BR TE MA12 20

BRTEMA 2012 EDICIN DIXITAL

Eduardo Fresco Puri Ameixide Carlos Villanueva Nuria lvarez Fabiana Villarroel Sheila Lpez Arlindo e Maruxa Oliveira Grupo 1 ESO D Baldo Ramos SUPERVISIN E CORRECCIN Sonia Torreiro Ses Rodrguez IMAXES Luis Lechuga Montse Vzquez Isabel Novoa Arquivo do IES de Tomio COLABORACINS Depto de Forestais Depto de Msica Depto de Galego Depto de Matemticas Depto de Francs Depto de Bioloxa e Xeoloxa

TEXTOS

Un curso mis, Brtema sae luz. A economa apreta, e isto fai que por segundo ano, unicamente saiamos en formato dixital. Agardamos que os contidos que vos ofrecemos sexan do voso agrado. A fin de contas esta revista est feita por vs e para vs. Equipo do EDLG do IES de Tomio

EDLG IES de Tomio

Contidos
A VIDA COMO IMPOSTURA Eduardo Fresco LETRAS GALEGAS 12: VALENTN PAZ ANDRADE Puri Ameixide UN SOPLO Nuria lvarez Penedo ARTE 1 ENTREVISTA CLAUDIA LPEZ ARTE2 A CIENCIA CERTA: PLANTAS MEDICINAIS COMO ACENDER UN IPOD Fabiana Villarroel VIVA O ENTROIDO! HISTORIA DA ACTIVIDADE DO CONTRABANDO Arlindo e Maruxa Oliveira ARTE 3 O TITANIC ONDE ESTABAS TI HAI CATORCE ANOS? ISTO XA NON O QUE ERA Sheila Lpez INTERCAMBIO 2012
4

A vida como impostura

Ferdinand Waldo Demara pasa por ser un dos individuos mis peculiares do sculo XX. A sa axitada biografa lmbranos, entre o drama e a comedia, o delgado que o fo que tece o pano da nosa identidade. Pois ese pano non est fiado polas nosas mans, senn case sempre polas mans dos outros, que deciden por ns quen somos e como somos. A vida de Ferdinand Waldo, verdadeiramente extraordinaria, estivo animada por unha enerxa misteriosa que saa dun carcter ingobernable que o levou a rebelarse contra a identidade humana, esa que figura no noso DNI: un nome, sempre o mesmo, uns apelidos, sempre os mesmos, un nmero invariable, un destino sempre o mesmo. Ferdinand non quixo iso. Porque Ferdinand Waldo Demara non quixo ser Ferdinand Waldo Demara. Naceu en 1921 en Massachusetts e aos 17 escapou de casa para facerse monxe cisterciense. En 1941, con 20 anos, alistouse na marina americana e simulou o seu propio suicidio. Ao finxir a sa propia morte Ferdinand Waldo descubriu que o mundo se abra ante el, cheo de posibilidades infinitas. Mediante amaos e falsificacins, e grazas sa prodixiosa intelixencia e a unha memoria pouco comn, Ferdinand fxose, sen ningn tipo de formacin, psiclogo militar, adoptando o nome de Robert Linton.

Non contento con esa nova vida, Ferdinand exerceu como profesor na Universidade de Pennsylvania sen ter formacin ningunha. Sei unha hora mis que os meus alumnos, declarou nun xuizo por suplantacin.. Mis tarde, simulando unha nova identidade, fxose padioleiro nun hospital, ingresando logo de novo nun mosteiro. Pouco despois, e suplantando a identidade dun mdico chamado Joseph Cyr, exerceu a cirurxa nun buque militar canadense en plena guerra de Corea, onde chegou a facer operacins de urxencia a corazn aberto a varios feridos de bala, sobrevivindo todos eles. Ferdinand confesara mis tarde que antes de cada intervencin simplemente revisaba algns libros de anatoma e logo guibase polo sentido comn. Para a sa desgraza, as operacins feitas naquel buque militar valronlle unha mencin de honra na prensa canadense, o que precipitou o descubrimento da fraude. A xustiza canadiana nunca chegou a presentar cargos contra el, e Ferdinan voltou a Estados Unidos disposto a crearse un novo eu. A sa carreira suplantadora, animada por unha forza teatral sobrehumana, continuou imparable, mentres o FBI lle segua as pegadas por fraude e suplantacin. Entn fxose pasar por monxe de novo, axudou a fundar unha universidade (que anda existe co nome de Walsh University), exerceu de enxeeiro civil sen ter a titulacin, traballou como mestre sen estar habilitado, foi investigador nun laboratorio de investigacin contra o cancro e incluso conseguiu facerse axudante do alcaide nunha prisin de mxima seguridade. Resulta evidente que o crcere o ltimo lugar onde a polica buscara a Demara. Mais foi nese lugar onde un preso o recoeceu da sa poca cirurxn no exrcito. Ferdinand Waldo non tia estudos superiores, non desenvolveu unha carreira profesional estable, pero segundo todos os testemuos presentados nos xuizos que tivo que afrontar polo seu peculiar modo de vida, todos coincidan na eficiencia do seu traballo, no xito das sas xestins e no afable do seu carcter. Na prisin onde se fixo pasar por axudante do alcaide desenvolveu un novidoso programa de rehabilitacin para os presos. Os pais dos alumnos do colexio onde se fixo pasar por mestre o consideraban un docente excelente. Os fieis que asistan aos seus oficios estaban encantados co seu ministerio relixioso.
Cirurxano e mdico, enxeeiro, monxe, mestre, militar, contable, psiclogo, profesor univer-

sitario, vixiante de prisins, investigador contra o cancro, estafador. Cl era a identidade de Ferdinand Waldo Demara?

