Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
tmZmenfaeY
(odrYk [kw)f
jrefrmhorkid ;f
rarhtyfaomaeYwpfaeY
oef;0if;vIdif
jamesparr007@gmail.com
Ph : (66) 897 - 033 - 128
*-21 " $
aus;Zl;wifvmT
pmtkyjf zpfajrmufa&;twGuf ulnyD yHh ;kd ay;aom a'gufwmat;
ausmf 'kOu|? trsdK;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ csKyf (vGwaf jrmufe,fajr) xdik ;f Edik if H
rJaqmufNrdKU? udkarmif&pf rdk;rcbavmuf? pmtkyf'DZdkif; jyKvkyfay;aom
oD[armifarmif? twGi;f pmom;rsm;du
k Ef ydS af y;aom reDeD ESihf aus;Zl;wif
xdu
k o
f t
l m;vH;k udk aus;Zl;wifydS gaMumif; trSww
f & azmfjy tyfygonf/
oef;0if;vIdif
2012 Zlvdkif 19 &uf
a'gufwmat;ausmf\ trSmpum;
tmZmenfaeYonf jrefrmhordik ;f rarhEidk af omaeYwpfaeYjzpfonf/
1947 ckEpS f Zlvikd v
f 19 &ufaeYwiG f xdpk Ofu jrefrmEdik if \
H txl;cRefq;kH
Edik if ahH cgif;aqmifrsm; vkyBf uo
H wfjzwfccH &hJ onf/ ,if;Ekid if aH wmfvyk Bf urH \
I
vufonftjzpf *VKefOD;apmtygt0if w&m;cH (9) OD;udk zrf;qD;ppfaq;
tjypfay;cJhonf/ odkYaomf wu,fhvufonfw&m;cHonf OD;apm[kwfyg
ovm;[laom ar;cGe;f onf ,aeYwikd t
f ajzr&ao;aom ar;cGe;f jzpfaeqJ
jzpfonf/ OD;apmonf Adv
k cf sKyfatmifqef;tay: yk*Kd vfa&;tmCmwjzifh
vkyBf urH BI u;D udk BupH nfvyk af qmifco
hJ nf[
l vnf;aumif;? OD;apmonf NAw
d d
oQe,fcsJUwd\
Yk qifuu
G x
f 0J ifomG ;NyD; vkyBf uHrBI uD;udk usL;vGecf o
hJ nf[
l
vnf;aumif; OD;apmonf NAdwo
d Qudv
k ekd eD ,fcsJUwd\
Yk qifuu
G x
f J 0ifomG ;
onft
h jyif rdr\
d yk*Kd vfa&;tmCmwjzifyh if vkyBf uHrBI uD;udk usL;vGef jzpf
oGm;onf[
l vnf;aumif; awG;qrItrsdK;rsdK;jzpfco
hJ nf/ OD;apmonf trSef
wu,fusL;vGeo
f jl zpfaomfvnf; Edik if aH wmfvyk Bf urH BI u;D udk avhvmqef;ppf
rIrsm;ESihf vkyBf urH BI u;D jzpfymG ;Ny;D ESpf (50) MumrS trsm;odEdS ikd &f ef xkwjf yefchJ
aom NAdwo
d Qtpd;k \ taxmuftxm;pmGupf mwrf;rsm;uvnf; jrefrm
Edik if u
H t
kd yk pf ;kd cJah om NAdwo
d QtmPmydik t
f csdKUwdUk \ yg0ifywfoufrrI sm;udk
7
Adv
k cf sKyfatmifqef; uefawmfr*Fvmyef;jc
H rdecYf eG ;f ajymMum;aepOf
==ArmawGpw
d x
f ufoav;bmav;eJY wvGq
J yH ifaumif;ae
Muw,f/ ArmjynfvGwfvyfa&;&atmifvkyf&r,fh
wdu
k yf rJG sdK;rSm toH;k rcsbl;/ Armjynfjyefvnfxal xmifa&;rSm
toHk;rcsbl;/ ArmArmcsif;cszdkYrSm vkyfcsifw,f/
'grsdK;awGvkyfcsifvdkY b,fawmhrS tusdK;rSdbl;++
Adv
k cf sKyfatmifqef;
(1947 ckEpS f Zlvikd v
f 13 &uf? NrdKUawmfcef;rvlxt
k pnf;ta0;ajymMum;csuf)
10
Murmqd;k 0ifaomaeYwpfaeY
(u)
1947ckESpf? Zlvdkifv19&uf paeaeY/
xdak eYeeH ufvif;uwnf;uyif &efuek yf wf0ef;usifwiG f rd;k onf wzGzJ JG
&Gmvdu
k ?f acwpo
J mG ;vdu
k ?f jyef&mG vdu
k Ef iS hf aea&mifrjrifEikd f waeYv;kH wdrrf if
zH;k vsuftUkH rIid ;f vsuf&o
dS nf/
rd;k zGzJ
JG rd;k rif;udk tHwu
k m um;eHygwftm&fat (R.A) 2874 teuf
a&mif 0lpvDum;uav;onf uefawmfBuD;ajrmufzuf wm0gvdef; (,ck
AdkvfcsKyfatmifqef;jywdkuf) vrf;rS &efukefNrdKUwGif;odkY a&S;Iarmif;ESifvm
onf/ um;aemufyikd ;f wGif wpHw
k &mudk av;av;eufeuf tawG;e,fcsJUae
onfh toGijf zifh wnfNidrpf mG vdu
k yf gvmolrmS wyfrawmfzcifBuD;ESihf trsdK;
om;acgif;aqmifBuD; Adv
k cf sKyfatmifqef;jzpfonf/
xdkaeY 1947 ckESpf Zlvdkifv 19 &uf paeaeYeHeuf 10 em&DwGif
twGi;f 0efrsm;k;H (aemif0efBuD;rsm;k;H ) 0efBuD;tpnf;ta0; usif;y&ef
&Sdayonf/ tpnf;ta0;udk twGif;0efrsm;kH;dS 0efBuD;csKyf tcef;yif
usif;y&ef ac:,lxm;\/ AdkvfcsKyfonf ,m,Dtpdk;&tzGJUacgif;aqmif
tjzpfjzifh 0efBuD;rsm;ESifhtwl tpnf;ta0;wGif rdrd\vkyfief;aqmifwm
rsm;? jynfov
l x
l &k ifqikd af e&aom pm;0wfaea&; tcuftcJrsm;? vGwv
f yf
Adv
k cf sKyfatmifqef;pD;cJah om 0lpvDtrsdK;tpm; armfawmfum;
11
Adv
k cf sKyfatmifqef;tm; vef'efNrKd
Y awG&Y pOf
16
tjzpfrES w
I x
f u
G cf o
hJ vd?k azazmf0g&Dv 13 &ufaeYwiG f bk&ifct
H rIaqmif
aumifp0D if ynma&;ESit
hf rsdK;om;pDru
H ed ;f 0efBu;D OD;apmonf 0efBu;D tjzpfrS
EIwx
f u
G cf o
hJ nf/ xdaYk emuf *VKefO;D apmonf atmifqef;tufwvDpmcsKyf
ESiyhf wfouf r[kww
f &m;ajymMum;um owif;jzefcY ahJ o;onf/ Adv
k cf sKyf
atmifqef;um; odaYk om twdu
k t
f cHy*k Kd vfrsm;? twdu
k t
f cHvyk &f yfrsm;
udk *kpu
kd af e&ef tcsde&f o
dS rl [kwaf cs/ wpfEpS t
f wGi;f vGwv
f yfa&;&&S&d rnf
[laom jynfoaYl <u;aMumfoEH iS t
hf wl a&SUodYk 'vMurf; wufvrS ;f ae&oljzpf
onf/ aeY&o
dS aGU tcsde&f o
dS aGU tcsdev
f
k aqmif&u
G pf &m rsm;udk tajy;
tvTm;vH;k yrf;pDrv
H yk af qmifae&oljzpf\/
(c)
*VKefOD;apmonf tpdk;&tzGJUrS xGufoGm;NyD;aemuf tpdk;&ay;onfh
tapmift
h a&Smufrsm; kwo
f rd ;f oGm;ojzifh &efuek &f rJ if;Bu;D rpwm0Si;f pfciG hf
jyKcsufjzifh tapmifrh sm;udk 4if;\wynfrh sm;udk xm;Ekid cf o
hJ nf/ ,if;wdu
Yk ikd f
aqmifEikd &f eftwGuf aoewfrsm;udv
k nf; ar*sm&rf;xHrS aoewfrsm; &&Scd hJ
onf/
tcGifhta&;ay:wGif vuf&JZuf&Jt&,lwwfaom OD;apmonf xdk
tcsed t
f wGi;f olt
Y rd
f wynfrh sm;arG; vlpx
k m;Ny;D toif&h adS eonf/ xdpk Of
u olYtBuHrnfrQBuD;rm;onfudk rnfolrS rodEkdifacs/ 1947 ckESpf ZGefv
24 &ufaeYwiG f OD;apmonf ykvyd t
f zGUJ vufeuftBuHay; uywed af ';Apf
ADAD,ef; (Capt. David Vivian) \ tultnDjzifh ol\ wynfh bGefYudk
ykvyd t
f ifpyufwmbpdef trnfcaH pum &efuek Nf rdKU Adv
k w
f axmifNrdKUe,f&dS
NAdwdoQ vufatmufcHjrefrmppfwyfvufeufwkduf (B.O.D - Burma
Odiance Depot) rS b&if;aoewftvuf 200? ajymif;ydk 200? yGdKifh
303 b&if;usnfEiS hf dik zf ,fusnfqH wpfoed ;f ? pwif;*ef; usnfuyf 800
wdkYudk oHk;wefx&yfum;BuD;wpfpD;jzifh xkwf,lEkdifcJhonf/
,if;odkY *VKefOD;apmvufeufrsm;xkwf,lEdkifap&ef ulnDcJhaom
uywed af ';ApfAAD ,
D ef;onf 1932 ckEpS w
f iG f jyefwrf;0ift&m&Sd jzpfvmol
jzpfonf/ olonf tdEd,wyfrawmfrS jrefrmvufeufudkifykvdyfwyfzGJUodkY
ajymif;a&TU vufeufc,
J rf;rD;ausmuf tBuaH y; yk*Kd vftjzpf a&muf&cdS o
hJ l
jzpfonf/
17
Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf tmZmenfrsm; ywfcwfcahJ omaoewfrsm;
odYk vufeufrsm;xkw,
f Nl y;D aemuf 1947 ckEpS f Zlvikd v
f 12 &ufaeY
wGiv
f nf; ydKG ifh 303 dik zf ,fusnf wpfoed ;f ? pwif;usnf 25600? vufypfA;kH
tvH;k 200 wdu
Yk kd ArmhppfO;D pD;XmecsKyf axmufvrS ;f a&;wyf wm0efxrf;
aqmifvQuf&adS om Adv
k rf LS ;yDwm tm;euf vefpY af vmh'ed ;f (Major Peter
Ernet Lancelot Daine) tultnDjzifh r*Fvm'Ha
k jrmufbuf&dS yifrcJ,rf;
rD;ausmufvufeufwu
dk rf S xyfrx
H w
k ,
f El idk cf o
hJ nf/ Adv
k rf LS ;'de;f onf tdE,
d
tcsufjyqufo,
G af &;wyft&m&Sw
d pfO;D jzpfNy;D 1947 ckEpS f ArmhppfO;D pD;Xme
csKyf axmufvSrf;a&;wyf ajymif;a&TUwm0efxrf;aqmifcJholjzpfonf/
OD;apmwynfrh sm; xkw,
f o
l mG ;aom vufeufrsm;ESiyhf wfouf aemifwiG f
*VKefO;D apmESihf ol\wynfrh sm;udk Edik if aH wmfvyk Bf urH jI zifh w&m;pGcJ &H csdet
f xd
olYtm; ar;jref;pHkprf;jcif;? zrf;qD;cH&jcif;r&SdcJhacs/
ADAD,ef; *VKefOD;apmwdkYtm; vufeuf (8) rsdK;xkwfay;vkdufonfh
vufeufrsm;teuf awmfrq
D yfr&Si;f *ef;ESpv
f ufrmS Adv
k cf sKyfwt
Ykd m; vkyBf uH
owfjzwf&ef toH;k jyKcJah om vufeufrsm;jzpfonfukd aemifwiG f ppfaq;
awGU&Scd o
hJ nf/
rQ rsm;jym;aom vufeufc,
J rf;rD;ausmufrsm;onf xdpk Ofu Armh
wyf&if; (6) &if;&S&d m wyf&if; (3) &if;pmrQ&Sad om ta&twGuyf ifjzpfonf/
tqdyk g vufeufc,
J rf;rD;acsmufwu
Ykd kd OD;apmonf &efuek Nf rKd U r&rf;uke;f NrKd U
e,f (7) &yfuu
G f at'Dvrf; (,ck arcvrf;) trSwf (4) &Sd ol\aetdrNf cH
18
ta0;udv
k nf; Ak'[
;l aeYwikd ;f eHeuf10em&Dtcsdew
f iG f usif;yonf/ ,cif
umvu tpnf;ta0;udk trIaqmifaumifpDOu|jzpfaom bk&ifcH
aexdik &f m tpd;k &tdraf wmfwiG f usif;yNrJjzpfco
hJ nf/ odaYk omf =atmifqef;
-tufwvD+ pmcsKyfcsKyfqNkd yD;aemufyikd ;f rSp jrefrmEdik if aH &;wGif bk&ifcu
H
0ifa&mufpGufzufjcif;rjyKawmh[laom oabmxm;aMumifh trIaqmif
aumifpt
D pnf;ta0;udk 'kw,
d Ou|jzpfaom Adv
k cf sKyfatmifqef;uom
obmywdtjzpf OD;aqmifusif;yawmhonf/ tpnf;ta0;usif;y&ef ae&m
udv
k nf; tpd;k &tdraf wmfrS twGi;f 0efrsm;k;H (aemif0efBuD;rsm;k;H ) odYk a&TU
ajymif;um AdkvfcsKyfatmifqef;\ kH;cef;rSmyif usif;ycJhMuavonf/
jrefrmhordkif; aoG;pGef;aom rSwfwrf;wifusef&pfrnfh 0efBuD;
tpnf;ta0;udk pifppftm;jzifh 1947 ckESpf Zlvdkifv 16 &uf Ak'[l;aeY
eHeuf 10 em&DwiG f usif;y&rnfjzpfonf/ xdt
k wdik ;f usif;y&efppD Ofxm;cJNh y;D
jzpfonf/ odaYk omf xdak eYwiG f vTwaf wmfaumfrwDtpnf;ta0;ESihf &ufcsif;?
