Está en la página 1de 96

BALIK KLTR

Hazrlayan : Alparslan ATALAR 2009

I. Blm
AKYA Lichia amia AY BALII Mola Mola BAKALYARO Merlangius Merlangos BARBUNYA Mullus Barbatus BERBER BALII Anthias Anthias BERLAM Merluccius Merluccius CAMGZ KPEKBALII Galeorhinus Galeus AA Sprattus Sprattus AMUKA Atherina Hepsetus PURA Sparus Aurata TAR Boops Salpa ZGL MERCAN Lithognathus Mormyrus ZGL ORKNOS Katsowonus Pelamis DENZ Salmo Labrax ALASI Trutta DLGER Zeus Faber DKENL KIRLANGI Aspitriglia Cuculus DKENL KSZ Prestedion Cataphractum DL BALII Arnoglossus Laterna ELEKTRK BALII Torpedo Marmorata EKNA Sciana Umbra FANGR MERCAN Sparus Pagrus FENER Lophius Piscatorius GELNCK Gaidropsarus Mediterraneus GM ATERNA Atherina Presbyter GNE Coris Julis HAMS Engraulis Encrasicolus /

HOROZBNA Parablennius Gattorugine ISKARMOZ Sphyraena Sphyraena KAIT BALII Trachipetrus Trachypetrus KALKAN Psetta Maxima KANATLI KIRLANGI Cephalacanth us Volitans KARAGZ Diplodus Vulgaris KAYI BALII Ophidion Barbatum KED BALII Scyliorhinus Canicula KEFAL Mugil Cephalus KELER Squatina Squatina KIKLA LAPN Labrus Berggylta KILI Xiphias Gladius KIRLANGI Triglia Lucerna KIRMA MERCAN Pagellus Acerne KOLYOZ Scomber Japonicus

KMRC KAYASI Gobius Niger KUM TRAKONYASI Trachinus Araneus KUPEZ Boops Boops KURBAA BALII Uranoscopus Scaber LAHOZ / GRDA Epinephelus Aeneus LEKEL MERCAN Pagellus Bogaraveo LEVREK Dicentrarhus Labrax LFER Pomatomus Saltator LPSOS Scorpaena Scrofa MALTA PALAMUDU Naucrates Ductor MAVR - KEFAL Chelon Labrosus MAV KPEK BALII Prionace Glauca MAZAK Trigloporus Lastoviza MELANURYA Oblade Melanura

MERCAN Pagellus Erythrinus MERSN Acipenser Sturio MEZGT Merlangius Euxinus MIRI Conger Conger MREN Murenea Helena MNAKOP Umbrna Cirrosa ORFOZ Epinephelus Guaza ORKNOS Thunnus Thynnus RDEK BALII Labrus Mixtus PALAMUT / TORK Sarda Sarda PAPAAN BALII Sparisoma Cretense PAPAZ BALII Chromis Chromis PS Pleuronectes Platessa RNA Dasyatis Pastinaca SARDALYA Sardine Pilchardus

SARIAIZ Argyrosomus Regius SARIGZ Spondyliosom a Cantharus SARIKUYRUK Seriola Dumerili SAZ KAYASI BALII ZosterisessorO phiocphalus SNART Dentex Dentex SVRBURUN KARAGZ Diplodus Puntazzo TEKR Mullus Surmuletus TRAKONYA Trachinus Draco TRANA Pagrus Ehrenbergi TRS Alosa Fallax UAN BALIK Exocoetus Volitans USKUMRU Scomber Scombrus ZGN Callionymus Iyra VATOZ Raja Clavata YAZILI HAN Serranus Scriba

SKORPT Scorpaena Porcus SKORPT HANS Polyprion Americanus SPAR ISPAROZ Diplodus Annularis STAVRT Trachurus Trachurus STRONGLOS Spicara Smaris ZMART Maena Smaris ZARGANA Belone Belone ZURNA BALII Scomberesox Saurus /
Ege ve Akdeniz'in sahillerine akan isularda yaar. eitli trleri lkemizde yaygndr. Nehirlerin yava akntl veya durgun blmlerinde yuvalanr. Boylan 5-6 santimetre olur. Ac ve tuzlu sulara da uyum gsterir. Kabuklular ve zellikle su yzeyindeki sinek-bcek larvalaryla beslenir. Bahar aylarnda remelerini yapp, yumurtalarn su bitkilerinin zerine brakr. Akvaryum bal olarak da yetitirilir.

AFANGUS (Aphanius fasciatus)

AKYA (Lichia amia) Kuzu, plak, leka ve iskender bal olarak da anlr. Genelde 50-100 santimetre en ok 180 santimetre ve 60 kilogram arlkta olabilir. Yumuakalar, kabuklular ve kk balklarla beslenerek, dipte kylara yakn kk srler halinde dolar. Canavar balklardandr, evresindeki balklar yok edercesine yer. Gemite ok avlanlmas nedeniyle neslinin tkenme tehlikesi vardr. Korunmas gerekir.

ACIBALIK (Rhodeus seiceus amarus) Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ar akl akarsular veya gllerde yaar. Bitkiler ve kk hayvancklarla beslenir. Ortalama 5-6, en ok 9 santimetreye kadar byr. reme devresi nisanhaziran arasdr. Diisi uzun hortumuyla yumurtalarn bir midyenin iine ustaca brakr. Erkek de spermlerini midyenin alp-kapanarak emdii suya brakarak yumurtalar dller. 2-3 haftada olgunlaan yavrular, midyeyi terkeder. Bylece kk csselerine ramen emniyetli reme tamamlanr.

ANKARA AMURBALII (Neomacheilus angorae) Orta ve Dou Anadolu'nun gl ve akarsularnn amurlu, kumlu ve sazl zeminlerinde yayl gsterir. Zeminlerden emdii amurlardan, kk hayvanlar, bcekler ve larvalar seerek besinlenir. smi de ordan gelir. 6-7 santimetreye kadar byyebilir. ok s sularn yksek ssna dayanabilir. Mayshaziran arasnda yapkan yumurtalarn kylarn kumluk ve akllarna brakr. Doa dengesini korur.

AYNALI SAZAN (Cypnnus carpio) Pullu sazann plak-izgili ve aynal sazan olarak adlandrlan yan trlerinin retime en elverili olandr. Kolay redii iin eitli yrelerde ve zellikle baraj gllerinde retimi yaplmaktadr. Yaam yks pullu sazan gibidir. Ekonomik deeri ok yksektir. eitli lkelerde ylda 200,000 ton sazan retimi yaplmaktadr

BAKALYARO (Merlangius merlangus) Mezgit ve gelincikle ayn trdendir. Karadeniz'de yaygn, Ege'de az bulunur. Genelde 15-20, en ok 45-50 santimetre boyunda olur. Sahillerin 3-4 metreye kadar derinliklerindeki slarn kumlu, akll ve yosunlu diplerinde, fazla gler yapmadan yaar. Balk yumurtalar, kk balklar ve karides gibi canllarla beslenir. remelerini ubat-mays arasnda, sahillere yakn yerlerde yapar. Mezgitle e, beyaz ve lezzetli etiyle ekonomik deeri yksektir.

AY BALII (Mola mola) Pervane bal da denir. Okyanuslar ve Akdeniz'in aklarnda uzun gler yapmadan, bazen derinlerde, bazen de su yzeyinde yan yatarak dolar. yi yzemeyen, hareketsiz bir balktr. Deniz analar, ahtapot, mrekkep bal ve dier balklarla beslenir. 2.5-3 metre boydan 1,500 kilogram arla eriip 2025 yl yaayabilir. Bahardan yaz sonlarna kadar 300 milyona varan yumurta dker. Bu yumurtalarn ou dier balklara yem olur. Eti lezzetsiz ve kt kokulu olduu iin insan besini yn ve ekonomik deeri yoktur.

BERLAM (Merluccius merluccius)

BARBUNYA (Mullus barbatus)


Scak ve lk denizlerin kumlu, amurlu sahillerinde 300 metreye varan derinliklerinde srler halinde yaar. Ortalama 12-15 santimetreden en ok 40 santimetreye kadar byr. Suyun s artlarna gre derinlerden sahile, mevsimsel gler yapar. 10 yl yaayabilir. Nisan-haziran aras 15100,000 yumurta dker. Etinin lezzeti ve bol avanlmasyla ekonomik deeri yksektir.

Ilk denizlerin orta sularnda yaar. Ege, Marmara ve Akdeniz'de yaygn, Karadeniz'de seyrek bulunur. Gndzleri 80-300 metreye varan derin sularda, gezinip geceleri avlanmak iin kylara ve yzeye yaklar. Kolyoz, aa, hamsi ve benzeri kk balklarla beslenir. En ok 80-100 santimetre boy ve 10 kilogram arla eriebilir. Maystan austosa kadar sahillere yakn yerlerde remelerini yapar. Etinin lezzet ve kalitesi mezgitle etir. Taze olarak her mevsimde yendii iin ekonomik deeri yksektir.

BERBER BALII ( Anthias anthias ) Hani ailesinden bir balktr. Scak ve lman denizlerin kayalk, akl ve bazen amurlu blgelerinde ve 50-300 metre derinliklerde yaayan berber bal, 25 santimetre uzunlua eriebilir. Az bulunduu iin fazla ekonomik deeri yoktur. Denizlere renk gzellii verir. remeleri dier hani cinsi balklar gibidir.

BIYIKLI BALIK (Barbus barbus) Genelde 30-50 santimetre uzunlukta ve 0.5-2 kilogram, en ok 3 kilogram arlkta olur. Byklerine seyrek rastlanr. Oksijeni bol, hzl akan nehirlerin berrak kum tabanl blmlerinde yaar. lkemizin eitli yrelerinde trleri bulunur. Mayshaziran arasnda reme yapar ve 5,00030,000 yumurta dker. Bu devresinde yumurtalar zehirlidir. Eti fazla deerli olmamakla beraber avcl ynnden deerli bir balktr.

BODUR YAYIN (lctalurus melas) Gneydou'daki akarsu ve gllerin kumlu, amurlu zeminlerinde yaayan, 20-30, en ok 45 santimetre boy ve 100500 gram arlkta olabilen bir yayn trdr. Olduka obur bir bahktr. Omurgaszlar, kkbalklar, balk larvalar ve kurbaalar da dahil ne bulursa yer. Sularn s artlarna gre nisan-haziran arasnda kumlarn iine yuva yapan dii, yumurtalarn dkerek bunlarn olumasn bekler. Klksz eti ok lezzetlidir. Ancak ekonomik deeri blgeseldir.

CAMGZ KPEKBALII (Galeorhinusgaleus) Scak ve lk denizlerin 100 metrenin altndaki serin sularnda tek bara yaayan, boylan 4-5 metreden 10-15 metreye ulaan, omurgaszlar (mrekkep bal, ahtapot, medusalar) ve sr halindeki kk balklan yiyerek beslenen bir kpek bal trdr. Scak yaz gnlerinde ar hareketlerle su yzeyinde yzer. Rahatsz edilmezse saldrgan deildir. Ak denizlerde erkek tarafindan dllenen diiler, 8-14 aras canl yavru dourur. Baka lkelerde yenilmesine ramen yakalananlar, lkemizde balk unu retiminde kullanlr.

BYKBA KAYABALII (Gobius (Poncola) kessleri) Trakya ve Karadeniz Kylarna akan nehirlerde yaygndr. Boylar 12-18, en ok 22 santimetre olur. Ac sularn talk veya sert kumlu zeminlerinde dolap, nehirlerin ilerine girer. Yuva edindii blgeye ok baldr, buraya zorla gelen balklara saldrgan olur. Kk kabuklular, balklar ve yumuakalarla beslenir. Nisan-mays aras, diiler yumurtalarn ince ipliklerle kumsallara yaptrr.Erkekler de gzclk eder. Eti lezzetli ve sala yararldr. Ekonomik deeri blgeseldir.

AA (Sprattus sprattus) Sardalya-tirsi ailesindendir. Boyu 6-8 santimetre, Karadeniz'in batsnda 13-15 santimetre olanlarna da rastlanr. Besinleri planktonlar ve balk yavrulardr. Srler halinde yaar. Mays-haziran arasnda reme yapar. Eti fazla lezzetli deildir. Bu nedenle zel avcl yaplmaz. Buna karn denizlerde ekonomik deeri k yksek olan uskumru, palamut, torik gibi bahklar iin yem deeri vardr. Kuzey Avmpa lkelerinde konservesi eitli isimlerle pazarlanr.

AMUKA (Atherina hepsetus) Gm trndendir. Fazla derin olmayan sahillerin scak ve lman sulannda, kumlu veya akll blgelerde srler halinde ve balk yavrular, kabuklular ve yumuakalarla beslenerek yaar. Suyun tuzluluk oran ve oksijen deerine uyum gsterir. Bu nedenle gllerde bile yaayabilir. Boyu 10-12, en ok 16-18 santimetre olabilir. Sularn blgesel scaklna gre nisan-eyll arasnda rer. Beyaz ve ok lezzetli etiyle ekonomik deeri yksektir.

PURA (Spans aurata)


Ege ve Akdeniz'in bu naml bal, Marmara'da seyrek bulunur. Ortalama 25-35 santimetre boy ve 0.5-3 kilogram arlkta, en ok 60 santimetre ve 6 kilogramda olabilir. Etil bir balktr. Kuvvetli enesiyle kk kabuklular, balklar ve dier hayvanlar kolayca yer. Yaz devresinde slarda, k aylarnda da 35-40 metre derinliklerde yaar. ki yar stndekiler daha da derinlere iner. remeleri ekim-aralk aylarnda olur; 100-150,000 yumurta doker. Eti ok lezzetlidir. Ayrca retim kltrne uygunluu nedeniyle ekonomik deeri ok yksektir.

APAK BALII (Abramis brama) Marmara ve Karadeniz'in akarsu ve gllerinde, baz trleri de Ankara ve Krehir'de yaar. Boylar ortalama 30-40 santimetreden 70 santimetre ve 3 kilogramdan 6 kilograma ulaabilir. Kurtlar, bcekler ve yosunlarla beslenir. 10 yl yaayabilir. mays-haziran aras yaklak 100,000 yumurta ile reme yapar. 1 kilogramn stndekilerin eti lezzetlidir; kkleri ise yem veya av bah olarak deerlidir.

TAR (Boops salpa) Karagz ailesinden bir balktr. Sarpan bal da denir. Boylar 45 santimetre olabilir. Grnts ok gzel fakat eti lezzetsizdir. Bu nedenle fazla ekonomik deer tamaz. Marmara, Ege ve Akdeniz'de bol, Karadeniz'de seyrek rastlanr. Yaam karakteri ve remeleri, karagz cinsi balklarda olduu gibidir.

ZGL MERCAN (Uthognathus mormyns) Mrmr bal da denir. Mercana gre vcudu daha uzundur. Genellikle Akdeniz'de bulunur ve en ok 30 santimetreye kadar byr. S sularn bitkilerle rtl talk, kayalk, kumluk blgelerinde yaar. Ac su blgelerine de girer. Biyolojik yaam karagz-mercan gibidir. Etinin lezzetli olmasna ramen az bulunan ve sadece taze tketilen bir balktr.

DA ALABALII (Salmo trutta macrosgma) oruh, Ege ve Konya Erelisi evrelerinde da gllerinin souk, berrak ve temiz sularnda yaar. Zaman zaman nehirlere de girer. Bilimsel olarak dnyann son buzul anda da gllerinde kalp, gelitii teorisi vardr. Boyu 40-60 santimetreden 1 metreye; arl da 1-3 kilogramdan 14 kilograma olabilir. 3-4 yarda olgunlap gllerin buzla kapland ekim-ocak aylarnda yumurtalarn akllara brakr. Diileri yaklak 3,500 yumurta brakr. ok lezzetli etinin yansra sertlik ve eviklii ile avcl da deerlidir.

DENZ ALASI (Salmo trutta Iabrax) ZGL ORKNOS (Katsowonus pelamis) Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege'ye kadar sularmzda rastlanan orkinos trlerinden biridir. Boyu ortalama 60-100 santimetre olur. Yemlendii balk srlerini nne katarak Karadeniz'e kar ve orada sular snnca reme yapar. Bu gidi-geliler Karadeniz ve Marmara'daki yerli balklarn doal dengesini oluturur. Etinin insan gdas olarak eitli deerlendirilmesi ve avclk ynyle ar tketimi, hem orkinos trn hem de onunla akm salayan dier balk trlerini tehlikeli olarak etkilemektedir. Karadeniz alabal, som bal olarak da tannr. Somon bal ile hem arkabal, hem de benzerlii vardr. Bir tr de Akdeniz'de yaar. Genelde 50-80 santimetre boy ve 3-7 kilogram arlktan, en ok 100 santimetre ve 25 kilograma erienlerine rastlanr. mrnun bir ksmn denizde geirdikten sonra remek iin nehirlere girer. Arlna oranla 2,000-16,000 yumurta dker. Kuvvetli enesi olan yrtc bir balktr. Kk balklar ve kabuklularla beslenir. Eti ok lezzetli olduu gibi, yumurtasndan da krmz havyar elde edilir. Ekonomik deeri ok yksektir.

DERE ALABALII (Salmo trutta fario)


Souk, temiz ve hzl akntl nehirlerde evresine bal olarak yaar. Blgesine kskantr, baka balklarn gelmesini istemez. Boylar 30-40, en ok 60 santimetre ve 0.5-2 kilogram arlkta olabilir. Yumuakalar ve yavru balklarla beslenir. Erkekleri 2, diileri 3 yarda olgunlap ekim-ocak arasnda yumurta brakr. Zaman zaman akntlara kar 1.5-2 metre srayarak yzer. En deerli tatl su balklarndan biridir. Lezzetli ve yararl etiyle ekonomik deeri ok yksektir. DERE PSS (Pleeuronectes Besus) Nehirlerin denizlere karan ac su blgelerinde veya akarsulann daha ierlerinde yaayan bir pisi trdr. Akdeniz'de fazla rastlanr. Az akntl sularn kumsal diplerinde fazla hareket etmeden yaar. Ortalama 25-30, en ok 50 santimetre boyda olur. Etil bir balktr. Bulunduu blgenin su ssna gre deiik olarak ubat-mays arasnda rer ve 800,000 yumurta brakr. Eti ok lezzetli ve ekonomik deeri yksek bir balktr.

DERE KAYABALII (Gobio gobio) lkemiz akarsularnda eitli trleri yerine gre adlar alr. 5-6 ylda yava byyerek 12-20 santimetre boya ular. Fazla hareket etmeden sualtnda yatarak mrn geirir. Nisan-haziranda 12 - 18 C sularda haftalk aralklarla rer; diileri 1,000-3,000 yumurta verir. Eti lezzetlidir. Byk balklar avlamak iin yem olarak da kullanlr. DKENCE (Gasterosteus aculeatus) Denizlerin ky kesimlerinde, nehirlerin denize karan ac su blgelerinde ve zaman zaman nehirlerde yaayan kk bir balktr. Boyu 7-9 santimetre olup vcudu kaln pullarla kapldr. eitli renklerinin gzellii ve 300-1,000 dolaynda yumurtasnn erkek balk tarafndan bir yuva yaplarak korunmas, dikenceyi ilgin bir doa olay yapar. Ekonomik bir deeri yoktur.

DL BALII (Amogtossus latema) DKENL KIRLANGI (Aspitrigla cuculus) Krlang ailesinin bir trdr. Srt n yzgelerinin sivrilii ve uzunluu, yan taraflanndaki sert kabuklarla krlangtan aynlr. Ege, Akdeniz ve Marmara'da bulunur. Karadeniz'de rastlanmaz. En ok 45 santimetre boyda olur. Denizlerimizde says krlangtan daha azdr. Genelde 30 metre derinlikte durgun sularda, bazen de 100-250 metre derinlie inerek yaar. Eti lezzetlli ve yararldr. Ekonomik deeri vardr. Denizlerimizde 10 metreden 300-500 metreye kadar derinliklerinde, kumlu, amurlu veya akll diplerinde fazla hareket etmeden ve uzun gler yapmadan yaar. Boylar 20-25 santimetre olur. Dipteki omurgaszlar, kk balklar ve bceklerle beslenir. Bahardan itibaren kylara sokularak haziran-temmuz arasnda reme yapar. K aylarnda eti dolgun ve lezzettli olur. Genelde her mevsimde bulunan, ekonomik deeri yksek olan bir balktr.

DLGER (Zeus faber) DKENL KSZ (Prestedion cataphractum) sim benzerliine karn krlang ailesinden ksz ile soydah yoktur. Marmara, Ege ve Akdeniz sahillerinin 30400 metreye varan derinliklerin kumlu, akll yosun kapl zeminlerinde yaar. Boylar 10-15, en ok 30 santimetre olabilir. Kklerine mcr, byklerine uka denir. iftler halinde gezerek yosunlar, otlar, yumuakalar ve kk kabuklularla beslenir. Mays-temmuz aras rer. Eti lezzetlidir fakat ok seyrek bulunur. Boyu 50-60 santimetreye ulaan dlger bal, geici balktr. Maysta Marmara'dan Karadeniz'e kar. Akdeniz, Ege, Marmara ve ksmen de Karadeniz'de yaayan, kaln pullarla rtl dlger bal, etobur bir balktr. Byk azyla kendinden kk pek ok bal yutarcasna yer. Genelde 60-70 santimetre derinliklerde yaar. K mevsiminden sonra sularn snmasyla mays ayndan balayarak temmuz sonuna kadar remelerini srdrr. Dlger bal, zmir-Antalya aras yrelerimizde peygamber, dikenli peygamber bal olarak da tanlr. Eti lezzetli, beyaz ve yararldr.

EGREZ BALII (Vimba vmba) Kuzey Ege, Marmara, Trakya ve Gller Blgesi'nde yayl gsterir. Dz ve ar akl sularn, kumluk, amurlu zeminlerinde yaar. Boylar 25-35 santimetre en ok 50 santimetre ve 450500 gram arlkta olur. 3-4 yarda olgunlua eriip mays-haziran aras reme yapar. Etinin gzellii ve bolca avlanlmasyla ekonomik deeri vardr.

EKNA (Scana umbra) Scak ve lman denizlerin 100-150 metre talk, kayalk ve mercanl blgelerinde yaar. Btn denizlerimizde bulunur. Gezgin bir balk deildir. Ayn zamanda tabal ve mavrugil bal olarak da tannr. Bahar sonu, yaz aylarnda reyen ekina, 30-35 santimetre uzunluk ve 500-600 gram arla eriir. Beyaz ve ok lezzetli eti ile ekonomik deeri yksektir.

ELEKTRK BALIl (Torpedo marmorata) Bir kpek bal trdr. Scak ve lman denizlerin 100-150 metreye varan diplerinde fazla g etmeden yaar. Boyu 150 santimetre olabilir. Genelde avlanmak iin veya tehlike halinde 100220 volta varan, insan iin tehlikeli fakat ldrc olmayan ksa sreli elektrik arpmas yapar. Bahar-yaz aylarnda iftleerek rer. Diileri 14-15 canl yavru yapar. Eti yenebilir, fakat lkemizde fazla tketilmez. FANGR MERCAN (Sparus pagrus) Bir mercan trdr. Ortalama 25-35, en ok 80 santimetre boyda scak denizlerde, Gney Ege ve Akdeniz'de yaygn bulunan kabuklular, yumuakalar ve kk balklarla beslenen etil bir balktr. Talk ve kayalklarn maaral oyuklarnda yaar. remesi bahardan austosa kadar srer. Mercan ailesi iinde eti en lezzetli olanlardandr, ancak seyrek bulunduu iin ekonomik deeri blgeseldir.

GELNCK (Gaidropsans mediterraneus) Bakalyaro ve mezgitle ayni trdendir. Denizlerimizde birka cinsi yaygndr. Scak ve lman sularn talk, kayalk diplerinde sahillere yakn yaar. Balk yavrular ve kabuklularla beslenir. evik, yrtc ve saldrgandr. Derisi ok kaygandr. Ortalama 20, en ok 40 santimetre boyda olur. remesini sonbaharda yapar. Beyaz ve lezzetli etiyle ekonomik deeri olan bir balktr.

FENER (Lophius piscatorius) Kylardan 500 metreye kadar derinlerde yaayan, boylar 2 metreye eriebilen, bir dip baldr. Hareketsiz yatar ve antenleriyle avn kendine ekerek ok byk azyla kendi byklndeki balklan bile yutar. Pulsuz ve plak vcudunu kapsayan sv, insan cildi iin tehlikelidir. Mart-austos aras derinlere inerek rer. 6-7 yarda bir dii, 1 milyon yumurta verir. Eti beyaz ve ok lezzetlidir. Ekonomik deeri yksektir. eker hastal tedavisinde kullanlan enslin ilac, ilk kez fener bal pankreasndan elde edilmitir.

GKKUAI ALABALIK (Salmo gairdneri) Kuzey Amerika kkenlidir. Yetitirilmek zere dnyaya yaylm, bu arada lkemize de getirilmitir. Temiz, oksijeni bol sularda yapay yemler veya kk balklarla beslenebilen yetitirmeye en ok uyum gsteren, tuzlu deniz suyuna da tolerans olan bir alabalk trdr. Erkekler 2, diileri 3 ylda olgunlap kilogram /arlna gre yaklak 1,0005,000 yumurta verir. Denizde yetitirilenleri, daha abuk byme gsterir. Etinin lezzeti ve bol retimiyle ekonomik deeri ok yksektir.

GAMBUSYA (Gambusia affims) Anayurdu ABD'nin gney blgelerinden, sivrisinek ve stma mcadelesi iin lkemize getirilmitir. Durgun, s ve scak sulara ok toleransldr. 0'dan +30 C.'ye kadar dayanabilir. zellikle sivrisinek larvalanyla beslenir. Aynca yosunlar ve kabuklular da yer. Erkekleri, 3-5 santimetre diileri, 6 santimetre olur. Nisan-ekim arasnda erkekleri, spermlerini diinin reme boluuna brakr; 30 gnlk hamilelikten sonra dii yaklak 60 yavru dourur. Doa dengesi ve sala yarar ile ok deerlidir.

GL ALABALII (Salmo trutta lacustris)


Kuzeybat Anadolu, Abant ve 7 Gller Blgesi'nde yayl gsterir. eitli trleri vardr. Trne gre renk, boy ve beslenme farkllklar gsterir. Genelde temiz, bol oksijenli souk sularda fazla gezinmeden; planktonlar, dip hayvanlan ve kk balklarla beslenerek yaar. Boylar ortalama 25-40, yabanlarnda 60-70 santimetre olabilir. Eyll-ocak arasnda reme yapar. Yumurtalarn dipteki akllara yaptrr. retimi yaplmaz. Eti ok lezzetli, ekonomik deeri blgeseldir.

GM (Atherma boyeri) Denizlerimizde yaygn olan Gm'n Sapanca, znik ve Kyceiz Gllerinde yaayan bir trdr. Scak sularda, bcek larvalar ve sualt hayvancklaryla beslenerek yaar. Mays-eyll arasndaki reme devresinde yaklak 600 yapkan yumurtasn; kumlu, akll zeminlere brakr. Su yzeyine yakn, sr halinde dolarken su kularna yem olur. Eti yenebilir. Daha ok balk reticiliinde yem veya balk unu endstrisinde deerlenir.

