Digitized by the Internet Archive

I in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/operaomniaexedit14albe
 D. ALBERTI MAGNI.
RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRjEDICATORLM,

GOMMENTARII
IN OPERA B. DIONYSII AREOPAGIT.K.
In lioc voliimiiic coiitiiicnfiir Coimneii-
larii in Opcra It. Oionysii Arcopagitte,
Galliariim episcopi.

De Coelesti Hierarchia.

De Ecclesiastica Hierarchia.

De Mystica Theologia.
XI Epistolse.
 B. ALBERTI MAGNI
RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDIMS PRJIDICATOROM,

OPERA OMMA,
EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PKO ADOTORITATIBI -

AD FIDEM VULGAT.E VERSIONIS ACCCBATIOROMQOE

PATROLOGIjE TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTl VITA AC BIBLIOGBAPHIA B1

OPERUM A PP. QUKTIF ET ECIIARD EXARATIS. ETIAM REVISA ET LOCUPLBTATA

CURA \C LARORE

AUGUSTI BORGNET,
Sacerdotis di&cesis Remensis.

ANNUENTE FAYENTEQUE PONT. MAX. LEONE XI

VOI^UMIillSr J3KCIMUJS1 QUAHTUM

HnnilMVHIi l\ OPP. B. IIIIIWSII tHKOPAUETi:

PARISIIS
APUD LUDOViCUM VIVES, BIBLIOPOLAW BDITOREM
13, VI A VULGO DICTA DBLAMBRI, I
•'<

MDGCCXC11
 • *ADA.

il

7 3.4
 ,

D. ALBERTI MAGNI,
RATISBONENSIS EPISCOFI, ORDINIS PR.EDlCATuRUM

GOMMENTARII
IN LIBRUM B. DIONYSII AREOPAGIT.E
EPISCORl ATIIKXAIU M,

AD TIMOTHEUM EPISCOPUM,

DE CGELESTI HIERARCHIA.

PROLOGUS

Ad locum, unde exeunt flumina, reverluntur ut ilerum fluant 1

. Quatuorno-
tantur in verbis istis, de quibus habetur materia et raodu^ coBlestis hierarchiae,

scilicet locus, ortus theophaniarum, reditus earum, et refluxus earumdem.

Omnis enim hierarchia (ut infra dicetur, cap. III) deiforme similat, et in

Deum proportionaliter ascenilil. Locus autem esl Deus, secundum quod ipse esl

lux inaccessibilis : qui lucem inhabitat inaccessibilem

J
. Dicitur autem locus
propter tria, propter immobilitatem, el continentiam, el quia esl motus ad ip-

sum. I)e quo dicit Boetius in libro dc Ctinso/u/iwir :

Stabilisque manens das cuncta vao\ ei i.

Ecce, inquit, est locus apud me, et stabis supra pctram 1

. El sic esl principium
theophaniarum, quia principium primum esl immotum in omni genere motus.
Continel autem ul locus: Quia in ipso vivimus, et movemur, <t sm,,if- •. i;i ideo

Eccle. i, 7.
* I ad Timoth. vi, \r>.

1
Bzod. vwiii, 21.
1
Arl. \mi, 28.

M\
 .

PROLOGl -

dicil I rius, quod « locua Ingelorum I ><ns est, intra quem curruni quo-
umque miltantur». Ki Augustinus io lib. X Confessionum i - Non invenio
tutum locum animae extra te, in quo colliguntur omnia Bparaa mea. » \<l ip-

11 etiam movetur omnia intellectua el desiderium : quia, ui dicil Dionyaiua

in cap. III Omnia appetunl bonum, el propter illud
de Divinibus nominibus,
agunt quaBcumque agunt. » Oportel enim unum primum esae movena appe-
tiium. gratia cujua movel omne aecundum movens. E1 si<- primum bonum

mplariter appetitur inquolibel bono, licet error quandoque fial in Bupposi-

Lis. iii.lt* Augustinus in lib. I Con/essionum dicit : « Fecisti uoa Domine ad l

inquietum esl cor nostrum donec perveniat ad te. » El in Psal. lxxii, 25 : Quid
enim mihi est in ccelo ! et u te guid volui supei terram ! Ortus autem fluminum
esl ab hoo loco. Pluminum autem, inquam, naturalium, et gratiarum, et glo-

riarum, sive gaudiorum. Naturaliaautem (luunl quadruplici rivo, scilicet exi-

Btentium, viventium, sensibilium, el intellectualium sive rationalium. El iste

esl fluvius, qui in ortu mundi fluxil de loco voluptatis, et dividitur in quatuor
capita, ita quod entia in minus, entia autem el sentientia in plus, etc, secun-

dum quod fluviua magia el magis dilatatur, secundum quod distal a fonte. Et

ideo ultima creaturarum fuit homo, conveniens cum Deo et Angelis in omni-
bus quatuor dictis. Ego quasi trames aquse immensse de fluvio
1
. Flumina aulem
gratiarum sunt etiam quadruplicia, virtutum, donorum, beatitudinum,et fru-
ctuum ; quia sacramenta peccatum induxit, el ideo Angelis non conveniunt. De
istis dicitur: Ego quasi fluvius dioryx, et sicut aquaeductus exivide paradiso^.
Dioryx enim generans medicamentum interpretatur. Joan, vn, 38 : Quicredit m
me, sicut dtcit Scriptura, ftumina de ventre ejus fluent aquse vivse '.
IV Keg. v,

19: Vade, et lavare septies i/i Jordane, etc. De fluminibus gaudiorum dicit Es-
ther, x. (i : Parvus fons qui crevit in fluvium, et in aquas plurimas redundavit.
Psal. xlv, 5: Ftuminis impetus laetificat civitatem Dei. Ezech. xi.vii, 1, et Apoc.
xxii, 1. dicitur, <[uod « aquee egrediebautur de templo \ »

Oriuntur autem ista flumina per processus divinae bonitatis in noset in An-
gelos, sicut dicitur, Isa. xxvi, 21 : Egredietur Dominus de loco suo. Et Ezech. m,
12 : Benedicla gloria Domini de toco suo. Revertuntur autem per ascensum illu-

minatorum el irrigatorum in Deum. UndeJac. i, 17 : Omne dalum optimum, et

omne donum perfectum desursum est, descendens u Patre luminum. Et addit Dio-
nysius, quod « iterum, ut unifica virtus convertit nos et restituit in suum sim

1
Eccli. \\i\ . i i

-
Ibid.
'
lviii, II : Joel. ii, 2S : A.ct. II, 17.
''
bantoa domus ad orientern (Ezech. xlvii, 1). Et ostendit
limen nriAi
lum tamquam crystallum, procedentem de sedeDeiet Agni (Apoc. xxn, 1).
 PROLOGUS. «i

« plum radium, et convertit ad congregantis Patris unitatem '. » Sic enim com-
petitillud Apoc.xxn, 13 : Egosum Alpha et Omega : primus et novissimus,princi-
pium etfinis. Eccle. i, 7 : Omnia flumina intrant in mare, id est, in immensita-
tem divin.e sapienti;e etbonitatis, el mare non redundat: quia sieut emanando
non deficit, ita necinrecursu superabundat quia : dicit Augustinus, quod « non
« habet quo crescat illa perfectio. » Ut iterum fluant, quia sic per gratiarum
actionem alveus fortiori quam prius fluxu redundare videtur iu subdita. Haec
enim est lex divinitatis, ut per prima media, et ultima per media reducantur.
Sic etiam lustrans universa per cirouitum pergit spiritus, et in circulos suos
revertitur. Sic etiam : Stellse manentes in ordine et <-itrsu suo, <nir<T<,is Sisaram
2
pugnaverunt .

Hoc autem est totum quod est in hierarchia, scilicet illuminationis receptio,

illuminati in Deum ascensio, et ascendentis ad inferiora respectus, ut iterum

in Deum ascendat.

1
Cf. Diunys. De ccel. hier. cap. I. n i el i.

2
Jiul. \, 20.

3
 SYMPRESBYTERO
TIMOTHEO DIONYSIUS PRESBYTER.

CAPUT I

TRANSLATIO ANTIQUA. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERHRETATIO.

Quoniam omnis divina illuminatio se- Divinam omnem illuminationem, se-

cundum bonitatem varie in pravisa cundum bonitatem diversimode ad ea
provenienSj manet simpla, et non hoc quse providentia reguntur etnanan-
solum, sed el vivijicat illuminata. tem. manere simplicem neque hoc so- :

lum, verum etiam uni/icare ea ju.r

illustrantur.

-1 NOPSIS CAPITIS.

I. Docet,omnem lucem ac gratiam spiritalem a Deo Patre ad nos derivari, el aoa cum
Deo conjungere.
II. Inrocato Chrisin, |ir(ij»(inii ru-lrsics hiciaivliias ex Scripturis interpretari : qu» licel

multiplicem sensum figuralum admittant, simplicem tamen sempei habenl sensum

Iitteralem.
III. Ostendit, res coclestes ac spiritales, ad captum nostrum, in Scriptura materialibus I

ris describi, et methodum ac ralionem suggerit, quomodo ex illis ad i ob1< - ! '"

plationes assurgere mens oostra possit.

TRANM.ATIO ANTliUA. TUI.I H. CORDERIl, S. i. |\ ! ERTKI I \ 1 10.

Omne datum optimutn. et omne do* (hnnc datui

numperfectum,desursumest t descendens perfectum, desursum est,
•
h. \i it M \«, ORD. I'i: l I'

tnni sl Patre luminum quin et omnia a Pa-

luminum procea ire motffi illustrationia emanatio, in

largc s benefice cxundans, denuoccu uni-

|

i ui unifici virtua restituens n< ,1 supera noa revocando Bim-

convertit ad congregantis
'

'
I plificat, ei

t deificam simplicii Patris unitatem, et ad deificam sim-

i ,
omnia el in iy- plicitatem. Quoniam ex ipso et in ip-

. ,;i divinum aii verbum '. suin sunt omnia, ut sermo Bacer ait

II

1 Jesum invocantea ptternum

rgo Quamobrem Jesum invocantes, qui

lumen quod esi quod verum, quod paterna lux est vera, qua illuminat
illuniin.it omnem hominem venientem omnem hominem venientem in hunc
inhunc mundum per quem ad prin- .
mundum, per quem ad originem lucis
cipalelumen Patrem accessum habui- Patrem acccssum obtinuimus, ad sa-
mus. ic sacratissimorum eloquiorum cratissimorum a Patribus traditas elo-
tre traditas illuminationes (quan- quiorum illustrationcs pro viribus su-
tuni possibile est) respiciemus. Et ab spiciamus; nec non ab ipsis symbolice
ipsi> symbolice nobis et anagogice nobis ct auagogicc patcfactas aclc-
manifestatas coelestium animorum hie- stium mcntium hierarchias. prout pos-
rarchias, quantum potentes sumus, sumus, intueamur; atque principialem
nsiderabimus. Kt principalem et su- et superprincipialem Patris, (jui prin-

perprincipalem divini Patris clarita- cipium Divinitatis cst, illustrationem

m, quas A.ngelorum nobisin figuratis (qua2 nobis angclorum in figuratis si-

mbohs manifestat beatissimas hic- gnis bcatissimas elucidat hierarchias)

rarchias immaterialibus et non tre- immateiialibus et intremulis mentis
mentibusmentis oculisrespicientes,ite- oculis intromittentes, ex eadcm rursus
rum cx ipsa in Bimplum suum resti- in simplicem ejus radium intendamus :

tuimur radium.

praeinquirere quae in principiis librorum

inquiri Bolent, scilicei qua3 causa effi-

ciens, quae materialis sive subjectum,

quis modus agendi, quis tinis, quis liabi-
i > i r.i \.
tu< ijiKi regitur in acquisitione linis. In-
digel enim omnis artifex aliquo babitu,
\ datum oplimum et omne do- oe errel in deveniendo ad finem.
/////// perfa ium, <l«'. I. Causa igitur efficiens principalis in
hoc libro, sicul in omnibus liliris theo-
logicis, Spiritus sanctus, (piu inspirante
lnciiti sunl sancti l>< -i homines, ui dicitur
\.| « \ identiam totius opei ia el dh isio- II Pet. i. 21 \ Efficiens ergo causa hu-
ikim < ju-< habendam, oportel qua dam jus libri qod esi ad hominem referenda,

.
i". benientem in hunc mundutn Joan. i, 9 .

• / omnia ncto inspirati, locuti sunt sancti Dei

(AJ Rom. i .
hominet (II Pet i, 21).
•
/.
 DE CQELESTl INKItAHCINA, CAP. I s

sed ad Spiritum sanctum. [nstrumentalis discretio, et liberum arbitrium, quae

tamen cuusa ejus est beatus Dionysius. tangunl secundum quod dicitur mate-
Dicitur enim in Psal. xliv, 2, in persona riam, de quibus nulla lit mentio hic :

ejus et omnium scribentium secundum ergo esset valde insufficienter traditum.

fidem de divinis : Linguamea, calamus 2. Praeterea, ln scientiis communibus
scribx, etc. Scriba autem, ut dicit bea- etprimis si sit dubitatio de Bubjecto,
tus Hieronymus, est in lege doctissimus. oportet quod subjectum suum probent
Spiritus autem sanctus in lege doctissi- esse non enim habenl aliquam priorem
:

mus est. Ipsc enim infinitos sensus in et communiorem, a qua supponatur il-

lege condidit, quos unusquisque attingit lud sicul particulares scientiae : sed ia

secundura suam capacitatem. Sic igitur hac scientia communi et prima nontra-
beatus Dionysius in traditione sui operis ditur notitia de substantiis separatis a
instrumentum fuit Spiritus sancti : quod materia secundum esse et diffinitionem,
ex libri titulo patet, qui talis est : « Inci- non enim probantur hic Angeli esse :

« pit lil)er heati Dionysii Areopagitae ergo Angelus non est hic Bubjectum.
« Athenarum ad Timotheum
Episcopi Nec potest dici, quod haec non sint de
« Episcopum, de cmlesti hierarchia. » In consideratione Theologi, cum haec de-
hoc cnim quod dicitur beati, tangitur terminentur ab Augustino et aliis Theo-
cjus meritum. Dionysius vero ejus no- logis.
mcn proprium fuit, in ijuo designatur 3. Si dicatur, quod gratiae Angelorum
ejus Sed ejus dignitas ante
persona. sunt hic subjectum. Contra : Opposito-
conversionem tangitur in hoc quod di- rum eadera est disciplina : sed vitia dae
citur Areopagitae. 'A?/,; cnim Graece dici- monum gratiis Angelorum opponuntur :

tVLrbellum, iz&yot vero dicitur vicus. l'n- ergo de illis hic debel determinari : cum
de Areopagus quidam vicus erat Athenis, ergo hoc non lial, patet quod gratiae non
in quo colebatur Mars Deus belli, ul di- sunt subjectum. Praeterea, multae sunt
cit quaedam Glossa in Actibus. Unde di- quaestiones dubiaa de gratiis Angelorum,
ctus csl Areopagita, quia praedictum vi- i\r quibus hic nulla lit mentio, ut utrum
cum regebat aut per commissionem Angeli sint creati in gratuitis et naturali-
reipublicse, aut per propriam dignita- bus, et similia : ergo haec doctrina eBset
tem. In hoc vero quod sequitur, Episco- valde insufficiens.
pi Athenarum, tangitur cujus dignitatis Son no. Concedimus, quod neque An-
fucril in Christi Ecclesia. Per id vero geli, neque gratiae Angelorum sunt hic
quod sequitur, <i<l Timotheum, tangitur subjectum : quia, ut probant objectiones,
moilus tradendi : quia per modura epi- esset valde insufficiens : sed dispositio
stolae scripsit. Angelorura in principatu et ordine est

subjectura hujus libri : et haBC sufficien-

ibium l,
([_g ED cimca subjectum hujiis operis ter in eo traditur, sicut patebil per di-
est dubitatio. Dicitur enim a quibusdam, visionem libri. Unde ctiam intitulodi-
quod Angelus est hic subjectum. citur, de ccelesti hierarchia, quasi de dis-
Sed contra ! positione ccelestium essentiarum in sacro
I. In nulla Bcientia debenl prae- principatu. Dicitur enira hierarchia .1

tcrniilli primsa differentiae subjecti, « quod est sacer,e\ I

t<o quod est prin*
(jiiia parvus error in eis, facit ma- cipari, quasi sacer, vel Bacrorum princi-
gnum errorera in sequentibus, ul dicitur patus : quia in Bacris officiis principan-
primo Cceli et Mundi : sed prima acci- tur, <•! per Bacras eraanationes donorura.
dentia Angelorum naturalia eorura sunl
quatuor, scilicet simplicitas essentioe, III. ftlodus ui/rn<l> reductorius est, ul ''

perspicacitas intelligentiae . personalis dioit Commentator, Unumquodque enira

 i i i

i». \i r.. M \«.. ORD. i'i; ED.

[•ciiiulum illinl <|ii"' - iion convenil isti quse considerat quali-

1 1 n , ti |n itimum autem emn- ler in spiritualibuH ministeriin tngeli
|)iritualiuin in - obsequuntur Deo : nihil autem il»i Ira-
ditur, •''! distinguuntur intelloctualea
nVbilita nim radius substantiae secundum motus orbium :

«,-
illum 'I- exiens - ergo videtur, q I uullo habitu rati.onis
i u.t t ii .<- ; -''I "|ih- dirigatur hsec scientia ad suum (inem.
uiationiK sistil in re- 2. Item, Videturquodnec per habitura
primum, quanlum lidei. Ka enim qu» traduntur in hoc ope-
. iii quo :onsistil resolutio .1 re, non reducuntur ad aliquem articu-
isitionc principiatorura in suum lum : articulo enim semper subjicitur res

principium, <|ii"<l esl Bimplicissimum : divina : hic autem agitur de creatis spi-
hanc doctrinarn resolutorius mo- ritibus ; ergo nec regitur habitu lidei.

dusdo< Soldtio. Dicimus, quod universalis

habitus regens in omnibus Theoloiyicis
IV. lutem cujuslibet recte tra-
est fides : quoniam m ea non possumus
dcnlis iliiiilc\ est. I
,

uu- m se, et atius

i-
m . . .

.ili.
.

.....
i...

iiil.'lli'«tii;ilniin
«,.....,
.

I inis in se lni|ii- est

.

substantiarum,
.

« «uii'iii|il.iti<i

iiu"«l
,

.
..

est
per iinnriiiiii
Miut
iiutaniluiii,
«aiina
'
'

i
ratioms, sed

(iiiiul
.

.ilhinriii

hdes
.

,
cl
'
per ea
natiliain.
lnr larsre siiiniUir.
<iua
'.

Sed
>

pars fclicitatis numnnae monasticae secun- .'

,,,,,,
iliiin I IiiI"«."m|iuiii.
..
I n > >ii 1 1 1 1 1 cniin est
iirout riniiiilcriiiiii' articulos
. .
. . .
'

(iiii
.

sunt <lr

.
i
•
i
essentia lulci, ct antecedentia <-t conse-
lnnnini- in i|ii,intuin lioni". nl est, se-
. .. .
iiucnti.i lnlcin. Anlcrcilcns autem fidem
iiinluin partem intellectivam, contem-
•

|il
i
iin.
,
i
lni|iiNiii".|i
ii
substantiarum, et erit
•. uicitur, sicut credere divinam Scnpturam '

.- - ,. . . .. veram esse : ln>c ciiun mni supposito,

t"t.i lelicitas -i ei ndjungatur delectatio, . .
'
'

... . . .. ii"ii remanel tiilcs arUrnlnruin (iiii per

'|u.i alus delectatiombus praeponatur. ' '

oi npturam sme pnncipus ra- traduntiir

II.
.

rinis autem in altero esl instruere nos ! ,

. tionis. Hoc autem credendo, non habetur

iii cogmtionc liii|ii-iii"«li substantiarum ...
. distincte udes, sed sub quadam communi-
onlemplcmur.
. ,

ut ras .
J

tate el confuse : distinguitur autem per

\ Sed dubitatio est de habitu regente articulos : e1 ideo antecedens dicitur.
in hac scientia. Consequens vero articulos dicitur, sicut
l. Videtur enim, quod sil habitus ra- fornicationem peccatum mortale,
esse
Dicil < iiiin Vugustinus in lib. el hujusmodi quae habentur suppositis
IAWIII Qtw m : « Quod in- arliculis ratione sequentis fidem, quia
rationis esl : sed cognitio consonans rationi. Habitus autem reeens
;
- !
'- per intellectum est : ergo in universali scientia secundum aliquid
<•
tionem pertinet : sed intellectus speciale esl regens in parte scientiae :

« ii"ii potest in intellectualia sine aliquo unde in hac doctrina quae pars Theolo-
i lumine ralionis, sicut nec visus in visi- giae est, fides esl habitus regens, fides,
i sine liinunc visibili : ergo oportet dieo, indistincta, quae est in credendo
« illuminari rationera nostram rationaii veritatem sacrae Scriplurae, quantum ad
'" iii I Sed hoc Fal-
Irina. • ea quae in plerisque sacrae Scripturae locis
v| "" viditur : quoniara non potesl inve- de Vngelis sub corporalibus similitudi-
"" |s habitus rationis, quo diri- nibus traduntur conformiter nobis. Unde
>cicnlia in -iiiiiu Rnera nisi pri- etiam in tradendo hanc doctrinam, habi-
quantum ad illam par- tu Scripturarum regitur, ordinando cce-
*' '" itis, sic- lesb ess< ntias
'! - in hierarchia e1 ordine
ii Philosophus in XI pritrue secundum convenientiam similitudinum
io in Scripturis positarum.
 6

DE CCELESTl rllERARCHIA, CAP. I. §1

Ad primum ergo dicimus, quod ratio- secunda probal propositum, il»i (n. 2

nis esse dicitur, quod intelligimus, ita Etenim neque ipse itsquam.
quod per principia rationis illud attinga- Prima in tres. In prima proponil au-
nius. Sic autem non dicuntur ea quse de ctoritatem sumptam de Canonica Jacobi,
Angelis hic traduntur, intelligi, sed se- i, 17. In secunda manifestal eam, ibi,

cundum quod intellectus dividitur contra Sedetomnis Patre moto. In tertia con-
intelligentiam, quae est <lc rebus divinis, recurrendum esse ad Christum in
c-ludit

intellectus vero de creatis spiritibus. prosecutione hujus operis, ibi, Ergo !>-
Ad aliud dieendum, quod in ratione s/fi/i invocantes.
illa Qdes strictc sumitur, prout comple-
ctitur lanluin articulos.

\\. DUBIA.

DIVISIO TEXTUS.

Ad EVIDENTIAM aiilein prinia' partis DuUom 1.

quaeramus, Cum locus ab auctoritate ^it

Ilis habitis,secundum assignatum sub- infirmissimus, ut <li<it Boetius, quare .il»

jectum divisionem libri prosequamur. auctoritate incipit ?

Jlum
Dividitur autein in tres partes. Dispo- [tem, Quare potius ab hac quam ab : ' "-•

silio oniui Angelorum potest tradi In alia

Dulj.
hierarchia et ordine dupliciter, aut per llcin, ln qiin ditfert donum el dalum '.'

eommunia, aut per propria. Et per pro- Etvidetur, quod /h/t/im uon |»o->it referri

pria, aut in se, aut in comparatiouc ad ad naturalia, ul dicit Glossa super locum
nos. istuin in Canonica Jacobi. Daium enim
In prima ergo parte determinat <lc superadditur alicui praeexistenti :
-''<1

hierarchia |)<t communia, usque ad ca- naturalibus niliil praeexistit : ergo, etc.
Dubitiiii 4.
|miI vi, ibij Quanti i//ti(/r>// etquales. In [tem,Quare dicitur datum optimum el
secunda determinat propria eorum in se (Iiiiiiiiii perfectum ? Optimum enim esl

usquead caput xv, ibi, Fer age quod re- <|iiii nihil melius : quod aon esl > erum
si//(.\\\ tertia propria eorum comparatione <lc dati> aaturalibus, cum gratuita eis

ad nos. meliora sint, tamquam eorum perfectiva.

Duliium
Prima in duas. In prima determinat Ilnii. Perficiens non esl perfectum,
communia hierarchiae quantum ad princi- i-iciit ncc linicns linitiun : el ita gratuita
pia earum. In secunda quantum ad ea a<l qiia' refertur donum, uon debenl dici

quae sunl de essentia hierarchiaB, el inci- perfecta, cum >inl perfectiones men-
pit capite iu, il»i, Est quidem hierarchia. tiuni.
|,uhil1 " 1 -

Prima in tres. In prima determinat Iicm. Quidesl donutn desursum essi .'

principium a quo esl emanatio donorum Itcm. Quid es< ejus descendere :' m7 '

D
quibus perficitur hierarchia. In secunda Itcin. Quaeritur utrum hoc Domen, '

tradil modum manifestationis <'ju^. ci 1'aiii-. teneatur personaiiter, \cl essen-

incipit in secundo capite, il»i. Oportei er- tialiter ? I.t videtur, quod uon personali-
//ii, (/// sestimo). ter, quoniam indivisa sunl opera liinita-

Primum capitulum <li\ tditur in duaa ti^ : el ita etfunderc dona non esl tantum
partes. In prima proponit in quadam pei sonoB ommuniter trium
Patris, >''il <

auctoritate principium emanationis dono personarum crgo hoc nomen, Pai

:

ruin spiritualium et omnium aliorum. In tenobitur cssentialiter. lonti a In eadem ' :

 :

I
l>. \i B M IG. ORD. 1'U.Kh.

/ tum paier- eamdem rationem boniUiii reducla ad

. ; ,| U | B Palre quod opoi idenj principium.

Ie| personalitei lumi : el ita hic etiim "•• id aliud dicendum, quod Bicul di-

cum aon sumetur cil Beatus Gregorius, propter defectum

lonaliter sumetur,
in conclusione el pramis- humani aermonis in rebua divinis utimur
verbis quandoque improprie, sicul dici-

l. \,| primum dicendum, •"• perfecU Filii generatio qua; non ter-

quod in aliis scientiis auctoritasinnititur minatur. El iU dicuntur hic gratuita per-

raUoni humana», qua infirma esl : in FecU: quia auntperfectivamentium, licel

rheolt vero veritati divinae, quce impropne.

firmiasima est. Eslenim locua Un- 5. Ad dicendum, quod quia hu-
aliud

tiitn ab auctoriUte, sed ab inspiratione jusmodi daU et dona procedunt a princi-

u,m1 omnibus supereminet, ul Bimili-
divina : el ideo ab auctoriUte incepit, ul I'"' «1

quaai Bupra firmura fundamenlura opus ludines aliqualiter repraesenUntes ipaum,

suum stabiliret. dicuntur esse desursum : quia Bupernse

\ i ii< I ii 111 dicendum, quod tota naturae.

dispositio hierarchiarum et ordinum ex "• A.l aliu.l dicendum, quod natura

donis luminosu perficitur, quorum pro- ignobilior non recipit aliquid a natura
iii hac auctoriUte proponitur : el nobiliori in ea virtute qua est in ipso : el

i,l, .,, ab M incipit. ideo data et dona dicuntur quasi ignobi-

\,l tertium dicendum, quod sicul litaU : recipiuntur enim secundum capa-
«li.it Glossa, daium refertur ad naturalia, citatem recipientiura.
donum ad gratuita. Dicuntur autera do- 8. A.l aliud dicendun^, quod a Patre
ii. i : .jiii.i. ut.li.it Philoaophus, «donum esl essentialiter personaliter sumptum :

esl datio irreddibilis, i <-t ha3C propter sui nomen enim quod signal essentiam, con-
ellentiam retributione carent. A.l i.l notal personam propter modum signifi-
quod objicitur contra, dicendum quod candi, scilicet a quo alius per generatio-
communii sl duplex. Per necessita- nem, qui convenit Patri aut qui est :

tem Datura), sicul ignis communicaf lu- principium non a principio, cui attribui-
iii' n el calorem : etquod sic communi- tur effusio donorum, licet sit communiter
atur, iii.ii dicitur dari. Esl etiara com- trium et sic omnia dona dicuntur esse a
:

municare per liberUtem volunUtis, quo- Patre, ratione ejus quod essentiam signi-
modo Deus communicat creaturae el esse ficat. Et Jesus dicitur lumen a Patre
et p -'•[., et gratias superaddiUs propter attributum personae filii : quia
et ideo omnia daU dicuntur, non quod lumen significal u1 ab alio, scilicet a lu-
naturalia superaddantur aliis prseexisten- cente : el Pilius esl persona quae ab alio,
tiluis iu rerum natura, sed in Dei provi- quae attributum habel sapientice qua 1
in
dentia. spiritualibus dicitur lumcn.
\<l aliud «li' 'iiiliiiu. quod naturalia
I
»
•
•
— 1 1 1 1 1 considerari tripliciter, aut secun-
iliiiu egressionem, au1 Becundum partici-
pationera, secundum reductionem. aul
'
lecundum jionem non sint < bxpositio textus.
optima, quia jam disUi e in< ipiunl a sum-
iii i
boniUto, ne< si cundura participatio-
nem, se< undum reductionem Umen <•(>-

tiiua Miut reducU non distant a

:
ijui.i I. Littera sic legatur : Omne datum
princtpali boniUte. E1 Becundum hoc optimum, id est, naturalia optima reducU
aon lunt meliora, Bed habenl ad primum principium, et omne donum
 DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. I. § I 11

perfectum, omnia gratuita perfi-

id est, convertit oos ud unitatem et deificam
cientia mentes, desursum csl, id cst, a simplicitatem congregantis Patris, re-
superiori natura, descendens, non inaequa- ducensin ipsum ui in finem el exemplar.
linobilitate susceptum, aPatre luminum \<\ dicitur congregantis Patris : quia in

idest, datore luminosorum donorum. ipso congregamur secundum intellectum

Sed et omnis. Hic quod dixerat d<: el afifectum recedendo enim ab ipso,
:

omnibus donis, manifestat iu intellectua- dispergimur : et quia per spiritualia dona

libus quia in his magis videttir egressio
: quibus in divinam simplicitatem, proul
eorum a primo, et reductio in ipsum. possibile est, reducimur, dii etparticipes
Dicit ergo Dictum est donum et datum
: deorum efficimur, ut idem postmodum
procederet a Patre luminum, sed et om- dicet.
nis processio manifestationis luminum,
id est, luminosorum donoruin, quibus fit
Deinde probai utrumque per auctori-
intellectualis manifestatio, Patre molo,
tatem. Etenim, ut aii divinum verbum,
id est, a Patre moto ei esi una di-
si<- :

ad Rom. xi, 36 l
: ex ipso, scilicet Patre
ctio. Oporluit cnim propter elegantiam
iuminum, omnia egrediuntur, et in ipsum
sermonis (ireeci ct inopiatn Latini ser-
oinnia rcducuntur.
monis fieri inusitatas compositiones in
transferendo. Ij>se dicit molo. Contra :

