gminy Dobre (uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne oraz wskazanie gwnych problemw dalszego jej rozwoju,
ETAP II - Okrelenie generalnego celu kierunkowego (misji rozwoju) i celw strategicznych Gminy Dobre, ETAP III - Sformuowanie strategicznych programw realizacyjnych, zawierajcych zestaw planowanych kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych), sucych realizacji ustalonych celw rozwoju Gminy Dobre oraz wskazania priorytetw realizacyjnych, ETAP IV - Wskazanie gwnych uwarunkowa oraz zasad monitorowania i kontroli oraz oceny efektw realizacji ustale strategicznych. Niniejszy dokument pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU uwzgldnia ustalenia dokumentw strategicznych opracowanych na szczeblu: Krajowym: Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierajce wzrost gospodarczy i zatrudnienie (Narodowa Strategia Spjnoci) - dokument okrela cele, priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdraania funduszy unijnych, tj. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spoecznego i Funduszu Spjnoci w ramach budetu Wsplnoty Europejskiej na lata 2007-2013 Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 (dokument stanowi podstaw dla realizacji ustale zawartych w Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013) - jest to merytoryczna podstawa do ubiegania si o unijne rodki pomocowe w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich Wojewdztwa mazowieckiego: Strategia Rozwoju Wojewdztwa Mazowieckiego do 2020 roku (aktualizacja) Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Mazowieckiego na lata 2007-2013 Std te, strategiczne i operacyjne cele rozwoju oraz kierunki dziaa zawarte w niniejszym dokumencie s zgodne z celami i priorytetami zawartymi w wyej wymienionych dokumentach. Umoliwia to, z punktu widzenia formalnego, ubieganie si Gminy Dobre o dofinansowanie przewidzianych do realizacji przedsiwzi rozwojowych (projektw), w tym inwestycji gminnych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w latach 2007-2013. Opracowujc dokument pt. STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU posuono si metod spoeczno-eksperck, wymagan przez organy decyzyjne Unii Europejskiej. Naley podkreli, e Wjt Gminy Dobre odby spotkania z mieszkacami we wszystkich soectwach. Spotkania te dotyczyy oceny silnych i sabych stron Gminy, gwnych problemw jej dalszego rozwoju oraz proponowanych kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych). Zgoszone w trakcie tych spotka oceny i propozycje zostay uwzgldnione w treci niniejszego dokumentu. Ponadto, wersja wstpna dokumentu zostaa poddana ocenie i weryfikacji przez Sotysw i Rady Soeckie, a wic podmioty, ktre najlepiej znaj problemy swoich lokalnych rodowisk. W tej sytuacji proces opracowywania niniejszego dokumentu mia charakter uspoeczniony.
Cz I Oglna charakterystyka Gminy Dobre

1. Pooenie i obszar Gmina Dobre pooona jest w centralo-wschodniej Polsce, jak rwnie wojewdztwa mazowieckiego. Pod wzgldem administracyjnym wchodzi w skad powiatu miskiego. Gmina graniczy z nastpujcymi gminami: Stanisaww, Strachwka, Korytnica, Wierzbno, Kauszyn i Jakubw, z ktrymi ma poczenia za porednictwem drg wojewdzkich i gminnych. Odlego Gminy Dobre od Warszawy wynosi 50 km od Miska Mazowieckiego - 20 km, od Siedlec - 56 km. Przez Gmin przebiegaj wane drogi koowe: wojewdzka - Nr 637 Warszawa - Sulejwek - Stanisaww - Wgrw (w relacji zachd wschd), krajowa Nr 50 Posk - Sochaczew - Mszczonw - Gra Kalwaria - Misk MazowieckiOstrw Mazowiecka (pnocno-zachodnia cze Gminy).
Na terenie Gminy Dobre znajduje si 41 miejscowoci: Adamw, Antonina, Brzozowica, Czarnocin, Czarnogw, Dobre, Drop, Duchw, Gsianka, Gboczyca, Grabniak, Jaczewek, Joanin, Kty-Borucza, Kobylanka, Makwiec Duy, Makwiec May, Marcelin, Mlcin,
10
Modecin, Nowa Wie, Nowe Porby, Osczyzna, Pokrzywnik, Radoszyna, Rakwiec, Rbierz Kolonia, Ruda Pniewnik, Rudno, Rudzienko, Rynia, Schocin, Soki, Stare Porby, widrw, Walentw, Wlka Czarnogowska, Wlka Kobylaska, Wlka Kokosia, Wlka Mlcka, Zdrojwki. Najwiksz miejscowoci jest Dobre, za najmniejsz - Marcelin. Powierzchnia Gminy Dobre wynosi 12 485 ha, z tego 8.969 ha stanowi uytki rolne, a 2.434 ha lasy. Jest to Gmina typowo rolnicza, gdzie brak jest wikszych zakadw produkcyjnych. Blisko aglomeracji warszawskiej oraz dobre poczenie komunikacyjne powoduj, e wielu mieszkacw Gminy podejmuje prac poza miejscem zamieszkania. Struktur uytkowania gruntw w Gminie Dobre przedstawia ponisze zestawienie:
Grunty w ha Grunty orne Sady ki Pastwiska Lasy i grunty lene Pozostae grunty Razem: rdo: Dane UG Dobre 6895 12 1531 531 2559 957 12485 % ogu 55,2 0,1 12,3 4,2 20,5 7,7 100,0
2. Ludno Gmin Dobre zamieszkuje niewiele ponad 6000 osb (z czego w miejscowoci gminnej 1520 osb). Podstawowe informacje o sytuacji demograficznej Gminy Dobre w latach 20002006 prezentuje ponisze zestawienie:
2000 Liczba ludnoci ogem w tym (w %): Kobiety Mczyni Dynamika zmian rok 2000=100 Liczba mczyzn Liczba ludnoci ogem w tym w wieku (w %): Przedprodukcyjnym Produkcyjnym Poprodukcyjnym Przyrost naturalny kobiet na 100 48,3 51,7 100 48,4 51,6 99,7 48,5 51,5 97,9 49 51 99,5 48,8 51,2 100,0 48,9 51,1 99,2 48,8 51,2 98,7 6124 2001 6108 2002 5993 2003 6094 2004 6126 2005 6073 2006 6042
95,4
95,9
94,3
95,3
95,4
95,9
95,6
6124 27,6 53,4 19,0 -5
6108 25,8 55,5 18,7 -7
5993 24,6 57,0 18,4 -22
6094 26,1 56,9 17,0 +3
6126 25,3 57,7 17,0 -6
6073 25,0 58,0 17,0 -2
6042 24,0 59,0 17,0 -21
11
(urodzenia minus zgony) Saldo migracji (imigracja minus emigracja) rdo: Dane UG Dobre +9 -9 +7 -1 -10 +4 -9
6150 6100 6050
6124
6126 6108 6094 6073 6042 5993
6000 5950 5900 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Liczba ludnoci Gminy do koca 2002 roku nieznacznie zmniejszya si, nastpnie w latach 2003-2004 nieznacznie zwikszya si, za w latach 2005-2006 notowano niewielki jej spadek. W 2006 roku byo o 82 mieszkacw mniej ni w 2000 roku, czyli o 1,3%. Udzia ludnoci w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w oglnej liczbie mieszkacw Gminy zmniejszy si, za wzrs udzia ludnoci w wieku produkcyjnym. Aby nie doprowadzi do wyludniania si Gminy (emigracji w poszukiwaniu pracy, zwaszcza przez ludzi modych), koniecznie naley dy do tworzenia pozarolniczych miejsc pracy, ewentualnie tam gdzie to moliwe uatwia mieszkacom Gminy dojazd do pracy poza jej terenem. 3. rodowisko przyrodnicze Gmina Dobre ley na granicy dwch mezoregionw: Rwniny Woomiskiej i Wysoczyzny Kauszyskiej. Pod wzgldem morfologicznym zasadnicza cze Gminy pooona jest na zdenudowanej wysoczynie morenowej, za cz pnocno-zachodnia na rwninie denudacyjnej stoka napywowego. Obszar wysoczyzny morenowej wznosi si na wysokoci 150-200 m npm. W poudniowej czci Gminy wyrane s wzgrza morenowe o wysokoci bezwzgldnej przekraczajcej 200 m npm (rejon wsi Mlcin). Nieliczne wzgrza wydmowe wystpuj na zachd i poudniowy-zachd od wsi Dobre. Gmina Dobre ley w dorzeczu Bugu. Jej cz poudniowa naley do zlewni rzeki Rzdzy, za cz pnocna do zlewni rzeki Ossownicy. Doliny rzek s zgbione od 2 do 5 m poniej otaczajcego terenu. Ich koryta tworz liczne zakola. Dolinki dopyww tych rzek s pytkie, sabo zaznaczajce si w terenie. Inne cieki, stanowice dopywy wymienionych wyej dwch rzek, maj charakter jedynie lokalny. Wrd nich naley wymieni: Pniewiczanka, widrowianka, Cienka, Boruczanka, Kobylanka Sie drobnych ciekw jest 12
liczna, uzupeniona bogat sieci roww i kanaw melioracyjnych. Zbiorniki wodne s nieliczne. Mona do nich zaliczy kompleks staww we wsi Rudzienko nalecy do zlewni Rzdzy, w poudniowej czci Gminy. Na terenie Gminy znajduj si wody podziemne pochodzce z pierwszorzdowego, trzeciorzdowego i czwartorzdowego poziomu wodononego. Gwny poziom wodonony wystpuje w utworach czwartorzdowych na gbokoci 20-50 m ppt. Przecitna ich wydajno wynosi od 10 do 30 m3/godz. Poudniowozachodni fragment Gminy pooony jest na obszarze trzeciorzdowego zbiornika wd podziemnych Subniecka Warszawska - cz centralna o zasobach dyspozycyjnych 0,10 l/s/km2. Gmina przewiduje budow zbiornikw retencyjnych o pojemnociach powyej 1,0 mln m3: trzy na rzece Ossownicy, jeden na rzece Rzdzy o pojemnoci 1,65 mln m3. Ponadto przewiduje si cise okrelenie granic obszaru najwyszej ochrony gwnego zbiornika wd podziemnych, obejmujcego poudniowo-zachodnie tereny Gminy oraz okrelenie zasad gospodarowania na w/w obszarze. Na terenie Gminy wystpuj udokumentowane zoa surowcw ilastych, ceramiki budowlanej o najwyszych zasobach w wojewdztwie mazowieckim. W warstwie przypowierzchniowej gruntw dominuj utwory gliniaste i piaszczysto-gliniaste. Lokalnie w dnach dolin i obnie wystpuj torfy oraz piaski eoliczne na wydmach. Lasy zajmuj 19,3% powierzchni Gminy, co oznacza, e lesisto jest niska w stosunku do redniej krajowej, ktra wynosi 27%. Lasy wystpuj nierwnomiernie. Dominuj w czci pnocno-zachodniej i jedynie tam tworz wiksze, zwarte kompleksy. Zwarte kompleksy tworz lasy wzdu dolin rzek: Rzdzy i Ossownicy. Na pozostaych obszarach lasy s nieliczne i nie tworz rozlegych kompleksw. Cz rodkowa Gminy jest prawie bezlena. W lasach w czci pnocno-zachodniej Gminy dominuj siedliska borowe z przewag boru wieego, o drzewostanie, w ktrego skad wchodzi gwnie sosna, a tylko sporadycznie brzoza i db. Na pozostaych obszarach dominuje typ siedliskowy boru wieego z gatunkiem dominujcym - sosn. W dolinach rzecznych, zagbieniach i obnieniach terenu, wystpuj siedliska gu i olsu. Pod wzgldem gatunkowym dominuje tu olcha. Rzadko spotyka si topol i wierzb. Ze wzgldu na niski poziom zalesienia Gminy podanym kierunkiem dziaa byyby zalesiania. Mogyby one bezporednio przeoy si na wzmocnienie terenw aktywnych przyrodniczo. Najlepsze warunki do zalesiania wystpuj w pnocnej czci Gminy. Ponad 70% powierzchni lasw to lasy niepastwowe. Stan czystoci powietrza atmosferycznego jest zadowalajcy. Jeli chodzi o wody to jedynie rzeka Rzdza objta jest kontrol stanu czystoci. Punkt pomiarowo-kontrolny znajduje si w Guzowinie. Wody badanej rzeki nie zawsze odpowiaday normom, gwnie ze wzgldu na zanieczyszczenia bakteriologiczne zwizane z przekroczeniami w zakresie miana Coli. Wedug wskanikw fizykochemicznych rzek zakwalifikowano do III klasy czystoci. Gmina postawia sobie za cel osignicie dla rzeki Rzdzy II klasy czystoci, utrzymanie dobrego stanu czystoci wd Ossownicy oraz ochron innych, drobnych ciekw przed zanieczyszczeniami. Aby ten cel osign konieczna jest budowa: sieci wodocigw oraz systemu odprowadzania i oczyszczania ciekw. Niezbdna jest rwnie skuteczna kontrola szamb i dzikich odpyww (przeleww). Z kolei, czysto wd podziemnych w duej mierze zalena jest od dziaa prowadzonych w gospodarce ciekowej i rolnej.
13
Ograniczenie dawek azotu podczas nawoenia, waciwe przygotowywanie pryzm obornikowych bezporednio przyczynia si do ograniczenia skaenia wd zwizkami azotu. Poprawa jakoci wd podziemnych uzaleniona jest od dziaa w zakresie gospodarki ciekowej, przede wszystkim od realizacji systemw kanalizacyjnych i likwidacji dzikich wysypisk odpadw. Na terenie Gminy funkcjonuje wysypisko odpadw komunalnych w Makwcu Duym, bdce wasnoci Gminy Dobre. Skadowane tam, s w gwnej mierze odpady komunalne pochodzce od mieszkacw, podmiotw gospodarczych oraz odpady organiczne pochodzce z hodowli zwierzt. Na terenie Gminy nie wystpuj nielegalne wysypiska mieci, problemem s jednak wyrzucane na teren lasw, w wyrobiska i na nieuytki odpady stae. Pomimo tego, e odpady te nie stanowi wikszego zagroenia dla rodowiska i s systematycznie likwidowane znaczco wpywaj na obnienie walorw estetycznych Gminy. Charakterystycznym dla Gminy Dobre zagroeniem ekosystemw jest rozwj budownictwa letniskowego w dolinie rzeki Rzdzy i w mniejszym stopniu w dolinie rzeki Ossownicy. Nasilajce si zainteresowanie budownictwem letniskowym spowodowao nieodwracalne szkody w lasach porastajcych dolin rzeki Rzdzy. Funkcjonowanie rzeki, a zwaszcza jej strefy brzegowej, jako cigu ekologicznego zostao silnie naruszone. W dolinie rzeki Rzdzy rozwj budownictwa letniskowego wystpuje wzdu caej granicy z gmin Stanisaww. W strefie brzegowej rzeki Ossownicy rozwj budownictwa letniskowego wystpuje w rejonie wsi Makwiec i Wlka Kobylaska. W Nowej Ryni zabudowa wkracza na tereny lene i przylene. 4. Dziedzictwo kulturowe Gmina Dobre ma bogat przeszo historyczn datujc si od czasw staroytnych i wczesnoredniowiecznych, posiada rwnie liczne obszary o ciekawych walorach turystycznych i krajobrazowych. Tereny obecnej Gminy Dobre ju w X wieku wczone byy do pastwa piastowskiego. Rozrastajca si szlachta zaciankowa Mazowsza lecego po lewej stronie Wisy pod koniec redniowiecza zacza przenosi si na ssiednie tereny, lece po prawej stronie Wisy, a szczeglnie na Mazowsze pnocno-wschodnie. Jedna z pierwszych fal kolonizacyjnych miaa miejsce w XV wieku, kiedy to lokowano m.in. miasto Misk. Proces lokacyjny przybra na sile w pierwszej poowie XVI wieku i wwczas prawa miejskie otrzymay nastpujce miejscowoci lece na tym terenie: Stanisaww, Kobiel, Siennica i Dobre. Powstanie Dobrego jako miasta byo przejawem zmian zachodzcych w wczesnej gospodarce i organizacji miast w tym regionie w pierwszej poowie XVI wieku. Wyrazem tego bya lokacja wielu miejscowoci, ktre otrzymay prawa miejskie, w tym Dobre. Stao si to dziki staraniom wczesnych wacicieli - Dobrzynieckich, w 1530 roku. Charakterystycznym elementem rozwoju wielkich wasnoci ziemskich byo zakadanie miast jako centrw administracyjnych swoich dbr. Obok czynnika ekonomicznego du rol odgrywaa ambicja, ch podniesienia prestiu spoecznego rodu poprzez posiadanie miasta. Jednym z atutw miasta Dobre byo pooenie przy midzynarodowym szlaku handlowym czcym Warszaw z Litw.
14
Na terenie Gminy Dobre warto zabytkow przedstawiaj gwnie obiekty budownictwa sakralnego, zespoy dworsko-paacowe oraz w najwikszym stopniu wiejskie obiekty budownictwa drewnianego. Do najciekawszych obiektw zabytkowych mona zaliczy: Koci murowany, lata 1873-1878 (wpis do rejestru pod nr 307) - Dobre, Pozostaoci parku, druga poowa XIX w. (wpis do rejestru pod nr 452) - Kobylanka, Myn wodny koniec XIX w, spalony i odbudowany, murowany 1940r., obecnie elektryczny (wpis do rejestru pod nr 285) - Makwiec, Dwr drewniano - murowany, druga poowa XIX w. (wpis do rejestru pod nr 300) oraz park, druga poowa XIX w. (wpis do rejestru pod nr 300) - Nowa Wie, Dwr murowany z przeomu XIX/XX w. (wpis do rejestru pod nr 34/189) oraz pozostaoci parku z koca XIX w. (wpis do rejestru pod nr 34/189) - Piwki, Dwr murowany z 1 poowy XIX w. (wpis do rejestru pod nr 155/652) oraz Park z pierwszej poowy XIX w. (wpis do rejestru pod nr 155/652) - Rudzienko. Wrd pozostaych obiektw przedstawiajcych warto zabytkow znajdujcych si na terenie Gminy Dobre na uwag zasuguj: Dobre - szkoa i dzwonnica, Czarnogw - kaplica, Gboczyca - zagroda wiejska, Kobylanka - dwr, Mlcin - pozostaoci zespou dworskiego i zagroda wiejska, Nowa Wie - obory dworskie, Pekowizna - zesp myna, Piwki - obora dworska, Rudzienko - zesp dworski, Rynia - zagroda wiejska, Wlka Mlcka - kaplica. Ponadto, na terenie Gminy zachowane s w wielu miejscowociach stare, prezentujce lokaln tradycj architektoniczn budynki mieszkalne. Wrd nich na uwag zasuguj domy we wsiach: Dobre (22), Adamw (1), Czarnogw (6), Drop (1), Gsianka Borowa (1), Gboczyca (5), Kty Borucza (4), Kobylanka (1), Marcelin (1), Mlcin (2), Modecin (2), Porby Nowe (5), Porby Stare (1), Radoszyna (1), Rakwiec (6), Rudzienko (4), Schocin (3), Soki (1), Wlka Kobylaska (1), Wlka Kokosia (4); W granicach Gminy Dobre, gwnie w obrbie doliny Ossownicy, zewidencjonowano 85 stanowisk archeologicznych. S to miedzy innymi: pozostaoci obozowiska owcw z przeomu schykowego paleolitu i mezolitu w Dobrem, pozostaoci osad pierwszych rolnikw z poowy III tysiclecia p.n.e. w Dobrem i Rakwcu, pozostaoci kultury trzcienieckiej (XII w. p.n.e.) znaleziska datowane na II okres Epoki Brzu w Makwcu Duym, lady osadnictwa z okresu kultury uyckiej (XIII w. p.n.e.) w Czarnogowiu i Makwcu Duym, lady osadnictwa z okresu kultury grobw kloszowych (VI w. p.n.e.) w Rakwcu, lady osadnictwa z okresu kultury przeworskiej (III/II w. p.n.e.) w Czarnogowiu, Pekowinie i Rakwcu, lady osadnictwa z X-XI w. 13 stanowisk, najciekawsze w Dobrem, Makwcu Duymi Rudkach, osada wczesnoredniowieczna w Makwcu Duym oraz pozostaoci XVII-wiecznej huty szka w Piwkach.
15
5. Gospodarka lokalna i turystyka Gwnym sektorem gospodarki Gminy Dobre to produkcja rolnicza nastawiona przede wszystkim na produkcj mleka i trzody chlewnej. W produkcj t zaangaowana jest wikszo mieszkacw Gminy, dla ktrych stanowi ona podstawowe rdo utrzymania. Obecnie, obszar uytkw rolnych w Gminie Dobre wynosi 8.969 ha, co stanowi 71,83 % ogu obszaru Gminy. Na terenie Gminy funkcjonuje 1126 gospodarstw rolnych, ktrych liczb i struktur obszarow prezentuje ponisze zestawienie:
Powierzchnia w ha 0,5-1 1-2 2-5 5-7 7-10 10-15 15 i wicej Razem: rdo: Dane UG Dobre Liczba gospodarstw rolnych 45 150 222 220 237 160 92 1126 Udzia procentowy 4,0 13,3 19,7 19,6 21,0 14,2 8,2 100,0
Pod wzgldem klas bonitacyjnych w Gminie Dobre przewaaj zdecydowanie gleby sabe. Grunty klasy IVa i IVb stanowi 37,3% ogu gruntw ornych, grunty klasy V i VI - a 57%, za grunty IIIa i IIIb - 5,7%. Na terenie Gminy nie wystpuj grunty klasy I i II. Wiksze powierzchnie najlepszych w skali Gminy gleb, kompleksw ytniego bardzo dobrego i dobrego wystpuj w jej poudniowo-wschodniej czci - wsie: Czarnogw, Wlka Czarnogowska, Adamw, Mlcin, na poudnie od Dobrego w rejonie Brzozowicy i w czci wschodniej - wsie: Nowa Wie, Sochocin, widrw. Na pozostaym obszarze Gminy przewaaj grunty kompleksu ytniego sabego i bardzo sabego. W strukturze zasieww w Gminie Dobre, dominuj zboa (yto, owies, mieszanki zboowe) i ziemniaki. Plony zb ksztatuj si na poziomie 22 q/ha, za ziemniakw 169 q/ha. Wiele gospodarstw rolnych nastawionych jest na produkcj trzody chlewnej i byda. Rolnictwo jeszcze dugo pozostanie podstawow form aktywnoci mieszkacw Gminy Dobre. Jednak ju z przedstawionych powyej danych wynika, e nie jest ono w stanie zapewni pracy wszystkim. Znaczna cz osb zwizanych z rolnictwem ju teraz czy prac w gospodarstwie rolnym z prac zarobkow poza nim i niewtpliwie bdzie to musiaa robi nadal. Osoby chcce podj zatrudnienie poza rolnictwem powinny uzyska wsparcie ze strony Gminy, jak i Powiatowego Urzdu Pracy w Misku Mazowieckim tak, aby mogy swobodnie przekwalifikowywa si do zaj pozarolniczych. Na terenie Gminy Dobre zlokalizowane s nastpujce zakady zwizane z rolnictwem, lenictwem i przetwrstwem spoywczym oraz zakady produkcyjne i usugowe: Zakad Produkcyjno-Handlowo-Usugowy - Dobre, Spdzielnia Kek Rolniczych - Dobre,
16
Rolnicza Spdzielnia Produkcyjna - Rudzienko, Gminna Spdzielnia Samopomoc Chopska - Dobre, Wienerberger Zakad Produkcji Cegy - Rudzienko, Stacje paliw: PKN Orlen - Dobre, stacja gazowa - Dobre, stacja gazowa - Porby Nowe, Belpol Zakad Meblowy - Porby Nowe, Dobre Zakad Misny - widrw, Rafplast Produkcja i sprzeda okien PCV - Dobre Bags Przewz osb - Dobre, Piekarnia - Dobre, Zakad Piekarniczo-Cukierniczy - Dobre, Hurtownia Materiaw Budowlanych, Transport Midzynarodowy - Porby Nowe, Zakad Stolarski - Dobre, Agroturystyka - Krystyna i Adam Uczyscy - Rbiesz Kolonia, Agroturystyka Sawomir Sobiepanek Gboczyca Gastronomia: Jzef Muszyski - Dobre, Mirosaw Jurek - Dobre, Inne: Dom Opieki dla Osb Starszych - Makwiec May, Spdzielnia Mieszkaniowa Zgoda - Dobre, Apteka - Dobre. Firma Handlowo Usugowa DOMET Hurt Detal , Art. Rolno Spoywcze Skad Opau w Dobrem Na terenie Gminy wystpuje dua liczba sklepw rnych bran w liczbie 43 w tym w samym Dobrem 20 i 23 na terenie Gminy. Wystpuje duo zakadw usugowych rnych bran .
Liczba podmiotw gospodarczych zarejestrowanych w Urzdzie Gminy Dobre

