On Drdnc Leman n kinci Makam

in binler esrr ndan alt s rr na dirdir. HTAR: Besmelenin rahmet noktas nda parlak bir nuru, snk akl ma uzaktan grnd. Onu kendi nefsim iin nota sretinde kaydetmek istedim ve yirmi otuz kadar s rlar ile, o nurun etraf nda bir daire evirmek ile avlamak ve zaptetmek arzu ettim. Fakat, maatteessf, imdilik o arzuma tam muvaffak olamad m; yirmi otuzdan be alt ya indi. "Ey insan!" dedi im vakit, nefsimi murad ediyorum. Bu ders kendi nefsime has iken, ruhen benimle mnsebettar ve nefsi nefsimden daha h yr ztlara, belki medristifade olur niyetiyle, On Drdnc Leman n kinci Makam olarak, mdakkik karde lerimin tasviplerine havale ediyorum. Bu ders ak ldan ziyde kalbe bakar; delilden ziyde zevke nz rd r.

u makamda birka s r zikredilecektir.

Birinci S r: in bir cilvesini yle grdm ki: Kinat sms nda, arz sms nda ve insan sms nda, birbiri iinde, birbirinin numunesini gsteren sikke-i rubbiyet var. Rahmn ve Rahm olan Allah n ad yla. Belk s, "Ey kavmimin ileri gelenleri," dedi. "Bana mhim bir mektup b rak l d . Sleymandan geliyor ve Rahmn ve Rahm olan Allah n ad yla ba l yor." (Neml Sresi: 29-30.)

Biri, kinat n heyet-i mecmas ndaki tevn, tesnd, tenuk, tecvbden tezhr eden sikke-i kbr-i Ulhiyettir ki, -1- ona bak yor. kincisi: Kre-i arz sms nda nebtt ve hayvant n tedbr ve terbiye ve idaresindeki te bh, tensb, intizam, insicam, ltuf ve merhametten tezhr eden sikke-i kbr-i

Rahmniyettir ki, -2- ona bak yor. Sonra, insan n mahiyet-i cmias n n sms ndaki letif-i refet ve dekikmerhamet-i lhiyeden tezhr eden sikke-i uly-i Rahmiyettir ki,

efkat ve ut-

deki

-3- ona bak yor.

Demek, sahife-i lemde bir sat r- nurn te kil eden sikke-i ehadiyetin kuds nvn d r ve kuvvetli bir hayt d r ve parlak bir hatt d r.

Yani, yukar dan nzl ile, semere-i kinat ve lemin nsha-i musa aras olan insana ucu dayan yor. Fer i Ar a ba lar; insan ar a kmaya bir yol olur. kinci S r: Kurn- Mucizl-Beyn, hadsiz kesret-i mahlkatta tezhr eden vhidiyet iinde ukl bo mamak iin, dim o vhidiyet iinde ehadiyet cilvesini gsteriyor. Yani, mesel, nas l ki gne , ziys yla hadsiz e yay ihta ediyor. Mecm-u ziys ndaki gne in zt n mlhaza etmek iin, gayet geni bir tasavvur ve ihtal bir nazar lz m oldu undan, gne in zt n unutturmamak iin, herbir parlak eyde gne in zt n , aksi vs tas yla gsteriyor. Ve her parlak ey, kendi kabiliyetince gne in cilve-i ztsiyle beraber ziys , harareti gibi hssalar n gsteriyor. Ve her parlak ey, gne i btn s fat yla, kabiliyetine gre gsterdi i gibi; gne in ziy ve hararet ve ziydaki elvnseba gibi keyfiytlar n n herbirisi dahi, umum mukabilindeki eyleri ihta ediyor. yle de, -4- (temsilde hat olmas n) ehadiyet ve samediyet-i lhiye, herbir eyde, hususan zhayatta, hususan insan n mahiyet-i aynas nda btn esms yla bir cilvesi oldu u gibi; vahdet ve vhidiyet cihetiyle dahi, mevcudt ile alkadar her bir ismi, btn mevcudt ihta ediyor. te vhidiyet iinde ukl bo mamak ve kalpler Zt- Akdesi 1 Allah n ad yla. 2 Dnyada mmin, kfir ay rt etmeden r z k verici Rahmn olan Allah n ad yla. 3 Yaratt klar na kar pek merhametli ve efkatli olan Rahm.