Boetius in libro dc Consolatione philoso- Postea concludil recurrendum esse ad

phicB, dicit, « Stabilisque manens, etc. » Christum in prosecutione hujus operis,
Dicendum, quod non dicitur motus va- dicens : Ergo, ex quo processio manife-
riatione, sed repraesentatione, sicui dici- stationis venit in nos a Patre luminum,
tur exemplar moveriin exemplata. Unde nos invocantes Jesum paternum lumen,
ipsam rem niotam esse, est primam id est. a Patre. Joan. i, 9 : Erat lux ue-

ideam processisse in ideatorum formatio- ra quse illuminat omnem hominem ve~

iniii se repraesentantium. Proveniens in nientem in hunc mundum.
nos oplime, quoad reductionem in ipsum, Quod esi quod verum est. El

ac large, quantum ad egressionem ; 1 1 > hoc dicitur propter immobilem ip-

ipso : licet enim nos stricte pro aostra sius veritatem. 11 ad Corinth. i, 19 :

capacitate recipiamus, ipse tamen largis- Non fuit in illo Est et Non, sed Esi
sime effundit. Ista dico processio sicul inillofuit. Vel potesl referri ad diversa,
provenienSj iterum replet nos restituens ut per ly quod est inillo, manifestetur in
ut unifica virtus : non enim sufficit quod propria natura. Exod. iii, li : Quiest,
provenial in ims, nisi proveniens repara- misit m<\ etc. per quod verum, in com-
ret nos,faciens participes divinaB bonita- paratione ad qos. Ex li"<- esi quod se-
tis, el reparatos consummaret, ul parti- quitur, quod illuminat omnefn hominem
cipes divinae potestatis effecti alios redu- venientem in hunc mundum (Joan. i, 9
camus. Et dicitur virtus unifica, quasi quantura ad eflectura quem operatur in

iiiiiiin faciens : quia participatione spiri- aobis. I.t hoc potesl intelligi universali-
tualis emanationis magis summo uni ap- ter de illuminatione aaturali, vel parti-
propiuquaates, ia majorem unitatem re- culariter de illuminatione [><'r gratiam :

digimur. LJnde dicitur in libro <l<' Causis, ettunc secundumexpositionem Vugustinii

quodquanto intelligentia plures bonitates esl accommoda distributio, ul sil sensus,
participat, aon tamea magis plures, sed omnera hominem qui illuminatur. Jesum
magis iin.i efficitur. I.t dicta processio dico, per quem accessum habuimus ad Pu'

1
/.'/ ip8o } ei per ipium f el in ipso <m>t omni i.
 u I» \l B. M VG. <>IM» l'H 1 I»

,,| Rom v, l" m di< -• /•/ ii.i-* in Buperioi .< per sj mbola ,
I t
hoc
n . -t principale rtur <'l reduclionera luminis. A >

I ti iii - P [>i incipale lumon, enim (.i.i - •

dicilui mrsum, Ayw, duco. Et

tiiii, | iliufl > -i m»i undai ium, quod i sl ii""- invocantes Jesum, respicientes im-
\ I i dii • ihIiiiii. quod materialibus ei non trementibus oculis
l' oi pi iii" ipali auctori- tnentis. Si< ut <'niin quorumdara visus
I iliufl dii itui minor, • iii corporalis oranino .11111111(111111' luraine
,il. .
itur - Pater dicitur solis, 11I vespertilionis, <•! quorumdara
prin lumen, nei lamen filius secun- \ isus erigitur aliqualiter a<l inspiciendum
!
i
\,,ii enim distinguitur Pater a solem, ^<<l propter debilitatem tremunt
Kilio nisi in relationibus originis, quas oculi, 11I visus li<niiiiiis . quorumdara ve-
superpositionem in naturalibus non ad- ro visus confortatur ut videaf solera in

mittunt. Non enim in humanis dicitur rota, iit visus herodii : ita etiara visus
filiua m»( undarius bomo, el tamen lotam mentis materialis eorum qui terrenis af-
naturam humanam a Patre, ul in ipso fectibus el corporeis imaginibus <l<'lin<'ii-

est, participat. Nos dico invocantes Je- t iir. omnino retunditur a <li\ ina claritate,
»11111. respiciemus, (quantum possibile est sed al) his recedens, in intellectualem
in illuminationes, id est, revela- speculationem immaterialis efQcitur, sed
liom morum eloquiorum, i<l adhuc tremens, quia rationis principiis
quffl in sacris Scripturis continentur. velul de longinquo divina conspicit, sed
Uluminationes dico Patre Iraditas, i<l est inui tremens efGcitur iumine fidei con-
imiuissas ,i Deo Patre per Prophetas, vel fortatus. Diiil ereo <
immaterialibus
,i Patribus Prophetis, i<l est, Theologis, quantum iul intellectum, inm trementi-
(jui genuerunl nos in hac scientia. El bus autem quantum a<l confortationem
ponitur singulare pro plurali. Et consi- intellectus per fidem. Respicientes <li<<>

bimus, quantum potentes sumus, in i|»-i-> hierarchis claritatem divini Pa-

archias id est, principatus, caelestium
, iris principalem : quia principium omnis
animorum, id est, spiriluum, Angelorum hierarchise, prout participata in i|»si>

s<ili<-.-i. liierarchias dico manifestatas consideratur : et super principalem,

nnhis n/i ipsis, scilicet eloquiis, vel Pa- proul in se consideratur propter sui emi-
tribus, symbolice, id est, similitudinibus nentiam, quae claritas manifestat nobis
corporalibus. Symbolum enim dicitur beatissimas hierarchias in symbolis figu-
hic similitudo corporalis spiritualia re- ratis, i<l esl Qguris corporalibus expres-
sentans, licel quaelibel similitudo sis. Nos <li<<> respicientes iterum ex ipsa,
s) mbolum possil <li. i. Ki hoc refertur ad scilicel claritate, i<l <-st, per ipsam resti-
ptionem iliuminationis./s'/ anagogice, tuimur in simplum, id est, simpiicera
i'l est, sursura ductive, id est, ducendo suum radium, ut juius expositura est.
 DE COELESTJ HIERARCHIA, CAP. I. §2. ]:;

ANTIQUA TRAXSLATIO. BALTH. CoRDERIl, S. j. INTBRPRETATIO.

Etenim neque ipse usquam umquam Quamquam neque ipsamet umquam

radius propria singulari unitate dese- intima sua unitate destituitur, sed ad
ritur. Ad anagogicam vero et unificam sublimantem et unificantem eorum qui
eorum quiu provisa sunt contempe- providentia gubernantur contempera-
rantiam, optime et pulchre multipli- tionem, dum, uti decet, benigne mul-
catur et provcnit, et manet intra se tiplicatur atqueemanat, etiam intus in
munite in incommutabili similitudine semetipsa stabiliter manet, immobili
uniformiter fixus, et in se (quantum identitate unimode firmata, et ad se ut
fas est) respicientes, proportionaliter fas est attendentes, pro cujusque capa-
se eis extendit, et unificat secundum citate, simpliticativa sua unione subri-
simplicem sui unitatem. git, unificatque. Neque enim potc>t
Etenim neque possibile est aliter aliter divino-principaiis ille radius no-
lucere nobis divinum radium, nisi va- bis illucescere, nisi sacrorum varietate
rietate sacrorum velaminum anagogice operimentorum anagogice obvelatus,
circumvelatum, et his quaj secundum nobis quoque patcrna providentiacon-
nos sunt providcntia paterna connatu- naturaliter ac proprie sit accomoda-
raliter et proprie praeparatum. tus.

Proptcr quod et sanctissimam no- Quapropter primitiva illa rituum II

stram hierarchiam, perfectissima sa- sacrorum institutio, sanctissimam no-

crorum dispositio ccelestium hierar- stram hicrarchiam supcrmundana cce-
chiarum supermundanajmitatione di- lcstium hierarchiarum imitatione di-
gnam judicans, et dictas immaterialcs guam censens, praedictas immateriales
hicrarchias materialibus liguris et for- hierarchias, materialibus figuris et I

malibus compositionibus varificans, mativis compositionibus variegando

tradidit, ut proportionaliter nobis ip- transcripsit, ut pro nostra cum illis
sis a sacratissimis formationibus in proportione, a sacratissimis fictioni-

simplas ct non figuratas ascendamus bus ad simplices figurarum expertes

altitudincs ct similitudincs. Quoniam anagoaas et similitudines evehamur ;

neque cst possibilc nostro animo ad quandoquidem fieri non possitj ut

non materialem illam ascendere cce- mens nostra ad immaterialem illam
lcstium hierarchiarum imitationem et ci eiestium hierarchiarum imitationem
contemplationcin, nisi ca qu85 secun- ac contemplationem intendatur, nisi e
dum ipsimi cst matcriali maniKlu- propinquo, materiali usa fuerii manu-
ctionc utatur. ductione ;
 I» \| B M \««. <>HI>. IMt 11».
I i

tiplicari, el tamen non deseri propria

unitate ; ergo dicil duo contraria el in-
ompossibilia.
2. Praeterea, \m boc intelligil de ra-
IUVlNin I | \ I I
S. ilm creato, aul increato. Non increato :

quia ille uull ido multiplicatur, nec in

Be, nec in aliis. Vec iterum de creato :

/ ii iii neque ipse usquatn, etc iiulliiiii enira creatum in se manena

iiiiiiin. n: oranibus aul pluribus esse pot-
est. Ergo uullo modo esl verum quod
dicit.

Dixeral in pr» edentibus, quod radius .'{. Si quod radius divinus li-
dicatur,

procedens iu>> reducil in Bimplicem uni- cel sil unus, tamen multiplicatur proul in

in ,i iin.i progreditur, el quod hoc lit diversa procedit, sicut radius solis mul-
proportionaliter et connaturaliter m»liis. tiplicatur in diversis recipientibus, quod
(jn.r duo manifestat in parte ista. Unde esl exemplum A.vicenna3. Gontra Quid- :

dividitur in partes duas. ijiiiil nianat ab essentia divina aliquando

1 r i prima manifestal primum. In Be- ens de essentia ejus, semper est ds essen-
cunda Becundum. Secunda, ibi, Etenim tia ejus, Becundum quod manat ab ipsa,

neque possibile. sicul radius a sole, cum radius in pun-

Prima in tres. In prima dicit, quod ra- ctoquoattingitsolem, situnum cum sole,
ilm- procedens in bus simplicitate in Be sequitur quod essentia solis esl de essen-
permanet. Secundo, quod in recipienti- tia divinaa uaturae. Si igitur radius ema-
bua multiplicatur, il»i. Ad anagogicam nans a primo quo unuraquodque in sua
rertio, quod recipientia in unita- virtute perficitur forraaliter, ita quod sit
tem, quantum [
>< i-.-i 1 >i 1« • est, reduoit, ilii. ejusdem formae, raanat ab ipso ut Lumen
/ //< se quantum fas est. ,i omnia
Bole, tunc rmaliter Bunt ps- f<

sentia divina quod esl error absurdus.

:

I. Praeterea, Qusecumque uni et eidem

sunl eadem, ipsa inter se sunt eadem :

i»i m \ ergo si eidem formaliter sunl eadem, ip-

sa inter se formaliter sunl eadem. Si er-

go omnia primo formaliter essent, ea-

dem omnia sibi essent et ita sequeretur, :

Hic qi tSQ\ i quaeruntur. Primo de ve- quod homo esset asinus secundum for-
ritate eorum qus in littera dicuntur. Se- iiiain. el c converso.
i nndo, utrum radius de quo loquitur, Soldtio. Dicimus quod unitas istius
propria unitate deseratur. Tertio, utrum railii es1 unitas analogise. Quas autem sic
in recipientibus multiplicari possit. Quar* unum sunt, perfecta ratio invenitur in
to, qualiter radius iste percipiatur a re- uno, autem invenitur aliquid ra-
in aliis
bus. Quinto.de contemperantia quamra- tionis ad illud tertium secundum com-
diua faci re dicitur in Littera. parationem ad aliquera actum vel finem,
sicul in medico esl perfecta ratio medi-
v. .. i Cibca primum Bic proceditur. Videtur cinae, in instrumentis autem el vetula est
enim, aliquid rationis, secundum quod ordi-
I . Quod in Uttera falsum dical : quod nantur ad actum medici. Similiter dici-
• nini numquam el uusquam deseritur mus, quod radius iste esl idea divina re-
propria unitate, nullo modo multiplica- praesentans Be in ideatis. Unde ideata
tnr: sed ipse dicil < umdem radium mul- simpliciter ijuidem plura sunt re, sed
 I)E CGSCESTl HIERARCHIA, CAP. I, § 2. i:

uniuntur in quadam rationc analogiae ad ergo videtur, quod nec etiam respectu
ideam quoe simpliciter una est subjecto principii unius quod sit causa, radius
et re, licet sit ibi aliqna pluralitas ratio- uniatur.
nis respectu diversorum ideatorum, quo- \. Praterea, Non pOtesl dici, quod
rum quodliliet habet rationem illi pro- uniatur in primo efficiente : quae enim
priain, quae tamen non simpliciter plu- non exeunt ab efficiente secundum for-
ralitas est in.idea prima. mam non uniuntur in ipso,
propriam,
Ad primum ergo dicendum, quod ali- sicul aedificium et sanitas non uniuntur
quod unum niultiplieari simpliciter se- in niusico, a quo non exeunl secundum
cundum rem, permanerc in unilate
et formam musicae, sed reducuntur in di-
rationis analogiae non sunt contraria :
versa principia efficientia : a primo ef-
essent tamen contraria si utrumque rea- licienle non exeunt creaturae Becundum
liler acciperetur. formam propriam, quae esl deitas: ergo,
Ad secundum, quod radius ille estin- etc.
creata idea exerens se in ideata, habens 4. Praeterea, Non potesl dici, qnod
quidem shnpliciter multitudinem in uniuntur in idea : quia secundum Au-
ideatis, sed secundum quid unitatem, gustinnm in lib. L.VWIII Qusestionum,
manente simplici unilatc in idea. singula creatasunl in propriis rationibus,
Ail tertium dicendum, ([iiud non dici- et non una oinnia : ergo radius nullo
tur aliquid manare a Deo formaliter ut modo est unus.
ens de essentia ejus, sed tantum exem- Sohtio. Per ea qua? dicta sunt, patet
plariter. Unde exemplum de lumine so- quomodo radius sit unus. [Tnde
lis non est simile quoad hoc eo quod :
Ad primum dicendum, quod ca quae
lux diffusa formaliter exit ab ipso sole :
mundo, nullo
sunt in illoruro trium mo-
quod non esl hic. Ouantum autem ad dorum sunt unum, sed sunt unuin
hoc est simile, quod sicut ibi lit inulti- proportione ad unum principium quod
plicatio, e1 hic. Alii tamcn dicunt, quod
diversimode ab eis participatur.
lux inanat de essentia solis, incipiens Ad secundum dicendum, quod Philo-
distare ab essentia secundum quod exil sophus non intendil resolvere in princi-
al» ipso.
pia essendi proportionata rebus : redu-
Ad quartum dicendum, quod ea quae cunturtamen omnia iu unum principium
sunt a DeOj non sunt iiiiiiui cum ipso se- uon proportionatum, scilicet primum
cundum formam dantem esse, Bed sunl principium.
unum sicut exemplar cum exemplato :
\d tertium dicendum, quod licel crea-
exemplar autem, licel sit unum in sub- turae uon procedanl a prirao secundum
Btantia, esl tamen plurium exemplar se formam quaB est quo esl r<'> nl quod est,
cundum rationes plures. >icui ignis ab igne, el Bicut est processio
Filii el Spiritus sancti naturaliter proce-
Circa secundum sic proceditur. Vide- dentium a Patre, exeunt tamen ab ipso
lur enini,
Becundum unara formara idealem.
1. Quod radius iste QOD sil iiiiiis :
Ad quartura dicendura, quod lice! in
unum enim dicitur tripliciter, ge- primo Mnt propria? rationes rerum dis-
oere, specie, aumero : sed ea quas sunt tiiici,!' Becunduro rationem, hoc lamen
iu modo, quorum esse isto radio consti- non facil iniiltiliulincin Bimpliciter, Bl 'I

tuitur, iuillo istorum modorum Bunl quaradam pluralitatem rationis ex i

iiiiuiii : ergo uec radius est unus. Bpectu addiveraa ideata : Bubstantialiter
2. Prsterea, Philosophua reducens autera idca nrianet simpliciter una.
causata in sua principia, uon reducil in

uniiin aliquid, Bed in quatuor causas :

 I
I». \| B. M \C. nMli. I'lt 1 I).

i ( ,,,, < t.iiiuiu ai< prix '-.111111 \ detur exeunl .i primo non per necessitatem na-
iii
iiii-.c sed libertate voluntatis. Unde sic-
I Quod radiufl nullo modo possil nt artifex producil diverea in formapro-
nliij.li. .in iii dh »icul - i pter diversas rationes (igurarura quas ha-

ill IMnlosoplius, ab uno in quantuiu hu- |i, t apud se : ita etiam cum apud Deum
jusmodi n. 'ii osl nisi unum : Bed primum -ini diversaB Bpecies rerura, producuntur
: iiniiiii simpli- ;ili i|i-d c\ ordine Bapientiae diversa in

iis uuIIm modo potesl mul- l,,! iii.i : non Bolum producil formara
el

l, diqua multitudo sicul artifex, sed totam rem. nde ip- I

-.iiin iramediate est agens multitudinem

r , : .,. \iii-- creaturara non sunl iii materia el forma «"< ordine sus Ba-

»i .lim : alterum ratione tantum, scili- |iii'iiti.i'.

i ii. .ii ess< alterura re et ratione, sci- Ad primura ergo esl dicendum, quod
licel Deua sed ex non esse cum nihii ab iiiic non est nisi ununi, secundum ne-
•

nisi ratione, non potest provenire cessitatem naturae.

ilis pluralitas, quia non ens nullius esl \,l secundum dicendum, quod non
Deo, quia — ens non esl causa pluralitatis, sed Deus
,u-.i : nec iterum a --iiii|»li«i

1. 1 uiiuiii esl : nec ex comparatione per ordinem suas sapientiae.

unius .i.l alterum, quia alterum in re ni- \il tertiura dicendum, quod formae

lnl est : ergo nullo modo erit multiplex multiplicantur materia el differentiis exi-

radius, nec pluralitas erit aliquo modo stentes multa in actu : sed in Deo non
in rebus. esl multitudo formarura in proprio uctu
\.| idem, Forma non multiplicatur existentium, sic enim esset inultitudo es-

nisi nuraero per raateriam, el specie per smti.ilis in Deo : sed sunt in ipso in po-
difTerentiam : sed in Deo non esl mate- tentia non raateriali, sed efficientis.

ri. i. ii. • iterum differentiaa oppositae per

quas • 1 i n ersificentur formae : ergo in eo Circla quartum sic proceditur. Videtur uubium 4

ii. .ii est «li\ ersitas formatum : el ita nec enim

radius ab ipso procedens multiplicari 1. Quod radius divinus percipitur

potest. nullo alio agente, scilicet natura vel pro-

- 1
1 no. De hac multipiicatione male posito : facere enim per seipsum perfe-
^. iiti. li.ii Vristoteles «•! sequaces ejus : ctionis esl : cum igitur omnis perfectio in
dixil enim, quod • « primo propter sim- Deo sil. non producel res aliquo alio
j»li. .iu sui unitatem non procedil nisi medio agente, sed per seipsum.
iiiiniii. quod esl intelligentia prima : el 2. \<l iilrm, Agere j»or alterum indi-

in ill.i incidil compositio aliqua per reces- gentiaB est, quaa in Deum cadere non
-iiin .i primo nini : et ex illa el primo potest.

tusantur «ln«>. unum formaliter, scilicel :>. Praeterea, lllu«l alterum agens, aut
intelligentia inferior, <•! alterum secun- agil causando, aul disponendo. N< m cau-
ilnin i«lquod habel de potentia, scilicel sando : (juia sic duae causae cssrnt ejus-
quod movetur ab >>a e1 sic do-
i i | . dem eodem genere causalitatis, quod
in

n«'. dcveniatur ;i<l ultimam intelligen- esl contra Philosophum et rationem.

,in •
ultimum orbem «•! -i' causanl
t :
-

Nec disponendo agere potesl nihil enim :

\ Iriliura el corruplibi- disponit, ad infinite distans et ita non :

Imiii i
\ diverso silu orbium. v «'«l hoc in- potesl disponere ad participationem di-
li :
est. I ii'l'' el I; Moyses hanc vinae bonitatis, quae inQnite distat a re-
'|ii«iil non . -t n. i
— lni-. Agil ergo nullo alio agente emit-
i iuin unum ab uno esse nisi i cal per tendo radium naturalium vel gratuito-
ip !. ipso. Res autem in 1 1 1 donorum.
 DE CCELESTI BIERARGHIA, CAP, I, § 2. 17

Ad oppositum. Per emissionem i>tius Et quod objicitur, quod duae causae non
radii acquiruntur perfectiones naturales smil ejusdem, verum esl in eodem
or-
et superadditae rebus. Si igitur participa. dine, scilicel quarum utraque essentialis
retur a Deo nullo alio agente, cessarel in nna ratione causalitatis : nihii
tamen
omnis actio naturae et propositi : quod prohibel saepe esse plures, ul dictum
esl falsum, cum videamus unamquam- est.

quo rcm propriam perfectionem deter- Et quod ilerum objicit, quod nihil dis-
minata actione et virtute propriae naturae ponil ad inflnitum, verura esl ut adae-
acquirere. quetur ei : disponere
tamen potesl ut
Solutio. Dicimus, quod sirut habetur appropinquel secundum quod potest.
ex priiua propositione libri de Causis,
causae primae operantur cum secundis. Q> into quaerirur, utrum omnia con- l)u'i'.'

Sic itaquo ooruni csl operatio Una: alio- temperantiam habeant ad invicem, sicut
quin non terminarentur ad effectum dicil in Littera ? El videtur, quod uon.
unum, ita tamen quod causa prima dat l.Quaecumque enim sunt diversi ordi-
esse et operari, et principalius operatur ms, uon contemperantur sed res sunt :

in causatum quam causa secunda. Sic diversi ordinis : quaedam enim loco, quae-
ergo concedimus, quod praedictus radius dam tempore, quaedam modis ordi- aliis

participatur agentibus causis secundis, nantur: ergo omnia contemperantur ad

scilicet natura et proposito, in quibus invicem.
Dous agit eamdem actionem quam agunl -• Praeterea, Contraria ad invicem non
natura el propositum. contemperantur : cum igilur in causatis
Ad primum ergo dicendum, quud licet multae sint contrarietates, videtur idem
de perfectione Dei sit posse agere non quod prius.

agente lamen de perfectione causati

alio, 3. Ad idem, Temperantia in rebus
csl ut propria virtute el actione non de- transsumitur a temperantia in sonis :

stituatur ipse autom nulli negat perfe-

:
non autem omnes soni contemperantur :

ctioneni cujus est capax. ergo nec inter omnia causata est contem-
Ad secundum dicendum, quod agere perantia.
per alium, ita quodejus vicem exerceal Solutio. Dicimus, quod ista contem-
ipso iiuii operante, indigentiae est : sed perantiaest in ordinatione universi, quam
operari in alio operante immediatius et comparatPhilosophusin XI ur/m# philo-
sufGcientius dando illi esse el operari, sophiee ordini exercitus sicut enim to- ;

perfectionis ost. tus exercitus ordinatur ad bonum ducis,

Ad tertium dicendum, quod quaedam quod est victoria, existente quodam or-
agunl causando, el quaedam disponendo, dine in partibus exercitus, quo quidem
el hoc secundum diversitatem formae
esl subserviendo aliis, consequuntur <"m-
qua producuntur forma enim quaa or-: munem finem proportionaliter sibi : ii>i

dinatur ad actum uaturae, potesl produci etiam in universo omnia communiter

virtute aaturae causantis, sicul sunl for- sunl ordinata ad communicandam divi-
mae uaturales. Et eadem ratio esl de for- uam bonitatam^ proportionaliter tamen
mis artificialibus. Sed forma quae ordi- quaedam enim immediate consequuntur
natur ad aliquid infinitum, sicul gratia divinum esse, scilicet perpetuitatem sine
gratum faciens quae promerotur ipsum motu, u1 Vugeli qusedam vero cum :

Deum, non potest causari aliqua virtute motu ul corpora superiora quia lotura :

creata, sed per seipsum Deus eam infun- quod debetur <\r esse, aclu Bimul habere
dil, altero non causante disponente in : non possunl unde adipiscuntur quam-
:

talibus enim sola praeparatio in nobis dam perpetuitatem <\ condilione >u >

est. naturaB, renovando se in diversis »iiu.i-

 H \| i; M \<,. ni:i> l'i: I h

nibui I-
1 motom, qoai limol habere
potsool qo»dam vero uoa, el qu '

D :

libus,
m pluribui operatiooibos vel
,
|
„„| sunl remota vel propiii i xrosmo rEXTis.

qua lim : ,|. I...I. .11. vero, ul generabilia

rroptibilia, quia oon possonl ma-

pcrpetuo cndera po, nituntur Littera sic legatur. Dmmus, quod ei

nalionem vel generationem, saltera divina revelatione restituimur ... suum

perpetuun participare, li- simplum radium. Etenim, id est, quia,
in gpccie
imponere finem neque ipse radius, id est, divina idea
in potestate Dei Bil

vult. Talis igilor ordioatio ea- exerens usquam, id est, in

se in ideata
ndo
ad invicem, se- ulla creatura, umquam, idest, inuHotem-
nim ,„| unum li. >'•>.> el

pore, deseritur propria singulari uniiate,

cundura quod juvant se in consequendo
lincm.diciturhiccontemperantia. "I est, per excellentiam sibi soli conve-

\,l primum rgo dicendum, quod licel •

nientem, manente simpliciunitatein idea,

B ini res in dh rs - ordinibus specialibus, proportionis vero unitate in ideatis, que

tamen sibi conveniunt in
portionaliter esl propria unitas radii : et mulHplica-
ordineadunum Rnem. Il,r quantum ad eductionem ideatorum,
\,l secundum dicendum, quod licel et provenit respectu egressionis a princi-
,„„, contempcrentur sibi spe- 1>">> optime, i<l est, ordine ;.<1 Bnem, ei

contemperantia, juvant tamen se in pulchre per assimilationem ad ideam.

i

adipiscendo communem finem, cum con- Multiplicatur dico ad contemperantiam,

Irarium non possil speciem conservare, " l est, ordinem rerum ad unum finem

nisi agendo in altemm contrarium : el constituendum, eorum quae provisa sunt,

it.i contemperantur. "' rerum omnium quae divina cura
rs *>

\,l tertium dicendum, quod quilibet providentur et reguntur. Gontemperan-

sonus contemperatur alicui de universi- liam dico anagogicam, quia per eam res
tate sonorum, licel alicui sonorum non referuntur in primum principium ut in

contemperetur : e1 ita in universi parti- ultimum finem, <•! unificam, quia in ea

l.ii- est, adeo eliam quod nec malum in- uniuntur res proportionis unitate : et //<«-

contemperatum omnino remanet. net fixus uni/ormiter, id est, incommu-

tabiliter. Fixus <lieo in incommutabili
similitudine : quia incommutabiliter uni-
tur in assimilando munite intra ideam,
ye, i.l est, munitus quia rerum multi- :

lu.lo ejus unitatem non propellit: et ipse

radius extendit et ttui/i<-<<t proportionali-

h /• eis, i<l est, in superna tendere facit,

dans unitatem secundum eorum capaci-

tatem. Unificai dico res in se, i<l est, in

radium, scilicel in <juos provenit, quan-

/<<i/i fasest, i.l est,possibile, respicientes,
I nifical dico secundum simpticem sui
unitatem, quam servat : alioquin unili-
care non posset '.

''
'
'' ; '

ion. Lugdunensi ibi, Etenitn neque possibile est.

 DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. I, § 3. 19

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDMKU, S. J. 1NTERPRETAT10.

Yisibiles quidem formas invisibilis Cogitando scilicct, apparentes has

pulchritudinis irr.agines arbitrans, et pulchritudines, arcanorum essc deco-
sensibiles suavitates figuras invisibi- rum effigies ; odorum sua-
ac scnsiles
lis distributionis, et immaterialis lu- vitates, expressas csse figuras snirita-
culentias iimginem materialia lumina, lis dispensationis, ct immaterialis illu-
et secundum intellectum contempla- strationis speciem prae se ferre lumina
tivae plenitudinis discursas sacras materiata : uti et contemplativae sccun-
disciplinas, et adunati ad divina et dum mentem saturitatis sacras illas
ordinati habitus earum quae hic sunt difFusas disciplinasjet divinis consonae
dispositionum ordines, ct Jcsu parti- atque ordinatae affectionis, eorum qui
cipationis ipsam divinissim;L' Eucha- hic sunt ordinum gradus ac Jesu :

ristias assumptioncm. ct quaecumque participationis, divinissimae euchari-

alia ccelestibus quidcm essentiis su- stiae communionem : et quaecumque
permundane, nobis vcro symbolice aliaccelesnbus quidem naturis super-
tradita Propter hanc crgo no-
sunt. mundialitcr, nobis vcro symbolice
stram conrationabilcm theosim miscri- tradita sunt. Hujus igitur nobis pro-
cors perfcctionis principium, ct coele- portionatse deificationis ergo, benigna
stcs hierarchias nobis manifestans, et initiatio primitiva, cum ccelestes hic-
comministram carum perflciens no- rarchias nobis exhibendo, tum nostram
stram hicrarchiam ad virtutem no- hierarchiam ad captum nostrum, dei-
stram, similitudine deiformis earum formis illarum sacerdotii assimilatione,
sanctificationis, sensibilibus imagini- coadjutricem earumdem initiando, su-
bus supercoelestcs descripsit intellectus pcr coelestes illas mentcs sensilibua
in sacro scriptis eloquiorum composi- imaginibus, in sacroscripturisticis
tionibus, ut nos perduceret per sensi- eloquiorum compositionibus descri-
bilia in intellectualia, et ex sacris figu- psit, utnos per sensibilia ad spiritualia
ratissymbolis in simplas ccelestium adduceret, nec non «
effictis sancte
hicrarchiarum summitates. symbolis ad simplices coelestium
apices hlerarchiarum,
 h iLB. MAG. ORD. I'M ED

stantur ccelestia instructione, e1 aic ma-

aifestantur per Lectiones : aul repnBsen-
tatione, el boc dupliciter, quia vel repree-

sentatur uobia Bpiritualifl Buavitas, et boc

per thurificationem : v.l ipsa dona apiri-

lualia ex quibua esl iiia suavitas, el lioc

dupliciter, vel proul participata, el Bic in

imaginibus, ul aurum significal Bplendo-

mitiA. rem Bapientise, el Bic de ;iliis quas ponun-

tur in templo Becundum emanatio-

: vel

luiii lumino8am horum donorum, el Bic

per Luminaria : et Bic habes quatuor in

cultu. Sacramenta autem aut repraesen-

\ isibiUi quidem, <-tc. iaut participationem beatitudinis, <'t sic

Eucharistia : vel dispositionem partici-

pantium, et sic est Ordo.

Hic maniiestal quod dixerat in aacra-

mentis, el ponil exemplum in cullu el Ba-
cramentis. De pertinentibus ad cultum
quatuor ponil exempla, scilicet de imagi-
nibus, de thurificatione, de luminaribus, EXrOSITlO TEXTUS.
de lectionibus quaa Leguntur in Ecclesia.
In duobufl autem sacramentis ponit exem-

pla, Bcilicet in Ordineel Eucharistia.