GM HAVUZBALII (Carassius auratus gibelio) GRDEK (Rulus rubilio) Kzlgz ailesindendir. Kuzey Ege, Marmara ve Trakya'da fazla hareketli olmayan akarsularn zengin bitkili ky blgelerinde yaar. K aylarn daha derince sularda geirir. Kurtlar, bcekler, kabuklular ve bcek-sinek larvalaryla beslenir. Boyu 15-20, en ok 25 santimetre olur. Nisan-mays aras rettii yumurtalarn bitkilerin arasna brakr. Besin ynyle deersizdir, fakat av yemi olarak deerlendirilir. Trakya ve Dou Karadeniz'in yumuak zeminli, bol bitkili akarsularnda yayl gsteren bir carrasius trdr. Bymesi daha hzl olup 3-4 yarda 15-20 santimetreye eriir. Daha byklerine de rastlanr. Mays-haziran aras 160380,000 yumurta dker. Baz hallerde bu yumurtalar, sazan veya dier havuz balklarnn dlledii de olur. Eti yenebilir. Havuz veya akvaryumlarda ss bal olarak yaatlr.

HAMSI (Engraulis encrasicolus)


GM SAZAN (Hypophtalmichthys molitmc) Dier sazan trleri gibi Gneydou Asya kkenli bir balktr. Ortalama 100-120 santimetre boy ve 20 kilogram arla eriirler. Fido planktonlarla beslenir. 3 yarda cinsel olgunlua eriip, 20 - 22 C.'de ve stndeki sularda kilogram arlna oranla 140,000 yumurta verir. Yasz ve lezzetli eti, in'de deerli bir yiyecektir. Bu nedenle lkemize de getirtilerek aratrma enstitlerinde yaam uygulama ve retme artlar incelenmektedir. Karadeniz'in insan yaamyla birleen baldr. Marmara'da da bulunur. Srler halinde yaar ve 20 santimetreye kadar byr. Ocakmart arasnda beslenmek im sahillere yaklar ve bol av verir. Gndzleri 30-40 metre derinlerde, geceleri yzeye yaknlarda dolar. 1 yardan itibaren olgunlua eriip 18 - 20 C. sularda, 25-60 metre derinlikte ve az tuzlu sularda reyip, yaklak 40,000 yumurta dker. Etinin lezzeti, eitli tketim ynleriyle ekonomik deeri ok yksektir. Ar avlanlmas ve orkinos-palamut-uskumru/torik sisteminde dengenin bozulmas, hamsiyi de tehlikeli olarak etkilemektedir.

GNE (Coris julis) Bu balk da lapin ailesindendir ve ayn yaam karakterini gsterir. Boylar ortalama 20 santimetre olur. Gvdesini evreleyen renklerin gzellii ile denizlere gzellik katarlar. Nisan-haziran arasnda remelerini yaparlar ve trne gre 600-20,000 taneye kadar yumurta dker.

HASKEFAL (Mugu cephalus) Denizlerimizde yaygn bulunan bir kefal trdr. Ortalama 30-50, en ok 75 santimetre boyda olabilir. Btn kefaller gibi rkek ve evik bir balktr. Ak denizle sahiller arasnda gidip gelirler. Bazen beslenmek iin srler halinde ac sulara, lagnlere, hatta nehirlerin ilerine girerler. Deniz dibi bitkileri ve yumuakalarla beslenir. Yaz aylarnda reyip 150,000-1 milyon yumurta verir. Beyaz etinin lezzeti ve mumlanarak pazarlanan havyar yumurtasyla ekonomik deeri ok yksektir.

HOROZBNA (Blennius fluviatilis) HAVUZ BALII (Can-asius carrasius) Trakya-Marmara Blgeleri, Kzlrmak, Yeilrmak Deltalar ve oruh Havzas'nda yayl gsterir. Boylan 1525, en ok 45 santimetre ve 2-3 kilogram da arlkta olur. Su iindeki otlar, dip hayvanlar ve sinek larvalaryla beslenir. Sazana benzer ve akrabadr. Mays-haziran aras 14-20 C. sularda 150-300,000 yumurtasn 2-3 defada otlarn zerine brakr. Suyun kirlilii ve oksijen deerine toleransl bir balktr. Byklerinin eti lezzetlidir. Bat lkelerinde retimi de yaplmaktadr. Marmara, Ege ve Akdeniz akarsular ve bunlarn deniz kanm ac su blgelerinde yaar. Boylar denizde yaayanlara gre daha kktr. 8-12, en ok 15 santimetre, Akdenizdeki trleri ise 20 santimetreye ulaabilir. Su altndaki kk hayvanlar veya bcek larvalaryla beslenir. Yaz aylarnda reyip yumurtalarn talar ve midye kabuklar arasna ustaca gizler. plak ve pulsuz derisi, yapkan bir sv ile kapldr. Ekonomik bir deeri yoktur.

NC BALII (Albunus albunius) Pullarndan yapay inci yaplmas ismini verir. lkemizde eitli trleri yaar. Boylar 15-20 santimetre olur. Manyas ve Ulubat Gllerinde bolca bulunur. Planktonlar, kurtlar, bcek larvalar ve su yzeyindeki sinekleri yakalayarak beslenir. Nisan-mays aras reyip, yapkan yumurtalarn nehirlerin giri veya kndaki kylarn kumluklarna brakr. Eti lezzetli saylr. Blgesel deerlenir. Orta Anadolu'da Gke, Van evresinde darah ismiyle anlr.

HOROZBNA (Parablennius gattorugine) Dalgal sahillerin talk, kayalk ve yosunlu blmlerinde gizlenerek, ounlukla ift yaar. eitli trleri olduu gibi tatl sularda yaayanlar da vardr. Yaam artlanna gre bcekler, kurtlar ve balk yumurtalaryla beslenir. Eti lezzetsiz, sert ve klkldr. Bu nedenle ekonomik deeri yoktur. Bahar ve yaz srecinde erkeklerin ustaca hazrladklar ta oyuklar, midye, istridye kabuklar arasna diiler, 2,000-15,000 yumurta dkerler. Erkekler de 20-25 gnlk kuluka dneminde bazen dalgalar iinde atlya atlya yumurtalara bekilik yaparlar.

ISKARMOZ (Sphyraena sphyraena) Btn scak ve lk denizlerin s sularndan 100 metre derinlie kadar orta sularda yaayan bir balktr. Et yiyen cinsinden ve avlarna kar yrtcdr. Marmara'da az, Ege ve Akdeniz'de fazlaca bulunur. Akdeniz barakudas olarak da adlandnlr. Boyu 1 metreye erien skarmoz bal, barakuda olarak okyanuslarda 3 metreye kadar byyebilir. Sr halinde dolap zellikle kpek balklarna hcum ederler. Fazla yrtcl ve etinin de gda deeri olmad iin ekonomik yn yoktur.

SPAR SPAROZ (Diplodus annaris) Btn denizlerimizin scak ve lk sahil blgelerinde yaayan bir karagz trdr. 16-20 santimetreye byyebilir. Deniz kurtlan, karides, yosunlar ve balk yavrulanyla beslenir. Ger balklardandr. lkbahardan yaz sonuna kadar remelerini srdrr. Eti beyaz, yal ve lezzetlidir.

SKORPT (Scorpaena porcus) Yaam ayn aileden olan Lipsoz'un ayndr. Farklar, iskorpitin lipsoza gre daha kk olmas (ortalama 20-30 santimetre) ve renginin koyuluudur. skorpitin de dikenleri lipsoz gibi ok zehirlidir. Bu nedenle yakalandnda dikkat edilmelidir. Eti lezzetli ve ok yararldr.

STAVRT (Trachurus trachurus)


Denizlerimizde sankanat istavrit (Akdeniz) ve karagz istavrit (Karadeniz-Marmara) olarak iki tr yaar. Boylan karagzde 15-25 santimetre, en ok 30 santimetre, sarkanatta ise 30-50 santimetre olur. Kklerine kraa denir. Gezici balklardr. Hamsi, aa, amuka gibi kk balklarn yavrulanyla beslenir. Mays-austos aras srler halinde rer. Lezzetli eti, eitli yemekleri ve bol avlanmasyla ekonomik deeri en yksek balklardandr.

STRONGLOS (Spicara smaris) Btn denizlerimizde ve denizlerin nehirle karan ac su blgelerinde yaar. zmaritle ayn ailedendir. Erkekleri 1316, diileri 15-20 santimetre boy ve 50100 gram arlkda olur. Sularn ssna gre ak denizle kylar arasnda gidip, gelirler. Nisan-mays, bazen de temmuza kadar reyip 40-60,000 yumurta dker. Planktonlar, kk hayvanlar ve deniz bitkileriyle beslenir. Eti lezzetlidir, bol bulunduu iin ekonomik deeri vardr.

KABABURUN (Chondrostoma nasus) eitli trleriyle lkemizde yaygndr. Gl ve nehirlerin giri-klarnn dibe yaknlannda akll blgelerde yaar. Boylan 25-40, en ok 50 santimetre olur. Talara yapk yosunlar, bitki kkleri ve dip hayvanlanyla beslenir. Mart-mays aras rer ve 100,000'e yakn yumurtasn akllann stne yaptnr. Farkl trleri, blgelere gre eitli ekillerde deerlendirilir.

ZMART (Maena smans) Denizlerimizin yerli balklarndandr. Kklerine kancur, byklerine kanal izmariti denir. Boyu ortalama 15 santimetre, diileri daha kk olur. Hareketli ve kurnazdr. Yaz aylarda sahillere kadar sokulur. st, n dikenleri tehlikelidir. Batar ve yara yapar. 10-12 yl yaayabilir. Erkekleri 3, diileri 2 yarda olgunlap, 60-70,000 yumurta verir. Balk yumurtalar, yavrular ve yosunlarla beslenir. Eti beyaz ve lezzetlidir. Bol tketilir.

KADFE BALII (Tnca tinca) Kuzey blgelerimizin bol bitkili durgun veya yava akntl sularnda yaar. Genelde 30-40 santimetre en ok 60-70 santimetre olur. Planktonlar, kk balklar ve yumuakalarla beslenir. Gndzlerini dipte geirip geceleri avlanr. Mays-haziran aras reme yapar. Eti lezzetlidir. Sazan yetitiriciliinde yardmc olarak dnlen bir balktr. Sportif yn zevklidir.

KAIT BALII (Trachipetns trachypetrus) ok yass vcuduyla kat ismini alr. Ilk denizlerin 15-20 metre derinliklerinde, g etmeyip s artlarna gre yer deitiren planktonlar, omurgaszlar ve kk balklarla beslenen, boylar 3 metre olabilen bir balktr. Karadeniz'de rastlanmaz, dier denizlerde seyrek grlr. Sakin, yava ve ahenkli yzen, srasnda ok hareketli olabilen bir canldr. Bahara doru sahillere sokularak iklim artlanna gre yaz boyunca rer. lgin bir balk olarak denizleri ssler.

KANATLI KIRLANGI (Cephalacanthus volitans) Boylar 50 santimetreye ulaabilen ve krlangn bir tr olan bu balklar, gzel ve bezeli renkleriyle Ege ve Akdeniz'de yaar. Su yzeyinden 1-1.5 metre yksekte 1-10 saniyelik srede 30-35 m.'lik uularla denizleri ssler. Sularn snmasyla beraber sahillere yaklaarak, mays-temmuz aras rer. 10-80 metre derinliklerde yumuakalar, kabuklular ve bceklerle beslenir.

KALKAN (Psetta maxima)


Bir dip bal olan kalkan, Karadeniz'in en tannm balklarndandr. Boazlar, Marmara, Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanr. Gezici balk deildir. Btn hayat dipte yatmakla geer. Bat Akdeniz, Atlas Okyanusu ve imal Denizi'nde, kalkann dier trleri yaamaktadr. 25-30 yllk mr olan kalkan bal, 1 metre boya eriebilir. Sahillerde 510 metreden balayarak 300-400 metre derinliklere inebilir. Etil ve fazlasyla obur bir balktr. Erkekleri 5-6, diileri ise 6-7 yalannda olgunlap remeye geebilir. remeleri 10-15 C sularda nisandan hazirana kadar srer. Milyonlarca yumurta vermesi yannda etinin lezzeti ve verimlilii ile ekonomik deeri ok yksektir.

KARAGZ (Diplodus vulgaris)


Btn denizlerimizde, ounlukla Marmara ve Ege'de lman sularn kayalklarnda yaayan, bol bulunan ve sevilen yerli balklarmzdandr. Srler halinde yaar. Sularn s artlarna gre bahar aylarndan austosa kadar reme yapar. eitli trleri sularmzda yaar. Kuyruu lekeli ve izgili olan sparoz/ispari olarak tannr. Lezzetli eti ve bol avlanlmasyla ekonomik deeri yksek bir balktr.

KAYI BALII (Ophidion barbatum) Denizlerimizde seyrek rastlanan, 2-3 metreden 150 metreye kadar derinliklerde, st bitkilerle rtl kumsal, akll diplerde fazla g etmeden yaayan bir balktr. Yumuakalar, kabuklular ve kk balklarla beslenir. Boylan 30 santimetre olabilir. Bahar-yaz sonu reme yapp 1518,000 yumurta dker. Eti lezzetlidir. Fakat seyrek bulunduu iin ekonomik deeri yoktur.

KELER (Squatina sguatina) Kpekbal ailesindendir. Scak ve lman denizlerin 5-100 metre derinlerinde sahil yaknlarnda veya 70-400 metre aklarnda, kumlu, amurlu alanlarda fazla g etmeden yaar. Boyu 2 metreye ulaabilir. Byk azyla dipteki l veya diri balklar, omurgaszlarla sr halindeki balklar yutarcasna yiyerek beslenir. Bahar sonu yaz aylannda diiler, gruplar oluturarak sahillere yaknlarda dllenir. 18-20 ay sonra tek balarna 10-18 aras canl yavru dourur. Yzgelerinin eti yenebilir, karacierinden ya ve vitamin elde edilir.

KED BALII (Scyliorhinus canicula) Kpekbal ailesindendir. Scak ve lman denizlerin 3 metreden 1,000 metreye varan derinliklerinde fazla g etmeden yaar. Kabuklular, omurgaszlar ve balklarla beslenir. Boylar ortalama 80150 santimetre olur. Kular gibi iftleip, yumurtlayarak nrer. Bahar aylarnda yumurtalarn bir torba iinde kayalklar arasna brakr. Bir mevsimde birka kez yumurtlayabilir. Kuluka sresi 15 gndr. Eti lezzetli olup yenilebilir. Aynca sportif avcl da yaplr.

KIKLA LAPN (Labrus berggylta) Ilk ve scak denizlerimizin yosun ve bitkilerle kapl talklarn 2-30 metre derinlerinde yaar. Dii ve erkekleri arasnda boy ve renk farklar grlr. Boylar 30-40, en ok 60 santimetre (diilerde) olabilir. Yumuakalar ve kabuklularla beslenir. Dileri ok kuvvetlidir. remeye yakn erkekleri, deniz bitkileriyle diiye yuva hazrlar. Mays-austos arasnda yumurta verir. Eti lezzetlidir. Aynca sportif avcl deerlidir.

KIRMIZI HAVUZBALII KIRLANGI (Triga lucema) Ege, Akdeniz ve Marmara'nn fazla g etmeyen, yerli baldr. Ksmen Karadeniz'de rastlanr. Ihk denizlerin sahil yaknlarnda 5-300 metre derinliklerin diplerinde iftler halinde yaar. Kklerine dervi bal da denir. Ortalama 25-50 santimetre olur. 80 santimetre ve 6-8 kilogram olanlarna rastlanr. 15-20 yllk yaam vardr. 3 yarda olgunlap sahillerden uzakta remelerini yapar. Kk kabuklular, yumuakalar, deniz bitkileri ve bceklerle beslenir. Etinin lezzet ve yararyla, her mevsimde bulunmasyla ekonomik deeri yksektir. Dier Akdeniz ve Avrupa lkelerinde de bol tketilir. Biyolojik yaam dier havuz bal trleri gibidir.15-20 cm boyu ve renginin gzellii ile eski alardan beri havuzlarn imdilerde de akvaryumlarn klasik ve kymetli baldr. in'de ve Japonya'da retilen eitli trleri ve formlar vardr.

KIZILGZ (Rutilus mtilus) Karadeniz, Trakya, Marmara ve Kuzey Bat Anadolu'nun sahil blgelerindeki nehirlerde yaar. 25-30, en ok 50 santimetreye byr. Kzlkanatla byk benzerlii vardr. Kk canllar ve bitkilerle beslenir. Bahar aylarnda rer ve 50-100,000 yumurta brakr.. Eti deerli olmad iin daha ziyade yem olarak kullanlr. Nehir ve kylardaki yrtc balklar ve kular iinde iyi bir besindir.

KIRMA MERCAN (Pagellus aceme) Mercan ailesindendir. 0-400 metre bazen de 700 metre derinliklere inebilmektedir. Yaam evresi talk, kayalk ve dibe yakn yerlerdir. Boylar 35-40 santimetreye ulaabilir. Eti beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Marmara, anakkale Boaz ve Ege'de bolca bulunur. Ekonomik deeri yksektir. Denizlerdeki sya gre ilkbahardan balayarak austosa kadar remeleri srer. Etil balk olan mercanlar eitli kk balklar, kabuklular ve omurgaszlarla besinlenir.

KOLYOZ (Scomber japonicus) KIZILKANAT (Scardinius eythrophthalmus) Kuzey Anadolu'da souk olmayan ar akl nehirler, gl ve gletlerin yumuak tabanl zeminlerinde yumuakalar ve bitkilerle beslenerek 10-11 yl yaar. 2040 santimetre boy ve 200-400 gram arlkta olur. 3-4 yarda olgunlap kg/arlna gre 600,000 yumurta dker. Eti lezzetli fakat ok ince klkl olduu iin makbul deildir. Tuma gibi yrtc balklar iin deerli bir yemdir. Btn denizlerimizde bulunmakla beraber daha ok Marmara bal saylr. eklen uskumruya ok benzer fakat ayr bir trdr. Byk Okyanus'ta da srler halinde yaar. Kk balklar, yavrular ve planktonlarla beslenir. 2-3 yarda olgunlaan diileri temmuz-austos aras 300-400,000 yumurtasn denize brakr. Eti uskumru kadar lezzetli olmamakla beraber, taze-kuru-tuzlu olarak bol tketilen bir balktr.

KMRC KAYASI (Gobius niger) KOCAAlZ (Aspius aspius) Trakya, Marmara ve Kuzey blgelerimizin hzl akarsularnda yaar. Ortalama 6080, en ok 100 santimetre boy ve 2-4 kilogramdan 10 kilogram arla eriebilirler. Etil bir balktr, su iindeki her trl hayvanla beslenir. Erginleri yalnz dolar. Cinsel olgunlua 4-5 yalarnda ulap nisan-temmuz arasnda 80-100,000 yumurta verir. Az lezzetli eti nedeniyle ekonomk deeri blgeseldir. Buna karn olta avcl ok zevkli bir balktr. Yaam karakteri bu baln ayn olan "aps. vorax" tr Frat ve Dicle Nehirlerinde yaygndr. Sis bal olarak tannr. Boylar 40 santimetre olur. Btn denizlerimizin nehir azlarna yakn, bazen de ac su blgelerinde, 75 metreye kadar derinliklerin kumlu, amurlu diplerinde fazla g etmeden yaar. Boylar en ok 18-19 santimetre olabilir. Mart-mays arasnda 1,0006,000 arasnda yumurta vererek rer. Bu yumurtalara erkekler bekilik yapar. Kk kabuklular, yumuakalar ve balklarla beslenir. Eti beyaz, lezzetli ve yararldr.

KK KAYABALII (Gobius (Poncola) syrman) KUPES (Boops boops) Karadeniz kylarna akan nehirlerin kk kabuklular ve yosunlarla kapl zeminlerinde ac su-tatl su karm sahillere yakn yerlerde yaar. Boyu 1822, en ok 25 santimetre olur. Yumuakalar ve zellikle kabuklularla beslenir. Nisan-mays aras doan yavrulara, erkek bekilik yapar. Dier kayabalklar gibi eti beyaz, lezzetli ve yararldr. Ekononik deeri blgelere gre deiir. Altnkuak da denir. Ilman ve scak denizlerde yaar. Akdeniz, Ege ve Marmara'da bulunur. Marmara'dakilerin bir blm Karadeniz'e kar ve dner. Yosunlar, balk yavrular ve kabuklularla beslenir. Boylar 15-25, en ok 35 santimetre olur. remelerini bahar sonunda yapar. Karagz ve itari ile ayn trdendir. Eti lezzetlidir. Ancak blgesel deerlenir.

KUM TRAKONYASI (Trachmus araneus) Ilk denizlerin sahil blgelerinde 2-3 metreden 100-150 metreye varan derinliklerde yumuak kumlar arasnda mr geirir. Beslendii kk balklar, bcek, yumuaka ve kurtlara karn ok sratli bir avcdr. En fazla 50 santimetreye byyebilir. Dikenleri trakonya gibi zehirli ve insan iin tehlikelidir. Eti lezzetli olmakla beraber tehlikesinden tr az avlanld iin ekonomik deeri yoktur. K derin sularda geirip, mart bardan itibaren slara sokulup, yaz sonuna kadar reme yapar. KURBAA BALII (Uranoscopus scaber) Akdeniz, Ege ve Marmara'da talk ve yosunlu blgelerde yaar. Dipte yatarak barn stndeki gzleri ile kk canllar veya balklar grp, avlar. Nisan-mays aylarnda kladklar derin sulardan sahillere, bazen de ac su blgelerine sokulup temmuz-eyll arasnda reme yapar. Kg./arlna gre 10,000-20,000 yumurta dker. Yavrular, nce plarktonlarla daha sonra ise omurgaszlarla beslenir. Eti lezzetlidir. zel avcl yaplmad iin ekonomik deeri azdr.

LERKT BALII (Rutilus frisu) LAHOZ/GRDA (Epinephelus aeneus) Ege ve zellikle Akdeniz'de yaygn bulunan, boylar 1 metre olabilen bir hani trdr. Fazla derinlere gitmeden kayalk, talk veya akll alanlarda yaar. Olduka yrtc, etil bir balktr. rili ufakl her trl kabuklular, omurgaszlar ve kk balklarla beslenir. Mays-haziran arasnda reme yapar. Akdeniz'in eti ok lezzetlli, hretli balklarndandr. Ancak ekonomik deeri blgeseldir. Karadeniz'in dou ve batsyla Trakya'daki nehirler ve bu nehirlerin denizle kanm ac su blgelerinde yaar. Genelde 40-50, en ok 70 santimetre boy ve 5 kilogram arlkta olabilir. Kk balklar, kurtlar ve bcek yumurtalaryla beslenir. Nisan-mays aylarnda nehirlerin ilerine ve gllere girerek reme yapar. Etinin gda ynyle, ekonomik deeri olduu gibi, amatr olta avclar iin de kymetlidir.

LEVREK (Dicentrarhus labrax)


LEKEL MERCAN (Pagellus bogaraveo) Mandagz mercan da denir. Ege ve Akdeniz'de yaygndr. 100-300 metreye varan derinliklerde sahile yaknlarda kabuklular, omurgaszlar ve sualt bitkileriyle beslenerek yaar. Boyu 30-50 santimetre olabilir. Hermafrodit bir balktr. Hem erkeklik, hem de diilik karakteri gsterir. Sularn ssna bal olarak bahar aylarnda reme yapar. Eti beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Ekonomik deeri yksektir. Denizlerimizde ve denizlerin nehirlerle karm ac su blgelerinde yaar. Hani ailesindendir. Fazla gezici olmayan levrek, yerli balklardan saylr. Genken gruplar halinde, sonralar tek bara yaar. Yaam ortam, karanlk ve kuytu yerlerdir. Bu nedenle gemi batklar veya kaya oyuklarnda yuvalanr. Yaklak 20 yllk yaam olabilen levrek, ortalama 50-60 santimetreden 1 metre boy ve 10-12 kilogram arla eriebilir. 40 santimetreden kklerine ispendek denir. Kk yavru balklarla beslenir. Ocak-mart arasnda 500,000-2,000,000 yumurta dkerek, yksek bir reme gsterir. Eti en lezzetli balklarn barda gelir. Bu nedenle de ekonomik deeri ok yksektir.

LPSOZ (Scorpaena scrofa) 50-60 santimetreye ve 4-5 kilograma kadar byyebilen lipsoz balklar, scak ve lk denizlerimizin sahil kylarndan 1000 metreye kadar inen derinliklerde, bitkilerle rtl, talk, akll ve kumlu dzeylerde yaar. Bilhassa Marmara ve Ege'de ok rastanr. Eti ok lezzetli ve yararldr. Et yiyen bir balk olar lipsoz, ilkbahar aylarnda rer. Yaklak 3,000 yumurta dker. Dikenleri ok zehirlidir.

MALTA PALAMUDU (Naucrates ductor) Eskiden gemilerin altlarnda, genelde kpekbalklarna elik ederek yzen, bu nedenle pilot bal da denen evik hareketli bir balktr. Ortalama 40 santimetre boyda olur. Scak ve lman denizleri sever; yosunlar, deniz kurtlar, kabuklular ve zellikle kpekbalklarndan arta kalarlarla besinlenir. Sonbaharla k aylar arasnda reme yapar. Etinin gda deeri yoktur.

LFER (Pomatomus saltator)


Gezici balklardan olar lfer, Karadeniz'le Ege Denizi arasnda dolar. Bymesinin aamalar iinde deiik isimler alr. Buna gre: boylar, 10 santimetreye kadar olarlar defheyapra, 15-18 santimetreye kadar olanlar inakop, 18-25 santimetreye kadar olanlar sarkanat, 28-35 santimetreye kadar olanlar lfer, 35 santimetreden fazla olanlar da kofana diye adlandrlr. Seyrek olarak kofanalarn 60 santimetreyi at, hatta 1 metreye ulat grlmtr. Lfer, sonbahar-k aylarnda en lezzetli ve olgun devrini yaar. Yaz ortalarndan sonbahara kadar da klamaya geerler. Ilk sularn 10-200 metre derinliklerinde yaar. remeleri, bahar sonu ile yaz badr. Kademeli olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol verimlilii ve etinin lezzetiyle ekonomik deeri ok yksektir. MAV-KEFAL (Chelon labrosus) Kefal, denizlerimizin scak ve lk blgelerinde, kylara yakn, denizle ilikili nehir azlarnda aynca isularda ve srler halinde yaayan bir balk trdr. Denizlerimizde haskefal, altnbakefal, topbakefal, mavri kefal, dudakl kefal gibi eitli trleri vardr. Ayrca byklklerine gre de isimlendirilir. Trlerine gre 25 santimetreden 90 santimetre boya eriirler. Yaklak 15 yllk mr olar kefaller, 6-7 yalarndan itibaren yaz aylarnda reyerek 150 binden 7 milyona kadar yumurta verirler. Eti ve yumurtas ynnden deerli bir balktr. Deniz dibi bitkileri ve yumuakalarla beslenir.