tcsdefcsif; wkdufqdkifaeav&m 0efBuD;rsm;tpnf;ta0;udk Zlvkdifv 19
&uf paeaeYeHeuf 10em&DodkY a&TUajymif;ay;vkdufjcif; jzpfavonf/
vHkUv 0D&d, ZGJBuD;rm; avmb&rufBuD;um tcGifhta&;udk uGuf
ausmfjrifwwfaom *VKefO;D apmonf Adv
k cf sKyfwYkd tpnf;ta0;usif;yrnfh
ae&mXmeESihf aeY&uftcsderf sm;udv
k nf;aumif; taocsmpHpk rf;od&x
dS m;Ny;D
jzpfonf/ jynfow
l \
Ykd apwem? arwmwdu
Yk kd t<uif;rJh ,HMk unfaomtm;jzifh
bmudrk S vQdKU0Suzf ;kH uG,rf xm;bJ rnfonfv
h NHk cKH a&;tapmift
h a&Smuf tum
tuG,rf S ,lrxm;bJ vlxx
k u
J vlwpfa,mufyo
D pGm vGwv
f yfpmG oGm;vm
vIy&f mS ;aewwfaom Adv
k cf sKyfatmifqef;udv
k nf; xdt
k csdeu
f cufcufccJ J
pHpk rf;axmufvrS ;f aep&mrvdv
k yS gacs/
xdpk Ofu twGi;f 0efrsm;k;H BuD;rSmvnf; [mvm[if;vif;zGix
hf m;\/
vljzpfap? armfawmfum;jzpfap? vGwv
f yfpmG 0ifxu
G o
f mG ;vmEdik \
f / vlwidk ;f
vGwv
f yfpmG oGm;vmEdik cf iG u
hf kd tcGit
hf a&;,l rormolvo
l wform;wdYk
tvG,fwulvkyfBuHoGm;EkdifcJhonf[k qdk&ayrnf/
odkYvQif 1947 ckESpf Zlvdkifv 19 &uf paeaeY eHeuf 10 em&D
tcsdefwGif AdkvfcsKyfatmifqef;onf udk,fa&;twGif;0ef AdkvfxGef;vS
(wuov
kd af e0if;) ESit
hf wl ol\ um;uav;udpk ;D vsuf twGi;f 0efrsm;k;H odYk
a&muf&v
dS monf/ xdak eYu Adv
k cf sKyfonf jrefrmvd0k wfqifxm;onf/ awmf
21
tpnf;ta0; pwifcJhavonf/
(C)
xdak eYeeH uf 9 em&Domomcefu
Y yif tif;vsm;uefteD; r&rf;uke;f NrKd U
e,f at'D (arc) vrf; trSwf (4) &Sd OD;apm\ aetdrw
f iG f olw
Y ynfrh sm;jzpf
Muaom bGe?Yf cifarmif&if? armife?D rIBH u;D wdu
Yk zd'Yk q
f efx&yfum;wpfp;D jzifh
vnf;aumif;? okc? armifp;kd ? oufEiS ;f ? pdeBf uD;ESihf &efBuD;atmifwu
Ykd *spf
h nf;aumif;? wpfow
k pf cD
JG OD;apm
um;eHygwfwk tm&fpD (R.C) 1814 jzifv
tdrfrS &efukefNrdKUxJodkY xGufvmcJhMuonf/
*spfum;ay:&Sv
d rl sm;rSm tpdr;f &ifah &mif ppfwyf,el aD zmif;rsm; 0wf
qifxm;Ny;D ykc;kH ESpzf ufwiG f 12 eHygwfppfwyfjcaoFw
h q
H yd rf sm; wyfqifxm;
onf/ ppfO;D xkyu
f v
kd nf; ud,
k pf D aqmif;xm;Muonf/ xdaYk emuf ppfr;kd um
rsm;jzifh udk,fudk vTrf;NcHKxm;Muonf/ *spfum;ay:ygol ig;a,mufwGif
okcu um;udk armif;ESio
f nf/ armifp;kd ? oufEiS ;f ? pdeBf uD;? &efBuD;atmif
wdkYu awmfrDaoewfwpfvufpD udkifxm;Muonf/ um;xJwGif bGefY
twGuf pufaoewfwpfvuf tydk,laqmifvmcJhMuonf/
vlowform;tm;vH;k vkyaf qmif&rnfw
h m0eftoD;oD;udk *VKefO;D apm
u atmufygtwdkif; tpDtpOfa&;qGJay;vkdufonf/ okcwdkYtzGJUonf
*spfum;jzifh twGi;f 0ef;Hk xJtxd 0if&rnf/ ,mOfarmif;okcu *spfum;udk
pufv;kH 0r&yfbJ k;H atmufrS toifah pmifah e&rnf/ usefav;OD;u k;H ay:odYk
wuf AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhwuG 0efBuD;rsm;tm;vHk; tNyD;tydkif
vkyBf uHowfjzwf&rnf/
bGefYwdkYtzGJUu x&yfum;udk twGif;0efkH;tjyifbuf vrf; 41
ESihf r[mAEKvvrf;axmif
h ae&m,lxm;&rnf/ usefo;kH OD;u tajctae
udk apmifMh unfah y;Ny;D bGeu
Yf twGi;f 0ef;Hk xJoYkd 0if&rnf/ ol\wm0efrmS
okcwdYk *spfum;ay:wif tyd,
k v
l maom pwif;wpfvufu,
kd Nl y;D twGi;f 0ef
k;H y&0PftwGi;f &Sd vTwaf wmftaqmuftOD;Hk cef;odo
Yk mG ; ocifEt
k m;
vkyBf uH&rnf/ NyD;vQif *spfum;&S&d modYk jyefvmNyD; tay:xyf0efBuD;rsm;udk
vkyBf u
H qif;vmaom armifp;kd ? oufEiS ;f wdt
Yk zGUJ ESit
hf wl tdrjf yefc&hJ rnf/
k;H jyifbufwiG f apmifah eaom x&yfum;udk usefvrl sm;u *spfum;xGuo
f mG ;
onfESifh aErysuf tdrfokdY jyefarmif;vmcJh&rnf[l jzpfonf/ OD;apm
23
axmufuo
kd ef;onf aoewform;rsm;ESihf 0ifw;kd awmhonf/ aoewform;
rsm;u ==a[h rajy;eJ+Y + [k vSr;f atmfvu
kd &f m udo
k ef;onf Murf;jyifay:odYk
tvQiftjref arSmuf 0yfaevku
d &f onf/ xdt
k cdu
k rf mS yif armifaxG;onf
aoewfoMH um;&modYk ol\ tcef;xJrS ajy;xGuv
f mcdu
k f &efBuD;atmifu
pwif;*ef;ESiyhf pfvu
dk &f m wcPtwGi;f rSmyif usnfqH (4) csufxu
d m yHu
k s
oGm;onf/ armifaxG;onf rGe;f vGJ 2 em&D 15 rdepfwiG f aq;k
H usqH;k oGm;
avonf/
xdaYk emuf aoewform;rsm;onf avSum;rSqif;um toifah pmifah e
aom *spfum;ay:odkY wuf twGif;0efkH;xJrS tjrefarmif;xGufvm&m
pywfvrf; (,ckAv
kd af tmifausmfvrf;) *dw0f armifeu
D akd wGUvku
d &f onf/
armifeo
D nf ueOD;tpDtpOfukd csdK;azmuf 4if;wdu
Yk m;ESit
hf wl vku
d &f ef
twif;ckew
f uf&efBuKd ;pm;aomfvnf; *spfum;onfr&yfbJ t&Sed jf zifah rmif;
xGuo
f mG ;ojzifh armifeo
D nf use&f pfcahJ vonf/ armifeo
D nf ajcmufv;kH jyL;
aoewfuikd af qmif twGi;f 0ef;Hk pywfvrf;bufxu
G af ygufukd rnforl Q
ydwfrxm;&efESifh ydwfxm;ol&Sdygu ypfowf&efwm0efay;cH&oljzpfonf/
xdpk Ofu bGeaYf cgif;aqmifaom x&yfum;tzGUJ onf bmrQ tvkyf
rjzpfcJhMuacs/ bGefYonf tpDtpOftwkdif; x&yfum;udk twGif;0efkH;
tjyifbuf&yfxm;cJNh y;D k;H Bu;D twGi;f 0if vTwaf wmftaqmuftOD k;H cef;
wGif vTwfawmfOu| ocifEkudk&SmcJhonf/ odkYaomf xdkaeYu ocifEk kH;
rwufaomaMumifh rvkyBf uHjzpfcahJ cs/ okcwd*Yk spfum;xGuo
f mG ;NyD; rMumrD
rSmyif bGefYwdkY tzGJUonf armifrIefudkxm;um? x&yfum;udk [efrysuf
armif;um OD;apmtdro
f Ykd jyefvmcJMh uonf/
xdkYaemuf okcwdkY *spfum;onf pywfvrf;rSwqifh 'gv[dkZDvrf;
axmift
h wGi;f odYk t&Sed jf zifh xk;d 0ifvu
dk &f m tqdyk gtcsif;t&mudk pywfvrf;
(Adv
k af tmifausmfvrf;) &Sd orm"dyEkH ydS w
f u
kd rf S pm&if;udik af rmifped o
f nf bPf
aiGoiG ;f pmtkyaf usmbuf vQyw
f jyuf BuKH awGUvku
d &f onft
h jzpftysuEf iS hf
um;eHygwfudk csufcsif;yif a&;rSwfxm;vkdufavonf/ rIefBuD;onf
vkyBf uHrjI zpfNyD; 1 em&DavmufMumrS bwfpu
f m;jzifh OD;apmtdro
f Ykd jyefvm
aMumif; od&onf/ okcwdu
Yk m;onf 'gv[dZk v
D rf;rSwqifh ta&SUbufoYkd
qufvufarmif;ESio
f mG ;cJo
h nf/ odaYk omf armifped o
f nf okcarmif;aeonf
udk aES;auG;vGe;f onf[k pdwrf &Snu
f m um;udk olu,
kd w
f idk v
f aJT jymif; armif;
26
ESiaf wmhonf/
okdYuvdk w&Murf; jynfvrf;wavQmufarmif;ESifcJhNyD;aemuf rMum
rDrSmyif OD;apmtdrf&Sd at'Dvrf;xJodkY csdK;0ifvkdufavonf/
tdr\
f t0ifta&SUwGif tjzLa&mif&yS t
f us? rd;k jyma&mifabmif;bDwkd
udk 0wf toifah pmifBh uKd aeonfh OD;apmtm; tcefo
Y ifh awGUvku
d &f onf/
vlowform;rsm; *spfum;ay:rS qif;onft
h cg OD;apmu ==igBuv
H Qif cHEikd f ;dk
vm;++ [efjzifh ig;clNyHK;NyHK;aeavonf/ 4if;\ wynfah oewform;rsm;u
vnf; vufo;D vufarmif;wef;vsuf ==atmifNyD? atmifNyD++ [k a<u;aMumf
vku
d Mf uonf/ ,if;wdYk tm;vH;k onf tpm;taomuf ,rumrsm;jzifh aysmfyJG
cHrnfq
h q
J
J yif? bGe?Yf cifarmif&ifEiS hf armifew
D w
Ykd odu
k f olw\
Ykd um;eH
ygwf 3123 wyfxm;aom zd'Yk q
f ef x&yfum;jzifh jyefvnfa&muf&v
dS m&m
tm;vH;k u 0dik ;f ==atmifNyD? atmifNyD++ [k xyfraH <u;aMumfvu
dk Mf uonf/
bGefYuvnf; 0ifh<um;onfhavoHjzifh t*Fvdyf New Calendar (acwf
opfay:NyD) [l =tmar!dwo
f +H [pfa<u;vku
d o
f nf/ xdpk Ofyif *VKefO;D
apmu bGet
Yf m; t*Fvyd b
f momjzifh What about Thakin Nu? (ocifEk
aum b,fvdktajctae&SdovJ) [k ar;vkduf&m bGefYu Armvdkyif
==ocifEkudk b,frSmrQ &SmrawGUcJhojzifh rypfowfcJh&aMumif;++ jyefajym
jyvku
d o
f nf/ OD;apmonf acgif;wcsufnw
d Nf yD; bGe&Yf iS ;f jyrIukd apm'u
rwufawmhacs/ olonf ocifEkESifhywfouf acgif;xJxnfhrxm;ay/
AdkvfcsKyfatmifqef;udkom z,f&Sm;a&;onfom olYtwGuf t"duOD;wnf
csufjzpf\/ usefudprsm; odyftav;teufrxm;/ trsdK;om;acgif;
aqmifBu;D Adv
k cf sKyfatmifqef;udk tjywf&iS ;f xm;Ny;D jzpfojzifh NAw
d o
d Qbk&ifcH
qm[lb&efpY f [Sir Hubert Rance-GCBG., GBE., CB. (1898-1974)]
olt
Y m; qifah c:rnft
h csdeu
f o
kd m apmifah rQmfaeawmhonf/ bk&ifcu
H olY
tm; w,fvDzkef;jzifh zdwfac:rnfvm;/ vlvTwfyif yifhzdwfrnfav/
wckckudk tydkifwGufxm;[ef &Sdonf/ tb,faMumifhqdkaomf OD;apmonf
ajc&mvnf;razsmuf? olv
Y rl sm; udk rwdr;f a&Smifcikd ;f ? oufaocHypn;f rsm;udk
tprazsmufbJ aetdr
f omaE& & apmifph m;aecJo
h nf/
ajy;vQifvnf; a0;a0;a&mufrnfr[kw/f olv
Y al wGukd jzefx
Y m;vQif
vnf; vGwfrnfr[kwf/ ajymifajymifwif;wif;&ufaygif;rsm;pGm rjrifcsif
tqH;k ? rMum;csiftqH;k ppfwyfaoewfypfavhusifu
h iG ;f yrm ypfMucwfMu?
27
vku
d o
f nf/ OD;apm\ axmifwiG ;f rSay;pmonf bif*avvufxo
J Ykd a&muf
oGm;aomfvnf; bif*avonf tifrwefyg;eyfoyl yD D pma&muf&v
dS monfh
tajctaeESihf pmygta&;tom;udk rouFm pmrjyefcahJ y/ tm;udw
k Bu;D
jzifh bif*avxHa&;cJah om OD;apmonf jyefpmr&ojzifh pdw"f mwfusqif;
oGm;avonf/ NAdwdoQwdkYu olYudk ypfxm;MuNyD[k olcHpm;oGm;onf/
xdkpOftwGif;rSmyif OD;xGef;vSatmifonf NAdwdoQt&m&Sd ESpfOD;jzpf
onfh tdE,
d Munf;wyf\ar*sma*satrd;k (Major J.A.Moore) ESihf tdE,
d
Munf;wyf\ vQyfppfEiS hf pufrt
I if*sife,
D mtvkyf w
Hk yfc\
JG wyfrLS ;tjzpf
xrf;aqmifaeol ar*smpD[ife&D,ef; (Major C.Henery Young) udk
vdrm yg;eyfpmG yd&pd mG zrf;qD;vdu
k af vonf/
xdt
k csdet
f xd OD;apmonf jyifywGif jzpfysufaeonfukd vH;k 0rod&cdS hJ
acs/ tif;pdefaxmiftwGif;&Sd olYtcef;av;ESifh teD;&Sd w&m;kH;tcef;wdkY
onfom olu
Y rm olaY vmuav;jzpfaeavonf/ zrf;qD;cHae&pOfumv
rSmyif OD;apm\ pdw"f mwftiftm;onf odoo
d mom qkw,
f w
k v
f monf/
odaYk omf OD;apmonf axmifEiS phf rd ;f olawmhr[kwaf y/ jrefrmEdik if u
H kd *syef
0ifa&muford ;f xm;pOfumvwckv;kH ,l*ef'gwGif (4) ESpw
f mrQ tusOf;us
cHc&hJ onf/ urmppfBu;D Ny;D oGm;Ny;D aemufwiG v
f nf; wkid ;f jynfqyl t
l <kH uap&ef
vHUI aqmfrjI zifh axmiftwGi;f acwtem;,lc&hJ ao;onf/ OD;apm rdcif\
armif (9) a,mufonf vlowfru
I ,
kd pf jD zifh w&m;pGq
J ckd &H aomfvnf; w&m;
vTwaf wmfw&m;k;H t,lc0H ifNy;D tm;vH;k vGwaf jrmufco
hJ nfuv
kd nf; OD;apm
onf olw
Y &m;yGw
J idk ;f *kP,
f 0l <hH um;pGm ajymavh&o
dS nf/ odaYk omf OD;apm\
OD;av; (9) a,mufonf vlb,fESpfa,mufowfjzwfcJhonf twdtus
rajymcJah omfvnf; tenf;qH;k wpfO;D vQif wpfa,mufEeI ;f xm;vQifyif ol
wd\
Yk wlawmfarmifO;D apmu Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf acgif;aqmifBuD;rsm;
tygt0if vl (9) OD;udk olwpfOD;wnf; &ufpufpGm owfjzwfapcJhonfh
olYpHEIef;u olYOD;av;rsm;xuf pHcsdefcsdK;vsuf&Sdonf/
,cktcsdew
f iG v
f nf; OD;apmonf ol\rdu
k jf ypfukd ausat;cGiv
hf w
T &f ef
aomfvnf;aumif;? oem;MuifempGm tjypfukd avQmhaygh pOf;pm;&efaomf
vnf;aumif; arQmfvifv
h suf&o
dS nf/
xdkYaemuf OD;apmonf uywdefADAD,ef;xH xyfrHpma&;cJhjyefonf/
tBurd w
f iG rf l yGiyhf iG v
hf if;vif;yif a&;cJo
h nf/ pmwpfapmif ADA,
D ef;udk
31
olt
Y aejzifh jynfywGif rnfonfah e&mwGif cdv
k EHI idk rf nfenf;[k ar;jref;xm;
onf/ ADA,
D ef;u tdE,
d urf;d;k wef; &Sd ay:wl*yD ikd f =*dt
k m+e,f[k ra&r&m
ajymcJo
h nf/ tjcm;pmwpfapmifrmS ya[Vdqefvo
S nf/ ==tifvsm;uefxrJ mS
ig;r&S+d + [l a&;xm;onf/ axmifrLS ;Bu;D OD;pHwifonf 4if;pmudk &efuek jf rpf
wbufurf; 'vNrKd U&Sd vufzuf&nfqidk yf ikd &f iS f jrefrmukvm;ujym;xH ay;ydcYk hJ
onf/ ukvm;ujym;u pmudzk wfNy;D OD;apmvdak om ajcmufv;kH jyL;aoewfukd
olt
Y aejzifh &atmif&mS azGay;Edik v
f rd rhf nfr[kw[
f k jyefMum;vku
d o
f nf/
vkyBf uHrrI jzpfymG ;pOfumvrS OD;apmtif;pdeaf xmifwiG ;f &So
d nftxd
pHkaxmufbufu pm&Gufpmwrf;aygif; 288 ckudk ppfaq;um OD;apmESifh
ADAD,ef;? bif*avwdkY qufET,frIudk ajc&mcHEkdifcJhonf/
vkyBf uHrw
I &m;cHrsm;udk ykvyd rf sm;u ppfaq; &&Sad om taxmuf
txm;rsm;? ADA,
D ef;? bif*av? OD;apmwdYk oH;k yGiq
hf ikd f Zmwfvrf;udk pGu
J ikd Nf y;D
jynfxaJ &;0efBu;D OD;ausmfNird ;f onf pDtikd 'f 'D &k cJ sKyf OD;xGe;f vSatmifuakd c:
bk&ifc&H efpY u
f kd oGm;a&mufawGUqHck o
hJ nf/ &&Sx
d m;aom taxmuftxm;
rsm;wifjy bif*avudk zrf;qD;cGihf bk&ifcx
H H awmif;qdck o
hJ nf/ bk&ifcu
H
bif*avudk zrf;qD; csKyfaESmifjcif;rjyKbJ ola&mufwikd ;f wnf;cdak vh&o
dS nfh
&efuek Nf rdKU urf;em;vrf;&Sd px&if;[dw
k ,fyif ppfaq;ar;jref;cGihf ay;cJh
onf/
OD;ausmfNidr;f ESihf OD;xGe;f vSatmifwu
Ykd bif*avudk px&if;[dw
k ,f
tcef;yif ppfaq;cJ&h onf/ odaYk omf bk&ifc\
H pnf;urf;csuftwkid ;f om
aqmif&u
G cf &hJ ojzifh OD;xGe;f vSatmif\ ppfaq;ar;jref;csufrsm;onf bif
*avudk ta&;,l&ef cdkifvHkaom taxmuftxm;opfrsm;r&&SdcJhacs/
bk&ifcu
H vnf; bif*avudk ac:,lar;jref;cJah o;onf/ bif*avu olu
Y kd
ADA,
D ef;u OD;apm\aetdrf odYk ac:aqmifomG ;yH/k rouFmp&mrsm;rygbJ
OD;apmESihf tvmyovmypum;ajymqdMk uyH?k tjcm;taMumif; ajymcJah om
taMumif;tcsufrsm;udk rrSwrf ad wmhyrkH sm;udk ajymjycJo
h nf[q
k o
kd nf/ bif
*avu OD;apm\ ay;pmESiyhf wfouf 4if;pmudk naeydik ;f wGif zwfMunfh
rdcJh onf/ t*Fvdyfpmta&;tom;nHhzsif;vSojzifh ouFmruif;jzpfum
pmudk qGJqkwfypfcJhonf[kvnf;qdkonf/ ppfaq;ar;jref;NyD;aom tcg
bif*avudk vef'efoYkd jyefciG jhf yK&ef OD;ausmfNird ;f tm; bk&ifcu
H ajymcJo
h nf/
OD;ausmNf ird ;f onf bif*avudk jyefrvTwv
f akd omfvnf; aemufq;kH zqyv
32
36
OD;apmESihf taygif;ygwd\
Yk aemufq;kH aeY
1948 ckEpS f {Nyv
D 28 &ufaeY rGe;f vGyJ ikd ;f wGif tif;pdet
f usOf;axmif
wGi;f OD;apmonf ZeD;a':oef;cif? orD;abbDapmwdEYk iS hf twl rd;k ni;f
od*a usmif;wku
d ?f a&vJO;D y@dpq
&mawmfxrH S vuPma&;oH;k yg; w&m;
emcJo
h nf/
BudK;ay;&ef eD;uyfvmNyDjzpf &efukefA[dktusOf;axmifBudK;wkduf
twGif;&Sd pdefBuD;ESifh&efBuD;atmifwdkYtwGuf bkef;BuD;rsm;yifhzdwf w&m;
emaponf/ o&P*Hw
k ifay;onf/ pdeBf u;D ac: armifped u
f rxl;Ny[
D q
k
kd
o&P*Ht
k wifrcH[k okcu aemifwiG f jyefajymjyonf/ okcESiahf rmifew
D Ykd
onf ao'PfrS vGwaf jrmuf wpfuRef;jypf'PfuscHap&ef pma&mufvm
NyD;aemuf ,if;wdkYudk BudK;wkdufrS tjcm;taqmifodkY ajymif;ay;vkdufMu
avonf/
*VKefO;D apmtm; BudK;'PftwnfjyKNyD;aemuf OD;apm\ZeD;a':oef;
cifu 1948 ckEpS f {NyDv 27 &ufaeY &ufpjJG zifh jrefrmEdik if H tpd;k &tzGUJ ESihf
0efBuD;rsm;xHodkY OD;apmtm; BudK;'Pfay;NyD;aemuf 4if;\kyfuvmyfudk
aetdrfokdY o,ff,loN*K[fvdkaMumif; cGifhjyK&ef avQmufxm;cJhonf/
odaYk omf tpd;k &u OD;apm\kyu
f vmyfukd axmifocsKif;rSv
JG tjcm;
rnfonfh ocsKif;wGirf S jrK yfEcHS iG rhf &S[
d q
k o
kd nf/ o&P*Hw
k ifciG u
hf u
kd m; tpd;k &
cGijhf yKay;cJo
h nf/
BuKd ;wku
d
f BuKd ;ay;rnfah eY&ufukd apmifah rQmfaeaom OD;apmuvnf;
ZeD;a':oef;ciftm; y&da'0rD; rawmufavmifap&ef atmufygtwdik ;f
pmwpfapmifukd {NyDv 30 &ufaeY ay;ydv
Yk u
dk o
f nf/ pmygtaMumif;t&m
rSmrmrDcifuRefawmft
h avmif;udk tdru
f rkd ,lygESi/hf b,furkd v
S nf; r,lygESi/hf
aoNyD;aom tykyfaumifBuD;[lom w&m;ESifhajzyg/ owdoHa0*&yg/
tedpw
&m;ESit
hf eww&m;rsm;udo
k m yGm;rsm;yg/ avmurSm b,ft&mrS
rNrJyg/ rNrJaom w&m;omvQif NrJonfukd owd&yg/ aoNyD;jzpf rxl;yg/
xkaYd Mumifh rmrDcif (a':oef;cif) wdYk 'ku r&SmygESiahf wmh/ aoolukd &nf&,
G f
yif;cHjcif;? &SifjyKjcif;? qGrf;auR;jcif;paom ukodkvfaumif;rIrsm;udk
jyKvkyyf gu rmrDwrYkd mS ukov
kd f &Edik yf gonf/ trQtwef;a0ygu ukov
kd &f
Edkifygonf/ odkYaom ukodkvfa&;rsm;udkom *kpdkufyg rmrDcif/
(yH)k armifapm
OD;apmtm; ao'Pfay;
vkdufonfhudpESifhywfouf
jrefrmjynf bk&ifcaH [mif; qm
a':refprpf (Sir Reginald
Hugh Dorman Smith
[1899-1977]) u jrefrmEdi
k if H
EdkifiHawmforwBuD; p0fa&T
odkufodkY OD;apmtm; ao'Pf
ay;xm;onfu
h pd u
kd oufnm
EdkiforQ oufnmpOf;pm;
y,fzsufyg&ef oHBudK;pmwpf
apmif ay;ydv
Yk u
dk o
f nf[k Mum;
od&onf/
xdkuJhodkYyif OD;apm\
toufcsrf;om&m&a&;
twGuf vef'efNrdKU&Sd Ak'bm
om toif;Bu;D ESpo
f if;rSvnf;
okctm;k;H xkwv
f mpOf
Edik if aH wmf0efBu;D csKyf ocifEx
k H
taMumif;jycsufo;kH &yfjzifh arwm&yfcaH om aMu;eef;pmESpaf pmif ay;ydcYk hJ
avonf/
taMumif;jycsuf (3)ckwiG f azmfjyxm;onfrmS (1) OD;apmuJhodkY ,cifu jrefrmhvGwfvyfa&;BudK;yrf;rIorkdif;
BuKd ;yrf;aqmif&u
G cf ahJ om acgif;aqmifwpfO;D tm; toufcsrf;omrIay;Edik f
cJhvQif jrefrmhvGwfvyfa&;orkdif;wGif 0efBuD;csKyfocifEk\ jrifhjrwfaom
apwemrSm &mZ0ifwGif urnf;wif&pfvdrfhrnfjzpfaMumif;/
(2) t*FvdyfjynfwGif xdkao'PfpD&ifjcif;udk y,fzsuf&ef&Sdae&m
t*Fvyd f - jrefrm cspfMunfa&;udk vH;k yrf;vsuf&adS om Ak'b
mom toif;Bu;D
\ arwm&yfccH sufukd vufcrH nfqykd gu cspfMunfa&;ajzmifjh zL;&ef vrf;&Sd
ygonf/ xdu
k o
hJ Ykd rjzpfajrmufygu t*Fvyd -f jrefrm cspfMunfa&;rSm ysufjym;
zG,&f ydS gaMumif;/
(3) ao'Pfay;onfupd r mS Ak'b
momw&m;a[mESihf qefu
Y sifonf
39
jzpfaMumif;/
ponfjzifh arwm&yfcHcsufwGif yg0ifcJhonf/ xdkYaemuf EkdifiHawmf
orwBuD;onf EkdifiHawmftpdk;&tzGJUESifhwkdifyifaqG;aEG; arwm&yfcH
csufudk y,fcsvdkufavonf/
xdaYk emuf ao'Pfrsm;udk twnfjyKNyD;aemuf 1948 ckEpS f arv 8
&uf paeaeYeeH uf tkPw
f uf 5 em&D 30 rdepfwiG f *VKefO;D apm? armifp;kd ?
oufESif;ESifh rIefBuD;wdkYudk tif;pdeftusOf;axmiftwGif;&Sd (1) aqmif
taemufbufteD;wGi&f adS om BudK;pif BudK;ay;cJo
h nf/ xdak eYu OD;apm
onf olt
Y m;aomuf&efay;xm;aom eHeufvufzuf&nfukd tcef; bk&m;
qGr;f uyfco
hJ nf/ za,mif;wkid o
f ;kH wkid u
f v
kd nf; tcef;xGe;f n
d ylaZmfchJ
ao;onf/ Ny;D rS tjyifwiG af pmifah eMuaom tusOf;Xmerif;Bu;D OD;barmif?