S '1 qua ritur, quare non ponit exem-
plum in aliis pertinentibus ad cultum,
Bcilicet in genuflexione, <'t prostratione,
e< in aliis sa< ranu-ntis? Item qiueritur de Redeamus ad Litteram. Perfectissima
numeroeorum qurohic ponuntur. dispositio tradidit, dico, arbitrans visibi-
Dicendum, quod prostratio repraesen- les formas, id est, (iguras positas in tem-
tat defectum nostrum, ex eo quod cx ni- jilis, imagines, id est, repryesentationes
hilo Bumua : unde ex toto prosternimur, invisibi/ispulc/iritudinis:et'dvb'dra.nsseu-
• •t suiLr 'iidit ostcndimus iiiis ab alio ad sibi/es saavitates per odorem in thurifi-
erectos : unde debetur Creatori se- cationc, fiyuras, id est, similitudines, ia-
cundum Damascenum. Genuflexio autem visibilis dislributionis, id est, suavitatis

reprosental defectum peccati unde non : donorum. Et

in dislributione invisibilium
i\ toto prosternimur, quia per peccatum arbitrans materialia lamina imayuiem,
non cecidimufl a naturalibusj sed a gra- id est, similitudinem, immaterialis lucu-
tuitis unde debetur Redemptori. Simi-
: lcutiie, id est, illuminationis : etarbitrans
litcr omnia ali.i Bacramenta prxter haec sacras dccursas disciplinas, id est, le-
dno Bunt principia bene ordinantia con- ctiones quae lcguntur, quibussacras disci-
defectum cx peccato. Haec autem est inus siinilitudincs, contemp/ativse p/eni-
intentio de repnBeentantibufl participatio- tudinis sccundum intcllcctum, id est,
nem beatitudinia : el ideo numerus eo- contemplativse sapientia\ qua intellectus
rum poteet lic accipi. Aut i-nim manife- Angelorum repletur a Deo. Et dicuntur
 I)E CGELESTl IIIEKAUCNJA, CAP. I, 6 3. -I

omnes disciplinae decursae sive discursae ptis in sacra Scriptura, ccelestes intelle-

generaliter, propter discursum principio- i-tus, id est, Angelos. Descripsit, dico, ad

rum in conclusiones. Specialiter autem virtutem uostram, id est, proportionaliter
Theologia, quia discurrit per mulla nohis, similitudinem sancti/icalio/iis <,,-

exemplaimperfectedivinarepraesentantia, riini deiformis, scilicet sensibiiibus ima-

et quia discurrit ah exterioribus disposi- ginibus, id est, descripsit Arifrclos tiguris
tionihus comparando eas interioribus, sensihilihus, quae sunt Bimiutudo Ange-
sicut dicitur fuisse frigus ad repreesen- lorum deiformium, hocest, Deo similium
tandum frigus incorde Petri. Etarhitrans sanctifiiatorum a Deo. Descripsit, dico,
ordines earum dispositionum quie sunt et manifestans nobis calestes, id cst, an-
hic, id est, in Ecclesia, quia alii super gelu-us, hierarchiaSj <•/ perficiens, hac ma-
alios disponuntur, similitudines, habi/us, nifestatione, nostram hierarchiam t id

id est, habitudines spiritualium, ordinati est, ecclesiasticam, comministram earum,

et adunati ad divina, id est, quo ordi- seilicet coelestium hierarchiarum. Et di-
nantur ad invicem, et uniuntur in ordi- citur comministra, non quod occupetur
natione ad Deum. Et arhitrans assump- circa eadem minisleria numero, scd j>ro-

tionem divinissimw Eucharistise, simili- pter ordinem ad eumdem lineni, cui ta-

tudinem participatiouis Jesu, qua parti- men quia illa propinquius inhsret, ideo
cipatur in patria, et qucecumquo alia sunt nostra dicilur comministr.iir sihi. Descri-
tradita coslestibus ossentiis supermun- psit, dico,quatenus reduceret nos in in-
dane, id est, modo qui supra nos est, vero, tellrctualia per sensibilia et ex symbolis
id est, sed, nobis sunt tradita si/mbolice, id est, similitudinibus, sacris figuratis, id

id est, corporalihus liguris. est, sacrorum figuris expressis, in sim-

Ergo rnisericors, Deus, principium om- plas, id esl, simplices summitatcs eosle-
nis perfeclionis propter hanc theosim, id stium hierarchiarum. Summitas est id

est, propositionem nostram, corrationa- quod unde summitaies hic

excellit inre :

lem, id est, propler hanc dispositionem dicit superiores Angelos in quolihet 01-

manifestandi spiritualia eorrationabilitcr dine, et superiorem ordinem in una hic-

nobis. Misericors, dico, descripsit in sa- rarchia, et superiorem hierarchiam inter
eroscriptis cloquiorum compositionibus, omnes. Et ad ultimuin ipsum principium
id est, compositionibus corporalibus scri- omniuin hierarehiaruin.
 CAPUT II.

am; i M">- i \i.lli. CORDERll , s. .1. [NTERPRETATIO.

niam pulchre divina et coelestia Quodapte res divinae atque ccelestes dis-

iam per dissimilia symbota mani- similibus etiam signis explicentur.

festantur.

SYNOPSIS CAPITIS.

I. I acil opei is hujus dislributionem.

II Monel, Hguras quibus res co?lestes ac spiritales describuntur, rebus ipsis esse dis-
illas,

similes el simul objectioni occurrit, ac

:
rali< m reddit, cur magis expediebal res
istas cceiesles rerum ignobiliorum formis delineari, quara nobiliorum.
III. Ostendil dnplicem i sse sacrte descriplionia modum,unum per similes;allerum,
scilicet,

dissimiles Qguras : uli etiam de D [uaedam per affirmationes, el qusedam per

itiones praedicari : el negaliones ail affirmalionibus proestare, el absonas simili-
tudines ad mentem nostrara erigendam esse aptiores.
1\ . Tradit, >'\ rebus omnibus aliquid boni colligi posse, <'i simul explicat, quomodo passio-
mcupiscentia, el res similes intelligends sint, quando Angelis attribnun-
tur.
V. Ostendil quomodo eliam ipserael l)''ii- in Scripturis atlquando a summis, aliquando a
mediis, aliquando <'ii;iiii a rebus infimis denominetur.

ANTIQUA TH.W-I A.TIO. UAI.TH. COKDERIl, S. J. INTERPRETATIO.

«rtet crgo (ut aestimo) primum Mea utique sententia, primum qui-
exponere quam quidem esse specula- dem exponcndum, quem omnis hicrar-
tioncm omnis hierarchias aestimemus, chiae scopum esse censeamus, quidque
ct quid ipsius unaquffi [ue divinis pro- suis quaelibet divinis contemplatoribus
 |

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. II. § I

fuit laudatoribus. Deinde aelestcs hie- prosit : deinde vero coelestes hierar-
rarchias laudare secundum ipsarum in chiae celcbrandae, secundumearumdem
eloquiis manifestationem. Consequen- mysticam in Oraculis e\planationem :

tibusque his dicere qualibus divinis postea denique dicendum, quibus for-
formationibus ccelestes figurant ordi- mis sacris coelestes istos ordincs elo-
nes eloquiorum sacrae descriptiones, et quiorum sacrae delineent descriptiones,
ad qualem opoitet ascendere per for- nec non ad qualem adduci deceat per
mas veritatem. forrnas istas simplicitatem.

symbola in Scripturis ad nostram perfe-

ctionem, oportet, ut sestimo, i<l est, sicul

certe scio. Et est modus loquendi sacrae

Dl VISIO ET EX l-osiTK) TEXTl S. Scripturae, ut a<l Rom. vm, l!S Existi- :

mo quod non sunt condignse, etc. Opor-

tet, dico, primum exponere quam sesti-

memus, i<l est, sciamus esse speculatio-

nem, i<l est, diffinitionem, omnis hierar-
Oportet ergo, ut sestimo, <!<•. <hi;i>. i<l est, communem omni hierarchiae,
angelicae el humanae. Ya dicil diffinitio-
niTii speculationem, quia complectitur
terminos rri per quos necesse esl rem
speculari : e\ hoc iu tertio, quarto <l

<|uintii capitulis. Et cst illa pars in <|u.i

agil de communibus hierarchiae, el quae

In praecedenti capitulo determinavil de simt in cjus essentia. I.i oportet expone-
principio a quo esl hierarchia, in isto ve- re quid ipsius, i<l <'>t, <lr numero earum,
r<> determinal <lc principio quo nobistra- unaquseque profuit divinis laudaioribx
ditur, scilicel sacra Scriptura, ostendens iil est, illuminationibus hierarchicis Deum
qualiter ipsam congrue manifestet, scili- laudantibus, id est, quam utilitatem con-
<•<( corporalibus Gguris ducentibus in spi- sequatur quis ex eo quod <>t in quocum-
ritualia : et hoc patel per titulum, qui ta- que ordine hierarchia?. Et deinde oportet
lis csi : Quoniam pulchre, i<l est, decen- laudare, i<l <•>!. laudando exponere. I i-

ter, nobis divina et coelestia etiam per nis ciiiiu liiijns «

>
m i i -> esl U"ii '-'•lniii ul

symbola corporalia dissimilia cis mani- sciamus, sed etiam devote contemplemur :

festantur. el i<l<'<» cum laude divina debent exponi

Dividitur autem hoc capitulum in tres el admiratione. Laudare, <li<". >
partes. In prima |><mil divisionem totius hierarchias, idcst. angelicas por propria
operis, ul ostendai <|ni<l de hierarchia i .iiiiiii, secundum manifestationes earum
determinandum sit. In secunda ostcndit in eloquiis, i<l est, sicul manifestantur in

qualiter Scriptura describens hierarchiara sacra Scriptui a : ot hoc .i sexto c i|>iiulti

per corporalia ducal in spiritualia, ibi, u-.| u.' ad decimum quintum : «'t cxt illa

1 1 iimi et nos. \i\ tertia epilogat, ibi, para in qua Lradenlur propria earum in

Tanta quidem a nobis, se, que, i<l est . et oportel dit <

quentibus his, id est, in parte libri quaa

Littera sic legatur : Ergo ex quo cce- consequitur dictas, Bcilict t
in decimo
lestes hierarchiea manifestantur nobis per quinto capitulo, ubi detei minantur pro-
 D. \! \\. M\<. oith PH ED.

ad tel dicere ad qualem oeritatem oportet

iram in comparati n. .
-

,,l est, Bgu- ascendere per formas, id est.figuraa tra-

,1,1,,.Qon enim Iraduntur ul in eis si-
:

- ripturs, Btamus, Bicul consequenter ostenditur,

i,
, :
Ugelo- Bod ui per haec in Bpiritualia proportio-

,,,,,, jd est m Rguria tradunt. E1 opor- naliter nobis manuducamur.

AMIiiU\ TRANSLATIO. BALTH. CORDERtl, S. J. INTERPRETATIO.

I t non et nos eodcm raodo multis Ne ct nos, more vulgi, sacrilege opi-

immundc aestimemus c^elestes et dci- nemur, ccelcstes illas ac dciformcs in-

formes animos, multipedes esse quos- telligentias, multipedes quasdam csse

dam, ct multorum vultuum. et ad ac multiformcs, nec non ad boum pe-
boum pccudalitatem ', aut lconum be- cuinam, ferinamve leonum naturam
stialem imaginationem formatos, et ad eflbrmatas, et ad aquilarum curvi ro-
aquilarum curvo rostro spcciem, aut stri spcciem, vcl ad volucrum hirsutam

ad volatilium tripartitam alarum com- plumescentiam erlictas, rotasque ali-

motiuncm effiguratos^ ct rotas quas- quas ignitas supraaelum imaginemur,
dam igneas super ccelum imagincmur, ac sedcs materiatas, Deo deorum ad
ct thronos materiales divinitati ad rc- discumbendum accomodatas, et quos-
cubitum necessarios , et equos quos- dam cquos multicolores, hastatosque
dam multicolores, ct armifcros archi- duces cxcrcitus, et quajcumque alia no-
strai , ct quaecumque alia ex clo- bisab eloquiis fictione quadam sacra,
quii tcre et formabihtcr in va- cxplanatoriorum varietate signorum
rictatc manifestativomm symbolorum sunt transcripta. Enimvero palam theo-
tradita sunt Etenim valde artificiali-
.
logia pocticis sanctc fictionibus, in ca-

•
/ ... .
V
r
;
- II Mach. in, 28; Josue v, \i ot li.
1
Dan Mt.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. II. § 2. _.»
2!

ter Theologia sacris poeticis formatio- rentibus figura mentibus usa est, ad
nibus in non figuratis intellectibus usa nostrum, dictum est, iotellectum uti
est, nostrum (ut dictum est) animum attendendo, nec non propriam ipsi et
revelans, et ipsi propria et connatu- connaturalem ad superna transitum
rali reductione providens, et ad ipsum providendo, et ad eumdem accomodate
reformans anagogicas sanctas Scriptu- sacras Scripturas anagogicas ettigian-
ras. do.

« sunt Qatura animalia, corpore aerea,

« loco ccelestia, tempore perpetua. » . Es-
timemus ccelestes <-l deiformes animos, id

divisio et expositio texti s. <'st, intellectus Deo similes, scilicet An-

gelos. Et dicuntur Angeli animi sive in-
tellectus :eorum --
quia intellectus esl i

sentia. Kstimcmus <lic<» quosdam eorum

.

esse multipedes et m ////<>>////< vultuum :

Utnonetnos, etc. quod oporteret si per figuras traditas in

spiritualem intelligentiam non ascende-
remus, cum in Scripturis .ngeli >i<- de-
scribantur. Ezech. i. (». dicitur : Quatuor
facies uni, et quatuor pennse uni. El ne
cestimemus eos formatos n<l pecudalita-
tem boum, sicul dicitur Ezechiel. i. 6 e1
II ic incipit ostendere modum quo sacra x,7et seq., quod similitudo quarti.scilicel
Scri[)tura utitur in traditione ccelestium bovis est similitudo Cherub. Et <nl be-
hierarchiarum. [n prima dicit, quod sa- stialem imaginationem, id est, similitudi-
cra Scriptura utitur in descriptione ccele- " '" , 1 l<
,
o/iit/n. </ ad speciem aquiiarum
stium hierarchiarum svmlmlis, non ut in curvo rostro. Et ponil hujusmodi descri-
eis sistamus. In secunda ponil objectio- ptioncs, ut derisibilior videatur error sic
nes quorumdam in contrarium, ilii. Si ponentium. Aul ne sestimemus effigura-
cui. In tertia determinat, il»i. Sed verita- tos ad tripartitam commotionem alarum
tis. volatilium, sicul Isa. n, '-. dicitur :
s -

raphin stabant, etc. E1 ne imdginemur

Littera b\c legatur : Diximus, qu<><l <li- quasdam rotas igneas super ccelum : Da-
cendum est ad qualem veritatem oportel niel vn, 9 : Hotse ejus ignis accfnsus.
nos ascendere per formas : e1 hoc ideo, El ne imaginemur thronos maleriales,
ut hon et nos eodem modo immunde, iil iil est, ligneos vel similes, necessarios <li-

est, erronee : sumitur enim hic pro im- vinitati ad recubitum : Dan. vn,9: Thro-
munditia intellectus, scilicet erroribus e1 ni positi sunt, etc. El ae imaginemur
ignorantiis, scilicet quando se vilioribus quosdam equos muiticoiores, id est, mul-
occupat quam sinit sua perfectio. Eodem torum colorum : Zacha. i, 8 : / oir

modo dico muitis, i<l est, sicul multi er- ascendens <</iiiti/i rufum... ei post eum
ranl, ut hsereticiel Philosophi, sicul Pla- equi varii et aibi. I.t ne imaginemur \u-
tonici, qui ponebanl calodamiones el ca- gelos esse archistrategos, i<l ''st. princi-
codsmones esse animalia aerea. El inde pos equitum, armigeros, id est, arma
Apuleius dixit : « Angeli sive dsmones portantes : .1 < >-u< . \. 13 e! li : Vidit vi-
 u

I» \| i; M\i, ORD. PH II'

runt stanU 'natum te-

'/'/'" ad <
"'""• rl

\ um '.'
Qm
\ juaquam : sed tum respon-
,/,7 i
ittu Domini '.El ne ac-
. ii Mi cumque alia tradita sunt
i nl est, -h i .1 Si i iplura,
-
mabiiiter, id est, figuris, in

i,| est, diversitate, tymbolorum lil i:l \.

stativorum, id est, manifestan-

liiiin spiritualia.

/ lenimvalde. Ostenso, qnod inconve-

niena essel sistere in Bymbolis Bacrsa

pturs, ostendit quod Scriptura uti-

lur eis conformando se imliis : et sic pot- Circa partem istam occurrunl tria <lu-

<>-»t dividi contra primam. Construe : bia. Primo, utrum sil necessarium nobis
N.Mi est imaginandum sic esse ut Scrip- describi spiritualia per sensibilia. Secun-
iur.i li^uii- describit. Etenim, id est, d(i, utrum sint describenda per corpora-
ijiii.i Theologia, id est, sermo de divinis, lia nobiliora vel ignobiliora. Tertio,
id est, sacra Scriptura valde artificialiter utrum cognitio spiritualium per corpora-
iil est, congrue usa est in intellectuali- lia valde optime e1 artiBcialiter liat.

non figuratis, id est, Angelis caren-

Dui>mr
tiliu> liguris, sacris formationibus, id Circa primum sic proceditur.
est, (igurationibus poeticis. Poeta enim, 1. Videtur enim, quod uon oporteal
ul iliiii Alpharabius in Divisione scientia- nos duci in cognitionem Angelorum
riuii. praevenil intellectum et rationem per corporalem similitudinem. fntellectus
quibusdam figmentis. Sed talibus utitur enim noster intelligil abstrahendo : quae
Scriptura, sacre, id est, ul per haec i^itur abstracta sunt, secundum se pos-
in sacra deducat. Usa esl dico revelans sunt optime intelligi : Angeli sunt tales :

nostrum animum, id «sl . aperiens vela- ergo ad eos intelligendos non indigemus
men auferendo nostro intellectui redu- corporalibus Gguris.
i
tione in spiritualia quae esl per sensibilia, 2. Ad idem, Omnis cognitio fit jier

propria, ipsi respectu Angeli, et conna- assimilationem cognoscentis ad cogni-

turali et reformans ad ipsum, id est, t lii : intellectus autcm noster magis as-
capacitati suae, sanctas Scripturas anago- similatur spiritualibus essentiis quam
\s, id • st, Bursum ductivas ex sensibi- corporalibus, cum sit spiritualis et intel-
lilni- forrais. lectualis : ergo magis ea cognoscit perse
quam per corporalia.
•5. Ad idem, Lunien corporale alteri

potest uuiri sine medio : Lumen autcm

spirituale fortius est : cum igitur intelle-

m vehe- iiim incolumem conservabant : in adversarios au-

-
h iii tela et fulmina jaciebant, ex quo et csecitate
confusis et repleti perturbatione cadebant. Cf.
JJfa- etiara 11 Machab. m, 25.
 DE CCELESTI IIIERARCHIA, CAP. II, § 2. 21

ctus noster ot Angcli sint qmedam s[>i ii— spirituale corporali simpliciter sitpoten-
tualia Iumina, possunt conjungi sine me- tins, lumen tamen corporale simpliciter
dio. activum est, el ideg potesl »e multiplicare
Contra : usque ad aliud lumen. Intellectus autem
1. Secundum Philosophum intelle- noster, quo distinctam cognitionem de re
ctus noster nihil cst habens eorum quae accipimus, receptivus tantum est, et ideo
intelligit ante intelligere : sed non potesl indiget recipere per aliquas species : et

species eorum quae intelligit accipere uiai sic patel solutio.

a phantasmate : ergo oportet quod per

phantasma quod est rerum corporalium, Circla secundum sic proceditur. DuUum 2.

ducatur quorumcumque.
in intellectum I. Videtur enim, quod per nobiliora,
2. Adidem, Secundum Philosophum in sive spiritualia, sive corporalia, melius
libro Posteriorum omnis nostra cognitio
t
cognoscuntur, c\ quo sine bod medio
orlum habet a scnsibili : ergo de Angelis possunl cognosoi. Omnis enini res magis
cognitionem accipere 11011 poterimus uisi cognoscitur per id quod ipsam magis re-
pcr sensibiiia. priaesentat. Cum igitur nobiliora magis

Solltio. Dicimus, quod ad hoc quod repraesentent ipsum Angelum, magis per
intcllcctus nostcr intelligat, oportet quod illa cognoscctur.
informetur specie rei quae debet intelligi. 2. Item, Sicul dicit Avicenna, « intel-

Unde apud Philosophos dicitur infor-

et ligentiam esse in nobis esl impressionem
matio intclleclus iu cognoscendo incom- ejus cssc in nobis. » Et Augustinus idem
plcxa. A substanliis autem spiritualibus dicit, quod « miris modis operantnr in
non potest accipere aliquam speciem qua intellectu nostro. » Impressiones autem
informefur, quae Eaciat phantasiam sub- illae spirituales sunt. Cum igitur intelli-
slanlia", cjus. Unde cum non possit sine gentiam cssc in nobis, sil ipsam cogno-
phantasmate secundura conditionem hu- sci a nobis, videtur quod pernobiliorael
jns vitaa intelligere nisi ea quae sunl per spiritualiora tnagis cognoscatur.
essentiaro in ipso, ut Deum, et se, opor- 3.Ad idem, Unumquodque melius cog-
let in ejus cognitionem devenire per effe- noscitur per effectum proprium quam
ctum, ut per motum, etper symbola quae per alienum. Cum igitur effectus Angeli
sibi facianl phantasiam : el concedimus in nobis sit spiritualis, videtur quod per
rationos ad hoc. spiritualia optime cognoscatur.
Ad primum autem dicendum, quod es1 Ad oppositum :

quaedam abstractio secundum distincti- Intellectus noster nihil intelligil sine

vam rationem, secundum quod mathe- continuo ettempore,utdicitPhilosophus.
matica snnl abstracta ratione tantum, Unde si simplicitatem alicujus spiritualis
spirituales autem substantiae secundum substantiae debeat accipere, assimilal pun-
esse cl rationem. \'.\
esl alia abstractio cto quod in continuo accipit, cum tamen
qua indiget intellectus in conditione cu- simplicitas spiritualis substantiaB non sit

juscumque, et haec esl universalis a parti- simpiicitas puncti. Hujusmodi autem sunt
culari, abstrahii enira universalem Lineam corporalia. Ergo per ea optime intelligit.

ab hac angulum ab hoc angulo.

linc.i, et Solotio. Dicimus, quod Vngeli secun-
Ad Becundum dicendum est, quod cog- dum Buam subslantiam magis repraBsen-
oitio non lil per assimilationem quae esl tantur el melius cognoscuntur in re no-
in participando easdera qualitates, qualis biliori, quam in re ignobiliori : quantum
est inter intellectum nostrum el ^ngelos, vero ad eorum officia, qualiter raaxime
scil pcr illam quae consislil in informatio- traditur '11111111 cognitio in sacra v riptu-
-

nc per speciem acceptam a re. ra, melius cognoscitur per viliora mate-
Ad tertium dicendum, quod licet lumen rialia Becundum proportionem ad a^iu^
 ii. \i.i;. m \<. ORD. rnr.n.

propi i"-. \ -I * 1 1
• cndum, quod li< el se- cognoscentes, minus : magis enim n<>l>i>

cundum repra?Kcntalionera melius esl cognata cognitio sensibilium. Unde

noscantur jmt nobiliora, lamcn Be< undura dicil Philosophus, quod « intellectus no-

ulilita iiIiiiim melius cogno- Bter Be habel ad manifestissima naturss,

uiiiir |
nobiliora, de quibus non nl secundum naturam, sicul oculus
est,

possutnui Kstimare, quod >ml Angeli in vesportilionis ad lumen solis. » Si tamen

sicul possemus de nobiliori- Bensibilium perfectam cognitionem ha-
Ihin . , i ideo in ho isio errandi tol- bere velimus, oportel accipere per intel-
liiur. I'i iiii i tamen Bolutio melior. Per ligibilia, resolvendo substantias Bensibi-
boc patel solulio ad objecta. les in principia prima BubstantisB, quse
Becundum quod liiijii>iii(i<li non Bensibi-
i ( .iiu \ tertiura aic proceditur. lia Bunt.
I . \ idetur enim, quod non >ii con- Ad primum ergo dicimus, quod ea

tiissima cognitio nobis per Bensibilia. quaa secundum Buam essentiam sunt in

Sicut enim dicit Augustinus : < l.a quaa per anima, optime cognoscuntur per B€ se-
Mi.iin es8entiam sunl in anima, optime cundum eorum naturam, sed non secun-
^nosi untura nobis. •Hujusmodi autem quod competil nobis.
diiiii

non Bunl sensibilia. Ergo cognitio per ea Ad secundum dicendum, quod ipse lo-
ii. m esl maxime congrua nuliis. quitur de cognitione incomplexorumj
_!. Praeterea, I - nitio conclusionum «jua 1
accipitur per species sensibiles, ex
certissima nobis quarum tamen ac-
est, quibus etiam accipiuntur prima principia
jitiii non esl per sensum ergo hujus- :
qua? per terminos cognoscuntur, per quae
iiinili cognitio non esl nobis maxime oon- etiam conclusiones fiunt notae.
grua. Ad tertium dicendum cst, quod cog-
\il iilnii. Philosopbus in principio nitio animae dicitur certior et prior in
de Anima dicit, quod q scientia de ani- quantum cst principium corporis talis :

in. i. i|ui.i es1 certior el melior, debel es- unde et ibi subinfertur « videtur enim :

ante Bcientiam <lc corpore : » anima esse principium quoddam animalium » :

autem non esl sensibilis sicut corpus : sed tamen ipse intcllectus se intelligit
ergo cognitio sensibilium non est certis- sicut et alia, ut dicit Philosophus, id est,
-iin.i. per speciem suam quam accipit in spc-
i. \il idera, Idem non potesl esse prin- ciebus rerum, qua? sunt apud ipsum,
cipium occultationis et manifestationis : participantibus speciem ejus prout intel-
dissimilitudo autem principium estoccul- ligibiles factae sunt. Unde secundum nos
tationis : ergo \ni:<'li non coneruissime <
ejus cognitio est minus oerta sensibilibus
manifestantur nobis per corporalia dissi- licel in se magis.
mili.i. Ad quartum dicendum, quod in quan-
S 1

1
ii". Di< iimi-. quod cognitio pot- tum dissimilia sunt, non manifestantur,
il ilii i
magis congrua aul certa duplici- Bed in quantum habent similitudinem
ter, aul secundum conditionem coeniti, proportionaliter ad spiritualia in respe-
I
cognoscentis. Cognitio ergo per in- ctu ad proprios actus. Et ideo Dionysius
magis congrua secundum
tellectualia esl dicit, quod « cognoscuntur in dissimili-
naturam ipsorum cognoscibilium. Secun- tudine simili. »
'lnin autem nostram naturam,qui suinu^
 DE CfELESTI HIERARCHIA, CAP. II, § 3.
>\)

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERH, S. J. 1NTERPRETATIO.

Si autem cui videtur sacras quidem Quod si quidem

cui videantur sacra;
recipi compositiones tamquam simpli- approbandaj compositioncs, quod res
cium ignotorumque nobis et
in seipsis, simplices seipsis ignotaj, nobis et invi-

incontemplabilium subsistentium, in- sibiles exsistant ; dissimiles prolccto es-

convenientes vero sestimat sanctorum se sciatsanctarum mentium in eloquiis
intellectuum in eloquiis sacras descrip- dclineationes, nec non omncm hanc
omne sic dicere durum, hoc
tiones, et rudcm quamdam essc, ut ita dicam,
angelicorum nominum theatrum, et nominumangclicorum inumbrationem.
debuisse ait Theologos ad corpoream Sunt etqui dicunt, theologos oporterc.
facturam universaliter incorporabilium dum ad omnino incorporeaium rerum
venientes propriis ea, et quantum pos- corporationem veniunt, propriis illas,
sibile, cognatis et formare et manifesta- et quoad fieri potest, cognatis efforma-
re figurationibus ex apud nos pretiosis- reatque explicare speciebus earumquae
simis immaterialibus quoquo modo
et apud nos suntjprestantissimarum, etex
et supereminentibus essentiis, et non partc immaterialium ac transcenden-
coelestibus et deiformibus simplicitati- tium substantiarum et nequaquam ;

bus terrenas et novissimas circumpo- ccelestibus ac deiformibus simplicitati-

sitas multiformitates. Hoc quidem et bus, terrenas illas imimas circumdare
nostrum sublimius futurum esset, et multiformitates. Siquidem id nosti
supermundanas manifestationes non magis ctiam conduxisset sublimationi.
deduceret in inconvenientcs dissimili- ncquc supermundiales explanationea
tudincs. Hoc etiam in divinas simul ad incongruas dissimilitudim jis-

injuste non injuriam laccret virtutes, sct hoc autem et divtna nefande i n-
:
•

et asque nostrum non scduccrct ani- tutcs elevat, atquc nostrum pariter er-

mum, inimmundassc inserentemcom- raic tacii intellectum, dum immundia

positioncs. Et fonassis ctiam eestima- istia inhaeret compositionibus : et I

buntur supercoslestia leoninis quibus- tassisctiam putabit, supcrcclcstia U -

dam et equinis multitudinibus repleri, ninis quibusdam el cquinis cxammi-
 h \i r, m \<. ORD PB ED.

bus referta esse, nec non mugitu re-

etmugitiva laudum oratione, et volati-
h A.ngelorum principatu, ei animalibus I oantibua [audum canticis, et avicula-

Qiterii? ignobilioribus, tam- riumgregutn praefecturis, aliisque ani-

|uens et ignobile et malibus ac vilioribus materiis, quas ad
qU
i,dumdescribunturper absurditatem et spurcitiam, ac passio-
rmea clara? manifestativo- nem provocando, per omnia dissimiles
rum similitudines. ejuscemodi elucidantium cloquiorum
similitudines dcscribunt.

falsum, e1 litteralis sensus est quem verba

faciunt, videbitur litteralis sensus sacrae
Scripturae falsus : cura non ita sit ut ver-
lia ullimum quia
signiOcatur. El ad hoe
BXPO8IT10 raxTUS. beatus Dionysius non solvit, dicendum
(|iio(l iidii semper cst Htteralis sensus
quem verba faciunt, sed quem scribens
intendit per verba, sive expresse id di-
centia, sive per similitudinem.

