SUPLEMENTO DE CULTURA 13 DE XUO DE 2009.

NMERO 27
ornal
DE GALICIA
HARUN FAROCKI
Px. 4-5
NOS
Leccins e
sadas da cultura
ARTE
Px. 6
A

r
e
v
i
s
t
a

e
r
a

m
o
v
i
d
a

c
o
r
u

e
s
a

o

q
u
e

T
i
n
t
i
m

Trtase de volver
a mirar as imaxes
e facer que sexa
posbel empezar
de novo
X
X
V

A
N
I
V
E
R
S
A
R
I
O

D
E

L
A

N
A
V
A
L

v
i
g
u
e
s
a
. A
p
a
r
e
c
e
u
e
n
1
9
8
4
e
d
e
i
x
o
u
d
e
p
u
b
l
i
c
a
r
s
e
c
a
t
r
o
n

m
e
r
o
s
m

i
s
t
a
r
d
e
2 ns I
XORNAL DE GALICIA 13 de XUO de 2009
vinte e cinco aniversario de la naval
En novembro de 1984, en
Capitalia, unha cidade poboada
por nostlxicos viaxeiros de
primeira clase e temoneis
da cultura desnortados na
resaca da grandilocuencia,
os seres navais decidiron
agruparse, todos, arredor
dunha revista atlntica. Era
preciso actuar. No horizonte
daquel outono asomaba,
como unha ameaza, a cruzada
existencial daqueles baistas
que xogaban a vestirse de
espidos nas praias atlnticas.
Eran penenes post-98, hippies
reciclados e naturistas de
ocasin apurrados pola
teima mediterrnea dun
tal Gonzlez, presidente do
Goberno do Mogreb, entregado
erradicacin dos sinais de
identidade mis entrabeis
dos pobos non mouros da
pennsula. Dende La Naval,
os seres atlnticos prometan
resistencia, e a quen primeiro
lle zouparon os da Brigada
Antidesnudista Hortensia
que asinaba o Manifiesto para
andar vestidos no nmero
inaugural da revista foi aos
militantes do nudismo. Talvez
adiviaran onde a acabar
poendo o seu nome, vinte
e cinco anos despois, o lder
A cruzada
dos seres atlnticos
No outono vindeiro cmprense 25 anos da aparicin de La Naval, a revista da movida coruesa, a rplica do norte
Tintimn dos vigueses, todo un icono da cultura da poca, marco do atlantismo e un testemuo de que a sociedade civil
coeceu mellores momentos en Galicia. pOr IAGO mARtNEz
daquel movemento chamado
Tetias Free, Pedro Arias,
agora ilustre deputado do
Partido Popular.
fronte dos seres navais, como
director da revista, estaba
Suso Iglesias, hoxe ex director
de Televisin de Galicia, e o
seu consello de redaccin: un
videocreador, Pgblls; un poeta
hoxe de culto, Lois Pereiro; e tres
xornalistas, Santiago Romero,
Jos ngel Gonzlez e Xos
Manuel Pereiro, agora decano do
colexio profesional en Galicia.
Capitalia, por certo, era aquela
A Corua de Paco Herculino,
como lle chamaban ao actual
embaixador espaol na Santa
S, e da tribo naval participaban
tamn Fermn Bouza, Antn
Patio, Manuel Rivas, Xaime
Cabanas, Alfonso Armada,
Antn Reixa, Ana Montenegro,
Francisco Novo, Damin
Villalan, Germn Coppini, Vari
Carams, Miguelanxo Prado,
Enrique Acua, nxel Vence,
Gustavo Luca de Tena, Quico
Cadaval, Primitivo Carbajo
Menchu Lamas, Xurxo Lobato,
Julio Correa, Mndez Ferrn e
as at completar unha profusa
cartografa, hoxe non tan
underground, do campo cultural
galego vixente.
La Naval durou catro nmeros,
do cero ao 500, retranca
mediante, e non se sabe que
foi o que acabou con ela: puido
ser a maldicin do catro que
persegua as publicacins nas
que andaban enleados Rivas e os
irmns Pereiro Loia tampouco
pasara da cuarta entrega ou
puido ser o burato que lles
deixaron os mil exemplares
que a distribuidora de Madrid
nunca chegou a pagar. At
aquel ltimo nmero de 1986,
capa prateada salferida coa
bandeira alternativa do pas,
unha raspa de peixe sobre
fondo negro, entre o pirata e
un Nunca Mis prematuro
haba precedentes, a
publicacin convertrase no
voceiro da movida coruesa
como Tintimn esa revista
de perruqueiros, bromeaban
o era da faccin viguesa. Hoxe
non doado facer arqueoloxa
nas sas pxinas, pero
algunhas estn ao dispor dos
investigadores. O mis sensato
que fxemos, confesa Xos
Manuel Pereiro, foi deixar un
exemplar de cada nmero na
Fundacin Penzol.
Pereiro, daquela vocalista de
Radio Ocano, o grupo que tivo
a oportunidade de representar
Os actores Luisa Veira e Antonio Durn morris posan nunha sesin de moda no ltimo nmero de La Naval
A REVISTA DuROu
CATRO NMEROS E
DEIXOu DE PuBLICARSE
EN 1986, POuCO ANTES
DA MORTE DA MOVIDA
A NMINA DOS SEuS
COLABORADORES
, ANDA HOXE,
uNHA CARTOGRAFA
INTELECTuAL DO PAS
I NS 3
XORNAL DE GALICIA 13 de XUO de 2009
vinte e cinco aniversario de la naval
