ADICIONE FORMULE

Zbir uglova

sin( + ) = sin cos + cos sin cos( + ) = cos cos sin sin tg ( + ) = tg + tg 1 tg tg ctg ctg 1 ctg ( + ) = ctg + ctg

Razlika uglova
sin( ) = sin cos cos sin cos( ) = cos cos + sin sin tg ( ) = tg tg 1 + tg tg ctg ctg + 1 ctg ( ) = ctg ctg

Primeujete da su formule za razliku uglova iste kao i za zbir uglova samo su promenjeni znaci!!! Naravno, uenicima je uvek problem da zapamte formule a bezobrazni profesori im ne daju da ih koriste iz knjige. Na je savet da probate da sebi stvorite asocijaciju koja e vam pomoi da zapamtite odredjenu formulu. Autor ovoga teksta vam nudi svoju asocijaciju: Zapamtite dve male pesmice koje odgovaraju na dve poetne formule:

sin( + ) = sin cos + cos sin sin - ko vie ko-si Uvek prvo piite ugao pa

cos( + ) = cos cos sin sin kosi-kosi manje sine-sine

Za tg ( + ) znamo da je: sin( + ) sin cos + cos sin tg ( + ) = = (sad gde vidite sinus zamenite cos( + ) cos cos + sin sin tg 1 + 1 tg tg + tg = ga sa tangens a kosinus sa jedinicom) = 11 tgtg 1 tgtg
www.matematiranje.com

cos( + ) cos cos sin sin = = (zamenite sinus sa 1, a kosinus sin( + ) sin cos + cos sin ctgctg 11 ctg ctg 1 = sa kotanges) = ctg + tg 1 ctg + ctg 1 Za ctg ( + ) = Znai zapamtili smo sinko vie kosi i kosi kosi manje sine sine i izveli smo formule za zbir uglova. Za razliku uglova samo promenimo znake!!!
1) Nai bez upotrebe raunskih pomagala vrednost trigonometrijskih funkcija uglova od a)15, 75, i b) 105 stepeni a)

sin15o = sin(45o 30o ) = sin 45o cos 30o cos 45o sin 30o 2 3 2 1 2( 3 1) = 2 2 2 2 4 o o o cos15 = cos(45 30 ) = = cos 45o cos 30o + sin 45o sin 30o 2 3 2 1 2( 3 + 1) + = 2 2 2 2 4 tg 45o tg 30o tg15o = tg (45o 30o ) = 1 + tg 45o tg 30o = 3 3 3 3 = 3 = 3 3 = 3 3+ 3 3+ 3 1+ 3 3 3 3 = racionaliemo sa 3 3 1
2

(3 3 ) =
32 3

9 6 3 + 3 12 6 3 6 2 3 = = = 2 3 93 6 6 sin 15o cos15o

Naravno tg15o smo mogli izraunati i lake tg15o =

ctg15o =

1 1 2+ 3 2+ 3 = = 2+ 3 = o 43 tg15 2 3 2+ 3
www.matematiranje.com

sin 75o = sin(45o + 30o ) = sin 45o cos 30o + cos 45o sin 30o = = 2 3 2 1 + 2 2 2 2 2

3 +1

4 cos 75 = cos(45o + 30o )

o

= cos 45o cos 30o sin 45o sin 30o = = 2 3 2 1 2 2 2 2 2

3 1 4

sin 75o = tg 75o = cos 75o

2 3 +1 3 +1 4 = = (moramo opet racionalizaciju) 2 3 1 3 1 4 3 +1 3 +1 3 + 2 3 +1 4 + 2 3 2 2 + 3 = = = = = 2+ 3 3 1 2 2 3 1 3 + 1

( (

) )

ctg 75o =

1 1 2 3 = = 2 3 o tg 75 2+ 3 2 3

b) sin 105o = sin(90o + 15o ) = sin + 15o = (imamo formulu) = cos15o = 2 2 ( 3 + 1) (a ovo smo ve nali) = 4 Naravno, isto bismo dobili i preko formule sin 105o = sin 60o + 45o

2( 3 1) cos105o = cos + 15o = sin15o = 4 2 tg105o = tg + 15o = ctg15o = ( 2 + 3) 2 ctg105o = ctg + 15o = tg15o = ( 2 3) 2

opet ponavljamo da moe I ideja da je tg1050 = tg (60o + 45o ) itd.