4 En yce s fatlar Allah nd r. (Nahl Sresi: 60.)

unutmamak iin, dim vhidiyetteki sikke-i ehadiyeti nazara veriyor ki, o sikkenin

mhim ukdesini ire eden dir. nc S r: u hadsiz kinat enlendiren, bilm hede, rahmettir. Ve bu karanl kl mevcudt kland ran, bilbedhe, yine rahmettir. Ve bu hadsiz ihtiyact iinde yuvarlanan mahlkat terbiye eden, bilbedhe, yine rahmettir. Ve bir a ac n btn heyetiyle meyvesine mteveccih oldu u gibi, btn kinat insana mteveccih eden ve her tarafta ona bakt ran ve muvenetine ko turan, bilbedhe, rahmettir. Ve bu hadsiz fezy ve bo ve hl lemi dolduran, nurland ran ve enlendiren, bilm hede, rahmettir. Ve bu fn insan ebede namzed eden ve ezel ve ebed bir zta muhatap ve dost yapan, bilbedhe, rahmettir. Ey insan! Mdem rahmet byle kuvvetli ve czibedar ve sevimli ve mededkr bir hakikat-

i mahbubedir; de, o hakikate yap ve vah et-i mutlakadan ve hadsiz ihtiyact n elemlerinden kurtul. Ve o Sultan- Ezel ve Ebedin taht na yana ve o rahmetin efkatiyle ve ut yla o Sultana muhatap ve hall ve dost ol. Evet, kinat n env n hikmet dairesinde insan n etraf nda toplay p btn hct na keml -i

intizam ve inyet ile ko turmak, bilbedhe, iki hletten birisidir: Ya kinat n herbir nevi kendi kendine insan tan yor, ona itaat ediyor, mu venetine ko uyor. Bu ise, yz derece ak ldan uzak oldu u gibi, ok muhlt intc ediyor. nsan gibi bir ciz-i mutlakta, en kuvvetli bir sultan- mutlak n kudreti bulunmak lz m geliyor. Veyahut, bu kinat n perdesi arkas nda bir Kadr-i Mutlak n ilmi ile bu muvenet oluyor. Demek kinat n env insan tan yor de il; belki, insan bilen ve tan yan, merhamet eden bir Zt n tan mas n n ve bilmesinin delilleridir. Ey insan, akl n ba na al! Hi mmkn mdr ki, btn env- mahlkat sana mteveccihen muvenet ellerini uzatt ran ve senin hcetlerine "Lebbeyk!" dedirten ZtZlcell seni bilmesin, tan mas n, grmesin? Mdem seni biliyor, rahmetiyle bildi ini bildiriyor; sen de Onu bil, hrmetle bildi ini bildir. Ve katiyen anla ki, senin gibi zaif-i mutlak, ciz-i mutlak, fakir-i mutlak, fn, kk bir mahlka koca kinat musahhar etmek ve onun imdad na gndermek, elbette hikmet ve inyet ve ilim ve kudreti tazammun eden hakikat-i rahmettir. Elbette byle bir rahmet, senden kll ve hlis bir kr ve cidd ve sf bir hrmet ister. te o hlis krn ve o sf hrmetin tercmn ve nvn olan

i de; o rahmetin vslne vesle ve o Rahmn n dergh nda efaati yap. Evet, rahmetin vcudu ve tahakkuku, gne kadar zhirdir. nk, nas l merkez bir nak , her taraftan gelen atk ve iplerin intizam ndan ve vaziyetlerinden hs l oluyor; yle de, bu kinat n daire-i kbrs nda bin bir ism-i lhnin cilvesinden