Banda de La Naval, a revista
atlntica que Suso Iglesias dirixiu
entre 1984 e 1986 na Corua
a Espaa en Eurovisin
o ano que concursou
Cadillac, encargbase do
deseo e a composicin un
sofisticadsimo recorta e
pega moi na moda entre
a sa casa, que comparta
con outros personaxes logo
clebres, e a redaccin do
xornal no que traballaba. En
casteln e galego, segundo lle
petase a cada autor nunca
o discutimos, recoece o
xornalista, e gravitando
arredor de La Corua nunha
poca na que a obsesin polo
artigo non estaba na axenda
da esquerda, La Naval non
era nin un fanzine nin unha
revista nin cultural nin de
actualidade, senn todo ao
mesmo tempo. Deliberada
e confesamente ideolxica,
coma un fanzine, gastaba pinta
e infraestrutura de revista
comerciais, publicidade,
distribuidora e s admita
o adxectivo cultural por
reducin. Entraba todo,
dende a humorada crnica
de poltica municipal, dende
crtica de discos creacin
literaria, dende o manifesto
opinin temperada. Podanse
poer lquidos e lricos,
como dica Fermn Bouza,
ou escribir acedos retratos
dun pas que ollaban a unha
certa distancia, a do cinismo
dunha clara e dupla vocacin:
non permanecer e non acabar
abrindo un bar.
Caba todo pero todo haba
de ser atlntico, atlantista,
como o eran o traballo
de Patio e compaa na
plstica do grupo Atlntica
e como o era, ao cabo, a moi
situacionista prctica dunha
xeracin que armou unha
linguaxe medida das sas
necesidades. Un tempo de
efervescencia no que a oferta
de signos era pequena e a fame
semitica grande, moi grande.
Unha poca de democracia in
progress na que os asuntos de
La Naval podan acabar nunha
pregunta parlamentaria do
PSOE, anda que fose sobre un
grupo musical inventado polos
navalitas. Un periodo no que o
exercicio do poder autonmico,
ademais de ser domstico,
parecao. Unha poca de
exterminio da cultura civil. O
principio de todo isto.
Cando a Universidad
Internacional Menndez
Pelayo, que esa xeracin lle
debe tanto, convidou a toda a
tribo a escenificar o seu canto
do cisne en Santander naquel
(xa) mtico Desembarco das
Forzas Atroces do Noroeste
no Pazo da Magdalena,
unha reaccin ao xiro
mediterrneo que ensaiaba
o Estado espaol, a medias
entre o socialismo de Felipe
Gonzlez e o poshippismo
de Racionero, houbo de todo
menos torretas de Fenosa.
Os navalitas queranas al e
a compaa pareca disposta,
pero non puido ser. A canda
as videocreacins, a plstica,
as bandeiras alternativas para
o gran carallo de sal, como
dica o himno alternativo de
Galicia que provocaran no
desembarco, o equipo de La
Naval chantou unha folla
de bacallao no panel que lle
corresponda na taxidermia
da movida. Todo o pazo
estaba inundado dese recendo
atlntico a peixe seco en
salgadura. Algo estaba para
acabar. Os seres navais volvan
a terra. Era, mis unha vez, o
principio de todo isto. n
De esquerda a dereita, plana interior da revista, capa do nmero dous e un dos pasquns que editaban os seres atlnticos
DELIBERADAMENTE
IDEOLxICA, COMO UN
FANzINE, LA NAvAL
GASTABA PINTA E
TRAzAS DE REvISTA
NO TEMPO DOS
NAvALITAS OS SIGNOS
ERAN POUCOS E A
FAME SEMITICA
GRANDE, MOI GRANDE
4 ns I
XORNAL DE GALICIA 13 de xuo de 2009
CINE
O documentalista Harun Farocki, fotografado en Barcelona
Trtase de volver a mirar
as imaxes e facer que sexa
posbel empezar de novo
Presentou en marzo en Barcelona o III Premio de Cinema-Ensaio, que en 2007 obtivo Alberte Pagn. O Cineclube de Com-
postela dedcalle das sesins: Respite e Imaxes do mundo.... por RAMIRO LEDO FoTo TOMS MONTES
De onde nace Respite?
A atrs convidranme a dar
unha conferencia sobre como
se documentou, en flmes e
fotografas, a destrucin dos
xudeus europeos. Chambame
a atencin como as imaxes se
dispuan de calquera xeito.
Todo estaba mesturado: imaxes
gravadas dos Aliados en 1945, de
cando a liberacin dos campos,
xunta imaxes da guerra, canda
imaxes doutros flmes e de
documentais para a televisin.
Confundanse as referencias
todas. As facendo presentbanse
as vtimas dun xeito no que eran
aldraxadas por segunda vez.
Nas imaxes de Bergen-Belsen
vemos como os ingleses, cando
a liberacin dos campos, en
chegando al e perante moreas
de corpos sen vida, guindan cun
bulldozer os cadveres nunhas