MAZAK (Trigloporus lastoviza) Benzerliinden tr krlargcn k sanlr. Ayn soydan fakat ayr balklardr. Ortalama 20-25, Akdeniz'de yaayanlar 40 santimetreye ulaabilir. Btn krlang trleri gibi lman denizlerin kumlu zeminlerinde yaar. Biyolojik yaps, krlangla etir. Taze olarak tketilen eti, krlarg gibi yararl ve lezzetlidir.

MERCAN (Pagellus erythnnus) Scak ve lman denizlerin en nl balklarndandr. Denizlerimizde karagzle beraber byk bir aile oluturur. Marmara, Ege ve Akdeniz'de yaygndr. Boylar yaklak 20-30, en ok 70 santimetre olabilir. Etildir. Kabuklular, yumuakalar ve kk balklarla beslenir. Denizlerin talk, kayalk blgelerinde sahillere yakn yaar. Dier mercanlar gibi hermafrodit fizii ile hem erkeklik, hem de diilik karakteri gstererek bahar aylar ile austos aras rer. Lezzetli eti ve her mevsimde bulunmasyla ekonomik deeri yksektir.

MELANURYA (Oblade melarura) Mercan ailesindendir. Marmara, Ege ve Akdeniz'in 2-3 metre s sularnda, su yzeyine yaknlarda, fazla g etmeden yaar. Dier mercan trlerinden farkl olarak sualt bitkileriyle beslenir. En fazla 30 santimetreye byr. remesi bahar sonuna kadar srer; yumurtalarn denize brakr. Mikroplarktonlarla beslenen yavrular, yaz sonunda olgunlar. Eti btn mercan ailesi gibi beyaz ve lezzetlidir. Ancak az avlarld ve taze tketildii iin ekonomik deeri fazla deildir.

MEZGT (Merlargius euxmus)


Marmara ve Karadeniz'de bol, dier denizlerimizde az rastlanr. Boylar 20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve bakalyaro ile ayn trdendir. 30-40 metrenin altndaki derin sularda yaar. Gndzleri yzeylere karak, hamsi, sardalya gibi sr halindeki kk balklar avlayarak beslenir. Blgesel artlara gre ubat-mays arasnda reme yapar. Lezzetli eti ve her mevsimde bolca avlarlmasyla ekonomik deeri yksektir.

MIRI (Conger conger) 2-3 metre boydan 50-60 kilogram eriebilen, 30 yla kadar mr olan, yazn s sularn, kn 150 metre derinliklerin talk, kumlu ve amurlu zeminlerinde yaayan bir balktr. Nehirlere giremez. Sert, hareketli ve yrtcdr. Su iinde bulduu her canly yiyebilir. Gndzlerini yatarak geirip, karanlkta avlanr. lk ve sonbahar aras 100-150 metre derinlerde, ak denize, 3-5 milyon yumurta dker. Eti lezzetli ve besin deeri ok yksektir.

MN NC BALII (Phoxinus phoxinus) Trakya Blgesi'ndeki akarsularda yayl gsterir. 7-10, en ok 14 santimetre (diileri) boyunda olur. Suyu berrak, oksijeni zengin akarsu ve gllerin dibi akll blgelerinde, su yzeyindeki bcekler, sinekler dip hayvancklar ve balk yumurtalar yiyerek yaar. Kk, hareketli ve kurnaz bir balktr. Mayshaziran aras yaklak 1,000 yumurtasn talara yaptrr. reme devresinde barn stnde ind benzeri pullar oluur. Alabalk yumurtalarn ar tketmesi ile zararl bir canl saylr.

MREN (Murenea helena) Merina bal da denir. Boylar 2 metre hatta daha da fazla olabilir. Etil ve yrtc bir balktr. rktld veya tahrik edildiinde fazla saldrgan olup, evresindeki insanlar iin tehlikeli olur. Avlanmasnn tehlikesi ve denizlerde az bulunuu nedeniyle fazla ekonomik saylmaz. Ancak, eski Roma alarndan beri etinin ok lezzetli oluu bilinmektedir. Btn denizlerimizin az derinliklerinde ve kuytu yerlerde yaar. remeleri, ilkbahardan balayarak sonbahara kadar srer.

MNAKOP (Umbma cirrosa) Ktek bal da denir. Btn denizlerimizin talk, kayalk blgelerinin 100-150 metreye varan derinliklerinde, dibe yaknlarnda yalnz yaar. Zaman zaman ac sulara ve nehir azlarna da girer. Ekina ve sarazla ayn trdendir. Yumuaka, kabuklu ve kurtlarla beslenir. Yaad blgenin artlarna gre remesini nisandan austosa kadar srdrr. Sert ve beyaz etinin lezzeti levree yaklar.

NOKTALI NCBALII (Albumus bpunctatus) Karadeniz, Trakya ve Marmara'daki akarsularda yaygndr. Boylar 9-13, en ok 16 santimetre olur. Temiz ve hzl akan sularn dibe yaknlarnda, zaman zaman akntlara kar yzerek yaar. Kk planktonlar ve dip hayvanlarn yiyip, su yzeyindeki sinekleri avlayarak beslenir. Mays-haziran aras reyerek yumurtalarn kumlu, akll sahillere brakr. Avclkta yem olarak kullanlmasnn yansra, doadaki deeri daha nemlidir.

ORFOZ (Epinephelus guaza) Hani trnden ve levrekle akrabadr. Ortalama 60-70 santimetreden 1-1,5 metre boy ve 30-40 kilogram arla eriebilir. Ege ve Akdeniz baldr. Talk, kumluk ve yosunlu sahil blgelerinin 8 metreden 150 metre derinliklerine kadar yalnz yaar. Etoburdur. rili, ufakl kabuklular ve yumuakalarla beslenir. Eti ok lezzetli olmakla beraber yallar kuru ve lifli olur. Denizlerimizde az bulunmasna ramen sualt zpkn avclar tarafndan trn yaam asndan tehlikeli bir ekilde tketilmektedir.

RDEK BALII (Labrus nxtus) Boyu 40 santimetre arl 1 kilogram olabilen ve 15-17 yl yaayabilen, diileriyle erkekleri arasnda renk fark olan ok gzel renkli bir lapin cinsidir. Genelde 10-100, seyrek olarak 180 metre derinlerde yaar. Denizdeki kk hayvanlar ve balklarla beslenir. reme mevsimi nisan-austos arasdr. Bu esnada iftler halinde kaya oyuklarn yuva olarak kullanrlar. Daha sonra yumurtalar korumak iin erkekleri nbet tutar. Doa deeriyle korunmas gerekli bir balktr.

ORKNOS (Thunnus thynnus)


Denizlerimizde yaayan iri ve ok deerli bir balktr. Uzunluklar 3-4 metre ve arlklar da 100-150 kilogramdan 800 kilograma kadar olabilir. eitli trleri vardr. Orkinos, sr halinde yaayan gezici balklardandr. Yazn Karadeniz'e ktktan sonra sonbaharda Marmara'ya ve oradan da Ege'ye geerek hemen btn Akdeniz'i dolarlar. Bu gezilerinde saatte 4060 kmetre hzla yol alabilirler. Genel olarak st sularda yaarlar. Martaustos arasnda rerler ve yaklak 1 milyona yakn yumurta verirler. Yaam sreleri, ortalama 15 yldr. hracat ve gda endstrisi ynnden ekonomik deeri ok yksektir.

OT SAZANI (Ctenopharyngodon idella) Ot bal olarak da tanmlanr. 2,000 yldan beri in'de sazan retimi ile beraber yetitirilir. Anayurdu in'den dnyaya yaylan, bu arada lkemize de getirilen bir kltr baldr. Ortalama 4080 santimetre boy ve 2-5 kilogram arlkta olur. En ok 12-30 kilogram arla ulaabilir. Otobur bir balktr. Gnde arlnn %120'si kadar ot yer. Bu nedenle havuzlarda ot mcadelesi iin mkemmel bir canldr. 5-6 yalarnda olgunlua eriir ve kg/arlna gre 120,000 yumurta verir. 6-10 santimetre boya eritikten sonra sadece bitkilerle beslenir. lkemizde henz tketim deeri yoktur.

santimetre torik, 60-65 santimetre sivri, 65-70 santimetre altparmak, 70 santimetre ve st peuta olarak adlandrlr. Taze tketimi, ihra ve endstri ynleriyle ok deerli olan bu baln retimindeki azalma, ekonomik deerini tehlikeli boyutlara indirmektedir.

PAPAAN BALII (Sparisoma cretense) Ege'de seyrek, Dou Akdeniz'de yaygn bulunan, fazla gler yapmadan scak denizlerin s, talk ve bol bitkili, bazen de ac su blgelerinde yaayan, ok eitli ve gzel renkleri olan bir balktr. Iskaroz bal da denir. Deniz yosunlaryla beslenir. Yaz aylarnda reme yapar ve 812,000 yumurta verir. Sert ve yavan eti yenmez. Doa deeri yn ile korunmahdr.

PALAMUT/TORK (Sarda sarda)


Karadeniz ve Marmara'nn en nl baldr. Bahar aylarnda beslenmek iin Karadeniz'e kp, sonbahardan itibaren klamak iin Marmara'ya, anakkale'ye kadar iner. Sratli ve iyi yzcdr. Sr halindeki uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi, sardalya gibi balklara saldrarak yer. 18-20 C. sularda 400,000'den birka milyona kadar yumurta dkerek ak denizde rer. Yetitikten sonra bymesine gre kklerine Vanoz-Gaco, 10-25 santimetre ingene palamudu, 30-35 santimetre palamut, 40-45 santimetre kestane palamudu, 50-55 santimetre zindandelen, 55-60

LAPAZ BALII (Chromis chromis) Scak ve lman denizlerin 50 metreye inen, dibi kayalk, maaral blmlerinde yaar. Btn denizlerimizde bulunur. Boylar 12-18 santimetre olabilir. Bahar sonundan austosa kadar reme yapar ve yumurtalarn ok iyi gizler. Plarktonlar ve balk larvalaryla beslenir. Sert ve lezzetsiz eti yenmez. Az bulunduu iin korunmaldr.

PS (Pleuronectes platessa) RNA (Dasyatis pastmaca) Ortalama 30-40 santimetre boy ve 250350 gram arlkta olabilen, ekonomik deeri yksek balklardan biridir. Denizlerin kumlu, akll diplerinde, kabuklular ve yumuakalarla beslenip, 15-18 yla kadar yaar. Scak aylar diplerde geirip, kn sahillere yaklar. Ac sulara, nehir azlarna kadar sokulur. Bir dier tr de tatl sularda yaar. remelerini ocak-mart arasnda 56 C. sularda yapar. 800,000-1 milyon yumurta verir. Kpekbal ailesinden olup, eklen vatoza benzer. Sahillerin 60 metreden 200 metreye varan derinlerin kumlu, amurlu diplerinde hareketsiz yatarak avlanr. Boylar 150 santimetreye ulaabilir. eitli balklar ve omurgaszlar balca gdasdr. Klar derinlerde geirip yaz aylarnda kylara, tatl sulara ve lagnlere yaklar. iftleerek rer. Gebelik sresi 15-18 aydr. 78 yavru yapar. Eti lezzetsizdir. Tketim deeri yoktur. Kam benzeri kuyruu yaralayc, dikenleri ise tehlikeli ekilde zehirlidir.

PULLU SAZAN (Cyprinus carpio) 13.-14. yzyldan beri kltr retimi yaplan, kolay yetien, eti lezzetli, ekonomik deeri ok yksek bir balktr. 3-4 yalarnda olgunlap 200-300,000 yumurta verir. Ortalama 30-40 santimetre boy ve 500-1,000 gram arlkta olur. Doal yetienlerinin 100 santimetre ve 25 kilogram olarlarna rastlanr. Sportif avcl deerlidir. Su bcekleri, kurtlar ve dier hayvanlarla beslenir.

SARDALYA (Sardine pilchardus) Sr halinde, yazn orta, kn derin sularda yaayan gezici balklardr. Eskiden deniz stn atein aydnlatmasyla avclndan tr ate bal diye de tannr. Boylar, ortalama 15 santimetre en ok 20-22 santimetre olur. Deniz iinde henz yumurtadan km balk yavrular ve planktonlar yiyerek beslenir. Karadeniz, Marmara, anakkale Boaz Blgesi ve Kuzey Ege'de bol bulunur. Etinin lezzeti ve eitli kullanm alanyla ekonomik deeri ok yksektir. remeleri nisandan eylle kadar geni bir devrede ve ok kerelerde olur. Yaklak 20,000 yumurta verir.

SARIAIZ (Argyrosomus regius) Scak ve lk denizlerde 100-150 metre derinliklerin talk, mercan, kayalk blgelerinde yaar. Etil bir balktr. Kendinden kk ne bulursa yer. Ortalama boyu, 50-60 en ok 2 metre ve 75 kilogram olanlarna da rastlanr. Etinin lezzet ve verimlilii ile bolca avlarlmasndan dolay ekonomik deeri yksektir. Fazla gezici bir balk deildir. Denizin s artlarna gre bahar ortalarndan austosa kadar remelerini srdrrler.

SARIKUYRUK (Seriola dumerili) Akdeniz'de yaayan, genelde 30-50 santimetre, en ok 100 santimetre olabilen istavrit trnden bir balktr. Dier lkelerde 150-200 santimetre olanlarna rastlanr. Yumuakalar, kabuklular ve kk balklar avlayarak beslendii kayalk sahillerde kk srler halinde yaar. reme devresi, bahardan yaz sonuna kadardr. Eti lezzetlidir. Japonya'da bol miktarda retimi yaplr.

SNART (Dentex dentex) SARIGZ (Spondyliosoma cantharus) Sparidae ailesinden bir balktr. Boylar 50 santimetre olabilir. Anatomisi karagze benzer. Ilk sahil blgelerinde ve bunlarn uzants lman denizlerde yaar. Karadeniz'de az bulunur. Yaam evresi kayalk ve kuytu yerlerdir. Balca besinleri kk kabuklular, deniz soluncanlar ve zellikle karidestir. Etleri de karagz ve mercan gibi beyaz, gevrek ve lezzetlidir. remeleri, erken ilkbahar aylarndan balayarak yaz sonuna kadar devam eder. Karagz ailesinden olan sinarit, Ege ve Akdeniz'in sert, hareketli ve kuvvetli bir baldr. 1-1.5 metre boy ve 10-15 kilogram arla kadar byyebilir. Kabuklular, yumuakalar ve zellikle mrekkep bah ile beslenir. Kuvvetli enesiyle bir istakozu rahata krp, yiyebilir. Yazn kylarn talk, kayalk blmlerinde, kn da 300 metreye varan derinlerde kk srler halinde yaar. lkbahar aylarnda reme yapar. Etinin lezzeti ve ender avlanmasyla ok kymetli bir balktr. Olta avcl da amatrler iin deerlidir.

SOMON (Salmo salar)


SVRBURUN KARAGZ (Diplodus puntazzo) Karagz balklar, Marmara, Ege ve Akdeniz kylarmzn en tannm balklarndandr. Karadeniz Blgesi'nde de rastlanr. 0-400 metre derinliklerde yaar. Sivriburun karagz, 35 santimetreye kadar byyebilen, sr halinde yaayan, mevsimsel olarak beslenme, reme, klama gibi nedenlerle olduka uzun mesafelerde g eden bahklardr. Kylarn talk, akllar arasnda bitkileri ve kk kabuklularla besinlenir. Bu balklarn mensup olduu spridea familyasna ait pek ok balk tr sularmzda yaar. Anayurdu Kuzey Amerika'dan dnyaya yaylm, retilmek zere de lkemize getirilmitir. Boyu, ortalama 60-100 santimetre, arl da 3-15 kilogram olabilir. 150 santimetreye ulaanlar olur. Hzl akarsularn, oksijeni bol temiz sularnda yaar. Doal yetienleri 23 metre yksee atlayp yzerek 23,000 km.'lik nehir kaynaklarna ulap burada ekim-kasm aras reme yapar. Doan yavrular, tekrar ac sulara ini yapar. Yetikinleri denize de uyum gsterir. Etoburdur. Bcekler, sinekler, kabuklular ve irili-ufakl balklarla beslenir. Tatl su balklarndan eti en lezzetli olandr. Ayrca yumurtasndan krmz havyar elde edilir. Ekonomik deeri ok yksektir.

SYAH SAZAN (Mylophayngodan piceus) amur sazan da denir. En ok 80 santimetre boya ular. Sakin akan nehirlerin amur veya kumlu zeminlerinde, derinlerde, kabuklular ve yumuakalarla beslenerek yaar. Eti lezzetlidir. in'de retimi yaplmasna karn lkemizde deerlendirilmesi henz aratnlmaktadr. SUDAK (Stizostedion fucioperca) Marmara, Trakya, Karadeniz ve Gller Blgesi'nde 10-15 yl yaayan, 40-70 santimetreden 130 santimetre boy ve 15 kg'dan 12 kilogram arlkta olabilen; hareketli, avcl zevkli bir balktr. Kendinden kk balklarla beslenir. Nisan-mays arasnda 200,0001,000,000 yumurta vererek rer. Gndzlerini dipte geirip, avlarmak iin sabah erken veya akam zerleri su yzeyine kar. Etinin deniz levreine yakn lezzeti ve bol verimlilii ile ekonomik deeri ok yksek bir tatl su baldr.

TAISIRAN BALll (Cobitis taenia) Yava akntl nehirler veya gllerin, suyu berrak, kumlu zeminlerinde yaar. eitli trleri vardr. 5-12 santimetre boyda olabilen tasran, gnn kumlu diplerde geirip geceleri avlanr. Kk organizmalar ve hayvanlarla beslenir; bu arada avlar ile beraber kumlar da azna alarak iner. Nisan-haziran aras rer; yapkan yumurtalarn talara, kklere, bitki saplarna brakr. Tasran balklar, doa dengesi yn ile deerlidir.

TAHTA BALII (Blicca bjoerkna) Marmara ve Trakya Blgesi'nde ar akl nehirlerin scak, s ve bitkisi bol blmlerinde yaar. Gllerde de yaam gsterir. Planktonlar, kk canllar ve bitkilerle beslenir. Mays-temmuz aras reme yapar. ok yava byr. 3-5 yalarnda 10-12, en ok 25-35 santimetre olabilir. Eti ok klkl ve lezzetsizdir. Genelde ekon balklarn yetitiriciliinde yem olarak kullanlr.

TATLISU KAYABALII (Proterorhmus mannoratus) TAALTI BALII (Cottus gobio) Kuvvetli akan dere ve rmaklarn berrak sularnda, talar arasnda yaar. Boylar ortalama 12-13 santimetre en ok 20 santimetre olur. Su iindeki balk yavrular, bitkiler ve zellikle alabalk yumurtalaryla beslenir. Tath su levrei ve tuma bal iin de kendisi yem olur. reme devresi ubat mays arasdr. Eti gevrek ve lezzetlidir. Karadeniz'e akan akarsularn diplerinde fazlaca rastlanan, yaam dier kaya balklaryla benzerlik gsteren, boylar en ok 11-12 santimetre olabilen bir balktr. 2-3 yalarnda olgunlaan diileri, topluca yumurta verir. Erkekler de nbet tutarak yumurtalar bekler. Yumuakalar ve kk karideslerle beslenir. Tatl sulara giriinde bcek larvalar da yer. Doa dengesi baldr. Sportif veya ekonomik yn olmayan bir trdr.

TATLISU KEFALI (Leuciscus cephalus) TATLISU LEVRE (Perca lluviatHs) lkemizin eitli blgelerinde yaygn olan, hzl akan dere veya nehirlerde, 710 yalarnda 30-40 santimetre boy ve 600-1,000 gram arla erien bir kefal trdr. Yavru safhasnda kk kurtlar, karides ve bcek yavrularyla beslenirken, byynce ot da yer. Yalandka yrtc olup kurbaa ve srayarak su dndaki kelebekleri de yiyebilir. Nisan-haziran aras 45-50,000 yumurta dkerek rer. Etinin lezzetsiz ve deersiz oluuna karn avcl ok makbuldr. Kuzey blgelerimizdeki, akarsu ve gllerle, bunlarn denizle ilikili ac su blgelerinde yaar. Boyu 20-35 santimetre en ok 50 santimetre olabilir. Fazla g etmez. Yumuakalar, kk balklar ve balk yumurtalaryla beslenir. 7-8 C. sularda mart-haziran aras reme yapar. Beyaz ve lezzetli etiyle taze olarak tketildii gibi olta avclar iinde kymetli bir balktr.

TATLISU SARDALYASI (Clupeonella abrau muhusi) lk kez Rusya'nn Abrau Gl'nde bulunmu; 1943'de de lkemizde Ulubat (Apolyont) Gl'nde rastlanmtr. znik Gl'nde de yaamaktadr. Boylar 7-8, en ok 12 santimetre olan, sr halinde dolaan bir ringa/tirsi trdr. Planktonlar, kk su hayvanlar ve omurgaszlarla beslenir. 2-3 yalarnda olgunlap 10-14 C. sularda haziranekim aylarnda yumurtalarn ak suya brakarak rer. Eti, blgesel olarak tketilir. Daha ziyade alabalk yetitiriciliinde yem bal olarak deerlendirilir.,

TATLISU KOLYOZ BALII (Chalcalbums chalcoides) Marmara, Kuzey Ege ve Karadeniz'in dousundaki akarsu ve gllerin yzeyinde yaar. Zaman zaman da nehirlerin denizle karm ac su blgelerine iner. Bylece ac su-tatl sular arasnda gler yapar. 15-30 santimetre boyunda olabilir. Planktonlar, sinek larvalar (sivrisinek) ve kk canllarla beslenir. Mays-haziran arasnda 1525,000 yumurtasn talk, akllk dere kenarlarna brakr. Yllar ncesi "chalealbumus chalcoides stanbulensis" tr Hali'te Kathane Deresi'nde yaard. Etinin lezzeti, blgesel olan bir balktr.

TRAKONYA (Trachinus draco)

TEKIR (Mullus surmuletus)


Karadeniz dnda dier denizlerimizde yazn rastlanr. Boylar 15-35, en ok 25 santimetre olabilir. Kumluk, amur veya talk ky kesimlerinin 3 metreden 100 metreye kadar derinlerinde gidip gelerek yaar. Diplerdeki kabuklular, bcekler ve dier canllarla beslenir. Yaz aylarnda reyip yapkan yumurtalarn 10-60 metre derinlere brakr. Etinin lezzeti, eski Roma alarndan beri namldr. Bol avlanlan, ekonomik deeri yksek bir balktr.

Denizlerimizde yaayan en zehirli balklardandr. Ortalama 17-18, en ok 35-40 santimetre boya eriir. Hareketsiz bir balktr. Fakat deniz dibinde avlarna kar ok sratlidir. Zehirleri bir insan sakat brakabilir. Bu nedenle dikkat edilmelidir. Denizden ktktan, hatta ldkten sonra dahi zehirlilii devam eder. zel olarak avcl yaplmaz. Ayn zamanda arpan bal olarak adlandrlan trakonya, kk balk ve kabuklularla beslenir. K aylarnda derinlere ekilir. Eti lezzetli olmakla beraber az avlandndan ekonomik deeri yoktur.

TRS (Alosa fallax) Boylar 30-33 santimetreye ulaabilen tirsi, bir karadeniz baldr. stanbul Boaz ve Marmara'da az bulunur. Kyya yakn yerlerde sr ile yaarlar. reme mevsimleri ilkbahardr. Yumurta brakmak iin ac su blgelerine ve nehirlere girerler. Sardalya ailesinden bir balk olar tirsi; taze, tuzlama ve ttsl olarak yenir. Ekonomik deeri yksektir.

TRAKYA LEVRE (Gymnocephalus cemua) Trakya'nn Karadeniz sahillerine dklen ar akl nehirlerle, bunlarn deniz balartl ac su blgelerinin kumlu zeminlerinde sr ile yaar. Boylar 1835 santimetre olur. Kurtlar, balk yumurtalar, kk kabuklular ve sinek larvalaryla beslenir. Oburluu dier deerli balklarn besinleriyle yumurta ve larvalar iin zarar vericidir. remelerini nisan-mays arasnda yapar. Eti lezzetlidir. Bol avlanlmas doa iin yararl olur.

UAN BALIK (Exocoetus vofitans) Gney Ege ve Akdeniz'de dibe inmeden deniz yzeyinde yaar. Planktonlar, omurgaszlar ve yavru balklarla beslenir. Gm ve kefala benzer. Boyu 20-30 santimetre olabilir. Bazen byk balklardan kurtulmak, bazen de saatte 80 km.'yi bulan yzme hz gerei, su yzeyinden 25-50 santimetre ykselip byk kanatlaryla 2-13 saniye ve 50250 m.'lik planr uular yapar. Baharla yaz arasnda, deniz ortasnda, yumurtalarn yosun, aa dal gibi herhangi bireye yaptrarak rer. Eti lezzetlidir. Blgesel deerlenir.

TRANA (Pagrus ehrenbergi) Mercan ailesinden ve fangri ile ayn trdendir. Ege'nin nl baldr. Scak ve lk denizlerin 20-25 metre derinlerinde yosun ve bitki rtl kumluk veya talklarda tek bara yaar. Boyu 30-50, en ok 75 santimetre olur. K aylarnda 150 metre derinlere iner. Kuvvetli enesi ve dileriyle her trl kabukluyu krp yiyebilir. Aynca dip hayvanlar ve balklar da besinine ek olur. Hem erkek, hem de dii karakteri gsterir. Yaz aylarnda reme yapar. Eti beyaz ve lezzetlidir. Gemite ar avlanlmas, neslini ok azaltmtr.

USKUMRU (Scomber scombrus)


TURNA BALII (Esox lucius) Karadeniz'e akan nehirlerin berrak ve bol bitkili sularnda ve eitli gllerimizde yaar. Tatl su balklarnn en hareketlisi ve en yrtcsdr. Tm balklara, hatta yaban rdeklerine saldrr. Kendi yavrularn da yedii olur. Yaam artlar elverirse 20-25 yl yaar. Erkekleri en ok 100, diileri ise 150 santimetreye kadar byr. 2-3 yardan itibaren ilkbahar aylarnda yaklak 200,000 yumurta vererek remeye balar. Gen ve kklerinin (1-3 kilogram ) eti lezzetlidir. Spor avclnn en naml balklarndandr. Genelde 25-35 santimetre olan, 40 santimetreye kadar byyebilen, srler halinde yaayan Marmara'nn yerli baldr. Gemite Karadeniz ve Ege arasnda byk gler yapan, eti ok lezzetli olan ve bol avlanlan uskumru, imdilerde ekolojik nedenlerle seyrek rastlanan, adeta tkenmi bir balktr. Normalde, 2-3 yarda olgunlaan diileri, 350400,000 yumurtasn denize brakr. reme devresi ubat-nisan arasdr. Planktonlar, hamsi, aa gibi kk balklar ve yavrular besinidir. 8-10 yl yaar. Torik ve kofana ba dmandr. Az yal ve kurutulmuuna iroz denr. Yaam ortam tekrar varolduunda ekonomik deeri en yksek balklardan biridir. Atlartik'te yaayan lezzetsiz bir tr daha vardr.

ZGN (Callionymus lyra) Renklerinin gzelliinden tr mine bal adyla da tannr. Boylar 25 santimetre kadar olabilen bu balk; karides, yenge, deniz kestanesi, deniz yldz, omurgaszlar ve yosunlar gibi eitli besinlerle yaar. S sulardan 300350 metre derinliklere inebilir. Denizlerimizde yaygn olarak bulunur. Etinin kymetli olmay, dikenlerinin az da olsa zehirli oluu ile herhangi bir ekonomik yn yoktur.