(que o bautizou co alcume de O Gran Impostor) Ferdinand perdeu a posibilidade de seguir a delirante busca de si mesmo. E, talvez, descubriu o terrible segredo que todos ns agochamos baixo a nosa mscara diaria: que non somos ningun en concreto, que a nosa vida son moitas vidas, todas elas inventadas e todas certas, todas falsas e todas posibles.
Xa envolto na fama, Ferdinand traballou como actor nun filme (The Hypnotic Eye) onde fixo o papel de Fred Demara, un cirurxin. Ironicamente, Ferdinand demostrou non ten ningn talento para a interpretacin.

Tras ser atrapado polo FBI, e divulgarse a sa fotografa por toda a prensa norteamericana

deixaron traballar como sacerdote. A direccin do hospital permitiulle vivir nunha das sas habitacins, onde viviu de xeito permanente durante un tempo antes de morrer por causa da diabetes.

Ferdinand, ou quen queira que fose, morreu en 1982 nun hospital de California onde lle

Fontes: http://en.wikipedia.org/wiki/Ferdinand_Waldo_Demara Sarah Burton. Impostores. Alba Editorial. Ilustracins:Waldo Demara: o home, o mdico, o militar, o sacerdote.

Eduardo Fresco Profesor de Filosofa

LETRAS GALEGAS 12
Valentn Paz Andrade naceu o 23 de abril de 1898 en Lrez (Pontevedra) e morreu en Vigo o 19 de maio de 1987.
Estudou Dereito en Santiago e axia comezou a colaborar en revistas como Grial, Outeiro ou O Ensino, con artigos sobre temas de lingua e literatura, dedicndolle unha especial atencin figura de Castelao, a quen xa coeca de tempo atrs. Xuntos participaron na Asemblea das Irmandades da Fala en 1919. Logo foi mobilizado polo Desastre de Annual e enviado a frica, desde onde enviaba crnicas de guerra para o peridico corus El Noroeste; desta experiencia naceu tamn a sa nica novela, Soldado da morte , que nunca chegou a publicar.

A partir de 1921 exerce de avogado en Vigo, onde fundar e dirixir o xornal de ideoloxa galeguista e democrtica Galicia (1922 - 1926); nel dronse a coecer os grandes caricaturistas galegos (Castelao, Maside, Alvaro Cebreiro, Fernndez Mazas...) e escriban Roberto Blanco Torres, Vicente Risco, Ramn Otero Pedrayo, Antn Villar Ponte, Fermn Bouza Brey e outros autores ilustres. En 1924 pasa dous meses na cadea de Vigo, por dous artigos que publicara, e finalmente o xornal Galicia foi pechado pola ditadura de Primo de Rivera. Membro fundador do Partido Galeguista, en 1931 presntase con Castelao e Cabanillas s cortes constituntes, non sando elixido por unha diferenza de poucos votos. En 1936 colabora na campaa polo Estatuto de Galicia. Tralo estourido da Guerra Civil Espaola, axudou a fuxir a diversos intelectuais galeguistas e defendeu a outros das condenas que lles eran impostas. Posteriormente, foi desterrado a Vern, Castro Caldelas e A Pobra de Trives, onde coece a Pilar, con quen casa en 1939. Anos mis tarde regresa a Vigo, sen que ningun lle comunicase o fin do seu desterro. En 1940 nace o seu fillo Alfonso. Mantn contactos cos republicanos e despois da morte de Castelao en 1950 relacinase cos emigrantes e exiliados galegos en Arxentina e intensifica a sa relacin co mundo da pesca e a sa colaboracin coa FAO. En 1976 e 1977, despois da morte de Franco, representa a Galicia na Comisin dos dez, que negociou a transicin co goberno espaol presidido por Adolfo Surez, e nas eleccins democrticas que teen lugar ese ltimo ano foi elixido senador por Pontevedra dentro das listas da Candidatura Democrtica Galega. 8