Si cui auiem videtur sacras, etc. Littera sic legatur: Autem, i«! est, Bed,

adversando his qu83 dicta sunt, si, id est,

alicui videtur, debere recipi quidem, id

est, certe, sacras compositiones, id cst,

Bgurationes quasScriptura desacris <on-
liu^it. tamquam subsistentium, id est,

in Be existentium simplicium in seipsis,

Inparte istaponit objectiones quorum- id est, in sua natura, que, id est, et ob
il.mi contra determinatum modum sacrae hoc ignotorum et incontemplabilium per
S ripture in manifestando spiritualia, et seipsa, lamquam causam notat conces-
supposito (|ii(nl spiritualia corporalibus sionis. Si quis hoc, dico, concedat, vero,
sint describenda. Girca quod etiam primo id est, sed asstimat sacras descriptiones
iu quaestione ponil quinque rationes, in eloquiis, id est, in sacris Scripturis,
quod non debent figuris vilium tradi. Et descriptiones, dico, sanctorum intelle-
prima est, quia nobiliora similiora sunl ctuum, id est, Angelorum esse inconve-
eis: eo quod per hujusmodi res melius nientes, ut dicetur. Nos ita solvemus. Et
traditur. Secunda est, quia nobiliora eestimat dico durum, id est, ineptum esse
Qobiliores proprietates habent : unde si sicdicere, id est, omnem talem modum
talibus represenlarentur, etiara nobises- dicendi esse theatrum angelicorum nomi-
acquirentibus nobiliorem co-
utilius num, id est, fabulosam
inventionem de
gnitionem de ipsis. Tertia est, quia \ ide- nominibus quibus Angeli nominantur in
tur esse injuria divinis, similare ea vili- Bacra Scriptura. Theatrum enim locus
*"" rebus: el -i.- incurrimus quamdam erat in quo recitabantur quffldam fabulo-
blasphemiam. Quarta tst, quia per hoc sa gesta quibusdam larvis. Et ait, id est,
'" majorem errorem deducimur, -i ere- .li.it Theologos venientes, id ost, deve-
damus secundum veritatera esse sicut nientes ad corpoream facturam univer-
symboUee dicitur. Quinta est, quia cum saliter incorporalium, id est, ad facien-
,nt,1|, '
aui M Scriptw non Bubsit dum corpoia Angelis, qui omnino incor-
 i

DE C(ELEST1 HIEItAKCIIIA. CAP. II, S 3. :;i

porei sunt, describendo eos, debuisse, in Angelos, qui dicuntur divinae virtutes.
scilicet Theologos, et formare, id est, \ ideturautem <'i- Beri injuria, dum igno-
figurarc, et manifestare ea, scilicet incor- bilioribus comparantur. \A haec esl ter-
poralia Ggurationibus propriis, <'is scilicet tia ratio.

et cofjnalis, id est, similibus, quantum El hoc scilicet per uobiliora Bffurare

possibile <-s(, scilicet formare ex essentiis i/oii seducerent aeque animum nostrum,
pretiosissimis, i<l est, uobilissimis apud i<l est, inteUectum, inserentem se, id est,
nos, idest, eorum quae apud nos, scilicel praeparatum se inserere propter admix-
scibilium, id cst, cudcstilms ex corpori- tioncm phantasiae, in immundas <"mjio-
bus. Kt csscnliis dico immaterialibus sitiones, id est, erroneas Ggurationes, cre-
quoquomodo: non enim simpliciter im- dendo esse in rei veritate quae per >imi-
materialibus, cum oiunc corpus ex nia- litudinem dicuntur : quanto autem magis
tcria ct forma composituiu sit sed non : eis dissimilia inesse crederet, tanto ma-
habcnt matcriam quae sit iu potentia ad gis errarct. JIa< csl <[uarta ratio.
essc, sicut est matcria generabilium et Et fortassis, quia sic traduntur, etiam
corruptibilium, sed tantum ad ubi, vel superccelestia sestimabuntur repleri qui-
situm, ul dicit Philosophus. Et supere- busdam multitudinibus leoninis et equi-
minentibus, scilicct aliis corporibus ct in Primum Ezech.
nis. 1, 7 et seq. : secun-
natura ct iu silu. Ail, dico, sic debuisse dum IV Regum vi, 17. de multitudine
facere, et non aptare simplicitatibus c<£- equitum, qui circumstabanl Eliseum, el

lestibus et deiformibus, id est, simplici- Zachariae, i, S. el repleri mugitiva /<//<-

bus substantiis Deo simillimis, sciliecl dum oratione, a<l modum boum, propter
Angelis, multiformitates, i<l est, Qguras boc quod dicuntur ibi esse boves. Ezech.
multarum formarum, terrenas novissi- i,8, ct repleri volatili Angelorum prin-
mas, id cst, vilcs, circumpositas, i<l est, cipattt. Dan. vn. 15 et vin, 15: volavil
circumdantes vel circumvelantes sacros a<l cuin Angelus, qui Faciebat eura intel-
spiiilus. El in hoc tacla esl prima ralio. ligere visionem. El repleri aiiis anima-
Hoc quidem, scilicet si traderetur per libus et materiis ignobilioribus, sicut
nobiliora corpora, et esset futurum subli- thronis ligneis. Haec dico aestimabuntur,
mius nostrum, i<l est, ex hoc noster in- iliini similitudines manifestativorum >/>,-

tellectus in sublimiora duceretur propter quiorum, id est, similitudines traditae iu

aobiliores proprietates in eis repertas, et sacra Scriptura manifestante superccele-
non deduceret manifestationes super- stia, clare, iil c>t, aperte, deformes, id
mundanas, i<l cst, in mundanarum re- est, indecentes per oinnia, \<\ est, ex ii»t"

rum, Angelorum, qui supra mun-

scilicet describuntur, i<l est, describuut super-
iliim uostrum sunt, in dissimilitudines, ccelesti a , tamqu am reclusa, i<l cst. reda-
i<l csl, Gguras dissimiles, inconvenientes, cta per circumpositionem formarum ad
id cst, iion congruentes <'is ; et sic nobis inconsequens, i<l estj uon conveniens eo-
ulilius et illis esset «Icrt-n t vis. El in hoc inin ualurae, et ignobile, i<l est, vile, <t
facta <'sl secunda ratio. passibile, i<l est, ad res tales Haec autem
Etiam hoc, scilicel per uobiliora Bgu- idco aestimabuntur, quiu S< ripturac sacrae
rarc, ii<m faceret injuste, i<l est, indecen- imii potest subcssc falsum.
ter, injuHam in virtuies </<<i//<is, id est,
 D, \i i; M \<. <>iti> i*ni:i»

ANTIQJ \ TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

\ Sed vcritatis, ut ;estimo, inquisi- Veritatis tamen, uti reor, indagatio

tio ostcndit eloquiorum sanctissimam demonstrat sacratissimam eloquiorum
sapientiam animorum coelestium
in sapientiam, in coelestium effictionibus
formationibus utrumque valdc provi- intelligentiarum, utrumque luculenter
di^se, ita ut ncquc in divinas si sic providisse, ut neque virtutes divinaj
itan diceret quis injuriam faccret ut ita quis dixerit) contumeliosius ex-
virtutcs, nequenos in viles passibiliter tcnuarentur ; neque nos humi repen-
infigeret imaginum humilitates. Quia tibus imaginum vilitatibus tenacius
quidcm cnim pulchre procurata.' sunt affigeremur. Cajterum, cur merito rlgu-
informium formae ct figurae carentium ra carentibus ligura;, et effigies ineffi-

tiguris. non unam causam dicet quis giatis rebus obductaj fuerint, non so-

: nostram analogiam non valentem lum causam nostram

dixerit quis esse
immediate in invisibiles cxtcndi con- imbecillitatem, quae nequit immediate
tcmplationes, desiderantcm proprias
ct spiritalibus intendere contemplationi-
et connaturalcs rcductiones, qiue pos- bus, indigetque propriis ac connatura-
sibilcs nobis formationes prajtcndunt libus,quibus erigatur. adminiculis seu
informium supcrnaturaliumque specu- anagogiis, qtne perceptas a nobis effi-
lationum. gies ineffigiatis ac supernaturalibus
B. Scd quia ct hoc mvsticis cloquiis spectaculis pr;etendant; sed quod hoc
•cccntissimumpcrincomprchensibi- mysticis etiam oraculis vel maxime
lia divinaaenigmata occultare, et inviam convcniat, ut ineffabilibus et sacris
multis ponere sacram abditamque su- ;cnigmatibus recondant, et inaccessam
pcrmundannrum intellectuum verita- vulgo constituant sacram illam et ar-

tem. Est cnim non omnis saccr, neque canam supermundanarum mentium
omnium, ut cloquia aiunt, scientia 1
. vcritatem. Quihbet enim non est san-
ctus, neque omnium, ut Oracula te-
stantur, scientia cst.

'1
 1 —

DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. II. § l.

Litlera sic legatur: Sed, adversando

objectionibus supra positis, inquisitio,
idcst, subtilis indagatio veritatis ostendit,
ut sestimo, i<l est, sicul certe scio, %acra-
tissimam sapientiam eloquiorum, i<l est,
sacrae Scripturae, valde providisse utrum-
que iii formationibus, i<l est, Ggurationi-
l)us cmlestium animorum, i<l est, i 1 1 1
*
• 1
» -

divisio kt fcxposixio textus. ctuum, scilicet vngelorum. Animusenim

secundum Anselmum tripliciter dicitur,
scilicet animositas, sicul dicitur in III de
Anima, « lu appetitu esl desiderium et
animus. » Secundo modo ipsa concupi-
A. Sedveritatis,ut sestimo,inquisiiio, etc. scentia, et ita dicitur etiam ipsa mens,
sicut dicitur in Job, \m 1 3 : Loquar quod-
cumque mihi menssuggesserit.Tertlo <iiri-
tur motor animae, ut cum dicitur, « Facio
hoc ex animo. » Motorautem animae esl
i<l quod in ea nobilius est, el hoc est in-

tellectus, qui colligatur cum ccelestibus

llic incipil solvere positas objectiones. essentiis: el ideo animi dicuntur. Provi-
El dividitur in partes duas. In prima disse dico utrumque, ita, scilicel ut w-
solvit. In secunca solutionem probat, ibi que faceret, scilicel Scriptura, injuriam
(§ 15), Hsec mysticos Theologos. in divinasvirtutes, idest, Angelos : quia
Prima adliuc in duas. Primo solvit forsitan quis, i<l est, aliquis diceret sic,
reddendovel ponendo causam quarc sa- Scripturam injuriam eis facere, et ita ut

cra Scriptura utitur ignobilioribus figuris nequeinfigeretnos, ibiscilicel relinquens,

in describendo spiritualia. In secunda inviles humilitales imaginum, idest,\i-
solvil objectiones, il>i (§ 8 H). Sed ita- lcs el infimas imagines, passibililer %
i<l

que ri hor intelligere. est, sensibiliter tantum. Passibiliter enim

Prima pars esl de praesenti lectione. dupliciter dicitur, i<l est, cum passione
El dividitur in tres. lu prima assignal animae, ut cum gaudio hujusmodi vel
et :

lausain c\ parte sacrae Scriplurae. In se- passibiliter, i<l est, secundum disposilio-
cnnda c\ parte ipsorum Angelorum, ibi nera partis animaB £ujus esl proprie pati
(§ 5), Si autem deformes. In tertia ex in accipiendo objoctum, et haec esl sensi-
parte nostri intellectus, A circa
il»i (§ 8 tiva potentia circa ejus objecta, u1 proba-
medium), Quia vero et nostrum animum. lurVII Physicorum.
!?

Ipin
,i
ri P:
Ii-inis
''i""

"-
lura
oos iii
<;ui
iii
Prima erero causa •
quia sacra Scrip-
docot occultare
eapere n<»n possunt,
:
'

spirilualia
el sic in
propter
I

eis diccns
Ouia auidem. Hic
v

una causa
:
/

t.miuiu
Ideo uon sequculur
dicit,
lniiu^

i
ii 'Iquod
descriplionis.
• 1 1
• l«i
i

in< on-
materiam erroris sumerent. Circa hoc venienlia : enim,'u\ cst, quia diveret quis,
autero tria lacit. Primo dii il pra?conclusa i>l est, nliquis, i<l est, pussel sic di<

incon\ cnicntia iimi sequi, quae ad <lii<> nostram analogiam, ul est, aoslraro vir-
roducuntur, scilicel ad injuriam ctele- lutero proportionaliter, non val\
siiiini. el defectum qui accidil n<>l>is. Se- tendi imniediate, i<l esl, sine liguris tn< -

cundo i|uo(l iioii c^l laiiliiui talis descrip- diis, in invisibiies conteiiiplationes, id

tionis causa, noslra impotentia, ibi, Quia ost, in conlemplationes invisibilium el

quidem rnnit. Terlio ponil prjvdiclam nustrnm analogiam,c

causam. exigentem, reductiones, in spiritualia,

XIV
 1

h. \i i; m \i, l)KI). i'i; 1 n

scilicct per diturde speculatione in praxim, tran- DuUm

, % \h\ et comuUurales,
„ iiicei redu. liones pra> Beundo de vero in bonum : talis autem
aHlli 7lttB
nos conde- transitus non esl hic ergo aon debel
tendunt, id eat, extendunt ad
:

formationes, id eat, dici intellectus extendi ad illa.

dcendeniio oo
tibilu nobis, id eat,jux- 2. Praterea, \on potesl dici, quod di-
iralio0
Formationes dico catur extenaio in exlena \ eni i-
virtutera nostram. :

qua Bine forraa, id lellectus oporlel esse duos terminoa, ul

mium, id est,
tupema- in oxtensione quantitatia assignal Eucli-
rsi, Bgura Miut. que, id eat, el

uiationum, id est, super- des, unde hoc Iranssumilur : sed sicul di-

substantiarum existentium, citur in primo de Anima, intelligentia-

naturaltum
gcilicel Ugelorura. H"< dico, scilicet rum duo sunt, scilicel practic», el ratio

uni- Bpeculativae.
analogiam, non esse unatn, id est,
camel Bolam eausam : quia quidem, id 3.Nec iterumpotestdici, q 1 dicatur

quod pulchre, id eat, decenter sunt extensiodecorporalibussymbolisadspiri-

est,

uratx .i Bacra Scriplura forntse infor- tualia : semper intellectus exten-

quia sic

mium idest, carentium formis. Forma et deretur, cum semper ex phantasmatibus

ira pro eodero lii»

1

in subjecto sumun- intelligal spiritualia.

tur aed sub diversa ratione. Figura enim Solutio. Dicimus, q I intellectus di-

dicitur in respectu ad exterius, scilicel citur simpliciter accipere iilud quod acci-

prout terminat quantitatem : scd forma pit in Rctu ab eo in quo est in potentia,

in reapectu ad interius, Bcilicel proul dat sicut a phantasmate quod esl universale

aliiiuiiil esse tigural in polentia, est universale in actu : ct

li;rc acceptio dicitur a Phiiosophis mfor-
matio : fides autem acceptio incomple-
xorum. Sed aliquando accipii aliquid in
aliquo in quo non est in potentia, sed
oportet ut illud protendatur, ut possit
accipi aliquo modo in illo.. sicut in figu-

i,, |,iv. ris corporeis non sunt polcntia spiritua-

lia, ut simplici intuitu in eis possint ac-
cipi. Rota enim in quantum est quoddam
sensibile, numquam ducet in cognitic-
uemalicujus Angeli sive proprietatis ejus.
Sed oportet ut spiritualia ad haec dedu-
cantur et accipiantur per ea per similitu-
1 1. .i m
duo dubia. Primum quid sit dinem proportionis ad actus proprios : et

extcndi inteliectum nostrum ad spiritua- ideo dicitur intellectus sc extendi ad illa,

lia, et quare sic dicitur, et non simplici- per haec ca'cognoscens, et accipere ea

ipere. Secundum est, cum ad simpliciter in istis symbolis.

ipiendum spiritualia per istam exten- \<l primum ergo dicendum, quod non
icin intellectus noster sil in potcntia, sumilur hic extensio pro ea de qualo-
quo .,_ ducatur iu actum. Nulla
i
quitur hic Philosophus, sed de illa quaB

enim polentia educit in acturo quia : dicta est.

m sibi semper esscl praescns, semper secundum dicendum, quod in ista

.\d

el inaclum. Unde quajritur, ulrum extensione sunt termini, scilicel symbola

lumen intcllcctus agcn- ipsa, el spiritualia per symbola cognita.
Philosophus autem ilii non [)oiiit nisi
r.in<:\ primum sic proceditur. terminos in quos procedil intellectus sim-
I. In lertiode Anima intellcctus exten- pliciter accipiendo: quia lii<- est au1 spe-
 : 1

DE C(ELEST1 HIERARCHIA, CAP. II, § i.

cies rei per se quae est terminus specula- tellectus aoster penes se, sed magis forte
tivae, aut species cuin intentione secun- in contraria : ergo aon potesl devenire
dum «juani movemur ad fugiendum vel in illa nisi juvetur [»<t aliquod extrinse-
sequendum, ct sic est terminus practicoe. cum.
Ad tertium dicendum, quod intellectus 2. Ad idem, Per lumen intclleclus
accipiendo universale in phantasmate, agentis non accipiuntur nisi eaperquae
accipit iu actu quod est in eo, licet in dcvenire possumus per complexionem
potentia : si enim non esset universale syllogisticam probabilem, vel necessa-
aliquo modo in ipso, non posset ab eo riam : scd Vic non possumus devenire in
cxire autem non sunt spiritualia
: sic acceptionem spiritualium per symbola :

symbola: et ideo non est similisratio. ergo lumcn intellectus agentis, etc.
Soli i to. Dicimus, quod cognitio spi-
Circa autem secundum sic proceditur. Htnalii.m secundum quod traduntur in
u:n 2. l.Videturenim,quodlumen intellectus sacra Scriptura per symbola, non potesl
agentis sufficiat ad hanc extensionem :
reduci in principia rationis : el ideo in-
divinatio enim quae fit de somniis, fit per tellectus agens non potest in illa. Xon
lumen intellectus agentis, ut dicit Philo- enim conjungilur primum ullimo nisi

sophus, uhi videtur similis acceptio spi- per medium : medium autem inler in-
ritualium per hujusmodi symbola : quia tellectum agentem et id in quod deducit,
res significata non videtur esse in specie sunt principia: el non potest in ea
ideo
quae ostenditur in somnio in potentia, ul quibus sua principia non applicantur :

simplici intuitu possil accipi, sicut quod sed oportet advenire lumen divinum <-t

Piscis significat pluviam : sed eadem principia fidei, ul in spiritualia hoc modo
virtns esl potens in similia : ergo etiam deveniat, sicul etiam oportet irradiare
ad dictam extensionem sufficil lumen in- propheta? lumen divinum ad cognoscen-
lelleclus agentis. <luin futura, in quae non potesl intelle-
2. Ad idem, Sient dicitur in IX primae ctus agens : e1 concedo rationes ad
phjilosophiae, omnis potentia completur hoc.
prr aiiquem actum, alioquin frustra es- primum ergo dicendum, quod
\<l di-
sel : agfens aulem intellectus proportio- vinatio somniorum secundum «
| « « » 1 re-
natns actus esl respectu potentiae possi- ducitur in causas, signa, el effectus, ha-
hilis inteliectus : cum igitur intellectus bet ordinem ad principia intellectus agen-
possibilis sit in potentia ad accipiendum tis. rn effectus quidem reducitur in som- :

hajc spirilnalia |ier symbola, videtur niis enim apparenl species rerum quas

([iioil sufficial intellectus agens ad redu- vidimus vigilando. Vd signa, sicut quan-
cendum iliam potentiam in actum. do videmur nobis gustare dulcia, lenui
3. Ad idem, Sicul dicitur in tertio <\<- phlegmate decurrente ad linguam sunl :

Anima, intellectus agens est quo esi om- enim ha?c somnia, signa dispositionis
nia faccre. Si ergo spiritualia fiant in in- corporis. \<l causas quidem rectas sive
leliectu possibiii, per agentcm in eo proprias, quando quis non es1 sollicitus
possunl fieri. de propriis, magis percipil alienos n>"-
Contra tus, qui magis percipiuntur (!«• nocte
I. Inteliectus uoster non potesl nisi propter quietem animi el corporis, in

in ea quorum principia sive instru- quem imprimunlur hujusmodi motus ex

menta habet penes se, cum omnis cogni- cffectu stellarum causantium aliquid in

lin lial ex aliquo primo nolo sed dispo- : inferioribus, quandoque non
licel •

sitiones spiritualium qua traduntur in niat, quia causa immediata aliter dis|
Bacra Scriptura per Bymbola, oon i"
1 ^- nitur, supervenientibus aliis motibus
suiii icduci in principia quae habel m- Bic aliquu rnodo reducuutur in principia
 :

u.it m u;. <'iti» ru ii'.

tualia a rudibus per dissimilia symbola :

i|in,i iimii possuol ea capere : <'t si<- in eis

errarent.

Littera sic legatur : Ita |i<>t<'-t quia <li-

cere dod solum praediclam causam esse

talia descriptionifl : sed quia et hoc <
U
decentissimum mysticis eloquiis, i<l est,

Scripturae sacras secreta continenti :

ciiiin secretum dicitur : occultare divina,

id est, quaecumque spirituaha quaa parti-
cipationes divinorum sunt, per senigmata,
i / / /
id est, obscuras (iguras. ^Bnigma enim a
potentia idolum cum receperal forman
propler hoc non sequitur, quo<
Donato dicitur « sententia obscuritate
cupri :
<•!

debeal educere talem ac

verborum involuta, » ut mater me ge-
intelleclus .i-:-'!^
nnit, eadem mox gignitur ex me. Quan-
i>tiiiii<-m .

doque dicitur obscura allegoria. ad I

Cor. xiu, 12: Videmus nunc /"/ specu-

lum in senigmate. II ergo ponitur pro i<

qu;ilili<'t obscuritate verborum. ^Enig-

mata dico incomprehensibilia, a vulgo,e/
decentissimum est ponere veritatem su-
permundanorum inlellectuum, i»l rst,

Angelorum, qui sunt super mundum no-

strum, inviam multis, id est, rudibus, ut
a<l considerandameamviamnon habcant,
que, i<l est, el abditam, id est, abscon-
ditam, ne in ea errent. El boc probat.
Etenim, id est. quia non o/iii/is, homo
est, sacer, i<l est, sanctus cui talia de-

I XPOSITIO TI.XI i
S.
beanttradi. Matth. vn, <>, dicitur Noiite
sanctum dare canibus. Neque omnium
estscientia,Ae spiritualibus, /// aiunt clo-
l
quia, i<l est, sacra Scriptura .

//. Snl quia </ hoc, etc.

Hic |
- iiii quae accipitur ex
'

ipsiufl S ripturae sacrae. El esl :

S iptura intendit celare s<iiii-

$t tcientia.
 DE C(KLEST1 HIERARCHIA, CAP. II, § i- :n

:5. Praeterea, Si aenigmata suntincom-

prehensibilia, oec ipse potuit compre-
hendere: frustra ergo hic Iradidit eorum
aotitiam.
Solutio. Dicimus, quod Dionysius in-
tendit hic dicere <!<• simplicibus infideli-
bus, qui non habent Sdem, quce dirigif in

cognitionem spiritualium : <'t ideo dod

DUISUM. potentes capere derident, Bicut .Montanus
haereticus <li\it Prophetas fui>>c arrepti-
tios, ijuia corurn verba coDtiouare aesci-
vit : et idco occultatur ab eis. Sed sim-
plices Gdeles diriguntur per Gdem : et

idco pcr hoc non occultaturab <'is etde :

Sed iiic est dubitatio. his iatelligit Gregorius et HieroDymus.

1. Videtur enim contradicere llicro- Kt sic palet solutio a<l primum et secun-
nymus, qui dicit in prologo Jiibli;i\ quod dum.
« sacra Scriptura ideo pcr plana verba A<l tertium dicimus, quod dod iutel-

« traditur, ut a simplicibus capi possil. » lcxil ca iDCompreheDsibilia habeotibus

Hic autem dicitur, quod apponuntur a?g- Gdem. Vcl si volumus facere vim in ver-
nimata ad occultandum eis veritatem ]>is, dicendum quod dod <li\it ca intelli-
spiritualium. giliilia. sed iDCompreheDsibilia :quia nnn
2. Praeterea, Gregorius dicit, quod possumus attingere spiritualia per ter-
« sacra Scriplura cst lluvius, in qu<> minos quibus eorum essentia concludi-
« a^nus peditat, et elephas natat: » ct tur, ijuod est proprie comprehendi Be-
pcr agnum intelligit simplicem : crgo cunilum Augustinum, licet intellectualia
nou est cis invia, ut liic dicit. aliquo modo attingi possint.
 it. \ut. MM. ORD. PR i i»

.\

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. COHDERIl, S. .1. INTERPRE TATIO.

S autcm dcformes imaginum de- Porro si quis absonas effigiationcs

scriptionis causas aestimaverit quis in- improbarit, pudcndum asserens, tam
honestum, dicens referri sic turpes turpia dciformibus sanctissimisque
formationes deiformibus ac sanctissi- adornationibus affingere simulacra,
mis dispositionibus, sufficit ad hunc satis sit illi reposuisse, duplicem esse
dicere, quomodo duplcx cst sanctas sacrae illius mysticae manifestationis
manifestationis modus. modum.

Qnum
quidem, qui, ut par est, per
similes sacrarum figurarum imagines
Unus consequens
quidem quasi procedit alterum vero, qui per dissi-
;

proptcr similes provenientium sacra- miles efformationes ad omnimodam

rum figurarum imagines. Altcri vero dissimilitudinem et discrepantiam ef-
proptcr dissimiles formarum facturas fingitut.
in omnino inconsequens ct indccorum
formatus.

ipsorum spiritualium. E1 esl lalis : Ve-

rius dicilur <\v aliquo quod convenit sihi

ut significatur per verba, quani quod

MVIHi» II IAHiMI lii I I \ I i s. per similitudinem sil»i convenil : ±<'i\ ca
quae affirmantur de ipsis Angelis, con-
veniunl eis per similitudinem, uegatio-
Si autem >
. elc. 1 1
»
— vero ut per verba dicitur : ergo ne-
gationes magis vere conveniunl et di-
cuntur de eis: sed dissimilia maeris relin-
(|uuiit oegati »s, cum aegationes a dis-

similitudine causentur : el ita congruen-

II [inuii sccundam i ausam ex parle tiu> describuntur per dissimilia.
 DE GGELESTl HFERARCHIA, CAP. II. § 5. 39

Circa hoc tria facit. Primo dicil <luos figurarum provenientium similes, non
esse modos tradendi spiritualia. In se- simpliciter, sed secundum proportionali-
cundo adstruit hoc ita esse per hoc quod talcm, quae est similitudo proportionum,
it;i esl in divinis, et <| uis modus verior cl est ad minus in quatuor, vel tribus,

sit, il)i (§ b), Itaque et colendam, etc. uno in ratione duorum accepto. Kl tali>

Tertio concludit propositum, ilii (§ K A)> convenicntia est corporalium ad spiritua-

Si igitur negationes. lia, sicut ciiin iliciiniis : sicut se habet
Circa primuin itermn duo facil. IVuno rota ad nioliiiii in oinncin partem, sic se

resumit inconveniens. Secundo incipil habet Angelus ad obediendnm Deo in

ponere modos, il>i, Sufficit ad hunc. omnibus. Non autem communicant in
participando eamdem qualitatem, in quo
Littera sic legatur : Autem, id est, sed !•>[ similitudo. Consequens etiam quan-
adversatur causae positae, si quis, iil est, (loquc dicitur aliquid, quod inot per

aliquis sestimaverit deformes, id est, in- prius iini, et per posterius alteri : el sic

decentes esse causas assignatas descrip- non accipitur hic, sed dicitur consequens
tionis imaginum, id est, quare descri- quando describunlur Angeli per figui

bantur Angeli per imagines corporales, provenientes ex rebus in genere corpo-

dicens dehonestum, i<l est, inhonestum rco magis eis propinquis. tnconsequens
esse, hoc est, indignum, referri sic, id vero quando describuntur per figuras re-

est, taliter ut Scriptura facit, turpes, id rum magis ab eis distantium. Alter vero,
est, indecentes formationes dispositioni- moihis magis est formatus a Scriptura,
bus deiformibus ac sanctissimis, iil est. in omnino inconsequens, u\ est,remotum
Angelis dispositis iu divina sanctitate. secundum naturam, licet secundum pro-
Si, inquain, sic aestimaverit quis, sufficit portionem ad actum conveniant, et inde-
ad hunc dicere, id est, sufficienter sibi corum, i<l est, indecens propter ejus vili-
sic respondetur, quomodo duplex est tatem. [nconsequens dico propter faclu-
modus sanctse manifestationis, quo ma- rasf iil est, fictiones, formarum, i<l c>t,

nifestantur scilicet Angeli. Unus quidem figurarum, dissimiles, iil esi secundura
quasi consequens, i»l esl conveniens na- naturam a rebus acceptas.
turae eorum, propter imagines sacrarum
10 I» \|.i;. M \i. ORD. PH 1 I'

\\ riQDA TRANSl \ riO. BALTH. CORDERII, S. .). INTERPRE IATIO.

Itaque et colendam superessentialis Dcnique vcnerandam supcrcssentia*

divinitatis beatitudinem, manifcstati- lis Dcitatis beatitudinem, clucidan-
vorum eloquiorum mysticae traditio- tium eloquiorum mysticae traditioncs
aliquando quidem ut rationem et aliquando quidcm ut Verbum ct mcn-
intellectum esscntiam laudant
et di- 1
,
tem, ct substantiam laudant, conve-
vinam rationalitatem et sapientiam nientcm Dco rationalitatcm atquc sa-
declarantes et vcre existentem
- pientiam cjus dcclarantes ncc non es- ;

subsistentiam et eorum quas sunt sub- sentialiter esscntcm cxistcntiam, et rc-

sistentias causam veram, ct quasi lu- rum existcntiae causam veram, atque
mcn *
cam formant, ct vitam vocant instar lucis ipsam cffingunt,et vitamap-
tantis mirabilibus formationibus ca- pellant: cujusmodi llgmcntasacra; cum
stioribus mancntibus, ct materiales for- quidcm magis congrua sint, matcria-
mationo excellere quoquo modo pro- libusque figuris antecellcre quodam-
batis, deficicntibus et sic divina ad modo videantur, attamcn velut sic

veritatem similitudine. Est enim super etiam a divina.' similitudinis veritate

omncm essentiam et vitam, nullo qui- dcliciunt ; siquidem excedit omncm
dom iumine ipsam characterizante, csscntiam ct vitam, ncque ipsam ulla
iique rationc ct intcllectu similitu- lux exprimit, omnisque ratio ac vita
dinc ipsius incomparabilitcr derelictis. ab ejus similitudinc incomparabilitcr
[uando vero dissimilibus manife- desciscit. Nonnumquam vero dissimili-
stationibus ab ipsiseloquiissupermun- bus clucidationibus ab iisdem eloquiis
danc itur, cam invisibilcm et in- supermundialitcr cclcbratur, dum il-
tam ct incomprchensam vocanti- lam invisibilem, ct infinitam et incom-
e ex quibus, non quid est, prchcnsibilcm appcllant, et cx quibus
nificatur. non quid cst, scd quid non cst signi (i-
catur.

3
. i. I :
I ad Timoth. vi, Iti ; ad Rom. xi, 33 ;

Psalm. cxlit, 13.