OD;oef;EGUJ (OD;barmif\ om;? ,cktNidr;f pm;tusOf;Xmerif;BuD;)? axmif
q&m0ef? w&m;olBu;D ponfwu
Ykd kd NyKH ;Tipf mG EIwq
f ufco
hJ nf/ xdak eYu OD;apm
onf rmrDBuD;tBudKuf &Sr;f abmifbt
D 0ga&mifukd oyfoyf&yf&yf 0wfpm;
xm;onf/ BuKd ;pif&&dS modYk xGucf mG vmMu&m bk&m;kyyf mG ;awmfwpfql wnf
xm;ud;k uG,&f mudv
k eG v
f mojzifh jyefvn
S
hf 'l;wky0f yfcsuefawmhco
hJ nf/
,if;aemuf BuKd ;pifbufoYkd qufvufxu
G cf mG vm&mwGif jriforQvlukd EIwf
qufomG ;cJo
h nf/ rjrif&olukd ar; EIwq
f ufcahJ Mumif; rSmMum;oGm;onf/
tcsdKUu OD;apmtm; jyefvnfEw
I q
f ufpum; qdak e&aomfvnf; pdwx
f u
J
raumif;Muacs/ txl;cHk ;Hk em,u OD;ausmfjrifEh iS w
hf uG olt
Y ay:wm0eft&
aqmif&u
G &f onfh olrsm;tm; rke;f xm;rIr&Syd g[k rSmMum;cJo
h nf/ xdaYk emuf
wnfwnfNidrfNidrfyif BudK;pifay:odkY wufoGm;avonf/
BudK;pifay:wGif OD;apmonf ol\vnfyif;udk olu,
kd w
f ikd f BudK;uGi;f
pGyfvkdaMumif; ajymqdkcJhao;onf/ odkY&mwGif BudK;pifrS wm0efus0efxrf;
wdu
Yk olww
Ykd iG o
f m wm0ef&ydS gonf[
l jyefajymcJah omaMumifh OD;apmonf
apm'u rwufawmhacs/
OD;apm\aemufqHk;tcsdefudk om,m0wDOD;oef;jrifhu 1971 ckESpf
Zlvikd v
f 15 &ufaeYxw
k f td;k a0*sme,fwiG f ==*VKefO;D apm\ aemufq;kH aeY++
acgif;pOfjzifh atmufygtwkid ;f a&;om;xm;avonf==xdkaeYum; 1948 ckESpf arv 8 &ufaeY tkPfOD;yifjzpfonf/
eHeufcif;\ ylaEG;aom tkPOf ;D \a&mifjcnfonf cyfqikd ;f qdik ;f cyfridI ;f rIid ;f
40
atmf[pfoEH iS t
hf wl 5 em&Dww
d w
d iG f toufaysmufomG ;csde
f yif pdeBf uD;
twGuf iSUJ xm;aomt&ufcu
G x
f rJ S t&ufrsm; vIid ;f xouJo
h Ukd odoo
d mom
vIyv
f mNyD; pD;u&ufrmS vnf; vlwpfa,muf aomufaeonft
h vm; rD;cd;k
rsm; waxmif;axmif;xaeonfukd awGU&onf/ pdeBf u;D ud,
k w
f idk f t&ufEiS hf
pD;u&ufudk aomufaeouJhodkY xl;qef;pGm jrifawGU&avonf/
pdefBuD;ac: armifpdefonf t&ufudkvnf;BudKuf? pD;u&ufudk
vufxu
J rcs wvdyNf y;D wvdyf rD;cd;k rjywfatmif aomufwwfaom Chain
Smoker wpfOD;jzpfavonf/ pdefBuD;\ tqdkyg i,f&nf;pm;qdkolrSm
aemifwGif e0w? etztpdk;&acwfrS ,aeYwkdif bDvD,sHESifhcsD csrf;om
<u,f0aeaom tmPm&SifAdkvfcsKyfrSL;BuD;oef;a&TESifh tvGef&if;ESD;onfh
acwfysufola|;BuD;? vufeufyGJpm;awZ\ a,mur (Parents in law)
a':xl;jzpfaeavonf/ a':xl;\cifyeG ;f rSm xl;axmufyahH &; OD;aZmfneG Yf
jzpfonf/ OD;aZmfneG Yf a':xl;\orD;jzpfol oDwmaZmfukd awZu vufxyf
cJjh cif;jzpfonf/ awZ\ =xl;+ ukrP
o
D nf a,mur\emrnfukd *kPjf yKrSnhf
ac:xm;jcif;jzpfonf[q
k o
kd nf/
pdeBf uD;ESit
hf wl wBudK;pifxBJ udK;'Pfay;cH&aom &efBuD;atmifonf
tkwfzdkom;jzpfNyD; BudK;'PfcH&pOfu touf 18 ESpfom &Sdao;onf/
toufti,fq;kH aoewform;jzpfonf/ OD;apm\ w0rf;uGn
J D OD;vSxeG ;f
ac: OD;armifxeG ;f \om;jzpfonf/ vdt
k yfonfh aemufq;kH tcsdeu
f srS OD;apm
u olu
Y kd acgif;aqmifBuD;rsm;tm;vkyBf uH&ef a&G;cs,fcjhJ cif;jzpfonf/ ol\
waZmufuef; tusihaf Mumifh aoewform;tjzpf tH0ifciG u
f s jzpfco
hJ nf/
OD;apmonf &efBu;D atmiftm; om;tjzpf 4if;tdr
f ac:,larG;pm;
xm;onf/ &efBu;D atmifrmS e*du
k vl;kd vlat;jzpfonf/ ESpv
f ;kH jyL;aoewf
udk ypfzdkYa0;pG udkifyifrMunfhbl;acs/ odkYaomf OD;apmudk,fwkdif &efBuD;
atmifukd tif;vsm;uefx&J dS vlot
l a&muf taygufenf;vSonfh uRef;wpf
uRef;ay:wGif aoewfrsdK;pHyk pfenf;udk vufxyfoifMum;ay;cJo
h nf/ vkyBf uH
rIwGif AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhwuG usqHk;cJhaom 0efBuD;wdkYtm; pwif
aoewfudk vufoHajymifpGmypfcJhonfhtjyif twGif;0efkH;atmufxyf
tqif; twGif;avSum;xdyfwGif q&mBuD;OD;&mZwf\oufawmfapmifh
&Jabmfuakd xG;udk pwif;aoewfjzifh usnfav;awmifh ypfcwfomG ;onftxd
aoewfypf uRrf;usifomG ;avonf/
48
tmZmenfacgif;aqmifBuD; Adv
k cf sKyfatmifqef;\ tavmif;tm; aetdrw
f iG f
awG&Y &dS pOf
52
AdkvfcsKyfatmifqef; usqHk;cJhpOfu
1947 ckEpS f Zlvikd v
f 19 &uf paeaeYeeH uf 10 em&D 35 rdepftcsdef
wGif vlowform;wd\
Yk vufcsufjzifh Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf acgif;aqmif
BuD;rsm; usqH;k cJ&h onf/ usqH;k onfrS 2012 ckEpS f Zlvikd v
f 19 &ufaeYqkd
vQif 65 ESpw
f idk cf NhJ yDjzpfonf/ usqH;k pOfu Adv
k cf sKyf atmifqef;\touf
onf 32 ESpfausmfom &Sdao;onf/ tu,f toufxif&Sm;&SdaevQif
,cktcsdefwGif 97 ESpft&G,fcefY &Sdayrnf/
Adv
k cf sKyaf tmifqef;b0odYk a&mufrvmrD ocifatmifqef;b0&Spd Of
ewfarmufNrdKU w&m;yGw
J pfc
k Adv
k cf sKyfatmifqef;u ==usKyft&m&SBd u;D vnf;rvkycf sif? armfawmfum;Bu;D vnf;rpD;csif? usKyf
vdck sifwmu Armhajrudk ArmawGjyef&a&;eJY vlwikd ;f vlwikd ;f vlwef;aph aeEdik f
xdik Ef ikd af &;yJvckd sifw,f++
[l zGifh[ajymqdkcJhonf/ ,if;odkYajymonfhtwkdif;yif AdkvfcsKyf
atmifqef;onf ud,
k u
f sdK;pGev
Yf Quf wdik ;f jynftwGuf tepftemcHum tpOf
wpdkuf BudK;yrf;aqmif&GufvmcJhonfudk jynfolvlxku aumif;pGmcHpm;
od&MdS uonf/ xdaYk Mumifv
h nf; Adv
k cf sKyfukd av;pm;cspfcifMuonf/ ,HMk unf
ud;k pm;Muonf/ jrwfE;dk Muonf/ ,if;od&Yk q
dS w
J iG f Adv
k cf sKyfwu
Ykd sqH;k oGm;cJ&h m
awma&mNrKd Uygrusef jynfrawmifwef;tESUH tm;vH;k aomjynfov
l x
l Bk u;D rSm
Burd rf ;D tH;k yrm 0rf;enf;aMuuGrJ qH;k &Scd MhJ uonf/ ESajrmowrqH;k &SMd uonf/
,lusHK;r&jzpfc&hJ onf/ wcsdew
f nf;rSmyif e,fcsJUvufyg;ap *VKefO;D apmESihf
olw
Y ynfv
h o
l wform;tay: trsufa'go aygufucJG MhJ uonf/
53
q&mBuD;ocifu,
kd af wmfriId ;f ESihf
Adv
k cf sKyfatmifqef;
Adv
k cf sKyfatmifqef;OD;aqmifaom jrefrmud,
k pf m;vS,t
f zGUJ vef'ef
NrKd UrS &efuek o
f Ykd jyefa&mufvmaomtcgwGif ==atmifqef;-tufwvDpmcsKyf++
udk twnfjyK&ef cufcufccJ BJ uKd ;pm;&avonf/ NAw
d ed \
f vdu
k af vsmfcsufrmS
zqyv tzGUJ csKyf\ rlvawmif;qdck suf rsm;xuf rsm;pGaJ vsmhenf;aeav
55
onf/ tcsdew
f iG f uGejf rLepfygwDEiS hf jynfo&Yl aJ bmfwrYkd mS tBuD;tus,f
tHk<uaeNyDjzpf 4if;wdkYu ,if;wdkY\t,ltqudk vG,fvG,fESifhrpGefYvTwf
vdMk uay/
q&mBuD;ocifu,
kd af wmfridI ;f rSm Adv
k cf sKyfatmifqef;wdYk bdvyfomG ;
aqG;aEG;onfu
h pd u
kd rlvuvnf;oabmruscJah y/ *sDpb
D aD t acwfuvdk
jzpfO;D rSmyJ[k pdwx
f w
J iG pf aJG eavonf/ wpfcgwpf&w
H iG f q&mBuD;u wpfpkH
wpfO;D tm;rauseyfwmwpfcsuf xkwaf jymvdu
k v
f Qif xdt
k csdeu
f owif;pm
rsm;wGif q&mBu;D emrnfEiS hf zqyvudk wdu
k cf u
kd af ompum;rsm; ygvmwwf
avonf/
Adv
k cf sKyfatmifqef;onf bdvyfrjS yefvmcgp wpfaeYwiG f q&mBuD;
ocifudk,fawmfrIdif;tdrfodkY kwfw&ufa&mufvmavonf/ q&mwynfh
tmvmy ovmy pum;rsm;ajymqdkNyD;aemuf AkdvfcsKyfu q&mBuD;tm;
zqyvudk wdu
k cf u
kd af ompum;rsm;rajym&ef awmif;yefavonf/
==q&mBuD;arQmfrSef;vmcJhwJhvGwfvyfa&;udk wpfESpftwGif;&atmif
uRefawmfwYkd ud;k pm;aeygw,f q&mBu;D / wpfEpS af vmufawmh apmifMh unfh
ygOD;/ 'DtwGif; q&mBuD;bmrSrvkyfygeJYOD;++
==a[h atmifqef;rif;uq&mvm;/ iguq&mvm;++ [k jyefar;vdu
k f
avonf/ q&mBu;D rSm tawmfpw
d q
f ;kd oGm;avonf/ Adv
k cf sKyaf tmifqef;rSm
vnf; td;k wd;k tef;wef;jzpfomG ;avonf/ xdak emuf Adv
k cf sKyfatmifqef;u
xyfajymjyefonf/
==q&mBuD; tjcm;vlbmajymajym uRefawmfwrYkd xdcu
kd yf gbl;/ q&m
BuD;u uRefawmfwdkYudk qefYusifwJhpum;wpfcGef;ajym&if wpfcGef;xdckduf
ygw,f/ uRefawmfuwday;wJt
h wdik ;f wpfEpS jf ynfv
h b
Ykd mrSjzpfrvmbl;qd&k if
q&mBu;D vkycf sifwmvkyyf g/ uRefawmfvnf; Edik if aH &;rvkyaf wmhygbl;/ at;
at;yJaeyg awmhr,f/ tckajymwJph um; q&mBu;D rSwx
f m;yg/ 'DaeYbmaeY
vJ OD;a,m/ tJ rSwfxm;ygq&mBuD;++ [k AdkvfcsKyfu xdktcsdefu teD;
wGif&Sdaom OD;a,m (q&maZ,s) bufvSnfhajymvdkufavonf/
uJo
h Ykd Adv
k cf sKyfatmifqef;u ZGwaf wmif;yefawmhrS q&mBu;D vnf;
tenf;i,fpw
d af jyoGm;um ==at;pdwcf syg igbmrSrajymbl;++ [k uwday;
vdu
k af vawmhonf/
um; q&mBuD;ocifu,
kd af wmfridI ;f tdrrf S Adv
k cf sKyfatmifqef;jyef
56
csKyfoeJ,
Y if;tvdw
k iG f
a'gif;tvHy0gtkyyf gvdYk usKyfjzifh
oN*K[fcsif/ /
(2)
aMomf ... wynfht&if;awGrdkY
u0drwif;EdkifbkuJGU
owduif;um rsuf&nfususNyD;
cufuNyDvufqnfvdkYr&Edkifbk
aomubavmifqal wmh
awmifZrLyk*aH cwfqu
D
,acgifr,
l refoepfawGaygh
&eftjzpfruGrYJ aES;oaemf waomif;'DZrL&rf;aeMu
usef&pfwahJ jr;awmftavmif;pnfo&l ehJ ef;udjk zifh
vlMurf;"g;jyawGMurf;vm&rf;vmwJt
h a&;wGirf S
ab;taygif;BuD;pGaJ 0'emtpHek YJ
aoG;acsmif;pD;um ao&SmyH&k jhJ yif
a&TjrefrmbHkrSm trif;rif;orwawGeJY
owif;vScJhwJhtif;0&mZm trGefomvGefrif;udkrS
om;&if;&Siw
f kwu
f ,fu
&Sib
f &k ifvyk rf ,ftus,fZ,m;wGijf zifh
'0,fom;awGAv
kd 0f ifcv
H rYkd Ykd
[dt
k &if,refeef;awmfp;D pOfu
tysufBuD;ysufum toufcEmawGq;kH yHek YJ
wxH;k aemufweJrmS awmh
rif;&JeErw
d cf rsmrSm nDoeif;ayayhg
jynfrif;*kPfcHvdkY
rIefrIefqefqefykefuefwJhtwdkif;&Jhjyif
wvdik ;f e,fa&TjynfwcGirf awmh
"rapwDbk&ifvufxufwkef;qDu
vufek ;f &nfwode;f vQrf;aywJh
ordeAf &rf;qdo
k pl pfAv
kd cf sKyfujkd zifh
59
r[kww
f kwaf umifawavwap?udu
k w
f meJY
aMomf.. azGazG&Sm&Sm rausp&mayayghaESm
ra&r&mao&Gmqdu
k o
f vdyk gh
tcdu
k t
f cgwlvrYkd Ykd
q&mwrlrMumrMumvGr;f &ygwJh
br&mtqlqMl umMuiSmef;awGEiS hf
jrefrmZrLtnmref;awGjzifh
igwvligo&rf;a&mhr[Jv
h Ykd
omcef;yvin
f eG ;f NyD;
jrifuGef;ydkifolykefxpOfu
MuHK&olromawmfEiS hf
yrmaomfwlw,fvdkY EdIif;rdw,f
dik ;f oeJt
Y wdw,
f cifvakd emfu,
G f
pudkif;wyJh*dkPf;tzGJUawGeJY rIdif;&Jhpdwfxif/
(3)
rif;pdwrf if;rmeftMuHtzefwif;vdu
k yf u
kH
t*Fvyd ,
f if;*syefEpS w
f ef&iS ;f ygvdYk
&efcyif;udw
k ahJ rmif;umESif
a'gif;jrefrmwpfciG rf mS jzifh txuf,cifoabm
(tdk;uG,f) waumif;&mZ0ifudkwJh qufcsifoabm/
(4)
eef;NrdKUwnf&ef
rSe;f vd&Yk nfumoefwhJ
nDvmcHAv
kd f yI w
JG iG rf S
xdx
k v
kd cl yJurkd MunfnKd wJ
0oDtvdk wajz;ajz;l;r[JhvdkY
waEGaEGr;l rl;NyD; acG;bD;vl;vdt
k aumifru
kd af wGu
aMomf ... tarSmifpdkufu,fESifh
60
ajymifajymifyNJ rdKufrayghvYkd
ajAmifuu
kd o
f [mrSm ,m,D,Mwmtcsdeef ZYJ mwmrSed v
f rYkd Ykd
*PmrNidrw
f m0wH ,
d eG ;f Muaygh
ajzrMunfae&DawmhvrG ;f apbdYk
jrefrmhjynfay:udk "rpnfawmf&rG ;f csderf Ykd
tpGr;f ukeo
f nfwpfcgjzifh
jynf&mG nDnmbdt
Yk vkyaf yaygh
okefwcH eG af pmif;&&SmwJh
kyt
f usefcEk pS af vmif;&,fEiS hf
tvGeaf umif;pGmurmwnfrnfh
tmZmenfArd mefyx
k ;kd udjk zifh
yg&rDt"d|mefwpfrsdK;&,fEiS hf
&Spcf ;kd umq&muefawmhcsif&hJ
jrefrmrawmhypl &mbdYk
wAsL[matmifcref;wGirf S
vlrormtarSmifoef;csderf Ykd
aomifurf;rdrYk q
Ykd u
D
.