cilvesinden uzanan nurn atk lar, kinat sms nda yle bir sikke-i rahmet iinde bir htem-i Rahmiyeti ve bir nak - efkati dokuyor ve yle bir htem-i inyeti nesc ediyor ki, gne ten daha parlak kendini ak llara gsteriyor. Evet, ems ve kameri, ans r ve madini, nebtt ve hayvant bir nak - zam n atk ipleri gibi, o bin bir isimlerin ular yla tanzim eden ve hayata hdim eden ve nebt ve hayvan olan umum vlidelerin gayet irin ve fedkrne efkatleriyle efkatini gsteren ve zevil-hayat , hayat- insaniyeye musahhar eden ve ondan rubbiyet-i lhiyenin gayet gzel ve irin bir nak - zam n ve insan n ehemmiyetini gsteren ve en parlak rahmetini izhr eden o Rahmn- Zlceml, elbette kendi isti n-i mutlak na kar rahmetini, ihtiyac- mutlak iindeki zhayata ve insana makbul bir efaati yapm . Ey insan! E er

insan isen, de, o efaatiyi bul. Evet, ry-i zeminde drt yz bin muhtelif ayr ayr nebtt n ve hayvant n tifelerini, hibirini unutmayarak, a rmayarak, vakti vaktine, keml-i intizam ile, hikmet ve inyet ile terbiye ve idare eden ve kre-i arz n sms nda htem-i ehadiyeti vaz eden, bilbedhe, belki bilm hede, rahmettir. Ve o rahmetin vcudu, bu kre-i arz n sms ndaki mevcudt n vcudlar kadar kat oldu u gibi, o mevcudt adedince, tahakkukunun delilleri var. Evet, zeminin yznde yle bir htem-i rahmet ve sikke-i ehadiyet bulundu u gibi, insan n mahiyet-i mneviyesinin sms nda dahi yle bir sikke-i rahmet vard r ki, kre-i arz sms ndaki sikke-i merhamet ve kinat sms ndaki sikke-i uzm-i rahmetten daha a a de il. Adet bin bir ismin cilvesinin bir nokta-i mihrkiyesi hkmnde bir cmiiyeti var. Ey insan! Hi mmkn mdr ki, sana bu smy veren ve o smda byle bir sikke-i rahmeti ve bir htem-i ehadiyeti vaz eden Zt, seni ba bo b raks n; sana ehemmiyet vermesin, senin harekt na dikkat etmesin, sana mteveccih olan btn kinat abes yaps n, hilkat eceresini meyvesi rk, bozuk, ehemmiyetsiz bir a a yaps n, hem hibir cihetle phe kabul etmeyen ve hibir vecihle noksaniyeti olmayan, gne gibi zhir olan rahmetini ve ziy gibi grnen hikmetini inkr ettirsin? H !

Ey insan! Bil ki, o rahmetin ar na yeti mek iin bir mirac var. O mirac ise,

dir. Ve bu mirac ne kadar ehemmiyetli oldu unu anlamak istersen, Kurn- Mucizl-Beyn n yz on drt srelerinin ba lar na ve hem btn mbrek kitaplar n ibtidlar na ve umum mbrek i lerin mebdelerine bak. Ve besmelenin azamet-i kadrine en kat bir hccet udur ki, mam- fi (r.a.) gibi ok byk mtehidler demi ler: "Besmele tek bir yet oldu u halde, Kurnda yz on drt defa nzil olmu tur."