V P A
Valentn Paz Andrade, xa desde moi cedo, demostrou unha viva preocupacin pola problemtica socioeconmica de Galicia. Impulsor de Pescanova, empresa da que foi vicepresidente, e tcnico da FAO, foi o primeiro especialista espaol proposto por esta organizacin das Nacins Unidas para misins internacionais en Hispanoamrica. Como promotor que dos estudios econmicos en Galicia, publicou numerosas obras sobre o mundo da pesca e a actividade econmica en Galicia.Tamn dirixiu a revista de economa e tecnoloxa Industrias pesqueras e o autor do primeiro tratado sobre Principios de economa pesquera, editado pola FAO. Destaca tamn a sa faceta de conferenciante e participante en numerosos congresos internacionais da ONU sobre agricultura e alimentacin. Inciase na literatura en 1921 coa publicacin da novela Soldado da morte. En 1955 aborda o eido da poesa con Pranto matricial, no que evoca a morte de Castelao. Continuar esa lia en Sementeira do vento (1968), libro no que canta paisaxe, s xentes, exilio e s poetas galegos. Cen chaves de sombra (1979) e Cartafol de homenaxe a Ramn Otero Pedrayo (1986) son as sas ltimas obras poticas. Membro da Real Academia Galega desde 1964, ademais de escribir poesa tamn autor dos ensaios Galicia como tarea (1959), La anunciacin de Valle-Incln (1976), La marginacin de Galicia (1970), A galeguidade na obra de Guimares Rosa (1978) e Castelao na luz e na sombra (1982), unha das mis completas biografas do autor de Rianxo.
Puri Ameixide

Coloca os bloques dentro deste cadro para poder descubrir o ttulo dos catro libros de poemas que escribiu Valentn Paz Andrade.
P R A N A T R I R A E S D E E R O C T O M T O B R A A X E Y O A I A V S L E O N M N A

S E M E C E N C A R T R A M O

D O D E H P

N T E I C H A V A F N O L O T

O M E E D R

Valentn Paz Andrade foi un dos creadores de Pescanova, que ... a) Unha cadea de supermercados b) Unha empresa de barcos de pesca conxeladores c) Unha editorial galega A ver se podes axudar a este barco a capturar a pesca de hoxe!

10

N SOPRO ESPANTOU AS FROUMAS DE PO QUE SE POUSARON AO LONGO DOS ANOS NA SA CUBERTA. CUN PEQUENO IMPULSO COLLINO, E LEVEI AS SAS HISTORIAS AO VELLO ESCRITORIO QUE SE ESCONDA TRAS DAS VELLAS LMPADAS NA ESQUINA DA BIBLIOTECA. CUNHA MAN PERCORRN O CONTORNO DAS SAS AMARELENTAS PXINAS, COA VISTA SEGUN OS DGRAFOS, PRODUTO DA TINTA DUNHA PLUMA, UNHA MAN FIRME E UNHA IMAXINACION CENTENARIA, E A MIA CONSCIENCIA SAUSE DO CORPO E O TEMPO, PARA INCORPORARSE S SAS AVENTURAS. Nuria lvarez Penedo 4 ESO C

arte 1

12

CLAUDIA LPEZ
O curso pasado, Claudia cursaba 4 de ESO no noso centro. Rematado o curso decidiu acender motores e marchou a facer as Amricas. Est cursando estudos nun centro de Siracusa, en Estados Unidos. Este curso botounos unha man en distintos traballos que emprendemos dende o Departamento de Normalizacin. Sempre contamos coa sa complicidade, co seu bo nimo, co seus sorriso e co seu entusiasmo. Dentro de pouco remata curso e termola por aqu contando a sa experiencia de viva voz, entre tanto, ela a protagonista da entrevista deste nmero de Brtema.

En que ano deixaches o IES de Tomio? No 2011. Con que ttulo? Graduado de ESO. Resmenos a ta actividade acadmica dende que saches do Instituto ata hoxe. Consegun una bols para estudar un ano nos Estados Unidos e levo todo este curso estudando 1 de Bacharelato en Syracuse High School, Utah. Cales son as maiores diferenzas que atopas entre Tomio e Syracuse? A xente, o modo de divertirse, os horarios...? Empezamos o instituto todas as mas s 7:30 h. salvo os martes que empezamos s 8:30 h. e que ben senta! Temos unha hora para comer, de 12 a 13:00 h. mis ou menos, e rematamos as clases s 14:30 h. Despois das clases moita xente fai deportes, eu levo todo o ano correndo en Campo a Travs, Sftbol ( como bisbol

para rapazas) e Atletismo. A xente distinta. Todo o mundo quere coecerme porque dicen que teo un cool accent e fanme milleiros de preguntas sobre o meu pas. A maiora da xente moi simptica. Aqu cada un viste ao xeito que lle gusta e ningun o xulga, o polo menos non tanto como en Tomio... Pero son moi conservadores porque a maiora son mormns. No instituto temos un regulamento sobre como ir vestidos e non podemos amosar os ombros, nin escote, nin vestir pantalns curtos. Que tres cousas botas de menos de Galicia? Boto de menos o mar, a paisaxe verde (aqu todo vermello) e falar e escoitar galego. Unha lembranza da ta estada no IES. O intercambio cos rapaces do instituto de Carnota. Namoreime daquel lugar e da praia que fomos. Unha lembranza, agora, para borrar. A tensin que pasei cada vez que tia un exame de historia dos de Carmen!