azmifeef;ul;wdEYk iS hf taMu'*kew
f nf;[laom
a&pkeaf jrmav&Jh
aMomf ... awmifeef;ajrmufeef;taqmifaqmifMuiSmef;eJY
tacgif;rjref;&cifu atmifyef;ndK&h &SmwJh
atmifqef;wdkYaoyHk ESajrm / /
ppfNy;D acwfwiG f q&mBu;D onf touft&G,v
f nf; 70 ausmfNyjD zpf
tdkrif;rpGrf;jzpfvmonfhtavsmuf pma&;rIuAsmzGJUrI enf;yg;vmonf/
1950 jynfEh pS w
f iG f ==tem*wfZmwfct
kH rd rf uf'|d #H u
D m++ onf q&mBuD;a&;
om;cJah om aemufq;kH pmtkyjf zpfonf/ od&Yk mwGif q&mBuD;onf jynfwiG ;f
Nidr;f csrf;a&;twGuv
f nf;aumif;? urmNh idr;f csrf;a&;twGuv
f nf;aumif;
touft&G,Ef iS rhf rQ tyifyef;cHum vSnv
hf nfaqmif&u
G cf o
hJ nf/ wpfzuf
rSvnf; zufqpf#u
D mr[med'gef; urmNh ird ;f csrf;a&;uAsm? ocifu,
kd af wmf
61
onf nnf;wGm;vQuf&SdMuonf/
q&maZmf*sDu==trsdK;om;a&;ysufpD;jcif;wpf&yfyJ++ [k woo ajymonf/
==uRefawmf;Hk 0if;xJ0ifvmawmh vufeufuikd yf v
k yd af wGukd awGUw,f/
'gayr,fh uRefawmf0ifvmwm rwm;Muygbl;/ qif0ifatmufrmS awmif
todpma&;wa,mufeaYJ wGUom;yJ/ oluvnf; bmrSrajymbl;++
==vlawG[m rajym&ufMubl;++ [k q&maZmf*sDu qdkavonf/
vufzuf&nfaomufaeMupOf ckwifyJ aq;krH jS yefvmaom k;H om;wpfO;D
tyg;uyfvm==b,fE,
S v
hf +J + [k uRefawmfwu
Ykd 0dik ;f ar;jref;Muonf/ olu rdik ;f yGef
apmfbmG ;BuD;rSwyg; tm;vH;k qH;k &SmNyD[k ajymonf/ olonf toHwek af e
rsufEmS rSm jzLzyfjzLa&mfjzpfaeavonf/
==AdkvfcsKyfaum++ [k wpfa,mufuwdk;wdk;ar;onf/
==rsufESmudk t0wfeJYzHk;xm;w,f++
uRefawmfvnf; MumMumraeEdkifbJ *sL'gtDpu,f (odrfjzL) vrf;
wHcg;aygufrS jzwftjyifbufvrf;odkYxGufcJhonf/ rdk;onf wpdrfhpdrfh&Gm
vQufyif&Sdonf/ vlwa,mufonf rdk;&GmxJwGif xD;aqmif;? wcsdKUu
xD;rygbJ? wcsdKUu yvufazmif;ay:wGif&yfum twGif;0efkH;bufodkY
arQmfMunfah eMuonf/ vlwa,mufu uRefawmfv
h ufarmif;udk qGu
J ikd
f =='Dr,f ckeu 0efBuD;awG aoewfeJYypfcH&w,fMum;w,f/ [kwf
ovm;cifAsm++ [k ar;onf/ olum; taMumif;rsdK;pHkudk odcsif aeayvdrhf
rnf/
==[kwfuJh++ [lom ajzMum;NyD; wzufodkY jzwful; toifhawGU&
aom a'gif;wHqdyfum;udk wufpD;vkdufonf/ um;onf vrf;rawmfodkY
ajy;vQuf&o
dS nf/
um;xJwiG f vlrenf;vSay/ c&D;onftm;vH;k rsufprd sufEmS raumif;
Muay/ cyf&G,f&G,frdef;rysdKwpfOD;u==jzpfrSjzpf&avaemf? jzpfrSjzpfavaemf++ [k jrnfwrf;vQuf&Sdonf/
aps;onf[x
k if&aom cyftt
kd rkd ed ;f rBuD;ESpaf ,mufum;==Adv
k cf sKyftouf&iS yf gapawmf? Adv
k cf sKyftouf&iS yf gapawmf++ [k qk
awmif; aeMuonf/
66
tmZmenfacgif;aqmifBuD;rsm;\ kyu
f vmyfrsm;udk *sLZvDa[mwGiaf wG&Y pOf
Mum;&avNy/D rnforYl sufEmS MunfMh unfh rsufEmS nKd ;i,fErG ;f vspGmESi/hf vrf;r
ay:rS pufjyq&mwpfOD;\ rdef;ryg;pyfrS==usKyfwaYkd wmh xrif;vnf;rcsufawmhb;l / pm;csifpw
d v
f nf; r&Sad wmh
ygbl;&Si+f + [laomtoHonf oJo
h rhJ Qay:xGuv
f mavonf/
ae0ifr;D Nidr;f trdex
Yf w
k x
f m;ojzifh nOfUOD;onf wdwq
f w
d u
f m arSmif
vSonf/ tdro
f m;rsm;qHw
k ikd ;f naecif;u taMumif;udo
k m ajymMuonf/
IdufoH? wrf;woH? nnf;nLoH? wooH/
wdwq
f w
d af rSmifrnf;ojzifh apmapmtdyrf aysmfEidk Mf u/ aeYcif;u tdyf
rufyjJ zpfMuygapawmh[k rde;f rrsm;qkawmif;Muonf/ nOfeh ufaomfvnf;
acsmif;[efo
Y ?H vl;vGeo
Yf w
H o
Ykd nf qufaeonf/ &ScJ eJr;D jcpf aemufaz;
xMujyefonf/ wa&;Edk;qHkvQif==b,fawmhrsm;rS arhaysmufyghrvJaemf++ [k tdycf sifoEH iS hf qdMk uonf/
wa&;Ek;d wkid ;f owd&vQuf&o
dS nf/ rMumcP tdyrf ufNy;D Ek;d onf/ odEYk iS yhf if
watmufarharh wooESifh xdknudk vGefajrmuf&avonf++
Adv
k cf sKyfatmifqef;usqH;k pOfu Adv
k cf sKyf\rdciftarpkajymjycJah om
pum;rsm;onf om;wdkY\cspfjcif;jzifh rdcif\&ifxJrS xGuf ay:vmaom
pum;&yfrsm;omjzpfonf/ tarpku om;aoonf[k Mum;&aomtcg
0rf;enf;krH Qomru tHv
h nf;tHMh oonf[q
k o
kd nf/ tcsufonf tvGef
*k"rjyKzG,faumif;aom tcsufjzpf\/ tarpktHhMo&onfrSm tjcm;
taMumif;aMumifh r[kw/f wpfEidk if v
H ;kH u av;pm;MunfnKd arwm*kPm
xm;aom yk*Kd vfwpfO;D udk uJo
h Ykd a&wdrw
f iG f epf&jcif;twGuf tHMh o&jcif;
jzpfonf/ tarpku==usKyfom;jzpfwhJ Adv
k cf sKyfatmifqef;[m 'Dvo
kd wad jymifwhJ trIrsdK;udk
i,fi,f&G,f&G,fuwnf;uyif IwfcscJhwJh oljzpfygw,f/ vGefcJhwJhESpfu
rsdK;cspfacgif;aqmifBuD;OD;apmudk rormolwYkd acsmif;ajrmif;NyD; aoewfeYJ
ypfpOfu Adv
k cf sKyfu,
kd w
f ikd f trsm;BuD; uJ&h UJ Iwcf swJh pum;awGukd ajymcJyh g
ao;w,f/ [dw
k ek ;f u Adv
k cf sKyf[m e,fvn
S &hf if; usKyfx0H ifNy;D uefawmhomG ;
w,f/ tJ'Dwkef;u usKyfuawmh pdk;&drfvGef;vdkY==om;&,f vlqw
kd m txufa&muf&if olwyg;u remvdv
k Ykd raumif;
BuHpnfwmrsdK; cH&wwfw,f/ tppt&m&m owdxm;yguG,+f +vdYk ajymrdyg
w,f/ tJ'Dawmh usKyfom;u68
Adv
k cf sKyfwt
Ykd m; vkyBf uHaom Edik if aH wmfvyk Bf uHrBI uD;onf jrefrmhjynf
wGi;f a&;omjzpfaomfvnf; tjzpfonf urmtESUH *,uf du
k cf ahJ vonf/
xdpk Ofu vGwv
f yfa&;&zd&Yk m vufwpfurf;omvdak wmhonf/ odaYk omf NAdwd
oQwdkYESifh tqufjywfMuao;onfr[kwf/ pifppfrSm uREkfyfwdkYEdkifiHonf
NAdwo
d Qtpd;k &ESihf qufo,
G
f jrefrmhvw
G v
f yfa&;wnfaqmuf&eftvdiYk mS
pDpOfp&mvkyif ef;rsm; rsm;pGm usefaeao;onf/
xdaYk Mumifh xdt
k csdeu
f jrefrmEkid if o
H nf NAdwo
d Qtifyg,m\ tpdwf
tydik ;f wpfco
k m jzpfaeao;onf/
uJo
h Ykd NAw
d o
d Qtifyg,m\ tpdwt
f ydik ;f wpfcjk zpfaeonfrmS jrefrm
Edik if w
H pfEikd if o
H mr[kwf jrefrmEkid if H tdref ;D csif;jzpfaeaom tdE,
d Edik if v
H nf;
yg0ifonf/ xdaYk Mumifh tdE,
d acgif;aqmifBuD; r[wr*ED (1869-1948)
u AdkvfcsKyfatmifqef;usqHk;onfh owif;udk Mum;od&aomtcg==jrefrmhvw
G v
f yfa&;udk wku
d Nf y;D vQif jrefrmhvw
G v
f yfa&;udk jrefrmwd\
Yk
tdrw
f ikd ,
f ma&mufyaYkd y;cJah om tmZmenfy*k Kd vfrsm;udk ,ckuo
hJ Ykd aoG;at;
at;jzifh vkyBf uHowfjzwfonfqo
kd nfrmS ,HMk unfp&myifr&Sad cs/ uREkyf w
f Ykd
onf vG e f a vNyD ; aom
acgif;aqmifrsm;\ aqG
rsdK;nmwdrsm;udk vnf;
aumif;? jrefrmEdik if t
H pd;k &
udv
k nf;aumif;? ukPm
oufyg\/ ,ckjzpf&onf
rS m omrnvl o wf r I
wpfcrk [kwyf g/ trI\
aemuf w G i f Ed k i f i H a &;
avmbaZm &S d a evd r f h
rnf / ,ck t cg ur m
t&yf&yf EkdifiHa&;NydKif
qdkifrIwdkYwGif avmb
aZmx<uaeaom tcsuf
rsdK;udk awGUjrifae&onf/
tcsufonf
74
rEkvlom;wd\
Yk aemifa&;twGuf twdwef rd w
d af umif;r[kwaf cs/ xdYk
aMumifh 0rf;enf;zG,f&mtjzpftysufudkrlwnf tdEd,EdkifiHonf
oifcef;pm,lwwf&rnf/ tjzpfysufonf jrefrmEdik if t
H wGuf omvQif
0rf;enf;aMuuGpJ &mr[kw/f tm&Sa'owckv;kH twGuv
f nf; 0rf; enf;aMu
uGpJ &mjzpfaeygonf/ urmwckv;kH twGuf pdwrf csrf;ajrzh ,
G f 0rf;enf;aMu
uGJp&m jzpfaeygawmhonf++ [l ajymMum;cJhonf/
r[wr*Eo
D nf Adv
k cf sKyfatmifqef;wd\
Yk tjzpfq;kd udk Mum;od&aom
tcg tdE,
d Edik if \
H ta&;udk awG;ylro
d nf[k xifjrifp&m &So
d nf/ olawG;rd
onft
h wdik ;f vnf; rSeaf eayonf/ tb,fah Mumifq
h akd omf Adv
k cf sKyfatmif
qef;ESifhacgif;aqmifBuD;rsm; vkyfBuHcH&NyD; aemuf 6 vcefYtMum 1948
ckEpS f Zefe0g&Dv 30 &ufaeYwiG f tdE,
d Edik if \
H ESv;kH onf;yGwEf iS w
hf al om
r[wr*EBD u;D onf rvdrk ek ;f xm; olw\
Ykd vkyBf urH aI Mumifh toufZ0D ed af <u
cJ&h avonf/
75
vlowform;wd\
Yk vufcsufaMumifh usqH;k oGm;Mu&Smaom Ekid if aH wmf
acgif;aqmifBuD;rsm;&&So
d nfh 'Pf&mrsm;rSm atmufygtwkid ;f jzpfonfAdv
k cf sKyfatmifqef;onf vuf,mbufaemufaph aoewf&mwpf
csuf? vuf&mbufem;xifaemuf aoewf&mwpfc/k vuf0yJ g;d;k rS NyaJ e
aom 'Pf&mwpfc?k yxr'Pf&mu usnfq0H ifaygufjzpfNy;D 'kw,
d 'Pf&m
rSm usnfxGufaygufjzpfonf/ vuf0Jvufarmif;txufrS NyJaeaom
'Pf&mwpfc?k 4if;'Pf&mw0du
k
f rD;avmif&mrsm;awGU&Ny;D vufarmif;d;k
vnf; usdK;aeonf/ vuf0Jbuf eHdk;ESpfacsmif;Mum; aoewf'Pf&m
wpfcsuf? vufsmausmbufEiS hf vuf0b
J uf aoewf'Pf&mwpfcsufpED iS hf
vufsmbuf csKd i;f atmuf aoewf'Pf&m wpfcsut
f ygt0if aoewf'Pf
77
tpnf;ta0;cef;rykMH urf;
odv
Yk ma&muf usqH;k oGm;aom acgif;aqmifrsm;udk tav;jyKMuonf/
,if;aemuf usqHk;oGm;cJhaom 1947 ckESpf Zlvdkifv 19 &ufaeYrS
2 vwdwd jynfah om pufwifbmv 15 &uf wevFmaeY eHeuf 10 em&DcJG
wGif wkid ;f jyKjynfjyKvTwaf wmfa&SU Adv
k cf sKyfatmifqef;trSL;jyKonfh tmZm
enfacgif;aqmifrsm;\ armfueG ;f ausmufwikd zf iG yhf u
JG kd Edik if aH wmftcrf;tem;
jzifh usif;ycJhMuavonf/
xdkYaemuftmZmenfacgif;aqmifrsm; usqHk;NyD; 8 vtMum 1948
ckESpf {NyDv 11 &uf we*FaEGaeY eHeuf 6 em&DcGJwGif usqHk;oGm;cJhaom
EdkifiHawmfacgif;aqmifBuD;rsm;tm; &nfpl; oHCmawmftyg; 100 udk
qGrf;cJzG,fabmZOfwdkYjzifh *sLAvDa[mcef;rwGif uyfvSLcJhNyD; 9 em&DwGif
o&P*Hkwifum trSsay;a0Mu\/ xdkaeY aeYvnf 1 em&D 15 rdepfwGif
acgif;aqmifBu;D rsm;\ kyu
f vmyfrsm;udk *sLAvDcef;rrS oN*K [frnfh tmZm
enfukef;awmfodkY ta&muf tcrf;tem;jzifh o,faqmifMuNyD; nae 4
em&D 35 rdepfwiG f tmZmenfuek ;f awmf toifjh yKvyk x
f m;aom t*Faw*l
rsm;twGi;f odYk aemufq;kH tav;jyKonft
h aejzifh =aemufq;kH tcsde+f oDcsif;udk
ppfc&moH rIwNf y;D aemuf *loiG ;f oN*K [fvu
kd af vonf/ xdt
k csdef aumif;uif
rS jrefrmhwyfrawmfavwyfrS av,mOfysHrsm;uvnf; yef;rsm;BuJcsum
tav;jyKcJ h o nf / uk e f ; ay:wG i f jref r mh M unf ; wyf ? a&wyf r sm;u
aoewfrsm;ypfazmuf tav;jyKcJMh uonf/ odYk *loiG ;f NyD;aemuf Ekid if H
50 rS oHudk,fpm;vS,fawmfBuD;rsm;ESifh wyfzGJUtpnf;tkH;toD;oD;wdkYrS
vGr;f olyY ef;acGwpfzUJG vQif (9) ckuspDjzifh *lArd mefrsm;ay:wGif csum tav;
jyKcJMh uayonf/
*VKefOD;apm\ apcdkif;csuft& pdefBuD;? oufESif;? armifpdk;? &efBuD;
atmifw\
Ykd vufcsufjzifh usqH;k oGm;cJ&h aom tmZmenf 9 OD;\ ud,
k af &;
twKywt
d usOf;udk tvsOf;oif
h ae&m azmfjyvdyk gonf/
1/ AdkvfcsKyfatmifqef;
(1915-1947)
2/ ocifjr
(1897-1947)
3/ 'D;'kwfOD;bcsdK
(1894-1947)
4/ OD;&mZwf
(1903-1947)
5/ ref;bcdkif
(1903-1947)
6/ OD;b0if;
(1901-1947)
81
7/ rdkfif;yGefapmfbGm;BuD;p0fpHxGef; (1907-1947)
8/ twGif;0efOD;tkef;armif
(1913-1947)
9/ oufawmfapmif&h aJ bmfuakd xG; (1929-1947)
82
tmZmenfacgif;aqmifBuD;
Akv
d cf sKyfatmifqef;
(1915 - 1947)
jrefrmhvw
G v
f yfa&; Adou
k mBu;D ESihf wyfrawmfzcifBu;D Akv
d cf sKyfatmif
qef;tm; jrefrmEdik if H rauG;wdik ;f &Sd ajrvwfa'o ewfarmufNrKd Uuav;wGif
jrefrmou&mZf 1276? waygif;vqef; 1 &uf (c&pf 1915? azazmf0g&Dv
13 &uf) paeaeY eHeuf 5 em&D? 35 rdepfwGif OD;zm (wwd,wef;a&SUae)
a':pkwrYkd S zGm;jrifco
hJ nf/
83
AdkvfcsKyfatmifqef;\ i,fZmwmtrnfrSmarmifxdefvif;jzpfonf/
od&Yk mwGif olt
Y m; rnfonft
h cgurQ xde;f vif;[k rac:[kq\
kd / aemufwiG f
tudak tmifoef;ESihf emrnfvu
kd af tmif armifatmifqef;[k ac: wGiaf v
onf/ rdcifa':pk\ om;orD;udk;a,mufteuf armifatmifqef;onf
taxG;qHk;jzpfonf/ AdkvfcsKyf\arG;csif;rsm;rSm (1) rcifnGefY (v,f0ef
uawmf)? (2) r0uf (tdraf xmifrjyK) (3) armifb0if; (bDat? bDtufppf ?D
AdkvfcsKyfatmifqef;wdkYESifhtwl usqHk;cJh&ol)? ra&TrSef (i,fpOfuG,fvGef)?