Drdnc S r: Hadsiz kesret iinde vhidiyet tecellsi, hitb-1- demekle herkese kfi gelmiyor; fikir da l yor. Mecmundaki vahdet arkas nda Zt- Ehadiyeti

mlhaza edip, -2- demeye kre-i arz vsatinde bir kalb bulunmak lz m geliyor. Ve bu s rra binen, cziytta zhir bir srette sikke-i ehadiyeti gsterdi i gibi, herbir nevde sikke-i ehadiyeti gstermek ve Zt- Ehadi mlhaza ettirmek iin, htem-i Rahmniyet iinde bir sikke-i ehadiyeti gsteriyor. T, klfetsiz, herkes her mertebede deyip, do rudan do ruya Zt- Akdese hitb ederek mteveccih olsun. te Kurn- Hakm bu s rr- azmi ifade iindir ki, kinat n daire-i zam nda, mesel semvt ve arz n hilkatinden bahsetti i vakit, birden, en kk bir daireden ve en dak k bir czden bahseder; t ki, zhir bir srette htem-i ehadiyeti gstersin. Mesel, hilkat-i semvt ve arzdan bahsi iinde, hilkat- insandan ve insan n sesinden ve sms ndaki dekik- nimet ve hikmetten bahis aar; t ki fikir da lmas n, kalb bo ulmas n, ruh Mabudunu do rudan do ruya bulsun. Mesel,

-3yeti mezkr hakikati mucizne bir srette gsteriyor. Evet, hadsiz mahlkatta ve nihayetsiz bir kesrette vahdet sikkeleri, mtedhil daireler gibi, en by nden en kk sikkeye kadar env ve mertebeleri vard r. Fakat, o vahdet, ne kadar olsa, yine kesret iinde bir vahdettir; hakiki hitb tam temin edemiyor. Onun iin, vahdet arkas nda ehadiyet sikkesi bulunmak lz md r; t ki, kesreti hat ra getirmesin, do rudan do ruya Zt- Akdese kar kalbe yol as n. Hem, sikke-i ehadiyete nazarlar evirmek ve kalbleri celb etmek iin, o sikke-i ehadiyet stnde gayet czibedar bir nak ve gayet parlak bir nur ve gayet irin bir halvet ve gayet sevimli bir ceml ve gayet kuvvetli bir hakikat olan Rahmet sikkesini ve Rahmiyet htemini koymu tur. Evet, o rahmetin kuvvetidir ki, z uurun nazarlar n celb eder, kendine eker ve ehadiyet sikkesine sl eder. Ve Zt- Ehadiyeyi mlhaza ettirir ve ondan, deki hakiki hitba mazhar eder.