2000r. 275 2001r. 272 2002r. 270 2003r. 263 2004r. 242 2005r. 239 2006r. 237
rdo: Dane UG Dobre
Na terenie Gminy Dobre w kocu 2006 roku zarejestrowanych byo 237 podmiotw. Wedug podziau na brane, wikszo z nich to niewielkie podmioty handlowo-usugowe, bd drobne zakady wytwrcze zatrudniajce po kilka osb. Ze wzgldu na swoje pooenie Gmina Dobre ma potencjalnie szans rozwija turystyk, szczeglnie turystyk wiejsk, agroturystyk i turystyk krajoznawcz. Silnym atutem Gminy w zakresie rozwoju turystyki s: atrakcyjne pooenie - dotyczy to szczeglnie obszarw wzdu rzek przepywajcych przez Gmin, co stanowi te duy potencja rozwojowymi w tym zakresie, pooenie w bliskim ssiedztwie aglomeracji warszawskiej Na terenie Gminy wystpuj atrakcyjne obszary do uprawiania turystyki rowerowej i konnej, a take wystpuj atrakcyjne miejsca pod budownictwo letniskowe. W miejscowoci Mlcin funkcjonuje stadnina koni, ktra wiadczy usugi jedzieckie, przejadki konne i dorok. Waciciel - Biakowska Anna Katarzyna.
17
W ostatnich latach nastpuje znaczny rozwj budownictwa letniskowego i caorocznego w dolinie rzeki Rzdzy (wzdu granicy z Gmin Stanisaww) i w mniejszym stopniu w dolinie rzeki Ossownicy (w rejonie wsi Makwiec i Wlka Kobylaska) oraz w Nowej Ryni. Obecnie jest ok. 3 tysice domw letniskowych, z ktrych cz uytkowana jest przez cay rok. W Gminie brakuje specjalistycznego orodka zajmujcego si sportem i rekreacj. Baz tej dziaalnoci stanowi mog szkolne boiska sportowe. Takie zaplecze sportowe jest jednak niewystarczajce i nie jest na odpowiednim poziomie technicznym. Istnieje potrzeba stworzenia nowych obiektw sportowych, podniesienia standardu ju istniejcych i ich naleytego zagospodarowania. Brak jest take infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w postaci: schronisk, pl namiotowych, pla strzeonych, kortw tenisowych, cieek rowerowych, tras turystycznych i placwek gastronomicznych. 6. Bezrobocie Zmiany w liczbie zarejestrowanych bezrobotnych i stop bezrobocia w Gminie Dobre w latach 2000-2006 prezentuj ponisze wykresy.
Liczba bezrobotnych w Gminie Dobre w latach 2000-2006 400 300 200 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 266 208 283
317
300
282 235
rdo: Dane Powiatowego Urzdu Pracy w Misku Mazowieckim
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Gminie Dobre wzrastaa do koca 2003 roku, a poczwszy od 2004 roku systematycznie maleje. Przewaajc grup wrd ogu bezrobotnych w Gminie stanowi osoby z wyksztaceniem zasadniczym zawodowym i podstawowym oraz bez wyksztacenia. Grupa ta stanowi ok. 70% ogu bezrobotnych. W znacznym stopniu problem bezrobocia dotyka rwnie osb z wyksztaceniem policealnym i rednim zawodowym (ok. 20% ogu zarejestrowanych bezrobotnych). Bezrobocie jest przyczyn wystpowania typowych, niekorzystnych skutkw, gwnie w postaci: utraty kwalifikacji przez osoby dugotrwale bezrobotne, spadku dochodw rodzin i rozszerzania si krgw ubstwa w spoeczestwie, degradacji moralnej i psychicznej osb pozostajcych bez pracy - wzrostu poczucia
18
beznadziejnoci, pesymizmu i poczucia spoecznej bezuytecznoci, wzrostu niekorzystnych zjawisk patologii spoecznej, znacznego wzrostu kosztw materialnych zwizanych z utrzymaniem bezrobotnych oraz sub zajmujcych si ich problemami i obsug (pomoc spoeczna). Oczywiste jest, e nie wszyscy bezrobotni w rzeczywistoci chc podj prace, czy stworzy sobie stanowisko pracy. Cz z nich posiada dochody z pracy w szarej strefie, czci za status bezrobotnego z rnych powodw odpowiada, niektrzy znajduj zatrudnienie okresowe. Niewtpliwie jednak, przedstawione powyej dane wskazuj na spore nadwyki siy roboczej na terenie Gminy Dobre.
Stopa bezrobocia w Gminie Dobre na tle powiatu miskiego w latach 2000-2006
20 15 10 5 0 2000 2001 2002 11,2 10,8 13,8 12,8 14,5 13,6
15,8
14,3
16,1
17,8 13,9
16,8 12,6 14,2
2003
2004 powiat miski
2005
2006
Gmina Dobre
rdo: Obliczenia czciowo wasne na podstawie danych Powiatowego Urzdu Pracy w Misku Mazowieckim i Urzdu Gminy Dobre
Stopa bezrobocia w Gminie Dobre bya do koca 2003 roku wysza ni przecitna dla powiatu miskiego, za poczwszy od 2004 roku ksztatuje si niszym poziomie. 7. Infrastruktura spoeczna Liczba i zakres dziaania instytucji wiadczcych usugi dla ludnoci - placwek owiatowo - wychowawczych, ochrony zdrowia i opieki spoecznej, kultury i sztuki, sportu i rekreacji jest podstawowym czynnikiem wpywajcym na poziom ycia mieszkacw. Owiata i wychowanie Gmina Dobre jest organem prowadzcym dla nastpujcych placwek owiatowowychowawczych: Szkoa Podstawowa im. Konstantego Laszczki w Dobrem (326 uczniw + 42 uczniw w 2 oddziaach przedszkolnych), Szkoa Podstawowa im. Piotra Wysockiego w Dropiu (74 uczniw + 7 uczniw w oddziale przedszkolnym),
19
Szkoa Podstawowa im. Janka Krasickiego w Mlcinie (53 uczniw + 11 uczniw w oddziale przedszkolnym), Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Dobrem (251 uczniw). Ponadto na terenie Gminy funkcjonuje Przedszkole w Dobrem, do ktrego uczszcza 25 dzieci. Zajcia odbywaj si w grupie mieszanej 3, 4 i 5-latkw. Przedszkole organizuje rwnie zajcia dodatkowe, opacane przez rodzicw, z rytmiki i jzyka angielskiego. Od wrzenia 2007 roku rozpoczo dziaalno prywatne przedszkole Promyk, do ktrego uczszcza 60 dzieci. Obsug finansowo-administracyjn szk i placwek owiatowych podlegych Gminie zajmuje si Gminny Zesp Obsugi Administracyjny Szk. W Szkole Podstawowej w Dobrem obowizkowym jzykiem obcym jest jzyk angielski. Ponadto w ramach pracy pozalekcyjnej prowadzone s zajcia z jzyka angielskiego oraz nastpujce koa zainteresowa: matematyczne, polonistyczne, informatyczne dla uczniw klas II i III oraz Szkolny Klub Sportowy. Prowadzone s zajcia wyrwnawcze dla uczniw majcych trudnoci w nauce, oraz zajcia rewalidacyjne dla uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Uczniowie maj zapewnion opiek logopedy i pedagoga szkolnego. W Szkole Podstawowej w Dropiu, w ramach pracy pozalekcyjnej, nieodpatnie prowadzone s koa zainteresowa: informatyczne, matematyczne, muzyczno-ruchowe, recytatorsko-teatralne, plastyczno-techniczne, czytelnicze i sportowe. Zajcia wychowania fizycznego prowadzone s w przystosowanej do tego celu auli szkolnej. Szkoa Podstawowa w Mlcinie posiada wasn bibliotek i sal gimnastyczn. Prowadzone s zajcia pozalekcyjne w koach zainteresowa: koo przyjaci biblioteki, koo dziennikarskie, koo przyrodnicze Pszczki. Gimnazjum w Dobrem posiada bibliotek (2800 woluminw), wietlic oraz sal gimnastyczn z siowni. W ramach pracy pozalekcyjnej prowadzone s koa zainteresowa: polonistyczne, informatyczne, matematyczne, chemiczne, geograficzne, plastyczne, SKS, szkolne koo PCK. Wydawana jest rwnie gazetka szkolna. Zaspokajanie potrzeb mieszkacw w zakresie szkolnictwa ponadgimnzjalnego odbywa si poza terenem Gminy Dobre, gwnie w miecie Misk Mazowiecki. Ochrona zdrowia Zgodnie z zapisami ustawy o samorzdzie gminnym, do zada wasnych gminy naley zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkacw, w tym sprawy ochrony zdrowia. zadaniem gminy jest wiec zabezpieczenie dostpnoci do wiadcze z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, poonictwa i ginekologii oraz stomatologii, zgodnie z minimalnym planem zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej ( 4 rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 padziernika 2001r. w sprawie zasad i warunkw, jakim powinien odpowiada minimalny plan zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej - Dz.U. 01.121.1315). wiadczenia zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej na terenie Gminy Dobre zapewnia Samodzielny Publiczny Zesp Opieki Zdrowotnej w Dobrem. SP ZOZ zapewnia opiek zdrowotn dla okoo 5 525 pacjentw. Orodek obsugiwany jest przez lekarza rodzinnego, lekarza internist ( etatu), lekarza pediatr i lekarza stomatologa i 1 pomoc stomatologiczn. Posiada gabinet pielgniarski z 3 pielgniarkami (2 etatu).
20
Specjalistyczn opiek zdrowotn dla mieszkacw Gminy zapewnia Samodzielny Publiczny Zesp Opieki Zdrowotnej w Misku Mazowieckim. Szpital dysponuje baz 296 ek Zapewnia on opiek na 6 oddziaach: kardiologiczno-internistycznym, dziecicym, noworodkowym, ginekologiczno-pooniczym, chirurgicznym i intensywnej terapii. Badania specjalistyczne prowadzone s przez nastpujce pracownie: diagnostyki laboratoryjnej, RTG, USG, mammografii, fizykoterapi i rehabilitacji, Holtera oraz gastroskopii. Ponadto w ramach SP ZOZ dziaa pogotowie ratunkowe oraz poradnie specjalistyczne. Na terenie Gminy Dobre dziaa ponadto jeden prywatny gabinet lekarski oferujcy opiek specjalistyczn (ginekologia). Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 26 padziernika 1982r. o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziaaniu alkoholizmowi (Dz.U. 02.147.1231), rwnie prowadzenie dziaa zwizanych z profilaktyk i rozwizywaniem problemw alkoholowych jest zadaniem wasnym gminy. Zadania te realizuje Gminna Komisja Rozwizywania Problemw Alkoholowych w Dobrem. Podejmuje ona zarwno dziaalno profilaktyczn, finansuje koszty terapii uzalenienia od alkoholu jak rwnie udziela pomocy rodzinom z problemem alkoholowym. Opieka spoeczna Na terenie Gminy Dobre realizacj lokalnej polityki spoecznej zajmuje si Gminny Orodek Pomocy Spoecznej (GOPS). W orodku zatrudniony jest kierownik i 2 pracownikw socjalnych. GOPS realizuje zadania wasne i zlecone gminie majce na celu popraw poziomu ycia osb i rodzin. Praca socjalna nakierowana jest na pomoc, osobom i rodzinom wymagajcym pomocy, we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolnoci prawidowego funkcjonowania w spoeczestwie oraz tworzenia warunkw do yciowego usamodzielniania osb objtych pomoc. Pracownicy socjalni staraj si zapobiega marginalizacji osb i grup oraz przeciwdziaa negatywnym zjawiskom w rodowisku lokalnym. Liczba osb korzystajca z pomocy spoecznej w Gminie Dobre
2000r. 419 2001r. 377 2002r. 489 2003r. 512 2004r. 455 2005r. 354 2006r. 352
rdo: Dane GOPS w Dobrem
Liczba osb w rodzinach korzystajcych z pomocy spoecznej w Gminie Dobre

