BN TIN KHOA HC, CAO NG THNG MI - S 13 (QU I/2011)

THC TRNG LA HA VIT NAM

Trn Th Thc Quyn Gv. Khoa K ton Ti chnh
t vn Chng ta thng nghe ni ti vic nhiu ngi Vit Nam c thi quen tch tr vng hay la. Tuy nhin bn cht ca vn khng phi l ngi dn Vit Nam c thi quen hay thch th chuyn lu tr vng hay la m do h cn c nhng loi tin t gip h bo ton c gi tr trong trng hp ng tin Vit Nam (VN) mt gi. ng thi song song vi vic giao dch mua bn bng VN trn t Vit, ngi dn cn rt a chung vic s dng la M, chnh v iu ny to nn tnh trng la ha. Vy la ha l g, v thc trng la ha Vit Nam hin nay nh th no? Tng quan v la ha Trong mt nn kinh t khi ngoi t c s dng mt cch rng ri thay th cho ng bn t trong ton b hoc mt s chc nng tin t, nn kinh t b coi l la ho ton b hoc mt phn. Theo tiu ch ca IMF a ra, mt nn kinh t c coi l c tnh trng la ho cao khi m t trng tin gi bng ngoi t chim t 30% tr ln trong tng khi tin t m rng (M2); bao gm: tin mt trong lu thng, tin gi khng k hn, tin gi c k hn, v tin gi ngoi t. Theo nh gi ca IMF nm 1998 trng hp la ho cao c 19 nc, trng hp la ho cao va phi vi t l tin gi ngoi t/M2 khong 16,4% c 35 nc, trong s c Vit Nam. la ho c phn ra lm 3 loi: la ho khng chnh thc, la ho bn chnh thc v la ho chnh thc. - la ho khng chnh thc l trng hp ng la c s dng rng ri trong nn kinh t, mc d khng c quc gia chnh thc tha nhn. la ho khng chnh thc c th bao gm cc loi sau: Cc tri phiu ngoi t v cc ti sn phi tin t nc ngoi. Tin gi bng ngoi t nc ngoi. Tin gi ngoi t cc ngn hng trong nc. Tri phiu hay cc giy t c gi bng ngoi t ct trong ti. - la ho bn chnh thc l nhng nc c h thng lu hnh chnh thc hai ng tin. nhng nc ny, ng ngoi t l ng tin lu hnh hp php, v thm ch c th chim u th trong cc khon tin gi ngn hng, nhng ng vai tr th cp trong vic tr lng, thu v nhng chi tiu hng ngy. Cc nc ny vn duy tr mt ngn hng trung ng thc hin chnh sch tin t ca h. - la ho chnh thc (hay cn gi l la ho hon ton) xy ra khi ng ngoi t l ng tin hp php duy nht c lu hnh. Ngha l ng ngoi t khng ch c s dng
1

BN TIN KHOA HC, CAO NG THNG MI - S 13 (QU I/2011)

hp php trong cc hp ng gia cc bn t nhn, m cn hp php trong cc khon thanh ton ca Chnh ph. Nu ng ni t cn tn ti th n ch c vai tr th yu v thng ch l nhng ng tin xu hay cc ng tin mnh gi nh. Thng thng cc nc ch p dng la ho chnh thc sau khi tht bi trong vic thc thi cc chng trnh n nh kinh t. la ho chnh thc khng c ngha l ch c mt hoc hai ng ngoi t c lu hnh hp php. Tuy nhin, cc nc la ho chnh thc thng ch chn mt ng ngoi t lm ng tin hp php. Thc trng la ha Vit Nam T s liu thng k ca IMF, chng ta xc nh, tnh ton c din bin t l la ha Vit Nam t qu 1/1995 n Qu 1/2010 nh sau:

Hnh 1: FCD/M2 ca Vit Nam giai on Q1 1995 - Q1 2010 (trch ngun t IFS) th trn cho thy t l la ha Vit Nam t mc nh im vo nm 2001 vi con s xp x 35% v c xem l mt trong nhng quc gia thuc top cc nc c t l la ha cao. Tuy nhin, giai on hin nay (2008 - 2010) gim ng k so vi nhng nm 2000 -2003, t mc trung bnh 28%-30% xung 16,5%-18%. t c kt qu ny phn no nh vo vic Chnh ph khng nn "c" neo t gi vo ng la M, m th trng ngoi hi phn quyt sc mua "tt dc" rt ln ca ng la M so vi hu ht cc ng tin quc gia khc trn th trng quc t nh hin nay. Nh vy, c th ni hin nay Vit Nam khng cn l quc gia c t l la ha cao. Mc d vy, khi so vi Trung Quc th t l la ha ca Vit Nam vn mc cao.

FCD/M2 _ VN

FCD/M2 _ TQ

BN TIN KHOA HC, CAO NG THNG MI - S 13 (QU I/2011)