YAYIN (Siluns glaris)


Akarsu ve gllerde yaayan balklarn en bydr ve ayn zamanda en uzun yaayandr. Ortalama 1-2 m'den 3 metreye kadar boy ve 150 kilogram arla eriebilir. 35-40 yldan 100 yla kadar da yaayabilir. Yava akan nehirlerde, gllerde, dipte hareketsiz yatarak yaar. Etobur bir balktr. Sualtndaki btn hayvanlar yiyebilir. Mays-haziran arasnda gece sessizliinde yumurta dkerler. Diileri arlna oranla kilogram bara 7,000-25,000 yumurta dker. Tatl su balklar iinde eti en lezzetli balklardan biridir. Ekonomik deeri ok yksektir.

VATOZ (Raja clavata) Kpekbal ailesindendir. Btn dnya denizlerinde ok eitli trleri yaar. 1 m.'yi aan boy ve 40-50 kilogram arlkta olanlarna rastlanr. Uzun geziler yapmadan 15-20 metreden 100-150 metreye varan derinlerde kumlara gml yatarak av bekler. Kabuklular ve kk balklarla beslenir. Bahar ve yaz aylarnda sahillere yaklaarak reme yapar. Diileri, 10-30 yumurta verir. Eti lezzetlidir. Fakat az tutulur. Karacierinden A vitamini ve ya retilir. Ekonomik deeri vardr.

YAZILI HAN (Serranus scriba) Uzunluu en ok 25 santimetre olabilen yazl hani, kendi trnn tipik bir meidir. Belli blgelerde yalnz yaar. Levrek bal ailesindendir. Kendinden kk balklar, karides gibi kabuklularla beslenir. Yaklak 30 metre derinlerde, belirli blgelerde yanlz yaar. Ba ksmndaki eitli renk ve sslemelerden "yazl" ismini alr. remeleri mayshaziran arasnda olup cins ve trlerine gre 18-900 bin yumurta dker.

ZURNA BALII (Scomberesox saurus) Uskumru turnas da denir. Ilk ve scak denizlerin st dzeylerinde ve sahillerden uzakta yaar. Uzunluklar ortalama 50 santimetredir. 20-30'lu gruplar halinde gezerler. Bilhassa Ege ve Akdeniz'de rastlanr. Etil bir balktr ve sr halindeki kk balklarla beslenir. Etleri beyaz ve lezzetli olmakla beraber, ktle avcl yaplamad iin ekonomik deeri nemsizdir. Erken ilkbahardan yaza kadar her seferinde 1,000-1,500 olmak zere 7-8 defa yumurta verirler.

YILAN BALII (Anguilla anguilla) Erkekleri 30-50 santimetre, diileri 45100 santimetre olabilen; hem tatl, hem de tuzlu sularda yayl gsteren bir balktr. Doumu ve 3 yllk gelimesinden sonra tatl sulara girer. 820 yl buralarda kaldktan sonra tekrar remek iin Atlas Okyanusu'nda Sargossa Denizi'ne ynelirler. Burada 710 C. sularda yaklak 1,000-3,000 metre derinlerde milyonlarca yumurta dkerler. Dn baarabilen yavrular, tekrar ac su blgelerine gelirler. Yrtc ve obur bir canldr. Yumuaka, kabuklular ve balklarla beslenir. Etinin lezzeti yannda yetitirmeye uygunluu ile ekonomik deeri ok yksektir.

ZARGANA (Belone belone) 60-70 santimetre bazen de 1 metre uzunluu varan zargana, ortalama 18 yl yaar. Hamsi, aa, amuka ve kraa gibi kk balklarla besinlenir. Ilman denizlerimizin yerli balklarndandr. Kl bal balca dmandr. Yapsyla gayet evik ve sratli bir balktr. Kendini korumak iin su yzeyine srayarak da yzebilir. Eti ynnden deerlidir. lkbahardan sonbahara kadar reme srecinde 30-50 bin yumurta verir.

II. Blm
Balkla lgili nemli Bilgiler
Doru zamanda doru baln doru ekilde piirilmesi ile hazrlanan sofralarda dostlarla birlikte en az balk yakalar kadar zevkli anlar geirilir. Hangi balk ne zaman yenir, hangi balk nasl piirilir gibi bilgileri aadaki tablolardan grebilirsiniz. Balklar cinslerine gre siyah etli ve beyaz etli balklar diye ikiye ayrlr. Beyaz etli balklara rnek olarak barbunya, tekir, levrek, kefal, lfer, kalkan, mercan, dil, ipura, krlang, yayn, mersin bal, sudak ve turna balklar verilebilir. Palamut, torik, zargana, uskumru, kolyoz, kl, istavrit, hamsi, gm, sardalye gibi balklar da siyah etli balklardr. Beyaz etli balklarn sindirimi, siyah etlilere gre daha hafif ve kolaydr. Jelatin ierdiklerinden halamaya ve balk suyu karmaya da daha elverilidir. Siyah etli balklar da beyaz etlilere oranla daha yal olup, eti biraz ardr, sindirimi de zordur. Jelatini az olduundan halamaya ve balk suyu almaya pek elverili deildir. Bir de alabalk, soman gibi eti pembemsi hatta krmz grnl balklar vardr ki aslnda bunlar da beyaz etli balklar snfndandr. Balkta, eker ve niasta ok azdr. Protein asndan olduka zengindir. 100 gram yal balk 22 gr, yasz ise 10 gr protein ierir. nsan organizmas bu proteinin yzde 93nden yararlanr, dier etli gdalarn proteininden bu kadar yksek oranda yararlanlamaz. 100 gramlk yal balkta 1 gr. ya bulunur. Balk yalarnn besleme gc dier etlerden daha stndr, ocuklarn gelimesi

srasnda yeterli ve doru beslenmeyi desteklemek iin kullanlr. Yine insan organizmas bu yan yzde 95ini kullanr. Balk ayrca vitamin asndan da zengin bir besindir. Bileiminde A, B1, B2 ve D vitaminleri; kalsiyum, fosfor, iyot gibi tuzlar bolca bulunur. Bol proteinden dolay bymeyi hzlandran, hcre onaran zellikleri de vardr. Sadece balkla beslenip hibir gda eksiklii olmadan yaam srdrmek mmkndr. Bu ekilde tektip beslenme ile eksiksiz beslenilecek baka bir gda yoktur. Piirme yntemlerine ksaca gz atarsak: Levrek, kefal, mezgit, krlang, yayn, sudak gibi beyaz etli byk balklar halamaya elverilidir. Halama yaparken suyun iine eitli sebzeler, koku ve lezzet verici baharatlar ilave edilerek balk kokusunun arlamas nlenir. Halamadan kalan balk suyu orba olarak kullanlr. Buulama, baka bir yntemdir. Buulamas yaplacak balklar, genelde kendi suyuyla ya da domates ilavesiyle ksk atete veya frnda piirilir. Buulama daha ok beyaz etli balklardan yaplr. Siyah etli balklar, buulama yerine frnda domatesli hazrlanrsa daha lezzetli olur. Buulamann baka bir uygulamasnda da balk, yal kat ya da alminyum folyoya sarl olarak kendi buusuyla da piirilir ki katta balk hakikaten enfes olur. Bazen de az kapal bir kapta tereya, defne yapra, kabuu soyulmu limon, kokuyu almak iin az beyaz arap ile kendi buharnda piirilir. Buu ile piirmede de halama olduu gibi lezzet ve koku iin maydonoz, kereviz, havu, patates gibi sebzeler ilave edilir. Frnda piirme de sk kullanlan bir yntemdir. Bu ekkilde piirilecek balk birka saat zeytinya ve limon karmnda bekletilerek terbiyelenmelidir. Bu terbiyeye damak zevkine gre kekik, defne yapra gibi kokulu ot ve yapraklar da eklenebilir. Daha sonra balklar zeytinyal bir tepsiye yerletirilip, 200

dereceye stlm frnda, her kilogram iin 30-40 dakika hesab ile piirilir. Frnda balk, ya ve su eklenerek de piirilebilir. Frnda piirme yntemlerinden biri olan balk pilakiler, dier tm pilakiler gibi Trk mutfann geleneksel lezzetlerinden biridir. Balk pilakisinde de pilakilerin btn genel yntemleri geerlidir. Yani ksaca soan, havu, kereviz, sarmsak zeytinyanda kavrulur, tuz, su, eker eklenerek balk piirilir. Frnda balk yaplrken bir yntem de gvete piirmedir. Balk kkse btn btn, bykse birka paraya blnerek hazrlanr, ayrca piyazlk soan, ince kylm maydanoz ile kavrulur. Balk, gvete bu harcn zerine yatrlr. Kalan har, baln stne serilir. Gve kabnn iine yarm bardak sirke, bir bardak su ve mevsimine gre iri domates paralar veya sala eklenir gve frna konur. Daha geni tarifleri balk yemekleri ksmnda var. En ok bilinen ve uygulanan yntem de yada kzartmadr (tava). Kk klkl balklar, fileto kartlan balklar veya kemikli dilimlenmi balklar bu ekilde hazrlanabilir. aslnda bu yntemin balklarn az yal olduu dnemlerde ve normalde yasz balklara uygulanmas gerekir. Kzartma iin ykanan balklarn sularnn iyice szlmesi amac ile balklar bir kevgirde bir sre bekletilir. Suyu szlen balklar tuzlanp unlanr ya da tuz ve karabiber kartrlm una bulanarak kzartlr. Beyaz etli balklar unlanmadan nce ste, kk ve siyah etli balklar da biraya batrlrsa tr tr olurlar. Kzartlacak balklar kzartlmadan nce rplm yumurtaya da bulanabilir; bu ekilde kzartlan balk kimine gre biraz ar olur. Tavada kzartma yaparken bala ya emdirmemee dikkat etmek gerekir, bunun iin yava atete deilde kzgn yada hzl atete kzartlmaldr. Tavada yan az olmamas, yan yaklmamas gerekir.

Izgarada piirme, beyaz ya da siyah etli balklar yal olduklar dnemde tercih edilen olduka salkl bir yntemdir. Izgara yaplacak balklar ayklanp ykandktan sonra sular szdrlr, tuz ve karabiber serpilip 510 dakika bekletilir. stenirse balklar, piyaz eklinde doranm soan, kylm maydanoz, limon suyu, defne yapra, tuz ve karabiber karm terbiyede 15 dakika bekletilir. Balklar zgaraya konmadan sv ya ile yalanarak yapmalar nlenir. mangalda piiriliyor ise ate ok harl olmamal, balklar ateten yeterince uzak tutulmaldr. Pullu balklarn zgarada pullaryla birlikte piirilebilir. Ayrca balklar tuzlanarak, kurutularak veya ttslenerek de tketilir. Baln sofra adabna gre yeri orbadan sonradr, yani et veya tavuktan nce servisi yaplr. Bu da iin sosyetik detay.

Hangi balk nasl yenir


BALIK SALIKTIR Balkta eker, karbohidrat yok denecek kadar azdr. Protein asndan ise son derece zengindir. Bu zellikleri nedeniyle son derece salkl bir yiyecektir. 100 gram yal balk yaklak 22 gram, yasz balk ise 10 gram protein ierir. Balk ayn zamanda proteininden en ok faydalanlan besin trdr. nsan vcudu bu proteinin %93nden faydalanr. Bu oran krmz etlerde ve dier beyaz etlerde ok dktr.

Balk az karbohidrat iermesinin yan sra madensel tuzlar ve mineraller asndan son derece zengindir, bol miktarda fosfor, kalsiyum, iyot ve flor ierir. Balk eti A, B1, B2 ve D vitaminleri asndan da zengindir.

III. Blm
SYAH ETLBEYAZ ETL BALIKLAR
taraf denizlerle evrili lkemiz, her geen gn artan evre kirliliine ramen balk eitleri asndan son derece zengin bir lkedir. Deniz balklar siyah etli-beyaz etli, yerli ve gmen olarak snflara ayrlrlar. Beyaz etli balklarn sindirimi siyah etlilere nazaran daha kolaydr. Jelatin ierdiklerinden halamaya elverilidirler. Tavas, zgaras, yal olduklar mevsimlerde de zgaras yaplr. Bunlara rnek olarak barbunya, tekir, levrek, kefal, lfer, kalkan, mercan, ipura, dil, pisi ve krlang gsterebiliriz. Torik, palamut, uskumru, kolyos, kl, hamsi, sardalya, gm gibi balklar da siyah etli balklar snfna girerler. Bu balklar beyaz etlilere nazaran daha yaldrlar ve daha az jelatin ierirler. Bu nedenle halamaya uygun deildirler ve hazmlar daha zordur.

BARBUNYA (Mullus barbatus)


Scak ve lk denizlerin kumlu, amurlu sahillerinde 300 metreye varan derinliklerinde srler halinde yaar. Ortalama 12-15 santimetreden en ok 40 santimetreye kadar byr. Suyun s artlarna gre derinlerden sahile, mevsimsel gler yapar. 10 yl yaayabilir. Nisan-haziran aras 15100,000 yumurta dker. Etinin lezzeti ve bol avanlmasyla ekonomik deeri yksektir.

Denizlerimizin bu tatl bal genellikle Ege ve Akdenizde bulunur. Yerli bir balk tr olan barbunya scak ve lk denizlerin kyya yakn olan kumlu ve amurlu deniz diplerinde, az olmakla beraber kayalk yerlerde yaar.Genelde 17 ila 20 cm arasnda olup nadiren 40 cmye kadar kar. Kaya Barbunyas, Kum barbunyas, Ot barbunyas ve Paa barbunu diye drt eidi vardr. Bunlarn iinde en makbulu kaya barbunyasdr. Srt krmz ve karn ksm beyaz olan kaya barbununun srtnda hi gri leke bulunmaz. Kum ve ot barbunyasnda ise srt gri ile krmz renklerin karmaas halindedir. Paa barbununun her iki yannda, eneden kuyrua doru sar bir erit bulunur. Tekir ile ok kartrlan bu baln en lezzetli zaman Temmuz ile Ekim aylar arasdr. Bu sre zarfnda tavas, zgaras ve katta kebab ok gzel olur. Tekirden en byk farkll kafasnn daha uzun oluudur. Tekirin kafas kttr ve ene altnda iki adet sakal bulunur.

TEKIR (Mullus surmuletus)


Karadeniz dnda dier denizlerimizde yazn rastlanr. Boylar 15-35, en ok 25 santimetre olabilir. Kumluk, amur veya talk ky kesimlerinin 3 metreden 100 metreye kadar derinlerinde gidip gelerek yaar. Diplerdeki kabuklular, bcekler ve dier canllarla beslenir. Yaz aylarnda reyip yapkan yumurtalarn 10-60 metre derinlere brakr. Etinin lezzeti, eski Roma alarndan beri namldr. Bol avlanlan, ekonomik deeri yksek bir balktr.

PURA (Spans aurata)


Ege ve Akdeniz'in bu naml bal, Marmara'da seyrek bulunur. Ortalama 25-35 santimetre boy ve 0.5-3 kilogram arlkta, en ok 60 santimetre ve 6 kilogramda olabilir. Etil bir balktr. Kuvvetli enesiyle kk kabuklular, balklar ve dier hayvanlar kolayca yer. Yaz devresinde slarda, k aylarnda da 35-40 metre derinliklerde yaar. ki yar stndekiler daha da derinlere iner. remeleri ekim-aralk aylarnda olur; 100-150,000 yumurta doker. Eti ok lezzetlidir. Ayrca retim kltrne uygunluu nedeniyle ekonomik deeri ok yksektir.

Barbunyaya ok benzeyen ve yakn akrabas olan bu balk btn denizlerimizde avlanr. Karadeniz ve Marmarada avlanlanlar 6 ila 10 cm arasndadr. Ege ve Akdenizde ise boylar Barbunyay yakalar. ene alt byklarnn uzunluu, kt kafas ve birinci srt yzgeindeki sar-siyah benekleri ile Barbunyadan ayrlr. Drt mevsim yenebilecek bu baln en lezzetli zaman, aynen Barbunyada olduu gibi Temmuz-Ekim aylar arasdr. Tavas ve kat kebab ok gzel olur.

Egenin mehur yerli bal olan ve kk srler halinde gezen ipura son yllarda iftliklerde de retilmeye balanmtr. ipura Elips biiminde yass vcudu, beyaz karn, koyu gri srt ve pembemsi yanaklar ile tannr. Atlas Okyanusu, Kuzeybat Karadeniz, Ege ve Akdenizde bulunur. Bir zamanlar Marmara Denizinde de yakalanan ve Alyanak adyla tannan bu baln maalesef nesli tkenmi bulunmaktadr. Genelde 20 ila 35 cm arasndadr. Ancak 6-7 kgya varanlarna da rastlanmtr. Her mevsimde zevkle yenebilen bu baln zgaras, buulamas, orbas, frn ok gzel olur. Izgara iin ideal byklk 250 ila 350 gramdr (3 ila 4 adet/kilo). Daha byklerinin frnda piirilmesi tercih edilmelidir.Buulama ve orba iin her boyu kullanlabilir. Tad nefis olan bu bal katksz, yani zgara veya frnda yenmesi tercih edilmelidir. sparoz ve lidaki bu trn kk eitleridir.

DERE ALABALII (Salmo trutta fario)

GL ALABALII (Salmo trutta lacustris)

Souk, temiz ve hzl akntl nehirlerde evresine bal olarak yaar. Blgesine kskantr, baka balklarn gelmesini istemez. Boylar 30-40, en ok 60 santimetre ve 0.5-2 kilogram arlkta olabilir. Yumuakalar ve yavru balklarla beslenir. Erkekleri 2, diileri 3 yarda olgunlap ekim-ocak arasnda yumurta brakr. Zaman zaman akntlara kar 1.5-2 metre srayarak yzer. En deerli tatl su balklarndan biridir. Lezzetli ve yararl etiyle ekonomik deeri ok yksektir.

Kuzeybat Anadolu, Abant ve 7 Gller Blgesi'nde yayl gsterir. eitli trleri vardr. Trne gre renk, boy ve beslenme farkllklar gsterir. Genelde temiz, bol oksijenli souk sularda fazla gezinmeden; planktonlar, dip hayvanlan ve kk balklarla beslenerek yaar. Boylar ortalama 25-40, yabanlarnda 60-70 santimetre olabilir. Eyll-ocak arasnda reme yapar. Yumurtalarn dipteki akllara yaptrr. retimi yaplmaz. Eti ok lezzetli, ekonomik deeri blgeseldir.

DL BALII

Dil bal da yerli balklarmzdan olup Ege ve Akdenizde bolca yakalanr. Her mevsimde yenebilir. En lezzetli zaman kasm ila ubat aylar arasdr. Tavas ok gzel olur. rilerinden fileto karlp i veya salal fileto yaplabilir.

HAMSI (Engraulis encrasicolus)


Karadeniz'in insan yaamyla birleen baldr. Marmara'da da bulunur. Srler halinde yaar ve 20 santimetreye kadar byr. Ocakmart arasnda beslenmek im sahillere yaklar ve bol av verir. Gndzleri 30-40 metre derinlerde, geceleri yzeye yaknlarda dolar. 1 yardan itibaren olgunlua eriip 18 - 20 C. sularda, 25-60 metre derinlikte ve az tuzlu sularda reyip, yaklak 40,000 yumurta dker. Etinin lezzeti, eitli tketim ynleriyle ekonomik deeri ok yksektir. Ar avlanlmas ve orkinos-palamut-uskumru/torik sisteminde dengenin bozulmas, hamsiyi de tehlikeli olarak etkilemektedir.

Marmara Hamsisi denilen, yalnz Marmarada kan, daha kk ve g etmeyen bir hamsi tr de vardr. Ayn tr Kuzey Egede de bulunur. Bu hamsinin srt rengi daha aktr. Hamsi zellikle Karadeniz yremizin temel gdas, temel protein kaynadr. Fiyatnn ucuz olmas nedeniyle ok geni kitleler tarafndan tketilir.Hamsinin hemen her trl yemei yaplr. Izgara, tava, frn, kat kebab,buulama, pilaki, yahni gibi. Siyah etli balk olmasna ramen buulamaya son derece uygundur.Yaz aylarnda yasz olduu iin zgara yerine tava veya buulamas tercih edilmelidir. K aylarnda yakalanan hamsi tuzlanp saklanr. Buna anovi tabir edilir. Ayrca balk ya ve balk unu retiminde de kullanlmaktadr.

SARDALYA

1988 ylnda 310.000 ton ile toplam balk avclmzn yaklak te ikisini meydana getirmektedir (40.000 ton tatl su retim ve avcl dahil, 1988 ylnda toplam 480.000 ton). Gzlerinin gerisine kayan az ve yivrilmi burnu ile yakn akrabas Sardalyadan kolaylkla ayrlr. Gm bal (Aterina) da hamsinin akrabasdr. Boyu ortalama 12 cm olup azami 18-20 cmye kadar byrler ve ok byk srler halinde gezerler. Karadeniz hamsisi Azak ve Karadeniz olmak zere ikiye ayrlr. Azak hamsisinin burnu daha kttr. Azak Denizinde reyip klamak zere gneye, bizim Orta ve Dou Karadeniz blgesine inerler; Nisan sonunda da kuzeye g ederler. Karadeniz hamsisi ise Kuzeybat Karadenizde rer, klamak zere Kasmdan ubata kadar Trakya kylarna ve Marmaraya g eder. Nisan aynda da yumurtlamak zere Karadenize kar. Ayrca

Hamsinin yakn akrabas sardalya srler halinde yaar ve kylar boyunca g eder. Hamsi gibi Ticari deeri ok yksek bir balktr. 1988 ylnda 90.000 ton ile hemen hamsiden sonra yer alr. Kurutularak, tuzlanarak hatta balk ya ve balk unu elde etmekte kullanlr. Sardalya ad konserve ileminden dolay konserve ile zdelemitir. Hatta ringa konservesine de ayn ad verilir. Sardalya Akdenizde 15-20 cm dolaylarndadr. Okyanusta ise 30 cmye kadar byrler. Hamsi Karadeniz iin neyse sardalyada Portekiz, spanyann Atlas Okyanusu kylar, Sicilya ve Malta iin de ayn eydir. Bu lkelerde birok yemek sardalya zerine kurulmutur. lkemizde Kuzey Egede bolca yakalanan sardalyann en lezzetli mevsimi Temmuz-Ekim aylardr. Bu srede eitli zgaralar, frn ve kat kebab, buulamas ve pilakisi yaplabilir. Kasm-Haziran arasnda ise ancak pilaki ve buulamas yaplabilirse

de bir nceki dneminki kadar lezzetli olmaz. Sardalyann kne papalina tabir edilir; ayklamadan yemei yaplr. Tirsi ise sardalya azmandr. Kl tarznda ok kl vardr ve sardalya kadar lezzetli deildir.

rengi koyu, uskumrunun ise aktr. . Uskumrunun kuyruk atalnn ii bo ve iki izgiden ibaret bir V harfi tarzndadr. Kolyosunki ise doludur. . Uskumrunun gzleri neredeyse toplu ine ba kadar kk, kolyosun ise olduka iridir.

USKUMRU

KARAGZ (Diplodus vulgaris)


Btn denizlerimizde, ounlukla Marmara ve Ege'de lman sularn kayalklarnda yaayan, bol bulunan ve sevilen yerli balklarmzdandr. Srler halinde yaar. Sularn s artlarna gre bahar aylarndan austosa kadar reme yapar. eitli trleri sularmzda yaar. Kuyruu lekeli ve izgili olan sparoz/ispari olarak tannr. Lezzetli eti ve bol avlanlmasyla ekonomik deeri yksek bir balktr.

Kolyosa ok benzeyen ve srler halinde dolaan gmen bir balktr. Denizlerimizde 30 cm civarnda olan uskumru Kuzey Denizinde 50 cmye kadar byr. Yaz aylarn Karadenizde geiren uskumru Eyll ve Ekim aylarnda Marmaraya iner ve k burada geirip yumurtlar. Mart ila Haziran aylarnda da Karadenize dner. Uskumru byklne gre deiik ad ile adlandrlr. En k kalinaryadr. 2025 cm civarnda ve yal olanlar uskumru, dn uskumrusu ise iroz olarak adlandrlr. Yazn yakalananlara ise lipari denir. En lezzetli olduu dnem Eyll ayndan yumurtlamaya balad Ocak ay sonuna kadardr. Bu sre iinde zgaras, kat kebab, dolmas, kftesi ve tuzlamas ok gzel olur.Bu mevsimlerde yal olduundan tavas tavsiye edilmez. ubattan itibaren yan kaybetmeye baladndan tavas yaplabilir. Yazn yakalananlar ise pilaki ve tava iin uygundur. lkbaharda Karadenize dn yapan irozlar kurutulur. Esas ad iroz kurusu olan bu kurutulmu bala geen zaman iinde ismi ksaltlarak yalnzca iroz denmeye balanmtr. . Uskumrunun kolyostan nemli farkllklar aadadr. . Uskumru ile kolyosun srt desenleri birbirine benzemekle birlikte kolyosun

ipurann yakn akrabas olan Karagz, elips eklinde, yass, gmi pullar olan yerli bir balktr. Baltaba, Sivrigaga, Sargos ve Mrmr gibi eitleri vardr. Ortalama 20-25 cm, en 50 cm boyunda olur. Yazn talk ve yosunluk, midyesi bol yerlerde yaar. Kn derin sulara ekilir. Her mevsimde yenebilen bu balk, zellikle Mays-Temmuz aylar haricinde daha yal ve lezzetlidir. Aynen ipura gibi zgaras, buulamas, frn ve orbas ok gzel olur. 1 kg ve daha byklerinin frn tercih edilmelidir.

KOLYOS

Uskumruya ok benzeyen bu balk uskumruyla beraber srler halinde g eder. Ayrca Marmara ve Ege Denizinde yerli trleri de bulunur. Tad uskumruya nazaran olduka yavan olduundan genelde tavas yaplr. Ocak ay en yal zaman olduundan tuzlama iin en ideal zamandr. Tuzlamas ok gzel olur.

Akdeniz,Karadeniz, Marmara, Hint Okyanusu ve Atlas Okyanusunda srler dolaan lfer pullu bir gmen balktr. Souk denizlerde yaayanlar daha yal olduundan daha da lezzetli olur. lkemizde Karadenizde ve stanbul Boaz ile Marmara Denizinde yakalananlarn tad muhteemdir. Daha gney denizlerimize inildike yavanlar ve kendisine mahsus o gzel tad ve kokuyu kaybeder. Eyll ortasndan Ocak sonuna kadar olan zaman en yal ve lezzetli zamandr. Bu devre iinde zgaras tavsiye edilir. inekopun da zgaras ok iyi olur, ancak mevsimi lfere gre ksadr. Kasm sonundan itibaren azalmaya balar. Dier zamanlarda, byklne gre pilakisi, buulamas, kat kebab ve tavas olur. lkbaharada son derece yasz olduklarndan tava, pilaki ve buulamas tercih edilmelidir. Lfer byklne gre en ok isim alan balktr. Lfer eitleri yledir: . 10 cmye kadar................... yaprak (20 adet/kg) . 11-13 cm aras.................... inekop(16-19 adet/kg) . 14-16 cm aras.................... kabainekop (10-15 adet/kg) . 17-20 cm aras.................... sarkanat (9-14 adet/kg) . 21-30 cm aras ................... lfer (4-8 adet/kg) . 31-35 cm aras.................... kaba lfer(2-3 adet/kg) . 35 cmden byk................ kofana ( yaklak 1 kg/adet veya daha byk).