(5) armifaeatmif (trdeaYf wmf&a&SUae)? (6) armifnKd armif (i,fpOfu
uG,v
f eG )f ? (7) armifxeG ;f vif;? (8) armifatmifoef; (bDat)? (9) armif
atmifqef;wdjYk zpfMuonf/
udkatmifqef;onf &SpfESpfom;t&G,frS ausmif;ae&aomfvnf;
Pfaumif;oljzpfaomaMumifh touf 12 ESpt
f &G,w
f iG f jrefrm av;wef;
odYk wufa&mufco
hJ nf/ xkpd Ofu t*Fvyd f - jrefrm pmoifausmif;wGif pm
oifaeMujyjD zpfaom tpfurkd sm;udk tm;usvmaomaMumifh udak tmifqef;
tm; t*Fvdyf-jrefrm pmoifausmif;odkY ydkYay;&avonf/ xdkYaemuf a&eH
acsmif;NrdKU trsdK;om;ausmif;wGif txufwef;jyq&mtjzpf trIxrf;ae
aom tpfudkjzpfol OD;b0if;ESifhtwlvdkufaeum a&eHacsmif;trsdK;om;
ausmif;wGif qufvufynmoifMum;cJo
h nf/ udak tmifqef;onf ynmvdk
vm;oljzpfaomaMumifh twef;wdkif;wGif xl;cRefonf/ ckepfwef;pmar;yGJ
wGif trSwt
f rsm;qH;k &ojzifh OD;a&Tckd a&Twq
H yd cf sD;jrifjh cif;cH&avonf/ xdjYk yif
wpfv (10) usyf oHk;ESpftwGif; paumvm;&Spf&onf/
1932 wGif a&eHacsmif; trsdK;om;ausmif;rS q,fwef;pmar;yGaJ tmif
&efukefwuodkvfwGif qufvuf ynmoifMum;cJhonf/ wuodkvf
ausmif;wGif udak tmifqef;onf ausmif;pmoufoufuo
kd m avhusufrw
S f
aeolr[kwf/ tjyifA[kokw trsm;tjym;udkvnf; avhvmzwfIoljzpf
onf/ txl;ojzifh olYtcef;xJwGif EdkifiHa&;ESifhywfoufaom pme,f
Zif;rsm;pGm awGUjrifEikd af vonf/ udak tmifqef;onf wuov
kd af &mufonf
ESpw
f iG f &efuek w
f uov
kd w
f iG &f adS om rauG;toif;0ifjzpfco
hJ nf/ toif;0if
jzpfaomfvnf; rauG;toif;rS Bu;D rSL;usif;yonfh rdwq
f uf{nfch yH rJG sm;usif;
yjcif;? tjidrchf jH cif;rsm;udk rBudKufEpS o
f ufacs/ 1932 -33 twGuf rauG;
toif;Ou|jzpfvmaomtcg tjird cfh jH cif; yumoezufaom rdwq
f ufcyH JG
84
&efuek w
f uov
kd f
ausmif;om;rsm;or*Ou|
udak tmifqef;
85
rsm; rjyKvkyo
f nfomru olOu|jzpfaom ESpw
f iG yf if rauG;toif;udyk if
zsuford ;f ypfvu
kd o
f nf/
udkatmifqef;onf 1934 wGif Oypm0dZm 'kwd,ESpfpmar;yGJudk
(cHktrSwf 231) jzifh atmifjrifNyD;aemuf 0dZmyxrESpf (bDat*sLeD,m)
wGif wufa&mufoif,o
l nf/ wuov
kd af usmif;om;or* (wuo) trI
aqmif a&G;aumufyGJ0if&mwGif &HI;edrfhcJhonf/ odkYaomf 1935-36 wGif
wuodkvfor* trIaqmifvlBuD;rsm;twGuf a&G;aumufyGJusif;y&m
udkatmifqef;onf trIaqmiftjzpf ta&G;cH&avonf/ ,if;aemuf
wuodkvfor*\ r*Zif;jzpfaom tdk;a0r*Zif;wGif wm0efcHt,f'Dwm
tjzpf aqmif&Guf&avonf/ r*Zif;t,f'Dwmb0wGif rdrdtESpfESpf
tvvu avhvmrSwo
f m;zwfcI &hJ aom Edik if aH &; A[kow
k rsm;udk aqmif;
yg;tjzpf td;k a0r*Zif;wGiaf &;om;cJo
h nf/
wm0efcH t,f'w
D mtjzpf udak tmifqef;ud,
k w
f ikd f wnf;jzwfxw
k af 0
aeaom tdk;a0r*Zif; (twGJ - 5? trSwf - 1) wGif t*Fvdyfu@ydkif;
OD;ndKjronf ,rrif;uavmiftrnfjzifh The Hell Hound At Large
(i&JacG;BuD; vGwaf jy;aeonf) trnf&dS t,f'w
D mxHay;pmwdak v;aMumifh
&efuek w
f uov
kd f ausmif;tkyBf uD; 'Da*spavmhpf (D.J.Sloss) u xdak y;pm
onf wuodkvftmPmydkifwpfOD; tm;xd yg;ykwfcwfonf[k ,lqonf/
xdkYaMumifh ay;pma&;oltrnfudk azmfxkwfay;&ef t,f'Dwmudkatmif
qef;tm; awmif;qdv
k u
kd o
f nf/ odaYk omf t,f'w
D mudak tmifqef;u t,f'D
wmusif0h wf0w&m;t& uavmiftrnfukd zGi[
hf xkwaf zmfajymqd&k ef jiif;
y,fvu
kd o
f nf/ xdt
k cg t,f'w
D mudak tmifqef;tm; ausmif;rSxw
k yf pf&ef
wuov
kd t
f mPmydik rf sm; MuH&,
G af eaMumif; owif;xGuaf y:vmonf/
jzpf&yfrwdik rf D wuov
kd o
f r*OuX udEk t
k m; trsdK;om;aeY rdecYf eG ;f
ESifhywfouf 1936 azazmf0g&Dv 21 &ufaeYwGif ausmif;rS xkwfy,f
cHc&hJ onf/ odYk or*EiS hf td;k a0r*Zif;t,f'w
D mudk ausmif;rS xkwyf pf
vdkufjcif;onf ausmif;om;xkwpf&yfvHk;udkapmfum;jcif;[k or*u,lq
on/f xdkYaMumifh 1936 ck? azazmf0g&Dv25 &ufaeYwGif 'kwd,tBudrf
ausmif;om;oydwu
f kd or*uOD;aqmif ausmif;om;rsm; wnDwnGwf
wnf; qifEcJT MhJ uonf/ oydww
f u
kd yf NJG y;D aomtcg wuov
kd t
f mPmydik rf sm;
u udkatmifqef;udk ausmif;jyefaecGifhay;&onf/ udkatmifqef;onf
86
Adv
k cf sKyfatmifqef;rdom;pk
ykvyd t
f &m&Sw
d OD;\ tultnDjzifh [oFmwcdik rf S vGwaf jrmufum &efuek f
NrdKUwGif;wGif ykef;vQdK;EdkifcJhonf/ xdktawmtwGif; e,fcsJUtpdk;&\ tvdk
awmf&d aZAD;,m;uyif ==ocifatmifqef;tm; zrf;qD;ay;EdkifvQif qkaiG
5 usyfay;rnf++ [k aMunmvdkufonf/ ,if;qkaiG 5 usyf xkwfjyefonfh
owif;ukd Zlvikd v
f 2 &ufaeYxw
k f owif;pmrsm;wGif toD;oD;yg&Sv
d m&m
ocifatmifqef;udkomru jrefrmwrsdK;om;vHk;udkyif apmfum;vdkuf
aomaMumifh wpfjynfvHk;uIHUcscJhonf/ xdkaMumifh ,if;qkaiGudk 1940?
Mo*kwf 20 wGif jyefvnfkyfodrf;ay;cJh&onf/
ocifatmifqef;onf jAw
d o
d Qtpd;k &\ tzrf;rcHvykd J jynfywGix
f u
G f
Ny;D Edik if jH cm;tultnD&mS &ef qH;k jzwfco
hJ nf/ wkwu
f eG jf rLepfygwDEiS hf quf
oG,&f ef ocifatmifqef;onf wefveG af &Smif[al om wkwt
f rnfc,
H Nl y;D
vnf;aumif;? ocifvjS rKd ifonf wefqal wmif[al om wkwt
f rnfc,
H Nl y;D
vnf;aumif; 1940jynfhESpf Mo*kwf 8 &ufaeYwGif aemfa0;ydkif ==[dkifvD++
(Hai Lee) oabmFjzifh&efukefrSxGufcGmvmcJh&m 1940? Mo*kwf 24 wGif
trdKG if&dS ulvefpu
k Ref; (Kulangsu Island) odaYk &muf&cdS o
hJ nf/ ocifatmif
91
qef; wdo
Yk nf trdKG ifNrdKUwGif wkwu
f eG jf rLepfygwDEiS hf tquftoG,rf &bJ
aomifwifaepOf jrefrmEdik if &H dS &Jabmfrsm;\BuKd ;yrf;csuft& *syefEiS hf quf
oG,rf cd o
hJ nf/
Adv
k rf LS ;BuD; plZu
l ;D (aemifAv
kd rf ;kd BudK;) onf ocifatmifqef;wdt
Yk m;
trdKG ifrS *syefoq
Ykd ufo,
G af c:,lc&hJ m 1940? Ed0k ifbm 12 wGif *syefEikd if o
H Ykd
a&muf&cdS o
hJ nf/ ocifatmifqef;onf *syefEikd if w
H iG f jrefrf mhvw
G v
f yfa&;
vkyif ef;pOfrsm; ndE idI ;f aqmif&u
G Nf y;D aemuf jrefrmjynfwiG ;f &Sd &Jabmf&b
J uf
rsm;ESiw
hf ikd yf if&ef jrefrmEdik if o
H Ykd &Te;f wif;rm;l;oabFmjzifah &muf&NdS yD; jynf
olt
Y a&;awmfyykH gwD0ifrsm;ESihf jrefrf mhvw
G v
f yfa&;vkyif ef;pOfrsm;udk wdik yf if
aqG;aEG;cJo
h nf/
ocifatmifqef;onf 1941? rwf 10 wGif &Te;f wif;rml;oabFmjzifh
*syefEikd if o
H t
Ykd jyefwiG f &Jabmf oH;k usdyf yxrtokwjf zpfo
f nfh ocifvaS z
(Adv
k v
f usmF)? ocifA*srf; (Adv
k v
f a&mif)? ocifat;armif (Adv
k rf ;kd )? udx
k eG ;f
&Sed f (Adv
k &f efEikd )f wdu
Yk akd c:aqmifomG ;cJ&h m 1941? rwf 27 wGif wdu
k sdKNrKd UodYk
a&muf&cdS o
hJ nf/ xdrk w
S qifh ppfynmoif&ef 1941? {jyw
D iG f [dik ef efuRef;odYk
oGm;a&mufco
hJ nf/ [dik ef efuRef;ESihf xdik 0f rfuRef;wGif ppfynmrsm; oifMum;
cJhonf/ xdkYaemuf xdkif;EdkifiH? befaumufNrdKUwGif 1941? 'DZifbm 26
orD;i,fav; atmifqef;pkMunfESifhtwl
92
ewfarmufNrdKaY etdrw
f iG f rdcifBuD;a':pkEiS t
hf wl Adv
k cf sKyfro
d m;pk
wHqdyf (wwd,tqifh) ESifh pvG,fvwf (Third Class Order of Rising Sun With Middle Class) udk csD;jrifhcHcJhonf/ 1943? Mo*kwf 1
*syefacwfwiG f jrefrf mEdik if t
H pd;k &zGUJ pnf;aomtcg umuG,af &;0efBuD;Xme
0efBuD; (ppf0efBuD;) tjzpff wm0ef,lcJhonf/
zufqpf*syefwo
Ydk nf jrefrf mjynfow
l t
Ydk m; zdEydS t
f yk cf sKyfco
hJ nft
h wGuf
Adv
k cf sKyfatmifqef;OD;aqmifNyD; zufqpf*syefwu
Ydk kd awmfveS f &efjyifqifchJ
onf/ Adv
k cf sKyfatmifqef;onf 1944? Mo*kwf 4 rS 7 &ufaeYtxd yJc;l NrKd U?
pHjywyf&ifwiG f ArmjynfueG jf rLepfygwDu,
kd pf m;vS,f ocifp;kd ? ocifoef;
xGe;f ? ocifA[de;f wkEYd iS ahf wGUqHak qG;aEG;um zufqpfwu
kd zf sufa&; tzGUJ zGUJ
pnf;a&;twGuf tpnf;ta0;ac: ,lco
hJ nf/ xdpk OftwGi;f Adv
k cf sKyfatmif
qef;tm; 1944? pufwifbm 4 wGi&f efuek Nf rdKUwGif *syefb&k if[D [
kd w
D \
kd
rGefjrwfaom&wem (yxrtqifh) bGJUwHqdyfudk csD;jrifhjcif;cH&onf/
1945? rwf1 rS 3 txd &efuek Nf rKd UrS uefawmfBu;D ywfvrf;ESihf OD;xGe;f
jrwfvrf;axmifh&Sd AdkvfcsKyfatmifqef;aetdrfwGif zufqpf*syef wkdYudk
awmfveS w
f u
kd cf u
kd &f ef tpDtpOfrsm;csrSwcf o
hJ nf/
1945? rwf 27 wGif zufqpf*syefawmfvSefa&;pwifaomtcg
94
zqyv\awmif;qdck sufuw
kd jYkH yefonft
h aejzifh t*Fvyd ef ef;&if;0ef
rpwm tufwvD (C.R.Attlee, P.C. ., O.M.., C..H..) u 1946? 'DZif
bm20 wGijf Aw
d o
d QygvDrefatmufvw
T af wmfwiG f jrefrmud,
k pf m;vS,t
f zGUJ
udk t*Fvefjynf? vef'efNrdKUodkYzdwfac:aqG; aEG;rnf[kaMujimcJhonf/
jAw
d o
d Qtpd;k &\zdwMf um;csuft& Adv
k cf sKyfatmifqef;OD;aqmifonfh jrefrm
ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ onf t*Fvefjynfoo
Ykd mG ;a&mufNyD; jAdwd oQtpd;k &ud,
k f
pm;vS,rf sm;ESihf awGUqHak qG;aEG;um 1947? Zefe0g&D 27 wGif ==atmifqef;tufwvDpmcsKyf++udk csKyfqckd o
hJ nf/
xdkYaemuf AdkvfcsKyfatmifqef;onf jynfrESifhawmifwef;a'orsm;
tygt0if aygif;pnf;Ny;D jrefrf mhvw
G f vyfa&;&,lEikd &f ef 1947? azazmf0g&D
12 wGif&Srf;jynfe,fajrmufydkif;? awmifydkif;ESifhta&SUydkif;wdkY\ vrf;qHk&m
97
98
99
100
tmZmenfacgif;aqmifBu;D ocifjr
(1897-1947)
tmZmenf t rsd K ;om;
acgif;aqmifBuD; ocifjrudk
c&pfou&mZf 1897 ckESpf
atmufwdkbmv7&uf Mumo
yaw;aehwGif jynfNrdKUe,f xkH;
bdk&Gm tzOD;bdk;cRef? trd a':
oufv,fwrYkd S zGm;jrifonfh arG;
csif;ESpfa,mufteuf tBuD;
qHk;jzpfonf/ arG;csif;ESrrSm
rjraiG (oDv&Sif racrm0wD)
jzpfonf/ ocifjr\ i,frnf
rSm armifjra&TjzpfNy;D aemifwiG f
armifjr[k wGicf o
hJ nf/ armifjr oH;k ESpt
f &G,w
f iG f rdcifBu;D uG,v
f eG cf o
hJ nf/
i,fpOfu 1903 ckESpfwGif jynfNrdKUe,f xHk;bdkNrdKUq&mBuD; OD;bdk;p
\ wdkif;&if;jrefrm rlvwef;ausmif;wGif pwifynmoifMum;cJhonf/ 4
wef;atmifonfhtcg om,m0wDNrdKU ABM tv,fwef;ausmif;odkh
ajymif;a&TUynmoifcJh&onf? zcif OD;bdk;cRef\ ESr0rf;uGJ a':tkef;&Sifu
om,m0wDNrKd UodUk ac:,l ausmif;xm;ay;&m tqdyk gausmif; 3 wef;rS
pwifoifc&hJ onf/ 1912 ckEpS f wGif 7 wef;pmar;yGu
J kd paumvm;&Spjf zifh
atmifonf/ xdkYaemuf &efukefNrdKU bwfywpftxufwef;ausmif;wGif
8wef; ynmoifonf/ 1915 ckESpfwGif 10 wef; pmar;yGJudk xl;cRefpGm
atmifjrifco
hJ nf/
1915-16 wGif &efuek af umvdyf odyOH ypmwef; ynmoifonf/
aumvdyfausmif;om;b0wGif oli,fcsif;rsm;pkaygif; =Munfhjrifwdkif
ausmif;om;uvyf+ (Students Union Club,1916) udk wnf
axmifcJhonf/ uvyfwGif naeydkif; tcrJh t*Fvdyfpmoifwef;q&m?
1918-19 wGif uvyftwGif;a&;rSL;wm0efrsm; aqmif&Guf vlrIa&;?
Edik if aH &; vIy&f mS ;rIrsm;wGif yg0ifco
hJ nf/ 1919 ckEpS w
f iG f &efuek af umvdyf
101
bDtufppf D *kPx
f ;l wef;pmar;yGJ usI;H cJo
h nf/ 1920jynfEh pS f *kPx
f ;l wef;
jyefvnfwua&mufaepOf &efuek w
f uov
kd f tufOya'udk qefu
Y sifaom
ausmif;om;oydww
f iG f acgif;aqmifwpfO;D tjzpf OD;aqmifco
hJ nf/ oydwf
arSmufaumifpw
D iG v
f nf; 'kw,
d Ou|tjzpf aqmif&u
G cf o
hJ nf/ A[ef;trsdK;
om;aumvdyfrS B.Sc., (Nat) bGJU &&SdcJhonf/
1920-21ckESpfwGif A[ef;oydwfpcef; pHjytrsdK;om;ausmif;q&m?
trsdK;om;ausmif;rsm; pDrt
H yk cf sKyfraI umfrwDwzJG uf tusdK;aqmif? 192123 wGif MunfhjrifwkdiftrsdK;om;txufwef;ausmif; txufwef;jyq&m
tjzpfwm0ef,lcJhonf/ 1923 wGif &efukefwuodkvfOya'wef; wuf
a&muf 1927 wGif B.L Oya'bGJU &&SdcJhonf/
1926 ckESpf rwfv (7) &uf we*FaEGaeUwGif om,m0wDcdkif
tkwzf Nkd rKd UrS ajrydik &f iS f trdeaYf wmf&a&SUae OD;bausmf? a':a':pdew
f \
Ykd orD;
rcifGefYESifh vufxyfcJhonf/ om;orD; rxGef;um;cJhay/
102
1927 ckEpS w
f iG f Oya'bGUJ &Ny;D aemuf om,m0wDNrKd UodYk ajymif;a&TU
0wfvakH wmf&tjzpf vkyu
f ikd cf o
hJ nf/ xdo
k Ykd aqmif&u
G af epOf om,m0wDNrKd U
Ak'bmom trsdK;om;ausmif;tkyfcsKyfa&;tzGJU0if? om,m0wDcdkif
paumufaumfr&Sief mtjzpf vlraI &;vkyif ef;rsm; aqmif&u
G o
f nf/ 1931
ckEpS w
f iG f q&mpHEiS hf awmifov
l ,form;ta&;awmfykH acgif;aqmifrsm;udk
om,m0wDNrKd U txl;cHk ;Hk wGif trIppfaq;&mwGif w&m;cHrsm;bufrS tpd;k &
a&SUaetjzpf vdkufygaqmif&Gufay;cJhonf/ tpdk;&xH &&Sdaom a&SUaec
tm;vH;k udk om,m0wDNrdKU aq;kBH uD;odYk a&pufcsvSL'gef;cJo
h nf/
1934 ckESpf{NyDvwGif wdkYArmtpnf;tkH;|mecsKyfacgif;aqmif?
ocifApdef? ocifav;armif? &Sifol&d, (OD;Owr\nD) wdkY\ wdkYArm
0g'jzefcY sda&;twGuf om,m0wDNrKd UodYk a&muf&v
dS m&m? uln{D nfch
H wdAYk rm
tpnf;tkH;0ifjzpfvmonf/ xdktcsdefrSp ocifjrtrnfwGifcJhonf/
1935 ckESpfwGif om,m0wDpD&ifpk? wdkYArmtpnf;tkH;\ 'kwd,Ou|?