2000r. 1043 2001r. 1017 2002r. 1198 2003r. 1331 2004r. 1129 2005r. 954 2006r. 993
rdo: Dane GOSP w Dobrem
Odsetek osb w rodzinach korzystajcych z pomocy spoecznej w stosunku do ogu mieszkacw Gminy
2000r. 17,0 2001r. 16,7 2002r. 20,0 2003r. 21,8 2004r. 18,4 2005r. 15,7 2006r. 16,4
21
Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku rdo: Obliczenia wasne na podstawie danych GOSP i UG Dobre
Kultura i sztuka W Gminie Dobre funkcjonuje Gminny Orodek Kultury GOK), ktry w ramach swej dziaalnoci prowadzi orkiestr dt, koo taneczne, plastyczne i komputerowe, udostpnia mieszkacom dostp do Internetu, prowadzi rozgrywki tenisa stoowego i nauk jzyka angielskiego. W Gminnym Orodku Kultury znajduje si muzeum artysty rzebiarza Konstantego Laszczki, urodzonego we wsi Makwiec Duy, gdzie prowadzone s tzw. lekcje muzealne. Corocznie GOK jest wsporganizatorem Doynek Gminnych oraz Dni Dobrego. Realizacj zada wasnych Gminy w zakresie owiaty i kultury zajmuje si rwnie Gminna Biblioteka Publiczna w Dobrem. Biblioteka wiadczy usugi dla 1058 czytelnikw. Biblioteka zapewnia obsug biblioteczn mieszkacw Gminy, suy zaspokajaniu i rozwijaniu ich potrzeb czytelniczych i informacyjnych oraz upowszechnianiu wiedzy i kultury w gminie. W swoich zasobach posiada 14 828 woluminw literatury piknej, popularnonaukowej oraz lektur szkolnych. Na terenie Gminy Dobre nie ukazuj si adne tytuy prasy lokalnej. Jednak w trakcie prowadzonych spotka z mieszkacami Gminy wyraali oni due zainteresowanie oywieniem komunikacji pomidzy Wadzami Gminy i mieszkacami. Wydawanie regularnego, bezpatnego miesicznika informujcego o dziaaniach Wadz Gminy wydaje si by tutaj dobrym rozwizaniem. Bezpieczestwo publiczne Jednym z negatywnych skutkw transformacji systemowej, przeobraania struktury spoecznej oraz spadku poziomu ycia wielu mieszkacw i rodzin w kraju jest wzrost fali przestpczoci oraz zjawisk patologicznych. Na terenie Gminy Dobre funkcjonuje Komisariat Policji, ktry swoim zasigiem dziaania obejmuje rwnie Gminy Stanisaww i Jakubw. Z danych statystycznych wynika, e dominujcymi typami przestpstw na terenie Gminy Dobre s: kradziee w amaniem (do mieszka, samochodw i domw letniskowych), kradziee mienia oraz przestpstwa drogowe (gwnie jazda w stanie nietrzewym). Naley podkreli e w ostatnich latach nastpi znaczny wzrost wykrywalnoci przestpstw w Komendzie Policji w Dobrem. Przykadowo, dziki dobrej pracy policji oraz wsppracy ze spoecznoci lokaln udao si doprowadzi do ograniczenia kradziey z wamaniem do domkw letniskowych. Na terenie Gminy Dobre wystpuje zrnicowane zagroenie poarowe, co zwizane jest gwnie z: prowadzon dziaalnoci gospodarcz, w tym rolnicz, zasobami lenymi wystpujcymi przede wszystkim w ssiedztwie pl uprawnych (wypalanie traw). Gwnymi przyczynami poarw s: uytkowanie pomieszcze i obiektw niezgodnie z przeznaczeniem, przerbki instalacji elektrycznej oraz pogarszajcy si stan budynkw oraz instalacji elektrycznej. Do szczeglnie niebezpiecznych nale poary budynkw gospodarczych i inwentarskich na terenach wiejskich, gdzie zachodzi konieczno ewakuacji zwierzt i mienia w przyszoci dodatkowym zagroeniem moe by wzrost ruchu drogowego 22
i towarowego, gwnie przewz rodkw niebezpiecznych, przez teren Gminy. Na terenie Gminy Dobre dziaa dziewi jednostek Ochotniczych Stay Poarnych: Brzozownica, Czarnogw, Dobre, Mlcin, Nowa Wie, Porby Nowe, Rudzianko, Rynia, Soki. Do Krajowego Systemu Ratowniczo-Ganiczego jest wczona jednostka z Dobrego. 8. Infrastruktura techniczna Drogi i komunikacja publiczna Gmina Dobre posiada w swoich granicach drogi: krajow, wojewdzk, powiatowe i gminne. Droga wojewdzka Nr 637 jest gwn arteri komunikacyjn zapewniajc poczenia zewntrzne Gminy, jak rwnie stanowi podstaw pocze wewntrzgminnych. Drogi powiatowe przebiegajce przez teren Gminy, to: Nr 36219 - Dobre - Borucza, obsuguje pnocno-zachodni cz Gminy - ma bezporednie poczenie z drog krajow Nr 50, Nr 36220 - Dobre - Rynia - Ksiyki (gm. Strachwka), obsuguje pnocn cz Gminy - stanowi poczenie z drog krajow Nr 50 i gmin Strachwka, Nr 63222 - Radoszyna - Drop - Schocin - Nowa Wie, obsuguje wschodni cz Gminy - biegnie do granicy z gmin Wierzbno, Nr 36223 - Radoszyna - Kobylanka - Walentw, obsuguje pnocn cz Gminy, Nr 36225 - Dobre, obsuguje wie Dobre - stanowi odcinek drogi wojewdzkiej Nr 637 przed wybudowaniem obwodnicy, Nr 36226 - Dobre - Rudno - Wlka Czarnogowska, obsuguje poudniowo-wschodni cz Gminy, Nr 36227 - Dobre - Rudzienko - Jakubw, obsuguje poudniow cz Gminy, Nr 36228 - Rudzienko - Rakwiec - Gsianka, obsuguje poudniowo-zachodni cz Gminy, Nr 36229 - Sokle (gm. Stanisaww) - Gsianka - Mlcin - Kamionka (gm. Jakubw), obsuguje poudniow cz Gminy na kierunku wschd-zachd, Nr 36304 - Walentw - Brzenik (gm. Wierzbno), stanowi poczenie z gmin Wierzbno, Nr 36308 - Kamionka (gm. Jakubw) - Czarnogw - Wygldwek (gm. Wierzbno), obsuguje poczenia z gminami: Wierzbno i Jakubw dla niewielkiego obszaru Gminy Dobre. Pozostae drogi to drogi gminne. Na czn dugo drg publicznych w Gminie Dobre - 47,0% to drogi o nawierzchni utwardzonej. Drogi ponadgminne przebiegajce przez teren Gminy w 100% posiadaj nawierzchni tward. Spord oglnej dugoci drg gminnych (95,092 km) zaledwie 11,1% to drogi o nawierzchni twardej ulepszonej (bitumiczna, betonowa), 44,2% to drogi twarde o nawierzchni nieulepszonej (brukowa, wirowa), za 44,7% to drogi gruntowe. Problemem jest zy stan techniczny drg gminnych, powiatowych i wojewdzkich, ktre bezporednio odpowiadaj za komunikacj wewntrzgminn. Konieczna jest ich pilna modernizacja. Problemem dla mieszkacw Gminy s braki w infrastrukturze okoodrogowej. Obserwuje si niewystarczajc ilo chodnikw oraz cieek rowerowych wzdu drg publicznych,
23
przez co ruch pieszy i rowerowy na niektrych odcinkach z koniecznoci odbywa si na jezdniach, co stwarza zagroenie dla bezpieczestwa ruchu drogowego i mieszkacw. Obsuga komunikacyjna ludnoci zabezpieczona jest komunikacj publiczn (autobusow), w zakresie ktrej usugi wiadczy PKS Misk Mazowiecki, Dobre oraz prywatny przewonik firma "BAGS" z Dobrego. Do siedemnastu wsi pooonych w odlegoci 3 km od gwnych tras komunikacyjnych nie dociera adna komunikacja autobusowa, pomimo tego, e do wsi i przez wie przebiegaj drogi utwardzone. PKS Misk Mazowiecki obsuguje 25 wsi, firma "BAGS" wiadczy usugi komunikacyjne na trasie Dobre - Misk Mazowiecki - Warszawa, obsugujc jedynie trzy miejscowoci z terenu Gminy: Dobre, Rudzienko i Mlcin. PKS Dobre obsuguje miejscowoci Gminy pooone na trasie Wgrw - Warszawa. W zwizku z tym Gmina ma dobre poczenia z Warszaw i Wgrowem. Z miejscowoci gdzie nie kursuje komunikacja autobusowa dzieci do szkoy dowoone s autobusem i mikrobusem szkolnym. Oba te pojazdy stanowi wasno Gminy. Zaopatrzenie w wod Dugo sieci wodocigowej rozdzielczej w gminie na koniec listopada 2007 roku to 64,4 km, z czego 35,8 km stanowi poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych. Zaopatrzenie w wod mieszkacw Gminy Dobre odbywa si z uj wd gbinowych sucych zbiorowemu zaopatrzeniu ludnoci w wod oraz studni kopalnych. Na terenie Gminy funkcjonuj trzy stacje wodocigowe w miejscowociach: Dobre, Czarnogw i Mlcin. Zaopatrzenie w wod poszczeglnych miejscowoci w Gminie Dobre
Lp. Miejscowo Dugo sieci w km 9,5 1,5 2,2 1,7 4,8 2,2 0,9 2,3 1,7 5,2 4,3 5,9 4,1 3,3 3,6 6,5 2,5 2,2 64,4 Dugo przyczy w km 9,8 0,5 1,5 1,0 1,6 1,1 0,5 0,7 0,6 1,1 1,0 2,4 0,6 2,1 3,3 5,4 1,1 1,5 35,8 Liczba odbiorcw 406 13 43 26 46 46 15 18 16 30 26 82 15 74 110 91 31 65 1153
1 Dobre 2 Zdrojwki 3 Wlka Kokosia 4 Antonina 5 Walentw 6 Czarnogw 7 Pokrzywnik 8 Wlka Czarnogowska 9 Duchw 10 Rudno 11 Rbierz Kolonia 12 Rudzienko 13 Grabniak 14 Porby Nowe 15 Mlcin 16 Osczyzna 17 Kobylanka 18 Soki i Czarnocin I Razem rdo: Dane UG Dobre
24
Wodocigi w miejscowociach Czarnogw i Dobre zostay poczone i tworz wsplny system wodocigowy wsppracujcy ze sob. Gmina Dobre kontynuuje prace zwizane z budow wodocigw zbiorowych w: I etapie: Sie wodocigowa z przyczami w miejscowociach: Czarnocin, Drop, Joanin, Brzozowica, Gboczyca, Rynia, Wlka Kobylaska oraz cz Makwca Duego, Porby Stare, Adamw. II etap: Przepompownia sieciowa w miejscowoci Schocin. Sie wodocigowa z przyczami w miejscowociach: pozostaa cz Makwca Duego, Makwiec May, Schocin, Nowa Wie, Marcelin, widrw. III etap: Sie wodocigowa z przyczami w miejscowociach: Modcin, Radoszyna, Jaczewek, Ruda Pniewnik. IV etap: Sie wodocigowa z przyczami w miejscowociach: Kty Borucza, Rakwiec, Wlka Mlcka, Gsianka Borowa. Na terenie Gminy istniej rwnie indywidualne ujcia wd gbinowych. Posiadaj one dokumentacj hydrogeologiczn i zatwierdzone zasoby wodne w kategorii "B". S one zlokalizowane na terenie nastpujcych wsi: Rudzienko (studnia nr 1- dla potrzeb Rolniczej Spdzielni Produkcyjnej, studnia nr 2 - dla potrzeb Gorzelni - nadwyki wody przekazywane s miejscowej ludnoci), Drop (dla potrzeb Szkoy Podstawowej), Porby Nowe (dla potrzeb firmy BELPOL), Brzozowica (dla potrzeb wodocigu wiejskiego). Pozostali mieszkacy Gminy zaopatruj si w wod ze studni kopalnych, ktre jednak nie zapewniaj odpowiedniej jakoci wody do picia. Najczciej nie posiadaj one adnej izolacji od wd powierzchniowych i ciekw gospodarczych. Kanalizacja i oczyszczanie ciekw Dugo czynnej sieci kanalizacyjnej w gminie Dobre na koniec 2006 roku to - 4,9 km. sieci kanalizacyjnej oraz 3,1 km pocze do budynkw. W 2005r. zostaa oddana do uytku gminna oczyszczalnia ciekw w miejscowoci Dobre, ktra jest oczyszczalni mechanicznobiologiczn typu ECOLO_CHIEF o maksymalnej przepustowoci 175 m3 na dob. Oczyszczalnia przyjmuje cieki pochodzce z terenu miejscowoci Dobre i obsuguje rwnowan liczb mieszkacw RLM=1590. Oczyszczalnia pracuje w oparciu o technologi niskoobcionego osadu czynnego wraz z tlenow stabilizacj osadu. Po osigniciu docelowej przepustowoci, oczyszczalnia ma moliwo rozbudowy o nastpny etap o przepustowoci rwnie 175 m3/dob. Pozostali mieszkacy Gminy korzystaj z lokalnych ukadw kanalizacji odprowadzajcych cieki do zbiornikw bezodpywowych, ktre oprniane s okresowo. W zwizku z tym, e system odprowadzania i oczyszczania ciekw jest niewystarczajcy, Wadze Gminy przewiduj budow dwch systemw odprowadzania i oczyszczania ciekw dla poszczeglnych zespow obszarw strefy osadniczej. Zakada si system kanalizacji zbiorczej wraz z rozbudow gminnej oczyszczalni ciekw w miejscowoci Dobre, realizowany w trzech etapach: I etap: budowa sieci kanalizacyjnej we wsi Dobre, II etap: budowa sieci kanalizacyjnej we wsiach: Wlka Kokosia, Porby Nowe, Zdrojwki, Antonina, 25
III etap: rozbudowa oczyszczalni ciekw i budowa sieci kanalizacyjnej we wsiach: Rbierz Kolonia, Gboczyca, Brzozowica, Walentw, Rudzienko, Mlcin, Osczyzna oraz pnocna strona Gminy. W miejscowociach nie objtych zbiorczym systemem sieci kanalizacyjnej, planuje si indywidualne systemy kanalizacyjne z przydomowymi oczyszczalniami ciekw lub szczelnymi zbiornikami na dziakach, z ktrych nieczystoci bd okresowo wywoone do punktw zlewnych oczyszczalni gminnej. Na terenie Stacji Paliw Pynnych w Dobrem znajduj si urzdzenia suce do podczyszczania ciekw deszczowo-przemysowych odprowadzanych z terenu stacji do rowu melioracyjnego. Gospodarka odpadami Gmina Dobre posiada urzdzone skadowisko odpadw staych w Makwcu Duym. Skadowisko zostao oddane w 1996 roku i przewidziane zostao do eksploatacji przez okres 12 lat. Ilo odpadw wywoonych na skadowisko wynosi 3250 m3/rok. Parametry techniczne wysypiska przedstawiaj si nastpujco: powierzchnia cakowita- 0,68 ha, powierzchnia dna niecki- 0,32 ha, 3 chonno- 17300 m , 3 odprowadzanie ciekw do zbiornika o pojemnoci- 49 m . Teren skadowiska jest ogrodzony. Ze wzgldu na to, e skadowisko tylko od strony pnocno-wschodniej otwarte jest na pola uprawne wsi widrw, przyjto utworzenie od tej strony wysypiska, 100-metrowej wskanikowej strefy oddziaywania. Strefa powoduje wystpowanie ogranicze w stosowaniu upraw rolnych oraz wykorzystania terenu rolniczego. W 2008 roku Skadowisko Odpadw Komunalnych w Makwcu Duym zostanie zamknite (po 12 latach eksploatacji). W nastpnych latach przewiduje si przeprowadzenie jego rekultywacji- planujemy pokrycie kosztw rekultywacji z pozyskanych dotacji Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Mazowieckiego, Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i innych rodkw (w tym rodkw wasnych). Zgodnie z wymogami ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach jak rwnie ustawy o odpadach, Gmina Dobre prowadzi zorganizowany system gospodarki odpadami. Przewiduje si dalszy wzrost iloci odzyskiwanych odpadw, oraz zmniejszenie skadowania odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji. Gaz sieciowy Przez teren Gminy Dobre przebiega rurocig gazowy magistralny wysokiego cinienia 700 relacji Hoowczyce - Rembelszczyzna. W porozumieniu z Mazowieckim Okrgowym Zakadem Gazownictwa w Warszawie zostaa stworzona Koncepcja programowa gazyfikacji Gminy Dobre. Zgodnie z zaoeniami koncepcji, rdo zasilania dla Gminy stanowi bdzie gazocig wysokiego cinienia 700 relacji Hoowczyce - Rembelszczyzna poprzez gazocig lokalny Rudno - Korytnica - Stoczek ze stacj redukcyjno-pomiarow we wsi Rudno. Koncepcja zakada objcie wszystkich terenw zwartej zabudowy wiejskiej sieci gazu 26
ziemnego. Gaz bdzie wykorzystywany na cele grzewcze w budownictwie mieszkaniowym zorganizowanym oraz obiektach uytecznoci publicznej. Na koniec 2003 roku dugo czynnej sieci gazowej rozdzielczej wynosi - 11679 mb, a dugo pocze prowadzcych do firmy Wienerberger wynosi - 3000 mb. Zaopatrzenie w ciepo Na terenie Gminy Dobre budynki ogrzewane s indywidualnie oraz przez kotownie lokalne. W miejscowoci Dobre, kotownie lokalne znajduj si na terenie: Spdzielni Mieszkaniowej Zgoda, Orodka Zdrowia i Urzdu Gminy. Kotownie opalane s przewanie wglem kamiennym, olejem lub gazem pynnym. Domy wolnostojce ogrzewane s piecowo przy uyciu wgla kamiennego oraz drewna. Nowe budynki powstajce na terenie Gminy ogrzewane bd indywidualnie. Kotownie lokalne przewiduje si jedynie dla budownictwa mieszkaniowego zorganizowanego. Moliwo gazyfikacji gminy, pozwala w przyszoci wykorzystanie gazu na cele grzewcze. Naley przewidzie budow kotowni z dostosowaniem kotw na gaz, a take modernizacj istniejcych w celu zmniejszenia emisji zanieczyszcze do atmosfery. Zaopatrzenie w energi elektryczn Przez teren Gminy Dobre przebiegaj tranzytowo dwie elektroenergetyczne jednotorowe linie o najwyszym napiciu: linia 400 kV relacji Miosna 400/220/110 kV Nur Biaystok po uruchomieniu w okolicach Biaegostoku stacji 400/110 kV oraz wykonaniu pocze z Litw oraz stacjami 400/110 kV na pnocy Polski realizowa bdzie funkcje przesyowe o zasigu europejskim, linia 220 kV relacji Miosna 400/220/110 kV Elektrownia Ostroka, stanowi ona wany element w przewaaniu energii o napiciu 220 kV do poziomu energii wysokiego napicia 110 kV, ktre jest napiciem rozdzielczym, stanowicym wasno Zakadw Energetycznych. Linie te stanowi element krajowego systemu sieci przesyowych, nalecych do Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. i s w dobrym stanie technicznym. W pobliu tych linii istniej pewne ograniczenia w moliwoci lokalizacji obiektw kubaturowych. Na terenie Gminy Dobre nie wystpuj urzdzenia wysokiego napicia 110 kV oraz rda energii elektrycznej redniego napicia 15 kV. Dlatego Gmina zasilana jest ze rde zewntrznych, jak: stacje transformatorowo-rozdzielcze 110/15 kV w Misku Mazowieckim i Mrozach, stacja 110/15 kV w Tuszczu. Obydwie stacje s w dobrym stanie technicznym, maj due zapasy mocy ale ich dua odlego od centralnych i pnocnych rejonw gminy jest przyczyn duych strat przesyu energii oraz czstych awarii. Dlatego w przyszoci istnieje potrzeba budowy na terenie Gminy stacji 220/15 kV, ktra zasilona zostanie z przebiegajcej w pobliu linii najwyszego napicia 220 kV z Miosnej do Ostroki. Budowa takiej stacji w sposb bardzo istotny poprawi parametry techniczne energii elektrycznej dostarczanej odbiorcom Gminy Dobre i gmin ssiednich. 27
Podstawowymi odbiorcami energii elektrycznej w Gminie s gospodarstwa rolne oraz gospodarstwa domowe utrzymujce si ze rde pozarolniczych. Korzystaj z energii elektrycznej o mocy szczytowej 4-7 kW. Pozostaymi odbiorcami s podmioty gospodarcze oraz obiekty uytecznoci publicznej, bdce orodkami usugowo-administracyjnymi Gminy oraz owietlenie uliczne. Jednostki te pobieraj energi o bardzo zrnicowanych mocach szczytowych, jednak w przeoeniu na pojedynczy podmiot, moc szczytowa nie przekracza 10 kW. Bezporedni wpyw na parametry energii elektrycznej dostarczanej odbiorcom ma stan techniczny lokalnych urzdze elektroenergetycznych. W dobrym stanie technicznym s urzdzenia budowane lub modernizowane od pocztku lat 80tych XX wieku do chwili obecnej. Urzdzenia budowane przed tym okresem czsto wymagaj intensywnej modernizacji. Wrd nich znajduj si sieci wykonane jeszcze na supach drewnianych, ktre powinny by niezwocznie wymienione. Sieci te s bardzo przestarzae i wyeksploatowane, co jest przyczyn czstych przerw w dostawie energii oraz jej deficytu. Natychmiastowej reelektryfikacji wymagaj wsie majce sieci na supach drewnianych. Podsumowujc, oglny stan techniczny urzdze elektroenergetycznych w Gminie Dobre jest zy. Najgorzej sytuacja przedstawia si w pnocnych rejonach Gminy, gdzie stan techniczny lokalnych sieci elektroenergetycznych stanowi du barier dla dalszego rozwoju tych terenw. Owietlenie ulic Na terenie Gminy Dobre wszystkie miejscowoci posiadaj owietlenie uliczne. Ze wzgldu na rozbudow wsi w kilku przypadkach istnieje potrzeba dobudowy nowych punktw wietlnych. W 2002 roku przeprowadzono modernizacj owietlenia ulicznego z zastosowaniem lamp energooszczdnych. Telekomunikacja Usugi telefoniczne na terenie Gminy odbywaj si za porednictwem Telekomunikacji Polskiej S.A. oraz operatorw sieci komrkowych. Melioracje Gmina Dobre posiada niski stopie zaspokojenia potrzeb melioracyjnych. Opnienia wynikaj z duych zalegoci melioracyjnych z lat ubiegych. Obecnie zmeliorowanych jest: 27,5% uytkw rolnych, 28,3% gruntw ornych i 19,8% uytkw zielonych. Do zmeliorowania pozostao w Gminie 4355 ha uytkw rolnych, tj. 3905 ha gruntw ornych i 450 ha uytkw zielonych. 9. Mieszkalnictwo Na zasoby mieszkaniowe Gminy Dobre skadaj si zasoby mieszkaniowe komunalne i indywidualne (prywatne). W Gminie dominuje prywatna wasno mieszkaniowa, ktra stanowi ponad 90% ogu zasobw mieszkaniowych. Liczba budynkw z zarzdem
28
sprawowanym przez Gmin, to 13 budynkw z lokalami mieszkalnymi, ktre nie zostay objte wsplnotami mieszkaniowymi. czna liczba lokali mieszkalnych stanowicych wasno Gminy wynosi 44 lokali, o cznej powierzchni uytkowej 1902,5 m2. Liczba lokali uytkowych stanowicych wasno Gminy to 7 lokali o cznej powierzchni - 510 m2. Gminny zasb mieszkaniowy jest w bardzo zym stanie technicznym i wymaga duych nakadw finansowych. Naley si liczy z koniecznoci rozbirki jednego z budynkw mieszkalnych. W Gminie Dobre odnotowuje si duy ruch budowlany. Najwicej buduje si w Dobrem, Mlcinie, Wlce Kokosiej, Rudzienku, Gboczycy. Wiele zabudowa letniskowych powstao w Rynii, Wlce Kobylaskiej, Rakowcu, Starych Porbach, Gsiarce Borowej. Z danych Urzdu Gminy Dobre wynika, e wiele osb planuje budow, rozbudow bd modernizacj swoich zabudowa. Mieszkacy i Wadze Gminy opowiadaj si za zabudow jednorodzinn skoncentrowan.
29
Cz II Uwarunkowania i problemy dalszego rozwoju Gminy Dobre