Acbanos esta frase: Ai, se volvese hoxe ao Instituto Non me preocupara polas parvadas que me preocupaba. Que batallia de alumna lle contaras aos teus netos? Un da nun cambio de clase o profe non veu, entn estabamos ss e comezamos a xogar. O taboleiro que est na parede do fondo da clase caeu chan e fixo moito rudo. Entre todos puxmolo na parede xusto antes de que outro profe chegase. Cando chegou non podiamos parar de rir!

Que diras se algn ex compaeiro/a te chamase para montar unha Asociacin de antigos alumnos/as? Farao encantada. Preguntaralles a todos por fotos que tivesen deses anos no instituto e fara un vdeo con elas. Queres engadir algo mis? Cando estaba no IES de Tomio non valoraba todas as cousas que al tia e sempre quixen rematar e marchar, pero agora btoo de menos. Aqu as clases empezaron a finais de agosto e rematan a finais de maio, as que cando volva, vs seguiredes con clases e pasarei a facer unha visita. Gracias, Claudia. 14

arte 2

A CIENCIA CERTA
PRANTAS MEDICINAIS 1

16

COMO ACENDER UN IPOD.

Antes de seguir lendo estas instrucins, consulte as VERDADEIRAS instrucins. Se lle d o mesmo, siga lendo. Por favor, siga as instrucins ao p da letra para o gozo mximo deste IPod.
1.- brase a caixa que contn o IPod (braa amodo). 2.- Qutelle o plastiquio e busque o interruptor de ON-OFF (acendido ou apagado). Se non o atopou, sgao buscando ata que rabee (se non o sabe, o interruptor est dentro do I-Pod, as que ter que abrirlle a carcasa a martelazos). 3.- Se segue sen atopalo, chame 701-447-813 para o servizo tcnico. 4.- Se o atopa, plseo. Non funcionar, pois est deseado para iso, as que treo contra a parede. Se segue sen acender, treo tdalas veces que fagan falta (a empresa non se responsabiliza de danos materiais, morais ou sentimentais que lle poidamos provocar), ata que A) se acenda, B)rompa a parede (neste caso pase a outra), C) rompa a cabeza do seu pai/nai/vecio/vecia/sogra/todo membro da familia que estea presente na casa, D) rompa o I-Pod, neste caso deber comprar un novo e repetir todo o proceso. 5.- Se (nalgunha remota posibilidade) conseguiu acendelo, aparecer un men principal con distintos apartados: msica, vdeos, imaxes, cmara fotogrfica, Internet, radio... que ten, na esquina superior dereita, un numerio, que indica s veces que o ten que tirar parede para entrar nese apartado. Por exemplo, a msica a que menos golpes require (27 golpes), e a cmara fotogrfica, a que mis (142 golpes ben fortes). Reiteramos que non nos facemos cargo das labazadas que lle dea seu pai/nai/vecio... Se conseguiu todo isto sen que rompa, un mecnico especializado ir persoalmente para rompelo e repetir todo o proceso.
18 FABIANA VILLARROEL RODRGUEZ 2 ESO A

VIVA O ENTROIDO!!
Este ano a Festa do Entroido do noso Instituto tivo como tema central o Cine. Tratbase, pois de que os disfraces lembraran as miles de pelculas e personaxes que o cine lvanos regalado durante o seu algo mis de sculo de existencia.

Polos nosos corredores pasearon zombis, vampiros, vaqueiros, pitufos, policas, deportistas e toda unha caste de personaxes, algns mis recoecibles que outros.

O que mis xito tivo foi o photocall, foro por onde todos os disfrazados pasaron para deixarse fotografar, deixando as unha proba indeleble para a posteridade.

Alicia de Ttim Burton

V de Vendetta, xerme do colectivo Anonymous

20 Heidi

HISTORIA DA ACTIVIDADE DO CONTRABANDO

Se temos que falar de xeitos de gaar a vida, esta foi sen dubidalo unha actividade que nesta parroquia, Goin, achegou sa poboacin grandes recursos cos que subsistir. Era unha actividade corrente e aceptada polos vecios. Via sendo a industriaque mis traballadores precisaba, e que mis ingresos xeraba. Daquela, en Goin corra a prata, e as demais vilas do interior de Tomio nos tian envexa. Eran os que pasaban informacin aos gardas, haba algns que eran moi perigosos, e s veces haba que controlalos con espas. Os espas. Xogaban un papel moi importante no contrabando, xa que eran a pliza de seguro de todo o asunto. O seu papel era controlar aos mandos que non se vendan. Tia que unir moitas cualidades, pois un fallo na sa conducta faca perder o valor da mercanca e manter a fbrica parada durante unha tempada, xa que por algn tempo empezaban a verse moitos mandos pola zona. Non poda beber nen fumar, e tamn tia que evitar tusir e dormirse nas gardas. Os enlaces. O espa tia un enlace en contacto con el e co punto onde se atopaba a mercanca e os cargadores para dar a orde de empezar a traballar ou estar quedos. Se o mando estaba fra tiamos que agardar, e se estaba dentro do cuartel, xa se poda empezar. Se decida sar, o enlace tia que ir coma un tiro para avisar. Contaba cunha pequena marxe de tempo para facelo, porque o mando a dende o cuartel ata o muelle andando pola carretera e anda lle levaba o seu tempo. Os barqueiros. Se hai algo que mencionar como verdadeiramente importante no tema do contrabando, era o papel que xogaban os barqueiros e os seus barcos. Sempre eran portugueses, moi valentes e habilidosos. As veces arriscbanse moito, traballando ata con temporal. Os barcos eran de cor negra para non ser vistos, e verdadeiramente o conseguan porque non os sentas ata que xa os tias na mesma beira. Cargaban entre 800 e 1000 kilos. cando traan un cha-