foxas enormes. Amosar de novo
hoxe esas imaxes implica minguar
asemade a dignidade das vtimas.
Reparei na escena dunha
deportacin, na que se ve xente
empaquetando e subindo ao
tren que os levar a Auschwitz,
ou a Bergen-Belsen. Resultou
ser o campo de concentracin
de Westerbork, en Holanda.
Alain Resnais xa empregara esas
imaxes, e tamn Erwin Leiser,
mais sempre esta imaxe concreta.
O resto de detalles cotins no
campo case nunca aparecen. Non
se ve xente traballar, e se no meu
flme non se ve ningun comer
ou durmir, si que vemos persoas
rexistrndose, facendo deporte e
toda outra serie de actividades.
A idea principal que preciso
recomezar, mirar as imaxes,
tentar ver que signifcan, esculcar
que poden engadir ao que xa
sabemos, que pegadas podemos
ler nelas. Que detalles da
sociedade nos poden revelar de as
mirarmos con atencin. Trtase
de como empezar de novo.
certo que as imaxes aparecen en
Noite e nboa, de Resnais
Resnais, que diferenza entre
as imaxes a cor, do presente, e
a branco e negro, do pasado,
amosa primeiro o tren deixando
Westerbork e, xa logo, o tren que
chega a Auschwitz. O tren non
o mesmo, abof, mais Resnais
amsao tamn en branco e negro.
Leiser, aps s dous anos, pon
o mesmo tren e engade unha
panormica dende un avin
que revoa Auschwitz. Daquela,
vemos a chegada do tren e a todo
o mundo debe crer que estamos
chegando no tren a Auschwitz,
mais ao tempo estamos chegando
tamn a Westerbork. Percbese
a urxencia por demostrar que
sempre existe unha imaxe para
cada escena e que de non ser
as pensarase que non real. E
mesmo en non existindo imaxes,
os cineastas tentarn crear unha
montaxe que resulte plausbel.
Esta utilizacin da metraxe
documental foi o primeiro que me
empezou a interesar.
O rostro de Setella Steinbach,
a moza cigana, o nico plano
achegado do flme.
O cmara pnselle moi perto e ela
reacciona cun arreguizo. Logo, o
home da cmara e isto unha
especulacin, repara en que, de
se lles achegar moito coa cmara,
fai que as persoas flmadas dean
en se preguntar: Que busca nos
nosos rostros? Debemos fcar
alerta. Esta estratexia evidnciase
e, dende a, el garda a distancia
no resto de escenas. Ela a nica
persoa que se ve en primeiro
plano. unha lectura social moi
simple, mais ten a ver coa poltica
da mirada.
NUn vivant qui passe, de
Lanzmann, o inspector da Cruz
Vermella en Teresienstadt dnos
a imaxinar as escenas de recreo que
vemos en Respite...
A diferenza estivo, xa o apuntou
Hannah Arendt, no interese
de Dinamarca polos seus
deportados. Eles teimaron por
flmou, con que intencin. Hai
imaxes que aparecen tres ou catro
veces no flme.
As miradas de control da
videovixiancia sobre as que
traballa adoito comparten o punto
de vista dos videoxogos.
Corenta anos atrs, cando todas
as fguras da esquerda, ou Dziga
Vertov, falaban da cmara
como unha arma e elaboraban
diferentes metforas sobre
o poder, tamn haba esa
esperanza de facer algo mis
importante ca s flmes. Esa
identifcacin hoxe tan coti
que calquera cativo de doce
anos pode igualar o punto
de vista co punto de accin
para se inserir na historia. No
meu ltimo flme, Inmersin,
vemos como o exrcito dos
Estados Unidos destina moreas
HArun FArocki, cineAstA
Teresienstadt, outros non
[o campo de Teresienstadt
fcaba a 60 km de Praga e
foron deportados 476 xudeus
dinamarqueses que se ceibaron
aps fuxir a Suecia]. Holanda non
quera problemas e colaborou co
Consello Xudeu para xogar un
pouco a das bandas. E as se foi
conformando esta maquinaria
colaboracionista. Por iso en
Westerbork colaborou a polica
holandesa, e artellouse outra
polica formada polos convitos.
Nas plataformas, hai mis policas
auxiliares ca SS. Teresienstadt
estaba enfocado comunidade
internacional, aos xudeus e os
Aliados. Se cadra na espreita
dunha guerra futura entre Rusia
e Occidente. Cavilouno Himmler
para negociar con Inglaterra.
En Westerbork, a planifcacin
non via de tan arriba. Ideouno
o comandante do campo para
fachendear.
Algns dos seus traballos estn
refeitos e exhbense nos museos.
Ten moito a ver co fnanciamento.
Por veces fanme encomendas
da televisin e podo aproveitar
as mias pescudas para facer
outras cousas. Foi o caso de