Diagnoza stanu spoeczno-gospodarczego Gminy Dobre oraz spotkania konsultacyjne przeprowadzone przez Wjta Gminy Dobre z mieszkacami poszczeglnych soectw stay si merytoryczn podstaw do:2 PO PIERWSZE - wskazania kluczowych zewntrznych uwarunkowa, czyli zdarze, zjawisk, tendencji i procesw, wpywajcych pozytywnie lub negatywnie na rozwj Gminy (obecnie lub w przyszoci), czyli zaprezentowanie jej szans i zagroe rozwojowych, PO DRUGIE - identyfikacji podstawowych wewntrznych uwarunkowa jej dalszego rozwoju, wynikajcych z obecnej sytuacji w sferze spoecznej, gospodarczej, ekologicznej, przestrzennej i dziedzictwa kulturowego, czyli przedstawienie silnych i sabych stron Gminy (jest to samoocena stanu istniejcego), PO TRZECIE - wskazania gwnych problemw dalszego jej rozwoju, ktre wymagaj podjcia okrelonych dziaa naprawczych zmierzajcych do likwidacji barier i ogranicze rozwojowych lub co najmniej zagodzenia ich negatywnego wpywu na rodowisko ycia i pracy mieszkacw Gminy - czyli przedstawienie katalogu jej gwnych problemw rozwojowych. 1. Zewntrzne uwarunkowania rozwoju Gmina Dobre - tak jak kada inna gmina - jest w bardzo duym stopniu zalena od swego otoczenia, ktre oddziauje na ni wywierajc stay wpyw - pozytywny lub negatywny.
2
Przez szans naley rozumie czynniki, zdarzenia, okolicznoci, zjawiska i procesy wystpujce w otoczeniu gminy (powiatowym, wojewdzkim, krajowym i midzynarodowym), ktre maj korzystny (pozytywny) wpyw na jej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwj. Szanse sprzyjaj wic rozwojowi gminy. Przez zagroenie naley rozumie uzasadnione zjawisko, okoliczno, zdarzenie lub proces wystpujcy w otoczeniu gminy (powiatowym, wojewdzkim, krajowym i midzynarodowym), ktre maj niekorzystny (negatywny) wpyw na jej obecne funkcjonowanie i dalszy rozwj. Zagroenia stanowi wic bariery, utrudnienia w rozwoju gminy. Mog by take przyczyn koniecznoci poniesienia dodatkowych kosztw zwizanych z jej biecym funkcjonowaniem i dalszym rozwojem (np. dopata z budetu gminy do owiaty, bowiem przekazywana subwencja owiatowa nie pokrywa penych kosztw, dopata do remontw drg powiatowych). Przez silne strony naley rozumie szeroko rozumiane walory i zasoby gminy. Ponadto zaliczy do nich mona rwnie umiejtnoci wadz gminy w zakresie zarzdzania, tworzenia lokalnego klimatu dla przedsibiorczoci w celu stymulowania i wspierania rozwoju gospodarki lokalnej, wsppracy z organizacjami pozarzdowymi, aktywnoci w pozyskiwaniu zewntrznych rodkw finansowych na realizacj rnego rodzaju przedsiwzi o charakterze publicznym. Z kolei sabe strony s konsekwencj ogranicze (niedoborw) szeroko rozumianych walorw i zasobw gminy. Dua liczba sabych stron gminy osabia jej zdolno do konkurowania z innymi w pozyskaniu inwestorw, nowych mieszkacw i turystw oraz zewntrznych rodkw finansowych, a take ogranicza skal i dynamik jej dalszego rozwoju.
30
Oddziaywania te tworz uwarunkowania zewntrzne (aktualne i przewidywane w przyszoci) w postaci zestawu szans i zagroe dla biecego funkcjonowania i dalszego rozwoju Gminy Dobre. Na zewntrzne uwarunkowania Gminy Dobre skadaj si nastpujce okolicznoci i procesy zachodzce w: otoczeniu midzynarodowym - oglna sytuacja spoeczno-gospodarcza, kierunki i priorytety rozwoju Unii Europejskiej oraz rozmiary rodkw pomocowych przeznaczonych dla poszczeglnych pastw czonkowskich, otoczeniu krajowym i regionalnym (wojewdztwo mazowieckie) - polityki sektorowobranowe oraz regionalna i zagospodarowania przestrzennego, otoczeniu ekonomicznym - dynamika rozwoju gospodarczego, w tym rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego, wspieranie rozwoju maych i rednich przedsibiorstw, aktywne formy przeciwdziaania bezrobociu, otoczeniu spoecznym - zmiany w stylu ycia, preferencji konsumpcyjnych, form spdzania wolnego czasu, przeciwdziaanie wykluczeniu spoecznemu obywateli i rodzin znajdujcych si w trudnej sytuacji yciowej, otoczeniu technologicznym - procesy innowacyjne, nowe technologie, tendencje w modernizacji procesw wytwrczych, otoczeniu prawnym - podstawy ustrojowo-prawne funkcjonowania i rozwoju pastwa, spoeczestwa, samorzdu terytorialnego, otoczeniu ekologicznym - kierunki i priorytety dziaa, spoecznych, organizacyjnych i technicznych na rzecz ochrony rodowiska przyrodniczego oraz przeciwdziaania jego degradacji. Na dzie dzisiejszy, gwne bariery ograniczajce skal i tempo rozwoju spoecznogospodarczego Gminy Dobre tkwi przede wszystkim w jej otoczeniu, za wadze stanowice (Rada Gminy) i wykonawcze (Wjt Gminy) praktycznie nie maj adnego wpywu na to, co si w nim dzieje. Mog jedynie stale ledzi (monitorowa) zmiany w otoczeniu, co umoliwia zidentyfikowanie obecnych i przyszych zagroe oraz szans rozwojowych Gminy Dobre. Szczeglnie niekorzystny wpyw na jej funkcjonowanie i dalszy rozwj ma obecnie: ograniczanie wydatkw z budetu pastwa na aktywne formy przeciwdziaania bezrobociu, pomoc socjaln, edukacj, kultur i sztuk, bezpieczestwo publiczne, a take zmniejszajce si rozmiary przekazywanych do budetw jednostek samorzdu terytorialnego - dotacji i subwencji, brak systemowych rozwiza w rolnictwie i przetwrstwie rolno-spoywczym gwarantujcych w duszym okresie stabilno i opacalno produkcji, niestabilne przepisy prawa, bariery biurokratyczne i skomplikowane procedury (czaso- i kosztochonne) w pozyskiwaniu rodkw finansowych z funduszy pomocowych Unii Europejskiej. Jeli ta niekorzystna sytuacja bdzie si nadal utrzymywa, to w rezultacie na terenie Gminy Dobre pogbia si bd problemy spoeczno-gospodarcze. Zmniejsza si bd take dochody budetu Gminy, co przy koniecznoci zabezpieczenia rodkw finansowych na dziaalno biec skutkowa bdzie ograniczaniem wydatkw inwestycyjnych. W efekcie
31
trzeba bdzie odkada w czasie realizacj wielu niezbdnych inwestycji gminnych. W konsekwencji rodowisko ycia i pracy mieszkacw Gminy Dobre nie bd ulegay systematycznej i odczuwalnej poprawie. Przy obecnych niekorzystnych uwarunkowaniach zewntrznych, tkwicych w otoczeniu Gminy Dobre nie jest moliwe skuteczne rozwizywanie szeregu problemw, wystpujcych na jej terenie wycznie wasnymi siami, bowiem zasobno budetu Gminy jest dalece niewystarczajca w stosunku do wystpujcych potrzeb. Syntetyczne zestawienie kluczowych szans i zagroe rozwoju Gminy Dobre mona przedstawi nastpujco:
KLUCZOWE SZANSE (OBECNE I POTENCJALNE) TKWICE W OTOCZENIU GMINY DOBRE czynniki stymulujce i wspierajce jej dalszy rozwj spoeczno-gospodarczy Otoczenie midzynarodowe i oglnokrajowe Trway i dynamiczny rozwj gospodarczy Polski (rednioroczne tempo wzrostu Produktu Krajowego Brutto powyej 5%). Trwaa koniunktura gospodarcza w krajach Unii Europejskiej i na Wschodzie, umoliwiajca wzrost eksportu polskich towarw, w tym podw rolnych co sprzyja bdzie poprawie koniunktury gospodarczej w Polsce. Realizacja spjnej i kompleksowej polityki regionalnej Pastwa kompatybilnej z rozwizaniami Unii Europejskiej skierowanej na wyrwnywanie dysproporcji rozwojowych i tworzenie trwaych podstaw rozwoju gospodarczego w poszczeglnych wojewdztwach oraz stworzenie niezbdnej do tego struktury instytucjonalnej. Maksymalne wykorzystanie przez Polsk pomocy finansowej Unii Europejskiej (kwoty przeznaczonej dla naszego kraju w latach 2007-2013) z funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich. Systemowa pomoc i wsparcie ze strony Rzdu RP dla rozwoju maych i rednich przedsibiorstw, a take rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego. Wzrost zagranicznego i krajowego popytu na zdrow ywno, co przyczyni si do rozwoju rolnictwa ekologicznego. Wzrost poziomu wyksztacenia spoeczestwa polskiego oraz ksztacenie zgodnie z potrzebami nowoczesnej gospodarki i szeroko rozumianych usug. Wspfinansowanie z budetu pastwa tworzenia nowych miejsc pracy, zwaszcza dla absolwentw szk, w tym pozarolniczych miejsc pracy na terenach wiejskich. Preferencyjne kredyty i ulgi podatkowe dla przedsibiorcw zwikszajcych zatrudnienie. Decentralizacja finansw publicznych oraz stabilne reguy gry w zakresie finansowania jednostek samorzdu terytorialnego z budetu pastwa. Znaczca poprawa stanu rodowiska przyrodniczego (osignicie norm ekologicznych, obowizujcych w Unii Europejskiej). 32
Zmiany procesw produkcyjnych (nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie) oraz minimalizacji zuycia surowcw naturalnych i emisji zanieczyszcze do rodowiska przyrodniczego, a take racjonalna gospodarka odpadami staymi (recykling). Preferencje kredytowo-podatkowe dla ludnoci budujcej domy i mieszkania. Wzrost nakadw finansowych z budetu pastwa na edukacj (do min. 4% PKB jest to minimalny standard okrelony przez UNESCO) i ochron zdrowia (skadka na ubezpieczenia zdrowotne ok. 10%) oraz pomoc spoeczn. Poprawa stanu bezpieczestwa i porzdku publicznego oraz aktywne zwalczanie patologii spoecznych. Rozwj wsppracy sektora publicznego (pastwowego i samorzdowego) z organizacjami pozarzdowymi (fundacje, stowarzyszenia) na rzecz rozwoju edukacji, kultury i sztuki oraz opieki spoecznej. Wspieranie rozwoju wolontariatu jako formy pomocy osobom i rodzinom znajdujcych si w trudnej sytuacji yciowej. Otoczenie wojewdzkie i powiatowe Zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju spoeczno-gospodarczego pomidzy poszczeglnymi obszarami (powiatami) wojewdztwa mazowieckiego, w tym w relacji Warszawa - pozostae obszary oraz miasta - tereny wiejskie. Rozbudowa oraz modernizacja drg krajowych i wojewdzkich. Opracowanie przez samorzd wojewdztwa mazowieckiego: Strategii rozwoju wojewdztwa mazowieckiego do 2020 roku oraz Regionalnego programu operacyjnego wojewdztwa mazowieckiego na lata 2007-2013 jako podstawy do absorpcji rodkw pomocowych UE. Opracowanie przez samorzd wojewdztwa mazowieckiego: Planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa mazowieckiego, Programu ochrony rodowiska wojewdztwa mazowieckiego i Planu gospodarki odpadami w wojewdztwie mazowieckim. Niewielka odlego powiatu miskiego od dynamiczne rozwijajcej si aglomeracji warszawskiej oraz orodkw edukacji na poziomie rednim i wyszym (Warszawa, Siedlce). Korzystne pooenie powiatu miskiego w europejskim korytarzu transportowym (drogowym i kolejowym) w relacji: Zachd-Wschd. Relatywnie czyste rodowisko przyrodnicze w powiecie miskim. Dobre warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki w powiecie miskim. Relatywnie dobrze rozwinita infrastruktura spoeczna na terenie powiatu miskiego (owiata, opieka zdrowotna, opieka spoeczna, sport). Opracowanie przez Starostwo Powiatowe w Misku Mazowieckim Strategii rozwoju powiatu miskiego. Aktywna dziaalno na rzecz aktywizacji osb bezrobotnych prowadzona przez Powiatowy Urzd Pracy w Misku Mazowieckim.
33
KLUCZOWE ZAGROENIA (OBECNE I POTENCJALNE) TKWICE W OTOCZENIU GMINY DOBRE - czynniki ograniczajce i hamujce jej dalszy rozwj spoeczno-gospodarczy Otoczenie midzynarodowe i oglnokrajowe Nie wykorzystanie pomocy finansowej Unii Europejskiej przeznaczonej dla Polski w latach 2007-2013 (fundusze strukturalne i Fundusz Spjnoci). Niskie tempo wzrostu Produktu Krajowego Brutto (poniej 5% rocznie). Wzrost poziomu inflacji, co w konsekwencji spowoduje wzrost cen towarw i usug oraz oprocentowania kredytw bankowych dla ludnoci i podmiotw gospodarczych. Wzrastajca skala i zakres zada samorzdu gminnego bez zagwarantowania odpowiednich rodkw finansowych z budetu pastwa powoduje to wzrost dopat z budetw gmin do zada, ktre winny by finansowane z budetu pastwa (edukacja, ochrona zdrowia, pomoc spoeczna). Brak systemowej pomocy pastwa dla rolnictwa i obszarw wiejskich oraz rozwoju przetwrstwa rolno-spoywczego. Brak aktywnej polityki pastwa w zakresie tworzenia nowych miejsc pracy, w tym pozarolniczych na terenach wiejskich, a tym samym przeciwdziaania bezrobociu. Zbyt mae rodki z budetu pastwa na aktywne formy przeciwdziaania bezrobociu. Wzrost zjawiska ubstwa ekonomicznego w spoeczestwie polskim - pauperyzacja osb i rodzin, co prowadzi do ich wykluczenia spoecznego. Zwikszanie si rozmiarw przestpczoci i innych przejaww patologii spoecznej przy jednoczesnym utrzymywaniu poziomu nie dofinansowania sub odpowiedzialnych za bezpieczestwo publiczne (Policja, Stra Poarna) oraz wymiaru sprawiedliwoci (sdy i prokuratura). W spoecznym odczuciu wystpuje obecnie due zagroenie bezpieczestwa publicznego. Dotyczy to zarwno przestpczoci wobec osb i rodzin, jak i ich mienia. Spadek nakadw finansowych na owiat i wychowanie w budecie pastwa. I tak, w 1998 roku - 3,22%, w 1999 roku (roku rozpoczcia reformy) - 3,16%, za w 2006 roku - 2,71%. Natomiast wedug UNESCO nakady na owiat powinny ksztatowa si na poziomie 5,2% produktu krajowego brutto, a nakady w granicach 4% to niezbdne minimum. Ta sytuacja doprowadzia w konsekwencji do trudnej sytuacji w owiacie, co odbija si negatywnie zarwno na warunkach materialnych (baza lokalowa wraz z niezbdnym wyposaeniem), jak i poziomie nauczania. Spadek realnej wartoci subwencji owiatowej powoduje konieczno coraz wikszego dofinansowywania owiaty z budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Pogorszenie dostpnoci do wiadcze medycznych w odczuciu spoecznym, zwaszcza usug o charakterze specjalistycznym (wizyty u lekarzy specjalistw, specjalistyczne badania diagnostyczne, pomoc szpitalna). Jest to wynikiem ustalenia zbyt niskiej stawki na ubezpieczenia zdrowotne. Zbyt mae rodki finansowe z budetu pastwa na zabezpieczenie potrzeb ludnoci w zakresie pomocy spoecznej. Utrzymujce si bardzo niskie nakady finansowe na mieszkalnictwo w budecie pastwa (obecnie zaledwie 0,38% Produktu Krajowego Brutto - udzia ten winien wynosi ok. 1,52%). 34
Niski poziom nakadw finansowych na budow i modernizacj drg koowych (krajowych, wojewdzkich), co przy dynamicznym rozwoju motoryzacji powodowa bdzie stae pogarszanie si warunkw podrowania i bezpieczestwa ruchu drogowego. Pogarszajca si kondycja finansowa PKP - likwidacja niektrych pocze, zmniejszenie czstotliwoci kursowania pocigw na istniejcych trasach. Brak aktywnej polityki regionalnej na szczeblu centralnym uwzgldniajcej zarwno decydujce dla dugofalowego rozwoju kraju wymogi zwikszania efektywnoci gospodarowania, jak i wymogi polityki spoecznej pastwa. Zaoeniem tej ostatniej winno by denie do zapewnienia rwnych szans yciowych obywatelom yjcym w zrnicowanych przestrzennie warunkach spoeczno-gospodarczych. Otoczenie wojewdzkie i powiatowe Utrzymywanie si znaczcych dysproporcji w poziomie rozwoju spoeczno-gospodarczego i poziomie ycia ludnoci pomidzy poszczeglnymi obszarami wojewdztwa mazowieckiego. Odpyw najbardziej aktywnych, modych i wykwalifikowanych osb z maych miast i obszarw wiejskich (tzw. wysysajce oddziaywanie miast, zwaszcza duych). Wysoki udzia w oglnej liczbie bezrobotnych w wojewdztwie mazowieckim ludnoci wiejskiej, co wiadczy o ogromie problemw wsi i stwarza grob marginalizacji i pauperyzacji jej mieszkacw. Bezrobocie, w tym ukryte na terenach wiejskich w powiecie miskim. Brak dostatecznej liczby nowych miejsc pracy, w tym dla absolwentw szk w powiecie miskim. Niedostateczne rodki finansowe bdce w dyspozycji Powiatowego Urzdu Pracy w Misku Mazowieckim na aktywne formy przeciwdziaaniu bezrobociu (aktywizacja zawodowa absolwentw, poyczki dla bezrobotnych, kursy i szkolenia). Zy stan techniczny drg powiatowych na terenie powiatu miskiego. Niedostatecznie rozwinita infrastruktura techniczna na terenie powiatu miskiego w zakresie kanalizacji sanitarnej, oczyszczania ciekw, gospodarki odpadami, gazyfikacji, elektroenergetyki. Saba jako gleb na terenie powiatu miskiego. Niewielka ilo zakadw przetwrstwa rolno-spoywczego na terenie powiatu miskiego. Przeprowadzona analiza zewntrznych uwarunkowa rozwoju Gminy Dobre umoliwia zidentyfikowanie kluczowych szans i zagroe, ktre maj obecnie lub mog mie w przyszoci wpyw na skal i tempo jej dalszego rozwoju spoeczno-gospodarczego. Nie ulega wtpliwoci, e skuteczne rozwizywanie szeregu problemw spoecznych, gospodarczych, infrastrukturalnych i ekologicznych wystpujcych obecnie na terenie Gminy Dobre w duej mierze warunkowane bdzie rozwizaniami systemowymi na szczeblu pastwa (ustrojowoprawnymi i finansowymi, w tym wspierajcymi rozwj rolnictwa i przetwrstwa rolno-
35
spoywczego), koniunktur gospodarcz, rozwojem handlu zagranicznego, kondycj budetu pastwa i stopniem wykorzystania pomocy finansowej Unii Europejskiej oraz wysokoci dopat rolniczych. 2. Wewntrzne uwarunkowania rozwoju - ocena stanu istniejcego Oprcz uwarunkowa zewntrznych zasadniczy wpyw na skal i tempo zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkacw Gminy Dobre bd miay lokalne rda, tj. jej walory i zasoby. Tworz one uwarunkowania wewntrzne (aktualne i przewidywane w przyszoci) w postaci zestawu silnych i sabych stron Gminy. Ich enumeracja jest swoist samoocen, osignitego dotd poziomu rozwoju spoeczno-gospodarczego. Analiza silnych i sabych stron wskazuje na potencja rozwojowy Gminy. Uwarunkowania wewntrzne rozwoju Gminy Dobre w kategoriach jej silnych i sabych stron przedstawiaj si nastpujco:
SILNE STRONY GMINY DOBRE (czynniki stymulujce i wspierajce dalszy rozwj spoeczno-gospodarczy) Korzystne poczenia komunikacyjne Gminy z otoczeniem, w tym z Warszaw - przez jej teren przebiegaj dwie drogi: krajowa Nr 50 i wojewdzka Nr 637.
SABE STRONY GMINY DOBRE (czynniki ograniczajce i hamujce dalszy rozwj spoeczno-gospodarczy) Postpujcy spadek liczby mieszkacw Gminy. Powodem tego stanu rzeczy jest ujemny przyrost naturalny i emigracja ludzi modych w poszukiwaniu pracy. Starzenie si mieszkacw - wzrasta odsetek osb w wieku poprodukcyjnym. Dua liczba miejscowoci. Powoduje to trudnoci w ich wyposaeniu w urzdzenia infrastruktury technicznej - zbiorcze systemy zaopatrzenia w wod i kanalizacji sanitarnej oraz w oczyszczalnie ciekw (wysokie koszty budowy i eksploatacji w przeliczeniu na 1 mieszkaca). Znaczne rozmiary bezrobocia. Stopa bezrobocia ksztatuje si na poziomie 12,6 (rednia dla Polski 13%). Ukryte bezrobocie w gospodarstwach rolnych. Brak pozarolniczych miejsc pracy. Zbyt may budet Gminy, uniemoliwiajcy prowadzenie zbyt wielu inwestycji. RODOWISKO PRZYRODNICZE Stosunkowo niska lesisto Gminy - lasy stanowi 19,3% oglnej jej powierzchni (rednia krajowa 27%). Znaczne jest rozdrobnienie lasw.
Poczucie historycznego mieszkacw do Gminy.
przywizania
Rozwj budownictwa letniskowego (ok. 3000 dziaek), co jest rdem wpyww do budetu Gminy z tytuu podatku od nieruchomoci.
Aktywnie dziaajce Ochotnicze Strae Poarne. RODOWISKO PRZYRODNICZE Walory przyrodnicze Gminy stwarzajce moliwo rozwoju usug rekreacyjnowypoczynkowych, w tym dla mieszkacw aglomeracji warszawskiej.
36
Dobry stan zdrowotnoci lasw. Niewielkie zanieczyszczenia atmosferycznego. Niski poziom chemizacji rolnictwa.
Zy stan czystoci rzek przepywajcych przez Gmin. powietrza Maa retencja wd w zlewniach. Zamiecanie lasw - liczne dzikie wysypiska mieci. Brak powszechnych nawykw i podstaw proekologicznych wrd mieszkacw Gminy i wacicieli dziaek letniskowych. Niekontrolowane zrzuty nieoczyszczonych ciekw z gospodarstw domowych do roww melioracyjnych, przydronych i do ziemi, co powoduje zanieczyszczenie i eutrofizacj wd powierzchniowych. Wpywa to rwnie na zanieczyszczenie wd podziemnych. Zagroenia dla stanu rodowiska przyrodniczego ze strony budownictwa letniskowego szkody w lasach, porastajcych dolin rzeki Rzdzy, naruszenie jej linii brzegowej jako cigu ekologicznego oraz zanieczyszczenie rzeki zrzutami nieoczyszczonych ciekw. W mniejszym stopniu dotyczy to rzeki Ossownicy. Problem pokry azbestowych na budynkach mieszkalnych i gospodarczych. GOSPODARKA LOKALNA Zdecydowana wikszo gospodarstw rolnych prowadzi wycznie dziaalno rolnicz. Niewielka liczba duych podmiotw gospodarczych, dajcych zatrudnienie wikszej liczbie pracownikw. Brak przemysu przetwrstwa rolnospoywczego.
Brak przemysu degradujcego rodowisko.
Korzystne warunki dla wykorzystania odnawialnych rde energii (biomasa).
GOSPODARKA LOKALNA Korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego. Dobrze rozwinita sie handlowa.
Funkcjonowanie przedsibiorstw Misnych.
dwch Cegielni i
duych Zakadw
Rezerwy terenw pod rozwj budownictwa Tradycyjne rolnictwo. Rozdrobnienie mieszkaniowego, letniskowego i dziaalnoci gospodarstw rolnych. Niewielki potencja produkcyjno-usugowej. produkcyjny. Nie doinwestowanie czci gospodarstw rolnych. Na terenie Gminy funkcjonuje ok. 300 maych Trudnoci ze zbytem produktw rolnych. podmiotw gospodarczych.. Niska opacalno produkcji rolniczej. Brak kooperacji wrd rolnikw. 37
wsi Nike zainteresowanie wrd mieszkacw powstawaniem gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych.. Niski poziom przedsibiorczoci wrd mieszkacw. Brak zaplecza turystycznego oraz kompleksowej obsugi turystycznej. OWIATA OWIATA Wyksztacona, mobilna kadra pedagogiczna w Due koszty zwizane z utrzymaniem placwkach owiatowych. gminnych placwek owiatowych. Bogata oferta zaj pozalekcyjnych w Niedostateczny dostp do Internetu szkoach. mieszkacw Gminy. OCHRONA ZDROWIA I POMOC OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOECZNA SPOECZNA Dobre rozpoznanie problemw mieszkacw Zy dostp do usug podstawowej opieki przez Gminny Orodek Pomocy Spoecznej. medycznej. Brak na terenie Gminy Szeroki zakres pomocy spoecznej specjalistycznej opieki medycznej. realizowanej na rzecz osb znajdujcych si w trudnej sytuacji yciowej. Dobrze przygotowana kadra Gminnego Bardzo ograniczone rodki finansowe na Orodka Pomocy Spoecznej. GOPS pomoc spoeczn. systematycznie prowadzi monitoring potrzeb oraz wsppracuje ze wszystkimi podmiotami dziaajcymi w sferze pomocy spoecznej. Dziaalno Gminnej Komisji Rozwizywania Brak organizacji pozarzdowych na terenie Problemw Alkoholowych. Gminy. Mae zaangaowanie mieszkacw w dziaalno spoeczn. Trudnoci w zorganizowaniu wolontariatu. Lecznictwo szpitalne i specjalistyczne oraz Niska wiadomo czci mieszkacw i brak pogotowie ratunkowe realizowane s w wiary w moliwo skutecznego rozwizania Samodzielnym Publicznym Zakadzie Opieki swoich problemw yciowych. Zdrowotnej w Misku Mazowieckim. Ze wiadcze pomocy spoecznej korzysta ok. 7% ogu mieszkacw Gminy (gwnie posiki, zasiki celowe, ubranie, usugi opiekucze). Wystpowanie barier architektonicznych brak dostosowania budynkw uytecznoci publicznej dla osb niepenosprawnych. KULTURA, SPORT I REKREACJA KULTURA, SPORT I REKREACJA zaplecza rekreacyjno-sportowego Wystpowanie zabytkowych obiektw - Brak budownictwo sakralne, zespoy dworsko- (boiska, sale gimnastyczne przy szkoach). paacowe oraz wiejskie budownictwo drewniane. Funkcjonowanie Mlcin. stadniny koni we
38
Aktywna dziaalno kulturalna Gminnego Brak klubw modzieowych. Domu Kultury oraz muzeum Konstantego Laszczki. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Dobra jako wody pitnej dostarczanej sieci Brak systemu kanalizacji sanitarnej oraz wodocigow. oczyszczalni ciekw (gminnych i przydomowych) powoduje to zanieczyszczanie wd podziemnych i ciekw wodnych. Selektywna zbirka odpadw. Zy stan techniczny drg powiatowych i gminnych - znaczna cz drg kwalifikuje si do kosztownych remontw i napraw. Funkcjonowanie na terenie Gminy wysypiska Niedobory w zakresie chodnikw i urzdze mieci. bezpieczestwa pieszych, rowerzystw i ruchu koowego na drogach publicznych. Pozyskanie wsparcia finansowego z Brak penej gazyfikacji Gminy (sieci gazu Wojewdzkiego Funduszu Ochrony przewodowego). rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie na: modernizacj hydroforni, budow sieci wodocigowej i kanalizacyjnej oraz oczyszczalni ciekw. Zy stan technicznych sieci elektroenergetycznych niskich napi powodujcy przerwy w dostawie prdu, spadki napicia. Brak dostpu do innych operatorw telekomunikacyjnych - funkcjonuje tylko jeden operator TP S.A.. Znaczne zalegoci w melioracjach gruntw. OBSUGA ADMINISTRACYJNA OBSUGA ADMINISTRACYJNA MIESZKACW MIESZKACW Dobrze przygotowani kadra pracujca w Brak Gminnego Centrum Informacji nt. Urzdzie Gminy. moliwoci wykorzystania przez mieszkacw rodkw pomocowych UE. Stay wzrost dochodw budetu Gminy. Brak wieloletnich planw inwestycyjnych i finansowych gminy. Niewystarczajca promocja Gminy, w tym jej walorw turystyczno-wypoczynkowych. Brak systemu wymiany informacji midzy Urzdem Gminy a mieszkacami. Biorc powysze wyniki analizy uwarunkowa zewntrznych i wewntrznych Gminy Dobre, jej wadze stanowice i wykonawcze sw dziaalno bd koncentrowa na dwch rodzajach postpowania, a mianowicie: zorientowanego na wiat zewntrzny (otoczenie Gminy), poszukujc w nim szans (sposobnoci) i unikajc zagroe rozwojowych Innymi sowy chodzi tu z jednej strony o
39
maksymalne wykorzystywanie pojawiajcych si szans rozwojowych, z drugiej za minimalizowanie negatywnych oddziaywa (zagroe) - jest to swoista "ochrona" przed niesprzyjajcym otoczeniem. zorientowanego na zasoby wewntrzne, czyli zasoby wasne Gminy (spoeczne, gospodarcze, infrastrukturalne, przestrzenne, ekologiczne, finansowe i kadrowe), ktre z jednej strony wpywaj na rodowisko ycia i pracy obecnych mieszkacw oraz funkcjonowania zlokalizowanych ju podmiotw gospodarczych, z drugiej za strony determinuj poziom jej atrakcyjnoci lokalizacyjnej dla potencjalnych mieszkacw i podmiotw gospodarczych w przyszoci. Chodzi tu o dalsze umacnianie silnych stron oraz o eliminowanie sabych stron Gminy Dobre. 3. Problemy wymagajce podjcia dziaa naprawczych Podstaw do formuowania strategicznych problemw rozwojowych Gminy Dobre s wyniki przeprowadzonej analizy uwarunkowa, a zwaszcza identyfikacja zagroe rozwojowych, tkwicych w otoczeniu oraz sabych stron. Wychodzc od definicji problemu, jako zadania danego do rozwizania (wykonania) wskazano na te, ktre powoduj obecnie lub powodowa bd w przyszoci powstawanie barier rozwoju spoeczno-gospodarczego Gminy, a w konsekwencji rzutowa bd na rodowisko ycia i pracy mieszkacw oraz funkcjonowania podmiotw gospodarczych. S to okrelone uciliwoci, ktrych usunicie lub, co najmniej zagodzenie ich negatywnych skutkw wymaga podjcia okrelonych dziaa naprawczych (w wielu przypadkach dugookresowych). Efektem takiego podejcia byo zdefiniowanie gwnych problemw rozwojowych Gminy Dobre, ktrych enumeracj prezentuje ponisze zestawienie.
KATALOG GWNYCH PROBLEMW ROZWOJOWYCH GMINY DOBRE (problemy wymagajce podjcia dziaa naprawczych) Tradycyjne rolnictwo charakteryzujce si rozdrobnieniem gospodarstw rolnych (przewaaj gospodarstwa do 10 ha), niewielkim potencjaem produkcyjnym i znacznym niedoinwestowaniem znacznej czci gospodarstw rolnych oraz brakiem kooperacji wrd rolnikw. Trudnoci ze zbytem produktw rolnych oraz niska opacalno produkcji rolniczej. Brak na terenie Gminy pozarolniczych miejsc pracy. Niedobory w zakresie sieci wodocigowej. Niedobory w zakresie oczyszczania ciekw - sie kanalizacji sanitarnej, zbiorcze oczyszczalnie ciekw i przydomowe oczyszczalnie ciekw. Zy stan techniczny drg publicznych (wojewdzkiej i powiatowych) i ich poboczy, braki w urzdzeniach zwikszajcych bezpieczestwo pieszych, rowerzystw i ruchu koowego.
40
Nieutwardzone drogi gminne, niedobory w wyposaeniu w chodniki, urzdzenia zwikszajce bezpieczestwo pieszych, rowerzystw i ruchu koowego, brak cieek rowerowych. Niedobory w zakresie obiektw sportowych (sale gimnastyczne, boiska sportowe). Zy stan techniczny sieci elektroenergetycznych (awaryjno, spadki napicia, przerwy w dostawach). Brak programu promocji Gminy. Zdefiniowane gwne problemy rozwojowe Gminy Dobre stanowi podstaw do formuowania celw rozwoju, a take okrelenia strategicznych programw dziaa realizacyjnych. 4. Zrwnowaony rozwj jako podstawa gospodarowania Istot zrwnowaonego rozwoju jest zapewnienie trwaej poprawy rodowiska ycia wspczesnych i przyszych pokole poprzez ksztatowanie waciwych proporcji midzy rozwojem spoeczno-gospodarczym a stanem rodowiska przyrodniczego. Przyjmuje on za swoj podstaw zaoenie, e poprawa, a co najmniej niepogarszanie stanu rodowiska przyrodniczego, winny by jednym z podstawowych czynnikw warunkujcych popraw rodowiska ycia i pracy czowieka. Dla osignicia zrwnowaonego rozwoju konieczne jest, aby ochrona rodowiska przyrodniczego stanowia nieodczn cz procesw rozwoju spoeczno-gospodarczego i zagospodarowania przestrzennego, a take aby nie bya rozpatrywana w oderwaniu od nich. Innymi sowy, zrwnowaony rozwj to nadanie postpowi cywilizacyjnemu kierunku zachowujcego w sposb trway zasoby i walory rodowiska przyrodniczego oraz czynna jego ochrona. Na zrwnowaony rozwj skadaj si cztery podstawowe elementy: planowanie dla przyszoci, czyli rozwizujc dzisiejsze problemy nie zapominajmy o przyszych pokoleniach i jego potrzebach, planowanie dla rodowiska ycia i pracy czowieka, obejmujcego zarwno elementy przyrodnicze, jak i antropogeniczne (wytworzone przez czowieka), zapewnienie sprawiedliwego dostpu do zasobw przyrodniczych obecnych i przyszych pokole, szeroki udzia rnych grup spoecznych w podejmowaniu decyzji dotyczcych kierunkw i tempa procesw rozwojowych. Wprowadzane od kilku lat w Polsce przepisy prawa tworz warunki dla urzeczywistniania zasady zrwnowaonego rozwoju, co znalazo swj wyraz w zapisach Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku3, jak te w ustawach: prawo ochrony rodowiska4 oraz o planowaniu i
3
Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzee niepodlegoci i nienaruszalnoci swojego terytorium, zapewnia wolno i prawa czowieka i obywatela oraz bezpieczestwo obywateli, strzee dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju; Art. 74 ust. 1. Wadze publiczne prowadz polityk zapewniajc bezpieczestwo ekologiczne wspczesnemu i przyszym pokoleniom; Art. 74 ust. 2. Ochrona rodowiska jest obowizkiem wadz publicznych; Art. 86. Kady jest obowizany do dbaoci o stan
41
zagospodarowaniu przestrzennym5. Wprowadzanie w ycie tej zasady wynika take z zobowiza midzynarodowych. Polska podpisaa w 1992 roku Deklaracj z Rio de Janeiro oraz Agend 21 okrelajce prawa i obowizki pastw w procesie realizacji zasady zrwnowaonego rozwoju oraz zestaw zalece dla dziaa na rzecz jej urzeczywistnienia. Take podpisany przez Polsk w 1991 roku Ukad Stowarzyszeniowy z WE zawiera zapis, e polityka realizacji rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski powinna kierowa si zasad zrwnowaonego rozwoju. Naley podkreli, e we wsplnej polityce ochrony rodowiska Unii Europejskiej najwikszy nacisk kadzie si obecnie na zrwnowaony rozwj uwzgldniajcy potrzeby obecnego i przyszych pokole. Zakada ona osignicie nastpujcych celw: zachowanie i wzrost jakoci ycia, racjonalizacj zakresu i charakteru produkcji oraz konsumpcji energii, zachowanie, ochron i popraw rodowiska naturalnego (ochrona dziedzictwa przyrodniczego, unikanie wyrzdzania trwaych szkd w rodowisku, zapobieganie zanieczyszczeniom i szkodom oraz ich ograniczanie), zmian nawykw konsumpcyjnych obywateli w kierunku proekologicznej konsumpcji, zapewnienie cigego dostpu do surowcw naturalnych, rozwane i racjonalne ich wykorzystanie oraz optymalne gospodarowanie i waciwe zagospodarowanie odpadw (recykling), edukacj ekologiczn obywateli, skutkujc wzrostem ich wiadomoci ekologicznej, a w konsekwencji zwikszeniem odpowiedzialnoci za stan rodowiska przyrodniczego. Cele te s zaadresowane do wszystkich podmiotw, tj. wadz publicznych wszystkich szczebli, wszystkich podmiotw gospodarczych (publicznych i prywatnych), organizacji spoecznych i ogu obywateli. Ich realizacja powinna odbywa si drog uzyskania wysokiego poziomu ochrony rodowiska z zastosowaniem dziaa zapobiegawczych, pilnego naprawiania szkd u rde ich powstawania oraz ponoszenia kosztw zanieczyszcze przez sprawc (zasada zanieczyszczajcy paci). Prawo Wsplnoty Europejskiej uznao zasad zrwnowaonego rozwoju jako podstawow zasad warunkujc rozwj gospodarczy i spoeczny oraz zagospodarowanie przestrzenne. Oparta na niej ochrona rodowiska musi by uwzgldniana we wszystkich sferach aktywnoci wsplnotowej i na wszystkich etapach dziaa na rzecz rozwoju, tj. planowania i realizacji oraz monitorowania i kontroli. Biorc powysze pod uwag, wadze Gminy Dobre przy formuowaniu celw rozwoju i zada realizacyjnych kieroway si KONSTYTUCYJN ZASAD ZRWNOWAONEGO ROZWOJU. Ta zasada bdzie rwnie podstaw dziaa realizacyjnych. Wdraanie tej zasady musi dokonywa si przy respektowaniu realiw spoecznych i ekonomicznych, w tym finansowych (zasobno budetu). Std te w najbliszych latach zasadne staje si
rodowiska i ponosi odpowiedzialno za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialnoci okrela ustawa. 4 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001roku prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2001r. Nr 62 poz. 627 z p. zm). 5 Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003r. Nr 80 poz. 717).
42
zlikwidowanie najbardziej palcych problemw ekologicznych. Chodzi tu przede wszystkim o: znaczn popraw stanu rodowiska przyrodniczego (osignicie norm ekologicznych obowizujcych w Unii Europejskiej), ochron cennych walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego, zmiany procesw produkcyjnych, w tym w nowoczesne i bezpieczne ekologicznie technologie rolnictwie i przetwrstwie rolno-spoywczym, minimalizacj zuycia surowcw naturalnych i emisji zanieczyszcze oraz recykling, rozwizanie problemu oczyszczania ciekw komunalnych i skadowania odpadw staych, czyli o ekologizacj procesw rozwojowych w Gminie Dobre, tj. powszechne uwzgldnianie uwarunkowa rodowiska przyrodniczego w sterowaniu procesami rozwoju spoecznogospodarczego oraz zagospodarowaniu przestrzeni w stopniu spoecznie, technicznie i ekonomicznie (moliwoci sfinansowania przedsiwzi proekologicznych) realistycznym.
43
Cz III Cele rozwoju Gminy Dobre