LFER (Pomatomus saltator)


Gezici balklardan olar lfer, Karadeniz'le Ege Denizi arasnda dolar. Bymesinin aamalar iinde deiik isimler alr. Buna gre: boylar, 10 santimetreye kadar olarlar defheyapra, 15-18 santimetreye kadar olanlar inakop, 18-25 santimetreye kadar olanlar sarkanat, 28-35 santimetreye kadar olanlar lfer, 35 santimetreden fazla olanlar da kofana diye adlandrlr. Seyrek olarak kofanalarn 60 santimetreyi at, hatta 1 metreye ulat grlmtr. Lfer, sonbahar-k aylarnda en lezzetli ve olgun devrini yaar. Yaz ortalarndan sonbahara kadar da klamaya geerler. Ilk sularn 10-200 metre derinliklerinde yaar. remeleri, bahar sonu ile yaz badr. Kademeli olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol verimlilii ve etinin lezzetiyle ekonomik deeri ok yksektir.

ORKNOS (Thunnus thynnus)

santimetre kestane palamudu, 50-55 santimetre zindandelen, 55-60 santimetre torik, 60-65 santimetre sivri, 65-70 santimetre altparmak, 70 santimetre ve st peuta olarak adlandrlr. Taze tketimi, ihra ve endstri ynleriyle ok deerli olan bu baln retimindeki azalma, ekonomik deerini tehlikeli boyutlara indirmektedir.

Denizlerimizde yaayan iri ve ok deerli bir balktr. Uzunluklar 3-4 metre ve arlklar da 100-150 kilogramdan 800 kilograma kadar olabilir. eitli trleri vardr. Orkinos, sr halinde yaayan gezici balklardandr. Yazn Karadeniz'e ktktan sonra sonbaharda Marmara'ya ve oradan da Ege'ye geerek hemen btn Akdeniz'i dolarlar. Bu gezilerinde saatte 4060 kmetre hzla yol alabilirler. Genel olarak st sularda yaarlar. Martaustos arasnda rerler ve yaklak 1 milyona yakn yumurta verirler. Yaam sreleri, ortalama 15 yldr. hracat ve gda endstrisi ynnden ekonomik deeri ok yksektir.

PALAMUT/TORK (Sarda sarda)


Karadeniz ve Marmara'nn en nl baldr. Bahar aylarnda beslenmek iin Karadeniz'e kp, sonbahardan itibaren klamak iin Marmara'ya, anakkale'ye kadar iner. Sratli ve iyi yzcdr. Sr halindeki uskumru, kolyoz, istavrit, hamsi, sardalya gibi balklara saldrarak yer. 18-20 C. sularda 400,000'den birka milyona kadar yumurta dkerek ak denizde rer. Yetitikten sonra bymesine gre kklerine Vanoz-Gaco, 10-25 santimetre ingene palamudu, 30-35 santimetre palamut, 40-45

Uskumru,torik ve orkinosu ieren bir familyadandr. Srler halinde yaayan pulsuz, siyah etli bir gmen balktr. Srt izgili, karn gm rengindedir. Uzunluu 1 metreye kadar varr. Bu familyann eitleri btn denizlerimizde grlmekle birlikte en lezzetlileri Karadeniz ve Marmarada avlanlan tipleridir. Karadeniz ve Marmara palamutunda batan kuyrua doru muntazam izgiler halinde giden, drd koyu, ak menevili yedi adet bant bulunur. Egede yaayan, Tombik, Benekli Orkinos ve Yazl Orkinos isimleri alan yakn akrabasnda ise srttan karna doru dalgalar halinde inen en az 16 adet alacal bant ile karn civarnda en az adet siyah benek bulunur. Bu cinsin etinin tad, hakiki palamuta nazaran hi gzel deildir. Ama ok kii bu zellii bilmeyip palamut diye aldanr ve sonra palamuttan sour. Palamut av Austos aynda balar. nce Karadenizden srler halinde vanoz ve ingene palamutu, Eyllden itibaren de palamut gelmeye balar. En lezzetli zaman da Eyll bandan ubat ortalarna kadar olan zamandr. Bu mevsimde ok yal olduundan tavas biraz ar kaar. Bu nedenle zgaras ve frn tavsiye edilir. Ayn mevsimde yahnisi de harika olur. Dier mevsimlerde tavas yaplabilir. Palamut siyah etli bir balk olduundan buulamas ve orbas tavsiye edilmez. Palamutun boyuna gre isimlendirilmesi

aadaki gibidir: . 20 cmye kadar........................ palamut vanozu . 20-30 cm aras..........................ingene palamutu . 31-40 cm aras..........................palamut . 40-50 cm aras..........................kestane palamutu . 51-60 cm aras..........................torik . 61-65 cm aras..........................sivri . 65-70 cm aras..........................altparmak . 70 cmden byk......................zindandelen Torik ve toriin byk boylar palamuttan daha ok yaldr. Bu nedenle tuzlama ve lakerdas tercih edilir.

LEVREK, MNEKOP, EKNE 12 deiik trden meydana gelen bu familya lk ve tropik sularn s kesimlerinde yaar. Vcutlar i biiminde ve yandan hafif basktr. Pullar olduka iri olan levreklerin yanlar genelde beyaz, alt blmleri gmi, alt yzgei ise sarmsdr. En irileri 1 metreyi geebilir. lkemiz denizlerinde 20 ila 60 cm arasnda olurlar. Baya levrek ve benekli levrek olmak zere iki tipi mevcuttur. Srtlarndaki ok sayda benek ile ayrlrlar. Benekli levrek Gney Ege ve Akdenizde, baya levrek ise btn denizlerimizde grlr. Karadenizde ktek olarak ta bilinen minekop ta bu familyann dier bir trdr. Ekineye ok benzeyen minekoplar 30 ila 80 cm arasnda olur. 1 metreden byk ve 20-25 kg olanlarna da rastlanmtr. Erikinler kyya yakn kayalk dipleri, yavrular ise akarsu azlarn tercih ederler. Parlak mavimsi-gri renkteki vcudu srttan karna doru inen sar menevili izgilerle bezenmitir. Karn gmi beyazdr. Ekine ise btn denizlerimizde grnen kyya yakn kayalk diplerde yayan bir trdr. Ortalama 30 cm ve 600 gramdr. 3-4 kiloluk irilerine de rastlanmtr. Srt kamburumsudur ve koyu kahve ile lacivert aras bir renktedir. Karn ise sar-beyaz menevilidir. Bann iinde, gzlerinin arkasnda herbiri 4-5 gram arlnda iki adet beyaz ta bulunur. Halk arasnda bu talarn idrar sktrc ve bbrek ta drc olduuna inanlr. Genelde tek gezen, geceleri avlanan ve oyuklar arasndan szlrcesine dolaan bu baln balca besini karides ve yavru balklardr.Yl boyunca yenen levrein ok lezzetli eti vardr. En gzel mevsimi k aylar ve ilkbaharn badr. Her trl yemei yaplan levrein buulamas, ffrnda kat kebab ve mayonezlisi nefis olur. Levrek zellikle arapl ve mayonezli balk yemeklerine ok gzel gider.

LEVREK (Dicentrarhus labrax)

Denizlerimizde ve denizlerin nehirlerle karm ac su blgelerinde yaar. Hani ailesindendir. Fazla gezici olmayan levrek, yerli balklardan saylr. Genken gruplar halinde, sonralar tek bara yaar. Yaam ortam, karanlk ve kuytu yerlerdir. Bu nedenle gemi batklar veya kaya oyuklarnda yuvalanr. Yaklak 20 yllk yaam olabilen levrek, ortalama 50-60 santimetreden 1 metre boy ve 10-12 kilogram arla eriebilir. 40 santimetreden kklerine ispendek denir. Kk yavru balklarla beslenir. Ocak-mart arasnda 500,000-2,000,000 yumurta dkerek, yksek bir reme gsterir. Eti en lezzetli balklarn barda gelir. Bu nedenle de ekonomik deeri ok yksektir.

TRANA,SNART

vcudu i biiminde olan gmen bir balktr. Marmara, Ege ve Karadenizde yaayan yerli trleri de vardr. Marmarada 15-20 cm, Egede 30 cm civarnda olurlar. Marmarada boyu 10 cmnin altnda olan kk istavritlere kraa tabir edilir. Karadenizin dousunda istavritler palamut byklnde, yaklak 50 cm boyunda olurlar.Sarkuyruk istavrit veya sarkanat istavrit diye anlan tipi sularmzda en ok bulunan trdr. stavritler sonbaharda Marmaraya iner, maystan itibaren de Karadenize geri dnmeye balarlar. Her mevsimde yakalanan istavritin en lezzetli olduu zaman Kasm ila ubat aylar arasdr. Tavas ve frn ok gzel olur.

Trana genelde sinaritlerin irisi iin kullanlan bir isimdir. Lagos ve orfozla byk benzerlik gsterirlerse de ayr familyalara mensupturlar.

STAVRT (Trachurus trachurus)


Denizlerimizde sankanat istavrit (Akdeniz) ve karagz istavrit (Karadeniz-Marmara) olarak iki tr yaar. Boylan karagzde 15-25 santimetre, en ok 30 santimetre, sarkanatta ise 30-50 santimetre olur. Kklerine kraa denir. Gezici balklardr. Hamsi, aa, amuka gibi kk balklarn yavrulanyla beslenir. Mays-austos aras srler halinde rer. Lezzetli eti, eitli yemekleri ve bol avlanmasyla ekonomik deeri en yksek balklardandr

ZMART

Az krkl, gzleri iri, srt-gs ve ans yzgeleri sert diken nl bir balktr. Sularmzda iki tr vardr: meneke izmarit ve istargilos. zmaritin erkekleri diilerden daha iri olurlar. Diiler 20 cm civarnda olurken erkekler 25 cmye kadar uzayabilir. zmarit midye, deniz solucan ve balk yumurtalar ile beslenen bir dip baldr. Eti beyaz ve son derece lezzetlidir. Tavas gzel olur. Sonbahar ve k aylarnda zgaras dahi yaplr. zmaritler zgara yaplrken ayklanmaz. Olduu gibi piirilip bilahare derisi, barsaklar ve klklar ayklanr. zerine limon ve zeytinya ile kylm maydanoz eklenerek hazrlanr. Pullar kazndktan sonra derisi tulum karlarak yaplan tavas da ok gzel olur.

stavrit, Marmara ve Boazda balk avlamaya balayanlarn ilk tantklar balktr.Az ne uzayabilen, dileri ince, gzleri iri, kuyruu derin atall ve

KALKAN (Psetta maxima)


Bir dip bal olan kalkan, Karadeniz'in en tannm balklarndandr. Boazlar, Marmara, Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanr. Gezici balk deildir. Btn hayat dipte yatmakla geer. Bat Akdeniz, Atlas Okyanusu ve imal Denizi'nde, kalkann dier trleri yaamaktadr. 25-30 yllk mr olan kalkan bal, 1 metre boya eriebilir. Sahillerde 510 metreden balayarak 300-400 metre derinliklere inebilir. Etil ve fazlasyla obur bir balktr. Erkekleri 5-6, diileri ise 6-7 yalannda olgunlap remeye geebilir. remeleri 10-15 C sularda nisandan hazirana kadar srer. Milyonlarca yumurta vermesi yannda etinin lezzeti ve verimlilii ile ekonomik deeri ok yksektir.

KEFAL

Yaz aylar dnda lezzetli olan pullu ve gmen olmayan bir balktr. Btn denizlerimizde yetiir. Sonbahar, K ve lkbaharda ok lezzetlidir. Kefalin buulamas ve pilakisi ok gzel olur. Ayrca likorinoz denilen ttsls de ok makbuldur. Bir kefal tr olan haskefalin kurutulmu yumurtalar ok aranan bir deniz rn, bir mezedir. Sar kulak kefalin tavas ve fileto zgaras da yaplr. Kefal alrken ok dikkat etmek, tercihan tandk balkdan almak gerekir. nk kefal kirli ve bulank sular ok sever ve buralarda dier balklar yaamazken o yaar. rnein zmir Krfezinde dier balklar yaamazken kefal bol miktarda bulunmaktadr. Bu gibi sularda yakalanm kefal insan sal iin byk tehlike arzeder.

KILI
Trkiyemizi evreleyen denizlerde artk nadir grlen ok lezzetli bir balk trdr. Akdeniz ve Egede yl boyunca, Karadenizde ise yalnz yaz aylar grlr. Kl gibi uzun st enesi, lacivert-siyah srt rengi ile tannan bu baln akrabas marlin bizim sularmzda bulunmaz. Daha ok Atlas Okyanusunda Bermuda civarnda bulunan bu balk piince pembemsi et rengi, kafadan kuyrua kadar uzanan srt ycgei ve yuvarlak yerine enine yass st enesiyle kltan ayrlr. Her mevsimde yenebilen kln en lezzetli zaman Eyll-ubat arasdr. Bu baln en gzel defne yaprakl ii olur. Izgaras ve kat kebab da yaplr.

Karadenizin bu nl bal btn yass, oval vcudu, bir taraf siyaha yakn dier taraf beyaz rengi ve beyaz tarafndaki dmeleri ile tannr. Her iki taraf siyah olan kaya kalkanna da nadiren rastlanr. Kaya kalkan daha ok Sinop, Samsun yrelerinde kar. stanbul Boaznn kuzeyinde, Karadenizin batsnda avlanan kalkan bir taraf siyah, bir taraf beyaz olan baya kalkandr. Kalkan karadeniz iinde, kn kuzeyden gneye g eder. Her mevsim avlanan kalkan btn sene boyunca yenebilir. En lezzetli zaman Ocak sonundan Mart ortalarna kadardr. Tavas ok gzel olur. Buulamas ve kat kebab da yaplr. lkbahar sonlarndan itibaren Austos ayna kadar yakalanan kalkan yavrularnn tavas nefis olur.

MEZGT (Merlargius euxmus)


Marmara ve Karadeniz'de bol, dier denizlerimizde az rastlanr. Boylar 20-40 santimetre olabilir. Gelincik ve bakalyaro ile ayn trdendir. 30-40 metrenin altndaki derin sularda yaar. Gndzleri yzeylere karak, hamsi, sardalya gibi sr halindeki kk balklar avlayarak beslenir. Blgesel artlara gre ubat-mays arasnda reme yapar. Lezzetli eti ve her mevsimde bolca avlarlmasyla ekonomik deeri yksektir.

santimetreye ulaanlar olur. Hzl akarsularn, oksijeni bol temiz sularnda yaar. Doal yetienleri 23 metre yksee atlayp yzerek 23,000 km.'lik nehir kaynaklarna ulap burada ekim-kasm aras reme yapar. Doan yavrular, tekrar ac sulara ini yapar. Yetikinleri denize de uyum gsterir. Etoburdur. Bcekler, sinekler, kabuklular ve irili-ufakl balklarla beslenir. Tatl su balklarndan eti en lezzetli olandr. Ayrca yumurtasndan krmz havyar elde edilir. Ekonomik deeri ok yksektir.

USKUMRU (Scomber scombrus)

Tavuk bal olarak ta bilinen mezgit btn denizlerimizde bulunmakla beraber en ok Karadenizde bulunur. Yaz hari devaml yumurtal durumdadr. Mezgitin yumurtal tavas, domatesli sotesi gzel olur.

SOMON (Salmo salar)

Anayurdu Kuzey Amerika'dan dnyaya yaylm, retilmek zere de lkemize getirilmitir. Boyu, ortalama 60-100 santimetre, arl da 3-15 kilogram olabilir. 150

Genelde 25-35 santimetre olan, 40 santimetreye kadar byyebilen, srler halinde yaayan Marmara'nn yerli baldr. Gemite Karadeniz ve Ege arasnda byk gler yapan, eti ok lezzetli olan ve bol avlanlan uskumru, imdilerde ekolojik nedenlerle seyrek rastlanan, adeta tkenmi bir balktr. Normalde, 2-3 yarda olgunlaan diileri, 350400,000 yumurtasn denize brakr. reme devresi ubat-nisan arasdr. Planktonlar, hamsi, aa gibi kk balklar ve yavrular besinidir. 8-10 yl yaar. Torik ve kofana ba dmandr. Az yal ve kurutulmuuna iroz denr. Yaam ortam tekrar varolduunda ekonomik deeri en yksek balklardan biridir. Atlartik'te yaayan lezzetsiz bir tr daha vardr.

YAYIN (Siluns glaris)

KIRLANGI

Akarsu ve gllerde yaayan balklarn en bydr ve ayn zamanda en uzun yaayandr. Ortalama 1-2 m'den 3 metreye kadar boy ve 150 kilogram arla eriebilir. 35-40 yldan 100 yla kadar da yaayabilir. Yava akan nehirlerde, gllerde, dipte hareketsiz yatarak yaar. Etobur bir balktr. Sualtndaki btn hayvanlar yiyebilir. Mays-haziran arasnda gece sessizliinde yumurta dkerler. Diileri arlna oranla kilogram bara 7,000-25,000 yumurta dker. Tatl su balklar iinde eti en lezzetli balklardan biridir. Ekonomik deeri ok yksektir.

Btn denizlerimizde bulunan krlang ortalama 25-30 cm olup nadiren 75 cmye kadar olanlarna da rastlanmaktadr. Srt rengi krmzpembe, karun ise pembe veya beyazdr. Yakn akrabas olan kszden, bu baln pembe-gri veya komple gri srt, ve kszn rdek gagasn andran az yaps ile ayrlr. Her ikisi de lezzetli olup genelde krlang tercih edilir. ok gelimi solungalar ve grtlak yaps medeniyle uultu, inilti gibi deiik frekanslarda ses karrlar. Bu ses nedeniyle bir birok balk tarafndan inleyen balk diye adlandrlr ve uursuz saylr. Krlang zgara ve tavaya uygun deildir. Buulamas, zellikle orbas ok lezzetli olur. Halanm krlangn ayklanm etleri mayonezli veya zeytinya-limon skarak souk olarak ta meze olarak lezzetle yenebilir.

SKORPT, ADABEY

Krlangtan bahsedince iskorpit ve adabeyini atlamak olmaz. Her ne kadar ayn familyadan olmamakla beraber etleri ve uygun olduklar yemekler asndan ok benzerlik gsterirler. skorpit btn denizlerimizde, adabeyi ise genelde Egee bulunur. skorpitin srt dikenleri zehirlidir. Bu nedenle balkya ayklattrlmaldr.

Balk Takvimi
Balklar
Ahtapot Akya Barbunya . Palamut inekop ipura Deniz Alas DenizYlan Dil Gelincik Gm Gne Hamsi Hani skorpit spendek zmarit Kalamar Kalkan KalkanYav Karagz Kaya Kl Krlang Kofana Kolyoz Lahos Levrek Lipsoz Lfer Mercan MercanYav Mersin Mezgit Minakop Mrlam Morina Orkinos Palamut Pisi

AYLAR 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

YRE
AE MAE BKM BK BKM EA A A MAE BMK MBE AE KMB M BM MAEB MB EA KM KM KABME MB ME AKEM KBM MB EA BKM AEM KMBEA EAM MBE KME KB KE MEAB KM AEBM KME AKEM

Balklar
Rofoz Sardalya Sar Kanat Saraz Sinarit Strangolos Sbye Tekir Torik Trana Uskumru

AYLAR 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

YRE
AE ME BKM AE MAE ME AME KMABE KBM AE KBME

Tatlsu
Alabalk Alabalk ifl. Kaya Kefal Levrek Sazan Turna Yayn Ylan

Yre
Akdeniz Boaz Ege Karadeniz Marmara A B E K M

Lezzet
Lezzetli Yenebilir Yenmemeli

IV. Blm Balk Yemekleri


Taze Soanl Baharatl Alabalk
Malzeme: 2 1 1 1 5 adet tatl ka tatl ka orba ka adet Alabalk (iri) Zeytinya Kekik Karabiber Soan Tuz

Hazrlan: Balklar ikiye blp, klklarn kartn. Bir kasede zeytinya, kekik, karabiber ve tuzu kartrn. Hazrladnz karm balklarn her tarafna srn. Soslu balklar buzdolabnda yarm saat bekletin. Taze soanlar ince dorayn. Geni bir tencerenin yarsna kadar su doldurup kaynatn. Balklar, tencerenin iine oturacak genilikte bir kevgire veya buhar szgecine yerletirin. zerlerine kk doranm taze soan serpin. Tencerenin kapan kapatp, ksk atete balklar yumuayana kadar piirin.

Alabalk Dolmas
Malzeme: 4 1 1 2 50 1.5 3 2 4 orba ka adet adet di gr ay ka orba ka orba ka adet Margarin Kuru soan (orta b., ince kylm) Havu (ok kk doranm) Sarmsak Ceviz ii (ince ekilmi) Kekik Tuz Sirke Zeytinya Alabalk (her biri 225-275 gr.byklnde) Dekor iin ceviz paralar ve limon dilimleri

Hazrlan: Terayan mikrodalgaya dayankl bir frn kabnda frnn 800 Watt konumunda 45 saniye kabn az kat havlu ile kapatlm olarak eritin. Eritilmi yan iine soan, havucu, sarmsa ve cevizleri ilave edip frnn 800 Watt konumunda iki kere kartrarak, 3 dakika piirin. Sebze karmnz; kekik, tuz ve bir orba ka sirkeyi ekleyip yine frnn 800 Watt konumunda arada bir kere kartrarak,

1,5 dakika piirin. Galeta ununu ekleyip kartrn. Alabalklarn balarn kesip ilerini ve klklarn ayklayp tuzlayn. Hazrlanan harc balklara eit miktarda doldurun. Mikrodalgaya dayankl si bir tepsinin iine iki adet bal yerletirin. Bir kak sirkeyi balklarn stne dkn ve srayla zeytinyan srn. Tepsinin azn strech filmle kapatp frnn 800 Watt konumunda 4 dakika piirin. Piirme sresinin yarsnda balklar evirin. Bu ilemii kalan balklar iin de tekrarlayn. Balklar dilimleyerek arzu ederseniz, ince kylm maydanoz, sarmsak, sirke ve zeytinyan kartrarak hazrladnz sosu dkerek servis yapn.

Sebzeli Alabalk
Malzeme: 1200 2 2 0.5 1 1 1 2 100 1 1 2 1 2,5 gr'lk adet adet adet demet sap adet adet gr adet adet adet tutam su barda 1 Ad. Alabalk Limon Defne Yapra Soan Maydanoz Kereviz Yapra Havu Yeil Salata Kornion Krmz Biber Dolmalk Biber Yumurta Karabiber Zeytinya Tuz

Hazrlan: Alabalk temizlenip ykandktan sonra uzun bir kaba oturtulur. st rtlecek kadar su konur. Havu, kereviz yapra, 2 dal maydanoz, soan, defne yapraklar, yarm limonun suyu, yeteri kadar tuz ve karabiber katlr ve 15-20 dakika hafif atete piirilir. Dier yanda yumurtalar kat olarak piirilir. Kabuklar ayklanp sarlar iyice ezilir. Kylm maydanoz, zeytinya, tuz ve karabiber katlarak iyice kartrlr. Ayklanp ykanan yeil salatalar ince ince kesilir. Kornion turular ve yumurtalarn beyazlar kk paralara blnr ve yeillie katlr. Krmz biberler ile dolmalk biberler de kk veya ince uzun paralara doranr ve bunlar da karma katlr. Baln eti bozulmadan gvdesindeki deri karlr, servis tabana yerletirilir. zerine yukarda anlatlan maydanoz, zeytinya, tuz ve karabiber karm dklr. Taban kenar da yeillik karmyla sslenir ve ayr bir kapta bir buuk limonun suyu yarm bardak zeytinyayla rplr ve baln zerine dkldkten sonra servis yaplr.

Balk Dolmas
Malzeme: 6 1.5 2 1 1 para su barda adet kahve fincan kahve fincan Fileto Balk (mezgit, alabalk olabilir) Halanm bir miktar paz yapra ii Pirin Orta Boy Soan Fstk Ku zm

0.5

ay ka bir tutam bir tutam fincan

Tuz Karabiber Yenibahar Soya Ya

Hazrlan: Soanlar yada kavrulur. Ku zm, fstk ve halanm pirin ilave edilir. Sonra fileto balk tuzlanr. zerine paz ve i konularak rulo yaplr. Yalanm cam piirme kabna aktarlr. Tuz, kara biber ve biraz un serpilir, frnda piirilir. Sslenerek servis yaplr.

Balkl Zeytinyal Sarma

Malzeme:
2 1 2 1 1 1 150 1 1 1 adet su barda adet tatl ka orba ka ay barda gr orba ka orba ka orba ka Mezgit Bal Filetosu Pirin Soan Dolmalk Fstk Dolmalk zm Sv Ya Yaprak Nane (kylm) Maydanoz (kylm) Dereoto (kylm) Karabiber Tuz

Hazrlan:
Bal kaynar suda biraz halayn. Kk paralara ayrn. Soan svyada pembeleinceye kadar kavurun. Dolmalk fstk ve zm ilave edin. Pirinci ekleyip hafife kavurun. Bal ekleyip bir ka dakika daha kavurun. Ateten almadan nce ince kylm dereotu, nane, maydanoz ve tuzu ilave edin. Yapra yumurtaln iine yerletirip, ortasn ukurlatrn. Hazrladnz balkl hartan bir miktar yapran ortasna koyun. Yapran kenarlarn harcn zerine kapatarak boha gibi sarn. Dier sarmalar da ayn ekilde hazrlayn. Sarmalar yapraklarn katlanan ksm alta gelecek ekilde yayvan bir tencereye yerletirin. 1/2 su barda su ilave edin. Tencerenin kapan kapatp, ksk atete 15 dakika piirin.

Tava Balk
Malzeme: 5 adet Balk (200-300 gr'lk btn balk) ya da (125-150 gr'lk balk filetosu)

0.5 1 3 0.5

ay ka adet su barda su barda

Tuz Beyaz ya da karabiber Limonun suyu Un (elenmi) Zeytinya ya da ayiekya

Hazrlan: Balklar btnse pullarn kazyn. Srt kln dilerseniz kuyruk ve kanatlarn makasla kesin. yi pimi balk isteniyorsa baln her iki yann da birka yerinden bakla hafife izin. Ykayp kurulayn. Balklarn her iki yann tuzlayp, biberleyin ve limon suyunu serpin. Yine her iki yann da iyice una bulayp fazla ununu silkeleyip, atn. Zeytinya ya da ayiek yan bir tavada kzdrn. Ya iyice kznca balklar tavaya koyup, bir kez evirerek her iki yann da altn sars bir renk alncaya kadar, yaklak 1012 dakika piirin. Balklar maayla tavadan yan szdrerek aln. Kat havlu zerine kartp, fazla yan szdrn.