1936 ckEpS f 'kw,
d tBudrf wdAYk rmtpnf;tk;H nDvmcHwiG f Edik if v
H ;kH qkid &f m
trIaqmiftzGJU0if? |mecsKyftvkyftrIaqmiftjzpf a&G;cs,fcH&onf/
1936 ckESpf a&G;aumufyGJ wdkYArmtpnf;tkH;\ udk,fyGm;tzGJU udk,fhrif;
ud,
k chf sif;tzGUJ rS 0ifa&muf,OS Nf yKd if&m om,m0wDawmifyikd ;f Oya'jyK vTwf
awmftrwftjzpf tEdik &f &Scd o
hJ nf/ vTwaf wmftrwftjzpf vpmr,lcahJ cs/
1938 ckEpS f wwd,tBurd f wdAYk rmtpnf;tk;H nDvmcHrS |mecsKyftvkyt
f rI
aqmif? a&eHajrtvkyo
f rm;ta&;awmfykH pHpk rf;a&;aumfr&Sit
f zGUJ 0iftjzpf
wm0efay;tyfjcif;cH&onf/ 1938 ckEpS f Zlvikd v
f wGif wdAYk rmtpnf;tk;H
2 jcrf;uGJ&m q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif; em,utjzpfaqmif&Gufaom
wdAYk rmtpnf;tk;H |mecsKyftvkyt
f rIaqmif? pm&if;ppftjzpf wm0ef,l
aqmif&u
G cf o
hJ nf/
vTwaf wmftrwftjzpf a&eHajrtvkyo
f rm;rsm;\ epfemrI? rw&m;
zdEydS cf &H rIrsm;udk vTwaf wmfwiG f jyif;jyif;xefxef ta&;qdw
k ifjycJNh yD;? uefY
uGuaf omtm;jzifh vTwaf wmftrwftjzpf ociftBhH uD;ESit
hf wl EIwx
f u
G f
cJo
h nf/
xdaYk emuf a&eHajrtvkyo
f rm;oydwu
f kd |mecsKyftvkyt
f rIaqmif
tjzpf OD;aqmifcJhonf/ tvkyform;oydwfudk vTwfawmftzGJU0iftjzpf
aqmif&u
G cf o
hJ nf/ 1939 ckEpS f Zefe0g&Dv 9 &ufaeYwiG f a&Tw*d akH pwDawmf
103
tv,fyp,w
H iG f yxrOD;qH;k zGUJ pnf;cJo
h nfh jrefrmEdik if H awmifov
l ,form;
tpnf;tkH; (A? w? v? p) \ Ou|tjzpf a&G;aumufwifajrmufcH&
onf/ ocifjronf NrdKUe,ftoD;oD;wGif awmifov
l ,form;tpnf;tk;H
rsm; zGUJ pnf;cJo
h nf/ awmifov
l ,form;acgif; aqmif (au'g) oifwef;rsm;
zGifhvSpf v,foD;pm;cjyemESifh awmifolv,form;a&;&mrsm;udk ydkY
cscJo
h nf/ ocifjrwdZYk eD;armifEo
HS nf tvGecf srf;omaom v,fyikd &f iS rf sm;
jzpfaomfvnf; v,fo;D pm;crsm;udk tpnf;tk;H twGuo
f m toH;k jyKcJo
h nf/
pdwo
f abmxm;El;nHo
h rd af rGU tvGet
f m;emwwfojl zpfonf/
1939 ckESpf azazmf0g&Dv 16 &ufaeYwGif om,m0wDawmifydkif;
Mum;jzwfa&G;aumufy
JG ocifxeG ;f ? ocifApdew
f Ykd OD;aqmifaom wdAYk rm
tpnf;tk;H rS ocifnD (Adv
k cf sKyfBuD;ae0if;\ OD;av;) ESihf ,SONf ydKifta&G;cH
&m tEkdif&&Sdonf/ vTwfawmftrwftjzpf qufvufaqmif&Gufonf/
vTwfawmfwGif tkyfcsKyfa&;topfudk uefYuGufaomtm;jzifh vTwfawmf
tpnf;ta0;cef;rodYk bk&ifc0H ifa&mufvmcsde
f xdik o
f ydwaf rSmufjcif;?
vTwfawmfwGif jrefrmpum;jzihfom ajymqdkjcif;? tvkyform;? awmifol
v,form;ta&;udk &J&J0Hh0Hhwifjyjcif;? 1938 ckESpf vlrsdK;a&;t"dukPf;
pHpk rf;a&;tpD&ifcpH mudk jyif;jyif;xefxefa0zefjcif;rsm; jyKvkycf ahJ omfvnf;
1938 ckESpf rwfv 1 &uf t*FgaeYvTwfawmftpnf;ta0;wGif jynfxJ
a&;0efBu;D csKyf qmay:xGe;f u =ocifjronf tvGet
f usdK;taMumif;rQwpGm
qufqw
H wfonfh yk*Kd vf? ocifjrvdk ocifrsdK;udak wmh usaemfwu
Ykd uefawmh
yGEJ iS ahf wmif xm;csifygw,f+ [k jrefrmjynfOya'jyKvTwaf wmfrw
S w
f rf; twGJ
3 (1936) pmrsufESm 1636 wGif rSwfwrf;wifcJhonf/
1939 ckESpf pwkwtBudrfajrmuf wdkYArmtpnf;tkH;nDvmcHrS
|mecsKyftvkyftrIaqmiftjzpf wm0efay;tyfcH&onf/ 1939 ckESpf
pufwifbmvwGif jynfolYta&;awmfyHkygwDudk OD;aqmifzGJUpnf;cJhonf/
1939 ckESpf pufwifbmv1&ufaeYwGif ArmhxGuf&yf*dkPf; (Burma
Freedom Bloc) wnfaxmif&mwGif OD;pD;tzGJU0iftjzpf yg0ifaqmif
&Gucf o
hJ nf/ 1941 ckEpS f rwfvwGif jynfot
Yl a&;awmfyykH gwD\ jynfwiG ;f
tzGUJ ocifjrtm; Ou|tjzpf wifajrmufco
hJ nf/ xdt
Yk jyif 1941 ckEpS f
rwfv 10 &ufaeYwiG f yJc;l NrKd UwGiu
f sif;yaom Edik if v
H ;kH qdik &f m wdAYk rmtpnf;
tk;H \ Ou|tjzpfwm0efay;tyfc&H onf/ ygvDreftrwfwOD;tm; wdAYk rm
104
105
106
1924 ckEpS w
f iG f A[ef;trsdK;om;aumvdyyf sufp;D oGm;&m jrefrm&DAsL;
*sme,ftuf'w
D mtjzpf 0ifa&mufvyk u
f ikd o
f nf/ xdo
k v
Ykd yk u
f ikd af epOf *sm
e,frS cGihf 6 v,lum tpd;k &taxmuftyHrh cHaom o&ufawmtrsdK;om;
ausmif; trsdK;om;ausmif;q&mtjzpf 0ifa&mufvyk u
f ikd o
f nf/ o&uf
awmausmif;wdu
k f trsdK;om;aumif;ysufjyefaomtcg 1925 ckEpS f {NyDv
wGif 'D;'kwf*sme,fudk udk,fwdkifOD;pD; udk,fydkifxkwfa0cJhonf/
xdpk Ofu 'D;'kw*f sme,fwu
kd rf mS &efuek Nf rKd U ykZeG af wmfNrKd Ue,f a&ausmf
vrf;teD; 49 vrf;ESihf 50 xdyaf rmif*rkd m&Dvrf;rBuD; (Adv
k cf sKyfatmifqef;
vrf;) ay:wGif wnf&o
dS nf/ wdu
k t
f xufxyf q&mOD;bcsdKESihf rdom;pkwYkd
aexdik Mf uNyD; atmufxyfwiG f tvkyw
f u
kd x
f m;&Sad vonf/ ud,
k yhf EkH ydS pf uf
ESiu
hf ,
kd f du
k Ef ydS x
f w
k af 0onf/ 'D;'kw*f sme,fwu
dk rf mS pD;yGm;a&;rqefvaS cs/
olYpm&if;ESifhol? olY tIH;tjrwfESifholxm;NyD; ususeepD;yGm;a&;qefqef
vkyfudkifEdkifjcif;r&Sdacs/ ydkif&Sifvnf;jzpf? xkwfa0olvnf;jzpf? t,f'Dwm
vnf; jzpf? yifwdkifaqmif;yg;&Sifvnf;jzpfom OD;'csdKonf owfrSwfxm;
aom vcESifh tcaMu;aiGrsm;udk xkwf,lonfr[kwf/ vG,fovdk? acsmif
ovdk? vdkovdkxkwf,loHk;pJGjcif;jzpfaomaMumifh wcgw&H*sme,fvkyfief;
twGufaiGvdkvQif tdrfupdkufxkwfxnfh&onf/ aiGr&Sdu &Sdaomypnf;
aygifESHa&mif;cs? odkYr[kwf acs;iSm; vdkaiGudkpdkufxkwf&onf/
q&mOD;bcsdKudk,fwdkifuvnf; tay;turf;&ufa&m taygif;
toif;tay: vufzGmaomaMumihf vpOftukeftusrsm;vSonf/ xdkY
aMumifh olEdkifaomvkyfief;&Sifrsm;xHrS aMumfjimcrsm;udk wESpftwGuf
BuKd ,lxm;Ny;D tvkyw
f u
kd \
f pm&if;wGif aiGr0ifbJ aMumfjimrsm;xnfah y;ae
&jcif;vnf;&Sdonf/ xdkYaMumifh *sme,fvkyfief;onf aiGt0iftxGuf
pm&if;a&maxG;aeNyD; pD;yGm;a&;tm;jzifh vk;H vnfvu
kd af eonf/
odkYaomf 'D;'kwf*sme,fudk vlBudKufrsm;onf/ apmif&nHhonfhtcg
enf;NyD; apmifa&aumif;onfhtcgu rsm;ayonf/ xdkpOfu apmifa&
trsm;qHk; xkwfa0&aom*sme,frsm; wcktygt0ifjzpfonf/ 'D;'kwf
*sme,fwiG f q&mcsdKonf jrefrmhEikd if aH &;? vlraI &;? pmay? *Dw? euwaf A'if?
avmuDynm&yf rsdK;pHkudk 'dkifcHa&;om;cJhonf/
xdkodkYaqmif&GufaepOf 1925 ckESpfEdkif0ifbmv 24 &ufaeYwGif
&efuek Nf rKd UA[ef;NrKd Ue,f csmcsDvrf; (ud,
k rhf if;ud,
k chf sif;vrf;) pHtrd
f rdb&k m;
109
awGq
Y {kH nfch cH &hJ mrS pma&;q&mrsm;pkpnf;rdonf/ ,if;aemuf 1940 jynfEh pS f
Zefe0g&Dv 1 &ufaeYwiG f pma&;q&mBu;D yDr;kd eif;uG,v
f eG af omtcg pma&;
q&mrsm;&efuek t
f a&SUydik ;f u&dvrf; (Adv
k jf rwfxeG ;f vrf;) rufo'pfausmif;
xyfrq
H akH wGcY &hJ mrS pma&;q&mtoif;pwif;wnfaxmifc&hJ m 'D;'kwf OD;bcsdK
tm; OuXtjzpfwifajrm ufcMhJ uonf/ trIaqmifrsm;rSm r[maqG? *sme,f
ausmfOD;cspfarmif? NrdKUrarmif? ocFg? &JxGwf? Z0e? &JordefESifh &efatmif
wdjYk zpfonf/
xdEk pS rf mS yif &efuek w
f uov
kd pf mMunfw
h u
kd rf LS ; *Dwokawoeynm&Sif
OD;cifaZmf (q&mau) \ jrefrmoDcsif;BuD;oDcsif;cH? ywfysdK;? ,dk;',m;?
abmv,f? &wk? &uef? vl;wm;? {csif;? armifueG ;f wdu
Yk kd rlreS t
f oHoiG ;f Edik f
a&;twGuf OD;aqmifcJhonf/ OD;bcsdK\ ODaqmifrIjzifh ta0;a&mufrif;
OD;atmifBu;D ? a':apmjrat;Munf? oDayge&nfawmftzGUJ om;rsm;u ulnD
cJMh uonf/
1941 ckEpS f 'DZifbmv 23 &ufwiG f 'kw,
d urmppfBu;D jrefrmjynfoYkd
ul;pufvm&m 'D;'kwOf ;D bcsdKonf ta0;a&mufrif; OD;atmifBu;D &S&d m a&Tbkd
odpYk pfa&Smifco
hJ nf/ a&Tbw
kd iG f *syefqefu
Y sifa&;pm&Gupf mwrf;rsm; a&;om;
jzefaY 0cJo
h nf/ rEav;axmifwiG ;f &Sd ocifE?k ocifp;kd ? ocifA[de;f wdYk wkwf
jynfodkYoGm;Edkif&ef wkwftpdk;&udk,fpm;vS,f *sife&,f0rf;ESifh qufoG,f
ay;cJo
h nf/ *syefacwfwiG f OD;bcsdKonf *syefzufqpfqefu
Y sifa&;ESihf em
rnfxGufae&m toufab;vHkjcHKa&;twGuf wGHaw;bufwGif cdkvIHaecJh&
onf/ OD;bcsdK\vHjk cHKa&;twGuf ocifE?k Adv
k v
f ufsmwdu
Yk pDpOfay;cJo
h nf/
*syefacwfwiG f xkwaf 0aompma&;q&mr*Zif;wGif *Dwaqmif;yg;rsm;a&;
om;cJo
h nf/
zufqpfawmfvSefa&;NyD;aemuf 1945 ckESpfZGefv 4 &ufaeYwGif
zwyvac: zufqpfwu
kd zf sufa&; jynfov
Yl w
G v
f yfa&;tzGUJ udk wd;k csJUzGUJ pnf;
&m A[kdOD;pD;tzGJU0if 16 OD;wGif tzGJU0iftjzpfyg0ifcJhonf/ ppfNyD;aemuf
'D;'kw*f sme,fukd jyefvnfxw
k af 0 zqyvudk axmufct
H m;ay;cJo
h nf/
Adv
k cf sKyf atmifqef;ODaqmifaom Mum;jzwftpd;k &tzGUJ jyefMum;a&;0efBu;D
tjzpf 1946 ckESpf pufwifbmv 16 &ufaeYwGif wm0efxrf;aqmif
cJo
h nf/
,if;aemuf zqyvtzGJUcsKyfrS BuD;rSL;aom csif;ArmcspfMunfa&;
112
113
r*Fvm'kH Adv
k o
f ifwef;ausmif;qif;yG
J rdecYf eG ;f >rufMum;aepOf
114
tmZmenfacgif;aqmifBuD; OD;&mZwf
(1891-1947)
rormolrsm;\vkyfBuHrIaMumifh AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhtwl
usqHk;cJh&onfh tmZmenftrsdK;om;acgif;aqmifBuD; OD;&mZwfudk 1989
ckEpS f Zefe0g&Dv 20 &uf wevFmaeYwiG f rdwv
D mNrKd UzGm;jrifco
hJ nf/ tz
&J0efxrf; wkdufydkiftufpfyufawmf (Circle Inspector of Police)
rpwmat&mref? trd a':Nird ;f vSwjYkd zpfonf/ zcifrmS tpvmrfbmom0if?
rdcifrSm Ak'bmom0ifjzpf arG;csif; 13 a,mufwGif wwd,ajrmufjzpf
115
qifapjcif;? ausmif;om;rsm;
t*Fvdyfpum; ajymuRrf;usif
a&;twG u f Lock-keeper
System owf r S w f a y;jcif ; ?
ausmif;om;rsm; tm;upm; xl;
cRefa&;twGuf vufa0SUoif
wef;rsm; zGiv
hf pS af y;jcif;? jrefrm
pmayESihf r[m*Dwem; vnfEidk f
a&;twGuf q&mBu;D a&TjynfO;D
bwiftm; oifwef;zGiahf y;jcif;?
wln0D wfprkH sm;ESihf &Jwyf? &JeG Yf
wyf? bifc&mwD;0dik ;f rsm; zGUJ pnf;
ay;jcif;wdkYudk aqmif&Gufay;cJh
onf/ ynma&;ESifhywfouf
ygVdEiS hf t*Fvyd b
f momudk ud,
k f
wkdifoifMum;ay;cJhonf/ udkvdkeDacwftwGif; ausmif;om;rsm;tm;
vufkH;&nf? ESvHk;&nfbufpHk? tm;upm; *Dw tpp wwfajrmufapkHrQ
omru vGwv
f yfa&;wku
d yf 0JG ifau'grsm;tjzpf jyKpkysdK;axmifay;cJo
h nf/
q&mBuD;onf 1930-31 ckEpS f rEav;Oypmaumvdy?f 1936 ckEpS f
'kw,
d wuov
kd af usmif;om;oydw?f 1938 ckEpS f wwd,&efuek w
f uov
kd f
oydwEf iS hf 1300 jynft
h a&;awmfyw
kH w
Ykd iG f aemufu,
G rf S tBuHay; tm;
ay;ulnDcJhonf/ 1936 ckESpf jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*
'kw,
d tBurd n
f v
D mcHukd 4if;\ausmif;wGif usif;ycGiahf y;cJo
h nf/ xdn
k v
D mcH
odYk ausmif;om;acgif;aqmif udak tmifqef;ESit
hf wl tdE,
d uGe*f &ufygwD
acgif;aqmif yPp*f s0g[vmael;ESihf orD;tif'&D m*ED (aemif0efBu;D csKyf)
wdkY wufa&mufcJhMuonf/
q&mBu;D OD;&mZwfonf t*Fvyd pf mta&;tom;aumif;rGe
f pme,f
Zif;rsm; t*Fvyd b
f momjzifh aqmif;yg;rsm; a&;om;cJo
h nf/ ppfrjzpfrD
rEav;ol&,
d owif;pmwGif arm&pfaumvpfa&;aom xdik &f ,f tifbm;
rm; (Trials in Burma) pmtkyrf S tcef;wpfcef;udk =uifr&Ge;f wyfrS ppfAv
kd f
uav;+trnfjzifh bmomjyefco
hJ nf/ tqdyk gpmtkyu
f kd tptqH;k wynfh
117
119
120
tmZmenfacgif;aqmifBuD; ref;bcdik f
(1903-1947)
Ad k v f c sKyf a tmif q ef ; acgif ;
aqmifaom Mum;jzwftpd;k &tzGUJ wGif
pufrIvufrIESifh tvkyform;0efBuD;
Xme 0efBuD;tjzpf wm0ef,lcJhaom
u&iftrsdK; om;tmZmenfacgif;
aqmifBu;D ref;bcdik u
f kd [oFmwcdik ?f
,kefwvif;aus;&Gm tb ,kef
wvif;&GmolBuD; ref;ayuke;f ESihf trd
a':ykwrYkd S 1903 ckEpS f atmufwb
kd m
v 26 &uf wevFmaeYwiG f zGm;jrifchJ
onfh om;orD; (10) OD;teuf pwkwa jrmufom;jzpfonf/ nDjzpfol ref;
bqdik f (1906-1985) onf [oFmwcdik f rJqEe,fajrrS trwfwpfO;D jzpf
onf/
ref;bcdik o
f nf i,fpOfu [oFmwNrKd U atbDtrf (A.B.M) ausmif;
wGif ynmoifMum;cJjh y;D 1920 jynfEh pS w
f iG f (7) wef;pmar;yGu
J kd atmifjrifchJ
onf/ xdaYk emuf bm;rm;dik zf ,fwyfoYkd 0goemtavsmuf0ifc&hJ m rdbrsm;
uoabmrwlojzifh aemufq;kH wyfxrJ S xGuv
f u
kd &f onf/ xdaYk emuf &ef
ukeNf rdKU&Sd atpaumhurk P
w
D iG f 0ifa&mufvyk u
f ikd o
f nf/ 1926 ckEpS w
f iG f
rdrv
d ufatmufrS u&iftrsdK;om;pma&;wpfO;D udpE iS hf pyfvsOf; ukrP
D
refae*smESifh oabmrwdkufqdkifjzpfum tvkyfrS xGufvkdufonf/
vcpm;tvkyrf S xGujf yD;aemuf ref;bcdik o
f nf ,keo
f vif;&GmodjYk yef
um nDtpfudkrsm;pk ==atmifcifESifhnDrsm;++ ukrPDwnfaxmif
pD;yGm;a&;vkyfudkifcJhonf/ ,if;odkYpD;yGm;a&;vkyfudkif&if; uav;oli,f
rsm;tm; u&ifbmomoifausmif;wpfausmif;udk OD;pD;zGifhvSpfcJhonf/
ta&mif;t0,fudp? ausmif;udprsm;twGuf &efukefNrdKUodkY rMumcP
a&muf&cdS &hJ m u&ifacgif;aqmifBu;D rsm;jzpfMuaom qpf'eD OD;vle?D q&mBu;D
ref;a&Tb (o&ma&Tb) wdEYk iS hf awGUqHak qG;aEG;rd&mrS u&ifvil ,frsm; tpnf;
121
tk;H udv
k nf; pwifzUJG pnf;cJo
h nf/ u&ifvil ,frsm;tpnf;tk;H Ou|tjzpf
a&G;cs,fwifajrmufc&H onf/
1936 ckEpS f Ed0k ifbmv 10 rS 14 txdusif;yaom yxrqH;k tMurd f
atmufvw
T af wmftrwf a&G;aumufyw
JG iG f ref;bcdik o
f nf rtlyifajrmuf
ydik ;f rS vTwaf wmftrwftjzpf 0ifa&mufta&G;cHc&hJ m Edik if aH &;tawGUtMuHK
r&ifhusufaomaMumifh IH;edrfhcJh&onf/ odkY&mwGif 1937 ckESpf rwfvwGif
ykord af jrmufyikd ;f trwfwae&mtwGuf Mum;jzwfa&G;aumufyu
JG sif;y&m?