AS PEZAS
Os contrabandistas. Entre os anos 40 e 50 houbo moitos vecios se adicaban ao contrabando, tanto homes coma mulleres. Hai que dicir que do lado portugus tamn se adicaba moita xente a este oficio. Os mandos da garda civil. Nestes tempos haba en Goin quince nmeros da Garda Civil, tres mandos e 12 gardas. Os solteiros vivan no cuartel e os casados en casas de aluguer. Os gardas acostumaban colaborar, pero cando algn non quera facelo, haba que realizarlle seguemento usando espas. Anda que non era o normativo, algns dos gardas casaron en Goin. Os chivatos.

Os cargadores. O nmero de cargadores dependa da cantidade de material que tian que pasar. Unhas veces podan ser trinta e outras ata sesenta persoas. Uns das facanse das viaxes e outros entre catro e seis, dependendo da cantidade de carga. Os puntos mis importantes de descarga eran a Pesqueira e o Carreiro. Os cargadores transportaban as mercancas ata as casas que se atopaban mis preto do ro usando carros de bois. Algunhas mulleres tamn se ocupaban do transporte cargamentos de entre corenta e sesenta quilos. Por cada posta no ro dbanlle un tcket para xustificar a carga. Os domingos formbanse colas de ata 100 persoas para cobrar o de toda a semana.

O WOLFRAMIO O wolframio era un mineral moi pesado, como unha area negra. Con el reforzbase o ferro e tamn se construan armas de fogo. Via con facturas falsas e ademais, facase acompaar por un comandante do exrcito, desta maneira, non paraba a mercanca en ningn control. Non hai que dicir que se xogaba o seu posto se o descubran. O CHUMBO Via en tubos que chegaban aos oitenta kilos. O ESTANO. Outro metal co que se comerciaba, que via en lingotes. O COBRE Mis tarde comezou a vir o cobre, primeiro en rolos de arame e despois en lingotes. este material custaba moito facelo chegar a Vigo, as que se ideou o sistema dos chalecos: unhas prendas de vestir que levaban cosidos uns petos feitos medida de cada chapa de 2 kilos cada unha. Xeralmente cada persoa levaba enriba catorce quilos ou mis. Logo trasladbase a Vigo nas lias de autobuses: os Sarachos e Manuel Garca. Daquela, os autobuses levaban revisor, que tamn levaba chapa de cobre. Os chalecos levbanse a pelo, ademais lastimaban bastante, e por enriba poase outra prenda, abrigos ou chaquetas, dependendo da poca do ano. s veces as mulleres alugaban un coche, e an cargadas ata arriba de chapa de cobre. Se as paraba un control, unha dica que estaba enferma, ou que tia que ir ao notario, e as a coando. A mercanca descargbase nuns bares determinados, no reservado, porque as mulleres case tian que espirse de todo. A maior parte do material a para fundicins de Bilbao. Haba outras mercancas que non tian tanta sada como a chapa, pero que tamn deixaban algo, como a amndoa, as uvas pasas, a goma para calzado. Nos anos 50 pasbanse moitas pezas de camons e coches, ata se pasaba por pezas o camin enteiro.

AS MERCANCAS
As mercancas vian de Vigo cara a Portugal, e as que se traan de Portugal an tamn para Vigo. Estas mercancas depositbanse nas casas da Fontela pola sa proximidade ao ro, xa que an para Lanhelas e para Gondarem (en Portugal). Hai que dicir, porn, que o contrabando con Vilanova foi sempre menor, e en cantidades moito mis pequenas. Nos anos 40, as mercancas que se pasaban eran: O CAF . Nunha noite podan ir de doce ata catorce mil kilos, o equivalente a un camin enteiro. O AZUCRE. Era outro dos produtos de alimentacin cos que se comerciaba. O TABACO RUBIO O tabaco que chegaba ata aqu via de Angola, e era unha mercanca moi valiosa e moi perseguida. A PESCADA. Pasbase para Portugal, e via do Porto de Vigo, embalada en caixas de madeira e con xeo. Cada caixa traa 12 pescadas duns catro quilos cada unha.Estas caixas an para Oporto e Lisboa. AS BICICLETAS. Do 45 ao 50 colleu mis forza a actividade do contrabando. Para Portugal an moitas bicicletas en pezas, sobre todo da marca Orbea. 22