 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. II. § 6. il

intellectum et essentiam declaranies, ta-

men traditiones, scilicel rationabilitatem
divinam, idest, quae propria esl ilii, tt

sapientiam ejus, ita quod non alterius

docens quod supereminenter ei conve-
niiinl. et declarantes eam subsistentiam
vere existentem, super alia verius, et >
<-

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTl S. r/liii r/i iisii nt sitlisislrut i;r rnrinii ijirr

sinii, id estj rerum omnium,

formant et

niiii, scilicet beatitudinem, quasi lumen

ri iimii vocant riiin ti/ii/is, id est, tam

i

altis mirabilibus formationibus, id est,

/laf/ur et colendam, etc. figurationibus divinae beatitudinis, qua-

riiin causas semper inquirere debeamus.
.Miriiinenim est, cujus causa ignoratur,
e1 tamen ad eam anhelatur. Formationi-

bus dico manentibus caslioribus, id est,

immaterialioribus corporalibus liguris,
Ilic probat ita esse in Angelis per hoc j ( | es t, tormatiombus probatis per ratio-
quod ita es1 in describendo Deum, <l<>
n [ s judicium, excellere materiales forma-
quo niinus videlur propter sui dignita- tiones, id est, qua3 fiunt percorpora ma-
tem, quod per inconsequentia describi lerialia, quoquo modo : non enim simpli-
debeant. ciler eas excedunt, quia ueulra sufficien-
\'A circahoc tria facit. Primo ponil in ter repraesentanl : proplerquod el Rgura3
Deomodumquiestperconsequens.Se- dicunlur. Formationibus dico talibus
eundo eum qui esl per inconsequens, ibi, deficientibus, et sic, id est, quamvis sic
Aliquando vero. Tertiodicil quissitconve- ; ,lta sint, a divina similitudine, quia aon
uientior, il»i
(§ 7),Hoc enim ut sestimo. omnino similes sunt, ad veritatem ejus
Et vull dicere, quod quando dicuntur de suflicienter repraesentandam.
Deo ea quaj magis sibi videntur conve - El hoc probat. Enim, id est, quia esi
nire uon lamen simplicitcr sunt conce-
:
supcr omnem essentiam ei vitam, nulio
denda de ipso, sed supereminenter. luminc ckaracterizante, id est, distin-
guentej ipsamque, iil est, et omni ratio-
Liitera&ic legatur. Ex quo duplex esl np et intellectu incomparabiliter, quia in

modus in spiritualibus, itaque et mysti- infinilum dereiictis a similitudine ipsius:

cse traditiones manifestativorum eloquio- uon enim pcrlingunt ad significandum
rum, id est, sacra Scriptura tradita a ipsumutest.
Deo ad manifestandum divina, abscon-
dendo tamen illud quod supereminet ei, Aiiquando. Ilic ponitur modus qui esl

per quod signalur quia rescrari non pol- per inconsequens n per corporalea
est. rradiliones dico iaudant, id est, lau- figuras, sed per privalion -. quae uh
dendo describunl beatitudinem divinita- distant. Esso enim privatum imperfe-
tis superessentiaiis, id est, quae est supcr ctum est. Aliquando inquam, -i<- lau-
t

omnem essentiam. Laudanl dico quidetn, dant, ul diclum est, vero, wl est, sed .ili-

id est, certe aliquando ttt ralionem, non quando bealitudo divina laudatui
Becundum quod (•t>nsiiiuii speciem li<>- mundane, i<l est, eminenter ab
minis, quia sic per eam Deus non luuda- eioquiis sacrae Scripluro? manifestatit
tur, scd proul dicitur causa reij ul cum bus dissimiiibus, id est, pei manifesta-
dicilur, (ju.i ratione factum est uoc, ei ui tiow - dissimilcs sibi i quia per pi
 h \i B M \«. ORD. PR I I»

Rloquiis >ln o am "" isi* stantiali praedicato, secundum quod prae-

hi/t ufinitam mprehensam, dicatum Deo potesl esse quia |H"|>-

in :

M \ iM .mi i .iin |i. quibm non rig- ler ejus simplicem unitatem de •>< for- i
|
»

mfi. | i/i/ii/ inui /'s7. nl in. iii propositio non potest, ul probal
ettl . pei |n i\ al ico li"< ad diflorcn- Commentator in Wprimx philosophix.
liuin po9tli> orum nominum, quae dicunl Omnifl autem talia nomina substanliam
quid eal de ipi Von enim Bumitur hic de ipso significanl . praeter relath a, quae
quid '>/ pro diffinitione, sed pro sub- t .11111-11 iKin Becundum accidens dicuntur.

ANTIQUA rRANSLATIO. HAI.TH. CORDKRIJ. S. .1. INTERPRETATIO.

Moc tnim, ut aestimo, potcntius est Atque hoc, ut arbitror, magis ipsi
in ipsa. Quoniam quidem, ut occulta proprium est nam, uti arcana illa sa-
;

ct saccrdotalis traditio subintroduxit, cerdotalisque traditio insinuavit, vere

hoc quidem non csse secundum quid dicimus, cam non esse secundum
corum quaj sunt, eam verc dicimus. quidquam eorum quai sunt, licet ejus
Ignoramus autem superesscntialem ip- superessentialem et invisibilem et
sius ct invisibilem et ineilabilem infi- ineffabilem infinitatem ignoremus.
nalitatem.

sil sihi. quia ille <|iii est per privationes,

propter vicinitatem ad negationes, <|ua3

verissime dicuntur de ipso.

EXPOSITIO II \ II S. Liltera sic legatur : Enim, id est, quia
ni gestimo, id est, certe scio, hoc, id est,
manifestare ipsum per privationes, po-
// i
lim .
ni aestimo. etc. tenlius rsi , id est, tnagis propriura in ip-
quoniam quidem,
sa, scilicel beatitudine,

est, certe, nos dicimus eam vere u<>n

i'l

' aliquid de numero eorum qusesunt,

•

N sti ndil quis modus convenientior non esse secundum quid, id est, quan-
 .

DE CCELESTl HIERARCHl \. CAP. II, § 7

lum ad rationem impositionis noininum dictii Deo quam

[irimo insunl creaturis :

qua: sihi conveniunt, et quantum ad id ergo verius dicuntur de Deo quam de

in quo excellenter se habet, ut traditio illis.

occulta <•! sacerdotalis subintroduxit, id 3. Ad idem, ld quod inest alicui >'>ii,

est, vere nos negamus de ipsa res, sicut propriissime dicitur de eo : Bed qui est,
sacra Scriptura occultata figuris, tradita solius Dei nomen esl : ergo verissime <li-

nobis a Deo, qui est summe sacra dans, citur de eo : el tamen hoc dicitur simili-

occulte in nobis induxit. Autem, id cst, ter de essentia ul de aliis.

sed nos ignoramus superessentialem et i. Praetcrea, Sapientia, vita, el hujus-

invisibilem ei ineffabilem infinalitatem modi figuris carenl : ergo incongrue qo-
Ipsius. Ouasi dieeret : ln quantum non minantur formationes divinilatis, cum
linit, excedit omnem essentiam secun- formatio pro figuratione ponatur.
dum quod non convcnit sihi quoil de eo Solutio. Dicimus, quod in nomi- i^li>

dicitur, et remanet aobis ignorantibus nihus i|u;c <lc Deo dicuntur, esl duo
quid sit, scienlihus tantuui quia est. considerare, scilicel id cui imponuntur,
et rationem impositionis, qu« esl prin-
cipium deveniendi in i<l quod significa-

tur. Quantum igitur ad i<l quod significa-

tur per nomen, perprius conveniunl Deo,

in quo illud primo invenitur. Ratio la-

men impositionis familiarior esl aobis.

[mponentes enim haec nomina respicie-
bant ad ea quae apud nos sunt, sicul j);i-

Dl ItlA. ternitas per prrus esl in Deo quam in in-

fcriorihus. modus tamen quo Bignifica-
tur,magis congruit inferioribus e1 se- :

cundum hoc hujusmodi aomina aon sunl

vera <lc l)c»>, cum qou sinl in eo |>'T

modum quo significal natura, sed emi-

nenter : unde, ul lotum dicatur, oportel
Ilic si m liia dubitabilia. Primo de eo dicij Deus esl essentia, propter id cui

quod dicit, quod ea quae maxime vidcn- nomen imponitur, e1 non es1 esseutia,

tur sibi convenire, nonsunl vera de Deo. propter modum significandi, sed esl su-
Secundo, utrum per negationes magis per omnem essentiam, propter eminen-
certificatur. Tertio, de quibusdam verbis tem modum i|»siu^.
(|ii;r dicuntur in (il<>ss;i M;i\iiui. Ad primum ergo diccndum, quod \n-
selmus intelligil ita dici de Deo quantum
C.iitc.A primum si<- proceditur. ad quod signilicatur, el \\<>\\ quantum
i<l

1 . \ idetur enim, quod dicta nomina, ad modum significandi

scilicct vila, essentia, sinl vera de ipso. Ki similiter dicendum ad s< undum, i

Sicui enim dicil Anselmus in Prosologio^ quod id cui imponilur nomen, per pnus
« Quibuscumque simpliciter el omnino esl in Deo, el non modus oominis.
miTnis csl cssc quam non esse, ox lns \d tertium dicendum, <|ui>.l etiara hoc
nominatur Deus, quia talia perfectionis, nomcn, Qui < y/, quantum ad i ationera
cl esse perfectissimum esl sibi reponen- impositionis non < ion> enil sibi, licel

ilum : » scd dicta nominasunl liujusmodi, quantum ad i«l i ui imponitur, propriis-

ul per sopatel : ergo Deo verc conveniunt. sime sibi Boli con^ eniat.
2. A<l idem, I fnumquodque \ orissime \i| quartura dicendum, quod liujus-

dicilur de eo cui primo inesl : sed supra modi nomina dicuntur quia
 ;

n \u;. M \<. ORD. rit i;t>.

i\ . iiiimi in hoc cum Rguris, quod non alicujus esse lotuni comprehenditur, aut

I. .i.nii ivin expi niiiini. sed -<< undum -ili- <|ui.'i babel terminos, aul quia est termi-
quid el incompli nus, Bicut punctum, quod propter sim-
plicitatem aon potesl diffiniri nisi nega-
i.i, undura sic proceditur. livi N atio scitur pcr ti«>« quod com-

l \ i.i.ini .iiiin. quod Deus per nega- prehenditur i<l quod per negationem re-

tionea non m rtificelur quod ''111111 :

linquitur, sicut -i\<- -il un , ut in sim-
miIhI ponit, mliil certificat : negatio «'si plicibus, sive plura, ut in compositis :

hujusmodi : ergo, ete.

Sl1 quod relinquitur per negationea
' "'

2. Prcterea, Sicul dicit Philosophus, inDeo, non |><>ssiiiiiiis comprehendere :

iffirmatio prscedit negationem, »unde et ideo negationes in ij>s<> non sunt cer-

oportet quod negatio affirmatione certifi- '"• per aliquam affirmationem. Vel, Bicul

cetur : sed per quod alterum certifica- dicit lt.il»i Moyses, per negationem acce-
lur, certiu8 est illo : ergo oportet aliquam ptam in genere magis ac magis ajqiro-
affirmationera proecognitara esse nobis pinquatur ad cognitionem Dei, separan-
ad certificationem negationis in «livinis. <l<» ipsum utimur eis loco
;il» aliis : un<l<!

S 11 11... Dicimus, quod per rationem differentiarumdivisivarum,cumpositivas

iii. andi, qu83 esl <jiiiilitiis oominis, habere non possumus, propter ejus sim-
oportet nos devenire in cognitionem si- jili<itiit<'in : et i<l<'<> dicuntur negationes
gnilicationis. Unde cum ratio talis remo- magis certificare, sed hoc non <-st ad
vealur a Deo, non restal iili<|ui<l per quod propositum.
deveniamus in significationem rei prout
<i <"n\ ''iiit :
<•! it.i remanet nobis igno- CiacA tertium sic proceditur. Dubiun,

lum quid sit, sed scimus quod non est hu- I. Videlur enim, quod insufficienter
jiiMin.ili ui tamen
significatur : scimus Loqualur Maximus in vcrbis istis : « Inli-
quia est, quod non comprehendimus, sed nilus esl Deus, quia nonsuccumbitdiffini-
confuse attingimus, intelligentes <|u<»<l in Damascenus enim assignat plures
tioni. »
inliniluin supereminel islis quse apud m<«l<» quare infiuitus dicitur quia non :

nossunt. Etid licitur in libro de Cau- finitur, neque comprehensione, ncque

quod causa prima est super intelle-
s, diffraitione, neque tempore, neque loco.
otumet rationem, propter ejus esse su- Ergo insufficienter assignat causam infi-
premum. Kt propterhoc <li<if Damasce- nitatis solum ex diffinitione.
nus, «iiiu.l qui est, non Bignificat <jui<l
(-
2. Objicitur etiam deeoquod sequitur:
c est, sed pelagus substantiae infinitum : » « Diffinitioni vero non suceumbit : »
quia significal dc ill«» supereminenti iu- 00 quod diffinitiones ex affirmatione
finito, <|ui.i est, nihil determinans circa contexunlur : affirmationes vero de Deo
ipsum aostro intellectui, sicut nec visus incompactae sunt, tamquam mentientes :

adspicientium mare ad aliquid certumde- seeundum hoc enim videtur, quod jmssit
lerroinatur. Et per hoc patet, quod ne- Deus habere diffinitionem in se, licel
tionesde Deo certse sunt nobis, quia non quoad nos, cum affirmationes apud
simpliciter de i j>-< » verificantur : affirma- ijisum <]<• ipsoverae sint, licet non sint a
tioncs autem incertae sunt. nobis comprehensae.
\.l primum ergo dicendum, <jii<»«1 ne- A<l primum dicendum, quodnonfiniri
est extra genus, nihil certifi- diffinitione, est causa quare non finiatur
-"\ negatio in genere certificat : aliismodis quia enim non habel ter-
:

,U| enim """ I"

1
"- 1 '
aliquid, relinquit minos essentiae, non habct terminos in
t.iin.ii aliquid esse, licet non <li<;il <jui<l tempore, nec in l<»c<> : unde per primum
, "'"' *''•
inteilige consequentia.
A(l wcundum dicendum, quod <!<• re Ad secundum dicendum, <juo<l licet
 DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. II 6 8. ;:;

allirrnalio simpliciter incompacta de

sit undc simplicia, ut punctum, negatione
ipso quoad nos tantum, complexio tamen describuntur. AHa causa est, quia est
diffinitionem quaB exigitur ad diffinitio- linis omnium, ef finissecundum Philoso-
nem, incompacta simpliciter et quoad
est phum non est finitus unde non esl lini-
—
:

nos. Et est duplex causa quare non dif- tus tcrminus infra quos ejus i ntia
iinilur Deus. LJna, quia simplex est, et concludatur, quod exigitur in diftinitio-
diffinitio exigit plures partes essentiae : ne.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAT.TH. CORDERH, S. J. INTERPRETATIO,

A. Si igitur negationes indivinisvc- Cumcrgo negationes in divinis verae,

ne sunt, affirmationcs vero incompactae
obscuritati arcanorum magis apta cst
perdissimiles formationesmanifestatio.
Et nunc itaque non turpes replent cce-
affirmationes vero incongruae suut.ar-
canorum obscuritati magis propria cst
rerum invisibilium per dissimiles effi-
ctiones explanatio siquidem condeco-
:

lestes ornatuscloquiorum sacrae descri- rant, non dedccorant, ccelestes adorna-

ptiones, dissimilibus eos fonnarum tiones sacrae hujusccmodi eloquiorum
facturis manifestantes, ct per has os- dcscriptioncs, dum dissimilibus eas
tendentcs materialibus simul omnibus formarum fictionibus cxplanant : his
supermundalium exccllcntias. (Kiia ipsis declarantes, ut rebus omnibus
vero et nostrum animum rcducunt ma- materialibus supermundialitcr antcccl-
gis dissimiles similitudincs, non aesti- lant. Quod vcro absonae similitudin
mo quemquam bene sapicntium con- magis mentcm nostram crigant, n
tradicere. Per quidem enim prctiosio- ut opinor, cordatus contradicei ; in
rcs sacras formationcs consequens nobilioribus enim lormis cffingcndis
cst seduci, auriformes quasdam assti- crcdibile cst crrarc ali |u ij existi-
mantes ccclestes esscntias, etquosdam mcr.t essc naturas ccelcstes spi .1-

viros fulgureos, decora indutos vesti- dam aurea, viroa quosdam micantc .

menta, candidum igneum innocue

et fulgore dccoros, vestitu spicndido
rcspergentes ct quibuscumque aliis
:
amictos, igneuna |uiddam innoxie \
-

similibus imagmatis formis Theologia brantes, et quajcumque alias ejusmodi

 D. M.lt. M \<i. <>|{|>. IMI ED.

\it intellectus. Quod forma sunt, quibus theologia coelcstes

rentur qui nihil visibi- mentes figuravit. Quod quidem nc iis
l,l> nisaltius intelligunt, sancto- eveniat, qui nihil altius, quam illa

n The< ; "i rcstitutiva sapien- pulchra et speciosa quae apparent,

n , ;K j ;, is dissimilitudinca mi- mcnte complexi sunt, sanctorum thco-
iliier dcscendit, non concedcnsma- logorum sapientia, quas sursum ducen-
iale nostrum in turpibus imaginibus di vim habet, ad dissimilitudincs ab-

cere : purgansverosur- sonas sanctc sc dcjicit, non permit-

m ferens animte, ei suggercns defor- tens id, quod in nobis materiale est,
mitate compositionum, tamquam nc- illis indecoris imaginibus inhierendo
que justo, neque vero probanle cssc, acquicsccre ; scd ipsa dcformitatc fi^u-
\ Ide materialibus, quiasic tur- rarumexcitansetstimulanssupcriorem
pibus similia secundum veritatem sunt animae portionem, tamquam nefas sit,
superccelestia ct divina spectacula. ct ne iis quidem, qui rebus terrcnis
valde affixi sunt, vcrisimile vidcatur,
B, Sed itaque ethoc intelligcrc opor- tam absurdis formis similia rcvcra esse
tct, nihil corum quae sunt, cssc uni- ilia suprac.oelestia ct divina. quae in
vcrsaliter boni participatione priva- s)-mbolis cum admiratione spectantur.
tum. Quin ct hoc sciendum, nihil eorum
qiuu cxsistunt pcnitus esse boni parti-
cipatione privatum;

et incompacie, quotl sic nun est verum,

scil forte alio modo. Kt idco negationcs
i.xposmo tbxtus. in Deo dicunlur compactse, affirmationes
vero incompactae. Manifestatio /></ for-
mationes dissimiles, his quae describun-
tur per eas, est a/i/a, id est, congrua ma-
gis, quia magis relinquunt negationes,
I. Si igilur negalioncs, etc. obscuritati arcanorum, idest, sublimium
secretorum, scilicet ccelestium. Itaque et

nunc, id est, in proposito sacrse descri-

ptiones eloquiorum, idest, sacrae Scriptu-
rae, non replent ornatus caelestes, id est,

angelicos, turpes, idest, turpibus figuris,

ex quo turpos efficiantur. Descriptiones
Hic concludil propositum in Angelis dico manifestantes eos, scilicet ornatus,
per ea quae dicla sunt de Deo. facturis, id est, fictionibus formarum,
iil est, figurarum dissimilibus eis. Et cfe-

j.iiur: Si igitur, ul osten- scriptiones dico ostendentes per has fa-

in divinis sunt vcrse % cturas excellentiassupermundalium, id
id cst, sed affirmatio- est, Vngelorum, omnibus materialibus
i
est, ii 'ii simpliciter simul, acccptis in hoc enim quod per
x qu compacte
"I esl verum dissimilia describuntur, certum est eos
"'
«]'" im nt significant verba, superponi omni animali.
 1

DE CKELESTJ HIERARCHIA, CAP. II, § 8. II

Quiavero. Hic ponil tertiam causara purgans ab erroribus, sursum ferens ani-
ex parte animi nostri acceptam, etest ta- mae, id est, intellectum qui animam in
lis. Sic aufertur a nobis occasio erroris, spiritualia ducit, et suggerens, id est, os-
quo posscmus aestiraare Angelos esse no- tendens ei dcformitate talium compositio-
bilia corpora si per ea describerentur. num, i<l est, figurarum, tamquam neque
probanle, sapientia, justo, id est, digne
Littera sic legatur. Posuimus duas Angelis, nequevero in se, scilicel Vnge-
causus. Vero, idest, sed non sestimo quem- los mehujusraodi, neque probante, sa-
quam bene sapientem contradicere, hoc pientia scilicet, id est, approbante, quia
scilicet quod dissimiles similitudines ma- supercaelestia et dix ina apectacula, id

(jis reducunt animum nostrum, id est, est, Angeli superccelestes el Deum spe-
intellectum in spiritualia, non sinentes ctanteSj secundum veritatem sunt simi-
nus stare in ipsis propter maximam di^si- lia valde materialibus sic turpibus, qui-
militudinem. Et hoc pro causa subjun- bus syrabolice comparantur.
git. Enim, id est, quia consequens, id <
i
st, . Sed videtur, quod magis sit consequens
vicinum est, est quidem, id est, certe se- seduci per dissimilia : quia sicul dicil

duci, i<l est, decipi per sacras formatio- Philosophus, « major est error aestiman-
nes, id est, figuras pretiosiores, id est, a tis tria esse mille, quam ea esse qua-
nobilioribus sumptas. Seduci <lico <a?.s7/- tuor : » ergo quanto magis <li>tiiiiti;i cre-
mantes superccelestcs essentias, i<l est, eadem, tanto magis erratur. Et
duiitiir ' I

Angelos, quosdam esse auriformes, id dicendum, quod Dionysius loquitur sup-

est, similesauro, quia aurura pretiosum, posita identitate, quae valde dissimilia
e/ quosdam viros fulgureos, id est, lu- iniii sinit dicere eadem : causa enim ap-
centes, indutos decora vestimenta, et parentiae identitatis esl similitudo.
respergentes candidum et igneum innocue,
id cst, habentes splendorem ignis sine
nocumento adustionis. 1 enim videntur
;«•<•

salis decentia <

i
is apud ill<s <jui non
intelligunt nisi corporalia, cum isla sint Dl\ LSIO 1-1 EXPOSl l I" TEX i i
S.

in genere corporalium. Quod quidem

scilicel sic seduci, ne paterentur rudes
qui niliil intelligunt altius visibilibus
boni, quia taiibus occasio csset errandi,
sapientia sanctorum Theologorum, i<l I»..sr,7 itaque et hoc inteliigi re oportet, etc.

cst, tradita ;i sanctis Patribus Theologis,

scilicel sacra Scriptura, restitutiva, i<l

csl, restitucns unumquemque intellectum

in veritatem, prout possibile est ei,

descendit iil» altitudine spiritualium,

nil ilissimi I iiml mrs indecoras, id est,

turpcs, mirabiliter, sic nl ejus cau- Superius posucral instautiam au ob-

Bam semper miremur. S,i|iiniii,i dico jectiones supra positas, assignans causas
iimi conccdens materiale nostrum, nl est, propler quas inconveuientia nonsequun-
intellectum nostrum, <|ui materialis dici- lur, in parte istaincipil solvere objectio-
lur propter admixtionem pliantasmatuui, nos. Ii esl solutio sua ha?c \ quia i ura

quiescere remanens m turpibus imagini- iuliil sitexporsparticipationeboni, uiium-

lnis, id cst, c\ iui|)iliii~- rebus suraptis, quodque quantumcumque vile \ ideatur,

credcndo simplicitcr essu vcra, nihil ui- hubel nobiles proprielates quibus spiri-
1 1 ,i quoereudo, I 'ci o, nl esl . sed sapientia tu.ili.i potesl !• prujsentare,
 1

1, \i b M KG. ORD. IMt 11»

In prima iin. ijui.i iioii rsl ibi liin> : • Sed in.i-

I
•

dividilur ista pars in Ires.

,,,, Bolutionem, In i« unda ma- i.ii.i carel omni perfectione quae eat ad

exomplis, ibi (§ 9 circa finem), linnii. alioquin non essel recepth a om-
tlat

/ .1" lerlia redil ad so- nniiii formarura : ergo omnino carel par-

oncludendo eam a! tnanifes- licipatione boni.

lutioni iii. •

dictis, ibi 12), Esi itaque, etc. :{. A<l idem, Quidquid prsecedtl aliquid,
(§

nin.i parle Lria dicit. In prima di- potesl intelligi Bine ill«»: sed fiis <--t ante
I,, |,

m privatum universaliter bonum, quia informatur per illud, quia

q UOd
,.,, liil esl

participatione boni. Secundo probal per utdicitur in libro deCausis, «ensesl per

auctoritatem, ibi §U Siguidem eloquia. « creationem,bonum vero per informatio-

Iu lerlia concludil propositum, ibi (§ 1
1),
k iinii : » ergo potesl intelligi in quantum
Ci/iii >'
hujusmodi sine bono. Quod etiam patel
per Boetium in libro <l<' Hebdomadibus,
I
Posuimus causas
ttera sic legatur. 1 1 » i dicit, <|ii<xl « si per intellectum sepa-

propter quas pnedicta inconvenientia nou « retur paulisper bonum a prima causa,
sequuntur, sed quia restat solvere ad ob- « erunt quidem entia, sed non erunl bo-

jectiones, itaqueet, id est, etiam oporlet « na : » ergo ad minns secundura intellec-

intelligere hoc, nihil <!<• uumero eorum tum cril aliquid privatum omnino parti-

iin.T sunty esse privatum universalifer, cipatione boni.

i.l est, in loto participatione boni. i. .\<l idem, Bonura (nt dicit .\vicenna)

esl eductivum actusa potentia : potentia

igitur sine actu nullo modo participabit
bonum : et hoc etiam videlur per Ari-
stnlclrm in IX philosophise primas, ubi
dicit, quod « potentia nrqm' est bona,
« neque mala et secundum eam neque :

i.i r.i \. « sinnus boni, nec mali. »

v
• i. Sidicatur, <|uo<l sicut <li<nt Augu-
stinus, « malum coalescit in bono, » <
i
t

ita non universaliter privatur boni parti-

cipatione. Contra : Aut ilkul bonum in

quo coalefcil maluin, estsibi oppositum,

I . Circa hoc duo sunt dubia. Primo, aut non. non esl bonum Si non, ergo
utrum verum si1 quod dicit. Secundo simpliciter, cum non sit oppositum ornni
quid sil participative bonum. iniilo. Si esl sibi oppositum, tunc non
potest salvari in illo : quia oppositum
( III. \ |n iminii sic proceditur. non salvat, seddestruil suum oppositum.
I.Videtur enim, quodaliquid sil priva- fi. Praeterea, Sicut beati carent omni
d i. iniii universaliter participatione boni :
malo. ita videtur quod damnati careant
malum <n i m concrete accipiendo aliquid omni bono : et ita videtur falsura dicere.
d in quantum hujusmodi non par- Solutio. Non universaliter privari par-
ticipal bonum, cum ex b"<- sil malum ticipatione boni, non solura dicitur quod
dil .i bono ergo ;ili<jui<l uni-
:
non carel omnibus parlicularibus lxmis,
\ .
i - diler es1 prh atum participatione -'•'I etiara quod non carel <»mni modo
ni. participandi bonum, qui <luj»l<'\ ost :

2 \>1 idem, Qua?cumque carent per- qusdam enim participant bonum sim pl i-
•
\ fine, carent omnino <'ii<T. quae habent perfectionem cx fine,
one boni. I nde ili« it Philoso- proul quietal motura agentis : quaedam
jilm-. ii mathematicis non esl bo- vero participant bonum secundum quid,
 DE CCELESTI IIIEHARCIIIA, CAP. II, 6 8.

quae sunt in potentia ad bonum cuin or- dlspositionem causandi, el ideo efficiens
enim potentia csl ali-
dine ad aliud. In tali agit babens aecessario bonum ex re-
quo modo bonum, sicut forma aliquo spectu linis. Et ideo idicil Augustinus,
modo est in materia, et educitur ab ea, quod « in quantum Deus bonus est, bu-
cum non sit simpliciter ab extrinseco ab « inus : ct iu quantum sumus, boni su-

illa, scilicet materia, qua? non est tan- « inus. » Oportel enim in causato relinqui
tum ut recipiens potentiam ad ipsam for- dispositionem causae in quantum ejus
mam, sed babet ordinem ad illam, et causa est et ideo
necessario con-
: bonum
educitur ad acturn uno motore. Et simi- sequitur res. Si autem separeturper in-
liter dilFerentia est in genere. Et hujus- tellectum a causa, cum dod sil aliquid
modi Jiabent vel participant illud bonum inducens bonum, separabitur a rebus
secuudum quod sunt in potentia
quid, ad per intellectum : hoc autem impossibile
simpliciter. Nihil autem est quod altero est ita esse, licet posset intelligi. Diony-
dictorum modorum non participet bo- sius autem loquitur proutres sunf in sua
num. nalura, non in intellectu.
Ad prinium ergo dicimus, quod ma- Ad quartum dicendum es1 de potentia
lum etiam secundum quid participat bo- ul de materia praedictum est.
num, quod simpliciter pri-
illud scilicet Ad quintum dicendum, quod bonum
vat relinquendo ordinem in subjecto ad illud in quo coalescil malum, scilicel
illud, et non solvit subjectuin, aliter ordo ad bonum, non opponitur sibi se-
enim non esset malum sibi sed priva- : cundum id quod est, sed solum secundum
retur eo quod non est natum habere, actum, vel finem, id est, si reducaturad
sicut per maluin culpa3 privatur bonuin actum, erit sibi contrarium el ordina-
gratiae, relinquitur tamen capacitas gra- tum ad contrariura finem haec autem :

tiie, qua3 est bonum natura\ quae licet oppositio Don es1 secundum rem, sed se-
per quodlibet peccatum minuatur, quia cundum rationem tantum : uude nihil
semper est minus habilis ad gratiam, non prohibet in tali opposito aliquid coale-
tamen potesl tota tolli, cum sit infinita scere.
c\ parlc subjecti, sicut ef quaelibef alia Vd sextum dicendum, quod Deus pro-
potentia passiva, sicut etiam m natura, nior cst ad piis miserendura quara ad ma-
quantumcumque elongetur materia ;i for- los puniendum : unde semper punil ci-
ma, auferendo dispositiones etiam in in- Ira condignum, el praemial ultra condig-
liniluin. niancl laincn ordo a<l formam. nnin unde DOii
: lenef >iniililtnli>. \ ,|
In damnatis etiam non tollitur ordo ad dicendum, quod >i pri\ arentur omni bo-
gratiam <juod cnim dicuntur oon capa-
: ni), privarentur etiara sensu el cognitio-
ces gratiae, hoc esl propter confirmatio- ic ci ordine ad bonum, ef sic non puni-
aem in malitia ex immobilitate divioae rentur pcenis nisi privatione boni ad
sententiae. quod i'N>rni ordinati : ef hoc melius eis
Ad secundum dicendum, quod mate- esset, sicul dicitur in Bvangelio ' /.'

ria prima etiam participal bonum secun- iiiim erat ei si nu/n^. etc, ••!
ideo in li

diim quid ad quod habef ordinem : unde misericorditer cum eis agitur et non ju-
dicilAugustinus, quod « i sl bona, quia
capax boni. »
Ad tertiuin dicendum, quod finis proul Circa secundura sii |
roi editur.
quietat desiderium agentis, da1 omnibus I . Philosophus in quai i" / um

1
Mittli. xxvi, 24.

XIV
 h. Al.lt. M IG. OllD. IMl.KI».

partieipare esl participati ra- bel secundura particrpationem ratione»

«li.it . quod i

suscipere, suscipiendo illudul par-

boni bonum enim secunduHi nniveran-
:

tionem
sua sic autem non par- l,. m rationem qnietat omne deaiderium,
t,-m lubstantia : i

de 8 jve provenial es appetitu astars, vel

ticinatur bonum, i um Boetius in libro
<t
sensns, vel rationia, vel intelligentia
bdomadibus, dividat bonum per parti-
:

//
solum in Deo in qno eel omnie
cipttionem conlra bonum per substan- 9 ic esl

participalur ab desiderabilis perfectio eminenter. Secun-

ti, im : ergo bonum non
iluni participationem vero rationem quie-
liis qum ii"i> per substantiam snnl bona.
alicujus desiderantia, >-\ Imh- dicitur
- ,, no. Dicimua, quod non dicitur i,ii

participatio boni quia recipiatur in participare bonum.

hic
lubstantia ut pan essenti», Bed quia ha-

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. C0RDER1I. S. J. 1NTERPRETAT10.

quidcm, ut cloquiorum veritas

Si Cum, ut ait veritas eloquiorum, om-
ait, omnia bona vaMe '. Est ergo ex nia bona valde.
omnibus intelligere bonas speculatio-
nes, et invisibilibus et intellectualibus Est igitur ex omnibus capere
ex materialibusque formare dictasdis- bonas contemplationes quia ;
et viris

similes similitudines, altero modo in- intelligentibus ac spiritalibus licet

tellectualibus habentibus, qua3 sensi- jani dictas dissimilitudines ex rebus

bilibus aliter distributa sunt. Etenim materialibus ellormare ; cum res spi-
furor in irrationabilibus quidem ex ritales alio ipsas modo habeant, quam
passibili motu inest, et omnis irratio- rebus sensibilibus attributai sint. Si-

nabilitatis est repletus furibundus eo- quidem affectus irte creaturis irratio-
rum motus. nalibus ex impetu passionis ingenera-
tur, atque omni irrationalitate plenus
est irascibilis eorum motus :

1
iVn. i, ;! . V' ht Detu cuncta quaefacerat ; »t erat valdc bana.
 .