www.matematiranje.com

1 2 o o o o sin 20 cos10 + cos 20 sin 10 = (ovo je: sin cos + cos sin = sin( + ) ) 1 = sin(20o + 10o ) = sin 30o = 2 3 b) cos 47 o cos17 o + sin 47 o sin 17 o = 2 o o o o cos 47 cos17 + sin 47 sin 17 = (ovo je: cos cos + sin sin = cos( ) )
2)a) Proveri jednakost sin 20 o cos10 o + cos 20 o sin 10 o =

= cos(47 o 17 o ) = cos 30o =

3 5 3 3) Izraunati sin( + ) , ako je sin = + , cos = i , , , 5 13 2 2 sin( + ) = sin cos + cos sin
Znai fale nam cos i sin . Njih emo nai iz osnovne indentinosti:
sin 2 + cos 2 = 1 cos 2 = 1 sin 2 3 cos = 1 5 9 cos 2 = 1 25 25 9 cos 2 = 25 16 cos 2 = 25 16 cos = 25 4 cos = 5
2 2

3 2

sin 2 + cos 2 = 1 sin 2 = 1 cos 2 5 sin = 1 13 169 25 sin 2 = 169 144 sin 2 = 169 144 sin = 169 12 sin = 13 ovde su sinusi negativni Dakle: 12 sin = 13
2 2

Dal da uzmemo + ili to nam govori lokacija ugla

, 2

Ovde su kosinusi negativni! Znai da je cos =

4 5
4

Vratimo se da izraunamo sin ( + ) 3 5 4 12 15 48 33 sin ( + ) = + = + = 5 13 5 13 65 65 65 12 4) Izraunati tg + za koje je sin = i , 13 4 2 tg + tg 1 + tg 4 = tg + = 4 1 tg tg 1 tg 4 sin Poto je tg = , znai moramo nai cos cos sin 2 + cos 2 = 1 12 2 + cos = 1 13 144 cos 2 = 1 169 169 144 cos 2 = 169 25 cos 2 = 169 25 cos = 169 5 cos = 13 Da li uzeti + ili ? , 2
2

12 tg = 13 5 13 12 tg = 5 Vratimo se u zadatak: 12 1 5 tg + = 12 4 1+ 5 7 7 5 = tg + = 17 4 17 5

Ovde su kosinusi negativni!!! Dakle

cos = 5 13
www.matematiranje.com

5) Ako su i otri uglovi i ako je tg =

1 1 i tg = pokazati da je + = 2 3 4

Ispitajmo koliko je tg ( + ) = ? 5 1 1 + tg + tg tg ( + ) = = 2 3 = 6 =1 1 tgtg 1 1 1 5 2 3 6 Znai: tg ( + ) = 1 , ovo je mogue u 2 situacije: + = 45o ili + = 225 o poto su i otri uglovi, zakljuujemo:

+ = 45o tj. + =

6) Dokazati da je (2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) = tgy , ako je 2tgx 3tgy = 0

(2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) = tgx tgy 3tgy = (poto je 2tgx 3tgy = 0 zakljuujemo tgx = ) (2 + 3tg 2 y ) 1 + tgxtgy 2 3tgy tgy 2 2 = (2 + 3tg y ) 3tgy 1+ tgy 2 3tgy 2tg 2 (2 + 3tg 2 y ) = 2 + 3tg 2 y 2 3tgy 2tgy (2 + 3tg 2 y ) = tgy 2 + 3tg 2 y
Ovim je dokaz zavren.
7) Dokazati identitet:

sin( + ) tg + tg = cos( ) 1 + tg tg sin( + ) sin cos + cos sin = = (sada emo izvui: cos cos i gore i cos( ) cos cos + sin sin dole)
www.matematiranje.com

 sin sin + cos cos cos cos = tg + tg = sin sin 1 + tg tg cos cos 1 + cos cos
8) Ako je tg =

2 +1 1 , tg = i , 0, , dokazati da je = 4 2 1 2 2

Sredimo prvo izraze tg i tg tg = 2 +1 2 1 (izvrimo racionalizaciju)

2 +1 2 +1 tg = = 2 1 2 +1 tg = 3 + 2 2

2 +1
2

2 12

2 + 2 2 +1 2 1

tg = tg =

1 1 2 2 = = 2 2 2 2 2 2
tg tg = 1 + tg tg 3+ 2 2 2 2

tg ( ) =

2 1+ 3+ 2 2 2

= 2 je zajedniki i gore i dole=

6+4 2 2 6+3 2 2 2 = = =1 2 3 2 4 6+3 2 + + 2 2 2 2 Dakle tg ( ) = 1 , to nam govori da je = 45o ili = 225o . Poto u zadatku

kae da je , 0, zakljuujemo = 45o tj. = to je i trebalo 4 2 dokazati!

www.matematiranje.com