Estas pezas vian de Inglaterra para Portugal e logo pasbanse a Espaa. As marcas dos camins eran Dodge Dar, Opel e Ford e normalmente tratbase de vehculos de segunda man. Nos 50 tamn se chegaron a pasar algunhas partidas

clandestinamente, agardando polos papeis. No ano 1959 fxose a primeira partida de tabaco americano, uns dez mil cartns. Empezaronse a cargar fardos s doce da noite e continuamos ata s oito da ma. Este tabaco haba que ir boca da barra a buscalo. Chegaba nun barco de gran tonelaxe e an unhas gamelas de Lanhelas e Seixas a buscar a mercanca. Vian partidas de duascentas caixas, de Inglaterra ou de Holanda. O tabaco era unha mercanca moi perseguida polo seu gran valor e polo dano que se lle faca Tabacalera e a Facenda, polo que haba un gran control das estradas. Os contrabandistas contactaron entn con xente de Gondomar e Pinzs, que usaban os seus cabalos para transportar a mercanca monte a travs. Cando descubriron este novo transporte, houbo que voltar s estradas, con turismos de gran cilindrada que facan transportes pequenos, porque os camins estaban moi fichados. Estes turismos eran levados por condutores moi coecedores das estradas e moi arriscados, que algunha vez foron perseguidos polas patrullas pero nunca os alcanzaban. Nos anos sesenta empezaron a vir as emisoras, que se colocaban nos coches, e tamn manuais que se levaban no bolso. Estes inventos vieron a dar moitas facilidades e seguridade, posto que se poda falar cos barcos a corenta ou cincuenta millas de distancia. Nos anos setenta pasronse moitas redes de pescar, como os trasmallos, para toda Espaa e Xapn. Tamn se chegaron a pasar ata pedras de muo en bruto, que poda pesar ata cincocentos quilos. Nesta poca seguase a pasar tabaco americano. Tamn se poden citar mercancas como roupa interior e vaqueros que an de Espaa para Portugal. A partir de entn, a actividade do contrabando xa foi diminuindo.

de dieiro falso dende Portugal. Nos anos sesenta, pasronse moitos traballadores portugueses clandestinamente para Francia. Este era un negocio redondo para os contrabandistas portugueses, pos cobraban sobre sesenta mil pesetas a cada un e a ns s nos daban das mil por sacalos do ro e levalos vila a agadar os coches de Francia e Irn. s veces tamn facan a viaxe en tren. Esta xente a reclamada por vecios e aos poucos das xa estaban traballando

Textos extrados do Libro Contos de Arlindo de Arlindo Oliveira Colaboracin de Maruxa Rodrguez Oliveira

arte 3

24

TI

TA N

s 23:40, a 4146N , 5014W,o Titanic avanzaba a 22,5 nos (41,7 km/h).O vixa viu un iceberg diante a menos de 500 metros e cunha elevacin duns 30 metros sobre o nivel da auga. Fixo soar a camp tres veces e telefonou inmediatamente. O sexto oficial, Moody, recibiu a chamada e remitiu inmediatamente a mensaxe primeiro oficial de garda William Murdoch. Este fixo virar o buque a babor ( esquerda), 37 segundos despois, a nave virou, anda que colisionou contra o iceberg e abriuse unha va de auga no casco por debaixo da lia de flotacin. As portas estancas pechronse inmediatamente por orde de Murdoch para evitar o aumento das inundacins. A pesar disto, a auga comezou a inundar os primeiros cinco compartimentos do Titanic., que s poda flotar con catro compartimentos cheos de auga. A proa do Titanic comezou a afundirse. Pasadas das horas e media o Titanic empezou a elevarse cada vez mis ata alcanzar un agulo de 23 . Nese momento o barco empezou a partir pola mitade , o dobre fondo co que foi construido acabou cedendo.Finalmente o barco partiu en dous e acabou no fondo do mar.

IC

Das 2226 persoas que ian a bordo do buque morreron 1523 .

stmase que sobreviviron : 315 mulleres, 52 nenos, 126 homes e 210 membros da tripulacin. Charles Lightoller foi o membro da tripulacin de maior categora que sobreviviu ao afundimento. Por outra banda, Millvina Dean (Elizabeth Gladys Dean), con 10 semanas no momento do desastre foi a persoa mis nova de todas as que embarcaron e a ltima falecida dos superviventes: morreu o domingo 31 de maio de 2009 en Inglaterra . GRUPO DE 1 ESO D