])E CGELESTl HIERARCHIA, CAP. ir, § 9. 51

iu diversis, ut quando accipitur idem mo-

dus iu oppositis qualitatibus, ut in Evan-
gelio Fili recordare, quia fecepisti bo-
:

na, etc, quia uterque intense recepit, li-

cel opposita. Et >i«- se exponit, Bubdens :

Formare dico dissimilee similitudinea in-

tellectualibus habentibtts altero modo ea
EXPOSITIO TEXTDS.
quas aliter sunt distributa, i<l est, attri-
buta sensibilibus, quia diversimode ha-
bent quo<l eis attribuitur.
Et hoc manifestal exemplis subdens :

Siquidem, etc. Etenim furor. Et dividitur in tres secun-

dum tria exempla quee ponit. Secunda,
ibi (§ 10 circa medium), Eodem modo
concupiscentiam. Tertia, il»i (§ 1 1 circa
medium), Sedet ipsam.
Circa primum ubi ponit exemplum de
furore, duo facit. Primo ostcnilil qualiter
Ilic probal per auctoritatem dicens :
inest irrationabilibus, unde transsumi-
Siquidem, id est, certe, ut <iii veritas elo- lur. Secundo, qualiter attribuitur Anere-
quiorum, id <>t, sacrse Scripturae (Gen. lis, ibi (§ |D), Sed in intellectualibus.

i, 31) : Omnia sunt bona valde. Super

quo dicit Augustinus : « Bona sunl quae Littera sic legatur: Dicimus, quod for-
« condidit Dcus etiam singula : simul ve- mare similitudines aliter inest utrisque.
« ro valde bona, quia exeis consistit admi- Etenim, id est, quia/wror, <|ui secundum
« rabilis pulchritudo universitatis. » Et Gregorium, esl ira accensa, unde es1 ac-
dicitur hic universitas ordo qui est ad lus irascibilis, inest irrationabilibus se-
uuuiii iu partibus universi, ut in exerci- cundum iiatur.ini, licel participenl se-
lu (i(i ducem. Ergo ex omnibus rebus, si- cundum quiil rationem, < motu, extra
i

ve uobilibus, sive vilibus, est, i<l est, con- agentis passibili, id est, passionem infe-
tingil intelligere speculationes bonas, i<l rente, sive vere, sive secundura restima-
est, aobiles <! congruas spiritualibus lionera. Unde <li'il Philosophus quod
propterbonum repertum in eis, congruas « ira es1 appetitus conlrarii doloris pi
scilicel et invisibilibus et intellectualibus, « pter apparentein ;estimationem. » l.t

scilicel ^ngelis, qui uon videntur cor- sic tangitur ejus origo. /.'/. i<l est, etiam
porali visu, sed intellectuali, que t
id est, motus eorum furibundus, scilicel ratio-
»'l contiugil decenter ex materialibus, nabilium. Hic motus dicitur interior ira-
scilicel corporibus formare spiritualibus scentis. El dicitur furibundus quasi imue-
similitudines dictas dissimiles. Dicitur luose ductus : tales enim potius aguntur,
1'uim Bimilitudo dissimilis quandoque si> ' r\ ii.iiur.i . i;i in brul i-. sive ex pas-
materialiter a dissiiuili ro sumpta, ol sic siono illata, ui in liofhinihus, quam
sumpsil supra. Quandoque vero dicitur ij.iui . ui ili.il Daraasi buus \_ re enim
formaliter, ut hic sumitur, quando scili- ratioms esl . ol eorura qui • \ ipsa sunl
cel esl eadem qualitas ; el sic esl simili- cura sil libcru <•!
doininii suoi ura actuum.
Imlo : li.ilici lamen dissimilem unnliun M"in-> dico repletits on rationabili-

1
Luc. x\
 I». \i.n. M \(.. <>iti). PH ED

t" l( privatin ratione, „ in \ irtutem erige. i Ergo furor non

tat,s. i.l est, in '

quandoque semper .•-! in irrationabili.

qaia ooo lequitur eam, lioel

.unli.it.
- 1 1 ii,.. Dicimus, quod hujusmodi vi-
res, irascibilis «•! concupiscibilis, non
|M.-vui)t esse de essentia rationia : quia
omnia qua? aic sunt in ratione, sunt se-
parata a materia <•! organo corporali.
1'as-iu autem u<>u est nisi circa materiam,
nec alteratio : uu<l< i
non potrsi cssc in

his quffi sunt de essentia rationis, sicut

dicitur in \'ll Physicorum, quodcaddi-

1HHHM, k scens non alteratur, sed perficitur. » In

diffinitione autem iraa si diffinitur raate-

rialiter, accipitur organum, quia dicitur

accensio sanguinis circacor : si formali-

ter, passio, « Ira cst appetitus, ctc. » Et

ideo nonpossunt esse partes rationis, sed

suut partes sensitivffi potentis quantum
a<l appetitum. Et hoc dicit Philosophus H
Sn. vim li r, quod malediffiniat w- Damascenus. Participant tamen aliquali-
1.
lcr rationem ut audientiam ipsam, et
puror enim uon -<>linn inest irra-
,,,,,.,,,.

ergo proptcr hoc dicit furorem qui cst actus

tionabilibus, Bed etiam nominibus
:

diffiniens ip- irascibilis, esse irrationabilium. Eteadem

videtur insufficienter loqui
prout est in hominibus tantum,
ma- ratio cst de concupiscihili.
Bum
omnis irrationabilitatis \<1 primum ergo dicendura, quod licet
xime cum dicat,

replctus.
sit in tamen in quan-
hominibus, non

2. \<l idem, Consuevil distingui duplex tum rationem habent, sed secundnm vi-
brutalis et humana. rcs irrationabiles, secundum essentiam.
irascibilitas, scilicet

Humana autem est inratione ut ratio est. Ad secundum dicendum, concedendo

autem actus irascibilis <•>!• quod distinctio illa falsa cst unde et a :

Dictus raror
.t iu rationabilibus in quantum nullo Auctorc invenitur.

hujusmodi : idem quod prius.

<•! sic Ad tertium dicendum, quod furor non

:?. A.l idem, Sicut dicit Damascenus, proprie inest deenionibus, sed secundura

i malum ds3monis e6t furor irrationabi- similitudinem dissimilem.

lu DaBmoD autem substantia intelle-

:
„ Ad quartum dicendum, quod Philoso-

ctualis est ergo furor non tantum inir-

:
phus non intclligit quod furor sit fortitu-

rationabilibus .
i
st. do quee cst virtus : sed quia furiosus

I \.l idem, Virtus cum sit boua quali- quandoque propter collectionem spiri-

t.i-, nou est nisi rationis perfectio, sed tuum facit actus fortis, scilicet invadere

Bicnt ihni Philosophus in Ethicis, furor hostcs quos primo timebat, non tamcn
quandoque fortitudinis est, inducens il- Unde Philosophus ibidem ponit
virtuose.

lu.l, o Virtutem immitte furori, furorem quinque modos fortitudinis non verffi.
 DE CGELESTI HIRRARCH1A, CAP. II, § 10. 53

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. I. 1NTERPRETATIO.

Seci in intellectualibus altero modo Sed in rebus spiritalibus aliter opor-

oportet irascibile intelligere, declarans, tct vim irasciilcm considerare, ut vi

ut aestimo, eorum virilem rationabili- delicet significet masculam earum ra-

tatem, et immanem quietem
2 in divi- tionem, immutabilemque statum in
nis et immutabilibus fundamentis. deiformibus istis immobilibusque se-
dibus firmatum.
Eodem modo concupisccntiam qui- Similiter concupiscentiam in brutis

dem esse dicimus in irrationabilibus esse dicimus inconsideratam, et ad

inconsultam quamdam et materialem aliquid materiale rerum mutabilium,
ex naturali motu aut consuetudine in ex insita propensione, vel consuetudi-
mutabilibus incontinenter ingenitam ne impcteruer ingenitam affectionem,
passibilitatem, et irrationabilem cor- et irrationalem corporis appctituspra--
poralis voluptatis continuitatem, si- dominationem, quij totum animal im-
mul omne animal compellentis in se- pellit ad id quod sensu concupiscibile
cundum sensum concupiscibile. exsistit.

1
Alias immanentem, vel inconsolabilem, veJ immitem
 U. \| R M \(i ORD. PU II»

uroecipitem, sed pegulatam •> <li\ ina sen-

tentia : el sic in utrisque furor significal
nDii quiescentem motum ad \ indictam,
; 111 istis prscipitem, in illifl cum ra-

lione.

Eodem modo. Hic ponil Becundum

1 xrosi ii" ruxTrs. exemplum de concupiscentia. El primo
ostendil qualiter esl in irrationabilibus.
Secundo qualiteresl in Angelis,ibi (§ 11),
( '///>) vero dissimiles.

Sed in inteliectualibus t etc, Liitera&ic legatur : Sicut furor aliter

esl in utrisque, ul dictum est, eodem mo-
doquidem, i<l est, certe nos dicimus con-
cupiscentiam i// irrationabilibus esse

quamdam passibilitatem, i<l est, passio-

iicni ;id (juaiii habiles sumus, inconsul-
lai/t, id cst, non sequentem consilium
rationis, et materialem, et quantum ad
llic ostendil quomodo furor in spiri-

accipitur, dicens Sed objectum et quantum ad subjectum, in-

tualibus aliter :

genitam, id est, ortam intra nos, incon-

qportet intelligere irascibilem, idest, fu-
tinenter, i<l cst, per incontinentiam. ln-
rorem : sumitur enim hic pro actu, ul
altero modo, genitam dico ex naturali motu tendentem
respondeat prcedictis : id
in venereas delectationes, nonregulatam
est, opposito, in intellectualibus, i<l est,
ratione. Aul ingenitam ex mala consuetu-
Vngelis, declarans, id est, significans, ut

eorum,
<linc siniiliiiin aotuum. Et declarantes
mstimo, id est, certe scio, Bcilicet

Angelorum, rationabilitatem, oon secun-

cam esse continuitalem voluptatis corpo-

iluiu quod cst differentia hominis, sed

ralis, idest, confirmationem quamdamin
potentiam cogno- talibus irrationabilem, id est, non sequen-
secundum quod <li<it

mrilemr, tdest, non tcin rationem. Voluptatis dico compelten-

scendi rationabilia,
emollitam. El declarans quietem, id est,
tis, id cst. quadam vehementia trahentis

eorum, immanem, omne, i<l est, totum animal in concu-

constantiam id est,

non manantem 'i' exsecutione vindictae, 1

piscibile secundum sensum : quia corpo-

sicul dicitur immanis persecutio. Vel « in- ralis delectatio cst circa sensibilem ani-

consolabilem, » alia translatio, i<l csl, non mani. ul dicit Philosophus : et similiter

exspectantem consolationem, quin vindi- delectatio 11011 est nisi circa gustum ct
cel divinas injurias. immitem, »
\ el « ;ilia tactum, ut dicit Avicenna. Unde alia
littera, it.i tamen quod uon privetur vir- animalia in hi^ solum delectationem
lus mansuetudinis, quae semperesl in eis, quaerunt.

secundum quemdam habitum vitiosum

(jim quis r\ quadam mollitie pusillanimi-
t.iti- cessal .1 propulsandis injuriis. Quie-
tem di< " in fundamentis divinis et im-
mutabilibus idest, quiescentes fundati in

divinis sententiia immutabilibus. Quasi

diceret, quod furor in eia significat quam-
dam fortitudinem ad vindictam uon
 I)E CGELESTi IIIKKAHCIIIA. CAP. II, § 10.

secundum Philosophum, Lracundus >i-

milatur ei qui audit legem, male autem

utilur Legibus : ex hoc enim quod inju-
riam recogitat, dicit sibi ratio, quod vin-
dictam non per se, sed perjudicem debel
habere et moderate : sed hoc rn » 1 1 sequi-
tur, imo ipse per se vindictam quserit e1

ultra debitum, et ideonon penitus incon-

dubium. sultus cst : talis enim audit consilium
rationis, sed non Bequitur illud. [nconti-
nens vero similis esl ei <|ui oon audit
legem : ex quo enim afficitur concupi-
scentia, non cogital de aliqua lege, cum
nulla lcx sit ad concupiacendum : et ideo
speciali ratione inconsultam eamdixit.
Sed circa hocest dubitatio. secundum dicendum, quod con-
\d
1. Sicut concupiscentia est inconsulta, cupiscentia dicitur esse in nobisexna-
ita et furor, cum omnis malus sit igno- turali niotu prout natura in nobis esl

rans, sicut dicit Philosophus. (lum igitur corrupta magis ad delectabile venereum
de furore non dixerit esse inconsultum, ,t gulae quam ad alia : quia conjungun-
nec de concupiscentia dicere debuit. tur his per quae salvatur natura secun-
2. Prseterea, Quod ex natura est, non dum speciem vel secundum individuum :

cst vituperabile, sicut dicit Philosophus ei ideo natura magis prona esl ad ista :

in Ethicis : sed concupiscentia est vitu- hujusmodi enim passiones connascuntur

perabilis : ergo non est ex natura. nobis : et oportet nos habere ad ipsas,
:{. Prasterea, Continuitas non exigitur secundum Philosophum, sicut sapientes
ad concupisccntis incontinentiam uuo : plebis Helenam, fugiendo scilicet.
ad
enim vel duobus actibus efficitur quis in- Quod etiam Apostolus dicil ladCor.,
contincns ergo male posuit in ejus dif-
: vi, L8 : Fugitefornicationem.
finitione continuitatem : quia incontinens ^.dtertium dicendum, quod non bu-
secundum Philosophum melior est luxu- mitur continuitas pro continnitate tem-
lioso. [ncontinens enim vult quidem poris, sed pro quadam continuitate soli-
continenter agere. ditatis : propterenim facile mobHem dis-

i. Prasterea, Hoc nonmanetineo quod positionem acl voluptates, \\"\\ dicitur

vult tractus concupiscentia : unde )-t in- quis incontinens.

oontinens dicitur non parens menti. Lu- \.| quartum dicendum, quod Licet in

xuriosus autem ultro se offert voluptati. incontinente el quolibel alio concupisi en-

Ergo udii esl universaliter verum quod te sitquandoque aliquid remurmurans,

voluptas compellal totum animal, quia lamen ex quo concupiscentiasubinlravit,
iu incontinente ratio r\ voluntas contra- non sinit remurraure actu el ideo dici- :

dicit. lur a Dionysio, /"////// animal impelU

Sni.i tiii. Dicendura ad priraum, quod
st; D. \l.it. MAG. ORD. PILED.

II

ANTIQUA IKANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETATIO.

\ Cum
vcrodissimilessimilitudines Quando itaque dissimiles similitu-
intellcctualibus circumponentes con- dines rebus spiritalibus attribuentcs,
cupisccntiam eis circumformamus ,
concupiscentiam ipsis affingemus, di-
amorcm ipsam intelligere
divinum vinus amor intelligendus, qui intclle-
oportet, super rationcm et intellectum ctu rationeque superiorem amet imma-

immateriaiitatis, et inflexibile et non terialitatem, stabileque sit ac constans

indigens desiderium, desiderium superessentialiter pura? ac

superessentiali-
ter casta' et impassibilis contemplatio- impassibilis contemplationis et com-
nis, et ad illam puram et sublimissi- 'munionis verae sempiternae ac spiri-

mam claritatem, et invisibilem et for- talis, sublimissiime purissiirueque cha-

mificam pulchritudinem aeternae, verae ritatis, et infallibilis pulchrificreque

et invisibilis societatis. Et veluti po- venustatis. Etimpotentiam accipiamus

tentiam excipit quidem in sufficientia infractam animi contentionem, qme a
et in conversibilitate, et a nulla affii- nemine valeat conquassari, propter
gitur virtute, per inconfusum et im- impermistum et immutabilem divinae
mutabilem divinse pulchritudinis amo- pulchritudinis amorem, atque totalem
mn, et universalem revocationem in in id quod vere appetendum est, pro-

id quod vere est appetendum. pensionem. Quin et ipsammet irratio-

nalitatem et insensibilitatem in brutis
B. Sed et ipsam irrationabilitatem et quidem animantibus, vel materiis ina-

insensualitatem quidem in lrrationa- nimatis, rationis ac sensus proprie

bilibus animalibus, aut in animatis privationem nuncupamus; in imma-
materiis defectum rationis et sensus terialibus vero ac spiritualibus naturis,
proprie vocamus. In immaterialibus eminentiam ipsarum (utpote super-
autem et intellectualibus essentiis san- mundialium) sermonem nostrum trans-
cte et decentcr supereminentias earum. euntem, ac corporalem, et materia-
ut supcrmundalium confitemur no- lem, ab incorporearum istarum men-
im transitoriam et corporalem ra- tium sensu alienum, sacro prorsus
tionem, et materialem, et alicnatum modo transcendere profitemur.
in corporalibus animi sensum excel-
lentes.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. II, § 11

redacendo in unum ct immobile : e1 de-

Biderium tendens ad illam claritatem,
scilicet divinitatis, puram, quia tenebra
in ca Qon snnl : et mblimissimam, quia
•-
rationem, aaturam, <-t cognitionem ex< •

<lit : et ducens ad pulchritudinem formi-

ficam, id est, formantem Be in uobis, et

invisibilem corporali visu. Pulchritudi-

nem dico societatis, id est, unionis ad
EXPOSITIO TF.XTUS. Deum, seternee, id est, indeficientis : quia
aeternitatis participes facil : et vere, quia
in hoc esl delectatio et perfectio intelle-
etualis substantiae. Sed quia aujusmodi,
vel quia alisa pulcbritudines nou suni
A. Cum vero dissimiles, etc. veraa in se, nisi in quantum veritatem
sortiuntur, ab ista etiam prsdictum de-
siderium excipit, id est, accipit, id est,

accipere facit a desiderato, veluti poten-

tiam quamdam, id est, virtutem quam-
dam amoris qusa retineri potest. 1 nde
Chrysostomus : Magnus amor est sicul
«

llic ostendit qualiter concupiscentia « ignisfervens, nec ejus impetum aliquis

dicitur de Angelis dissimilitudine, di- « sustinere potest. » Excipil dico in suf-
cens : Ita dicitur concupiscentia in irra- ficientia et inconversibiiitate, i«l est,

tionabilibus, vero, id est, scd, cum, id sufficienter sil>i et inconversibiliter ab

est, quando nos circumponentes intelle- amato : et ista potentia a nulla vtrtute
ctualibus, scilicet Angelis, dissimiles si- affligitur, idest, perturbatur. I n<l«' Cant.
militudines, id est, dissiniiliter acceptas, vm, 7 : Aquse muitse non potuerunt >
>-

circumformamus eis , scilicet Angelis, stinguere charitatem. Excipit dico per

concupiscentiam, id cst, circa eos li^u- amorem divinse pulchritudinis inconfu-
ralionem ponimus per modum dissimilis sum, id est, terminatum propria ratione
similitudinis, oportct ut vere intelliga- amati, non mixtum alieno inordinato
et

mus nos intelligere ipsam, scilicet con- amori. Confusum enim dicitur non ler-
cupiscentiam, amorem divinum, qui est minatum, vel inordinate mixtum. I.t
desiderium super rationem et intelle- h»c duo Faciunt ad magniludinem <'t par-
ctum, id est, excedens ea. Desiderium di- vitatem amoris <|ii"<l enim uon sub :

co immaterialitaiis summse, scilicet di- Lerminata ratione boni amatur, minus

viinc. respectu cujus omnia materialia amatur. El amorem <li<" immutabilem
snnl : vel iniinalciialitalis divinffi, quffl propter (irmam adhaesionem. I t exi ipil

cst supcr rationem rationalium, et intel- per universalem revocationem < >:lli_->'ii<l<'

lectnin intellectualium, et inflexibile ab sparsim inidquod appelendum,

eo quod desiderat, et //<•>// indigens prop- scilicel in Deum, m maxime ametur, ni-

ter carentiam ejus quod desiderat, con- liil pweter ipsum amando. Vugustiuus
tempiationis superessentialiter castse, nl in libro Conf ssionum 1 Minus !<• amal :

est, superessentialis divina virtute casti- 1 qui aliquid t> <

um amat. • Esl ur

gante animum ab immundis desideriis, hoc ooramune utrisque, <|u<'<l ferantur

et impassibiiis, i<l est, irapassibiles red- quodam impelu in amatum : sed in hoc
dentis : sicut enim contemplatio divini- dificrunt, <|n<"l Vngeli < nste Feruntur in

i.itis 11 ni t n<»>. ita <•! permanentes la.it ili\ 111.1111 piilcln ilu.lin.iii. .1 lii ina a<ll
 D. \l.li M \<- <>ltl> l'l! 1 h.

rione : irrationabilia vero incontin«»nter xium, tollens vero fastidium : ol ideo di-

in materiales et sensibilefl voluptates. citur non indigens.

EXPOSITIO TEXl i
9.

Dl Ull-M.

B. Sed ei ipsam irrationabilitatem, etc.

Ilu m l.ll \ll II.

1. .Nihil iiit dicil Augustimas) deside-

ratur ni>i eognitum : ergo non videtur
desiderium esse supra rationem.
2. Prasterea, Cum desiderium sit rci Hic ponit tertiuni exemplum de irratio-

non habitse, per quod differl ab amore, nabilitate et insensuaiitate. primo os-
Et
Bemper esl vx indigentia : ergo videtur tendit qualiter est in aliis. Secundo, qua-
oppositum in adjecto quod dicit, litcr in Angelis, ibi, In immaterialibus
//o>/ indigens desiderium. autem.
\<l primum dicendum,quod dicituresse Littera sic legatur : Dictum cst furorem
Bupra rationem non quia et intellectum, et concupiscentiam diversimode esse in
non cognoscat desideratum, sed quia non Angelis et animalibus : Sed el nos pm-
Bequitur rationem extendendo se supra prie vooamus msensualitatem et irratio-
id quod rationis enim sc est : desiderat biHtatem quidem, id est, certc /'// irra-
divinus amator unire DeOj non atten- tionabilibus quantum ad irrationabilia.
dens reverentiam quam ratio dictat. n- I et in materiis inanimatis, quantum ad in-
de Bernardus super illudj Osculcturme 1 ,
sensibilia, defectum rationis, quoad
etc, dicit « Habe reverentiam, o sancta
:
unum, ef sensus, quoad alterum.
i ;iniiii,i, ;nl adorandum forsitan, non os- Autem, id cst. scd nos dicendo prsedicta,
<•
culandum. » Turpeverodesiderium de- /'// essentiis immaterialibus et intellectua-
ii
(,
ab eo quod rationis, vilioribus se
it
UbuSfidest, Angelis, confitemur sancte,
Bubdendo. non erronee, et decentereissupereminen-
\«1 secundum dicendum, quod deside- tias earum, idest, cssenliarum super ra-
ranl continuitatem ejus quod habent : tioncm ct sensum ut supermundalium, id
non enim totum simul habent el ideo : cst. lamquam super mundum nostrum
desideranl quod habeant alio modoquam cxistentium. Nos dico exeellentes >t<>-

habenl : el 1 1
•
< -
esl desiderium non an- stram rationem transitoriam, idest, qu;c

1
Cunt. i, i.
 DE CCELESTI HIERARCHIA. CAP. II, § 11.

transit de v i rationali non prolato ser- videtur quod Augeli non excedant, sed
raone, vel <!< principiisin conclusionem etiam habeant.
per inquisitionem, et carporalem, supple, -. Praterea, Gregorius in Homilia dc
spiritum ad se trahentem, ul in aliiul per Epiphania, vocal Angelum rationale aui-
sermonem transeat, etmaterialem, idest, mal : omne autem animal ratioaale ha-
materialibus organis utentem ad forman- l><'t rationem el sensum.
dum se in alium, et sensum alienatum, 3. Praeterea, Ratio aut «li«ii naturam,
id est, transfusum in alium, in corpora- aul potentiam consequentera uaturam. Si
libus animis, i«l rst, existentera propter naturam, videtur nonexoedi ab Angelo,
corporalia organa, ut dictum est : vel sen- cum perfectio naturae inferioris sil etiam
sum quantum ad insensualia, materialem, i" superiori, licel \\>>\i sil in ea ui ultimus
quia non separatur a materia ut ratio : actus. Propter hoc non potest dici quod
alienatum, id est, distributum m animis excedat, sicut nec qos excedimas bruta.
corporalibus, id est, spiritihus corporeis Si vero dicit potentiam, >i< iterum du-
per quos defertur sensus et motus a cor- pliciter secundum quod se
dioitur, aut
de. Vel aniini corporales suul animae habel ad cognoscendum GQniingentia, el
sensibiles quae sunl actus corporis, in sic Qon deest Angelo, cum melius aobis

quibus sunt distributi sensus. Dicuntur habeal contingentium cognitionem : aul

ergo materialia irrationabilia et insensi- proul se habet ad ordinandum principia
bilia, ut deficientes a sensu et ratione, U1 conclusiones probabiliter ve\ necessa-
immaterialia autem excedentes atrum- rio, ut dicitlsaac, quod«ratio estfaciens
que. decurrere causam in causatum, » sic

etiam non deesl Angelis, imo melius qo-

bis hujusmodi ordinationes perficere pos-
suut : ergo Qon debent dici excedere ra-
tionem.
Solutio. Dicimus, quod dupliciter pot-
est accipi cognitio fiuxibiiitatis maleriae,
autex accommodatis materiae, aul ex .1. -

commodatisab ipsa, secundura id quod iu

pluribus invenitur, «-t auliius esl pro-

dubia. [iiiniu : cl sic causatur cognitio proba-
hilis. Item,cumomne per accidens redu-
catur iul per se, el raro ad frequenter, «•!

frequenter ad semper, Qon per rN-.rnii.iui.

cura uiiiiiu Qon |»i'svii Reri aliud, sed bic-

ut ad causara : quia ubi deficil serapi
incidil frequenter : el ubi deficil frcquen-

Hic sunt duo dubia. Primo,utrura Vn- ler, incidil raro :

«-t ubi deficit per

geli siui excedentes rationem el sensura. incidil per accidens, u1 docel Philosophus
Secundo <!«• quibusdam verbis in Glossa in sexto pritnm philosophUe^ -1 cogno-
Maximi. Bcatui varietas materia? reducendo ad pri-

11111111 per se n< cessarium, sicul ad mo-

Circa primum videtur, quod uon sinl tum cmli, erit cognitio certa et necessai
excedentes rationem et sensum. qui« scietui in quo deficil necessarium,
l. SicutdicitBoetius, «Quidquidpotesl el incidil frequonter et probabile : etubi
virtus inferior, potest el superior : » cura iterum deiicil frequenter, incidil per ac-
igitur anima nostraquaj infra Angelum cidens sive raro. Et ista cognitio cum *it

fsi uaiuiii, habeal sensum el rationom, Buperior, esl in Vngelis. Vlia vero quee
 h. \ui. M \(,. oiu». PB ED.
nir secundum. Dubiu
rsi infei ior, -i in nobia ip»i». II mc emi- i \

nenliu loscenten i ontingentin quo- 1 . \ idetur, quod modua locutionis

itiiii est potentia ratio xcedunl ra- Vngelorum qui ponitur in Glossa Ma-
lionem prout est potentia in nobis. \iini, >it folsus. Dicit enim sic : « Nob
Similiter ctiam excedunt rationem, ,.
quod rationabile est repraesentaraus per

prout ea1 natura : se< undum enim quod i oreanum linguae, et vocis aflectum,

nliqua unum, redu-

participant aliquid i verberantes aerem cum eo quod esl

.
untur in causam unam, sicul omnes « discretibile Bermo transfertur in au-
: et

homines habent unamcausam in eoquod K dientium aures,ex corpore nimirum ;i«l

homines, e1 animalia in quantum hujus- o corpus, quemadmodum el sacer ait Ha-
nioili. el ulterius omnia entia, secundum « silins in sermone, qui est de Attende

quod hujusmodi verumtamen a supe- :

« tibi. Illic autem, Bcilicet in Angelis,

riori natura eminentius participatur, Bio « non sic, sed in incorporalitate consi-

ut invit.i communicanl Angelij homines, « stentes inalterutrosaccedentesetdisce-

lniil.i. el planto. In Angelis dico est « dentes, omni Bermone expressia alteru-
causa vit.c el lu\ perfecta in intelligente, « trorum sensus speculantes nutu dispu-
id est, quidditate simplici : sed intelle- « tant quodammodo per silentium verbi
ctus noster non potestin I sed accipil « communicantes alterutris. Accessusau-
cum continuo e1 tempore : et sic oritur « tem el recessus corporum est^ » Ergo

ratio in umbra inteUigenti», el sensus in non videtur Angelis convenire.

umbra rationis, in quantum retinel cog- 2. Praeterea, Si dicatur accessus et re-

nitionem, sed non abstrahendo ab appen- cessus per appropiationem substantiatio

ditiis materiae el in ejus ombra oritur : secundum situm, tunc impotentiores
anima vegetabilis, quae nullam cognitio- erunt nobis, qui distantibus loqui possu-
nem retinet. El sic Vngeli excedunt ra- niu.s : illi vero non nisi propinquantes.
tionem et sensum. \. Pra*terea, Non comprehenditur nisi

Ad primum ergo dicendum, quod vir- (}U(id sub comprehendere est. Unus igitur

tus superior habet quod habet inferior, non comprehendit qund est a libero ar-
:
eminenter. bilrio alterius, cum non sit sibi cognitum

Vd secundum dicendum, quod dicitur liberum arbitriuiii illius, sed soli Oeo.
Angelus animal, non ut participans na- Ergo non poterit illud cognoscere nisi

tiiiain animalis, sed proul virtutes ejus per aliquod medium deducatur ad ipsum
sunl in ipso eminenter. ab eo cujus est eonceptus : et sic videtur
Ail quod Angelus
tertium dicendum, ialsum dicere, quod per silentium silii

habet rationem eminenter, el secundum communicant.

quod esl potentia, el secundum quod esl i. Si dicatur. quod per pnesentiam in-
natura. Secundum quidem quod est na- tuetur illud, ut dicere videtur, tunc cum
tur.t quia non consistit perfectio ultima
: semper sibi sit prsesens, semper intuetur
naturse ejus in rationeproul est in nobis illud el cognoscit : et sic prius non cog-

in quibus oritur ex defectu ab ipso, et nitum. nec postea cognoscet.

propter I ixcedil naturam rationis, .">.
Praeterea, Si non innotesceret uni
sicut et ratio sensum, licel non exceda- conceptus alterius per aliquid emissum
mus nos participantes eum secundum ad accipientem, sed intuendo per prae-
quod perfecta ratio est, qualiter non ha- sentiam tantum, magis diceretur visio
bent Vngeli. Potentiam etiam excedunt : quam locutio : oportet enim transferen-
quia et contingentia Bciunt, et primam tes similitudinem servare.
insam, el deducere possunl cau- 6. Item hoc Glossam ad essel contra l

Ltum, sed sine transitu in- Gorinth. xni, L2, quaedicil quod « loquun-
« tur sibi nutibus el sienis. » Et sic non
"

'l'
11
reniendo denotis ad ignota.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. II, § 11. »;i

solum intuendo per prsesentiam. Basilius mate, sed convertendo se ad Deum, per
etiam sic dicit, quod « nutibus sibi in- influxum luminis »
•
j
1
1
- ad ipsam fient
« non nutibus corporis. »
notescunt, licet formae intelligibiles in ea. E1 »i'- est in

Item, Damascenus dicit quod tradunt Angelismodo. Unde lumen divinum irra-
« sibi mutuo suas intelligentias nutibus diiin> omnes, sine quo nullus possel ali-

« sine voce prolato sermone. » Ergo non quid concipere, est medium in quo unus
solum per praesentiam ex accessu et re- percipil conceptionem alterius, ordinatam
cessu. a<l ipsuin. convertendo se ad praedictum
Solutio. Dicimus, quod ad locutionem lumen.
in nobis tria conciirrant, simplex con- \(\ primum ergo dicendum, quod ordo
ceptio, ordo ad proferendum quod conce- conceptionis unius ad alterum, el con-
pimus, applicatio ad instrumenta corpo- versio eorum ad unum Lumen, dicitur
ris quihus formetur vox, ut deferatur per hic accessus e1 recessus : uec etiam di<i-
aurcs audientis. Auferentes igitur ab An- tur silualis propinquitas substantianim.
^elis ultimum, quod ignobilitatis cst, Per quod patel solutio ad secundum.
dabimus duo prima. Quamdiu igitur
eis Ail tertium dicendum, quod uon pot-
id quod est sub libero arbitrio eorum, est comprehendere quod est -ul> libero
manet in simplici conceptione, non per- arbitrio alterius, nisi per conversionem
cipitur ab alio sed quandu ordinatur ad
: ;id iiniiin lumen, postquam jam ordina-
alterum, tunc incipit esse noluin. Sed si tum est ad ipsum.
quaeratur, quomodo dcvenit ad alterum, Ad quartum dicendum, quod non esl

cum nibil uno in aliuni?

emittatur de sibi sola praesentia, sed ordo <[ conver-
Dicendum secundum Avicennam, quod sio quae dicta sunl : et in hoc habet -1-

sicut in intellectu [tossibili nostro lluunt militudinem cum auditu el locutione, el

formse ab intellectu agente, de quo con- iKui soliiiu cum visu. Per quod patet su-
vertuntur ad ipsum quo lluunt omnes
a lutio ad (juintum.
formae etiam secundum ipsum, et non Ad sextum dicendum, (j I ordo et

habent formas a phantasmatibus. Sed conversio quae diximus, sunl nutus et

quidquid sil quantum ad

de hoc cognitio- prolatus sermo : signum vero esl species
nem viae, hoc cerluin est, quod in futuro intelligibilis ordinata ad innotescendum
anima non intelliget accipiendo aphantas- alteri.
 D. 1LB. M \«-. "Itl» PH ED.