1. Zasady formuowania celw rozwoju Celowo, realno, systematyczno i otwarto na spoeczno lokaln dziaa Wadz Gminy Dobre na rzecz tworzenia jak najlepszego rodowiska ycia i pracy dla jej mieszkacw skadaj si cznie na wspln cech planowoci podejmowanych dziaa. Dotyczy to zarwno dziaa o charakterze krtkookresowym (rocznym), redniookresowym (kadencyjnym), jak i dugookresowym (perspektywicznym, obejmujcym kilka nastpnych kadencji wadz samorzdowych). Z kolei, gwnym warunkiem urzeczywistnienia sformuowanych celw rozwoju Gminy Dobre jest zabezpieczenie odpowiednich rodkw organizacyjnych, kadrowych, technicznych i finansowych. Takie postpowanie jest zgodne z zasad racjonalnego gospodarowania, a take jest podstaw do wdraania w ycie zasad: zrwnowaonego rozwoju i partycypacji spoecznej. Formuowanie celw rozwoju Gminy Dobre podporzdkowano nastpujcym generalnym zasadom: Cele wskazuj strategiczne (gwne) kierunki rozwoju Gminy - odpowiadaj na pytania: co chcemy osign, do czego zmierzamy?, Cele wyznaczaj zakres (ramy) strategicznych programw i projektw (zada) realizacyjnych, Cele wpywaj na koncentracj zasobw (przede wszystkim finansowych) na realizacj okrelonego zestawu programw i projektw (zada) realizacyjnych, Cele pomagaj w monitorowaniu i kontroli realizacji zaplanowanych przedsiwzi oraz ocenie osiganych efektw realizacyjnych. Biorc powysze pod uwag, sformuowano katalog celw rozwoju Gminy Dobre, ktry skada si z: Generalnego celu kierunkowego (misji rozwoju), wyraajcego syntetyczn deklaracj intencji Wadz Gminy Dobre, jaka staa u podstaw formuowania Strategii. Okrela on zasadnicze kierunki jej dalszego rozwoju, czyli wskazuje do czego bdziemy zmierza w przyszoci lub co bdzie podstaw naszego dugookresowego dziaania. Umoliwia on skoncentrowanie wysikw planistycznych i realizacyjnych na okrelonej wizce celw i przedsiwzi (zada) realizacyjnych. Tak wic, generalny cel kierunkowy to zestaw wzgldnie trwaych de Wadz Gminy Dobre, na ktre powinny by przede wszystkim zorientowane dziaania realizacyjne. Celw strategicznych, bdcych konkretyzacj generalnego celu kierunkowego (misji rozwoju). Wskazuj one priorytetowe obszary (dziedziny) zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkacw Gminy Dobre.
44
2. Przesanki formuowania celw rozwoju Oglnie rzecz biorc, cele rozwoju Gminy Dobre, sformuowane poniej, wynikaj z nastpujcych podstawowych merytorycznych przesanek: PO PIERWSZE - wykorzystania szans rozwojowych, wynikajcych z faktu korzystnego pooenia geograficznego Gminy w ssiedztwie aglomeracji warszawskiej i transeuropejskiego korytarza transportowego (drogowego i kolejowego) w relacji: ZachdWschd, PO DRUGIE - wzmacniania oraz penego wykorzystania dla dalszego rozwoju Gminy obecnie wystpujcych pozytywnych zjawisk, tendencji i procesw spoeczno-gospodarczych, czyli jej silnych stron, PO TRZECIE - koniecznoci eliminowania sabych stron Gminy, lub chocia agodzenia ich negatywnych skutkw dla mieszkacw, gospodarki lokalnej i rodowiska przyrodniczego w postaci zapnie, barier i ogranicze rozwojowych, czyli likwidacji, bd ograniczenia negatywnych skutkw jej sabych stron, PO CZWARTE - koniecznoci tworzenia warunkw (podstaw) dla zaspokajania rnorodnych potrzeb spoecznych i gospodarczych w przyszoci, PO PITE - koniecznoci systematycznej realizacji konstytucyjnej zasady zrwnowaonego rozwoju Gminy oraz zasad: partycypacji spoecznej i racjonalnego gospodarowania, PO SZSTE - moliwoci pozyskiwania rodkw finansowych z funduszy pomocowych Unii Europejskiej na wspfinansowanie realizacji zada inwestycyjnych Gminy, zwaszcza w sferze infrastruktury technicznej, w tym sucej ochronie rodowiska przyrodniczego. Wystpujce aktualnie sabe strony (dysproporcje rozwojowe) Gminy Dobre wpywaj negatywnie na warunki ycia i pracy mieszkacw. Przyczyniaj si one take do ucieczki ludzi w wieku produkcyjnym, zwaszcza ludzi modych i wyksztaconych do miast. Ograniczy to zjawisko mona przez tworzenie atrakcyjnych warunkw zamieszkania i pracy na terenie Gminy. Spotkania Wjta Gminy Dobre z mieszkacami poszczeglnych soectw pozwoliy odpowiedzie na nastpujce pytania: jakie s najwaniejsze problemy Gminy, w czym (w jakich dziedzinach) Gmina chce by atrakcyjna, dla kogo Gmina chce by atrakcyjna? w jakim kierunku ma si rozwija Gmina. Na podstawie zebranych opinii ustalono, e najwaniejszymi kierunkami rozwoju Gminy Dobre winny by: umacnianie poczucia wizi spoecznych i tosamoci lokalnej, lokalnego patriotyzmu, oraz aktywizacji mieszkacw do dziaa prospoecznych, tworzenie jak najlepszych warunkw dla dalszego rozwoju gospodarczego Gminy, w tym rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego oraz przemysu ceramicznego, oraz wzrostu przedsibiorczoci jej mieszkacw, rozwj turystyki i agroturystyki jako podstawy do powstawania nowych pozarolniczych miejsc pracy i dodatkowych rde dochodw dla rolnikw,
45
stae jakociowe zmiany w sferze usug spoecznych (edukacja, ochrona zdrowia i pomoc, kultura, sport i rekreacja, bezpieczestwo publiczne), likwidacja niedoborw w sferze infrastruktury technicznej sucej ochronie rodowiska (wodocigi, kanalizacja sanitarna i oczyszczanie ciekw, gospodarka odpadami), zapewnienie sprawnych powiza komunikacj drogow i publiczn Gminy z otoczeniem, a take zmodernizowany wewntrzny ukad drogowy wraz z urzdzeniami zapewniajcymi maksymalne bezpieczestwo pieszych, rowerzystw i kierowcw, harmonijne czenie wymogw ochrony rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego z rozwojem spoeczno-gospodarczym - realizacja zasady zrwnowaonego rozwoju, zapewnienie jak najlepszego stanu finansw Gminy (budetu) i proinwestycyjn polityk finansow - realizacja zasady racjonalnego gospodarowania, rozwj partnerskiej wsppracy z zagranicznymi jednostkami samorzdami terytorialnego, a take aktywnej wsppracy z wadzami powiatu miskiego i poszczeglnych gmin wchodzcych w jego skad oraz wadzami samorzdowymi wojewdztwa mazowieckiego przy rozwizywaniu wsplnych problemw dla dobra i pomylnoci mieszkacw Gminy, rozwj partnerskiej wsppracy Wadz Gminy Dobre z mieszkacami i ich reprezentantami oraz przedsibiorcami funkcjonujcymi na jej terenie przy rozwizywaniu wsplnych problemw dla dobra i pomylnoci mieszkacw - realizacja zasady partycypacji spoecznej, aktywn promocj walorw i zasobw Gminy jako miejsca przyjaznego i bezpiecznego do zamieszkania, inwestowania oraz spdzania czasu wolnego. Przy formuowaniu celw rozwoju Gminy Dobre uwzgldniono take ustalenia zawarte w dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym i wojewdztwa mazowieckiego oraz powiatu miskiego (wymieniono je szczegowo we Wprowadzeniu). 3. Generalny cel kierunkowy (misja rozwoju) i cele strategiczne GENERALNY CEL KIERUNKOWY (MISJA ROZWOJU) GMINY DOBRE:
Chcemy by, bazujc na wyksztaconych mieszkacach, Gmin atrakcyjn turystycznie, przyjazn inwestorom,
o wysokim poziomie rozwoju infrastruktury technicznej i spoecznej, chronic zasoby przyrodnicze i kulturowe
46
STRATEGICZNE CELE ROZWOJU GMINY DOBRE: Cel strategiczny nr 1
Rozwj infrastruktury technicznej, w tym sucej ochronie rodowiska przyrodniczego

Cel strategiczny nr 2
Rozwj gospodarki lokalnej, w tym rolnictwa, przetwrstwa rolno-spoywczego i turystyki

Cel strategiczny nr 3
Rozwj usug spoecznych oraz dziaania na rzecz integracji i ksztatowania postaw prospoecznych mieszkacw
Sformuowany powyej generalny cel kierunkowy (misja rozwoju), a take strategiczne cele rozwoju stanowi syntetyczn deklaracj intencji Wadz Gminy Dobre, co do kierunkw przyszego jej rozwoju. Cele strategiczne s rwnorzdne wzgldem siebie, std te ich uszeregowanie spenia jedynie funkcj porzdkujc. Wyznaczaj one gwne kierunki jej dalszego rozwoju. Cel strategiczny nr 1 Rozwj podstawowej infrastruktury technicznej i spoecznej jest podstawowym warunkiem rozwoju Gminy Dobre. Powinna ona zabezpiecza podstawowe potrzeby bytowe mieszkacw gminy, ale rwnie by narzdziem przycigania potencjalnych inwestorw, czyli powinna przyczynia si do rozwoju gospodarczego gminy. Trzeba sobie zda spraw, e aden z potencjalnych inwestorw zewntrznych nie zainteresuje si Gmin Dobre jeli nie zostanie ona wyposaona w nowoczesn infrastruktur techniczn (sie drg koowych, sie wodocigowa i kanalizacji sanitarnej, oczyszczanie ciekw, siec gazowa i elektroenergetyczna, usugi telekomunikacyjne) i spoeczn (edukacja, ochrona zdrowia i pomoc spoeczna, kultura, sport i rekreacja, bezpieczestwo publiczne). W trakcie spotka z mieszkacami niejednokrotnie podkrelano konieczno modernizacji infrastruktury drogowej, budowy mostw na rzekach Rzdza, Ossownica i Borucza, dalszej budowy wodocigu i kanalizacji sanitarnej, rozwizania problemu oczyszczania ciekw, rozbudowy sieci gazowej, wymiany linii elektroenergetycznych oraz rozwizanie problemu gospodarki odpadami na terenie Gminy. Wskazywano tutaj na problem likwidacji dzikich wysypisk mieci. Kolejn kwesti podnoszon podczas spotka byo odnowienie
47
istniejcych zbiornikw wodnych oraz budowa zbiornika retencyjnego na rzece Ossownica i wykorzystanie ich w celach rekreacyjnych Ochrona zasobw przyrodniczych przed zabudow i degradacj oraz poprawa stanu rodowiska przyrodniczego jest istotnym czynnikiem wpywajcym na jako ycia mieszkacw Gminy Dobre. Aby osign standardy europejskie w zakresie stanu czystoci rodowiska przyrodniczego naley prowadzi skuteczne dziaania na rzecz: ochrony zasobw przyrodniczych przed ich zabudow i degradacj, likwidacji niedoborw w zakresie urzdze inynieryjnych sucych jego ochronie, ekologizacji produkcji rolniczej i przetwrstwa rolno-spoywczego, przejcia na proekologiczne noniki pozyskiwania energii (gaz, elektryczno, rda odnawialne), powikszania powierzchni urzdzonych terenw zieleni, zorganizowania selektywnej zbirki oraz bezpiecznego skadowania i utylizacji odpadw staych, oszczdnej gospodarki terenami, zwaszcza inwestycyjnymi oraz ich racjonalnego zagospodarowania, wikszej intensywnoci wykorzystania terenw ju uzbrojonych w infrastruktur techniczn lub o relatywnie niskim koszcie ich uzbrojenia, za ograniczy ekspansj budownictwa mieszkaniowego i produkcyjno-usugowego na nowe nieuzbrojone tereny do ograniczania nakadw (takie postpowanie przyczyni si w konsekwencji finansowych z budetu Gminy na now infrastruktur techniczn, za zaoszczdzone w ten sposb rodki finansowe bdzie mona przeznaczy na rozwizanie innych wanych problemw). Cel strategiczny nr 2 Rozwj gospodarczy jest podstawowym warunkiem zmniejszania si rozmiarw bezrobocia i wzrostu zamonoci mieszkacw, a take wzrostu dochodw budetu Gminy Dobre, co w konsekwencji umoliwi przeznaczanie coraz wikszych rodkw finansowych na zaspokojenie potrzeb spoecznych. Innymi sowy, rozwj gospodarczy zwiksza bdzie baz dochodow zarwno mieszkacw, jak i budetu Gminy. Niestety, skala i tempo rozwoju gospodarki lokalnej, w tym rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego zalene s przede wszystkim od czynnikw i uwarunkowa lecych poza Gmin, na ktre nie ma ona praktycznie adnego bezporedniego wpywu. Z kolei, potencjalny inwestor przy wyborze konkretnej lokalizacji (gminy) dla swojej dziaalnoci gospodarczej kieruje si nastpujcymi przesankami: wolne tereny, budynki i obiekty do zagospodarowania, koszty ich pozyskania oraz wysoko podatkw od nieruchomoci, dostp i niezawodno funkcjonowania urzdze infrastruktury technicznej oraz wysoko taryf opat za korzystanie z ich usug, zasoby pracy i ich struktura wg poziomu wyksztacenia i poziomu kwalifikacji zawodowych,
48
lokalny klimat sprzyjajcy rozwojowi dziaalnoci gospodarczej, tworzony przez wadze gminy oraz sprawno funkcjonowania administracji samorzdowej, stan bezpieczestwa publicznego, warunki zamieszkania i spdzania czasu wolnego. Jest rzecz oczywist, e we wspczesnym wiecie ciganie potencjalnych inwestorw wie si nieodcznie z promocj. W przypadku Gminy Dobre konieczne jest stworzenie i konsekwentna realizacja jednego planu promocji gospodarczej i turystycznej, poniewa te dwa kierunki bd na terenie Gminy tworzy jeden kierunek rozwoju. Niewtpliwie, w okresie najbliszych kilkunastu lat, rolnictwo pozostanie jednym z najwaniejszych rde utrzymania mieszkacw Gminy Dobre. Jednak ju teraz mona wskaza, e gwnie due gospodarstwa, ktre bd w stanie sprosta coraz wikszej konkurencji, szczeglnie ze strony pozostaych pastw czonkowskich Unii Europejskiej, maj szans opacalnej produkcji. W tej sferze naley wic dy do poprawy struktury obszarowej gospodarstw rolnych, racjonalizowa produkcj oraz niwelowa skutki produkcji na ma skal poprzez czenie rolnikw w grupy producenckie, marketingowe czy spdzielnie pozwalajce zmniejszy liczb porednikw w odbiorze podw rolnych. Podstawowe znaczenie bdzie wic miao specjalistyczne doradztwo skierowane do tej grupy producentw, obejmujce w szczeglnoci zagadnienia dotyczce umiejtnoci zarzdzania przedsibiorstwem, marketingowych, prowadzenia rachunkowoci czy dostosowania produkcji do zmian na rynku. Podstawowym jednak problemem bdzie konieczno tworzenia pozarolniczych miejsc pracy przede wszystkim w przetwrstwie rolno-spoywczym, turystyce i usugach dla mieszkacw. Jedn z dostpnych form pozarolniczej dziaalnoci mieszkacw Gminy moe by agroturystyka. Jednak aby racjonalnie wykorzysta t moliwo konieczna bdzie nie tylko poprawa stanu infrastruktury technicznej i spoecznej Gminy, ale rwnie rozwj umiejtnoci prowadzenia dziaalnoci gospodarczej poza rolnictwem oraz skuteczna promocja walorw turystycznych i wypoczynkowych Gminy. Podczas spotka z mieszkacami, wskazywali oni na moliwo utworzenia skansenu na terenie Gminy, cieek historycznych oraz wykorzystania potencjau zwizanego z istniejcymi lecz zniszczonymi zbiornikami wodnymi. Niewtpliwie dziaania w tych kierunkach przyczyni si do podniesienia atrakcyjnoci turystycznej Gminy Dobre. Specyfika Gminy Dobre wydaje si narzuca jeszcze jeden kierunek rozwojowy rolnictwo ekologiczne. Wzrost zainteresowania zdrow ywnoci wrd mieszkacw caej Europy jest niewtpliwie szans dla rozwoju Gminy. Ponadto, jest to kierunek nie wymagajcy duych nakadw inwestycyjnych w gospodarstwach rolnych, a pozwalajcy na rwnoczesne czenie kilku rde dochodw, np. produkcj ekologiczn, przetwrstwo na niewielk skal z ekoturystyk. Std te, realizacja celu strategicznego nr 2 polega bdzie na tworzeniu jak najlepszych podstaw dla rozwoju rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego, powstawania nowych pozarolniczych miejsc pracy, osiedlania si nowych mieszkacw i pobytu turystw. Rozwj gospodarczy Gminy Dobre bdzie podporzdkowany wymogom ochrony rodowiska przyrodniczego, a wic bdzie zgodny z konstytucyjn zasad zrwnowaonego rozwoju.
49
Cel strategiczny nr 3 Skala i tempo zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkacw poprzez wiadczenie usug spoecznych bd w przyszoci w bezporednim stopniu zalene od zasobnoci budetu Gminy Dobre. Im wysze dochody bdzie ona osiga i/lub wicej pozyska zewntrznych rodkw finansowych, w tym ze rodkw pomocowych Unii Europejskiej, tym wicej nakadw finansowych bdzie mogo przeznacza na rozwizywanie istotnych problemw spoecznych. Realizacja celu strategicznego nr 3 polega bdzie na jak najlepszym zaspokajaniu zbiorowych potrzeb spoecznych w sferze: edukacji, ochrony zdrowia i pomocy spoecznej, kultury, sportu i rekreacji oraz poprawie stanu bezpieczestwa publicznego. S to z punktu widzenia warunkw ycia mieszkacw Gminy Dobre sfery kluczowe. Niezwykle wan spraw jest take tworzenie jak najlepszych warunkw organizacyjnych, kadrowych i finansowych dla dziaa zmierzajcych do umacniania integracji mieszkacw i kreowania tosamoci lokalnej (lokalnego patriotyzmu) oraz aktywizacji mieszkacw do dziaa prospoecznych, czyli ich mobilizacji do podejmowania wsplnych przedsiwzi na rzecz poprawy swych warunkw ycia. Funkcjonowanie podmiotw gospodarczych jest bardzo ograniczone bez odpowiednio wykwalifikowanej kadry. Dlatego wanie w zakresie rozwoju infrastruktury spoecznej jako najpilniejsze potrzeby mieszkacy Gminy wskazali: zapewnienie wysokiego poziomu ksztacenia gwnie poprzez rozwizanie problemu dostpu do Internetu, utworzenie szkoy redniej na terenie Gminy, stworzenie moliwoci szkoleniowych i uzyskania doradztwa gospodarczego na miejscu dla wszystkich chtnych, jak rwnie zabezpieczenie opieki najmodszym poprzez organizacj przedszkola. Z przyjtych strategicznych celw rozwoju wynika, e deklarowan INTENCJ WADZ GMINY DOBRE S SYSTEMATYCZNE DZIAANIA NA RZECZ TEGO, ABY STAWAA SI ONA W
CORAZ WIKSZYM STOPNIU GMIN ATRAKCYJN DO ZAMIESZKANIA I PROWADZENIA DZIAALNOCI GOSPODARCZEJ, OTWART NA TURYSTW, A TAKE POTRAFIC SPROSTA WYMOGOM INTEGRACJI Z UNI EUROPEJSK.
50
Cz IV Strategiczne programy dziaa realizacyjnych Gminy Dobre