Barbunya Bal Garnitrl


Malzeme: 1 2 2 3 2 1 5 1 1 5 3-4 4-5 kg. adet adet adet adet su barda orba ka tutam di orba ka adet dal Barbunya Bal Kabak Havu Domates Soan Su Zeytinya Safran (krmz) Sarmsak Mayonez Taze Soan Sap Maydanoz Tuz Karabiber Kekik

Hazrlan: Balklar temizleyip ykayn. Szgece alp suyunun szlmesi iin bekletin. Havu ve kabaklar ince ince dilimleyip soanlar halka halka dorayn. Domatesleri dilimleyin. Balklar frn kalbna dizin. Hazrladnz sebzeleri deiimli olarak balklarn zerine yerletirin. Soyulmu sarmsak, kylm maydanoz, safran, kekik, tuz ve karabiber ilave edin. Zeytinya ve suyu ekleyip nceden stlm 180 dereceye ayarl frnda 20 dakika piirin. Servis tabana alp mayonez eliinde zerine kylm taze soan sap serperek servis yapn.

Barbunya Tava

Malzeme:

1 0.5 1 3 0.5 1 0.5 5

kg ay ka su barda su barda su barda adet ba orba ka

Barbunya (temizlenip, ykanm, kurulanm) Tuz Beyazbiber Bira Un (elenmi) Zeytinya (ya da ayiek ya) Limon (ssleme iin) Maydanoz (ssleme iin) Margarin

Hazrlan: Balklar tuzlayp, biberleyin ve biraya batrn. Una bulayp, fazla ununu silkeledikten sonra balklar tavada kzdrdnz zeytinyanda, her iki taraf da kzarana dek kzartn. Kat havlu zerinde fazla yalarn szdrn. nceden stlm tabaklara aln. Margarini bir tavada eritin. Ya iyice kzp, kahverengilemeye balar balamaz balklarn zerine dkn. Barbunya tavasn limon ve maydanozla ssleyip, scak olarak servis yapn.

inakop Buulama
Malzeme: 3-5 50 2 2 adet gr adet ba inakop (istenildii kadar) Domates Yeil Dolmalk Biber Tereya Defne Yapra Sarmsak Maydanoz Limon Karabiber

Hazrlan: inakoplar temizlenir, kan aktlr. Hafife tuzlanp biraz bekletilir. Orta boy bir tepsinin iine, st ste gelmemek artyla dizilir. Domatesler, kabuklar soyulmu ve ince dilimlenmi olarak yanlarna yerletirilir. Yeil dolmalk biber, ince dilimler halinde, domateslerin stne konur. 50 gr. tereya, 2 defne yapra, istenilirse kk paralara ayrlm 2 ba sarmsak da ilve edilebilir. zerine, balklar rtecek kadar maydanoz konur ve tepsinin st kapatlarak 15 dakika kadar hafif atete piirilir. Gene, istee bal olarak, stne limon sklr ya da karabiber eklenerek servis yaplr. Not: Limona sadece inakop kzartma ya da zgara deil, buulama olduu iin neriliyor.

Deniz Mahsulleri Gveci

Malzeme:

2 400 1 500 20 10 0.5 0.5 1 1

orba ka gr demet gr adet adet ay ka fincan orba ka su barda

Margarin Domates (konkase) Maydanoz (ince kylm) Balk filetosu (beyaz etli; levrek, minekop, laos akya vb) Midye ii Karides (orta boy) Tuz Beyazbiber Sek Beyaz arap (istee bal) Krema Kaar peyniri (rendelenmi)

Hazrlan: nce frn 170 0C'ye getirip stn. Margarinin 1 orba kan eritin ve domatesi kartrp, suyunu ekene dek piirin. ine maydanozu ilave edin. Margarinin kalann eritin. Balk ve deniz rnlerini ilave edin. Balk ve deniz rnlerini bir maayla arasra kartrarak kzgn yada diriliklerini kaybetmeyecek ekilde yaklak dakika sote edin. Tuz ve biberini serpin. Beyaz arab ilave edip 2-3 dakika daha piirin. Kremay kartrn. Balk ve deniz rnlerini ar atete 1 dakika daha krema ile piirin. Balk ve deniz rnlerini bir gvece alp domates sosunu da zerine dkn. Rendelenmi kaar peynirini zerine serpip, frnda, kaar peyniri eriyip yer yer yanmaya balayncaya kadar piirin. Frndan karp, scak olarak servis yapn. Not: Trana ve akya gibi sert etli balklar daha uzun pime sresi isterler. Buna karlk dilbal gibi krlgan etli balklar ok daha abuk pier. Balk ve deniz rnlerinin piirilmesinde et sertlii mutlaka gznne alnmaldr.

Dil Bal Bademli


Malzeme: 4 200 100 adet gr. gr. Dil Bal (orta boy-derisi soyulmu) Margarin Badem (Kabuu kartlarak kylm) Maydanoz Tuz (yeterince)

1/2

demet

Hazrlan: Margarini bir tavaya koyup kzdrn, balklar tuzlayp unladktan sonra iine yatrn, sa sol evirerek piirin. Pienleri servis kabna aln. Tavada kalan margarini baka bir kaba koyup bademleri iine atn.

Bademler kzarrken maydanozu da ya ile eritip hemen balklarn zerine dkp servis yapn.

Dil Bal Limonlu


Malzeme: 4 1 2 25 adet adet adet gr. Dil Bal Filetosu Limonun Suyu Enginar - Halanm (parmak boyunda dilimlenmi) Margarin

Sosu in:

1,5 1 1/2 1,5 2 2 1 1

su barda yemek ka adet adet adet ay ka yemek ka tutam

Tavuk Suyu Msr Niastas Limon Kabuunun Rendesi Limon Suyu Yumurta Sars eker Kuru Tarhun Toz Zencefil

Hazrlan: 4 adet dil bal filetolarn limonlayp tuz ve biberleyiniz. Dil bal filetolarnn iine 2'er dilim ubuk enginar dilimlerini koyup rulo yapnz. Derin bir tavann dibini margarin ile yalaynz. Rulolar yatk olarak dizip zerine kapatacak ekilde su koyunuz. zerini kapatp 7-8 dakika piiriniz. Sosu iin, tavuk suyunu, limon kabuu rendesi ile bir tencereye koyup kaynama noktasna getirip orta atete 5 dakika tkrdatnz. Msr niastas ile limonun suyunu kartrp tkrdayan tavuk suyuna ilave edip 5 dakika boyunca devaml kartrnz. Yumurta sarlarna ekeri ekleyip, iyice pien tavuk suyunu azar azar yediriniz ve tekrar pien tavuk suyuna ilave edip ocaktan alnz. Tarhun ve zencefili ekleyerek, halanm dil balklarn tabaa koyup zerine sosu dkp servis yapnz.

Dil Bal Sarmas (Curry'li)

Malzeme:
600 80 10 2 1 2 40 2 1 gr gr adet adet di gr dl ay ka Dil Bal Filetosu Nuar Defne Yapra Havu (orta boy) Kereviz Sap Sarmsak Tereya Krema Curry

Tuz Karabiber

Hazrlan:
Defne yapraklarn ince ince kyp, filetolarn zerine dkn ve hafife tuzlayn. zerlerine nuarlar yerletirin ve yuvarlayarak bir silindir ekline getirip, bir krdan batrn. Kereviz sapn ve havular kpler halinde kesin ve bir tavada tereya ve 2 ay ka su ile kzartn. zerine krema, curry, tuz ve biberi ekleyip orta atete piirmeye devam edin. Hazrladnz bu karm atee dayankl bir kaba dkn ve iine dilbal sarmalarn yerletirin. nceden 200 derece stlm frnda 10 dakika kadar stn. Filetolar frndan kardktan hemen sonra servis yapn.

Dil Bal Tava Malzeme:


5 5 0,25 2 1 adet orba ka adet orba ka tutam Dil Bal (250 gr'lk) Margarin (ezilerek yumuatlm) Limon Maydanoz (ince kylm) Krmz biber Un Yumurta sars (suyla rplm) Galeta Unu Ayiek Ya (kzartmak iin)

Hazrlan: Dil balklarn temizleyin, derisini kartn ve ykayn. Orta kln takip ederek bandan kuyruuna kadar bir kesik atn. Kestiiniz hizadan fileto karr gibi her iki tarafn etini klndan koparmadan syrn. nce margarini hazrlayn ve limon suyu, maydanoz ve krmz biber ile birlikte ezin. Ya buzdolabnda soutun. Dil balklarn una, yumurtaya ve galeta ununa bulayn. Bir tavada ayiek yan kzdrn. Ya kznca balklar tavaya koyup, her iki taraflar da altn sars renk alncaya kadar kzartn. Kestiiniz orta ksm iki yana doru kvrlacaktr. Kzarm dil balklarn szdrerek yadan kartn. zerine havlu kat serilmi bir tabaa aktarn. Her baln ortasna eit miktarda maydanozlu margarinden koyun. Halanm sebzelerle servis yapn.

Fener Bal orbas

Malzeme:
1 2 2 1 0.5 3 kg adet adet adet ay barda su barda Fener Bal Filetosu Havu Patates Kereviz (yaprakl) Zeytinya Su Tuz Karabiber

1 1 1 1

Yumurta Sars Terbiye: Limon Su adet adet Un orba ka orba ka

Hazrlan:
Fileto eklinde hazrlanm fener baln geni bir tencereye koyun. ri kp eklinde doranm havu, su, tuz, karabiber ve sv ya ilave edin. Orta atete 15 dakika piirin. ri kp eklinde doranm patates ve kereviz ile kerevizin ince doranm yapraklarn ekleyip, 10 dakika daha piirin. Terbiyesi iin yumurta sarsn limon suyu ile rpn. Un ve suyu ilave edip kartrn. Ateten indirmeden 2 - 3 dakika nce, hazrladnz terbiyeyi yava yava kartrarak orbaya ilave edin. 2 tam daha kaynattktan sonra scak olarak servis yapn. Fener Balkl Lazanya

Malzeme:
400 8 2 2 1 1 2 100 gr adet adet adet di adet orba ka gr Fener Bal Filetosu Lazanya Domates Sivri Biber Sarmsak Soan (kk boy) Zeytinya Kaar Peynir Karabiber Tuz Galeta Unu

Hazrlan:
Fener bal filetosunu ve soyulmu domatesi kk kuba dorayn. Bir tavada ince doranm soan hafif pembeletirin, sarmsa, ince kylm biberi ve

fener baln ilave edip 3 dakika sote edin. Domates, tuz ve karabiber ekleyip 2 dakika daha piirin. Lazanyalar halayp, szn. Bir frn tepsisini yalayn. Lazanyalardan iki tanesini aln, tepsiye birbirinin zerine apraz gelecek ekilde yerletirin. Ortasna hazrladnz karmdan bir miktar koyup, kenarlar birbirini zerine kapatp krdanla tutturun. zerine rendelenmi kaar peyniri dkn, en ste galeta unu serpin. Dier lazanyalar da ayn ekilde tepsiye yerletirdikten sonra 200 derece stlm frnda zeri kzarana kadar piirin, scak olarak servis yapn.

Kalkan Bal Amandin


Malzeme: 8 6 2 3 1 1 1 dilim orba ka orba ka kahve fincan avu ay fincan tutam Kalkan Bal St Tereya Rafine Ya Kabuklu Badem Un Karabiber Tuz

Hazrlan: Bademleri kaynar suda bir dakika halayp hemen szgece dkn ve kabuklarn soyup boyuna ince olarak dilimleyin. Kk bir kapla orta ateli frna koyup kontrol ederek yakmadan zaman zaman kartrp sar olarak kzartn. Frn yoksa bademleri az yada tavada kzartp szgece boaltp yan szdrn. Balklar bir kaba koyup st, tuz biber ilave ederek kartrn. Sonra alt st una bulayn. Bir tavaya ya koyup kzdrn. Kalkanlar yan yana yatrn. Drder dakika alt st kzartp bir servis tabana kartn. Bir tavada tereyan kzdrp bademi ekleyin. Bir dakika sote yapn, limon suyunu balklarn zerine serpip badem ile tereyan msavi olarak zerlerine dkp servis edin.

Kalkan Frnda Az Tad


Malzeme: 1 300 50 0.5 1 kg'lk gr gr kg demet Kalkan Mantar Margarin Domates Maydanoz

1 1 0.5 1

bardak adet orba ka orba ka

Sek Beyaz arap Limon Un Kurutulmu Ekmek Tozu Tuz Karabiber

Hazrlan:

Kalkan iyice temizlenip bol suda ykanr. Domatesler szgeten geirilir. Mantarlar limonlu souk suyun iinde tutularak doranr. Maydanoz ince ince kylr. Cam kapta 30 gr margarin eritilir. Mantarlarn suyu szdrlp yaa atlr. Tuzlanr, biberlenir pimeye braklr. te yanda balk kaba konur, tuzlanr, biberlenir ve her iki yan evrilerek piirilir. Balk piince kaptan alnr. Kapta kalan mantarlarn zerine un serpilir, tahta kakla kartrlarak arap konulur. Bir dakika sonra szlm domates suyu katlr. Maydanozun yars zerine serpilir ve sos koyulancaya kadar piirilir. Sos iyice koyulamadan balk iine konur. Sos koyulanca baln zerine kalan ya srlr, kurutulmu ekmek tozu serpilir, scak frna srlr. Kalkann zeri kzarnca frndan karlr, kalan maydanoz zerine serpitirilir, servis yaplr.

Kalkan Halama Hollandez


Malzeme: 8 0.5 1 10 dilim su barda orba ka su barda Sos iin: adet orba ka kahve fincan orba ka adet gr tatl ka adet Kalkan Bal St Tuz Su

10 1 1 2 4 500 0.25 0.5 Hazrlan:

Ezilmi Tane Karabiber nce Kylm Soan Sirke Su Yumurta sars Tereya (eritilmi suyu alnm) Tuz Limonun Suyu

Su, tuz ve st bir tencereye koyup bir kere kaynatn. Balklar ekleyip ar ar kaynatarak 15 dakika halayp bir kevgirle bir balk kabna koyarak iine biraz suyundan koyun. Balk kab yoksa bir gvece veya ograten tabana koyup zerine biraz suyundan koyarak servis edin. Yannda hollandez sos servis edin. Sosun hazrlan: Soan karabiberi ve sirkeyi ar atete, sirke dibinde az bir miktar kalncaya kadar kaynatn.

lk scakl geince iine su, tuz, limon suyu ve yumurta sarsn ekleyin. rpma teli ile dikkatlice ve devaml kartrn, yumurta iyice kabarp koyulamal ama pimemelidir. Yumurta paralar top top kalmal, kaybolmamaldr. Sonra tereyan ip gibi aktarak yumurtaya kartrn, yedirin. nce szgeten geirip kullann. Sos kesilirse bir kapta biraz suya azar azar yedirin. Sos ok koyulamasn sonra kesilir. Ya lk olmaldr, souk olursa sos kesilir. Ayrca lk yerde korunmaldr yoksa sos kesilebilir.

Marmara Kalkan
Malzeme: 180 20 20 10 gr ml ml ml Marmara Kalkan Filetosu Krema Balk Suyu Beyaz arap Tuz Biber

Hazrlan: Balk filetolarn 1x1 cm kalnlnda uzun eritler halinde kesin. Bu eritleri sepet rgs biiminde rn. rlm balklar tuz, biber serperek yalanm bir tepsiye dizip buzdolabnda bekletin. Bir kapta kremay yarsna ininceye kadar kaynatn. Balk suyunu dier bir kapta yarsna ininceye kadar kaynatn. Krema ve balk suyunu birbirine ilave ederek yarya ininceye kadar kaynatn. Bal 150 C ayarlanm frnda beyaz arab ilave ederek piirin. Hazrlam olduunuz sosu tabaa yayn. Piirdiiniz bal sosun zerine koyarak servis yapn.

Kalkan Tava
Malzeme: 1.5 0.5 0.5 0.5 1.5 1 kg ay barda ay barda ay ka su barda su barda Kalkan Bal (dilimlenmi) Limon Suyu Zeytinya Karabiber Ayiek Ya Un Tuz

Hazrlan: Kalkanlar 3 er santimlik eritler halinde dilimleyip karabiber, limon suyu ve zeytinyanda dinlendirin. Marine edilmi kalkan balklarn unlayn, fazla unlarn silkeleyin. Geni bir tavada ya kzdrn ve balklarn her iki tarafn alt st ederek altn sars bir renk alncaya kadar kzartn. Balklar bir mutfak kadnn zerine koyup fazla yan aln. Limon dilimleri ile servis yapn.Kalkanlar terbiye etmeden de piirebilirsiniz. Karidesli Balk Graten

Malzeme:

12 1 0.5 250 750 1 1 50 1 50 75 2 1

adet kutu litre gr gr demet ba adet adet gr gr adet su barda

Dil Bal Filetosu Mantar Konservesi Beyaz arap Karides (ufak) Karides (iri) Maydanoz Kereviz Midye Soan Margarin Tereya Havu Sirke Karabiber

Hazrlan:
Bir tencere suya, balklarn ba ve kemiklerini, maydanoz, kereviz, soan, karabiber ve havu koyup, atee oturtun. Balk filetolarn arap iinde 10 dakika kadar piirin. Dier yanda midyeleri, tuzlu su ve filetolardan arta kalan arap kanmnda piirin. Hazr olduklar anda ayr bir tabaa aln. Midyelerin iinde pitikleri suyu, balklarn ba ve kemiklerinin haland tencereye ilave edin, saat kadar piirin, gerekirse su takviyesi yapn. Elde ettiiniz balk suyunu tel szgeten tahta kakla bastrarak geirin. Bundan 5 su barda alp margarin ve un ile bir beamel salas yapn. Kk karidesleri ayklayn, ok kk paralara kesip tereyanda kavurun, yumuadklan zaman ok ince bir tel szgeten tahta kakla bastrarak geirin, oluan karides peltesini beamel salasna ilave edin. Byk karidesleri tuzlu ve sirkeli suda halayp ayklayn. Frna vereceiniz tepsiyi yalayn, iine balk filetolarn dizin, stne mantar, midye ve karidesleri koyun. zerine beamel sos dkp frnda piirin. , Karides Sote Provensal

Malzeme:

24

adet

ri Karides

1 4 2 1 1 4 1 1 1 1

tatl ka di kahve fincan tatl ka orba ka adet avu adet ba az tutam

(i, kabuklar soyulmu) Soan (ok ince kylm) Sarmsak (ince kylm) Rafine Ya Margarin Tereya Domates (ince daranm) Mantar (dilimlenmi) Limonun Suyu Maydanoz (kylm) Tuz Karabiber

Hazrlan:
Karideslerin ban ve kuyruunu koparmadan srtlarndan yararak kelebek gibi an. Tuzlayp biberleyin ve biraz limon suyu serpin. Sonra alt st hafif una bulayn. Rafine ya bir tavada kzdrp, karidesleri 2-3 dakika alt st kzartp ateten aln. Bir tencereye bir kak margarin koyup kzdrp sarmsak ve soan ilave ederek bir dakika kartrp mantar ilave edin. 2-3 dakika sote yapn, domatesi, tuz ve biberi ekleyin. Domates brakaca suyu ekinceye kadar 7-8 dakika piirin. Sonra bir servis tabana alp zerine piirdiiniz karidesleri dizin. Kk bir tavada tereyan kzartp zerlerine dkn. Limon suyu ve maydanoz serpin.

Kefal Frnda
Malzeme: 2 1 2 5 1 300 300 2.5 0.5 Su Maydanoz Karanfil Zeytinya (ya da ayiek ya) Kefal (ayklanp, halka doranm, ykanp kurulanm) Soan (rendelenmi) Domates (rendelenmi) gr Limon suyu gr orba ka. Tuz ay ka Karabiber (taze ekilmi) su barda demet di orba ka. kg

Hazrlan: nceden frn 170 0C'ye getirip, stn. Bir kapta 2 su barda suyu, maydanoz ve karanfili koyup, su yar yarya ekinceye kadar kaynatn, szdrn. Zeytinya ya da ayiek yan ilave edip kartrn. Kefal bal dilimlerini bir tepsiye dizin. Rendelenmi domates ve soan balklarn zerine dkn. Maydanoz suyu - zeytinya karmn da ballarn zerine gezdirin. Tuz ve biberini serpin. Limon suyunu da dkn. Frnda balklar piinceye kadar yaklak 10-12 dakika piirin. Frndan alp, nceden stlm tabaklarda scak olarak servis yapn.

Kefal Plaki

Malzeme:
1 1 3 1 3 adet Kefal Bal (1,5-2 adet kg'lk) adet Limon orba ka Soan (orta boy) di Margarin Sarmsak 0.25 demet (ince dilimlenmi) Maydanoz 1 orba ka (yapraklar 3 orba ka ayrlm) Zeytinya Elma Sirkesi Tuz Karabiber (taze ekilmi) Tarhun Otu Kekik

Hazrlan:
Kefal baln temizleyip ykayn. Yuvarlak dilimlere blp, kurulayn. Balklar tuzlayn ve biberleyin. Limonun iki ucunu kesin. Dik olarak dorama tahtasna oturtup, bakla yukardan aaya doru kabuklarn zar ile beraber kesin. Zarlarn arasndan keserek, soyulmu limon dilimleri elde edin. Bir frn kabn margarin ile yalayn. Frnz 200C'ye getirip, stn. Soan ve sarmsak dilimlerini yalanm tepsiye deyin kefal bal dilimlerini zerine yerletirin. Balklarn zerine kekii ve tarhun otunu serpin; limon dilimlerini yerletirin. Zeytinya ve elma sirkesini balklarn zerine gezdirin. Frn kabnn azn alminyum folyo ile kapatn. Kab stlm frna sunup, 40-45 dakika baln eti yumuaynca kadar piirin. Bal frndan alp scak veya souk olarak yannda limon ile servis yapn. Kl Bal Izgara

Malzeme:

2 1 1 1 2.5 2 2

adet orba ka orba ka adet orba ka dal adet

Kl Bal Filetosu Beyaz Sirke eker Krmz Soan (kp kp doranm) Zeytinya Kylm Nane Salatalk (doranm)

Hazrlan:
Salatalk, soan, nane, sirke, 1 kak zeytinya ve ekeri iyice kartrn. Tuzlayp biberleyin. Bal kalan zeytinya ile iyice yalayn. Mangalda veya frnn zgarasnda her tarafn 5'er dakika piirin. Tabaklara alp naneli salata ile servis yapn.

Krlang Bal orbas


Malzeme: 1 2 1 2-3 1 1/2 1 1/2 3 kg adet adet adet orba ka ay barda adet adet adet Krlang Bal ri Patates Byk Soan Defne Yapra Tereya Zeytinya Kereviz Yapra Limon Suyu Yumurta Sars Tuz Karabiber Maydanoz

Hazrlan: Soyulmu patates ve havular btn olarak, defne yapraklar, drde blnm kuru soan, tuz, kereviz yapra tencereye konulur ve bol su ile kaynatlr. Kaynayan suya balklar ilave edilir, balklarn etleri erimeden bir kevgirle dar alnp soumaya braklr. Ilynca mmkn olduunca byk paralar halinde ayklanr. Tencerede kalan sebzeler iyice piinceye kadar kaynatlr. Sonra kevgirle alnp ok kk paralar halinde kesilir. Bir baka tencereye ya konulup un pembeleinceye kadar kavrulur. Szlm, kaynar halanm suyu ilave edilip, telle rplr. Daha sonra sebzeler tencereye konulur, bir tam kaynaynca balklar konup, ok ar atete tekrar bir tam kaynatlr. Limonla rplm yumurta sarlar ve karabiber zerine bir kepe ile ar ar orbann suyu ilave edilip terbiye yaplr. Is dereceleri ayn olunca terbiye geriye, tencere iine gene yava yava bir ekilde dklr.

Servis yaparken zerine entilmi maydanoz konulabilir.

Frnda Krema Soslu Lahos

Malzeme:

5 1 3 1 2 5 0.20 1 5 1 0.5

adet orba ka adet demet adet dilim su barda su barda orba ka orba ka ay ka

Lahos Filetosu (180'er gr'lk) Limon Suyu Kk Domates Maydanoz Defne Yapra Limon (yuvarlak kesilmi) Elma Sirkesi Balk Suyu Krema Margarin Msr Niastas Tuz Taze ekilmi Karabiber

Hazrlan:
Lahos filetolarn ykayp szdrn. Tuzlayn, biberleyin ve zerlerine biraz limon suyu gezdirin. Domateslerin kabuklarn soyun ve ortadan ikiye bln. Maydanozu ince ince kyn. Gvece dizilmi balklarn zerine defne yapra, domates ve limon dilimlerini yerletirin. zerine elma sirkesini , balk suyunu ve kremay ekleyin. Frnnz 180C'ye getirip, stn. Gvecin azn alminyum folyo ile skca sarp, frna srn. nceden stlm frnda, balklar 20 dakika piirin. Bu sre sonunda, balklarn suyunu gveten bir tavaya szdrn. Gvecin azn tekrar folyo ile kapatarak, balklar scak tutun. Tavadaki sosa, msr niastasn katn. Sosu, ksk atete srekli kartrarak bir tam kaynatp ateten aln. Balklar, domates ve limon dilimlerini tabaklara bltrn. Koyulam sosu balklarn zerine gezdirerek servis yapn.

Levrek Buulama
Malzeme: 3 750 1 1 2 2 1 0.5 orba ka gr adet demet adet orta boy adet ay ka Margarin Levrek Filetosu (150 gr'lk 5 para halinde) Limon (kabuu soyulup, halka dilimlenmi) Maydanoz (yars ince kylm, yars dallar zerinde) Defne yapra (5 para halinde kesilmi) Domates (kabuklar soyulup, halka doranm) Sivribiber (temizlenmi, 5 para halinde kesilmi) Tuz Tane karabiber Beyaz arap (istee bal) Balk suyu (balk kafa ve klklarnn 20 dk.halanmas) Krema (istee bal)

5 orba ka 0.25 su barda 5 orba ka

Hazrlan: ki orba ka margarini bir kapta eritin. Kalan bir orba ka margarini kk paralar halinde kesip buzdolabnn buzluuna kaldrn. Levrek filetolarna limon, domates, sivribiber, dal maydanoz, defne yapra, tuz ve tane biberini ilave edin. arap, balk suyu ve kremasn da koyup, kabn zerini rterek ar atete 10-15 dakika piirin. Levrekler piince kabn kapan ap, balklar bir paletle nceden stlm tabaklara aktarn. Bir kenarda scak olarak bekletin. Pime suyunu kk bir tencereye aktarp, yar yarya ektirin. Kalan bir orba ka soutulmu margarini kk paralar halinde ektirdiiniz sosa ilave edip, telle kuvvetlice rparak yedirin. nce kylm maydanozu da ilave edin. Bu sosu levreklerin zerine gezdirin. Levrek buulamay scak olarak servis yapn.