Ollo/Mquina I, II e III, que
comezou como un proxecto para
a televisin doutra maneira
non podera estar tres anos
investigando e que tamn
aproveitei para facer Guerra a
distancia (2003). Non teo a
idea de facer iso sempre, pero s
veces ora teo que facelo, ora
interesante confrontar os dous
xeitos de traballar.
Nos seus flmes, xoga decote coa
mesma imaxe, que opera con textos
distintos cada vez...
Para aln de calquera explicacin,
o traballo coas repeticins sempre
me atraeu esteticamente. En
Respite xa o material mo peda de
seu, porque non se pode enxergar
nada na primeira lectura. Cmpre
ter presente o contexto, quen o
EsCRIBIR AxdAME
A sER MIs PRECIsO
quE s fAlAndO Ou
PEnsAndO. TAMn
PARA fABRICAR O fIlME
A MAnEIRA En quE
sE vEEn usAndO As
IMAxEs dOs CAMPOs
AldRAxA As vTIMAs
POR sEGundA vEz
Harun Farocki naceu na
Checoslovaquia ocupada por Alemaa,
en Nov Jicin (Neutitschein), en 1944. En
1968 foi expulsado da escola de cinema de
Berln por participar en grupos de agit-prop
e de 1974 a 1984 dirixiu a revista de cinema
alem filmkritik, na que moitos queren ver
un inxerto da francesa Cahiers du cinma.
Con 25 anos fxo un dos seus flmes mis
clebres, O lume inextingubel (1969), no que
se pua ante a cmara para apagar un cigarro
no seu antebrazo esquerdo e dialectizar
o uso do napalm na guerra de Vietnam.
Respite (2007) foi unha encomenda para o
Festival de cinema de Jeonju (Corea do Sur)
nun proxecto colectivo xunta Pedro Costa
e Eugene Green. Para el, recupera imaxes
flmadas no campo nazi de Westerbork para
poelas de novo a traballar.
I NS 5
XORNAL DE GALICIA 13 de xuo de 2009
cine
NoN se pode pagar ao
editor por cada cita
de Foucault, e FaNNos
porN pagar cada
imaxe de arquivo
axdame a ser mis preciso.
Non o fago moito, s veces para
trafc [a revista que fundou
Serge Daney en 1991]. Este
o primeiro pulo, mais por
sorte son profesor e fago o que
mis gozo: ver os flmes dos
demais polo mido. Por caso, a
Lanzmann dedicmoslle moito
tempo e analizamos a estrutura
ou algns planos concretos.
Tamn nos paramos moito co
libro de Didi-Huberman imaxes
malia todo (2004). un xeito
de cavilar constante, como
aprendn tamn da nouvelle
vague: non s facer flmes, tamn
discutilos, pensar sobre eles,
comentalos.
Que relacins se poden tirar entre a
imaxe e a propiedade intelectual?
A idea dunha imaxe lle
pertencer a un autor ou a unha
de cartos industria dos
videoxogos de guerra. Para
recrear paisaxes de Bagdad e de
Afganistn e empregalos como
adestramento ou para tratar
os traumas dos seus soldados.
Con explosins deseadas
por un terapeuta que mesmo
refn o cheiro a fume e a goma
queimada. Como nos anos
corenta ou no proceso paradine
de Hitchcock: recuar at o
punto de orixe do trauma para
recomezar e borralo asemade.
Un achegamento abondo
mecanicista. Tratan con isto
moi ao serio: pretenden facer
do mundo algo que se poida
aprender nun videoxogo.
Como infe escribir sobre cinema
na fabricacin dos flmes?
me moi til determe a
refexionar, e escribir un texto
O documentalista Harun Farocki, fotografado en Barcelona
soN proFesor e co
que mis gozo
podeNdo ver polo
mido os Filmes
dos demais
compaa aparceme un
pouco estraa. De a que
xorda un mercado negro, ou
o que acontece na internet,
onde se comercia con moitas
cousas que tampouco son
de quen as lanza, mais que
serve para liberar as imaxes
outras veces. Non se lle pode
pagar ao editor cada vez que
se cita a Michel Foucault,
e fanche porn pagar
os arquivos cadora que
empregas unha imaxe. Os
arquivos estatais teen de se
cinguir ao seu custe tcnico.
Na Biblioteca do Congreso,
en Washington, non che
cobran o arquivo senn
o seu custe de producin
(o transfer a betacam, o
duplicado, o que sexa).
O modelo ha de ser o das
bibliotecas pblicas. n
DAS ESTRAOS
Martin Pawley
Disidencia
Resistencia non, disidencia.
Se resistes perdes. Dxomo
unha noite de abril en Lisboa
o director Joo Botelho, un
fenmeno, seis dcadas de
vitalidade e humor cunha
cabeza sempre fervendo a
cachn. Reproduca as palabras
que el lle escoitara anos atrs a
Jean Marie Straub, o cineasta
fordiano e marxista que na
compaa da sa dona Daniele
Huillet trazou un dos camios
mis singulares e rigorosos