1. Zasady formuowania STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAA REALIZACYJNYCH zawieraj zestaw planowanych (zamierzonych) przedsiwzi, sucych osiganiu strategicznych celw rozwoju Gminy Dobre. Skadaj si one: PO PIERWSZE - z celw operacyjnych, okrelajcych rodzaje dziaa, jakie powinny by podjte i wykonane, aby zrealizowa zdefiniowane cele strategiczne, PO DRUGIE - kady z celw operacyjnych zawiera zestaw kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych), ktre winny by podjte i wykonane w ramach poszczeglnych celw operacyjnych w horyzoncie 2020 roku - okrelaj one sposoby osigania przyjtych celw strategicznych. Z punktu widzenia kompetencyjnego STRATEGICZNE PROGRAMY DZIAA REALIZACYJNYCH obejmuj cele operacyjne i kierunki dziaa (projekty realizacyjne), ktrych wykonanie ley w kompetencjach: instytucji i organizacji rzdowych, wadz samorzdowych wojewdzkiego mazowieckiego i powiatu miskiego, Wadz Gminy Dobre, przedsibiorcw, mieszkacw i organizacji pozarzdowych oraz instytucji i organizacji tzw. otoczenia biznesu. Tak wic, zapisy strategicznych programw dziaa realizacyjnych z punktu widzenia kompetencyjnego mona podzieli na zadania wasne, za wykonanie ktrych s odpowiedzialne z mocy prawa Wadze Gminy Dobre oraz pozostae zadania, za realizacj ktrych odpowiedzialne s inne podmioty decyzyjne (tzw. zadania obce). W przypadku zada wykraczajcych poza ustawowe kompetencje Wadz Gminy Dobre ich rola bdzie koncentrowaa si na: prowadzeniu dziaa inspirujcych, stymulujcych i wspierajcych realizacj okrelonych zada, wsppracy przy realizacji okrelonych zada ze stosownymi podmiotami decyzyjnymi, wpywaniu na stosowne podmioty decyzyjne i monitowaniu ich, aby zrealizoway one zadania przypisane im z mocy prawa. Podstaw takiego podejcia do formuowania strategicznych programw dziaa realizacyjnych jest przekonanie, e Gmin Dobre naley traktowa jako wsplnot samorzdow, zamieszkujc okrelone terytorium, a nie zawa jej pojcia tylko do Wadz i Urzdu Gminy oraz posiadanych przez nich - z mocy prawa - zakresu kompetencji. Std te, najwaniejsze jest wskazanie najistotniejszych problemw spoeczno-gospodarczych wystpujcych na terenie Gminy Dobre, wymagajcych skutecznego i efektywnego rozwizywania, a nie sztywne trzymanie si ustawowych kompetencji.
51
Podstawow przesank stojc u podstaw formuowania strategicznych programw dziaa realizacyjnych bya konieczno podjcia okrelonych dziaa wykonawczych, majcych na celu rozwizanie najwaniejszych problemw (lub co najmniej zagodzenia ich negatywnych skutkw) przed jakimi stoi obecnie caa spoeczno Gminy Dobre. Naley zaznaczy, e podstawowym czynnikiem ograniczajcym skal rozwizywania problemw spoeczno-gospodarczych, wystpujcych obecnie na terenie Gminy Dobre jest niestety znaczcy niedobr rodkw finansowych, zarwno w budecie Gminy, jak i budetu pastwa, wojewdztwa mazowieckiego i powiatu miskiego w stosunku do wystpujcych potrzeb. Ograniczone s take moliwoci korzystania ze rodkw pomocowych Unii Europejskiej (wielko rodkw finansowych przyznanych Polsce, a take wymagany jest rwnie wkad wasny). Naley podkreli, e zaprezentowane poniej strategiczne programy dziaa realizacyjnych, zawierajce cele operacyjne i kierunki dziaa (projekty realizacyjne) zostay zgoszone przez: mieszkacw w trakcie spotka z Wjtem Gminy Dobre, poszczeglne komrki urzdu gminy i gminne jednostki organizacyjne. 2. Cele operacyjne i planowane zadania realizacyjne Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Likwidacja niedoborw w sieciach i obiektach infrastruktury technicznej
Cel operacyjny: Dostarczenie mieszkacom wody pitnej o dobrych parametrach jakociowych Kierunki dziaa Dokoczenie budowy sieci wodocigowej. Budowa trzech stacji uzdatniania wody Cel operacyjny: Rozwizanie problemu gospodarki ciekowej Kierunki dziaa Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowociach o zwartej zabudowie i najwikszej gstoci zaludnienia oraz ich podczenie do zbiorczej (ych) oczyszczalni ciekw. Budowa przydomowych oczyszczalni ciekw na terenach o niskiej intensywnoci zabudowy i gstoci zaludnienia. Modernizacja oczyszczalni ciekw w Dobrem - dostosowanie do standardw UE. Cel operacyjny: Rozwizanie problemu gospodarki odpadami staymi Kierunki dziaa Prowadzenie akcji edukacyjnej wrd mieszkacw Gminy na temat selektywnej zbirki odpadw staych i negatywnych konsekwencji dla rodowiska przyrodniczego z niewaciwego ich skadowania. 52
Upowszechnienie selektywnej zbirki odpadw staych - segregacja odpadw w miejscach gromadzenia i w wyznaczonych punktach na terenie Gminy. Likwidacja dzikich wysypisk mieci. Wsppraca z gminami ssiednimi, wadzami powiatu miskiego i wojewdztwa mazowieckiego w zakresie gromadzenia, recyklingu, bezpiecznego utylizowania i skadowania odpadw staych. Cel operacyjny: Zapewnienie mieszkacom dostaw energii elektrycznej i gazu sieciowego Kierunki dziaa Modernizacja sieci elektroenergetycznych na terenie Gminy. Budowa stacji 220/15kV - poprawa parametrw technicznych energii elektrycznej dostarczanej odbiorcom. Dalsza gazyfikacja Gminy - realizacja Koncepcji programowej gazyfikacji Gminy Dobre. Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Poprawa powiza komunikacyjnych z otoczeniem oraz modernizacja wewntrznego ukadu drogowego
Cel operacyjny: Prowadzenie dziaa transportowe
stymulujcych
wspierajcych ponadgminne inwestycje
Kierunki dziaa Wspieranie dziaa na rzecz polepszenia powiza transportowych Gminy z otoczeniem. Modernizacja drogi wojewdzkiej Nr 637 wraz z budow urzdze zapewniajcych wzrost bezpieczestwa ruchu pieszych, rowerzystw i samochodw. Modernizacja drg powiatowych wraz z budow urzdze zapewniajcych wzrost bezpieczestwa ruchu pieszych, rowerzystw i samochodw. Budowa mostw na rzekach, m.in. Rzdza i Ossownica. Cel operacyjny: Poprawa standardu gminnego ukadu drogowego Poprawa Kierunki dziaa Budowa nowych i modernizacja istniejcych drg gminnych Budowa i modernizacja urzdze infrastrukturalnych zapewniajcych popraw bezpieczestwa ruchu samochodowego i pieszych - chodniki, owietlenie uliczne, cieki rowerowe, sygnalizacja wietlna, przejcia dla pieszych, spowalniacze ruchu. Budowa obwodu drogowego do Cegielni.
53
Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Ochrona zasobw rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego
Cel operacyjny: Systematyczne prowadzenie edukacji ekologicznej i promocji proekologicznego stylu ycia wrd spoecznoci lokalnej Kierunki dziaa Upowszechnianie rzetelnej wiedzy o stanie rodowiska przyrodniczego Gminy, jego walorach, zasobach i gwnych zagroeniach. Ksztatowanie proekologicznych postaw dorosych mieszkacw Gminy w miejscu ich zamieszkania i wypoczynku. Systematyczna edukacja ekologiczna dzieci i modziey w szkoach. Integracja spoecznoci lokalnej wok programu poprawy stanu rodowiska przyrodniczego oraz utworzenie lokalnego lobby na rzecz jego skutecznej realizacji. Promowanie i wspieranie proekologicznej gospodarki lenej, nastawionej na wzmocnienie odpornoci biologicznej lasw oraz zwikszenie lesistoci Gminy. Cel operacyjny: Pena ochrona walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego Kierunki dziaa Ochrona cennych walorw i zasobw rodowiska przyrodniczego wystpujcych na terenie Gminy. Doprowadzenie do naleytego stanu czystoci rzek przepywajcych przez teren Gminy. Opracowanie gminnego planu zalesie oraz sporzdzenie i uchwalenie miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego dla tych obszarw - zwikszenie lesistoci Gminy. Rozwijanie staej wsppracy z ssiednimi gminami, powiatem minskim w celu koordynacji dziaa na rzecz ochrony rodowiska. Organizowanie i wspieranie dziaa w zakresie ograniczania uciliwoci zanieczyszcze i haasu wystpujcych wzdu drg koowych o duym nateniu ruchu (m.in. wprowadzenie pasw zieleni izolacyjnej, waw ziemnych, ekranw dwikochonnych). Wspieranie dziaa na rzecz produkcji energii elektrycznej z zastosowaniem naturalnych i ekologicznych rde energii. Przystosowanie istniejcych kotowni do wykorzystania paliw ze rde odnawialnych. Rozwizanie problemu wymiany azbestowych pokry dachowych oraz ich utylizacji.
54
Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Wspieranie rozwoju aktywnoci gospodarczej
Cel operacyjny: Organizacyjne i finansowe wsparcie rozwoju przedsibiorczoci i innowacji Kierunki dziaa Wspomaganie przedsibiorczoci poprzez wspdziaanie Wadz Gminy z agencjami i fundacjami rozwoju lokalnego oraz lokalnymi przedsibiorcami. Wspieranie dziaa na rzecz tworzenia pozarolniczych miejsc pracy, zwaszcza dla absolwentw szk oraz podnoszenia kwalifikacji zawodowych mieszkacw. Utworzenie Gminnego Klubu Pracy i Doradztwa Gospodarczego dla osb poszukujcych pracy, chccych rozpocz dziaalno gospodarcz i korzysta ze rodkw finansowych Unii Europejskiej. oraz inwestorw zewntrznych. Opracowanie brakujcych miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego i skuteczne egzekwowanie ich ustale. Wspieranie tworzenia grup producenckich wrd rolnikw. Wspieranie tworzenia gospodarstw agroturystycznych. Wspieranie przestawienia si gospodarstw rolnych na produkcj metodami ekologicznymi, tzw. rolnictwo ekologiczne. Wykorzystanie walorw historycznych i przyrodniczych Gminy dla aktywizacji funkcji turystyczno-rekreacyjnej. Dokoczenie melioracji gruntw. Uzbrojenie terenw pod now dziaalno gospodarcz. Cel operacyjny: Rozwj turystyki Kierunki dziaa Zorganizowanie cyklu szkole dla rolnikw zainteresowanych prowadzeniem gospodarstw agroturystycznych. Wspieranie rozwoju bazy noclegowej i gastronomicznej w Gminie. Utworzenie szlakw turystycznych oraz wytyczenie i budowa cieek rowerowych. Waciwe oznakowanie miejsc atrakcyjnych turystycznie. Przygotowanie i realizacja programw odnowy wsi oraz zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego Organizacyjne i finansowe wsparcie ochrony obiektw zabytkowych znajdujcych si na terenie Gminy. Oczyszczenie koryt rzek: Rzdza i Ossownica. Odbudowa zbiornikw wodnych nad rzek Rzdza. Wykorzystanie staww na cele rekreacyjne, budowa otwartych kpielisk. 55
Utworzenie Gminnego Punktu Informacji dla turystw. Opracowanie planu zabudowy rekreacyjnej/letniskowej, uzbrojenie terenw pod tego typu zabudow zgodnie z wymogami ochrony rodowiska przyrodniczego. Cel operacyjny: Promocja Gminy Kierunki dziaa Opracowanie i realizacja kompleksowego programu promocji Gminy, skierowanego do potencjalnych mieszkacw, przedsibiorcw i turystw. Utworzenie banku danych o nieruchomociach przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow, produkcyjn i usugow. Tworzenie gminnego zasobu gruntw na cele inwestycyjne. Sukcesywne ich przygotowywanie do zorganizowanej dziaalnoci inwestycyjnej (scalanie i podzia na dziaki, budowa podstawowej sieciowej infrastruktury technicznej i drg). Stworzenie kalendarza cyklicznych imprez lokalnych i organizacja imprez kulturalnych, sportowych i turystycznych umoliwiajcych napyw turystw i integracj mieszkacw np. Dni Gminy Dobre. Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Zapewnienie jak najlepszego standardu wiadczonych usug spoecznych
Cel operacyjny: Poprawa warunkw i jakoci nauczania w gminnych placwkach owiatowych Kierunki dziaa Stae doskonalenie programw nauczania w szkoach gminnych oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez kadr pedagogiczn. Budowa przedszkola. Utworzenie szkoy redniej na terenie Gminy. Poprawa dostpnoci do Internetu w placwkach owiatowych. Doposaenie gminnych placwek owiatowych w nowoczesne pomoce dydaktyczne. Wsparcie dla edukacji pozaszkolnej dzieci i modziey szczeglnie uzdolnionej. Cel operacyjny: Poprawa warunkw upowszechniania kultury Kierunki dziaa Remont budynku byej remizy OSP i przeznaczenie go na potrzeby mieszkacw. Organizacja miejsc spotka (klubw) na modziey. Wspieranie wszelkich form dziaalnoci kulturalnej mieszkacw, stowarzysze i zespow. 56
Cel operacyjny: Poprawa stanu bezpieczestwa publicznego Kierunki dziaa Zacienienie wsppracy Komendy Powiatowej Policji, Komendy Powiatowej Pastwowej Stray Poarnej, Ochotniczych Stray Poarnych z mieszkacami Gminy na rzecz zwikszenia bezpieczestwa publicznego. Zakupy sprztu dla potrzeb Ochotniczych Stray Poarnych i Komisariatu Policji. Cel operacyjny: Przeciwdziaanie wykluczeniu spoecznemu Kierunki dziaa Rozszerzenie zakresu i osb objtych pomoc spoeczn w formie usug opiekuczych i specjalistycznych. Utworzenie wolontariatu przy Gminnym Orodku Pomocy Spoecznej - pomoc osobom starszym, chorym i niepenosprawnym. Tworzenie systemu pomocy ssiedzkiej dla osb potrzebujcych. Likwidacja barier architektonicznych w obiektach uytecznoci publicznej dla osb niepenosprawnych. Cel operacyjny: Rozbudowa infrastruktury sportowo-rekreacyjnej Kierunki dziaa Rozbudowa i modernizacja zaplecza sportowego w szkoach. Budowa kompleksu sportowo-rekreacyjnego. Budowa basenu. Strategiczny program dziaa realizacyjnych:
Zapewnienie sprawnej i profesjonalnej obsugi interesantw przez administracj samorzdow
Cel operacyjny: Poprawa warunkw lokalowych Urzdu Gminy i poprawa jakoci pracy administracji samorzdowej Kierunki dziaa Dostosowanie struktur organizacyjnych Urzdu Gminy do zasad i wymogw zarzdzania strategicznego. Wybranie i wdroenie zintegrowanego systemu informatycznego. Wybranie i wdroenie systemu GIS (Systemu Informacji Przestrzennej). Wybranie i wdroenie nowoczesnego systemu obiegu dokumentw. Wdroenie elektronicznego systemu usug dla mieszkancw. Zakupy inwestycyjne Urzdu Gminy, w tym staa modernizacja sprztu i oprogramowania komputerowego. Stworzenie gminnych punktw dostpu do Internetu (e-spoeczestwo). Nawizywanie partnerskiej wsppracy z zagranicznymi gminami. 57
3. Priorytety realizacyjne STRATEGIA okrela zestaw celw strategicznych i operacyjnych oraz kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych) na cay okres jej obowizywania, tj. do 2020 roku. Naley podkreli, e w najbliszych kilku latach nie naley spodziewa si radykalnego wzrostu dochodw budetu Gminy Dobre. Nie ma te co liczy na znaczny wzrost rodkw finansowych przekazywanych z budetu pastwa. Realn szans na pozyskanie dodatkowych rodkw s fundusze pomocowe Unii Europejskiej. Jednak nie jest to pienidz atwy do pozyskania. Trzeba bowiem speni szereg wymogw formalnych i merytorycznych, a take mie zabezpieczony udzia wasny w kosztach danej inwestycji. Biorc powysze pod uwag, Wadze Gminy Dobre bd w pocztkowym okresie zmuszone realizowa wariant STRATEGII, ktry mona nazwa WARIANTEM UMIARKOWANEGO I SELEKTYWNEGO ROZWOJU, czyli koncentracji dziaa realizacyjnych na likwidacji elementarnych niedoborw w zakresie infrastruktury technicznej warunkujcej popraw rodowiska ycia mieszkacw, dobry stan rodowiska przyrodniczego, a take wzrost atrakcyjnoci lokalizacyjnej Gminy dla podmiotw gospodarczych i osadnictwa oraz rozwoju funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej. Jest on wyrazem: realnej oceny szans i zagroe rozwojowych, tkwicych w otoczeniu Gminy (uwarunkowania gospodarcze, prawne i finansowe funkcjonowania jednostek samorzdu terytorialnego, sytuacj budetow pastwa, moliwoci skorzystania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej), realnej oceny silnych i sabych stron Gminy, a zwaszcza obecnej i przewidywanej sytuacji finansowej budetu oraz wynikajcych z niej moliwoci inwestycyjnych. W zwizku z tym naley w najbliszych latach skoncentrowa si na realizacji takich priorytetw, ktre z punktu widzenia zaspokojenia zbiorowych potrzeb mieszkacw Gminy Dobre, bd miay strategiczne znaczenie i zarazem maj szanse na pozyskanie rodkw pomocowych Unii Europejskiej na wspfinansowanie ich realizacji. Chodzi tu przede wszystkim o likwidacj najbardziej dokuczliwych dla mieszkacw niedoborw ilociowych i jakociowych w sferze infrastruktury technicznej (gospodarka wodno-ciekowa, drogi gminne) i infrastruktury spoecznej. Naley rwnie skoncentrowa si na dziaaniach wspierajcych rozwj lokalnej gospodarki, w tym rolnictwa, przetwrstwa rolnospoywczego i turystyki, poprzez tworzenie jak najlepszych warunkw instytucjonalnych, organizacyjnych, terenowych i infrastrukturalnych wspierajcych rozwj przedsibiorczoci mieszkacw i lokalizacji inwestorw tworzcych pozarolnicze miejsca pracy. Umoliwi to wzrost zatrudnienia, dochodw osobistych ludnoci oraz dochodw budetu Gminy. WARIANT UMIARKOWANEGO I SELEKTYWNEGO ROZWOJU Gminy Dobre jest wic wariantem kompromisowym midzy wystpujcymi zbiorowymi potrzebami mieszkacw a moliwociami sfinansowania ich realizacji zarwno ze rodkw wasnych (budet), jak i zewntrznych, w tym z Unii Europejskiej. Std te, do priorytetw zaliczono przede wszystkim te zadania (projekty), ktrych realizacja sprzyja bdzie:
58
Dostarczeniu wszystkim mieszkacom Gminy wody pitnej o dobrych parametrach jakociowych - dokoczenie budowy sieci wodocigowej, budow i modernizacj uj wody oraz stacji uzdatniania wody. Rozwizaniu problemu gospodarki ciekowej - suy temu bdzie opracowanie i sukcesywna realizacja kompleksowego programu gospodarki ciekami, uwzgldniajcego gsto zaludnienia i zabudowy poszczeglnych wsi oraz koszty budowy i eksploatacji w przeliczeniu na 1 mieszkaca (lub gospodarstwo domowe) jako podstawy do wdraania konkretnych rozwiza technicznych, a mianowicie: budowa kanalizacji sanitarnej i zbiorczych oczyszczalni ciekw w miejscowociach o zwartej zabudowie i gsto zaludnionych, budowa przydomowych oczyszczalni ciekw w pozostaych miejscowociach. Poprawie standardu obsugi komunikacyjnej - budowa i modernizacja drg: wojewdzkiej, powiatowych a przede wszystkim gminnych wraz z chodnikami, owietleniem ulicznym, ciekami rowerowymi, a take urzdzeniami sucymi poprawie bezpieczestwa ruchu drogowego. Zabezpieczeniu jak najlepszych warunkw dla podnoszenia jakoci ksztacenia w placwkach owiatowych, upowszechniania kultury oraz sportu i rekreacji. Zabezpieczeniu jak najlepszej opieki socjalnej dla osb i rodzin znajdujcych si w trudnej sytuacji yciowej. Staej poprawie bezpieczestwa publicznego na terenie Gminy. Oczywicie, w miar poprawy oglnej sytuacji gospodarczej i stanu finansw publicznych w kraju, a take sytuacji finansowej budetu Gminy Dobre zakres realizacji celw operacyjnych i kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych) bdzie ulega zwikszeniu. Bdzie wtedy moliwa realizacja wariantu STRATEGII, ktry mona nazwa WARIANTEM DYNAMICZNEGO I ZRWNOWAONEGO ROZWOJU. Jest to wariant najbardziej podany, gdy gwarantuje on wszechstronne zaspokojenie zbiorowych potrzeb mieszkacw Gminy Dobre, w tym bezpieczny dla ich zdrowia stan rodowiska przyrodniczego. 4. Uwarunkowania realizacji ustale strategicznych STRATEGIA ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU powstaa dziki wsppracy z mieszkacami i jej ustalenia powinny by realizowane wsplnie z jak najszerszym gronem mieszkacw. Jednak zasadnicza odpowiedzialno za wykonanie jej ustale spocznie na Wadzach Gminy Dobre. Wymaga to bdzie aktywnych, systematycznych oraz skoordynowanych dziaa Rady i Wjta Gminy, pracownikw Urzdu Gminy i gminnych jednostek organizacyjnych na rzecz urzeczywistnienia ustale STRATEGII. W wielu przypadkach bd to dziaania pionierskie, czsto rozoone na wiele lat, trudne i skomplikowane, zwaszcza jeli chodzi o zmian mentalnoci mieszkacw (w zdecydowanej 59
wikszoci zwizanych z rolnictwem), czy zaktywizowanie i zintegrowanie spoecznoci lokalnej na rzecz wsplnego rozwizywania problemw, zgodnie z powiedzeniem: jeli sami sobie nie pomoemy, to nikt nam nie pomoe. Do najwaniejszych wewntrznych uwarunkowa skutecznej realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU zaliczy naley: Prorozwojowa (proinwestycyjna) polityka finansowa Polityka ta winna zmierza w pierwszym rzdzie do dugookresowej maksymalizacji dochodw budetowych, racjonalizacji wydatkw biecych oraz poprawy efektywnoci wykorzystania wasnych rodkw inwestycyjnych. Gwnym czynnikiem maksymalizacji dochodw budetowych jest przede wszystkim trway i dynamiczny rozwj gospodarczy, jako bazy dochodowej zarwno dla mieszkacw, jak i budetu Gminy, a take lepsza cigalno podatkw i opat lokalnych (w tym podatku od nieruchomoci). Z kolei, racjonalizacja wydatkw biecych powinna zmierza do minimalizacji kosztw zaspokajania potrzeb publicznych nalecych do zada Gminy, przy zachowaniu okrelonego standardu wiadczonych usug. Wymaga to prowadzenia staego monitoringu biecych kosztw utrzymania okrelonych obiektw, urzdze i wiadczenia usug. Dotyczy to szczeglnie kosztw funkcjonowania owiaty gminnej, ktre w ostatnich latach znacznie wzrosy. Natomiast poprawa efektywnoci wykorzystania rodkw inwestycyjnych wymaga konsekwentnego stosowania zasady racjonalnego gospodarowania, tj. maksymalizacji efektw z wydatkowanych nakadw lub minimalizacji nakadw na uzyskanie zaoonego efektu. Moliwo stosowania tej zasady wystpuje we wszystkich fazach procesu inwestycyjnego poczynajc od koncepcji projektu inwestycyjnego poprzez jego przygotowanie, a nastpnie realizacj. Najwaniejsz spraw jest maksymalne skracanie czasu procesu inwestycyjnego, zgodnie z zasad czas to pienidz, co wymaga precyzyjnego jego zaplanowania. Ponadto, nie naley zbytnio rozbudowywa frontu inwestycyjnego, bowiem grozi to wydueniem si czasu trwania inwestycji, a w konsekwencji wzrostem oglnych kosztw inwestycji. Potencjalne moliwoci zwikszenia rodkw finansowych na inwestycje gminne istniej poprzez szersze korzystanie z zewntrznych rde finansowania, w tym z preferencyjnych kredytw bankowych i rodkw pomocowych Unii Europejskiej, a take podejmowanie wsplnych przedsiwzi w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (tzw. PPP). Dziki takim dziaaniom bdzie mona maksymalizowa wielko rodkw finansowych przeznaczanych na inwestycje gminne, ktre wynikaj z ustale Strategii. Doskonalenie struktur organizacyjnych i procedur postpowania urzdowego Dziaania w tym wzgldzie winny by skierowane zarwno w stosunku do normalnego, rutynowego dziaania administracyjnego, ktre musi odpowiada oczekiwaniom mieszkacw oraz podmiotw gospodarczych, jak i dziaa zwizanych z realizacj ustale strategicznych. Musz one charakteryzowa si brakiem rutynowoci i biurokratyzmu, co wymaga pozytywnego nastawienia ze strony wszystkich pracownikw Urzdu Gminy i krtkich terminw przy zaatwianiu wszelkich spraw interesantw.
60
Niezbdne jest take stworzenie systemu informacji o zjawiskach i procesach dokonujcych si na terenie Gminy, przez ktry naley rozumie zintegrowany zesp ludzi, rodkw oraz metod (programw) zbierania, przechowywania, przetwarzania, aktualizowania niezbdnych danych potrzebnych Wadzom Gminy Dobre do podejmowania decyzji dotyczcych aktualizowania, modyfikowania oraz monitorowania i kontroli realizacji ustale STRATEGII. Jeli tak rozumiany system ma by skuteczny, nie moe ogranicza si wycznie do gromadzenia informacji, lecz musi take zapewnia sta i merytoryczn ich analiz. Std te przy jego organizowaniu musz by spenione nastpujce warunki: dostarczanie informacji kompleksowych oraz aktualnych w celu ich skutecznego i efektywnego wykorzystania, umoliwienie staego monitorowania stanu istniejcego, silnych i sabych stron Gminy, warunkw ycia mieszkacw, gospodarki lokalnej, stanu zagospodarowania przestrzennego, stanu rodowiska przyrodniczego i ochrony dziedzictwa kulturowego, itp., zapewnienie wymiany informacji pomidzy jednostkami organizacyjnymi Gminy oraz midzy kierownictwem a pracownikami, umoliwienie wczesnego rozpoznania nadchodzcych zmian tkwicych w otoczeniu Gminy (szanse i zagroenia rozwojowe), umoliwienie monitorowania oraz kontroli i oceny efektw realizacji ustale Strategii. Tak rozumiany system informacji musi obejmowa poszczeglne sfery funkcjonalne Gminy, tj. spoeczn, gospodarcz, ekologiczn, przestrzenn, infrastrukturaln i finansow, wszystkie szczeble kierowania i poziomy decyzyjne, a take wzajemne relacje Gmina Dobre i jej otoczenie. Opracowanie szczegowych planw realizacji poszczeglnych kierunkw dziaa - w pierwszym rzdzie priorytetowych Plany te stanowi podstaw do koordynacji podmiotowej, przedmiotowej, przestrzennej i czasowej ich realizacji oraz zapewnienia niezbdnych rde ich finansowania (wasnych i zewntrznych). Winny one zawiera: termin rozpoczcia i zakoczenia realizacji zadania (cz zada moe mie charakter cigy, np. w zakresie bezpieczestwa publicznego - w tej sytuacji nie okrela si terminu jego zakoczenia), etapy realizacji zadania (w sytuacji jeli jest to podane lub niezbdne z punktu widzenia jego specyfiki), okrelenie podmiotu odpowiedzialnego za wykonanie zadania oraz podmiotw wsppracujcych lub wspodpowiedzialnych, koszty finansowe, spoeczne (w kategoriach korzyci lub niekorzyci dla mieszkacw lub ich czci) i ekologiczne zwizane z realizacj zadania, rda finansowania zadania, spodziewane efekty z realizacji zadania dla mieszkacw gminy, gospodarki lokalnej, ochrony rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, zagospodarowania przestrzennego, finansw gminy, itp.), lokalizacja przestrzenna zadania (jeli wie si ono z konkretnym miejscem w przestrzeni gminy). 61
Sukcesywne opracowywanie i skuteczna realizacja wieloletniego planu inwestycyjnego i finansowego Wieloletni plan inwestycyjny stanowi podstaw do prowadzenia dugookresowej polityki inwestycyjnej Gminy Dobre. Zawiera on list zada inwestycyjnych w ukadzie priorytetowym (rankingowym) przewidzianych do realizacji wraz z zakresem rzeczowym i finansowym w rozbiciu na poszczeglne lata. Innymi sowy, stanowi on zbir wyselekcjonowanych, ocenionych i zaakceptowanych do realizacji - przez Wadze Gminy Dobre - gminnych zada inwestycyjnych w okrelonym horyzoncie czasu. Jego posiadanie przyczynia si do racjonalizacji wydatkw inwestycyjnych. Drugi - stanowi podstaw do prowadzenia dugookresowej polityki finansowej i jest narzdziem efektywnego zarzdzania finansami Gminy Dobre. Okrela on: niezbdny, racjonalny poziom wydatkw biecych zapewniajcy wykonanie wszystkich zada statutowych Gminy, wolne rodki brutto, ktre mona wykorzysta na finansowanie inwestycji gminnych i obsug dugu, wolne rodki netto na realizacj gminnych programw inwestycyjnych (a wic po uwzgldnieniu kosztw obsugi istniejcego zaduenia i zabezpieczenia rodkw na obsug planowanego zaduenia), grny puap moliwoci zaduenia si Gminy - przyjmujc najbardziej prawdopodobne zaoenia co do warunkw kredytowania inwestycji gminnych. Oba wieloletnie plany stanowi pomost pomidzy ustaleniami Strategii, a corocznymi budetami Gminy Dobre. Partnerska wsppraca z mieszkacami, organizacjami pozarzdowymi i przedsibiorcami Wadze Gminy Dobre winny poszukiwa partnerw spoecznych chtnych do wsppracy przy realizacji ustale STRATEGII. W tym celu bd one inicjowa i koordynowa partnersk wspprac z mieszkacami, organizacjami pozarzdowymi, lokalnymi rodowiskami opiniotwrczymi i przedsibiorcami funkcjonujcymi na terenie Gminy. Efektem tej wsppracy bdzie niewtpliwie podniesienie efektywnoci wydatkowania rodkw finansowych z budetu (rodki publiczne), lepsze zaspokajanie potrzeb spoecznych, umacnianie poczucia podmiotowoci mieszkacw oraz uzyskanie moliwoci wczesnego reagowania na problemy lokalne, a w konsekwencji wzrost jakoci ycia mieszkacw Gminy i popraw warunkw funkcjonowania podmiotw gospodarczych. Promocja walorw i zasobw Gminy Dobre Jest ona istotnym uwarunkowaniem skutecznej realizacji ustale strategicznych. Ma ona na celu wyrobienie pozytywnego wizerunku Gminy Dobre u potencjalnych inwestorw, mieszkacw i turystw. Promocja musi by prowadzona w sposb aktywny i nie moe zaniedbywa adnych sposobnoci, tak w rodkach masowej informacji, jak i podczas rnego rodzaju konferencji, targw, kontaktw z odpowiednimi agendami rzdowymi, czy wreszcie bezporednich kontaktw z potencjalnymi inwestorami.
62
Krajowa partnerska wsppraca Gminy Dobre Cz ustale zapisanych w STRATEGII moe by realizowana wsplnie w ramach powiatu miskiego jako caoci lub z wybranymi gminami, wchodzcymi w jego skad, a take z innymi gminami i wadzami wojewdztwa mazowieckiego. Wsplna realizacja przedsiwzi przyczynia si bdzie do lepszego zaspokojenia potrzeb mieszkacw oraz racjonalizacji wydatkowania rodkw finansowych z budetu Gminy. Takie podejcie bdzie rwnie czynnikiem zwikszajcym szanse na uzyskanie wsparcia finansowego ze rde zewntrznych, w tym zwaszcza rodkw pomocowych Unii Europejskiej. Midzynarodowa partnerska wsppraca Gminy Dobre Umoliwia ona skorzystanie z dowiadcze gmin zagranicznych w kwestii metod i praktycznych sposobw rozwizywania rnych problemw, a take umoliwia realizacj wsplnych przedsiwzi, na ktre mona uzyska wsparcie ze strony Unii Europejskiej. Wsppraca ta jest rwnie wana z punktu widzenia nawizywania bezporednich kontaktw mieszkacw wsppracujcych gmin, przedsibiorcw dziaajcych na ich terenie, organizacj wsplnych przedsiwzi kulturalnych i sportowych. Dziaania informacyjne i promocyjne Maj one na celu informowanie o postpach i trudnociach we wdraaniu ustale STRATEGII. Dziaania w tym wzgldzie s niezbdnym narzdziem konsultacji spoecznej. Stanowi dobr podstaw nie tylko do spoecznego poparcia ustale STRATEGII, ale do wspudziau w ich wdraaniu. W myl zasady, e spoeczno lokalna powinna by informowana o dziaaniach wadz samorzdowych, wdraanie ustale STRATEGII zawsze musi mie swoje odzwierciedlenie w planowej polityce informacyjnej Wadz Gminy Dobre. Nie chodzi tu wycznie o funkcj informacyjn, ale take nawizanie partnerskich stosunkw z mieszkacami dla powszechnego dobra. Takim dobrem wsplnym winna by niewtpliwie STRATEGIA, o ile jej ustalenia byy konsultowane z mieszkacami i odzwierciedlaj one faktyczne potrzeby spoecznoci lokalnej, wskazujc jednoczenie sposoby ich zaspokojenia. Podstawowy celem dziaa informacyjnych i promocyjnych jest dotarcie do jak najszerszej grupy beneficjentw dziaa podejmowanych w ramach STRATEGII (mieszkacw, wacicieli dziaek rekreacyjnych, turystw, przedsibiorcw, potencjalnych inwestorw, organizacji pozarzdowych i partnerw spoecznych), a take podmiotw mogcych by partnerami w realizacji projektw planowanych zada. Aby osign cele zwizane z informacj i promocj ustale STRATEGII i postpw w ich realizacji bd stosowane m.in. nastpujce rodki i instrumenty: publikacja tekstu STRATEGII oraz okresowych ocen jej realizacji na stronach internetowych Gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej, spotkania z potencjalnymi partnerami spoeczno-gospodarczymi w realizacji konkretnych zada. publikacje, broszury informacyjne, plakaty, reklamy, materiay audio-wizualne, ulotki, wsppraca z mediami - publikacje prasowe, informacje w telewizji i w rozgoniach radiowych.
63
stwierdzi, e skuteczna realizacja ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU zaley od wielu wewntrznych uwarunkowa, ktre oglnie mona okreli nastpujco: sprawne i skuteczne przywdztwo Wadz Gminy Dobre, tworzce jak najlepsze warunki techniczne i organizacyjne dla realizacji wytyczonych celw, a take motywujce pracownikw samorzdowych do aktywnych dziaa na rzecz realizacji ustale strategicznych, odpowiednio przygotowane kadry administracji samorzdowej do realizacji ustale strategicznych, adekwatna do zaplanowanych zada struktura organizacyjna Urzdu Gminy i gminnych jednostek organizacyjnych oraz sprawne procedury postpowania urzdowego, wsppraca z otoczeniem (organizacjami pozarzdowymi, przedsibiorcami, wadzami innych jednostek samorzdu terytorialnego w kraju i zagranic), aktywna prorozwojowa polityka finansowa Wadz Gminy Dobre, polegajca na dugookresowej maksymalizacji dochodw budetowych, racjonalizacji wydatkw biecych, wzrocie i poprawie efektywnoci wykorzystania rodkw inwestycyjnych oraz aktywnym pozyskiwaniu rodkw finansowych ze rde krajowych i zagranicznych na realizacj zaplanowanych przedsiwzi rozwojowych, w tym z Unii Europejskiej, sprawne systemy informacyjne umoliwiajce rzetelny monitoring i kontrol przebiegu oraz ocen efektw realizacji ustale Strategii. Skuteczna realizacja ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU zalena bdzie rwnie w duej mierze od sprzyjajcych uwarunkowa zewntrznych, czyli szans rozwojowych, tkwicych w otoczeniu Gminy - europejskim, krajowym i wojewdzkim.
Reasumujc
naley
64
Cz V Spjno celw rozwoju Gminy Dobre z zapisami dokumentw strategicznych szczebla krajowego i wojewdztwa mazowieckiego na lata 2007-2013
Z dniem wejcia Polski do Unii Europejskiej sektor publiczny, w tym jednostki samorzdu terytorialnego ma moliwo penego korzystania z funduszy pomocowych Unii Europejskiej. Podstawowym ich zadaniem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajw Unii Europejskiej. Fundusze kierowane s do tych sektorw gospodarki i regionw, ktre bez pomocy finansowej nie s w stanie dorwna do redniego poziomu ekonomicznego w Unii Europejskiej. Do pozyskania dofinansowania w ramach pomocy z funduszy Unii Europejskiej w latach 2007-2013 konieczne jest przygotowanie odpowiedniej dokumentacji. Jej zawarto bdzie zalena od rodzaju projektu inwestycyjnego oraz funduszu, z ktrego bdzie on wspfinansowany. W kadym z przypadkw musi zawiera ona wniosek (przygotowany w oparciu o ujednolicone formularze) oraz w zalenoci od programu - studium wykonalnoci projektu (inwestycji) i raport o oddziaywaniu na rodowisko. Dokumenty te bd nastpnie skadane w odpowiedniej jednostce zarzdzajcej lub poredniczcej w zalenoci od wybranego programu. Jednak warunkiem wstpnym ubiegania si o dofinansowanie inwestycji gminnych przewidzianych do realizacji przez wadze polskich gmin, w tym Gminy Dobre z funduszy pomocowych Unii Europejskiej jest zapewnienie spjnoci celw jej rozwoju i zada realizacyjnych z zapisami zawartymi w dokumentach strategicznych rzdu RP i wojewdztwa mazowieckiego na lata 2007-2013. Spjno t prezentuje ponisze zestawienie: Gmina Dobre Cel strategiczny: ROZWJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM SUCEJ OCHRONIE
RODOWISKA PRZYRODNICZEGO
STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015: Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i spoecznej. Priorytet 5. Rozwj obszarw wiejskich. NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZ WZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPJNOCI): Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski. Cel horyzontalny 6: Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. 65
PROGRAM ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013: Cel: Poprawa stanu rodowiska naturalnego i terenw wiejskich przez wspieranie gospodarki gruntami. O 2 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarw wiejskich UE): Poprawa stanu rodowiska naturalnego i obszarw wiejskich. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKU: Kierunki dziaa: 4.1. Poprawa dostpnoci komunikacyjnej i transportu w regionie. 4.5. Ochrona i rewaloryzacja rodowiska przyrodniczego dla zapewnienia trwaego i zrwnowaonego rozwoju. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO 2007-2013: Priorytet III. Regionalny system transportowy. Priorytet VI. Inwestycje w ochron rodowiska. Gmina Dobre Cel strategiczny: ROZWJ GOSPODARKI LOKALNEJ, W TYM ROLNICTWA, PRZETWRSTWA ROLNO-SPOYWCZEGO I TURYSTYKI STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015: Priorytet 1. Wzrost konkurencyjnoci i innowacyjnoci gospodarki. Priorytet 3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakoci. Priorytet 5. Rozwj obszarw wiejskich - Obszary dziaa: Rnicowanie dziaalnoci gospodarczej, Rozwj przedsibiorczoci, Zwikszenie atrakcyjnoci inwestycyjnej obszarw wiejskich, Wzrost konkurencyjnoci gospodarstw rolnych. NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZ WZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPJNOCI): Cel horyzontalny 6: Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. PROGRAM ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013: Cel: Poprawa konkurencyjnoci rolnictwa i lenictwa przez wspieranie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji. O 1 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarw wiejskich UE): Poprawa konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego. Cel: Poprawa jakoci ycia na obszarach wiejskich oraz popieranie rnicowania dziaalnoci gospodarczej. O 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarw wiejskich UE): Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej. STRATEGIA ROZWOJU WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKU: Kierunki dziaa: 2.1. Rozwj MSP oraz wzrost ich innowacyjnoci i konkurencyjnoci. 4.3. Wielofunkcyjny rozwj obszarw wiejskich. 5.2. Poprawa i promocja atrakcyjnoci inwestycyjnej w regionie. 5.3. Promocja i zwikszenie atrakcyjnoci turystycznej i rekreacyjnej regionu w oparciu o walory rodowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO 2007-2013: Priorytet I. Tworzenie warunkw dla rozwoju potencjau innowacyjnego i przedsibiorczoci na Mazowszu. 66
Priorytet VI. Wykorzystanie walorw naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. Gmina Dobre Cel strategiczny: ROZWJ USUG SPOECZNYCH ORAZ DZIAANIA NA RZECZ INTEGRACJI
I KSZTATOWANIA POSTAW PROSPOECZNYCH MIESZKACW
STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2007-2015: Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i spoecznej. Priorytet 4. Budowa zintegrowanej wsplnoty spoecznej i jej bezpieczestwa. Priorytet 5. Rozwj obszarw wiejskich - Obszary dziaa: Rozwj i poprawa infrastruktury technicznej i spoecznej na obszarach wiejskich, Wzrost jakoci kapitau ludzkiego oraz aktywizacja zawodowa mieszkacw wsi. NARODOWE STRATEGICZNE RAMY ODNIESIENIA 2007-2013 NA RZECZ WZROSTU I ZATRUDNIENIA (NARODOWA STRATEGIA SPJNOCI): Cel horyzontalny 2: Poprawa jakoci kapitau ludzkiego i zwikszenie spjnoci spoecznej. Cel horyzontalny 3: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski. Cel horyzontalny 6: Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. PROGRAM ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH NA LATA 2007-2013: Cel: Poprawa jakoci ycia na obszarach wiejskich oraz popieranie rnicowania dziaalnoci gospodarczej. O 3 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarw wiejskich UE): Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki. O 4 (priorytetowy kierunek wsparcia obszarw wiejskich UE): LEADER - aktywizacja spoecznoci wiejskiej poprzez wczenie partnerw spoecznych i gospodarczych do planowania i wdraania lokalnych inicjatyw (realizowane jest to przez Lokalne Grupy Dziaania). STRATEGIA ROZWOJU WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2020 ROKU: Kierunki dziaa: 1.1. Rozwj spoeczestwa informacyjnego i teleinformatyzacji. 1.2. Wzrost poziomu wyksztacenia i poprawa jakoci kadr. 1.4. Podniesienie standardw ochrony zdrowia i zmniejszenie rnic w dostpie do wiadcze spoecznych. 1.6. Intensyfikacja dziaa na rzecz rozwizywania problemw spoecznych. 1.7. Poprawa bezpieczestwa publicznego. 4.4. Budowa i rozwj infrastruktury spoecznej. 5.1. Rozwj spoeczestwa obywatelskiego i integracji regionalnej. REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO 2007-2013: Priorytet II. Przyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza. Priorytet VII. Tworzenie i poprawa warunkw dla rozwoju kapitau ludzkiego.
67
Podsumowujc naley stwierdzi, e zapisy celw rozwoju (strategicznych i operacyjnych) oraz kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych) Gminy Dobre s kompatybilne z zapisami wyej wymienionych dokumentw strategicznych. Stanowi to wstpn merytoryczn podstaw do ubiegania si o rodki pomocowe Unii Europejskiej na wspfinansowanie zada gminnych. Stanowi to rwnie podstaw do nawizywania i rozwoju wsppracy w wadzami samorzdowymi wojewdztwa mazowieckiego, powiatu miskiego i poszczeglnych gmin, wchodzcych w jego skad przy rozwizywaniu wsplnych problemw.
68
Cz VI Monitoring, kontrola i ocena efektw realizacji ustale strategicznych