O TITANIC
A historia do Titanic foi levada ao cine en varias ocasins. Unha das versins mis celebres a pelicula estadounidense dixirida,escrita e coproducida por James Cameron en 1997. Protagonizada principalmente por Leonardo DiCaprio e Kate Winslet cos papeis de Jack Dawson e Rose DeWitt Bukater, tamn participaron Billy Zane, Kathy Bates, Gloria Stuart y Bill Paxton. Comeza con imaxes dunha expedicin aos restos do Titanic, en busca dunha xoia que pertenca a Lus XVI. Ao entrar nunha das cabinas de primeira clase, atopa nun cofre onde se supn que esta a xoia, e ao abrir o cofre, atopan un vello ficheiro que contn o retrato dunha muller coa xoia. Dan noticias na televisin, e Rose, unha muller de 101 anos, recocese a ela mesma cando era nova e viaxou no Titanic. Rose comeza a contar a sa experiencia a bordo e confesa mentres que o seu verdadeiro nome Rose DeWitt Bukater un dos pasaxeiros que se cra morto no naufraxio. A pelcula rodouse en Rusia , na cidade canadense de Halifax, Nova Escocia, nos estudios da Fox , Baixa California, na Estatua da Liberdade, en Nova York, en California e en Vancouver, Canad. Custou 11 millns de dlares. Recadou 1800 millns a nivel internacional. Con estos nmeros, convertiuse na pelcula con mis recadacin a nivel mundial, ttulo que retivo por mis dunha dcada ata ser desprazada por Avatar (tamn de Cameron), que recadou mis de 2700 millns de dlares, pasando as o Titanic a ocupar o segundo lugar. CBS produciu en 1996 a miniserie para a televisin titulada Titanic, nela actan Peter Gallagher, George C. Scott, Katherine Zeta Jhones e Eva Marie Saint, entre unha cincuentena de actores. Est escrita por Joyce Eliason e foi proposta para os premios EMI 1997 polo seu sobresaliente son. Uns meses antes da presentacin do Titanic de James Cameron, Bigas Luna estreou La camarera do Titanic. Rodada en Italia, a primeira pelcula da poca deste realizador espaol e relata a historia dun mozo obrero que gaa nun concurso un billete de ida e volta a Southampton para ver zarpar o Titanic. Protagonzana Aitana Snchez Gijn e Olivier Martnez. O naufraxio do Titanic tamn foi obxeto de numerosos documentais, libros e artculos da prensa.

26

ONDE ESTABAS TI HAI CATORCE ANOS?

RECOECEDES A ALGN DELES? Unha das celebracins que sempre levamos a cabo no noso Instituto a das Letras Galegas. O 15 de maio de 1998 os que daquela eran alumnos do centro traballaron arreo para a construcin de maios, que foi un dos motivos da celebracin daquel ano. Non hai tanto tempo, e se nos paramos a pensar, ningn destes alumnos e alumnas tia mbil, non se conectaban a internet, non haba tuenti, nin facebook, nin twitter, plasmas, ipods... Mirdelle as caras. Agora imaxinade as vosas se vos quitasen hoxe todo esto.

ISTO XA NON O QUE ERA...

Nun lugar da Mancha, de cuio nome non quero lembrarme, haba un pobo chamado Talazinito. Todo o pobo estaba aterrado por un lobishome que roubaba ovellas e levbaas a unha cova que haba na montaa, as que estaban quedando sen ovellas. O alcalde decidiu pedirlle axuda a un heroe chamado Don Quijote, pero o que non saba era que Don Quijote era un drogadicto que se chutaba e esnifaba pegamento. Cando chegou ao pobo, decatouse de que quedara sen pegamento e ocorruselle coller a la das ovellas para machacala e fumala. Despois de fumar a la de todas as ovellas, quedou sen la para fumar e empezou a poerse histrico. Levaba das horas sen fumar cando entrou pola porta do cortello un lobishome cun pelo incrible e Don Quijote quedou abraiado, pois o lobishome gaara dous anos seguidos Pelo Panten. Don Quijote pensou que se tal poda cortarlle o pelo e fumalo, colleu unha maquinilla de afeitar, agarrouno cunha corda e cortoulle o pelo. Ao cortarlle o pelo deuse conta de que era un home moi guapo. O home, que quedara totalmente espido, marchou correndo. Entn todo o pobo quedou tranquilo, e para celebralo mercaron un televisor de plasma. De repente pola tele saiu o home que era antes un lobishome cantando en Eurovisin a cancin do Chiqui-Chiqui! Sheila Lpez Martnez, 2 ESO - B

28

IES de Tomino/ Lyce Notre-Dame de la Tourtelire en Pouzauges.

O centro co que fixemos o intercambio pertence rexin Pays de la Loire, no oeste de Francia. A sa situacion estratxica na rexin do Val do Loira permitiu achegarnos en pouco tempo a puntos de importante interese histrico e cultural como Nantes, os castelos medievais, La Rochelle, Poitiers (Futuroscope) e o gran parque de temtica histrica Puy du Fou, entre outros.

INTERCAMBIO 2012

Participaron trinta e dous alumnos e alumnas galegos e trinta e cinco alumnos e alumnas franceses.O grupo francs estivo en Tomio do 24 ao 30 de marzo de 2012 e o grupo galego estivo en Francia do 20 ao 29 de abril.
Esta actividade, ten como obxectivo fundamental desenvolver os contidos comunicativos e socioculturais que se traballan na aula e contribuir formacin integral dos alumnos participantes, ofrecndolles a oportunidade de convivir durante dez das cunha familia francesa. Nesta inmersin lingstica e cultural tamn participaron os alumnos do instituto francs que estiveron 8 das na nosa comunidade, dende o sbado 24 de marzo ata o venres 30 de marzo.