do cinema europeo (se non
coecen sicilia! fagan por
vela xa). Non hai que estar
enfronte, engada Botelho,
hai que estar a un lado. Levo
mes e medio dndolle voltas a
estas frases, que me parecen
un bo comps para guiarse
nos tempos que corren. Non
se trata de deixar de esixir o
que xusto nin de renunciar
crtica razoada e consciente,
exercicios bsicos de cidadana,
senn de entender que agora
non chega con berrar e laiarse.
Que posbel vencer a nocin
de sacrifcio e de derrota
que leva implcita a palabra
resistencia para transformala
en algo mis produtivo, xerador
de contidos, ideas e proxectos
mis al daqueles que o poder
capaz de asumir. Hai espazos e
medios alternativos onde poer
en prctica o inconformismo,
onde producir e difundir
cultura marxe da ofcial, a
que sexa, procurando recursos
noutras canles, que algunhas
hai, ou pola va libertaria
e valente da autoxestin.
A onde entra o concepto
esencial da disidencia, unha
actitude independente desde
a cal non hai maneira de facer
lawrence of arabia, mais si
operai, contadini se poses
o talento preciso. Internet
xoga ao noso favor: supera a
separacin fsica e as distancias
e permtenos comunicar e
compartir datos de maneira
sinxela, e ademais facilita o
descubrimento doutras voces
e a contaminacin mutua,
circunstancias imprescindbeis
para o progreso. Internet
un territorio idneo para a
disidencia, mais non o nico.
O caso organizarse para
crear e para disentir. Disentir
sen desistir, porque hai cousas
demasiado importantes como
para deixalas s en mans dos
polticos. l
A cuestin que David
Barro, comisario da mostra,
propn baixo este suxestivo
ttulo produce unha didctica
e intencionada atmosfera de
explicacin: analizar e redefnir
a perspectiva da pintura no
presente, marcando un novo
chanzo despois da colectiva
Sky Shout que comisariou en
2005. Visitando a exposicin
non queda dbida desa escolla,
reafrmada coa inclusin de
pezas xa seleccionadas na
anterior mostra, pero que
prosegue cun importante
incremento para se converter
nun heteroxneo retrato do
feito pictrico no presente;
falamos case dun proxecto
de estudo que este comisario
leva confgurando nestes
ltimos anos, diseccionando
e explicando a pintura, sen
etiquetar nin conclur, como
podemos comprobar no
extenso libro realizado con
motivo deste evento. As, nas
salas do Macuf identifcamos os
O comisario David Barro propn en Antonte e pasado ma, ou o que pintura hoxe, no Macuf da Corua, unha redefnicin da perspectiva da
plstica no presente chantando un novo marco despois da colectiva Sky Shout que el mesmo preparou no ano 2005. unha crtica de Xos Manuel lens
Leccins e sadas da pintura
rumbos que se establecen neste
estudo, que o visitante percorre
e asenta entre as das plantas
desde vertentes distantes, que
debuxan constantes ampliadas
e contrastadas con outras
achegas, desde unha ollada
que constre unha paisaxe
de revisin coa presenza de
linguaxes traballadas desde os
anos oitenta, mentres porfa en
marcar nexos e experiencias
cara ao futuro.
Nese instante de presente
continuo recocese a
pertinencia do debate,
exemplifcado pola complexa
realidade que ilustra a pintura
desde diferentes mbitos
de producin, estticos e de
mercado s precisamos
percorrer os stands de ARCO
ou ArtBasel, tamn de
inevitables etiquetas de moda,
sobre todo nesa cansina
situacin de incerteza e de
aparentes mortes, regresos e
crises do pictrico. A colectiva
insiste no seu protagonismo
obra de nuria Fuster que forma parte da mostra comisariada por David Barro no Museo de arte Contempornea unin Fenosa (Macuf) da Corua
ao apostar por unha tese de
ampla panormica, da man
dunha nmina de autores que
alcanza diversos territorios e
vocabularios, desde o soporte
at a fotografa ou o audiovisual
pasando pola instalacin.
Partimos dunha refexin
que se inicia na pintura como
tradicin, discutindo desde o
marco, a superfcie, para chegar
a conceptos hbridos de pintura
contaminada, que require de
novos lugares onde detectar
as sas loitas e incidencias.
Queda perfectamente claro
en Peter Zimmerman, Juan
Usl ou Fiona Rae nas versins
de trama, de abstraccin,
de tcnicas; outra lia mis
suxestiva vertbrase nos