Hnh 2: So snh t l FCD/M2 gia Vit Nam v Trung Quc giai on Q1/2002 Q1/2010 T th hnh 2, ta thy c thc trng la ha Vit Nam vn nm mc cao so vi cc nc khc, n c nh Trung Quc cng v ngi dn chng ta khng s dng la nh mt hng ha nhp khu (tin t c xem nh hng ha c bit) m li s dng nh mt lin minh tin t ln ln cc chc nng vi ni t (VN) trn th trng ti chnh Vit Nam. Mt khc, gi c ng la M trn th trng tin t quc t v li sut trong chnh nc M gim th ti Vit Nam li sut huy ng v cho vay ng la M li c xu hng gia tng. ng thi nhiu nc trn th gii khng cho php c hot ng tn dng ngoi t, c bit l loi tn dng ngoi t ngn hn. Hn na, trong khi nhiu quc gia cng c lut cm nghim ngt vic thanh ton hng ho, dch v trong ni a bng ngoi t, th hin nay nhiu ngn hng thng mi Vit Nam c du hiu nghch l v ng la m, biu hin qua hin tng: "thiu tin, tha vn". Do li sut huy ng ngoi t tng, cng vi t gi c xu hng tng v ng mc cao nn lng "tin gi ngoi t" tng, trong lc tin mt ngoi t "mua t bn on" li him. Chng hn nh ti Vit Nam tnh trng la ho vn cao, nn khi lm pht bng n th ngoi t "ln ngi" ngay c khi chnh n ang b mt gi rt mnh Hoa K v khp cc nn kinh t cng nghip pht trin, trong khi ti Vit Nam mt s khng t ca hng, khch sn cao cp li ngang nhin nim yt gi, thu tin bn hng bng la v t chi thanh ton bng ni t. Nh vy, v hnh chung Vit Nam ang s dng c ch tn dng ngoi t thay cho c ch mua t bn on. Chnh v vy m lm cho tnh trng la ha Vit Nam tuy gim nhng vn mc cao so vi nhiu nc trong khu vc. H ly ca tnh trng la ha hin nay ang lm kh cho vic qun l th trng ti chnh v tin t ti Vit Nam. Cc c quan qun l c nhin ln v nhiu t a ra cc chin dch v cc gii php gii quyt tnh trng ny nhng vn cha trit v cha th gii quyt c tn gc vn v vn tn ti mt s tc hi ca tnh trng la ha ti Vit Nam. C th, thay v ngi dn c tin VND u t v sn xut kinh doanh mt cch trc tip, hoc gin tip thng qua mua bn c phn ca cc doanh nghip, hoc ch t l gi tit kim hay mua sm hng ha sn xut trong nc, th h li i mua la tch tr, nh vy kh nhiu tin bc ca ngi dn dnh mua v tch tr di dng ti sn t c tc dng tch cc trong vic pht trin sn xut v kinh doanh trong nc. c bit, nu khng kim sot cht vic s dng tin la trong cc giao dch mua bn v thanh ton th mt lng tin la vn nm ngoi h thng ngn hng v to thnh hai th trng giao dch la, l giao dch trong cc ngn hng v giao dch ti th trng ch en. Th trng ch en giao dch la mi thc s phn nh gi th trng (ni m ngi dn v doanh nghip c th mua bn c la) nh vy d to iu kin cho cc hot ng thao tng v lm gi la. Hn na, vic mua bn la khng c qun l cht ch s lm cho cc nh qun l khng th nm c c th s lng la trong dn hin ti l bao nhiu do c quan qun l khng th a ra chnh sch qun l ngoi hi mt cch hiu qu. Ly v d n gin nh: khi NHNN a ra cc chnh sch nh quy nh t gi trn trong h thng ngn hng th vn c t gi khc ngoi ch en khng chu s iu tit, NHNN a ra quy inh cm cc doanh nghip mua la m khng c l do, nhng li khng cm c h mua la ngoi th trng ch en....chnh iu ny gp mt phn no lm cho t gi USD/VND lin tc bin chuyn theo chiu hng tng cao trong thi gian qua, in hnh theo nh gi ca Standard Chartered mc t gi VND USD duy tr n ht nm 2010 mc
3

BN TIN KHOA HC, CAO NG THNG MI - S 13 (QU I/2011)

19.900 ng/USD v d on s ln mc trn 20.000 ng/USD trong nm 2011. Tuy nhin iu ny li thng ph hp vi mt t nc ang trong qu trnh chuyn i nh Vit Nam. Tm li vi mt nn kinh t b la ha cao nh Vit Nam hin nay cng d b tn thng v nhy cm hn vi nhng thay i lin quan n ng la, cng nh cc c sc kinh t nh s dao ng tng ln hay gim xung ca gi xng du, gi vng th gii V lc ny ngnh xut khu ca Vit Nam s chu tc ng trc tip. Do , la ha s nh hng n vic hoch nh cc chnh sch kinh t v m. Bn cnh , vi mt nn kinh t c t trng ngoi t ln th vic hoch nh cc chnh sch kinh t v m, c bit l chnh sch tin t s b mt tnh c lp m chu nhiu nh hng bi din bin kinh t quc t. Chnh v vy, cn phi c nhng gii php thit thc, hiu qu nh thc hin ng b nhiu bin php n nh kinh t v m, kim sot lm php to lng tin vi dn v gi tr VND; Thc hin kin quyt quy nh ca php lnh ngoi hi; Thc hin chnh sch a ngoi t; Thc hin cc bin php khuyn khch u t, pht hnh tri phiu Chnh ph bng ngoi t trong nc hp th lng ngoi t hin c trong dn nhm mc ch gim t l la ha.

Ti liu tham kho

[1] http://vietbao.vn/Kinh-te/Thu-do-luong-muc-do-do-la-hoa-o-Viet-Nam/1735160437/90/ [2] TS. Nguyn i Lai, Cc gii php chng la ha; http://vneconomy.vn/57935P0C6/cac-giai-phap-chong-dola-hoa.htm [3]http://www.baomoi.com/Info/Giai-phap-cho-tinh-trang-do-la-hoa-va-vang-hoa/126/ 5141074.epi [4] http://www.tienphong.vn/Kinh-Te/512535/Dong-Viet-Nam-se-tiep-tuc-mat-gia.html [5] http://www.vnecon.vn/showthread.php/761-Khi-Qut-Chung-V--La-Ha