ref;bcdik o
f nf ta&G;cH&onf/ 1938 ckEpS f rwfv 23 &ufaeYwiG f yJc;l NrdKU
olaX; OD;tazmuf\orD;axG; a':cifeED iS hf vufxyfco
hJ nf/ 1941 ckEpS f
wGif ref;bcdkifonf w&m;a&;0efBuD; apmazom\ twGif;0eftjzpf cefY
xm;jcif;cH&onf/
1945 ckESpf rwfv zufqpf*syefawmfvSefa&;wGif [oFmwckdifrS
&Gy&f yG cf RHcRHyg0ifaqmif&u
G cf o
hJ vk?d u&if-ArmcspfMunfa&;udk tav;xm;
aqmif&GufcJholjzpfonf/ ppfjyD;acwfwGif zqyvA[dktrIaqmifvlBuD;
wpfOD;jzpfvmonf/ 1946 ckESpf pufwifbmv 26 &ufaeYwGif AdkvfcsKyf
atmifqef;OD;aqmifaom bk&ifcHtrIaqmifaumifpD ref;bcdkifonf
tvkyo
f rm;ESiphf ufrv
I ufrXI me0efBu;D tjzpf ceft
Y yfc&H onf/ 1947 ckEpS f
azazmf0g&Dv 23 &ufaeYwiG f Adv
k cf sKyfatmifqef; OD;aqmifaom Mum;jzwf
tpd;k &tzGUJ pufrv
I ufrEI iS hf tvkyo
f rm;0efBu;D Xme0efBu;D tjzpf aqmif
&Guaf epOftwGi;f 1947 ckEpS f Zlvikd v
f 19 &ufaeY eHeuf 10;37 em&DwiG f
vlowform;wdkY\ usnfqef 15 csuf xdrSefum AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh
twl rormolvlowform;wdkY vkyfMuHowfjzwfrIaMumifh usqHk;cJh&ay
onf/ <uif;usefaom kyfuvmyfudk 1948 ckESpf {jyDv 11 &ufaeYwGif
tmZmenfuek ;f Adv
k cf sKyaf tmifqef;ESihf tmZmenfacgif;aqmifBu;D rsm;ESihf
twl *loGif;oj*K[fxm;onf/
122
tmZmenfacgif;aqmifBuD; OD;b0if;
(1901-1947)
trsd K ;om;tmZmenf acgif ;
aqmifBuD; OD;b0if;rSm ewfarmufNrdKU a&SU
aeOD;zmESifha':pkwdkY\ om;orD; (9) OD;
teuf tBuD;qH;k jzpfonf/ arG; ou&mZf
rSm 1901 ckEpS f ZGev
f 11 &uf t*FgaeYjzpf
jyD; trsdK;om;acgif;aqmifBuD; AdkvfcsKyf
atmifqef;\tpfudkBuD;jzpfonf/ OD;b
0if;\ Zmwm trnfrSm armifpHwifjzpf
onf/
1914 ckESpfwGif ewfarmuftv,fwef;ausmif;rS owrwef;
atmifjrifonf/ OD;b0if;onf i,fpOfuyif ynmudk tvGev
f v
kd m;onf/
rdru
d ,
kd w
f ikd v
f nf; tvGeBf udK;pm;jyD;vQif nDi,frsm;tm;vnf; tvGew
f wf
apcsifonf/ jrefrmvdk ud;k wef;atmifjrifjyD;aemuf tv,fwef;q&mjzpf
pmar;yGu
J v
kd nf; atmifjrifaomtcg ewfarmufNrKd Uyif ausmif;tkyaf cw
vkycf o
hJ nf/ xdaYk emuf a&eHacsmif; ausmif;q&m? bDtpkd pD ma&;b0jzifh
usifvnf&if; t*FvdyfpmtvGwfynmoifausmif;rS q,fwef;udk oHk;
bmom *kPfxl;jzifh atmifkHru yxrvnf; &cJhonf/ 1925 ckESpfwGif
rEav; Oypmaumvdy
f qufvufoifMum;&m 1927 wGif L.Sc (odyH
Oypmwef;) wGif ocFsmbmom*kPx
f ;l jzifh atmifjrifco
hJ nf/ ,if;aemuf
&efuek ,
f el AD m pwDaumvdyo
f Ykd qufvufoif,&l m 1929 ckEpS w
f iG f &efuek f
wuodkvfrS ocFsm*kPfxl;wef;atmif bDtufpf (B.Sc) bGJU&onf/
yxrqHk;wuodkvfbGJU& ewfarmufom;vnf;jzpfonf/ bGJU&jyD;aemuf
a&eHacsmif;trsdK;om; txufwef;ausmif;wGif txufwef;jyq&m tjzpf
vnf;aumif;? jzL;NrKd UtrsdK;om; txufwef;ausmif;wGif twef;ausmif;tkyf
tjzpfvnf;aumif; aqmif&u
G cf o
hJ nf/
1935 ckEpS w
f iG f awmifwiG ;f BuD;NrdKUrS OD;tHBh uD;? a':a&Tarwd\
Yk orD;
a':cifapmESifh vufxyfcJh om;orD; 6 OD; (rwifvS0if;? udkapm0if;?
123
125
Adv
k cf sKyfatmifqef; yifvpHk mcsKyfvufrw
S af &;xd;k aepOf (1202-1947)
126
tmZmenfacgif;aqmifBuD;
rdkif;yGefapmfbGm;BuD; p0fpHxGef;
(1907-1947)
tmZmenf rdkif;yGefapmfbGm;BuD;
p0fpHxGef;udk rdkif;yGefapmfbGm;BuD; p0fcGef
xD;ESihf ajrmufeef;aqmifr[ma'0D eef;
pdefOwdkYrS 1907 ckESpf arv 31 &ufaeY
aomMumaeYwiG f zGm;jrifco
hJ nf/
awmifBu;D NrKd U &Sr;f apmfbmG ;om;rsm;
txuf w ef ; ausmif ; rS 'rwef ;
atmifjrifco
hJ nf/ rEav;ykvyd t
f wwf
oifausmif;vnf; wufcJhzl;onf/ xdkY
aemuf ykvdyft&m&Sdtjzpf acwtrIxrf;cJhonf/ 1928 ckESpfwGif apmf
bGm;tjzpf a&G;cs,fc&H jyD; rdik ;f yGeaf pmfbmG ;BuD;tjzpf tcrf;tem;jzifh cH,cl hJ
onf/
1932 ckESpfwGif rdk;rdwfapmfbGm;BuD;\orD; p0fcifaomif;ESifh vuf
xyfco
hJ nf/ &Sr;f jynfe,fwiG f odyeH nf;us pdu
k yf sdK;a&;vkyif ef;rsm; xGe;f um;
vmap&ef BudK;yrf;cJholwpfOD;vnf;jzpfonf/ t*FvefjynfrS pdkufysdK;a&;
qdik &f m acwfrpD mtkyrf sm;? ud&,
d mwefqmyvmrsm;ESihf oD;ESrH sdK;aphrsm;udyk if
rSm,lwifoiG ;f cJo
h nf/ 'kw,
d urmppfBuD;jyD; t*Fvyd rf sm; jrefrmEdik if jH yef
0ifvmaomf ,if;wdEYk iS t
hf wl ygvmaom puLjzLtkycf sKyfa&;udk qefu
Y sifco
hJ l
jzpfonf/ awmifwef;ESihf ajrjyefaY oG;cG
J tkycf sKyfonfukd rvdv
k m; ajrjyefY
ESifh awmifwef; pnf;vHk;nDnGwfa&;twGuf vHk;yrf;cJholjzpfonf/ awmif
wef;ESihf ajrjyefaY oG;cG
J tkycf sKyfonfukd rvdv
k m;cJo
h jl zpfonf/ xdaYk Mumifh
vnf; yifvpkH mcsKyfukd vufrw
S af &;xd;k &mwGif &Sr;f trsdK;om;acgif;aqmif
tjzpf yg0ifvufrSwfa&;xdk;cJhonf/ wkdif;jyKjynfjyKvTwfawmfwGif jynf
axmifpEk iS jhf ynfe,frsm;qdik &f m qyfaumfrwD vlenf;pkqidk &f m qyfaumfrwD?
zGJUpnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'a&;qGJa&;aumfrwDwdkYwGif tzGJU0iftjzpf
wuf<upGm yg0ifaqmif&u
G cf o
hJ nf/
127
Ad k v f c sKyf a tmif
qef ; OD ; aqmif a om
Mum;jzwftpd;k &tzGUJ wGif
twdik yf if cH awmifwef;
a'oa&;&m0efBuD; jzpf
vmonf/
1947 ckEpS f Zlvikd f
v 19 &ufaeY eHeuf
10 em&D 37 rdepfwGif
AdkvfcsKyfatmifqef;wdkY
ESifhtwl tpnf;ta0;
wufa&mufaepOftwGi;f
vkyfMuHcH&olrsm;xJwGif
yg0ifcJhjyD; aoewf'Pf
&mjzifh 1947 ckESpf Zl
vdkifv 20 &ufaeY rGef;
wnfh 12 em&DwGif &ef
ukefaq;kHBuD; uG,f
vGefcJh&avonf/ p0fpH
xG e f ; onf &ef u k e f
tmZmenfacgif;aqmifBuD; p0fpx
H eG ;f rdom;pk
taxGaxGjynfolYaq;
kBH uD;wGif wm0efusaeolq&mwpfO;D udk owdjyefvnfvmwdik ;f ==wjcm;vl
awGudk *kpdkufyg/ olwdkYu usaemfhxuf ydkxdcdkufw,f++ [k nnf;wGm;
cJah Mumif; jyefajymif;ajymjyonf/
tmZmenfp0fpx
H eG ;f \ kyu
f vmyfukd &efuek Nf rKd UrS rdik ;f yGeNf rKd UodYk &xm;
jzifh a&TanmifNrKd UodYk vnf;aumif;? a&TanmifNrKd UrS 44 rdik af 0;aom rdik ;f yGeNf rKd U
odYk armfawmf,mOfjzifv
h nf;aumif; tqifq
h ifo
h ,faqmif &Sr;f d;k &m"avh
xH;k wrf;tpOftvmtwkid ;f crf;em;Bu;D us,fpmG rD;oN*K [fco
hJ nf/ <uif;usef
onfh tdk;jymudk rkdif;yGefNrdKUESifh &efukefNrdKUtmZmenfukef;wdkYwGif txdrf;
trSwt
f w
k *f w
l nfco
hJ nf/
usqH;k pOfu orD;Bu;D p0foek Em? om;p0faq;[ke?f om;p0fcikd zf ? orD;
128
i,fp0fjrifhMunf (&efukef wu
odkvf vufaxmufpmMunfhwkduf
rSL;) wdkY usef&pfcJhonf/ p0faq;
[kefonf ,cktcg MopaMw;vs
EdkifiH qpf'eDNrdKUwGif ZeD;onfESifh
wuG orD;oHk;a,muf? om;wpf
a,mufwEYkd iS hf twl aexdik v
f suf&dS
onf / ol o nf 1993 ck E S p f
atmufwdkbmvwGif uifbm
&mNrdKU&Sd MopaMw; vstrsdK;om;
wu o d k v f w G i f usif ; ycJ h a om
ta&SUawmiftm&Se,fpyfa'orsm;
ESifh ywfoufaom aqG;aEG;yGJ
wpfck ==&Srf;vlrsdK;rsm; 1947- rdik ;f yGeNf rdK&Y dS tmZmenfacgif;aqmifBuD;
p0fpHxGef;\ tdk;tdk;*ljym'f
67++ pmwrf;wpfapmifudk wif
oGif;cJhonf/ tqdkygpmwrf; ==AdkvfcsKyfatmifqef;onf ay;xm;aom
uwdudk wnfavh&Sdonfhacgif;aqmifjzpfjyD; &Srf;vlrsdK;wdkYu olYtay:
,HkMunfrItjynfht0jzpfjyD;? &Srf;vlrsdK;wdkYu olYtay: ,HkMunfrItjynfh
t0&SdcJhonf/ wdkif;jyKjynfjyKvTwfawmf vkyfief;aqmifwmrsm; tjyD;
rowfEdkifrSmyif AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhacgif;aqmifBuD;rsm; vkyfMuHcH&rI
aMumifh aemifEpS af ygif;rsm;pGmwGif &Sr;f vlrsdK;rsm;tay: usa&mufvmrnfh
uHMurmtrsdK;rsdK;wdkY twGuf tBuD;rm;qHk;ESifh wpfckwnf;aom tajccH
taMumif; tcsufjzpfayvdrfhrnf++ [k oHk;oyfwifjyxm;onf/
129
ysOf;rem;NrdK&Y dS Armhvw
G v
f yfa&;wyfrawmf (bDtikd af t) wyfzUJG 0ifrsm;tm;
Adv
k cf sKyfatmifqef; ppfaq;aepOf
130
tjcm;ta&;BuD;aomudpwpfck&SdaeaMumif; OD;Muiftm;ajymqdkcGifhyefjyD;
tpnf;ta0;odYk OD;pGmvm ola&;xm;onfh o,f,yl aYkd qmifa&;pDru
H ed ;f
taMumif; &Sif;vif;wifjyaepOf vkyfMuHcH&jcif;jzpfonf/ tu,fom
tpnf;ta0;tpDtpOftwdkif; jyKvkyfcJhvQif odkYwnf;r[kwf vlowf
orm;rsm; 5 rdepfaemufusrS a&mufvmvQif acgif;aqmifBuD;rsm;
vkyMf ucH &H onfh &ifeifzh ,
G t
f jzpfq;kd wGif OD;tke;f armif\ toufwpfacsmif;
tqpfygoGm;rnfr[kwaf y/
tmZmenfOD;tkef;armif\ <uif;usef&pfaom kyfuvmyfudk 1948
ckEpS f {jyv
D 11&ufaeYwiG f a&Tw*d aHk pwDawmfajrmufbufapmif;wef;teD;&Sd
tmZmenfuek ;f wGif tmZmenfacgif;aqmifBu;D rsm;ESit
hf wl ,SOw
f
JG *loiG ;f
oj*K[fcahJ vonf/
uG,v
f eG cf sde
f ZeD;a':ode;f <u,fEiS hf om;udw
k ifarmifoed ;f ? udu
k kd
vSESifh udkarmifrif;jrihfwdkY usef&pfcJhonf/
132
134
Adv
k cf sKyfatmifqef;udk
*VKefO;D apm bmaMumifv
h yk Bf uHco
H vJ
*VKefO;D apmonf Adv
k cf sKyfatmifqef;wku
Yd kd vkyBf ucH ahJ omfvnf; tpd;k &
tzGJUopfacgif;aqmifjzpfrvmcJhay/ eef;&if;0efjzpfcJhaom OD;apmonf
AdkvfcsKyfatmifqef;udk tpu EkdifiHa&;orm; ocifaygufpuav;rQom
vQif jrifcJhonf/ olbkef;rD;aevawmufypOfu cdkif&J0ef aZAD;,m;u
qkaiG 5 usyf 0&rf;xkwfcJhzl;aom tnw&EdkifiHa&;orm;uav;
135
wpfa,mufukd xdu
k x
f u
kd w
f efwef&mxl;ay; ajrm ufpm;vku
d v
f Qif rD;aooGm;
vdrfhrnf[k xifcJhrdonf/
odaYk omfAdv
k cf sKyfatmifqef;um; &mxl;jzifh ajrm ufvnf; rajrmuf? tmPm
jzifh ajcmufvnf; raMumufonfh wu,frh sdK;cspfacgif; aqmifBuD;jzpfae
aMumif; odvmaomtcg OD;apmonf aqGUaqGUckeaf wmhonf/
*VKefO;D apmenf;wl jrefrmjynfb&k ifcH a':refprpf uvnf; &mxl;jzifh
ajrmufvnf;aumif;? ajcmufvnf;aumif; trsdK;rsdK; aoG;xd;k r&rSe;f
odaomtcg vufajrmufc&hJ avonf/
xdek nf;y&d,m,fwjYkd zifh rdrv
d yk af qmifcsufrsm; atmifjrifaomtcg
qma':refprpfonf enf;trsdK;rsdK;tBuHtzHzk kH y&d,m,f toG,o
f ,
G jf zifh
aoG;wd;k prf;cJjh yefavonf/
rdrEd iS t
hf wl ,laqmifvmcJah om puLjzLpmwrf;t& ol\trIaqmif
aumifpDwGif AdkvfcsKyfatmifqef;udk twdkuftcHjyKMurnfh 0g&ifhEkdifiHa&;
orm;a[mif;BuD;rsm;udk xnfo
h iG ;f toH;k jyKcJjh yefonf/
odaYk omf Edik if aH wmfwiG f bk&ifcaH ':refprpfEiS o
hf \
l tvkyt
f rIaqmif
wd\
Yk t&Sed t
f 0gESihf vkyaf qmifcsufwrYkd mS ,cifuvdk vlxk tay: rvTr;f rd;k
Edik af wmhacs/
wpfEidk if v
H ;kH &Sjd ynfov
l x
l w
k &yfv;kH \ arwmESi,
hf MkH unfu;kd pm;rIum;
bk&ifcEH iS hf olt
Y rIaqmifaumifpw
D rYkd [kwb
f J Adv
k cf sKyf rS Adv
k cf sKyfjzpfaeMu
avonf/
xdt
k cg tBuw
H rsdK;xkw&f jyefonf/ ,l*ef'gwGif tus,fcsKyfuscHae&
aom eef;&if;0efa[mif; *VKefOD;apmudk ,l*ef'grS tjrefjyefac:vmNyD;
Ekid if aH &;e,fwiG f yGx
J w
k Mf unfjh yefonf/ OD;apmonf 1946ckEpS f Zefe0g&Dv
25 &ufaeYwGif jyefvnfa&muf&Sdvmonf/ OD;apmudk e*dkuyif vlxku
arwm&So
d nfr[kwaf Mumif; odvm&onf/
xdt
k cg Bu&H mr&jzpfaeaom bk&ifcaH ':refprpfonf ppftyk cf sKyfa&;
umvwkef;u BuHpnfvkyfaqmifcJhaomfvnf; taumiftxnf ray:cJh
aom Adv
k cf sKyfatmifqef;tm;zrf;qD;a&;tBut
H pnfukd xyfrBH upH nf tm;
xkwcf jhJ yefonf/ Adv
k cf sKyfatmifqef;udk zrf;qD;ta&;,lvu
dk v
f Qif zqyv
tzGUJ csKyfBu;D NyKd uGo
J mG ;rnf/ zqyvudk jynfoaYl xmufcrH aI vsmhyg;oGm;rnf[k
136
139
aqmif&u
G &f efrw
S yg; tjcm;r&SNd y[
D k cH,cl ahJ vonf/ ykxZk Ofavmu ynm
onfom y"merus? cHpm;rIonfom y"meus\/ xdkYaMumifh tcsdKUaom
olw\
Ykd tcsdKUudpr sm; rvkyo
f ifrh eS ;f odygvsuf rcHcsifaom pdw?f cHpm;
csufjyif;xefaompdwjf zifh ZGwv
f yk w
f wfMu\/ jzpfcsif&mjzpf[k oabmxm;
wwfMu\/ onfrmS ynmyg&rDr&ifah o;olw\
Ykd cH,cl sufe,
d mrwnf;/
wenf;qdk&aomf OD;aESmufESifh ESvHk;om;udk owd orZOfjzifh OmPf,SOf
roHk;wwfMuacs/ xdkYaMumifhvnf; wPSm? rme? 'd|dwdkYudk vGwfatmif
ra&Smifwrd ;f Edik af wmhay/ xdt
k cg tukov
kd w
f &m;vTr;f rd;k vmum trSm;udk
trSeftjzpfxifvmMu\/ t"roabmonf "rtoGifudk aqmifvm
awmhonf/ odjYk zpf trSm;ESpcf u
k kd aygif;vdu
k af omtcg nDrQjcif;taejzifh
trSew
f pfc&k rvmbJ trSm;ESpcf o
k m &vmawmhonf/
rlvuyif OD;apmonf OmPfynmuvnf; wdr?f pdu
k f qd;k ? OmOfq;kd ?