Dla skutecznej i efektywnej realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU niezbdne jest stworzenie systemu staego monitorowania, kontroli i oceny efektw realizacji jej ustale (celw i kierunkw dziaania). Jednoczenie system ten moe by wykorzystywany do cigego ledzenia zdarze, tendencji i procesw zachodzcych w otoczeniu Gminy, jak i wewntrz niej, ktre mog wywiera pozytywny lub negatywny wpyw na osiganie przyjtych celw rozwoju. Generalnie rzecz biorc, systemy monitoringu i kontroli su do wykrywania: istniejcych, bd moliwych tendencji i zdarze powodujcych zakcenia w wykonywaniu decyzji wynikajcych z przyjtych ustale STRATEGII, negatywnych konsekwencji tyche decyzji dla poziomu ycia mieszkacw i funkcjonowania podmiotw gospodarczych oraz stanu rodowiska przyrodniczego, odchyle realizacyjnych od zaoonych celw rozwoju Gminy. Monitoring i kontrola realizacji ustale STRATEGII suy wic rozwizywaniu problemw, gdy nastawione s one na ich wykrywanie oraz zapobieganie ich skutkom. Pozwala to na zwikszenie zdolnoci Wadz Gminy Dobre do szybkiej i skutecznej reakcji na zmiany zachodzce zarwno w otoczeniu, jak i wewntrz niej. Monitoring i kontrola realizacji Jest to proces, ktry ma na celu systematyczne analizowanie stanu zaawansowania realizacji poszczeglnych kierunkw dziaa i ich zgodnoci ze sformuowanymi celami. Jego istot jest wyciganie wnioskw z tego, co zostao, a co nie zostao zrobione, okrelenie przyczyn tego stanu rzeczy, a take modyfikowanie dalszych poczyna w taki sposb, aby osign zakadane cele. Innymi sowy, istot procesu monitoringu i kontroli jest stwierdzenie, czy wynik naszego dziaania (efekt kocowy) jest zgodny z zamierzeniami (cele i kierunki dziaania) oraz czy wszystkie czynnoci i rodki zastosowanie w dziaaniu byy potrzebne do osignicia zamierzonego stanu. Monitoring prowadzony bdzie w zakresie rzeczowym i finansowym. MONITORING RZECZOWY obejmowa bdzie skwantyfikowane dane obrazujce postp w realizacji zapisanych w STRATEGII zada oraz umoliwia bdzie oceny ich wykonania w odniesieniu do celw rozwoju. Bdzie si on posugiwa si dwoma rodzajami wskanikw, a mianowicie: WSKANIKAMI PRODUKTU (dostarczaj informacji o dobrach lub usugach wytworzonych w wyniku realizacji zada) - opisuj one rzeczy materialne lub usugi powstae
69
bezporednio w wyniku realizacji zada, np. dugo zmodernizowanych drg, liczba wybudowanych miejsc parkingowych, WSKANIKAMI REZULTATU (dostarczaj informacji o zmianach jakie nastpiy w wyniku realizacji zada) - opisuj one bezporednie i natychmiastowe efekty (korzyci) wynikajce z realizacji zada, np. liczba gospodarstw domowych podczonych do sieci wodocigowej. Natomiast MONITORING FINANSOWY obejmowa bdzie ocen racjonalnoci i sprawnoci wydatkowania rodkw finansowych (wasnych i zewntrznych) na realizacj ustale zawartych w STRATEGII. Monitoring i kontrola realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU bdzie obejmowaa w szczeglnoci: zbieranie i interpretowanie (oceny) danych opisujcych postp i efekty realizowanych kierunkw dziaa (projektw realizacyjnych), biecy nadzr, kontrol i ocen realizacji poszczeglnych kierunkw dziaa, wczesne diagnozowanie trudnoci mogcych mie niekorzystny wpyw na realizowane kierunki dziaa, zwaszcza na ich terminowo i ostateczne koszty realizacji, korygowanie i modyfikowanie planowanych kierunkw dziaa, jeli nie ma szans i moliwoci ich wykonania, weryfikacj zgodnoci zaoonych planw finansowych z faktyczn ich realizacj, weryfikacj zgodnoci uzyskiwanych efektw z zaoonymi celami, ocen efektywnoci wykorzystania rodkw finansowych pozostajcych w dyspozycji budetu Gminy i aktualizacj prognoz finansowych, aktualizacj i uzupenianie zapisw STRATEGII, w zalenoci od pojawiajcych si zewntrznych i wewntrznych merytorycznych przyczyn, sporzdzanie przez Wjta Gminy raportu z realizacji ustale STRATEGII (raz w roku) i jego przekazywanie do Rady Gminy, a take upowszechnianie wrd mieszkacw. Monitoring i kontrola realizacji ustale Strategii maj, wic za zadanie szybko wykrywa tendencje i zdarzenia mogce mie negatywny wpyw na skal i tempo realizacji, zapisanych w STRATEGII, celw rozwoju i planowanych zada realizacyjnych. Ocena efektw realizacji Ocena efektw realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU umoliwia - poprzez odpowiednio dobrany system miernikw - bada rezultaty (postpy) w zaspokojeniu zbiorowych potrzeb mieszkacw Gminy. Bdzie ona prowadzona w dwch aspektach: bieca (on-going) - ocenie tej bd podlega poszczeglne przedsiwzicia w trakcie ich realizacji, ex-post - ocenie tej bd podlega poszczeglne przedsiwzicia po ich zakoczeniu. Przy ocenie efektw realizacji ustale STRATEGII naley uwzgldni nastpujce trzy kryteria: skutecznoci, co pozwala okreli, czy i na ile cele zapisane w STRATEGII zostay osignite,
70
efektywnoci, co pozwala porwna zasoby zaangaowane przy realizacji danego przedsiwzicia z rzeczywistymi osigniciami - jest to stosunek poniesionych nakadw do uzyskanych efektw, korzystnoci, co pozwala oceni faktyczne efekty z realizacji danego przedsiwzicia jest to ocena salda skutkw pozytywnych i negatywnych powstaych w wyniku jego realizacji. Ocena efektw zdefiniuje rwnie czynniki, ktre przyczyniy si do sukcesu lub niepowodzenia we wdraaniu poszczeglnych przedsiwzi, a take okreli rekomendacje i proponowane zmiany w zapisach STRATEGII. Szczegln uwag naley zwrci na sposb rozpowszechniania wynikw tej oceny tak, aby dotary one do jak najszerszego grona mieszkacw Gminy i zlokalizowanych na jej terenie podmiotw gospodarczych oraz innych zainteresowanych podmiotw. W celu uatwienia monitorowania, kontroli i oceny efektw realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU wprowadzi naley zestaw wskanikw (produktu i rezultatu), a mianowicie (naley je oblicza corocznie): Mierniki o charakterze oglnym Liczba ludnoci ogem, w tym kobiet Struktura ludnoci wedug pci Struktura ludnoci wedug wieku Struktura ludnoci wedug grup ekonomicznych - ludno w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym Przyrost naturalny ludnoci Saldo migracji (rnica midzy liczb zameldowa i wymeldowa) Dochody ogem budetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkaca Dochody wasne budetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkaca Wydatki inwestycyjne z budetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszkaca Udzia wydatkw inwestycyjnych w oglnych wydatkach budetu gminy Wielko zaduenia budetu gminy w stosunku do wymogw ustawowych Liczba projektw gminy wspfinansowanych rodkami pomocowymi Unii Europejskiej Wielko rodkw finansowych pozyskanych przez gmin z funduszy pomocowych Unii Europejskiej (w tys. z) Cel strategiczny: ROZWJ
INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ, W TYM SUACEJ OCHRONIE RODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Odsetek terenw prawnie chronionych Odsetek terenw zieleni, w tym lasw w oglnej powierzchni gminy Liczba wybudowanych lub zmodernizowanych stacji uzdatniania wody (szt.) Przepustowo wybudowanych lub zmodernizowanych stacji uzdatniania wody (m3/dob) Dugo nowo wybudowanej sieci wodocigowej (w km) Odsetek mieszkacw korzystajcych z sieci wodocigowej 71
Dugo nowo wybudowanej sieci kanalizacji sanitarnej (w km) Liczba przydomowych oczyszczalni ciekw (szt.) Odsetek mieszkacw korzystajcych z sieci kanalizacji sanitarnej Liczba dzikich wysypisk mieci (szt.) Liczba zlikwidowanych dzikich wysypisk mieci (szt.) Liczba punktw skupu surowcw wtrnych (szt.) Liczba gospodarstw domowych objtych programem selektywnej zbirki odpadw (szt.) Odsetek odpadw komunalnych poddanych segregacji i odzyskiwaniu surowcw wtrnych (recyklingowi) w stosunku do ogu wytworzonych odpadw Liczba zamontowanych instalacji ograniczajcych emisj zanieczyszcze pyowych i gazowych Dugo nowo wybudowanych i zmodernizowanych drg gminnych (km) Dugo wybudowanych utwardzonych poboczy (km) Odsetek dugoci drg gminnych o nawierzchni twardej w stosunku do oglnej dugoci drg gminnych Odsetek drg gminnych poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogu drg tego wymagajcych Odsetek drg powiatowych - przebiegajcych przez teren gminy - poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogu drg tego wymagajcych Odsetek drg wojewdzkich - przebiegajcych przez teren gminy - poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogu drg tego wymagajcych Odsetek drg krajowych - przebiegajcych prze teren gminy - poddanych modernizacji i remontom w stosunku do ogu drg tego wymagajcych Liczba nowowybudowanych lub zmodernizowanych obiektw infrastruktury drogowej (mosty, skrzyowania, itp.) Natenie ruchu pojazdw na drogach tranzytowych przebiegajcych przez gmin (poj./dob) Natenie haasu generowanego przez ruch koowy na drogach tranzytowych przebiegajcych przez gmin (decybele) Liczba pocze (szt.) i czstotliwo kursowania taboru komunikacji autobusowej (w min.) Liczba oglnodostpnych miejsc parkingowych Dugo wybudowanych chodnikw (w metrach) Liczba wybudowanych punktw wietlnych - owietlenia ulicznego (szt.) Liczba wybudowanych i zmodernizowanych przej dla pieszych (szt.) Liczba wybudowanych i zmodernizowanych zatok autobusowych (szt.) Dugo cieek rowerowych (w km) Liczba i dugo zmodernizowanych sieci elektroenergetycznych (szt., mb) Liczba gospodarstw i innych podmiotw o poprawionych warunkach dostpu do sieci elektroenergetycznej (szt.) Liczba kotowni przystosowanych do wykorzystania paliw ze rde odnawialnych (szt.) 72
Dugo nowo wybudowanej sieci gazowej (w km) Liczba nowo wykonanych przyczy do sieci gazowej (szt.) % zgazyfikowania gminy Liczba budynkw, w ktrych wymieniono pokrycia azbestowe (szt.) Liczba przygotowanych programw odnowy wsi oraz zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego (szt.) Cel strategiczny: ROZWJ GOSPODARKI LOKALNEJ, ROLNO-SPOYWCZEGO I TURYSTYKI Liczba utworzonych nowych miejsc pracy Liczba pracujcych ogem Liczba pracujcych w rolnictwie na 100 ha uytkw rolnych (dotyczy gospodarstw pow. 1 ha) Powierzchnia gruntw ornych i uytkw zielonych, na ktrych dokonano budowy i modernizacji urzdze melioracyjnych (m2) Liczba gospodarstw rolnych, ktre odnotoway wzrost plonw po realizacji prac melioracyjnych (szt.) Liczba podmiotw gospodarczych ogem, w tym w rozbiciu na poszczeglne brane Liczba podmiotw gospodarczych na 1000 mieszkacw Przecitna liczba pracujcych przypadajca na 1 podmiot gospodarczy Liczba miejsc pracy dla niepenosprawnych Stopa bezrobocia Udzia ludzi modych w oglnej liczbie bezrobotnych Udzia dugotrwale bezrobotnych w oglnej liczbie bezrobotnych Liczba miejsc noclegowych (szt.) Liczba miejsc gastronomicznych (szt.) Przecitna powierzchnia indywidualnego gospodarstwa rolnego (w ha) Liczba gospodarstw agroturystycznych (szt.) Liczba gospodarstw rolnych prowadzcych produkcj metodami ekologicznymi Liczba grup producenckich (szt.) Liczba czonkw grup producenckich (szt.) Liczba podmiotw gospodarczych wiadczcych usugi dla gospodarstw rolnych (szt.) Liczba przedsibiorstw zajmujcych si przetwrstwem rolno-spoywczym (szt.) Liczba szkole dla rolnikw indywidualnych z zakresu prowadzenia produkcji rolniczej, w tym metodami ekologicznymi i agroturystyki oraz wykorzystania rodkw pomocowych Unii Europejskiej na wspfinansowanie tej dziaalnoci (szt.) Liczba przeszkolonych rolnikw wg grup tematycznych szkole (szt.) 73
W TYM ROLNICTWA, PRZETWRSTWA
Liczba uczestnikw szkole, ktrzy w cigu roku po odbyciu szkolenia rozpoczli realizacj projektu wspfinansowanego ze rodkw pomocowych Unii Europejskiej (szt.) Liczba imprez promujcych lokalne produkty turystyczne i kulturowe oraz liczba uczestnikw tych imprez (szt.) Odsetek powierzchni gminy objtej miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w stosunku do powierzchni, ktra powinna by nimi objta Wolne tereny do zagospodarowania pod funkcje mieszkaniowe, produkcyjno-usugowe i rekreacyjno-wypoczynkowe (w ha) Zasb niezabudowanych gruntw komunalnych (w ha) Stan wyposaenia niezabudowanych gruntw komunalnych w urzdzenia infrastruktury technicznej (opis poszczeglnych nieruchomoci gruntowych) Wielko rodkw finansowych z budetu gminy wydatkowanych na uzbrojenie nowych terenw inwestycyjnych (produkcja, handel, usugi, mieszkalnictwo) Liczba nowopowstaych domw letniskowych na terenach przeznaczonych pod zabudow letniskow (szt.) Liczba pozyskanych inwestorw i rodzaj ich dziaanoci (szt.) Cel strategiczny: ROZWJ USUG SPOECZNYCH ORAZ DZIAANIA NA RZECZ INTEGRACJI I
KSZTATOWANIA POSTAW PROSPOECZNYCH MIESZKANCW
Liczba mieszka ogem na 1000 mieszkacw Liczba osb przypadajca na 1 mieszkanie i na 1 izb Oglna liczba nowych mieszka oddanych do uytku na 1000 mieszkacw Liczba osb i rodzin objta pomoc spoeczn Odsetek osb i rodzin objtych pomoc spoeczn w stosunku do oglnej liczby mieszkacw gminy Przecitny kwota wiadcze z pomocy spoecznej na 1 korzystajcego (w z) Odsetek dzieci objtych wychowaniem przedszkolnym Liczba uczniw w szkoach podstawowych i gimnazjach (ogem i w rozbiciu na poszczeglne placwki) Przecitny koszt utrzymania ucznia w gminnych placwkach owiatowych (w z/rocznie) przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja Liczba uczniw przypadajca na 1 nauczyciela i na 1 oddzia Liczba lekarzy i pielgniarek na 1000 mieszkacw Liczba przestpstw i wykrocze ogem i na 1000 mieszkancw Odsetek wykrywanych przestpstw w stosunku do zgoszonych przez mieszkacw Liczba wybudowanych i zmodernizowanych obiektw sportowych (szt.) Liczba imprez kulturalnych, sportowych i rekreacyjno-turystycznych (szt.) Liczba przedsiwzi gminnych konsultowanych z mieszkacami lub ich reprezentantami (szt.)
74
Liczba organizacji pozarzdowych funkcjonujcych na terenie gminy (szt.) rodki z budetu gminy przeznaczone na realizacj inicjatyw obywatelskich i wspieranie dziaalnoci organizacji pozarzdowych (w tys. z) Liczba przestpstw i wykrocze oraz stopie ich wykrywalnoci (szt. i %) Czas zaatwiania spraw mieszkacw i inwestorw przez urzd gminy Stopie upowszechnienia systemu e-gmina (moliwo zaatwiania spraw przez Internet) Odsetek gospodarstw domowych korzystajcych z dostpu do Internetu (w %) Liczba bezpatnych punktw dostpowych do komputerowej sieci bezprzewodowej, tzw. hot-spot dla mieszkacw gminy Tak okrelone mierniki/wskaniki pozwalaj na ukazanie dynamiki zachodzcych zmian w poziomie rozwoju spoeczno-gospodarczego Gminy Dobre w czasie i stopie zaawansowania realizacji przyjtych celw strategicznych. Powysze mierniki mona rwnie stosowa do porwna z innymi gminami porwnywalnej wielkoci, redni dla powiatu miskiego, gmin wiejskich wojewdztwa mazowieckiego i Polski. Bezporedni nadzr nad realizacj ustale STRATEGII nalee bdzie do Wjta Gminy Dobre, za biecy nadzr sprawowa bdzie wyznaczony pracownik Urzdu Gminy KOORDYNATOR REALIZACJI STRATEGII. Do jego zada bdzie naleao: bieca koordynacja, kontrola i analiza realizacji ustale Strategii, staa obserwacja zmieniajcych si uwarunkowa zewntrznych i wewntrznych rozwoju Gminy, monitoring realizacji ustale STRATEGII - pozyskiwanie i przetwarzanie niezbdnych danych, ocena efektw realizacji ustale STRATEGII - analiza wskanikw (produktu i rezultatu) zawartych w powyszym zestawieniu, przygotowywanie raportw z realizacji ustale STRATEGII i ich przekazywanie Wjtowi Gminy, identyfikacja i analiza rozbienoci pomidzy zaoeniami strategicznymi a osignitymi rezultatami oraz okrelanie rodzajw dziaa naprawczych, aktywne poszukiwanie rde finansowania poszczeglnych zada (projektw) zawartych w STRATEGII, w tym rodkw pomocowych Unii Europejskiej. Informacje zebrane w ten sposb, pomimo ich czysto informacyjnego charakteru, pozwol na ledzenie zaawansowania poszczeglnych zada oraz podjcie dziaa naprawczych w przypadku wystpienia trudnoci w realizacji ustale STRATEGII. Podmiotem periodycznie (raz na rok) kontrolujcym i oceniajcym przebieg realizacji ustale STRATEGII ZRWNOWAONEGO ROZWOJU GMINY DOBRE DO 2020 ROKU bdzie Rada Gminy Dobre i jej poszczeglne Komisje.
75