1 Ancak Sana kulluk ederiz. (Ftiha Sresi: 5.) 2 Ancak Sana kulluk eder ve ancak Senden yard m isteriz. (Ftiha Sresi: 5.)

3 Gklerin ve yerin yarat l ile dillerinizin ve renklerinizin farkl l birli inin delillerindendir. (Rum Sresi: 22 .)

da yine Onun varl k ve

te Ftihan n fihristesi ve Kurn n mcmel bir hulsas oldu u cihetle, bu mezkr s rr - azmin nvn ve tercmn olmu . Bu nvn eline alan, rahmetin tabakt nda gezebilir. Ve bu tercmn konu turan, esrr- rahmeti renir ve envr- Rahmiyeti ve efkati grr. Be inci S r: Bir hads-i erifte vrid olmu ki: -1- (ev kem kl). Bu hads-i erfi, bir k s m ehl-i tarkat, akid-i imniyeye mnsip d meyen acb bir tarzda tefsir etmi ler. Hatt onlardan bir k s m ehl-i a k, insan n sm-i mnevsine bir sret-i Rahmn nazar yla bakm lar. Ehl-i tarkatin ekserinde sekir ve ehl-i a k n o unda isti rak ve iltibas oldu undan, hakikate muhlif telkklerinde belki mzurdurlar. Fakat, akl ba nda olanlar, fikren, onlar n esas- akide mnfi olan mnlar n kabul edemez. Etse, hat eder. Evet, btn kinat bir saray, bir ev gibi muntazam idare eden ve y ld zlar zerreler gibi hikmetli ve kolay eviren ve gezdiren ve zerrt muntazam memurlar gibi istihdam eden Zt- Akdes-i lhnin eriki, nazri, z dd , niddi olmad gibi, -2- s rr yla, sreti, misli, misli, ebhi dahi olamaz. Fakat, -3- s rr yla, mesel ve temsil ile unt na ve s ft ve esms na bak l r. Demek, mesel ve temsil, unt nokta-i nazar nda vard r. u mezkr hads-i erfin ok maks d ndan birisi udur ki: nsan, ism-i Rahmn tamam yla gsterir bir srettedir. Evet, sb kan beyn etti imiz gibi, kinat n sms nda bin bir ismin ular ndan tezhr eden ism -i Rahmn grnd gibi ve zemin yznn sms nda rubbiyet-i mutlaka-i lhiyenin hadsiz cilveleriyle tezhr eden ism-i Rahmn gsterildi i gibi, insan n sret -i cmias nda, kk bir mikyasta, zeminin sms ve kinat n sms gibi yine o ism-i Rahmn n cilve-i etemmini gsterir demektir. 1 Muhakkak ki Allah, insan Rahmn ismini tamam yla gsterir bir srette yaratm t r. (Buhr, stizn: 1. Bb; Mslim, Birr: 115, Cennet: 28, Msned, 2:244, 251, 315, 323, 434, 463, 519. Kaynaklarda "Kendisini tamam yla gsterir bir srette" eklinde gemektedir.) 2 Onun hibir benzeri yoktur. O her eyi hakk yla i iten, her eyi hakk yla grendir. ( r Sresi: 11.) 3 Gklerde ve yerde tecell eden en yce s fatlar Onundur. Onun kudreti her eye galiptir; O her eyi hikmetle yapar. (Rum Sresi: 27.)

Hem i arettir ki, Zt- Rahmnirrahmin delilleri ve aynalar olan zhayat ve insan gibi mazharlar, o kadar o Zt- Vcibl-Vcuda delletleri kat ve vz h ve zhirdir ki, gne in timslini ve aksini tutan parlak bir ayna parlakl na ve delletinin vuzuhuna i areten, "O ayna gne tir" denildi i gibi, " nsanda sret -i Rahmn var" vuzuh-u

delletine ve keml-i mnsebetine i areten denilmi ve denilir. Ve ehl-i vahdetlvcudun mtedil k sm , -1-, bu s rra binen, bu delletin vuzuhuna ve bu mnsebetin kemline bir nvan olarak demi ler.

-2Alt nc S r: Ey hadsiz acz ve nihayetsiz fakr iinde yuvarlanan bare insan! Rahmet ne kadar k ymettar bir vesle ve ne kadar makbul bir efaati oldu unu bununla anla ki: O rahmet, yle bir Sultan- Zlcelle vesledir ki, y ld zlarla zerrt beraber olarak keml-i intizam ve itaatle, beraber, ordusunda hizmet ediyorlar. Ve o Zt- Zlcellin ve o SultanEzel ve Ebedin isti n-i ztsi var; ve isti n-i mutlak iindedir. Hibir cihetle kinata ve mevcudta ihtiyac olmayan bir Gan-i Alel tlakt r. Ve btn kinat taht- emir ve idaresinde ve heybet ve azameti alt nda nihayet itaatte, celline kar tezellldedir. te, rahmet seni, ey insan, o Msta n-i Alel tlak n ve Sultan- Sermednin huzuruna kar r ve Ona dost yapar ve Ona muhatap eder ve sevgili bir abd vaziyetini verir. Fakat, nas l sen gne e yeti emiyorsun, ok uzaks n, hibir cihetle yana am yorsun; fakat gne in ziys , gne in aksini, cilvesini senin aynan vs tas yla senin eline verir. yle de, o Zt- Akdese ve o ems-i Ezel ve Ebede biz endan nihayetsiz uza z, yana amay z; fakat Onun ziy-i rahmeti Onu bize yak n ediyor. te, ey insan! Bu rahmeti bulan, ebed tkenmez bir hazne-i nur buluyor. O hazneyi bulman n aresi, rahmetin en parlak bir misli ve mmessili ve o rahmetin en beli bir lisn ve delll olan ve Rahmeten lil-lemn nvn yla Kurnda tesmiye edilen Resl-i Ekrem Aleyhissalt Vesselm n snnetidir ve tebiyetidir. Ve bu Rahmeten lil-lemn olan rahmet-i mcessemeye vesle ise, salvtt r. Evet, salvt n mns rahmettir. Ve o zhayat mcessem rahmete rahmet dus olan salvt ise, o Rahmeten lil-lemnin vslne vesledir. yle ise, sen, salvt