0goemqd;k &So
d v
l nf;jzpf&m tNrJwrf; ==Adv
k +f + vkycf sifol jzpf&um; Adv
k cf sKyf
atmifqef;ESifh acgif;aqmifBuD;rsm;tm; okwfoif&Sif;vif;vkdufygu
zqyvpnf;k;H a&;NydKuGo
J mG ;rnf[k xifjrifcahJ vonf/ zqyvNydKuGv
J Qif
zqyvacgif;aqmifrsm;onf vlxktay: MoZm&Sdawmhrnfr[kwf[k
Adv
k cf sKyfatmifqef; vTwaf wmftpnf;ta0;odw
Yk ufa&mufvmpOf
um Adv
k cf sKyfatmifqef;tm; tnKd ;taw;xm;um 1947 ckEpS f Zlvikd v
f
19 &uf paeaeYwiG f vufoyfarG;xm;aom olw
Y ynfh vlowform;wdt
Yk m;
vkyfBuHowfjzwf&ef apckdif;cJhavonf/ rnfrQtxd tndK;taw;BuD;cJh
oenf;qd&k ygrl OD;apmonf olt
Y m;vkyBf uyH pfcwfpOfu *spfum;pD; vkyBf uH
onfudk wefjyefvufpm;acsonfhtaejzifh *spfum;jzifhyif 'kdifbm tyg
t0if vl5OD;udk vkyfBuHowfjzwfcdkif;cJhonf/
rQtxd Adv
k cf sKyftay: tnKd ;taw;Bu;D rm;cJah om *VKefO;D apm\
twKywt
d usOf;udk tvsOf;oif
h ae&m azmfjyvdyk gonf/
*VKefO;D apm
jrefrmEdik if v
H w
G v
f yfa&;&tHq
h q
J w
J iG f Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf zqyv
acgif;aqmifBuD;rsm;tm; *VKefO;D apmESihf ol\ aemufvu
kd v
f o
l wform;
wpku vkyMf uo
H wfjzwfraI Mumifh usqH;k oGm;cJ&h &Smonf/ xdaYk Mumifh Zlvikd v
f
19 &ufaeYa&mufwikd ;f Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf acgif;aqmifBu;D rsm; usqH;k cJh
&onfah eYukd trSww
f &&daS pjcif;iSm ==tmZmenfaeY++ tjzpfusif;yvmcJo
h nf
uREkyf t
f m; ajymzl;jcif;udk owd&ygao;onf/ OD;apmrSm ol&,
d wdu
k f tpk&iS f
rsm;teufwiG f tpktrsm;qH;k vufuikd &f o
Sd l wa,mufjzpf (t,f'w
D mcsKyf
rjzpfvmrDuwnf;uyif) ol&d, ay:vpDESifh tkyfcsKyfa&;wGif tawmf
aqmif&u
G Ef ikd [
f ef&\
Sd / OD;apm0ifvmjy;D onfh aemufwaeYo uREkyf t
f m;
ol\tcef;odkYac: vufzuf&nfjzifh{nfhcH&if; ==cifAsm;a&mufvmu
wnf;u cifAsm;acgif;Bu;D awGukd usaemf *kpu
kd jf y;D zwfygw,f/ cifAsm;a&;
wJh yxracgif;BuD;taMumif;udk OD;buav;uar;vdkY usaemfu 'Dvludk
vufrvGwaf peJ?Y &atmif,yl gvdaYk jymvdu
k &f ygao;w,f++ [k ajymayonf+
==trSeu
f akd jym&vQif ol&,
d wku
d o
f Ykd uREkyf jf yef0ifvmjyD;onfah emuf
wESpaf usmfcefY MumaomtcgwGif OD;apm0ifvmjcif;jzpf&m olu t,f'w
D m
csKyf? uREkfyfu wm0efcHt,f'Dwm tjzpfESifhvkyfMu&mwGif owif;pm
taMumif;udk bmrQem;rvnfaom Edik if aH &;orm;wa,mufu owif;pm
wdu
k w
f iG f uREkyf t
f xufrS MoZmay;Edik jf cif;udk uREkyf cf jH yif;vSaomaMumifh
EkwfxGuf&ef twefwefpdwful;cJh\/ EkwfxGufvQif rnfodkY vkyfudkifpm;
aomufrnf[kyif MuHpnfpdwful;vsuf&dSygjyD/ xdkodkYaom tajctaewGif
OD;apmonf uREkfyftm; vufzuf&nfwdkufjyD; txufygtwdkif;pum;udk
ajymvdu
k jf cif;jzpfavonf/ xdt
k csderf pS uREkyf o
f nf ol&,
d wku
d rf S Ekwf
xGuzf pYkd w
d rf ul;awmhbJ vcwd;k ay;zdYk awmif;&efom MuHpnfygawmhonf/
owif;pmtaMumif;udrk odaomfvnf; qufqaH &;udk aumif;aumif;em;
vnfaom EdkifiHa&;orm;wa,mufjzpfonf[k jrifvmygonf++ [l
a&;om;xm;avonf/
xdkYaemuf OD;apmonf 1936 ckESpfwGif *VKefppfolBuD;bGJYcH *VKef
wyf\ Adv
k cf sKyftjzpf aqmif&u
G cf o
hJ nf/ 1936 ckEpS f 'kw,
d ausmif;om;
oydwfwGif ausmif;om;rsm;ESifh &if;ESD;rI&&ef BudK;pm;cJhonf/
1937 ckESpfMo*kwfv 14 &ufaeY *VKefOD;apmonf rsdK;cspfygwDudk
wnfaxmifco
hJ nf/ rsdK;cspfygwDXmecsKyfukd ol&,
d owif;pmwdu
k f rsufEmS
csif;qkid af e&mESihf OD;apm\ r&rf;uke;f NrdKUe,f at'Dvrf; (,ck arcvrf;)
trSwf 4 aetdrfwGif zGifhvSpfxm;&dSonf/ rsdK;cspfygwDwGif 0wfvHkawmf&
OD;at;? zsmyHo
k al X; OD;tke;f cif? [oFmwOD;jr? yJc;l OD;pde0f if;wdYk acgif;aqmif
rsm;tjzpf yg0ifco
hJ nf/
1938 ckEpS f Mo*kwv
f 26 &ufaeY OD;at;ESiOhf ;D apmwdu
Yk a'gufwm
146
udak usmfveG
f pdezYf vdrk eD mausmif; (txu (2) prf;acsmif;ausmif;) a&SU
,leDazmif;0wf trnfrodvlwpk\ aoewfjzifhypfcwfrIudk cHcJh&onf/
xdaYk Mumifh OD;apm\ vuf0b
J ufrsufEmS atmufyg;txufyikd ;f udk usnfqef
&SyfrSefcJhonf/ ,if;udpESifhywfouf OD;apmonf AdkvfcsKyfatmifqef;
tay: txifrmS ;um Adv
k cf sKyftay: tjidK;taw;xm;cJo
h nf/
jrefrmEdik if b
H &k ifcH qm[lbwf&efpY u
f pufwifbmv 27 &ufaeYwiG f
bk&ifcHtrIaqmifaumifpD (0efBuD;tzGJU)udk AdkvfcsKyfatmifqef;tm; OD;
aqmif tzGJU0if 10 OD;jzifh zGJUpnf;ap&m *VKefOD;apmonf bk&ifcH\
axmufcrH jI zifh tpd;k &tzGUJ ynma&;ESihf trsdK;om;pDru
H ed ;f Xme 0efBuD;
tjzpf aqmif&Guf&onf/
1947 ckESpf Zefe0g&Dv 9 &ufaeYwGif jAdwdoQtpdk;&\ zdwfMum;
csuft& jrefrmEkid if H vGwv
f yfa&;twGuf aqG;aEG;&ef Adv
k cf sKyf OD;aqmif
aom jrefrmud,
k pf m;vS,t
f zGUJ t*Fvef jynfoYkd oGm;a&muf&m? OD;apmonf
vdkufygoGm;cJhonf/ xdkESpf Zefe0g&Dv 27 &ufaeYwGif jrefrmh vGwfvyf
a&;twGufcsKyfqdkaom atmifqef;-tufwvD pmcsKyfaemufqufwGJudk
xdpk Ofu tpd;k &tzGUJ 0iftjzpfvu
kd yf goGm;aom ocifApdeEf iS hf OD;apmwdo
Yk nf
oabmrwlaMumif; rSwcf sufjzihf vufrw
S x
f ;kd cJMh uonf/ trSepf ifppf OD;apm
ESihf ocifApdew
f o
Ykd nf pmcsKyfupd E iS hf ywfouf jrefrmEdik if w
H iG f oabm
xm; t,ltqIyfaxG;atmif y&d,m,fqifjcif;om jzpfonf/
xdaYk emuf 1947 ckEpS f azazmf0g&Dv 10 &ufaeY bk&ifct
H rIaqmif
tzGUJ rS ocifApdeo
f nf vnf;aumif;? azazmf0g&Dv 13 &ufaeYwiG f OD;apm
onfvnf;aumif; toD;oD; EkwfxGufcJhjuonf/
tpd;k &tzGUJ rS EIwx
f u
G jf yD;aemuf ocifApde?f a'gufwmbarmfwEYkd iS hf
twl OD;apmonf ==r[mArm++ tzGUJ udk zGUJ pnf; zqyv twdu
k t
f cHtjzpf
aqmif&u
G cf o
hJ nf/ xdpk Ofu r[m ArmtzGUJ udk pme,fZif;rsm; ==apm pdef
armf *dkPf;++ [k ac:cJhMuonf/
xdkYaemuf 1947 ckESpf Zefe0g&Dv 19 &uf paeaeY eHeuf 10;30
wGif *VKefOD;apmonf ol\ aemufvkdufrsm;tm; AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh
zqyv acgif;aqmifrsm;tm; tpnf;ta0;usif;yaepOf vkyMf uo
H wfjzwf
cdik ;f onf/
Adv
k cf sKyfwv
Ykd yk Mf uHc&H onfah eY naeykid ;f rSmyif vlowfw&m;cH *VKef
151
ed*Hk;
rnfoq
Ykd akd p OD;apmuJo
h Ykd tmPml;wpfa,mufaMumifh vlxw
k &yfv;kH
MunfnKd av;pm;cJah om wyfrawmfzcifBuD; Adv
k cf sKyfatmifqef;ESihf acgif;
aqmifBu;D rsm;ESihf jrefrmhvw
G v
f yfa&;BuKd ;yrf;rI vrf;ckvwf a&wdrrf epf
oifhbJepfum usqHk;cJh&onf/
*VKefO;D apmonf Adv
k cf sKyfatmifqef;udk odYk vkyBf uo
H wfjzwfEidk &f ef
aemufu,
G rf S tm;ay;ulncD o
hJ rl sm;teuf NAdwo
d Qtpd;k & bufrS wm0ef&dS
yk*Kd vfrsm;\ ya,m*vnf;ruif;aMumif; pdppfawGU&S&d onf/ yxrqH;k awGU&Sd
&onfh taxmuftxm;rSm OD;apmtm; uywed Af AD ,
D ef;\ ulnpD pD OfrjI zifh
1947 ckEpS f ZGev
f 24 &ufaeYwiG f OD;apm\wynfb
h Geu
Yf Adv
k w
f axmif
trSwf 226 bDtdk'Dtajcpdkuf vufeufwdkufrS b&if;*ef;aoewftvuf
200 ajymif;wdk 200 ESifh usnfuyf (r*Zif;) 800 wdkYukd tvG,fwul
xkw,
f El idk cf o
hJ nf/
xdkYtjyif 1947 ckESpf Zlvdkifv 10 &ufaeYwGif 16 rdkif&Sd r*Fvm'Hk
tajcpdkufcJ,rf;rD;ausmufwyfrS yGdKifh 303 dkifz,fESifhb&if;aoewf
usnfqefwpfoed ;f ? pwif;usnfqH 25600? vufypfA;kH 200 wdYk xkw,
f cl jhJ yef
onf/ ,if;ta&twGufonf xdkpOfu ArmhwyfrawmfwGif wyf&if; (6)
&if;&S&d m wyf&if; (3) &if;pm&Sd vufeufypn;f rsm;jzpfonf/ xdrk Qrsm;jym;
vSaom vufeufta&twGuf Adv
k cf sKyfatmifqef;udk vkyBf uH&efomru
jrefrmjynfwGif jynfwGif;ppfrD;awmufavmifap&ef tjcm;&nf&G,fcsuf
154
163
pma&;ol\a&;om;NyD;aompmtkyrf sm;
1/ ausmufrsuf&wemvufpJG (1995)
2/ aer0ifao;onfhbk&ifrsm;(y-'k wGJ) (1997)
3/ vlwdkif;twGufokwaA'if
(1998)
4/ kyfwkrSajymaom jrefrmhorkdif;0ifyk*dKvfxl;rsm; (1998)
5/ 20&mpktausmfMum;qH;k tm&Sacgif;aqmifrsm; (1998)
6/ toHk;cslyoQw&ynm (1998)
7/ tajccHemrnfay;ESifh&moDcGif (2007)
8/ taqmifausmufEiS *hf Pef;aA'if (2007)
9/ tajccHemrnfay;ESifh&moDcGif (2007)
10/ NAdwdefEdkifiH'kwd,ajrmuft,fvDZbufbk&ifrBuD; (2007)
11/ *syef{u&mZfbk&ift[Dudk (2007)
12/ xdkif;bk&ifrif;jrwf (2007)
13/ eDaygeef;usbk&if (2007)
14/ Edik if aH wmfvyk Bf urH w
I &m;cH*VKefO;D apm\aemufq;kH aeYrsm; (2007)
15/ jrefrmh;kd &mtwdwaf umufaA'ifEiS rhf UJS oQw&ynm (2007)
16/ tausmfaZ,spmqdak wmfrsm; (2008)
17/ 20&mpkjrefrmhorkid ;f udak jymjyaeaomaeY&uf (2008)
18/ EdkifiHOaoQmifrif;{u&mZf (2009)
19/ tESpcf sKyfjrefrmhorkid ;f tbd"mef(y?'k?wG)J (2009)
20/ OMoatmifrnfukef;abmifwnf (2009)
21/ e,fcsJUqefu
Y sifa&;Nird ;f csrf;a&;zcifBu;D rsdK;cspfpmqdq
k &mBu;D ocif
udk,fawmfrIdif; (2009)
22/ Edik if o
H rdik ;f arhaysmufr&aom Adv
k cf sKyfatmifqef; (2009)
23/ a':atmifqef;pkMunf 'Drdkua&pDrdcifBuD; (2011)
24/ tausmfaZ,sjrefrmtrsdK;orD;rsm; (2011)
25/ a':atmifqef;pkMunf\Edik if aH &;tawG;tjrifrsm; (2011)
26/ tmZmenfaeY okrYd [kwf jrefrmhorkid ;f rarhtyfaomaeYwpfaeY
(2012)
27/ txifu&jrefrmhEikd if aH &;acgif;aqmifrsm; (2012)
164
rxkw&f ao;aompmrlrsm;
28/ a':atmifqef;pkMunfb0ESi"hf mwfyrHk w
S w
f rf;
29/ a':atmifqef;pkMunf\vufa&G;pifred cYf eG ;f rsm;
30/ wdAYk v
kd cf sKyf
31/ a'gufwmbarmf\ke;f xGucf &hJ aomArmjynf
32/ a'gufwmbarmf\Edik if aH &;aqmif&u
G cf suf
33/ teufazmf&cufaomaeYpOfo;kH a0g[m&rsm;tbd"mef
34/ tESpf 300 jrefrmhordkif;tbd"mef
35/ olwjYkd rifaom Adv
k cf sKyfatmifqef;
36/ Adv
k cf sKyfatmifqef;bGUJ uAsmrsm;
37/ 'Dru
kd a&pD[o
l nf
38/ wdzYk cifAv
kd cf sKyfbmajymcJo
h vJ
39/ Edik if aH &;tuGt
J NyJrsm;ESijhf refrmEkid if H
40/ Adv
k cf sKyfatmifqef;\&ufpOfordik ;f
41/ OD;EkEiS jhf refrmhEikd if aH &;ZmwfcHk
42/ trsdK;om;acgif;aqmifBuD; Adv
k cf sKyfatmifqef;\
b0ESifh "mwfyHkrSwfwrf;
43/ aESmif;twdwrf jS refrmhordik ;f yH&k yd f
44/ jrefrmEdik if w
H iG f usif;ycJah om a&G;aumufyrJG sm;udk
ppfwrf;xkwfMunfhjcif;
45/ *E0ifpmqdak wmfBuD;rsm;
165
pma&;ol\twKywt
d usOf;
ao;onfb
h &k ifrsm;++ (y? 'kw)JG ? ==vlwikd ;f twGuo
f w
k aA'if++? ==kyw
f rk aS jym
aom jrefrmhordik ;f 0if yk*Kd vfx;l rsm;++? ==20 &mpk jrefrmhordik ;f udk ajymjyae
aomaeY&ufrsm;++/ ==tESpcf sKyfjrefrmhordik ;f tbd"mef++ (y? 'kw)JG ? ==20 &mpk
tausmfMum;qHk; tm&Sacgif;aqmifrsm;++? ==toHk;cslyoQw&ynm++?
==tausmfaZ,spmqdak wmfrsm;++? ==jrefrmhordik ;f Y arhaysmufr&aom trsKd;
om;acgif;aqmifBuD; AdkvfcsKyfatmifqef;++? ==OMoatmfjrnf ukef;abmif
wnf++? ==e,fcsJUqefYusifa&; jidrf;csrf;a&;zcifBuD; rsKd;cspfpmqdkawmfBuD;
ocifu,
kd af wmfriId ;f ++? ==eDaygeef;usbk&if++? =='kw,
d ajrmuf t,fvZD buf
bk&ifr++? ==*syef{u&mZfb&k if++/ ==Edik if OhH aoQmifrif;{u&mZfrsm;++? ==Edik if aH wmf
vkyBf uHrw
I &m;cH *VKefO;D apm\ aemufq;kH aeYrsm;++ ponfwYkd a&;om;xkwf
a0cJhonf? odkYaomf ==0efBuD;csKyfOD;Ekb0ESifh pmayrSwfwrf;++? ==wdkYzcif
AdkvfcsKyfatmifqef;bmrSmcJhovJ++? ==olwdkYjrifaom AdkvfcsKyfatmifqef;++?
==ke;f xGucf &hJ aomArmjynf++/ ==a'gufwmbarmf\ Edik if aH &; aqmif&u
G cf suf
rsm;++? ==19 &mpk jrefrmhordik ;f udk ajymjyaeaomaeY&ufrsm;++? ==teufazmf&
cufaom aeYpOfo;kH jrefrm a0g[m&rsm;tbd"gef++? ==Adv
k cf sKyfatmifqef;\
b0ESihf "gwfyrkH w
S w
f rf;++? ==jrefrmhordik ;f 0if pmcsKypf mwrf;rsm;++? ==jrefrmhordik ;f
wauGrY S txifu& Edik if aH &;acgif;aqmifrsm;++ ponfph mtkyrf sm;onf ,aeY
wkdif rxkwfa0&ao;ay/
,cifu okwpG,pf Hk r*Zif;wGif yifwikd af qmif;yg;&Sit
f jzpf 1986
=jrefrmhaps;
rS 1996 ckESpftxd (10) ESpfwdkifwdkifa&;om;cJhonf? xdkYjyif ==jref
uG u f p D ; yG m ;a&;*sme,
=jr&d y f n d K ++ *sme,f w d k Y w G i f yxrqH k ;
;a&;*sme,f + + ES i h f ==jr&d
wm0efcx
H w
k af 0cJjh yD; ,if;*sme,fY t,f'w
D mcsKyftjzpf aqmif&u
G cf o
hJ nf/
oef;0if;vIdifuavmiftrnftjyif ==odyHcspfol++? ==a&Tjynfatmif++?
==pdefvIdifwif++? ==ae&JpGrf;++? ==jynf[def;atmif++? ==oef;a&TEdkif++ ponfh
uavmifurJG sm;jzifh ydawmufyiG o
hf pf? jrefrmopf? EG,ef ?D pHy,fjzL? cs,f&?D
rkc? ESv;kH tdr?f ayzl;vTmr*Zif;rsm; a&;om;cJo
h nf/ ,cktcg rd;k rc? acwf
NydKif? opm? rdk;BudK;? csKd;vif;jym? tvif;tdrf ponfhtifwmeuf
pmrsuEf mS rsm; ordik ;f qdik &f m aqmif; yg;rsm;ESihf pmayqdik &f maqmif;yg;rsm;
a&;om;vsuf&o
dS nf/
2000jynfhESpf? arvwGif etzppftpdk;&u ==kyfwkrSajymaom
jrefrmhordkif;0if yk*dKvfxl;rsm;++ pmtkyfudktaMumif;jyK yk'fr 17^20
167
168
A ,>> &&
)
-
)
-
( )
( )
)
-
)
-
)
-
(
-
( )
(
-
)
(
(
)
(
*-21 " %
)
)
170