Strategia Rozwoju Gminy Dobre

Cargado por

Información del documento

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Strategia Rozwoju Gminy Dobre

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

RADA GMINY DOBRE WJT GMINY DOBRE

powiat miski wojewdztwo mazowieckie

Dobre, listopad 2007 rok

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Cz II Uwarunkowania i problemy dalszego rozwoju Gminy Dobre ................................ 30

Cz III Cele rozwoju Gminy Dobre ............................................................................................. 44

Cz IV Strategiczne programy realizacyjne Gminy Dobre .................................................... 51

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Zosta on opracowany przez Centrum Edukacyjne MANAGER z Warszawy.

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

CELW OPERACYJNYCH I KIERUNKW DZIAA (PROJEKTW REALIZACYJNYCH).

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Cz I Oglna charakterystyka Gminy Dobre

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

6124 27,6 53,4 19,0 -5

6108 25,8 55,5 18,7 -7

5993 24,6 57,0 18,4 -22

6094 26,1 56,9 17,0 +3

6126 25,3 57,7 17,0 -6

6073 25,0 58,0 17,0 -2

6042 24,0 59,0 17,0 -21

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

6150 6100 6050

6126 6108 6094 6073 6042 5993

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Liczba podmiotw gospodarczych zarejestrowanych w Urzdzie Gminy Dobre

rdo: Dane UG Dobre

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

rdo: Dane Powiatowego Urzdu Pracy w Misku Mazowieckim

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

20 15 10 5 0 2000 2001 2002 11,2 10,8 13,8 12,8 14,5 13,6

16,8 12,6 14,2

2004 powiat miski

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

rdo: Dane GOPS w Dobrem

Liczba osb w rodzinach korzystajcych z pomocy spoecznej w Gminie Dobre

rdo: Dane GOSP w Dobrem

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Cz II Uwarunkowania i problemy dalszego rozwoju Gminy Dobre

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku

Poczucie historycznego mieszkacw do Gminy.

Strategia zrwnowaonego rozwoju Gminy Dobre do 2020 roku