Lfer Dolmas Jlide Ergder


Malzeme: 4 2 2 1 4 1 4 adet adet orba ka demet dilim orba ka adet Lfer (orta boy) Soan Ku zm Dereotu Tost Ekmei Karabiber (tane) Yumurta Un Zeytinya

Hazrlan: Lferleri temizledikten sonra, ykayn. Ortadan yarp kln karn. Ba ve kuyruunu gvdeden ayrmamaya dikkat edin. Orta kl karrken, lferlerin etinden de bir miktarn d derisini zedelemeden karn. Kylm soan, ku zmn, ince kylm dereotunu, ufalanm ekmei, karabiberi, ve kk paralara ayrlm balk etini bir tavaya koyup hafife kavurun. Bu karm, lferlerin iine eit olarak koyun. Balklarn kenarlarnn almamas iin, dikin. nce, rplm yumurtaya, sonra da una bulayn. Kzdrdnz yada, her iki taraf da altn sars oluncaya kadar kzartn ve servis yapn.

Lfer Izgara
Malzeme: 1 4 4 0.5 2 0.5 0.5 orba ka orta boy orba ka ay ka adet su barda demet Ayiek Ya (zgara telini yalamak iin) Lfer (temizlenip ykandktan sonra kurulanm) Un Tuz Beyaz biber Limonun suyu Zeytinya Maydanoz (ince kylm)

Hazrlan: nce zgaray yakn. Izgara telini yaklak 1 orba ka ayiek ya ile yalayn. Balklarn iyi pimesi isteniyorsa her iki taraflarna da bakla birer entik atn. Eer az pimi isteniyorsa bu ilemi yapmayn. Unu ve tuzu birlikte eleyip, biberi kartrn. Limon suyunun 2 orba kan bir kenara ayrp, kalann balklarn zerine serpin. Balklar una bulayp, fazla ununu silkeleyin. 1 l limon suyuna 4 l zeytinya olacak ekilde bir sos hazrlayn. Balklar scak zgaraya yerletirin. Balklar pierken, temiz bir frayla arasra hazrlam olduunuz bu sostan zerlerine srn. Yaklak 5 dakika sonra balklar alt st ederek, dier yanlarn da 5 dakika kadar piirin. Balklar nceden stlm tabaklara aln. Kalan limon suyu - zeytinya karmna kylm maydanozu ilave edin. Izgara lferleri, zeytinya - limon sosuyla birlikte, scak olarak servis yapn.

Lfer Plaki
Malzeme: 2 1 0.5 1 1 2 adet adet su barda adet adet adet Lfer Soan Zeytinya Patates Havu Yeil Biber Maydanoz

Hazrlan: Lferlerin filetosu karlp kuba doranr. Soan yarm halka eklinde doranp zeytinyanda pembeleinceye kadar kavrulur. Kp eklinde doranm patates, havu ve biber eklenir. Tuz ve bir bardak su eklendikten sonra ksk atete 15 dakika piirilir. Bu harcn yars tepsiye konur ve zerine balk paralar yerletirilir. Kalan har kylm maydanozla kartrlp zerine yaylr. 170 derecelik frnda 15 dakika piirilir.

Midye Buulamas
Malzeme: 50 1 2 1 1 6 adet bardak adet adet di adet Midye Beyaz arap Arpack Soan (ok ince kylm) Havu (ince kylm) Sarmsak (dvlm) Tane Karabiber Buket Garni (birbirine balanm defne yapra, maydanoz, kekik) Kylm Maydanoz i Krema Yumurta Sars Tuz

1 3 2

orba ka orba ka adet

Hazrlan: Midyeleri souk suda gzelce ykayn. Midyeleri, arap, 2 bardak su, soan, havu, sarmsak, karabiber tanesi ve buket garni ile bir tencereye koyup ar ar kaynatn. Kaynadktan sonra kapan kapatp 5 dakika kadar hafif atete brakn. Midyeler alncaya kadar tencereyi hafif sallayn. Sonra alp servis tabana sralayn ve scak tutun. Tenceredeki suyu yar yarya azalncaya kadar kaynatn.Tuz, kylm maydanoz, i krema ve yumurta sarsn ilave edip ar atete sk sk kartrarak muhallebi kvamna gelinceye kadar piirin. Sosu midyelerin zerine dkn ve hemen servis yapn.

Midye orbas
Malzeme: 25-30 1 2 1 0.5 adet orba ka orba ka adet demet Midye (ayklanmam) Tereya Un Kuru Soan Maydanoz Tuz Karabiber

Hazrlan: Midyelerin kabuklarnn stlerini bir bak yardmyla, zerlerinde hibir kalnt bulunmayacak tarzda iyice ayklayn. Drde blnm soan, ayklanm maydanoz ve kararnca tuz ile birlikte midyeleri scak suya atp kaynatn. Midyeleri karp soumaya brakn. Bir bak yardmyla ap ilerini ayklayn. Bu ilemi yaparken kabuklarn ilerindeki sular korumaya zen gsterin ve sular ayr bir kapta toplayn. Ayr bir kapta tereyan eritip unu kavurun. Midye sularn ve ardndan midyeleri ilave edip yarm saat piirin. Midyeleri haladnz sudan takviye yapn, karabiber ilave ederek tatlandrn. orba kaselerine blp zerine ince kylm maydanoz serpin.

Midye Dolmas
Malzeme: 15 1.5 0.5 1.25 0.25 0.5 1 adet adet tatl ka su barda su barda adet tabaka Midye (kabuklu ) nceden Hazrlanm Zeytinyal Dolma i Kuru Soan Toz eker Su (scak) Zeytinya Limon (dilimlenmi) Yal Kat Tuz

Hazrlan: Midyelerin kabuklarn tel bir fra ile temizleyin ve bol suda ykayn. Midyelerin kabuklarn bir bak yardm ile an ve ilerindeki sakalms ksmlarn kesip temizleyin. Bol suda ykayp szlmeye brakn. Hazrladnz dolma ii ile midyelerin iini doldurun. Kabuklar elinizle bastrarak skca kapanmalarn salayn. Soanlar irice dorayn ve midyeleri piireceiniz tencerenin dibine deyin. Islatlm yal kad soanlarn zerine kapatn. Midyeleri yal kadn zerine yerletirin. Tuz, toz eker, scak su ve zeytinyan midyelerin zerine serptikten sonra limon dilimlerini yerletirin ve en ste de slatlm yal kat rtp arlk yapmas iin bir tabak koyun. Tencerenin kapan kapatp harl atete bir tam kaynattktan sonra atein altn ksn ve yaklak 30 dakika piirin. Tencerenin iindeki su ekilip, midyelerin kabuklar da almaya balad zaman tencereyi ateten aln. Kapan amadan tencereyi soumaya brakn. Midye dolmalarn limon dilimleri ve dereotu ile servis yapabilirsiniz.

Midye Plaki
Midyeler souk suda gzelce ykanr, szlr. Daha sonra kabuksuz olarak bir su kaynatlp suyu dklr. Sonra ayn tencereye bol kylm maydanoz, mevsimine gre varsa birka ince kylm kereviz sap, kk kare paralar halinde doranm patates, havu, birka di ince kylm sarmsak, 8-10 adet karabiber (toz karabiber de olabilir) ayn yannda gelen ekilde kesilmi limon dilimleri tuz, biraz su ve yemeklik zeytinya ilave edilip nce yksek atete kaynatlr. Bir sre sonra ksk atete suyunu iyice ekip sos kvamna gelene kadar piirilir. Sonra lnmaya braklr.....

Midye Tava
Malzeme: 30 0.25 0.50 0.75 1 adet su barda su barda su barda su barda Midye (iri) Ayiek Ya Un Bira Un

Hazrlan: Ayklanp siyah sakallar alnm midyeleri iyice ykayp szn. Mutfak kadnn zerine yayn, kalan suyunu da eksin. Bir tepsiye bir su barda unu yayn. Midyeleri aarak her iki tarafn unlayn. Yarm su barda un ile 0.75 su barda biray kartrp bir bulama elde edin. Unlanm midyeleri bulamaa batrp bol kzgn yaa atn. Her iki tarafn altn sars renk alncaya kadar evirerek kzartn. Kzarm olanlar, kat havlu serilmi bir kaba alp fazla yalarn ekmesini salayn. Midyelerin zerine tuz serperek yannda tarator ile sofraya getirin. Midye Pilav

Malzeme:

350 200 500 50 100 100 50 1.3

gr gr gr gr ml gr gr lt

Pirin Soan Midye Toz eker Soya Ya Fndk ii Kuru zm Kaynam Su Tuz Kuru nane Yenibahar Karabiber Limon

Hazrlan: Soanlar ince ince kyn. Soya yanda pembeleinceye kadar kavurun. Pirinci ykayp suyunu szn, soanlarla birlikte 5 dakika kavurun. Srasyla kuru zm, fndk, tuz, eker, nane ve yenibahar ekleyip biraz daha kavurun. Midyeleri ykayp suyunu szn. Hazrladnz karma midyeleri ve scak suyu ekleyip kaynamaya brakn. Pitikten sonra 20 dakika dinlendirin. Servis tabana alp yannda limon ile scak servis yapn.

Palamut Frnda
Malzeme: 2 4 1 3 1 adet adet adet orba ka adet Palamut Domates (byk boy) Soan Zeytinya Limon Tuz Karabiber

Hazrlan: Palamutlarn ii temizlenir, ba atlr ve yzgeleri kesilir. yice ykandktan sonra da her balktan ikier fileto karlr. Zeytinyayla yalanm tepsiye balk filetolar ileri yukar gelecek biimde yerletirilir. Tuz ve karabiber serpildikten sonra rendelenmi ve sklarak suyu alnm soan stne yaylr. Dilimlenmi domatesleri de balklarn stne ve evresine yaydktan sonra, eitli biimlerde kesilmi limon dilimleriyle sslenir. Kalan zeytinya da gezdirilerek dklr ve tepsi orta sl frna srlr. Balklar piince frndan karlr ve servis yaplr.

Frnda Palamut
Malzeme: 1.5 Palamut (orta boy)

1.5 1.5 0.5 0.5 1 2 3

adet adet demet ay barda adet adet adet

Domates Kuru Soan Maydanoz Zeytinya Limon Defne Yapra Sivribiber Tuz

Hazrlan: Balklar temizleyip iki parmak kalnlnda halka halka kesin, hafife tuzlayn. Bir frn tepsisine dizin. Kabuklar soyulup halka halka doranm soan ve domatesleri, sap ve ekirdekleri karlp iki eit paraya blnm biberleri ve yapraklar ayklanp ince kylm maydanozu balklarn zerine deyin. stne defne yapraklarn koyun, zeytinyan gezdirerek dkn. Kabuunu soyup kestiiniz limon dilimlerini balklarn stne yerletirin. Tepsinin stn alimnyum folyo ile rtn. nceden 180 derecede stlm frnda, biberler yumuayncaya kadar st kapal olarak, sonra folyoyu alarak st ak biimde balklar biraz kzarana kadar piirin. Servis tabana alarak scak olarak servis yapn. Dilerseniz havu ve kerevizle ssleyebilirsiniz. Palamut Izgara

Malzeme:

1 1 1 1

adet tatl ka ay ka ay barda

Palamut (iri boy) Tuz Karabiber Svya

Garnitr: 1 adet 1 adet 1 adet

Krmz Turp Patates dilimleri (halanm) Limon

Hazrlan:
Svya bir kaba aktarn. zerine tuzu ve karabiberi dkp kartrn. yice ykanm ve suyu szlm bal yuvarlak dilimleyin. Balklar hazrladnz svya sosuna bulayn ve buzdolabnda 40 dakika bekletin. Sonrasnda balklar zgarada ya da yasz teflon tavada arkal nl piirin. Scak olarak, garnitrlerle birlikte servis yapn. Kiremitte Palamut

Malzeme:

1 1 1 1 2 2 1 3

adet adet su barda adet adet adet tatl ka orba ka

Palamut (iri boy) Patates Mantar (halanm) Soan Domates Sivri Biber Tuz Svya

Hazrlan:
Patatesin kabuunu soyup yuvarlak dilimleyin ve gvecin tabanna dizin. Yuvarlak dilimlenmi bal da patates dilimlerinin zerine dizin. Mantarlar da boluklara yerletirin. Kabuklar soyulup, yuvarlak doranm soan ve domatesleri en ste dizin. Son olarak iri doranm biberleri koyun ve tuzunu ayarlayn. zerine svya gezdirin, nceden stlm 180 derece frnda 40 dakika piirin. Scak servis yapn. Sarmsak Soslu Palamut

Malzeme:
1 3-4 1.5 500 adet di su barda gr Palamut (byk) Badem veya Ceviz Sarmsak Zeytinya Ekmek Sirke Tuz

Hazrlan:
Cevizlerin kabuunu soyup sarmsak ve bir bardak zeytinya ile mutfak robotunda kartrn. Karm bir havana koyun, biraz tuz ekleyip ezin. Ceviz ve sarmsa ilave edip dvn, yava yava zeytinya ekleyin, karm parlak bir grnm alncaya kadar kartrmaya devam edin ve sirke ekleyin. Dilimlenmi ve kzartlm palamutu bu sosla birlikte servis yapn.

Soya Soslu Palamut

Malzeme:
2 3 1.5 5-6 2 1 adet adet ay barda adet adet adet Palamut Filetosu Domates Sv Ya Sivri Biber Soan Limon Soya Sosu Tuz

Hazrlan:
Palamudu balkmza fileto olarak hazrlatp, balk filetosunu 4 paraya keserek

bekletelim. Tavaya 3-4 kak sv ya aktaralm, ince doranm sivri biberleri yumuayana dek kavuralm. Ardndan domateslerin kabuklarn soyup tavla zar iriliinde dorayarak tavaya alalm. Domatesler pitiinde ateten alp. bu sosu bekletelim. Kalan sv ya tavaya aktarp balk paralarn arkal nl kzartalm. Bal tavadan almak zereyken soya sosunu balklara dkp birlikte 3-4 dakika daha piirelim (soya sosunu balklara dkmeden nce tavadaki ya baka bir kaba aln ki tavada ya kalmasn). Balklar tavadan alp, biberli domatesli sosu balklarn zerine gezdirelim. Piyaz doranm soan ve limon dilimleri ile birlikte servis yapalm. Palamut Tava

Malzeme:

1 1 1 1 1

adet su barda su barda su barda tatl ka

Palamut Un Svya Su Tuz

Garnitr: 3-4 dal 0.5 adet 0.25 adet

Roka Soan (krmz) Limon Patates dilimleri (halanm)

Hazrlan:
Yuvarlak dilimlenmi palamutlar tuzlayp bir kaba dizin. Buzdolabnda 30 dakika bekletin. Sonrasnda unu geni bir tabaa yayn. Balk dilimlerini una bulayn. Svya tavaya koyup stn. Una buladnz balk dilimlerini suya batrp karn ve suyunu szdrn. Isnan yaa, balk dilimlerini atn. Her iki taraf da 4'er dakika piirin. Scak olarak, garnitrlerle birlikte servis yapn. Portakall Buulama

Malzeme:
4 1 0.5 0.5 0.5 1 adet adet adet ba fincan ay ka Lfer (250'er gramlk) Portakal Limon Maydanoz Zeytinya Tuz

Hazrlan:

Balklar tepsiye veya byke bir sahana yanyana dizin. Portakaln ve limonun suyunu, tuzladnz balklarn zerine dkn. Yarm ba maydanozu ince ince kyarak balklarn zerine serpin. Kabn zerini kapayp, orta derecedeki atete 20 dakika sreyle tutun. Sv ya servis srasnda i olarak buulamann zerine dkn. Buulamay, lk ya da souk olarak servis yapabilirsiniz. Somon Hachee

Malzeme:

600 2 4

gr adet adet

Somon Bal Yumurta Ak Domates Taze Kara Biber Kereviz Yapra Yeil Soan Zeytinya Roka Tuz

Hazrlan:
Somonlar iyice ykayp, szgeten geirin, sonra, mikser rendesinden geirin. Dier yanda yumurta aklarn hafife rpp somonlarn zerine dkn, 3 yemek ka zeytinya, biraz tuz, biber ve fndk rendesini de katp, iyice kartrn. Elde ettiiniz karm birer porsiyon halinde kaselere koyun. Sosu emmesi iin buzdolabnda 3-4 saat kadar bekletin. Servis yapmadan nce, domatesleri dilimleyip, taba ssleyin.

Somon Katta
Malzeme: 3 5 5 2 1 250 5 0.5 orba ka adet adet adet demet gr orba ka su barda Margarin Mantar(iri b.-slak bir bezle silinip, iri doranm) Sivribiber(orta b.-ayklanm, ince doranm) Taze soan (ayklanp, ince doranm) Maydanoz (doranm) Domates (konkase) Beyaz arap (istee bal) Balk suyu (balk kafa ve klklarnn 20 dk.halanmas) Somon bal filetosu Tuz Tane karabiber Defne yapra Krema (istee bal)

750 gr 0.5 ay ka 2-3 2 orba ka

Hazrlan: nce frnnz 170 0C'ye getirip stn.

Margarini bir kapta eritin. Ya kznca mantarlar,sivribiberi, taze soan ve maydanozu ilave edin. Atein zerinde bir ka kez kartrdktan sonra domatesi katn. Beyaz arab ilave edip, hafif atete domatesler suyunu ekip tekrar brakncaya kadar piirin. Balk suyunu koyup, 5 dakika daha piirin. Ateten aln. Somon filetosunu 5 eit paraya bln. Tuz ve biber serpin. Sote edilmi sebzeleri, somon filetosunu, limon dilimleri ve defne yapraklarn, kremay yal kat ya da aluminyum folyonun iine yerletirin. ine malzemeyi yerletirdiiniz yal kat ya da aluminyum folyoyu skca kapatn ve tepsiye yerletirip, yaklak 10-15 dakika frnda piirin. Katta somonlar frndan karp, dikkatlice kad an ve nceden stlm tabaklarda servis yapn.

Avokado ve Somon Fmeli Krep

Malzeme:
2 6 1 0.5 0.5 adet dilim adet demet kutu Avokado Somon Fme Limonun Suyu Dereoto Labne Peyniri Tuz Karabiber Un Yumurta St Sv Ya Tuz

1 2 0.5 2 1

Krep iin: su barda adet su barda orba ka ay ka

Hazrlan:
Krep hamurunu hazrlamak iin, un, yumurta, st, sv ya ve tuzu kartrn. Yumurtalar ekleyip kartrmaya devam edin. Hamuru 15 dakika dinlendirin. Hazrladnz karmdan 1 kepe alp, 24 cm apnda yalanm bir teflon tavaya dkn. Krebin iki tarafn da piirin. Hamur bitinceye kadar ayn ilemi tekrarlayn. Avokadolar, kabuklarn soymadan uzunlamasna ortadan 2'ye kesin. ekirdeklerini karn. ay ka ile oyarak ilerini karn. Avokado paralarnn zerine limon suyu skn. Avokado, labne peyniri, tuz, karabiber ve derotunu blendrda kartrn. Hazrladnz kreplerin iine avokadolu karmdan srn. zerine 1 dilim somon fme koyup rulo eklinde sarn. Krepleri buzdolabnda 1 saat dinlendirdikten sonra, 2 cm eninde dilimleyin. Avokadolu krepleri, yeil salata yapraklar ile servis yapn.

Uskumru, Aioli Soslu


Malzeme: 1.2 2 0.2 su barda di su barda Mayonez Sarmsak (dvlm) Zeytinya

5 0.5 1 2 1 1

orta boy ay ka su barda orba ka adet demet

Uskumru Tuz Un Margarin Limon (ssleme iin) Maydanoz (ssleme iin)

Hazrlan: Izgaray yakp, zeytinya ile iyice yalayn. nce aioli sosu hazrlayn. Bunun iin dvlm sarmsakla mayonezi bir telle iyice kartrn. Daha iyi bir yntem olarak mayonez yapmaya balarken kartrma kabna yumurta sars, hardal, sirke koyduunuzdadvlm sarmsa da ilave edin. Sonra tpk mayonez yaplr gibi zeytinyan bir sicim gibi aktarak bu malzemeye yedirin. Balklar temizleyip, kan tamamen gidinceye kadar ykadktan sonra szlmeye brakn. Unu, balklar alacak byklkte bir kaba eleyin. Balklarn her iki yann hafife tuzlayn. Yine her iki yann una bulayp, silkeleyerek fazla unlarn atn. Unlanm balklar zgarann zerine yerletirin. zerlerine kalan zeytinyan arasra bir fra ile srerek bir kere evirip her iki yann da renk alncaya kadar yaklak 6-7 dakika piirin. Margarini bir kapta eritin. Izgara edilmi uskumrularn zerine eritilmi margarini bir fra ile srn. Uskumrular dilerseniz limon ve maydanozla ssleyip, yannda aioli sosla, scak olarak servis yapn.

Sarmsakl Levrek
600 g levrek dilimi 2 orba ka ayiek ya 2 krmz dolmalk biber (sap ve ekirdekleri ayklandktan sonra, irice kareler biiminde doranm) 20 di sarmsak (ok ince kylm) 1 sivri yeil biber (sap ve ekirdekleri temizlendikten sonra ince doranm) 6 orba ka maydanoz (kylm) birka maydanoz dal (ssleme iin) 1/4 tatl ka tuz bir tutam karabiber (taze ekilmi) 1 tatl ka krmzbiber 2 su barda balk suyu Levrek dilimlerini souk su altnda ykayp, kt mutfak havlusuyla kurulayn (ok iriyseler, uzunlamasna 2'ye kesin). Levrek dilimlerini yan yana alacak byklkte kaln dipli bir tavaya ayiek yan koyup, tavay orta atee oturtarak, ya stn. Isnnca dolmalk biber paralarn serpitirip, sk sk kartrarak, yaklak 2 dakika piirin. Sarmsaklar sivri yeil biberler ve kylm maydanozlar da serpitirip, atei ksn ve sk sk kartrarak, 1 dakika piirin. Balk dilimlerini sebzelerin stlerine yerletirip, stlerine tuz, karabiber ve krmzbiberi serpin. Balk suyunu ekleyip, bir tam kaynattktan sonra, tavann stn kapatarak, atei ksn ve balklar saydamlklarn yitirinceye kadar (yaklak 8 dakika) piirin. Delikli spatulayla balk dilimlerini ukur bir servis tabana karn. Kenarlarndaki derileri alp attktan sonra, taba alminyum folyoyla rtp (bylece, balklarn kurumas nlenmi olur) bir kenara brakn. Tavadaki pime suyunu, ara sra kartrarak, yaklak 1/2 su barda kalncaya kadar (yaklak 5 - 10 dakika) kaynatn. Tavay ateten alp, servis tabann stndeki alminyum folyoyu atarak, tavadaki sosu balklarn stne boaltn. Maydanoz dallaryla ssleyip, sarmsakl levrei lk (ya da souduktan sonra) servis yapn.

Mantarl Levrek Yahnisi


600 g levrek (ya da benzeri bir beyaz etli balk) filetosu 1 di sarmsak (ince kylm) 1/4 tatl ka karabiber (taze ekilmi) 1 orba ka ayiek ya 4 orba ka elma sirkesi 25 cl. (1 su barda) balk suyu 1 tatl ka soya sosu 2 havu (kaznp, verevine ince dilimlenmi) 4 taze soan (ayklanp, verevine ince dilimlenmi) 125 g mantar (ykanp, kurulandktan sonra, ince kylm) 4 tatl ka msr niastas (2 orba ka suda eritilmi) 1 ba suteresi (ya da paz; saplar ayklanm) Balk filetolarn souk su altnda ykayp, kt mutfak havlusuyla kuruladktan sonra, irice kpler halinde dorayn. Bir orba ksesine sirke, sarmsak ve karabiberi koyup, kartrn. Balk paralarn ekleyip, iyice kartrdktan sonra, oda scaklnda 20 dakika bekletin. Ksedeki karmn suyunu bir tel szgeten baka bir kseye szp, bir kenara brakn. Bir tencereye ayiek yan koyup, tencereyi orta atee oturtarak, ya stn. Isnnca tel szgeteki balk paralarn ekleyip, srekli kartrarak, balklar saydamlklarn yitirinceye kadar (2 - 3 dakika) piirin. Delikli kakla balk paralarn bir tabaa karn. Balk suyu, soya sosu ve kseye szm olduunuz bekletme suyunu tencereye koyup, havular, taze soanlar ve mantarlar ekleyerek, karm bir tam kaynatn. Kaynaynca tencerenin kapan kapatp, atei ksarak, karm havular iyice yumuayncaya kadar (yaklak 8 dakika) piirin. Suda eritilmi msr niastas, sutereleri ve tabaktaki balklar ekleyip, bir tam kaynatn. Kaynamaya baladktan sonra 2 dakika daha piirip (suyu iyice koyulamaldr), tencereyi ateten aln. Yahniyi byk bir orba ksesine aktarp, servis yapn.

Napoli Usul Levrek (talya)


Malzeme - 2 adet levrek - 10 adet taze soan - 4 di sarmsak - 2 yemek ka sv Sana - 5 adet domates - 2 tatl ka kekik - 1 tatl ka biberiye - 2 yemek ka sirke - 1 tatl ka toz eker - Tuz-karabiber - 1 su barda balksuyu Hazrlan Bal fileto kartp, iyice ykayn, kat havlu ile kurulaynz. Domatesin kabuklarn soyup kp kp doraynz. Sarmsak ve taze soanlar ayklayp, kynz. Yayvan bir tencerede 2 yemek ka sv Sana?y kzdrp, taze soanlar ve sarmsa sote ediniz. eker ve sirkeyi ilave edip, 5 dakika kaynatnz. Kekik, biberiye ve doranm domatesi ilave edip, tuz ve karabiber ile tatlandrnz. Domatesler yumuaynca ateten alnz.

Balklar frn kabna koyup, sosu zerine dknz. En son zerine balk suyunu gezdiriniz. nceden 195 C stlm frnda 20 dakika piiriniz. Scak olarak servis ediniz.

Levrek Buulama
Malzeme - 45 g (3 orba ka) Sana - 750 g levrek filetosu (150 gr'lk 5 para halinde) - 1 limon kabuu (soyulup, halka dilimlenmi) - 1 demet maydanoz (yars ince kylm, kalan yars dallar zerinde braklm) - 2 defneyapra (5 para halinde kesilmi) - 200 g (orta boy) domates (kabuklar soyulup, ekirdekleri temizlendikten sonra halka doranm) - 1 sivribiber (sap ve ekirdekleri temizlendikten sonra 5 para halinde kesilmi) - ay ka tuz - Tane karabiber - 60 ml (1/4 su barda) balk suyu (beyaz etli balk kafa ve klklarnn suda 20 dakika halanmas ile elde edilmi) - 5 orba ka krema (istee bal) Hazrlan 2 orba ka Sana'y bir kapta eritin. Kalan bir orba ka Sana'y kk paralar halinde kesip buzdolabnn buzluuna kaldrn. Levrek filetolarna limon, domates, sivribiber, dal maydanoz, defneyapra, tuz ve tane biberini ilave edin. Balk suyu ve kremasn da koyup, kabn zerini rerek ar atete 10-15 dakika piirin. Levrekler piince kabn kapan ap, balklar bir paletle nceden stlm tabaklara aktarn. Bir kenarda scak olarak bekletin. Pime suyunu kk bir tencereye aktarp, yar yarya ektirin. Kalan 1 orba ka soutulmu Sana'y kk paralar halinde ektirdiiniz sosa ilave edin. Bu sosu levreklerin zerine gezdirin. Levrek buulamay scak olarak servis yapn.