Os alumnos participantes foron acollidos en familias de Tomio durante a sa estada en Galicia. As mesmo, os tomieses foron recibidos nos domicilios dos seus compaeiros franceses. A actividade foi acollida con moito entusiasmo por ambos centros e os alumnos conxeniaron perfectamente xa desde os primeiros contactos va e-mail, facebook ou twiter. Xa aqu integrronse moi ben nas familias que os acolleron encantadas. O mesmo da que chegaron de Francia, despois de mis de 15 horas de autobs, os nosos alumnos recibronos cunha festa que se prolongou ata as 3 ou 4 da ma. O da seguinte visitamos todos xuntos Santiago de Compostela e tiveron a sorte de gozar dunha panormica espectacular de toda a cidade dende as cubertas da Catedral. O luns 26 de marzo fomos a Baiona e Guarda e quedaron abraiados coa vista dende o monte de Santa Tegra. Tiveron un tempo bosimo e baronse en todas as praias que visitamos: Baiona, Samil, A Lanzada...Fixeron un paseo en catamaran pola ria de Arousa e fartronse de mexillns. Tamn gozaron moito na visita de Vigo: no Museo das Palabras, o no museo de Arte Contemporneo, no paseo polo centro da cidade... Pero o gran da foi o do descenso polo rio Mio facendo rafting todos xuntos, franceses e galegos. 70 rapaces equipados con cascos, chalecos e traxes de neopreno baixaron facendo rafting dende a zona de Arbo, nun percorrido de 3horas, para terminar cun suculento pic-nic beira do rio. Quedaron entusiasmados coa hospitalidade e xenerosidade dos seus companeiros galegos e moitos xa pensan voltar no vern para revivir o que segundo eles foi o mellor intercambio da sa vida. Os nosos alumnos estaban ansiosos por reencontrarse cos seus compaeiros franceses. Marchamos o venres 20 de abril s 7h da mana e fixemos noite en Burdeos. O sbado visitamos La Rochelle, un importante porto comercial, que o segundo porto deportivo mis importante de Francia. O luns 23 de abril visitamos o castelo medieval de Pouzauges e os muos de Terrier-Marteau. O martes 24 fomos a Nantes, a cidade mis grande do oeste de Francia, situada na beira do rio Loira e cun importante patrimonio arquitectnico: visitamos o castelo dos Duques de Bretaa, a Catedral gtica e o Pazo medieval. O 25 de abril, mrcores, participamos nunha actividade ldico-cultural no castelo de Saint-Mesmin. O xoves 26 de abril fomos o Puy du Fou. Puy-du-Fou un xigantesco parque temtico que combina o cultural e o ldico, a diversin e a pedagoxa en escenarios espectaculares: un estadio galorromano de tamao real con lens e carros de gladiadores, un pobo vikingo de 10.000 m2 onde se representan as batallas, unha cidade medieval fortificada, unha vila do sculo XVIII, unha cidade de 1900 (Belle Epoque)e un dos espectculos de cetrera mis prestixiosos do mundo (O Baile das Aves Fantasmas). O venres 27 de abril visitamos os muos do Mont de Alouettes e participaron en actividades ldicas na natureza (tirolinas) no parque Tpacap. Xa de volta paramos en Poitiers para pasar o da en Fururoscope. Futuroscope un parque temtico nico en Europa, centrado nas ltimas tecnoloxas do mundo audiovisual: proxeccins en formato Imax en relevo en pantallas hemisfricas xigantes, efectos sensoriais 4D e atraccins interactivas con contidos educativos en proxeccins panormicas 3D. Fixemos noite en Burdeos e chegamos a Tomio o domingo 29 sobre as 21h.

Departamento de Francs 2012

30

s veces fltannos palabras e s veces sbrannos. s veces fltanos o tempo de dicilas e s veces psanos o tempo de calalas. s veces precisamos o que xa temos e s veces desbotamos o alleo como se fora noso. s veces mentimos inxustamente e s veces facemos da lei unha verdade fedorenta. s veces temos boca para selar un segredo e s veces fltannos odos para aceptar a evidencia. s veces un da ten 24 horas e s veces unha hora agocha 24 das. s veces dgoche que te quero coa boca soterrada e s veces a terra ignora os adverbios que nos afastan. s veces digo que si porque non son eu e s veces non son quen de negarcho. s veces a choiva esvara polos meus versos ata dar cos teus ollos e s veces as bgoas encoradas na memoria asolagan as terras ermas do que che escribo. s veces chmote co meu nome e s veces contestas dende o silencio que me reclama. s veces es ti mesma e s veces non sei quen son se ti me faltas. BALDO RAMOS

Postais no tempo dos whatsapp

32

arte 4

34