1 Ondan ba ka hibir ey mevcut de ildir 2 Ey Rahmn ve Rahm olan Allah m! "Bismillhirrahmanirrahm" hrmetine, rahmiyetine yara r ekilde bize merhamet et, Rahmniyetine yara r ekilde, bize "Bismillhirrahmnirrahm"in s rlar n anlamay nasip eyle. min.

kendine o Rahmeten lil-lemne ula mak iin vesle yap ve o zt da rahmet-i Rahmna vesle ittihaz et. Umum mmetin, Rahmeten lil-lemn olan Aleyhissalt Vesselm hakk nda, hadsiz bir kesretle rahmet mns yla salvt getirmeleri, rahmet ne kadar k ymettar bir hediye-i lhiye ve ne kadar geni bir dairesi oldu unu parlak bir srette ispat eder. Elhs l: Hazne-i rahmetin en k ymettar p rlantas ve kap c s zt- Ahmediye Aleyhissalt

Vesselm oldu u gibi, en birinci anahtar dahi dir. Ve en kolay bir anahtar da salvtt r.

-1-21 Allah m! "Bismillhirrahmnirrahm"in s rlar hrmetine, lemlere rahmet olarak gnderdi in zta ve onun btn l ve asb na, Senin rahmetine ve onun hrmetine yara r ekilde salt ve selm eyle. Bize de, Senden ba ka, hibir mahlkunun merhametine ihtiya b rakmayacak bir efkat ve rahmetle merhamet eyle. Amin. 2 Seni her trl noksandan tenzih ederiz. Senin bize retti inden ba ka bizim hibir bilgimiz yoktur. Muhakkak ki Sen, her eyi hakk yla bilir, her i i hikmetle yapars n. (Bakara Sresi: 32.)

kendine o Rahmeten lil-lemne ula mak iin vesle yap ve o zt da rahmet-i Rahmna vesle ittihaz et. Umum mmetin, Rahmeten lil-lemn olan Aleyhissalt Vesselm hakk nda, hadsiz bir kesretle rahmet mns yla salvt getirmeleri, rahmet ne kadar k ymettar bir hediye-i lhiye ve ne kadar geni bir dairesi oldu unu parlak bir srette ispat eder. Elhs l: Hazne-i rahmetin en k ymettar p rlantas ve kap c s zt- Ahmediye Aleyhissalt

Vesselm oldu u gibi, en birinci anahtar dahi dir. Ve en kolay bir anahtar da salvtt r.

-1-21 Allah m! "Bismillhirrahmnirrahm"in s rlar hrmetine, lemlere rahmet olarak gnderdi in zta ve onun btn l ve asb na, Senin rahmetine ve onun hrmetine yara r ekilde salt ve selm eyle. Bize de, Senden ba ka, hibir mahlkunun merhametine ihtiya b rakmayacak bir efkat ve rahmetle merhamet eyle. Amin. 2 Seni her trl noksandan tenzih ederiz. Senin bize retti inden ba ka bizim hibir bilgimiz yoktur. Muhakkak ki Sen, her eyi hakk yla bilir, her i i hikmetle yapars n. (Bakara Sresi: 32.)