traballos de Nano4814, Olafur
Eliasson, Jessica Stockholder
ou Nuria Fuster desde
recursos crticos, de intentos
e controversias espaciais,
mentres, unha terceira opcin
discute desde o fotogrfco e
o vdeo, desde as narrativas
de Vilario ou Jorg Sasse at
Anri Sala e Cao Guimares nas
olladas temporais.
En defnitiva, unha colectiva
que asenta as linguaxes
pictricas que evolucionaron
nestas ltimas dcadas, ao
tempo que marca os puntos
de confito, de expansin,
examinando os lados do
pictrico que se depositan nos
lmites, desde a pel fotogrfca
at as vontades escultricas e
espaciais, s veces inesperadas.
De a a decisin de inclur
expoentes creativos onde
o debate ou pregunta sobre
a pintura non est nas
sas principais mensaxes,
achegando a esta mostra unha
inusitada e aberta festra de
posibilidades. n
antonte e pasaDo Ma,
ou o que pintura hoXe
luGar: MacuF (a corua)
Data: at seteMbro
unhA COleCtivA que
ASentA AS linguAxeS
piCtriCAS DAS
ltiMAS DCADAS AO
teMpO que MArCA OS
puntOS De COnflitO
A MOStrA inSreSe nO
trABAllO De eStuDO
que O prOpiO DAviD
BArrO DeSenvOlve
nOS ltiMOS AnOS
ArreDOr DA pinturA
6 ns I
Xornal De GaliCia 13 de xuo de 2009
ARTE
I NS 7
XORNAL DE GALICIA 13 DE XUO DE 2009
MSICA
Creme si te digo que no es
culpa ma / que ms bien
se trata de una minusvala
/ que slo me importa lo
que no me importa / y t
claro que me importas,
por eso no me importas.
Un fragmento da letra de
Minusvala, de Astrud. Unha
das mis memorablemente
txicas como un vertido
incandescente do pop espaol.
Un crescendo vitrilico
que consegue, ademais
de conter a caracterstica
pirueta metaposmoderna
do grupo, operar a outros
niveis, epicentrais, seos.
Inmediatamente antes da
causa, relatbase o efecto: o
suxeito da accin incapaz
de chorar ante os estertores,
presenciais, dunha relacin
sentimental e si, en cambio, cun
captulo de Friends.
Sorprndenos, a mido, o
pouco rigor das emocins. A
sa traizn. Se un dirime a
existencia baixo o marco de
facela algo menos alienada, se
intenta dispoer de solucins
persoais e non pertrecharse en
dispositivos acuados, pode
atoparse con que os afectos se
manifesten nunha secuencia
heteroxnea, ou dismil. Como
Manolo Martnez, o resto
da humanidade transita no
conito; dende os insolubles
mortes, separacins,
enfermidades ata os
reparables, momentneos ou
autoininxidos. Para todos
existe unha batera de cdigos,
dignos, elegantes, naturais
aos que acudir. Unha orde,
parte de todo, pragmtica.
A emisin convencional
resposta agardada: acharemos
acubillo no resto. Hai pouco,
no partido da Champions
do Bara, merodeei a bgoa.
Nin sequera o meu equipo,
s a mia opcin, entre
das potencias. Vale, neses
actos existen mecanismos
banais, torrenciais, azucre
predeseado, non lle deamos
voltas. O problema atoparse
en situacins de indubidable
gravidade nas que o choro
e o seu desexo son a nica
resposta, e non conseguir
acceder a ela. Lacan aseguraba
que a dor nunca mente, pero
muda, hai que ensinala
a falar. Non s iso, tamn
sera pertinente cuestionar a
ubicacin e natureza do ntimo,
o que realmente nos importa,
nos carne.
BARULLO
Antonio Doate
Minusvala?
Anda que adscritos escena metal, a
msica de Sunn O))) s se pode denir
con termos collidos do universo de Pierre
Schaeer, Terry Riley ou La Monte Young.
A guitarra entendida como unha fonte
de sonidos, que non se toca de forma
tradicional e soa como o berro dunha
besta. E o zunido como magma dunha
linguaxe minimalista que non deixou
de evolucionar dende que editaron o seu
primeiro traballo, hai dez anos. De feito,
a sa imaxe de monxes dos decibelios
quedou xa como algo anecdtico diante
da sa monumental carreira, que partiu
dende a porta traseira do doom para
chegar a un mundo propio de plpito lento
e feros acoplamentos. A estas alturas,
podimonos dar cun canto nos dentes se
o grupo mantivese o piloto automtico
e entregase un traballo autorreferencial,
recuncando en ideas que xa puxeron en
prctica e cultivando o seu mundo escuro
e desacougante. Pero facendo gala do seu
esprito inconformista, Greg Anderson
e Stephen OMalley veen de poer en
circulacin un traballo revitalizador que
achega novas frmulas no son do grupo. E
o mis sorprendente, vai mis al do medo