1*

KKTlQVk TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO,

Est non dissonas formare

itaque Licet itaque non incongruas rebus
coelestibus formas et ex vilibus mate- ccelestibus, etiam ex vilissimis mate-
ri;e partibus. Quoniam et ipsa ex vere ria? partibus formas effingere; cum et

bono subsistentiam possidens, per om- ipsa, etiam ab eo qui vere pulcher est
nem sui materialcm dispositionem exsistens, per omnem sui materialem
imagines quasdam intellectualis pul- dispositionem vestigia qmedam intel-
chritudinis habet et possibile est per
:
lectualis habeat venustatis ; fierique
cas rcduci ad immateriales primas possit, ut per ea ad immateriales for-
formas dissimiliter dictum est) si-
(ut mas primitivas adducamur, dissimili-
militudinibus acceptis, et eisdem non ter, dictum est, similitudines acci-
ut
similiter, compacte autem et pulchre piendo, et easdem non eodem modo
in intellcctualibusque et sensibilibus sed congrue ac proprie spiritales ac
proprictatibus diffinitis. sensibiles proprietates distinguendo.

stat eam per exempla dicens : Ilmjue ex

dictis //'/// est dissonum, i<l est, tncon-
gruum formare formas, id est, figuras,
EXPOSl I lu II. \ll s. coelestibus, u\ est, Angelis, '•/. id est,

etiam ex uilibus partibus materise, id

est, ex rebus vilibus materiam sortien-

tibus : quoniam et ipsa, scilicol mate-
'
itaque mm dissonas, elc. ria, possidens subsistentiam, id est, esse
r.r vere honu, id est, Deo, halx-t quas-
(hiin imagines, id est, liguras pulchritu-
dinis intellectualis, scilicef Angelica?,
///•/• omnem materialem rfispositionein
Hic concludil Bolutionem, et manife- sui, id est, «{uucunique forma dispona-
 DE CCELESTI HIERARCHIA, GAP. II, § 12. 63

tur : et per eas, scilicet materiae figuras, dinibus dissimiliter acceptis %

ut dictum
possibile est reduci ad primas formas est, et in exemplis manifestatnm : el re-
immateriales, scilicet Angelos. Et di- duci dico eisdem proprietatibus non u-
cunlur formae non quasi foris manentes militer diffinitis mtellectualibus et sen-
disponendo materiani vel subjectum, sed sibilibus : quia non secnndum unam
active, quia animos informant vel quia : rationem diffinitam insunt utrisque. Au-
multum habent de actu, et parum de po- tem, id <'>t, scil compacte, id est, ordi-
tentia, propinquantes ei qui est purus nate, et pulchre, i<l esl decenter diftini-

actus sine potentia. Ileduci dico similitu- tis. scilicet in utrisqu»-.

13

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRIiTATIO.

Haec mysticos Theologos invenie- Haic mysticos thcolog-os non so-

mus, non solum ccelestium dispositio- Iis ccelestium dispositionum explana-
num declarationibus mirabiliter cir- tionibus, verum ctiam ipsismet Dei
cumformantcs, sed ipsis aliquando di- principalibus elucidationibus ritc ac-
vinis manifestationibus. Et aliquando commodasse repericnms. Et aliquan-
quidem ipsam ex luminibus pretiosis do quidem Divinitatem ipsam a lumi-
laudant, ut solem justitiae ', ut stellam nibus spcciosis concelebrant, quasi
matutinam, in animum sancte orien- Solem justitise, quasi stellam matuti-
tcm ", et ut lumen incircumvolute et nain mcnti sacratiusoborientem, qua-
invisibiliter resplendens ;
si lucem aperte et inteiligibiliter ra-
diantcm :

1
M.ilach. n, 8 : l.t orietur vobit titnentibu» '
Lpoc kzii, 0"> : Ego s:ini... tttlla *pi<<

nowim iiirmii Sol justitim. rt matutina.

 1) U.B. MAG. <>hd. PR I D

, ministrando nobis, quidam vero in

i movendo nubes <t cceli orbes : » \ el

(juia Iocub ille inter alia corpora magis

eis competit. LJnde <li<'ii Damascenus,
qniod i ingeli Bunt lo<'<> ccelestes. » Et
Philosophua <li<it in libro <lc Ccelo et
l,i\ IM<> l i l XPOSI li" rEXTU8.
Mllinln, qilod « PhilOSOphJ <'t "lllllrs

i qui confitentur Deum <! virtutem <'jus,

« posuerunl ccelumlocum spirituum. »

// mysticos Theologos, etc Vel etiam quia eorum ministeria in ccelb
distinguuntur licet enim Deoa nbique:

sit, tamen in coelis raagis apparel <jus

bonitas, ubi communical eam per glo-
riam, hic vero per gratiam. Non solura

probal positara solutio- <lico circuinfonnantes Angelis, sed ali-

ln parte ista
majori, per h"<
-

scih- quando et, i<l est, etiam ipsis manife-

nem per locura a

quod in describendo divinara maje- stationibus divinis, vel de thearchicis,

ce |
Scriptura utitur Bimilitudinibus id cst, <le divino principatu. Beo^ enim
Btatem
dissimilibus, quod multo magis hoc pot- Deus, ipx^ princeps Gra&ce dicitur, et

fieri in Angelis. Et dividitur in tres quidem, i<l est, certe aliquando Theologi
esl

partes. ra prima raanifestat, quod tali- laudant ipsam, scilicet deitatem, i<l cst.

utilur Scriptura in laralando describuntur ex luminibus pre-

bus Bimilitudinibus
descriptione deitatis. In secunda repetil liosi.s, id est, nobilis naturae, scilieet su-

colligendo quod dixerat, ibi (§ 15), Sic perccelestium corporum. Laudant dico
omnes Theosophi. In tertia concludit ut solem justitiae. Malachiae, iv, 2 : Orie-

propositum, il>i (§ 15 circa medium), tur vobis timentibus nomen meum Sol
\ hil ergo inconsequens.
justitiae. Kt Iioc ideo, quia ad amorem
Circa primum tria facit. Primo osten- justitiae incalcsccrc facit, et ad ejus vias
dit.quod describitur Deus ex nobilibus illuminat. Et aliquando laudant, ul stel-

corporibus. Secundo ostendit, quod ex liiin matutinam orientem in animum

mediis, ihi (§ li A), Aliquando vero ex sancte, id cst, sanctilicando ipsura. Et

mediis. In tertia, quod rx infimis, ibi inhoc tangitur ratio dicti : quia cum ali-

(§ I i 15). Aliquando autem ex novissimis. quis auferre nititur tenebras culpae, inci-
pit ipsuni illuminare inhabitando pcr
Littera sic legatur : Dixit. quod A.nge- gratiam. Apoca. n, 28 : Dabo illi stel-
lis adaptal Scriptura formas similitudini- liuiimatutinam. Et laudant illum ali-
bus dissimiliter acceptis : nec est mirum, quando ut lumen resplendens incircum-
quia etiam nos invenimus Theologos, id volute, id est, non motu circulari ut soJ,
est, tradentes divina, mysticos, id est, sed immobilis manens cuncta lumine suo
veritatem figuris occultantes, esse cir- replet, et invisibiliter, scilicet visu cor-
cum/ormantes, i « 1 cst. adaptantes ligu- porali, in lucem symbo-
quo dat intelligi
raliter, hsec, scilicel similitudines dissi- licc dici de l)eo, licet Augustinus con-
miles declarationibui ccelestium dispo- trariura dicere videatur, dicens quod
onum, \<\ est, ordinum. Et dicuntur « non similiter dicitur Deus lux ut lapis,
Angeli ccelestes, \<'l quia ccelestibus prae- « sed unum proprie, alterum per simili-
ficiuntur Becundum Philoso-
a Deo, el « tudinem : » aequivoce enim accipit lu-
phos ponunt eoa movere orbes, et
ijui
cem pro spirituali, non corporali. Joan.
undum Augustinum qui dicit, quod i, 9 : Erat lux vera. Et vm, VI . Ego
i quidam eorum obsequuntur Deo ad- siim lux mundi.
 i

DE CCELESTI HIERARCIIIA, CAP. II, § 14.

14

AXTIQUA TRANSLATIO BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

A. Aliquando vero exmediis, ut Quandoque vero a rebus mediis,

ignem innocue splendentem , ut aquam quasi ignem innoxie micantem, quasi
vitalis plenitudinis datricem, et sym- aquam vitalis plenitudinis collatricem,

bolice dicendum, in ventrem subeun- et symbolice loquendo, ventrem sub-

tem, rluminaque redundantem immen- intrantem, fluminaque perpctim fluen-
2
surabiliter refluentia . tia scaturientem :

Aliquandoautem ex novissimis,ut
B. Nonnumquam etiam ab infimis,
unguentum suave , ut lapidem an- 3
quasi fragrans unguentum. quasi lapi-
gularem Sed et bestialem formam
'.
dem angularem. Quin etiam ferina
ipsi circumponunt, et leonis et pan- eam forma circumdant, et lconis ac
therae specialitatem coaptant, et par- pantherae proprietatem accommpdant,
dalineam vestiunt, ct ursam ssevien- et pardum forc aiunt ursumque orbum
tem '. Addam vero et quod omnium Addam
catulis ferocientem. etiam qu
vilius magis singularc visuni
esse et abjectissimum omnium absurdissi-
cst, quia et vermis specie " ipsam seip- mumquc videtur nam et : vermis sj

sam circumformantem divina sapientes ciem ipsam sibi affinxisse, divinorum

tradiderunt. periti tradiderunt.

1
Exod. iii, 2 : Apparuit Moysi Dominus in \,l ! ph. ii,
'" - ' funda-
flatnma itjni* de medio rubi. mentum i/

* .lo;in. vn, 38 : Qui credit m me, sicut dicil iinti>iliiti /'/; I

'

Scriptura, flumina de ventre ejus fluent aqua <

Osee, 8 : J

t.T. iicut pa\ dtu i

i
ini. i. 3 : Trahe ///< : post te curremus in M|
a
Sfl I
(IJ
• fis.

odorem unguentorum tuorum. Psal. }>m. '

xiv
 ,,., D. AUt. MAG. <>|U). PRjED.

euntia io §uoi actiu immensurabiliter

Joan. vii, \\H : Qui eredii in mr,.... /tu-
mina de ventre ejus flueni aqusp. vivss.

BXPO8ITI0 rEXTUB.

m rum.

\ Aliquando vero, otc.

Sed vidctur hoc falsum : quia Joan.

m, 31, dicitur de Ghristo, quod non ad
1 1 1. ostendit, quod significatur Deus mensuram <lat sibi Deus spiritum, ubi
, \ mediis corporibus, scilioot igne et dicit quod « caeteris datus est ad
Glossa,

aqua, qua? recedunt a novissimis partici- « mensuram » non crgo immensurahi-

:

pando proprietates cceli, scilicet Lucem, litcr refluunt.

quantum ad ignem, diaphanum quan- et Ad quod dicendum, quod actus exeun-

tura ad aquam. Dicitur enim in sccundo tes a gratia, quia de talibus loquitur liic,

de Anima, quod participant istas pro- dupliciter possunt considerari, aut se-
prietates secundum quod est eis quaedam cundiim substantiam aclus, aut secun-
natura communis cum superiori corpo- dum formam gratiae. Secundum substan-
re : scd ignis magis accedit ad uaturam tiam actus in solo Christo infiniti sunt :

ijus : et ideo habet lumen in actu : cst quia actus ejus non solum est liumanita-
enim species et actus aliorum. tis, sed persona? divinae : et ita semper
Dicit ergo : Non solum ex praedictis remanet infinitus : quiaab infinita poten-
laudant cum : vero, id est, sed aliquan- tia procedens. Tn aliis vero non possunt
do ex mediis, ut dicentes eum ignem esse inliniti secundum substantiam, cum
splendentem innocue. A.d Hebr. xn, 2'.): procedant a virtute finita, sed secundum
Deus noster ignis consumens cst. Et formam gratia?, intiniti quodammodo di-

laudanl aliquando eum ul aquam datri- cuntur. Dicitur eniin gratia infinita, quia
cem vitalis plenitudinis, i<l est, plenarie conjungit infinite distantia : et quia me-
influentem vitam. Alludit ei quod dici- retur infinitum bonum, ipsuin scilicet

lur Jeremiae, u, 13 : Me dereliquerunt Deum, licet ipse habitus gratia? in es-

fontem aquse vivse, id c>t, vitam dantis. sentia linitus sit, habet enim hoc in
Et laudant ipsum symbolice dicendum quantuin est similitudo bonitatis divinae.
subeuntem in ventrem, id cst, qui sym-
bolice dicitur subire in ventrem, id cst,
in affectura per amorem, ut spiritualis
refectio, quam, id est, el redundantem,
id est, diffundentera ftumina, id est,

gratiarum dona, refluentia, id est, prod-

 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. II, $ 14. <-

lapidem angularem. Isaias, xxviu, 16 :

Ecce ego mittam in fundamentU s

lapidem lapidem angularem, etc., et,
:

i<l est, etiam circumponentes ei, scilicel

Deo bestialem formam. < >see, xui, <S :

Bestia agri scindet eos. Et coaptant

scilicet l)c() specialitatem, i<l est, Bpeciem
leonis et pantherse. Osee, v, li : fitoo

EXPOSITIO TEXTUS. quasi lesena Ephraim, et quasi catulus

leonis domui Juda.
secundum Beptua- \.\

ginta translationem qua utuntur Grasci,

habetur, sicutdicil Hieronymus in Gl< -

sa « :Ego quasi panthera Ephraim. <>

B. Aliquando autem, etc. El iterum, vestiunt '//,//, scilicei Deum

pardalineam r/ ursam ssevientem, \>\ est,

has imagines ei circumponunt. < Isee, xin,

7 H <S : Ego ero eis sicut pardus in via

Assyriorum. Occurram eisquasi ursara-
ptis catulis. Addam vero quod visum est

esse vilius omnium i<l est, omnibus, et

Hic ostendil quomodo Bguratur Deus magis siiigulare, quia sapientes divina
ex inliinis, scilicet terrestribus corpori- tradiderunt ipsam, scilicel deitatem eir-
bns, dicens : Autem, id est,sed aliquan- cumformantem seipsam specie vermis. In
do Theologi laudant Deum&z novissimis, Psal. xxi, 7 Ego sum : vermis, et //<>//

id cst, \ ilibus corporibus, laudantes eum homo. Et ideo dicitur singulare : quiain-
iit unguentum suave. Cant. 1, 1 cl 2 : ducitur in persona H<i hoc de se dicen-
Meliora sunt ubera tua vino, fragrantia tis : vel quia singulariter sacra Scriptura
unguentis optimis. Et laudant euin /// tam vilibus eum describit.
 68 i). Ai.it. m VG. oiti). riu:i>

15

ANTIQUA TRANSI.ATlO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETA I I".

Sic omnes theosophi, et occulta in- Sic omnes divina sapientes, et occul-
spiratione prophetiv, sanctis in'conta- tae inspirationis interpretes, a rebus
minatis distinguunt sancta sanctorum, imperfectis profanisque Sancta sancto-
et dissimilem sanctam figurationem rum intemerate secernunt, nec non
honorant, ut nequc divina immundis dissimilem illam sacram depntdicant
rectc accepta sint, neque mirabilium effictionem. ut nec immundis divina
imaginum studiosi contemplationis sint obvia, neque studiosi divinarum
tiimquam veris remaneant figuris. Di- figurarum contemplatores formis istis

vina itaque honoriricant veris negatio- tamquam veris immorentur ; et ut res

nibus, et ad novissima compactarum divinae cum verissimis negationibus,
imaginationum diversis similitudini- tum diversis a rebus infimis proprio-
bus. Nihil crgo inconscqucns si et coe- rum vestigiorum similitudinibus cele-
lestcs esseniias ex inconvenientibus brentur. Nequaquam igitur absurdum,
dissimilibus similitudinibus lormant si naturas illas coelestes, ob dictas
sccundum dictas causas. Non enim causas, discrepantium dissimilitudi-
fortassis utique nos in quajstionem num similitudinibus efforment : nam
quidem ex indigentia in anagogem per neque nos fortassis ad indagandum
diligentem divinorum scrutationem dubitando,ad anagogem (quaead coele-
veniremus, nisi deformitas nos extor- tia nos ducit) per accuratam rerum sa-
queret manifestatoria.- Angelorum for- crarum perscrutationem venissemus,
mationis, non sinens nostrum aninuim nisi nos deformitas explanatoriae fictio-
in dissimilibus remanere formarum nisangelorum perculisset quae mini- ;

facturis, sed luctantem negare mate- me sinebat mentcm nostram absonis

riales passibilitates, et assuesccntcm istis efformationibus immorari, sed
pun- extendere per visibilia in super- eam excitabat ad omnes materiales
mundanas altitudines. affectionesdeserendas, et assuefaciebat
sancte ex iis quae apparent, ad super-
mundiales anagogias seu ascensus ad-
spirare.
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. II. § 15.

ruin veritatera ab eis occultent Bguris,

quam lacerare quaerunt : unde alia trans-

latio habet « tractabilia. Neque studiosi

•

contemplatores mirabilium imaginum,

i<l est, quaerentes pio studio imagines
Deo aptatas ad inquisitionem causae pi
vocantes eos, ne remaneant in figuris
tamquam veris, aestimantes secundum
EXPOSITU) TEXTCS. veritatem dici quod liguraliter dicitur.

LJnde et in hoc cavetur el impiis, ue sa-

cia dilacerenl blasphemiis, et bonis, ne
in eis errent : quod possel contingere ni-

sivilitas Bgurae errorem excluderet. Alia

Sic omnes, etc littera habet : « Agalmatum loco imagi-
num : » et dicitur multipliciter in GrSBCO.
Aliquando enim dicil expressam imagi-
nem, quae intuentibus laetitiam efficil :

quandoque verodicitur imago similimma,

sive laetitiam iuferat, Bive non. Itaque
Tlicosophi honorificant divina negationi-
Hic colligii quae dixerat, dicens : Sic, bus veris, simpliciter dicentes Deum non
nt dictum est, Theosophi, i<l est, divina esse talia secundum veritatem, et, idest,
sapientes. 6eo; cniin Deus, n<5<po; sapiens etiam honorificant similitudinibus di-
dicitur Graece, et Prophetse occulta in- versis, i<l cst, dissimilibus, ut supra di-
spiratione, i<l est, divinitus occulte insjii- clum est, imaginationum, iil est, figura-
rati. Et sumitur hic large prophetia pro niin compactarum, i<l est, decenter <li-

quacumque inspiratione <lc occultis facta, ctarum ad novissima, i<l i-sl. juxta vilia,
sivo sint praeterita, sive praesentia, sive id est, vilibus rebus accepta. Alia littera
Futura. Moyses de prseteritis, dicens : /// loco imaginationum habet « apothema-
principio creavit Deus, ctc '. Isaias de tuin, » i<l fst. absurditatum : quia absur-
!
futuris : Ecce Virgo concipiet . De prae- dum essel talia sestimare de Deo secun-
senti, ut Ahias, III Reg. \iv, \, cognovil (liini veritatem.
uxorcm Jeroboam, cum essel caligans Nihil ergo. Hic concludit propositum,
oculis pra' senectute. El hocdicit Grego- scilicet nihil esse inconveniens si Vngeli
rius in procemio super Ezechielem. Theo- describantur vilibus figuris, cum in D
sophi dico distinguunt sancta sanctorum, etiara non sit indecens. Krgo ex quo sic

id cst, a quoesl oinnis sanctorum san- (•st in di\ inis. niliil esi inconsequens, id

ctitas, figuris sanctis, i<l est, sancta signi- csi inconveniens si rheosophi formant,
ficantibus, incontaminatis, quia id quod id est, (igurant coelestes essentias, id est,

vile est, ab eis amovetur cum Deo ada- Angelos ex simititudinibus dissimilibus,
ptantur honorant Theosophi figura-
: et iil est, dissirailiter ac< eptis, inconvenu u-

tionem sanctam propter Ggurata, dissimi- tibus eis secundum \ eritatem, ta undutn,
lem ei quod Bignifical : el hoc ideo ut id ost, propter dictas causas. Enim, i<l

neque divina sini recte accepta immun- est, quia fortassis m» m>n utique, i>l est,

dis % id est, infidelibus. Hoc, ut divino- certe non veniremus, duae negationes lo-

1
Gen. i,i. •
tsa. * ii .
i >
 fO D, \l B. M \'.. ORD. Nsr.D

, ,, uniui :
\< ! iiuliini .iIi.hii lil- remanere in dissimilibus facluris, i<l est,

rutationem divi- fictionibus formarum, iil est, figurarum :

iii . id <>i, .li\ in. ii iiiii Seripturai ura, ii- nostrura animum luctantem t

iii suporiora ducti, id est, resistentem talibus figuris, negare

ducenU ,
rfionetn. passibililates materiales, quae eis figura-

Ipsn rii.iii \ ilil lai ii Q08 qucere- liter attribuuntur, negare ab Angelis. El

,i, iii. iii sic iii superiora <lu<;i- cogens eumdera extendere, ut supra < \-
imii. \, , vcniremus dico nisi defonni- positum est, pure, non adraiscen-
i<l est,

,1 ,
st, inde< i ntia formationis, iil est, do spiritualibus materialia, per visibilia,
ligurationis, Angelorum manifestatorite, quibus scilicei figurantur, in altitudines
i,l , ~i. qua manifestanlur, nos extorque- supermundanas, id est, Angelorum snpra
id <
Bt, compellerel n<>> ad lioc. De- nostrum mundum existentium. Animum
formitas <li< «» non sinensanimum nostrum dico assuescentem ad ln»r.

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Tanta quidem a nobis dicta sunt Hccc a nobis dicta sint proptef ma-
proptcr materialcs et inconvenientes teriales illas ac dissimiles, qua? in sa-
divinorum eloquiorum angelicas ima- cris eloquis habentur, angelorum de-
ginum descriptiones. Deinde autem lineationes deinceps vero definien-
:

segregare oportet, quid ipsam quidem dum, quid ipsammet hierarchiam esse
hierarchiam aestimamus, quidque arbitremur, q udque consortes ejusex
abipsa hierarchia prosunt hierarchiam ipsa capiant emolumenti. Sit autem
sortientes.Dux vero sitsermonis Chris- dux verbi Christus (si mihi fas sit di-
[uidem mihi fas dicere) meus, cere) meus, qui universam illam hie-
totius hierarchicaj manifestationis ins- rarchicam inspiret elucidationem. Tu
pira:; 1 u vero, 6 puer, secundum vero, tili, juxta sanctam hierarchicaj
sanctam nostr.i.- sacerdotalis traditionis nostrai traditionis sanctionem, prout
;oncm, ipse sancte et dcccnter sancta dccet, audi quaj sacrosancte
ausc ill i mirabilitcr dictorum divinus proferuntur, ipsemet divinus divina
divina in doctrina factus, et secreto doctrina factus, atque animi secreto
 DE CfELESTI HIKRARCHIA, CAP. II, § 16. :i

animi quae sancta sunt circumtegens, sancta recondens, tamquam uniformia,

ex immunda muhitudine tamquam a profana multitudine conserva ; ne-
uniformia custodi. Non enim fas, ut que enim fas est, ut Eloquia testantur.
eloquia aiunt, in porcos projicere invi- porcis projicere spiritalium margarita-
sibilium margaritarum inconfusum et rum purum illum, ac lucidum pulchri-
luciformem beneficumque ornatum 1
. ficumque adornatum.

sequentibus operis immediate oportei te-

gregare, id est, perfecte diffinire. In dif-
linitiono enim divisnn ponitur quod iin-
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTIS. plicite continet diffinitum. Segregare <li-

co quid aestimamus , id est, certe scimus

rssr hierarchiam, que, i<l est, et oportet
dicere quid pros i//t, id est, quem profe-
ctuni capiant, sortientes hierarchiam, i<l

Tantn quidcm, etc. est, participantes eam, quocumque modo.

Quid <li<-o prosinl ub ipsa hierarchia
quam sortiuntur.
Vero, i<l est, s.-il Christus meus, siqui-
dem hoc est fas, id esf, licitum mihi <li-

cere. Hoc dicit propter reverentiam : sii

tlu.r sermonis. Christus <li<'<» inspiratio
Hic cpilogat quae dixeral in toto capi- aclive, id est, inspirator totius munife-
tulo. Et circa hoc quatuor facit. Primo statwnis hierarchiae.
enim epilogat. Secundo continuat se ad Vero, i<l est, sed tu puer, id est, Timo-
sequentia, ibi, Deinde autem, etc. Tertio thee. Puerum eum vocat propter purita-
invocat Ghristum ad exsecutionem ope- tem vit®, quod eral consuetum apud eos :

ris, ihi, /)//./ rrro. Quarto instruit eum vel quia inferior r<> erat in scientia, licel
cui scribit, ol in eo alios qualiter se ha- prior conversus ad fidem, ipse auscutta
bere debenl in hac doctrina. sancte, id est, non immunde, etjiecenter
his quaa dicuntur. Vusculta dico tecun-
Littera sic legatur : Quidem, id est, (I/iiii sanctam l<
%

<iisliiti<>ii'in nostrx ta-

corle tanta, i<l est, tol vel lam magna cerdotalh traditionis, i<l est, qus .1 sum-
(hrhi suiii n nobis propter descriptiones iiiu sacra dante tradita est , I 1 dicit
divinorum eloquiorum, i<l est, sa<i;r strae, quia ambo Episcopi erant. Quasi di-
Scripturse, imaginum angelicas, quibus cerel : Sicul decet sanctara legera. I u
eas describunt. Descriptiones <li<<> mate- diiu puer faclus divinus, id est, divinis
riales, i<l est, a materialibus sumptas, conformem intelloctum habens, in <l>

ri inconvenientes, non veras vn

i<l est, <l<- <!<>< trinti dictorum mirabititer, id est,
eis secundum aaturam, vel indecentes, quaa requirunt inquisitiva causce, alias
nl quidam dicunt. intii decoret le audire. l'i tu puer cusl
Autem, i<l est, sed, deinde, i<l est. in iit tecreto tui animi ea quMsancta tunt t

Cf, Maiili. \n, 8 : Nolite ilait <•<!>> iiiin ''iii' bw, nequ mit
I - H \| i: M \<- <»nn. IMt 1 1>

i,l ,..,. ,|,. nanctii libi tradita circumte- visi bilium visu corporali, margaritarum,

s/id ost, occulUns custodi a^ Jroromi- id est, pretiosorum tngelorum, inpor-

da, id est, inlideli multitudine tamquam cos, id est, in infidelei brutia immundu
„„, , id est, in unam formam du- similes : ornatum dico incon/usum, id
iliccl Deum : quia ergo Bancta est, mixtum materialibua delurpan-
.,1, immundis, quia uniformia a multitu- libus, rt luciformem idest, luci divinae
%

,1,,,,. BUn occultanda, qua non nisi com-

|
Bimilem, ywe, id est, el beneficum, id esl

posita capit. Et hoc probal per auctori- nobis bona facientem.

tatem Evangelii. fiViiro, id est, quia ut Sic ergo dixit qualem oportet esse au-

aiunt eloquia, id est, sacra Scriptura, ditorem, quia purum et divinum, et qua-
„„,. w, idest, licitum projicere, id liter audire, et qualiter custodire.

est, conculcanda exponere, ornatum in-

e-*r <&&*<$£Gy&<£y-3^>
 .

GAPUT III.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAl.Tll. CORDF.RIl, S. J. 1NTERPRE A I 1 |o

Qiiid est hierarchia, et quse per hie- Quid sit hierarchia, et quaSnam efus
rarchiam utilitas ? utilitas ?

SYNOPSIS <:\IMTI> :

I. Definit hierarchiam, eamque trifariam dividit.

II. Exponit quis sit finis sivo scopus hierarchiae, el qualis in ea sit subordinatio : el simnl
ostendit, perfectionem ejus consistere in Dei imitatione ; ejusque functiones i

expiare, illuminare, perflcere.

III. Explicat, quid incumbat lam iis cjui eipiantur, illuminantur, perficiuntur, «|u;nn illi- qui
expiant, illuminanl atque perficiunt.

ANTIQIIA TRANSI.ATIO BAt.TH. CORDKUII. S. J. INTBRPRETATIO.

Kst quidem hierarchia secundum i

st hierarchia, meo quidem judicio,
me, ordo divinus ct scicntia et actio sacer ordo, et scientia, et tctioquae id
dciformc, quantum possibilc, similans, deiformitatem, qutntum fti eat, acce-
et ad inditas ci divinittis illuminationcs dit,atque insitissibi divinitus illustTt-
proportionaliter in Dci similitudincni tionibus propoitione' qutdtm ad Dei
asccndcns. subvehitur imitationem. Porro et quae
74 D. \l ,B. M \<> «»IM). PRjED

vin.i simpla, ut
pulchritudo ui Deum decet, pulchritudo, ui simplez,

optima, ui conaummativa. Pura qui- ui bona, ui origo perfectionis, nulli

dem eai universaliter omni diasimilitu- omnino admisi ad issimilitudini, scd

esi

dine, distributiva vcro sccundum di- pro cujusque merito cuilibei lumen
gnitatem uniuscujusquc proprii lumi- suum impertitur, et in sacramento di-

. ei perfectiva in sacrificio divinissi- vinissimo, ad immutabilitatis suas spe-

. undum ad seipaam perfectorum cicm transformando consummat.
ipacte immutabilem formationem.

unicuigue. Et hsBC divisio Bumitur juxta

tituluin capituli, qui talis est, Quid est

hierarchia, quantum ad primam partem.