Katta Levrek
Malzeme - 50 cm x 80 cm boyutlarnda yal kt - 250 ml (1 su barda) balk suyu - 30 g (2 orba ka) Sana - 1 orba ka ince kylm arpack soan - 10 adet 90 gr'lk levrek filetosu - 5 adet iri mantar (ince dilimlenmi) - 1 adet defneyapra - 300 g (yaklak 1 su barda) konkse domates - Tuz - demet maydanoz (ince kylm) Hazrlan Hazrlk: Yal kd ikiye katlayp, fazla kltmeden kalp biiminde kesin.ini yalayarak bir kenarda bekletin. Kzarm balklarn olduu tavaya mantar, defneyapra, konkse domates ve scak balk suyunu ekleyip ksk atete 5 dakika suyunu yar yarya ektirin.Tuzunu kontrol edin. Yal kttan kalbi bir frn tepsisine yerletirin, bir tarafna balklar dizin.zerine tavada ki mantarl karm gezdirin.Kalbin teki yarsn balklarn zerine kapatp,

kenarlarn skca kvrn. Ana Yemek: n hazrlk olarak, yal kd yan sayfadaki gibi kesin. Balk suyunu bir kenarda scak olarak tutun. Balklar alabilecek genilikte bir tavada Sana'nn bir orba kan eritin. Ya kznca soan ilave edip, hafife pembeletirin. Balklar da katarak, her iki taraflarnn iyice kzarmasn salayn. Frnnz 170C'ye getirip, stn. Hazrlk blmnde gsterilen biimde sosu yapn. Sos koyulatktan sonra kalan Sana ve maydanozu katp, ateten aln. Balklar ve mantarl domatesli sosu aada gsterildii biimde kada yerletirip, kdn kenarlarn kvrn. Ktta levrei nceden stlm frna srp, 10 dakika piirin. Ktta levrei frndan kartp, kdn dikkatlice an ve scak olarak yannda halanm patates ile servis yapn.

Frnda Levrek
Malzemeler: * 4 adet levrek * 2 adet soan * 3 adet domates * 1 adet biber * 100 gr kaar peyniri * Tuz,karabiber,krmz biber,kekik,pul biber Yapl: Tavaya yuvarlak doranm 2 - 3 havula, kylm bir soan ve be maydanoz kkn deyin. Balklar uzun uzun kesip aralklarla stne dizin. Tuz, biber, zeytinya, biraz et suyu koyun. stn kapatp frna verin. Souduktan sonra yenmesi daha iyidir. Limon da sklrsa gzel olur. Temizlenen levrekler yalanm tepsiye dizilir. erisine kaar peyniri konur. Domates, biber ve soan kuba doranarak tepsiye yaylr. Levreklerin zerine tuz, karabiber,k.biber,kekikve pul biber serpilir. 200 derecedeki frna konur. 30 dk kadar piirilir. Frndan karlp scak servis yaplr. AFYET OLSUN...

zel soslu zgara levrek


MALZEMELER 6 levrek 1 su barda svya 2 defne yapra Karabiber Sos iin: 6 domates 3 soan 1 havu 1 defne yapra 1 ay ka kekik 2 di sarmsak 2 orba ka margarin 2 orba ka un 1 tutam tozeker YAPILI TARF

Balklar temizleyip ykayn. Svya, defne yapra ve karabiberi geni bir kapta kartrn. Balklar bu karmn iinde yarm saat bekleterek marine edin. Domatesleri ve soanlar soyup kk kpler halinde dorayn. Havucu temizleyip ince ince rendeleyin. Sarmsaklar soyup ezin. Margarini eritip soan sote edin. Havu, defne yapra, kekik ve sarmsa ilave edip kavurun. Unu ekleyip pembeletirin. Domatesi ilave edip piirin. Tuz, karabiber ve ekeri serpin. Balklar marinattan szerek alp yalanm zgaraya yerletirin. ki tarafl olarak 15-20 dakika piirin. Servis tabana alp hazrladnz sos eliinde scak olarak servis yapn.

LEVREK FLETOSU IZGARASI


Malzeme : 1 kg. Levrek (para), 1 fincan zeytinya, tuz, maydanoz, limon. Yapl: 1- Balklar ayklayp ykaynz. 2- Yemee 20 dakika kala tuzlayp, biberleyip yalaynz. 3- Izgaraya diziniz. 4- Kmr atei veya frnda veya elektrik zgarasnda 10-12 dakika her iki yzn piiriniz. 5- Kalan zeytinyan ierisine bir limon suyu koyup beyaz-lancaya kadar kartrnz. 6- Bu karma tuz, karabiber, ince kylm maydanoz ilave ediniz. 7- Balklar servis tabana yerletiriniz. 8- zerlerine bu sosu dknz. 9- Soan pizay ile sofraya alnz.

Lfer Pilav (stanbul)


2 orta boy lfer bal 1 su barda pirin 1.5 su barda su 3 orba ka svya 1 ay ka tarn Tuz, karabiber 1. Balklar temizleyin. yice ykayp ortadan ikiye kesin. Hafif tuzlayp szgece aln. 2. Pirinci ykayp szn. zerini rtecek kadar scak su ekleyip yarm saat bekletin. Szp duru su brakncaya kadar iyice ykayn. 3. Yayvan bir tencereye 1.5 bardak su ekleyin. Su kaynamaya balaynca svya, pirin, tuz ve karabiberi ilave edin. Hafif kartrp balklar zerine dizin. Kapa kapal olarak 1 dakika harl atete piirin. Atei ksp 10-15 dakika daha piirin. Tencereyi ocaktan alp zerine kt havlu serin ve 10 dakika demlendirin. 4. Balklar bir servis tabana aln. Pilava tarn serpip hafif kartrn. Pilav servis tabaklarna paylatrp zerlerine balklar yerletirin. Scak olarak servis yapn.

Frnda Lfer
MALZEMELER 6 adet Lfer 2 tatli kasigi Tuz

3 orta boy Sogan 1 orta boy Havu 3 orta boy Domates 1 orta boy Limon 1/4 su bardagi Zeytinyagi Kara Biber, Kekik 1/2 tabaka Yagli Kagit YAPILI TARF Baliklari temizleyip, yikayin, tuzla, szgete 15 dakika bekletin. Keskin bir biakla zerlerine, enine 3 paralel yarik yapin. Bu arada sebzeleri yikayarak, sogan havu ve domatesi yarim santimetre kalinlikta halka seklinde dograyin. Limonun kabugunu soyup, halka seklinde dilimleyin ve tepsiyi 1 tatli kasigi zeytinyagi ile yaglayin. Soganin yarisini tepsiye dseyip, zerilerine domates ve havulari yerlestirin, kalan sogani da onlarin zerine koyarak baliklari sebzelerin zerine yerlestirin ve zerlerine zeytinyagini gezdirin. Kara biber ve kekigi serpip, en ste limonlari dizin. Tepsinin zerini kagitla kapatarak nceden isitilmis orta sicakliktaki firinda yaklasik 40 dakika pisirin.

Katta Lfer
4 adet lfer 3 adet kuru soan 3 adet domates 4 adet sivri biber 1 demet maydanoz 1 kahve fincan zeytinya 1 adet limon tuz karabiber Lferleri temizleyip flato kartn, ykayn, suyunu szn. Soanlar yarm halka dorayn, tuz serpip ovun. nce kylm maydanozu ekleyin. Domatesleri soyup ince dorayn. Yal kadn iine zeytinya srn, soanl maydanozun yarsn kada serin, 2 adet falatoyu soanlarn zerine deyin, tuz ve biber, serpin, balklarn zerine soanl harc serin, onun da zerine domates ve sivri biberi koyarak kad scka kapatn. Balklar bitene kadar bu ilemi tekrarlayn. Balk paketlerini orta sl frnda 45 dakika piirin. Limon suyu gezdirerek sofraya getirin.

Portakal Limon Soslu Kalkan Halama


500 g kalkan filetosu 1 1/2 su barda balk suyu 1/2 su barda portakal suyu (taze sklm) 1 orba ka limon suyu (taze sklm) 2 arpack soan (ince doranm) 1 tatl ka kekik bir tutam karabiber (taze ekilmi) 30 g (2 orba ka) tuzsuz tereya 1/2 marul (yapraklar ayklanp, ykanm) 1/2 tatl ka tuz Halama suyunu hazrlamak iin balk suyu, portakal suyu, limon suyu, arpacik soanlarnn yars, kekiin yars ve karabiberin yarsn bir tavaya koyup, kartrdktan sonra, tavay orta atee oturtarak, karm bir tam kaynatn. Kaynaynca atei ksp, halama suyunu 10 dakika ar ar kaynatn. Filetolar souk su altnda alkalayp, kt mutfak havlusuyla kuruladktan sonra,

filetoyu verevine ikiye keserek, 1 kaln, 1 de ince para haline getirin. Kaln fileto paralarn tavadaki halama suyuna koyup, 1 dakika hafife halayn. Sonra ince filetolar koyup, saydamlklarn yitirinceye kadar (3 - 4 dakika) halayn. Filetolar delikli spatulayla bir tabaa karp, stlerini rterek lk kalmalarn salayn. Atei biraz ap, tavadaki halama suyunu buharlaarak 1/2 su barda kalncaya kadar kaynatn. Sonra tavay ateten alp, sosu bir tel szgeten kk bir tencereye szerek, bir kenara brakn. Yan yarsn bir tencereye koyup, tencereyi orta atee oturtarak, ya eritin. Kalan arpack soanlar ve kalan kekii koyup, srekli kartrarak, soanlar 1 dakika piirin. Marul yapraklar, tuzun yars ve kalan karabiberi ekleyip, kartrarak, marul yapraklar diriliklerini yitirinceye kadar (yaklak 2 dakika) piirin. Tencereyi ateten alp, iindeki karm stlm bir servis tabana aktarn. Kk tencereye szdnz sosu orta atee oturtup, kalan tuzu ve kalan tereyan ekleyerek, kartrn. Tabaktaki balk paralarn, servis tabandaki marul yapraklarnn stne aktardktan sonra, tencereyi ateten alarak, sosu balk paralarnn stne boaltn ve bekletmeden servis yapn. Not: Bu tarifte istenirse, kalkan yerine pisibal ya da dilbal kullanlabilir.

Krili Domates Soslu Kalkan


4 kalkan filetosu (her biri yaklak 125 g, ykanp, kurulanm) 1 arpack soan (ince doranm) 1 di sarmsak (ince kylm) bir tutam tuz bir tutam karabiber (taze ekilmi) 6 orba ka balk suyu ya da su birka maydanoz dal Krili domates sosu: 1 orba ka natrel zeytinya 2 di sarmsak (ince kylm) 2 tatl ka kri 1250 g olgun domates (kabuklar soyulup, ekirdekleri karldktan sonra, ince kylm) bir tutam tuz bir tutam karabiber (taze ekilmi) 2 tatl ka sala 1 orba ka maydanoz (kylm) Sosu hazrlamak iin zeytinyan bir tencereye koyup, tencereyi orta atee oturtarak, ya stn. Isnnca sarmsaklar koyup, yumuayncaya kadar (yaklak 30 saniye) piirin (sarmsaklarn kahverengilememesine dikkat edin). Kryi serpip, srekli kartrarak 30 saniye piirdikten sonra, domatesler, tuz ve karabiberi ekleyip, atei ksn ve domatesleri yumuayncaya kadar (yaklak 20 dakika) piirin. Domates salasn da ekleyip, iyice kartrarak karm pre haline getirdikten sonra, tencereyi ateten aln ve bir kenara brakn. nce frnnz 220 C'a stn. Bir frn tepsisini biraz zeytinyayla hafife yalayn. Tepsinin boyutlarnda bir yal kt ya da alminyum folyo kesip, kestiiniz bu parann bir yzn de hafife yalayn. Arpack soanlar ve sarmsaklar tepsiye serpip, balk filetolarn ikiye katlayarak, tepsiye yan yana dizin. stlerine tuz ve karabiberi serpip, balk suyunu (ya da suyu) ekleyerek, yal kd (ya da alminyum folyoyu) yal blm alta gelecek biimde balklarn stlerine serin ve tepsiyi frna verip, filetolar saydamlklarn yitirinceye kadar (yaklak 10 dakika) piirin. Tepsiyi frndan alp, yal kd (ya da alminyum folyoyu) bir kenara brakn, ikiye katlanm filetolar stlm bir servis tabana karp, stlerini yal ktla (ya da alminyum folyoyla) yeniden rterek, scak kalmalarn salayn. Tepsideki pime suyunu tel szgeten szp, domates sosuna kartrn. Sos tenceresini orta atee

oturtup, bir tam kaynattktan sonra, atei ksarak, koyulancaya kadar (yaklak 2 dakika) piirin. Maydanozlar ekleyip, kartrdktan sonra, tencereyi ateten aln. Taban stndeki yal kd (ya da alminyum folyoyu) kaldrp, filetolar maydanoz dallaryla ssledikten sonra, her filetonun evresine biraz sos dkerek, yannda kalan sosla servis yapn.

Tartar Soslu Kalkan Bal Tava


Malzeme 400 gr. kalkan bal (4 dilim srt) 1 ay barda Bizim Ayiek Ya 2 orba ka Bizim Mutfak Un Tuz Karabiber limonun suyu Tartar sos iin: 4 orba ka Bizim Mutfak Mayonez 2 adet kornion turu (nce kylm) 1 tatl ka maydanoz (nce kylm) 1 tatl ka kaperi iei (nce kylm) 1 tatl ka soan (nce kylm) 1 tatl ka dereotu (nce kylm) limonun suyu Tuz Hazrlan Tavada ya kzdrn. Bir tabak iinde balklara limon suyunu damlatn ve tuz ile karabiberi her tarafna yedirin. Daha sonra balklar tek tek una bulayp, tavaya yatrn. Alt st ederek kzartn ve servis tabana aln. Bizim Mutfak Mayonez'i ukur bir kabn iine koyun. Tm malzemeyi iine ilave ederek kartrn. Bal servis yaparken beraberinde verin.

Kalkan Tavas
Malzeme - 10 dilim 125'er gr'lk kalkan bal - Tuz - Taze ekilmi karabiber - 1 limonun suyu - Un

125 ml (3/5 su barda) ayiek ya Tartar Sos 200 g mayonez 2 orba ka ince kylm kapari 2 orba ka ince kylm salatalk turusu 1 orba ka ince kylm maydanoz 1/3 orba ka ince kylm tarhun otu 1 orba kaa ince kylm taze soan

Hazrlan Hazrlk: Kalkan dilimlerini ykayn; tuzlayp, biberleyin. Hafif derince bir kaba yerletirin. zerilerine limon suyunu gezdirip 2 saat serin bir yerde dinlendirin. Kalkan dilimlerinin suyunu szdrerek marine ettiiniz kaptan alp, her iki taraflarn una bulayn. Kalkan dilimlerinin fazla ununu silkeleyerek tavaya yerletirip her iki taraflar da altn sars renk alncaya kadar yaklak 3'er dakika kzartn. Ana Yemek: Kalkan baln temizleyip, ykayn ve dilimleyin. Hazrlk blmndeki gibi tuzlanp biberlenmi kalkan dilimlerini limon suyuna yatrarak 2 saat serin bir yerde dinlendirin. Bir tavada ayiek yan kzdrn. Kalkan dilimlerini marinattan kartp, unlayn. Fazla unlarn silkeleyerek kzgn yada her iki taraflarn 3'er dakika kzartn. Kalkan dilimlerini szdrerek tavadan alp, zerine havlu kt serilmi bir servis tabana aktarn. Scak olarak yannda tartar sosu ile servis yapn. Tartar sosu hazrlamak iin 200 g mayonezi, her biri ince kylm kapari, salatalk turusu, maydanoz, tarhun otu ve taze soan katp kartrn.

KALKAN FLETO (FRANSA)


Malzemeler: 150 gr. patates presi (taze halanm msrl) 100 gr. kk prasa kark taze baharat 125 gr. lk kemiksiz 2 para kalkan bal Fme domates sos (domates, tuz, biber) (odun talanda) 2 adet fme domates (dumanlanm domates) Msr sos (100 gr. msr, 3 adet arpack soan, tavuk suyu) Kalkanlar tuz ve taze baharat ile marine edin. Talan zerine bir tel koyun. zerine kabuklar soyulmu domatesleri koyun ve fmeleyin. Domateslerin bir ksmn blenderda zeytinya ile ekin ve sos hazrlayn. Dier ksmn ise kare eklinde dorayn. Arpack soan ve msr kavurun zerine tavuk suyu ekleyin. Msr iyice pitikten sonra blenderdan geirin. Hazrlanan msr sosunu patates presiyle kartrn. Taban ortasna msrl preyi koyun. zerine zgarada piirilmi balklar ekleyin. Taban kenarna fme domatesleri ve sosunu ekleyin ve servise hazr hale getirin.

Kalkan Frnda
Kullanlacak malzeme (4 kiilik): 1 kg 'lk kalkan, 300 gr mantar, 50 gr margarin, 1/2 kg domates, 1 demet maydanoz, 1 limon,

1/2 orba ka un, yeteri kadar tuz, karabiber, 1 orba ka kurutulmu ekmek tozu. Yapl: Kalkan iyice temizlenip bol suda ykanr. Domatesler szgeten geirilir. Mantarlar temizlenip zerindeki zar karlr, limonlu souk suyun iinde tutularak doranr. Maydanoz ince ince kylr. Cam kapta 30 gr margarin eritilir. Mantarlarn suyu szdrlp yaa atlr. Tuzlanr, biberlenir pimeye braklr. Mantarlar iyice pimeden balk kaba konur, tuzlanr, biberlenir ve her iki yan evrilerek piirilir. Balk piince kaptan alnr. Kapta kalan mantarlarn zerine un serpilir. 1 dakika sonra szlm domates suyu katlr. Maydanozun yars zerine serpilir ve sos koyulancaya kadar piirilir. Sos, iyice koyulamadan balk sosun iine konur. Sos koyulanca baln zerine kalan ya srlr, zerine kurutulmu ekmek tozu serpilir, scak frna srlr. Kalkann zeri kzarnca frndan karlr, kalan maydanoz zerine serpitirilir, servis yaplr.

KALKAN TAVA
MALZEMELER Yarm ay barda limon suyu Yarm ay barda zeytinya Yarm ay ka karabiber 1.5 su barda ayiek ya 1 su barda un 1.5 kg kalkan bal, dilimlenmi Tuz 5 kiilik

HAZIRLANII Kalkanlar 3 er santimlik eritler halinde dilimleyip karabiber, limon suyu ve zeytinyanda dinlendirin. Marine edilmi kalkan balklarn unlayn, fazla unlarn silkeleyin. Geni bir tavada ya kzdrn ve balklarn her iki tarafn alt st ederek altn sars bir renk alncaya kadar kzartn. Balklar bir mutfak kadnn zerine koyup fazla yan aln. Limon dilimleri ile servis yapn.Kalkanlar terbiye etmeden de piirebilirsiniz.

Balk Soslar
CENOVA SOS

Malzeme:

125 150 75 2 1 15

gr gr gr adet dal gr

Margarin Havu (ince doranm) Kereviz (ince doranm) Defne Yapra Kekik Soan

10 500 500 500 1 1

gr gr ml ml orba ka lt

Karabiber Somon bal (ba ve kemikler) Krmz arap Demi Glace Sos Anuez Ezmesi Balk Suyu

Hazrlan:
Derin bir tavada 75 gram margarini kzdrn. Havu, kereviz, defne yapra, taze kekik, soan ve karabiberi ilave edip, renk aldrmadan sote edin. Somon balnn ba ve kemiklerini katn, zerine bir kapak kapatp, ocan bir kenarnda 10 dk piirin. Krmz arap ve demi glace sosu ekleyip, ksk atete 30 dk piirin. Temiz bir tavaya szn. Balk suyunu ilave edip, kartrn. Uygun kvama gelinceye kadar sosu ektirin. Anuez ezmesini de katp tekrar kartrn. nce bir szgeten geirip tekrar szn. Kalan margarini ekleyin ve servise sunun. Not: Bu sos zellikle somon ve alabaln yannda servis edilir.

HARDAL SOSU

Malzeme:

900 50 100 20 1 1 1

ml gr ml gr ay ka tutam ay ka

Beamel Sos (scak) Margarin i Krema Hardal Tuz Beyazbiber (taze ekilmi) Krmzbiber

Hazrlan:
Scak beamel sosa margarini ve kremay katp iyice kartrn. Hardal ok az su ile sulandrn. Sosa kartrarak ilave edin. Tuz ve biberini katn. Biraz toz krmz biber ekleyerek sosu tamamlayn. Not: Bu sos zgara balklarn yannda servis edilebilir.

HOLLANDEZ SOS

Malzeme:

500 35 8 3 1 1

ml ml adet adet ay ka ay ka

Tereya Sirke Tane Beyaz Biber (dvlm) Yumurta Sars Tuz Limon Suyu

Hazrlan:
Tereyan bir tencereye koyup benmaride eritin. Oluan kefi alp lk tutun. Sirkeyi ve beyaz biberleri bir tavaya koyun ve ksk atete suyunun hemen hemen tamamn ektirin. Ateten aln. Soumaya brakn ve yaklak 25 ml su ilave edip kartrn. Yumurta sarlarn ekleyin ve benmaride srekli rparak piirin. Piince benmariden aln, srekli rpmaya devam ederek soutun. rpmaya devam ederek eritilmi tereyan

ekleyin. nce bir szgeten geirip szn. Baharatn sadece tuz ilavesiyle ayarlayn. Limon suyunu katarak sosu tamamlayn.

REMULAD SOSU

Malzeme:

900 25 50 1 1

gr gr gr orba ka orba ka

Mayonez Kapari (kaba doranm) Kornian (kaba doranm) Doranm Taze Ot Buketi Anuez Ezmesi

Hazrlan:
Mayoneze her biri kabaca doranm kapari ve kornionu, taze ot buketini, anuez ezmesini katp, hepsini iyice kartrn ve servise sunun. Not: Bu sos zgara balklarla servis edilir. KARDES SOS

Malzeme:

800 300 200 75 25 100 1 1 1

ml ml ml gr gr gr ay ka ay ka imdik

Beamel Sos Balk Suyu i Krema Karidesli Tereya Margarin Karides (ayklanm) Tuz Krmz Toz Biber Taze ekilmi Beyaz Biber

Hazrlan:
Beamelsosu, balk suyunu ve kremay derin bir tavaya koyup, ksk atete uygun kvama gelinceye kadar spatula ile dibini tutmamas iin srekli kartrn. Oluan kefi aln. Sosu ateten alp, iine karidesli tereyan katn ve kartrn. nce bir szgeten geirip szn. Bir tavada margarini eritin. Karidesleri ilave edip stn ve sosa katn. Tuz ve karabiberini katp sosu kontrol edin. Sosa biraz krmz toz biber ilavesiyle tamamlayn. Not: Bu sos halanm ve frnda piirilmi balklarn yannda servis edilir.

Hangi Ot ve Baharat Hangi Balk ile Deniz rnnde Kullanlr


Baharatlarn byk bir ksmnn retim yeri uzak doudur. inde, Hindistanda ve Gneydou Asyada retilen baharatlar uzun yllar boyu "pek Yolu" diye bildiimiz, lkemizden geen

ticaret yolu ile ve kervanlarla Avrupaya tanmtr. Bu transit ticaret nedeniyle lkemiz insan da baharatlarla tanm ve bunlar, uzakdou kadar olmasa bile genede kullanmaya balamtr. Otlarn bir ksm ise lkemizde retilmekte, bir ksm ise ithal edilmektedir. Otlar da baharatlarla birlikte yemeklerimizi tatlandrmakta kullanlmakrtadr. Ayn ekilde ot ve baharatlar balk ve deniz rnleri

yemeklerinde de kullanlmaktadr. Bu nedenle ot ve baharatlarn ksa tanmlar ile kullanld deniz yemeklerini aada sunmaya alacam. Burada yalnz Trk mutfandaki deil, bulabildiim kadaryla btn Dnya mutfaklarndaki kullanmlar esas alarak yazdm Fesleen: Yenge, istakoz ve karides gibi kabuklu deniz rnlerinden yaplan yemeklerde. Defne yapra: Bilumum balk buulamalarnda, halamalarda, balk ite Keraviye: Buulama, halama ve dolmalarda Zencefil: Btn balk yemeklerinde,, istakozda, sos yapmnda, midyede Kri: Uzakdou balk yemeklerinde, zencefile alternatif olarak (zaten iinde zencefil vardr) Mercankk Balk yannda sunulan tereyanda, soslarda ve dolmalarda Hardal: Toz halinde gvelerde, Muskat: Yenge ve istakozla Nane: Balk zgaralarda, balk orbasnda, karides tavada Paprika: Dolma ve gvelerde Maydanoz: Balk yannda sunulan tereyanda,soslarda (zellikle limon sosunda), dolmalarda Karabiber-beyaz karabiber (tane ve toz): Btn balk ve deniz rn yemeklerinde tadlandrmak iin Krmz biber (toz veya pul): Buulama ve halamalarda, orbalarda, gvelerde Adaay: Dolma ve gvelerde Kekik: Btn deniz rnleri ile birlikte Tarhun: Frn ve soslu balk yemeklerinde Biberiye: Tad nispeten yavan olan balklarn frn, soslu frn, kavurma ve yahnilerinde

Sarmsak: Buulamalarda, soslarda, kavurmalarda, orbalarda, zeytinyal soslarda Ceviz: Tarator ve benzeri soslarda Badem: Cevizin kullanld yerlerde alternatif olarak Kapari: Turu halinde buulamalarda

Balk nasl saklanr? Yapacanz yemein tatl ve salkl olmas iin baln alnmasnn ve saklanmasnn ok iyi bilinmesi gerekir, nk krmz etlerde olduu gibi uzun sre dinlendirilmeye ve terbiyeye gelmez. Tazeyken veya tazeliini muhafaza ederken tketilmesi gereklidir. Bu nedenle dondurulacak baln da satn alnrken taze olmas gerekir.

Balk Satn Almann ve Piirmenin ncelikleri


Solungalar ak pembeye dnm, gzleri matlam, bastrdnzda parmanzn izi kalan bal almayn. Bal buzdolabnda uzun sre saklamayn. Bal temizlerken, fileto kartrken kr bak kullanmayn. Lipsos, iskorpit, trakonya gibi zehirli dikenleri olan balklar balknza temizletin. irozun kafasn koparp ykamadan yemeyin.

Baln pullarn ban tersiyle deil, kakla temizleyin, bylece etrafa salmaz. Bal eski bez peete veya kat zerinde temizlerseniz suyu ekilmi olur. Bal piirmeden nce bol suyla ykayp tuzladktan sonra 15 dakika kadar kevgirde szlmeye brakn. Balk kokusunu gidermek iin ellerinizi limonlu suyla ykayn. Bal unlayp tavaya atmadan nce stne biraz rak serpin. Bal piirirken iine limon ilave etmeyin.

Bal ok kzgn yada kzartn, yan sramamas iin tavann iine birka kk ekmek paras atn. Tava yaparken balklarn birbirine dememesine zen gsterin. Bal mevsiminde yiyin, gittiiniz balk lokantasnda garsona Balklarnz taze mi? diye sorup komik olmayn. zellikle dubalara ve demir iskele ayaklarna yapm midyeleri koparp yemeyin, en iyisi midyeden uzuk durun.

También podría gustarte