como motor creativo para ensinarnos
unha parte humana nesa amasada de
guitarras que se inspiran nos poderosos
ris de Tony Iommi.
Nos catro cortes de Monoliths &
Dimensions Sunn O))) ofrece caos
(Aghartha); tormentas que nos
transportan do ceo ao inferno (Big
Church); esquemas ben coecidos polos
afeccionados ao black metal (Hunting &
Gathering (Cydonia)) e unha abraiante
sinfona nal na que as guitarras dialogan
con instrumentos de vento (Alice).
Os grandes logros do disco acadronse
en parte pola longa e variada lista de
colaboradores, que anda que teen perfs
moi diferentes encaixan perfectamente na
proposta do grupo. Attila Cishar, o Mike
Patton do black metal, pon os murmurios
de ultratumba. Eyvind Kang, msico de
John Zorn ou Bill Frisell, achega a sa
sabedura como experimentador snico. E
Stuart Dempster d forza s guitarras co
trombn. O diao non pode ser tan malo
se os seus seguidores fan cousas tan boas.
O disco revelador de Sunn O)))
Carlos Barreiro
CRTICA
MONOLITHS & DIMENSIONS
Sunn O)))
Southern Lord, 2009
CD
9 euros
Os Sonic Youth
patexan de novo
O grupo mis adorado do indie volta con e Eternal, o seu
disco nmero dezaseis, no que volve a predicar con ese rock
enferruxado con rudo que franquiciaron hai das dcadas.
Demostracin de coherencia ou unha proba do esgotamento
creativo dos catro de Nova York? POR CARLOS BARREIRO
Cnoo :ocn vnIounu
o novo traballo dun artista
con recoecemento de
gura lendaria, a laboura do
periodista musical faise moito
mis complicada. Como facer
para distinguir un suma e
segue dun exercicio de estilo
rutineiro? No caso dun grupo
coma Sonic Youth a anlise
anda mis difcil de levar
adiante, porque os de Nova
York son unha das bandas mis
inuentes e copiadas das
ltimas dcadas. s veces, a
aceptacin de xeito xeralizado
dunha forma de facer rock tan
particular como a sa xoga en
contra dos seus idelogos. Hai
quen di que a nica funcin
dunha manifestacin artstica
servir como inspiracin a outros
creadores. Eles poden gabarse
de ter acadado ese obxectivo,
pero con tantos discpulos
rebordantes de ideas e enerxa
circulando por a custa rabuar
nos seus discos recentes,
de pulo mis pop e menos
experimentais.
A priori, e Eternal (Matador,
2009) non racha con esa lia
creativa mis amable na que
Sonic Youth, durante o seu concerto na ltima edicin do Primavera Sound
levan profundizando dende que
Jim ORourke deixou de traballar
con eles. Ademais hai que ter en
conta que dende mediados dos
noventa os seus compoentes
deixan as posturas mis radicais
para os seus proxectos paralelos.
Pero si que sona mis compacto
e vivicante que Murray Street
(2002), Sonic Nurse (2004) ou
Rather Ripped (2006). Semella
que o cambio dende un selo
multinacional como Geen
Records independente
Matador xerou novos folgos no
grupo. Tamn se pode detectar
unha nova musculatura mis
elstica e potente na base
non abonda para un grupo que
foi a ponte entre a no wave e
a excitante escena indie que
xurdiu nos Estados Unidos entre
nais dos oitenta e principios
dos noventa, co grunge polo
medio. Cando o punk xa estaba
domesticado e o rock peda
unha nova revolucin, eles
atoparon melodas no medio de
tormentas de distorsin. Cando
o rudo era un recurso arty, eles
descubriron texturas celestiais
para todos os pblicos. Pasaron
case vinte e cinco anos, pero
sabemos polos seus proxectos
paralelos que teen cousas
mellores que ofrecer.
THE ETERNAL
SONIC YOUTH
Matador, 2009
CD
17,50 euros
rtmica, coa incorporacin do
ex Pavement Mark Ibold como
baixista ocial. Non obstante,
todo isto son tiros de fogueo para
unha banda que durante unha
chea de tempo foi unha unidade
artstica rebelde e imprevisible.
As e todo, hai que recoecer que
Sonic Youth rematan a dcada
mellor que como a comezaron;
coas alarmas postas, anda
que lonxe do seu mellor estado
de forma. e Eternal un
despertar despois dunha longa
tempada deriva, na que o nico
rescatable eran esas espirais
de guitarras que explotan en
bombas de distorsin. Pero
Xornal de Galicia
NS
SUPLEMENTO DE CULTURA 13 DE XUO DE 2009. NMERO 27
Director: Jose Luis Gmez Coordinacin: Iago Martnez Maquetacin: Mara Sabars Redaccin: Ra Galileo Galilei, 4B Polgono Industrial A Grela. 15008 A Corua / 981 100 650 nos@xornaldegalicia.com
Ler con nenas I Montse Pena Presas
O teatrO infantil O grande esquecidO da edicin para nenas e mozos. nunha cadea de factores imposbeis at
o momento de desenguedellar, o seu abandono comeza nos autores, que saben das difcultades de chegar ao seu
lectorado e publicar estas pezas pola carencia de plataformas onde facelo; contina nas editoras, que dada a escasa
rendibilidade do xnero dramtico, non apostan pola creacin de coleccins especializadas; e o mal estndese
at os centros educativos, onde os libros de texto non recollen tantas obras teatrais como cumprira e os mestres
e profesoras teen que rebuscar nos andeis das libraras para atopar esa peza con que engaiolar ao alumnado.
en xeral, as leis de publicacin e difusin de textos dramticos para o receptorado infantil e xuvenil, son as leis
do espordico, do casual, da sorpresa.
anda as, nos ltimos anos, iniciativas como
a convocatoria dos Premios Manuel Mara de
literatura dramtica infantil creado en 2006
ou do Premio Barriga Verde de teatro para
Monicreques dende 2003, ambos convocados
pola agadic, pulan pola creacin, serven de modelo
a seguir e axudan a ir enchendo ocos no propio
sistema literario, no mbito educativo e no que se
refre a representacins, ao fornecer de material
s compaas que doutro xeito se convertiran
en buratos insalvbeis. Por este motivo, cmpre
valorar O punto da escarola de Xos antonio neira
cruz, a peza que acadou este ano o Premio Barriga
Verde, cun extra de entusiasmo. non s polo humor
absurdo e delicioso que desprende, senn tamn
porque obras como esta serven para alentar a outros
autores, s editoras e s profesoras, facndolles crer
e potenciar unha literatura dramtica de calidade
que poida, efectivamente, ser empregada polas
compaas. O camio por percorrer nun xnero
que xa practicaron con xito Manuel Mara, carlos
casares, Manuel lourenzo, ana Mara fernndez,
an alfaya, o colectivo garola ou Paula carballeira
moito, pero as posibilidades estn a, agora que as
institucins o van apoiando. Mais precisamos dunha
verdadeira aposta colectiva, que pasa tamn porque
os axentes crticos, dende a divulgacin rigorosa
ao academicismo, se impliquen en seleccionar e
espallar esas obras que xunten calidade literaria,
posibilidades dramticas e intenso ludismo.
O punto da escarola unha delas. nos seus
paratextos comeza xa o disparate, a clave que prende
a chama do humorismo, dende o desconcertante
e estrao ttulo at esa historia da peza operstica.
O autor presenta aqu o recurso do manuscrito
atopado, erixndose en editor da titiripera de
Mestre choupn, achada no medio dunha revista
de calceta. sorprendentes son tamn as fantsticas
e variadas opinins que a crtica especializada nos
ofrece da obra, outro dos xogos que introduce o
autor, e que non fai mis que impulsar ao lectorado
a meterse no miolo da composicin. Xerador do
riso tamn o dramatis personae, onde non se
escatiman detalles sobre as principais cualidades
dos protagonistas, fundamentais ao igual que
os seus nomes- para contextualizalos con mis
precisin e para fomentar o absurdo.
Mestre choupn, creador de titiriperas, anda inmerso en prlle o punto e fnal sa ltima obra, procurando ideas
de todos os insectos que se lle van aparecendo, coa nica intencin de compracer raa. e nese agobio creativo,
o pblico e/ou o lectorado ir vendo como a stira aos sentimentos mis humanos o orgullo, o amor, o interese, a
tenrura, a envexa e a rebelin contra os poderosos a verdadeira razn de ser desta titiripera. todo co desexo de
transmitir que, co mpeto da ilusin e da resistencia, se pode construr unha festra pola que deixar pasar o aire.
a idoneidade do texto para a representacin na que infe a precisin das sas didascalias, o seu conseguido
humor a travs das repeticins pardicas ou do xogo idiomtico e a importancia que nela ten a msica unha
constante na escrita de neira cruz, converten a O punto da escarola nun pequeno-gran blsamo para os males
que sacoden o teatro infantil. un lugar dende onde repersarmos o horizonte. l
Males de teatro
Posto do libro infantil na pasada edicin da Feira do Libro de Santiago de Compostela
XdG