Et quse per eam utilitas, quantum ad se
mvi>io n:\ ii s.
cundam.
Prima iterum in duas. ln prima difti-

nitur hierarchia. In secunda probat diffi-

nitionem, investigans partes ejus, ilti,

Divina pulchritudo, etc.

Esi quidem hierarchia, etc.

Determinato in praecedentibus de na-

tura hierarchiae in communi, (juantum nriiiiM.

ad naluraruin principiuni, sive sit prin-

cipium a quo est emanatio totius illumi-
nalionis in ipsOj primo capitulo,
ul in

Bive sil principium quo manifestatur no-

bis, ul sacra Scriptura, ut in secundo
c ipitulo, hic incipit determinare commu-
nia hierarchiae, quas sunl de essentia ip- Circa primam partem csl dubitatio dc
sius. Et di\ iditur in duas partes. diflinitionc hierarchise,
In prima parte diffinit hierarchiam L.Videtur enim, quod incompetenter
immuniter ad angelicam et humanam. assignel eam : pars enim non debet poni in
In secunda ostendil dispositionem ange- (liflinitionc totius, sicut homo in diffini-

licae, ut ostendatur ejus excellentia ad tione animalis : sedordo est pars hierar-
I1u111.111.ini, el iimiil de angelica prius est chiae, cum quaelibet hierarchia habeat
.. inliiiii. Secunda incipit in quarto ca- tres ordincs. ut ipse dicit : ergo non dc-
quidem.
pitulo, § l.ilti. Igiturhierarchia buit diffiniri per ordinem.
Praesensautemcapitulumdividiturin duas 1. Ad idcni. Aut ordo sumitur genera-
partes. \\\ prima diflinit hierarchiam. In litcr. aul specialiter. Si specialiter, cum
stendit utilitatem hierarchise in sic dicatur a rationo specialis doni, difli-

ipeam participantibus, ibi (§ 3), Est enim niret commune per proprium. Si gene-
 DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. III, § i. T ;

raliter, tunc dicitur duobus modis. Aut vel sacerdotalis : Bed habitudo potestatis
enim dicit rationem ordinis, aut ordinata denotatur praeposilionem ad:
per <

ipsa. Et quocumque modo invenitur in debuit dicere ordo divinus ad Bcientiam

omnibus entibus : quse enim sunt d beo, et actionem.
1
ordinata stmt, ut dicit Apostolus , et ra-
(
.t. Item, Scientiaest perfectio Bpecialis
tionem ordinis habent, in quibus tamen ordinis, scilicet Cherubin, quod inter-
nonest ordo hierarchias male ergo dif- : pretatur plenitudo scientise : ergo nonde-
liuilur per ordinem generaliterdictum. buit poni in diffinitione hierarchise.
3. Ad idem, In diffinitione debent esse Ad idem, Diffinitio debet dari per
li).

explicite soluiu ea quae nomen implicite optimum Bed >< icntia non esl optimum
:

continet, alias non essetidem : in nomine inter donahierarchica, imo charitas quas
autem hierarchiae non est ordo, sed prin- eslperfectio supremi ordinis: ergo per
cipatus : ergo nec in (liflinitione esse de- lioc diffiniri debuit hierarchia, si per ;ili-

buit. quod speciale diffiniri debuisset.

i. Item, Yidetur quod male dicatur li. Ad idem, Non omnes hierarcha?,
divinus : diffinitio cnim debet dari per ea scilicet praelati Ecclesiastici habent Bcien
quoe communiler insunt non autem : tiam : ergo videtur scientia uon i

omnis ordo hierarchiae st divinus, scd <

i
commune omni hierarchiae.
quidam humanus crj<o male dicitur di- : 12. Item, Videtur quod maie dixerit
vinus. actio: actio enim esl ministrantium : iion
.'). Ad idem, Ordo divinus aul dicitur autem omncs tales ministraul : ereo ma-
qui cst a Dco, et sic est in tota univcr- le ponitur actio in diffinitione com-
sitatc rerum, et non solum in hierarchiis : muni.
aut dicitur ordo qui est ad Deum, ct sic n. \ t [ id,» mj Actio viaa est tantum,
dcberet dici angelicus, vcl humanus, contemplatio vero viaa et patrias est. Cum
quia rcductio ad reduccnlem hominem ergo hic difliniat hierarchiam proul esl
vcl Angelum ordinatur :
aut dicitur qu<> communis ad viam et a.l patriam, po-
divina? persona^ ordinantur, et talis ordo tiusdebuit ponere contemplationem quara
naturaenon est hicrarchicus, quia unam actionem.
habent scientiam et actionem numero : 14. Adidem, Contemplatio altior est
cr^o nullo modo
q Ua m
potest dici ordo divi- actio cum ergo diffinitio detur
:

I1US -
per uobilissimum, dari debuit per con-
0. Ad idem, Hierarchia dicilur sacer lemplalioucm.
principatus, non divinus:unde et alia 15. quod male dicalur
Item, Videtur
translatio habet sacer ordo ergohoc sic : deiforme : purgans enim conformal sibi
debuit dici. purgatum purgans autem est homo vel
:

7. Item, Videturquod non debuit di- Angelus, non solum Deus ergo debuit :

cere, et scientia: inter essentialia enim dicere angeliforme vel hominisforn

non debet cadere copulatio propter uni- |n. ||,. lll( Quantumcumque reduccna
tatem diffinitionis, in qua ponitur una influal illuminationes, recipiens non facit
pars ut actus alterius male ergo ponitur : totum quod potesl ad suscipiendura :

conjunctio. ergo non cfticitur deiforrais quanlum

H. Ad idem, Ordo, Bicul dicit Isidorus, possibile.
pars esl potestalis, et esl verum A<- quo- 17. Item, Simiiitudo non attingit unt-
libet ordine, sicul dicilur ordo regius, tatem: >«'d per reductionem hierarchi-

\d Rom. xin, 1
 :

I) .\l.n M \c. ORD. PB 1 i>

cam efftcitur quis unum «-11111 Deo, non effectus. Sicut enim dicimus solem fon-
tantum Bimitis, ul dicitur I ."1 Corinth. tem esse corporalis luminis, omnibua

\i. 16: Qui adhserei Domino, unm spi- quidem ab ipso lumine proveniet, »ed

riiusest;e\ inJoan. \\", 21 1 Ui et ipsi insqualiter : enim eflicitur >il>i *i-

ignis

mnobii unum tint. Ergo potiua debuil mile, scilicet luminosum per lumen rece-
ilicere uniens quam similans. ptum ab ipso ; el habebit jmM. ^tal.in ejus

18. 1 1 •'iii . Effectus hierarchiaB non tan- in transfundendo lumen in alterum, el

tuiii est illuminatio, sed purgatio el per- poteril in effectum ejus, faciendo alte-

fectio : ergo non debuit dicere illumina- rum lucere sicul ipse lucere habet a sole
tiones tantum, sed purgationes el perfe- sed in carbunculo ex commixtione e1 do-
ctiones, aul solum perfectiones, si per op- minio ignis eril quidem lumen in quo si-
timum iu quo statur, diffinire voluit. milatur soli, el poteril transfundere lu-

[9, Item, Quod ascendit, mutal gra- men in alterum, non tamen habebit eum-
iliim : si igitur ascendunl Angeliperre- dem effectumin ipso, utfaciatilludsimile
ductionem hierarchicam, lunc qui est in primo. Aliquid vero recipiet lumen tan-
inferiori ordine, Re1 in superiori :
<j n< »< 1
him, non potens transfundere tn alte-

non potesl esse, quia essel confusio <>nli- rum, sicut terrestria corpora. El sicetiam
iuiin. in receptione spiritualis luminis sunt qui-
20. Si dicatur quod superiores et infe- dain gradus ex diversitate recipientium.
riores Bequaliter crescant, el sic nuni- Quidam enim recipiunt donum spirituale

qnam attingunt eos. Contra : Si inferio- aDeo per qnod efficiuntur sicut Deus,
pes semper ascendant, ascendentibus su- non per aequiparantiam, sod per imita-
perioribus, aliquando pervenienl ad gra- tionem. Participanl etiam potestatem di-

ilus in qnibns nunc sunt snperiores : si vinam, percipientes lumen <l<»ni in vir-
igitur superiores nunc sunt alterius ordi- tute transfundendi in alterum, et babent
ni^ ijnam ^int ipsi. e1 ipsi cnint aliquan- similem effectum Deo, reducendo alterum
<ln in altero ordine quam
modo. sinl in similitudinem Dei, ut luceat. etpossit
21. Itcin. Facere ascendere non est similiter lumen in alterum transfundere,
proprie iliuminationis : quia, ut dicit sicut et hoc Deus in eis operatus est. Sed
Apostolus ', scientia inflat, sed magis hoc tertiuin non est essentiale hierar-
charitatis, quse aliis Bupereminet: non c hiae sic enim non essetstatus in aliquo.
:

'
per illuminationes ascenditur, sed sedquodlibetfaceretalterumiterumtrans-
per charitatem. fusivum luminis in alterum : stat autem
11. Item, \<1 illud ascenditur in quo transfusio luminis in plebe, superioribus
ultimo statascensus spiritualis : sed as- Augelis divinum lumen injinferiores trans-
< fii-u- Bpiritualis non ultimo stat in illu- fundentibus, et inferioribus in nos : sic

minatione, sed in perfectione : ergo de- tamen quod a summis praelatis per me-
lmit dicere <*«
« 1 inditas perfectiones, non dios perveniens usque in plebcm, ibi si-
illuminationi stat. Ista i^itur eminentia graduum qua
quod hierarchia di-
Solutio. Dicimus, iumen divinum percipientes, in alterum
cit altitudinem quamdam per quamquis transfundunt, dicitur hic hierarchia. Quod
Bortitur divinum gradum. Kt perficitur patet etiam cx nomine Cum enim bie-
iste divinus gradus in tribus, scilicet in rarchia dicatur sacer principatus, princi-
participatione doni divini, in consortio pes autem dicantur primum capientes,
divinse potestatis, el similitudine ejusdem modo illo dicetur hierarchia gradus eo-

1
I itll. Vlli, 1.
 DE CtELESTl IIIERARCHIA, CAP. III, § 1. 77

rum qui primo capientes divina dona, in per debel <s S e in diflinilmni- illud quod
alios transfundunt. Et secundum hoc dif- esl in compositione vel in etvmoloria
finit eam Dionysius, ponens non solum nominis : quia per compositionem nlin-
essentialia ipsius, sed quaecumque fa- quitur quandoque quoddam tertium, al-
ciunt ad cognitionem ejus, sicut docet terum secundum rationem a componen-
Philosophus, quod « accidentia per se tihu>, quod diffinitio debef notificare,

maximam partem conferunt ad cogno- sicut quod significatur per hoc nomen,
scendum quod quid est. » Per hoc igitur lapis, est alterius rationis quam laedens
quod dicit, ordo divinus, ponit formalia pedem. I nde licet hierarchia interprete-
ejus. Per hoc autem quod dicit, scientia tur sacerprincipatus, debet tamen diffini-

et actio, ponit materialia, non ex quibus, ri perid quod magis competit ei, quod
sed circa quae. Vel quia cum ordo sit po- significatur per nomen : m.i_:i> autem
testatis sive potentiae, et potentiae cogno- competil hierarchiae cum
ordo, dical
scantur per actus, actus autem per obje- gradum potestatis inalterum quam prin-
cta, requirchat ordo ut poneretur, circa cipatus, quod
comparatione ad
dicitur in
quae esset, cum diversi ordines sint circa receptionem tantum, nou ad transhisio-
diversa, ut regalis ei sacerdolalis. Sed nem ordo enim dicit communiter utrum-
:

secundum hoc cum materia non cadat in que.

diffinitione nisi oblique, videtur quod quartum dicendum, quod licel sil
\<l

non dchuil ponerc scientiam et actionem ordo angelicus et humanus, non tameu
in recto. Et dicendum, quod hierarchia potestas transfundenrii in alterum esl nisi

potest considerari secundumquod esl in a virtute divina, nec reducit in Angeium,

hahitu, et sic est divinus ordo : quia per sed in Deum : et ideo debel dici ordo
gradum divinum est habilis ad actum <li\ uon angelicus.
inus,

hierarchiae. Secundum vero quod esi in Ad quintum dicendum, quod non dici-
actu, essentia ejus materialiter est scien- tur ordo divinus quo divinae personaeor-
lia et actio : et sic praedicatur de ipsa in dinantur: non enim in ri>cst hierarchia,
reclo : scicntia enim estquantum ad per- sicul quidam fingunt, diccntes triplicem

fectionem partis speculativae actio autem

: hierarchiam, superccelestera in <li\ mi^
quantum ad perfectionem parlis practicae, personis, ccelestem in Vngelisj subcce-
\\\- hoc autem quod dicitur ascendens, Lestem in hominibus. N^u enid) potest
tangitur proprius actuscjus. <[iio<l est ;is- dici sine errore Aiii. quod imus alterum
cendere per reductionem. Per li<»c autem purgel et illuminet, <-l <}u<><l habeanl or-
([uod dicitur in Dei similitudinem, tan- dinatam scientiam el actionem, cum in

gitur ejus finis. omnibus unus alteri aequetur. i udc <!

rlishabitis, dicendumad primum,quod illam supercoelestera quam dicunt, nullus

ordo non dicitur hic a ratione >j»< <i;il i» Auctor ponit. Dicitur autem divinus or-
doni, secundum <|uod est pars hierar- <l<> propter receptionem spiritualiura do-
chiae, snl ab eminentia potestatis trans- norura a l><<>. ct consortiutn poteslatis
fundendi quodcumque divinum donum ad reducendum in ipsum : el sic uequc
in alium. ordo esl universitatis, qui esl per exi-
Ad secundum dicendum, quod non <li- tum donorum aaturalium .< Deo t
dod
citur ordo specialiter, ul dictum est, ne- gratuilorura, nequc iterum esl angelii us,

que ita generaliter, ul ordo universitatis sed divinus, cum reductiu per Vngclura
ad unuin. sed <|ua<l,im communitate ge- fial in Deura, non in i|<^iim.

neralis hierarchiae, prout scilicel comrau- \<l sextura dicendum, quod sacer esl

niiant 111 potestate transfundendi in al- commune valde : <'t ideo convenientius
terum divina <l<ma spiritualia. fuil dicere divinus quam sacer, ul deter-
Ad tertium dicendum, quod non sera- minaretur qua sanotitate eel saoer.
 n. \l.it MAG. ORD. PRiGD.

\,l leptiraum dicendum, quod essen- reducit, purgando, illuminando, perfi-

Liaiia formalia copulari non debent : actio ciendo, el taliaomnibus.actio convenil

\<l decimum tertiuro dicendum, quod
,,,<,, .,,, ,i icientia sun! materialia hierar-

chiaB non ex quibus, sed circa qu® : et dicta actio non esl tantum vias, sed etiam

,,!,,, ,,,,,, Min i intra essentiam virtutis patrisB, el esl essentialis Iiierarchia3,

cujus actum terminant, ut sensibile non cum ad eam ordinetur potestas qua
est de essentia sensus, et talia nihil pro- constituuntur contem-
in tali gradu :

Quare autem ponanturin platio autem aon sic competil omni bie-
hibet copulari.
diffinitione, cura sinl extra essentiam, el rarchi», quia contemplando uon reducil

cum sinl materialia, di- quis alterum, sed tantum convertitur in

quare in recto,
ct U m est primum. Et per hoc patet solutio ad se-
\d octavum dicendum, sicul dicil quens.

Philosophus iii Ethicis, quod « quaedara \<1 decimum quintum dicendum, quod
potestates sive ordines habenl pro fine non potuil <lici angeliforme : quia in ac-

i actiones ipsas, sicut cytharizare esl tione hierarchica moh intenditur simili-

i finis cytharistse. Quorumdara vero li- tudo ad Angelum, sed ad Deum. In hoc
<. uis esl i<l quod per actionem acquiri- enim gaudent, et ad hoc nituntur hie-
i t iii-. sicul aedificatoriae domus i<l quod rarchae superiores. Et similiter debet
i eedificando Facit, » l"uii> autem hierar- esse in inferioribus, Deus in omnibus ut

chiffl non est actio in alterum, ut perfe- splendeat per gratiam, et omnes in ip-

ctio vel illuminatio, sed perfectum esse P() -

per reductionem ad Deum : el ideo non Ad decimuin textuni dicendum, quod

potuit proprie <li<i a<l scientiam el actio- hoc quod dicit, quanturn possibile, non
nem. cst accipiendum secundum potentiam
nonum dicendum, quod scientia
\<l liberi arbitrii simpliciter, sed quasi for-
non dicitur donum quo perficitur specia- maliter secundum proportionem gratiae
lis ordo, sc<l lumen quoddam commune receptae, etvirtutem liberi arbitrii : pot-
perficiens speculativura intellectum, diri- est enim deficere ab assimilatione quoe
gens in <iu,ilili<'t hierarchia actionem cu- possibilis est sihi : aut quia gratia non
juslibet specialis ordinis. est tantse virtutis, quod raro vel num-
\<1 decimum dicendum, quod non de- quam contingit : vel quia insufficienter
buil in communi diffinitione hierarcliia- se secundum gratiam quam
pra^parat
donum poni, sed magis
aobilissimum i<l accepit in vanum secundum quid reci-
quod commune ot omnibus. piens gratiam unde potest limere sibi
:

\<l undecimum dicendum, quodscien- utperdat et secundum hanc proportio-

:

tia hi< accipitur sicut cum dicitur, quod nem sumendo, sempcr accipit quantum
scientia esl clavis, quaj magis aucto-
<
v
sl jtossibile est.
ritas discernendi inter lepram et lepram, A<1 decimum septimuin dicendum,
quam cognitio ipsa. Multi enim habent quod unitas simpliciter non est nisi eo-
1 1 i
t
i
•
> 1 1
*

•
1 1
1 discernendi, qui taroen non rum qua? habent substantiam
unam. Eo-
habenl auctoritatera : et ideo non habent rum vero quae uniunlur secundum quid,
clavem. El hujusmodi scientiam habere hic esl similitudo eorum simpliciter :

est commune cuilibel hierarchae, licet unitas vero secundum quid et quia hoc :

damnabiliter accipiatur ab his <i<ii scien- modo se lial)cnt ad Deum, quae reducta
tiam cognitionis non habent. sunt per hierarchicara actionem, ideo
A«l duodecimum dicendum, quod actio potius dixit similitudinem quam unita-
qua agunl in nos, esl ministrantium An- tem.
""" sic accipitur hi«'. sed \<l <lrcimum octavum dicendum, quod
I"" wcedere, qua superiorem inierior sicut visio dicitnr tota merces ab Amru-
 DE CCELESTI HIERARCIIIA, CAP. III, § i.

stino, et dicitur vita aeterna inEvaiij^elio,

licet ibi sit comprehensio et fruitio :

quia hasc se hahent per modum disposi-

tionum, in quantum scilicet visiu dicitur
hahiti et amati, suhstantia vero heatitu-
dinis est ipsa visio : ita etiam suhstan-
tialiter rcductio hierarchica non est nisi

per illuminationem, cum nihil aliud

transfuudatur ab una in aliam, nisi lu- Exposnn) tf.xtis.
men quoddam : pur^atiovero et perfectio

sunt consequentia illuininationem, per

illuminationem eniin purgatio el perfe-
ctio alterum ut a quo incipit secundum
:

rationem, alterum ul in quod tendit.

Ad decimum nonum dicendum, quod
Angeli quantum ad naturalia eorum ha- Littera sic legatur : Quidem, id est,
bent inlirmitatem incidentem ex eo quod certe secundum me, id est, secundum
ex nihilo sunt unde ascensus iste salva-
: quod sentio, hierarchia est ordo divinus,
tur in eis in susceptione gratuitorum su- id est, quidam gradus similitudinis divi-
per naturalia, quibus naturalia perficiun- nae et consortii potestatis ejus. In quo
tur : non tamen oportet quod suseipiat tangitur id quoil est formale in ipsa, et
semper aequaliter transfundenti , sicut secundum quod esl in habitu. Et est
Episcopus non semper facil Episcopos, scientia, id est, lumen perficiens spe< a-
sed diaconos, et confirmat chrismate, lativam partem, dirigens in propria ac-
tteqtie transfundens semper facit transfu- tione cujuslibel ordinis, ei actio quantum
sorem non oportef quod inferior
: et ideo a, l perfectionera practicaa partis. El haec
attingat ordinem superioris. Et per hoc duo sunl maleria circa quam exercetur
patel solutio ail vigesimum. Concedimus potestas, quae importatur in ordine, et

eniin quod illa solutio non valet. sunl substantia hierarchiae secundum
Ad vigesimum primum dicendum, quod est in actu. Actio dico similans, id

quod Angelus non potest causare gratiam (>t - sigillans in altero, quantum possibi-
vel charitatem in altero, hoc enim solius /'' ls ' sibi secundum proportionem sus-
Dei est, sicul hahitum esl sed potest : cepti et motus liberi arbitrii. Similans
illurainare per modum persuadentis ad dico deiforme, id est, deiformitatem, hoc
charitatem, et per consensum illius dis- est,Deo similem faciens proficiendo iu
ponitur ad percipiendam gratiam a Deo :
ipsum. Unde haec tria possunl referri ad
ef sic illurainatio sequente gratia ascen- tres personas : ordo propter potestatem
dere facit. quam dicit, referatur .i<l Patrem cui at-
vigesimum secundum dicendura,
\<1 tribuitur potentia : scientia .i'l Pilium,
quod licel perfectio sii ultimum ad quod cui attribuitur sapientia : actio in quan-
pervenit actio hierarchica, tamen illumi- tiiin ducit .nl Dei sirailitudinera, ad Spi-
iiaiio rsi tota substantia hierarchicae ac- riliim sanctum, propter attributum bo-
tionis, iil dictum est, et alia duo conse- nitatis. Hierarchia dico ascendens ad il-

quuntur ipsam : etideo in illuminationes luminationes, id est, luminosa dona,

asreiisiiiii 6886 ilixit. lll ili h0C linn liiliim imlitii^ ei divinitus, id est, .1 Deo, simi-
comprehenderet. lando Bibi ailerum in hoc in quo ipse
Deo siroilatur : el per hoc <'>> • >nh >n.
i,l est, ascendere faciens, in sitniiitudi'
nttn I >< i
. faciendo eum <<wi«-.ii teiu di>
 »

D. Ai.it. m \«. ORD. i'iu;i>.

n.r potesUtia licul ipse est. El in boc est, qu.ee a Deo docetur communieando
langitur lini^ hierarchis. Proportionali- '-.1111 rebus : unde significal pukhritudi-
ter, i<l est, §ecundum possibilitatem re- nem qusB procedil ab ipso in rea manens
1 ipientifl : non enim oportel ul recipial exemplariter in ips<>. Haee, inquam, pnl-
donum in potestate ul esl in transfun- chritudo est ut simpla : aliter enim per
dente. Vel aliter, ascenderu in Dei simi- eam non essel reductio hierarchiaB in
litudinem ad, i<l e8t, juxta itluminatio- unum. Et optima, alias hierarchia non
1 inditas ei, Bcilicel reducto divinitus, procederet ab ipso, quia bonum est diffu-
iil est, b divino fonte emanentes. Vel Bivum sui : et consummativa, alias non
iiiil. 111 ordine Bervato li<><' ultimum re- perficerel hierarchiam in lumine fluente
feratur ad Bimilitudinem qna i |>s«- Deo ah i|>s(» : quidem, i<! est, certe divina
Bimiiatur, i| u;i* esl in Busceptione « I <
>
1
1
i : pulchritudo est universaliter, i<l est, ex
it primum ad consortiura potestatis, <j u «
toto />/aa al> omni dissimilitudine, i<l

alterum Bimile Facit. est, nihil permiscetur in sua snbstantia

l.t quia haec diflinitio materialis cst. <-t dissimile pulcherrimo quo inquinari pos-
hujusmodi diffinitiones, secundum Phi- sit : ahoquin al> ipso nec purum lumen
losophum, demonstrabiles sunt : ideo ni- acciperel hierarchia, sed tenebris adniix-
titnr concludere positam diffinitionem tum. Vero, id est, sc<l divina pulcliritudo
per conditiones repertas in Deo, sinequi- est distributiva proprii luminis, scilicet
luis ordo bierarchicus al> ipso non pro- rebus secundum dignitatem, non tantum
cederel : alia enira principia accipere naturas, sc<l ornatus uniuscujusquc cui
nonpotest. Sed cum dicta diffinitio duo luracn communicat : dividit enim dona
contineat, scilicet ascensum in Dei simi- secundum capacitatem suscipientium :

litudinem, et actionem transfusivam do- aliter enim non j>ossent suscipere ab ea :

ni in alterum, propter consorliura di- et sic non esset in hierarchia similitudo

vinsa potestatis secundum conditiones ex participatione divini doni. El haec est

divinas. n<»n potest concludi quantum a<l quinta condilio, ct divina pulchritudo esl

partem quaa continel habitudinem ad perfectiva eorum quibus influit in sacri-

inferius :
<•! i<l<'<» oportet, quod per alia ficio divinissimo, idest, sacrificando eos
concludatur. sibi reducendo ad se, secundum forma-
tionern, id <'st, conlonnationeni immuta-
bilem perfectorum ad seipsam, id cst.

I.l ideo li;<'<' pars divina pulchritudo, perficit conforniando sibi perfectos im-
111 qua diffinitionem probare nititur, <li- rautabiliter, compacte^ id est, secundum
viditnr in tres partes. In prima ponit quod congruit eis : quia non omnes in
conditiones divinas, sine quibus non eamdem divinae similitudinis altitudinem
exirel ab <
rdo hierarchicus. In secunda ascendunt : ct hoc facit in sacrificio divi-
concludit diffinitionem ex his, quan- nissimo, ut supra. In sacriticio enim res
tnin ad unam partem, ibi (§ 2), Interpre- offeruntur Deo, ut creatura ad creatorem
tatio igitur, etc. In tertia ponit residuam redeat : et hrec reditio maxime et pro-
partem el concludendam per alia quee- pinquissime est in tali sacrrficio : et
dam, ibi (§ 2), Et suos laudatores, etc. ideo divinissimum. Et luec est sexta
I ittera sic legatur : Pulchritudo divi- conditio, sine qua non consummaretur
na. In Graeco babetur Deo docibilis, id hierarchia in divina similitudine.
 J)E CGELESTl HIERARCHIA, CAP. III. 6 2. 81

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDBRII, INTERPRETATIO.

A. Interpretatio igitur hierarchise est Scopus igitur hierachiae est, Dei. II

ad Dcum, quantum possibilc, simili- quanta fieripotest, assimilatio conjun- Intenlio.

tudo et unitas, ipsum habens omnis ctioque:quem cum habcat omnis sacra
sanctaj scientiaj etducem, et
actionis et scientiue operationis ducem, ad
et
ad suum divinissimum decorem im- divinissimum ejus decorem constanter
mutabiliter quidem diffiniens quan- :
intuendo, cumdem quoad potest e\-
tum vero cst possibile, reformat. primit, nec non divinos sui consortes
sacra quiedam perficit simulacra, spe-
B. Et suos laudatores agalmata divi- culaque clarissima et immaculata quae
na perficit, specula clarissima et mun- primitivae lucis summaeque deita-
da receptiva principalis luminis, et di- tis radium excipiant : cujus indito
vini radii, et inditse quidem claritatis splcndoie sacro plena, denuo eumdem
sacrae rcpleta, eamque iterum copiose ex divinis legibus, in ea quae sequun-
in ea quas sequuntur dcclarantia, sc- tur. sine invidia transfundant. Neque
cundum divinas leges. Non enim fas enim fas est sacris professoribus, vel
est sanctorum perfcctoribus aut san- initiatis, quidquam prorsus operari.
ctc perfectis operari quidem omnino quod sacri sui ordinis sacrosanctis
praeter propria hostiarum mysteria ',
constitutionibus repugnet imo n ;

aut sacras ordinationes : scd ncque iisdem dissentire, si divinam ejus ap«
subsistcre aliter, divinam ipsius cla-
si petant claritatem, ei ad illam sancte,
ritatem appetunt, et ad ipsam sacre et nti decet, adspiciant, ac pro cujusq
deccnter respiciunt et reformantur, se- sacrarum mentium capacitate trans-
cundum uniuscujusque sanctorum in- forme,ntur. Itaquequi hierarchiam no-
tellectuum analogiam. Non ergo hie- niin.it. quamdam omnino sacram de-
rarchiam qui dicit sacram quamdam signat dispositionem, Dei principalia

1
Alias mini8teria,

m
W2 I». \i i; m \«, OKI) IM! I I).

universaliter decltrai dispositioncm, pulchritudinis imaginem, ordinibus

imaginem divina speciosiiatis m ordi- scicntiisquc sacro-principalibus, illu-

proprias strationis sutemysteria celebrantcm.at-
nibusei icientiis hicrarchicis
illuminationis sacrificantem myiteria, que proprio, quantum fas cst, princi-

id proprium principium, ut licet, pioconformem.

milaiam?

immutabiliier ad suum, Dei scilicel <liri-

nissimum decorem, participem Bcilicel
ejus faciendo, vero, id est, Bed unitas sic

se habens reformat eum, seilicd cui

I XPOSITIO rEXTlS. inest, ia Dei simiiitudinem, quantum

possibile erit sibi.

A. Interpretatio igilur, etc.

DUBIUM.

Ilic ex dictis conditionibus concludit

un.uii partem diffinitionis, dicens : Igitur
ex quo istae conditiones in Deo sunt, in-
terpretatio, id est, diffinitio : in Graeco
enim habetur ncono< . quod est intentio,
vel intuitus, hierarchue est similitudo et Sed videturnon immutabiliterdiffinire,
unitat ii il Deum, i/iinitiiiiii possibile est cum sit ilii mutabilitas ex parte liberj
unicuique. Similitudo refertur ad habi- arbitrii.
tuin gloriae creatae, qui esl lumeu re- El dicendum, quod dicitur immobiliter
splendens in beato ex conjunctione ad (lilliniic : immobilem decorem
(|uia a<l
claritatem diviuam : el esl terminus opc- diflinit. Vel melius dicendum, quod sicut
rationum, non tamen finis ullinius. ,i ars dicitur habitus factivus cum ralione
esl expressa simiUtudo divinae bonitatis. certa, qui tamen est contingentium, ut
I uitas vero refertur ad ipsam beatitudi- dicilur in sexto Ethicorum, propter hoc
nem increatam, ad quam esl non
unitas, quod csl certitudo ex parte artis, licet
per substantiam, sed sicul ad subjectum incertitudo sit ex parte materiaequae pot-
'•iGnem. Similitudo dico habens, id est, csl deficere ab arte : ita hic est immobili-
hab iv facicns ipsum ducem omnis sanctas tas cx parte ipsins diffinientis, licet libe-
actionis ct icniiae, per quae lumen in al-
-
bitrium
1 iiin ai jm »s--i t deficere ab ipso.
terum transfundil ducatu Dei, tamquam
cujua potestal is irlio efficere potest
. \'A unitas dico diffinicns, i<l est, ter-
""" unans quidcm, id est, certe
 i

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. III, § 2. 83

ostendant. Oportel etiam esse munda, ae

aliqua macula serpat in profundum, sic-
ut conlingil io adspectu menstruatae : et

per hoc non pure repraesentent. Oportet

etiam esse perlucida usque ad aliquid, ut
species in < is aliquo modo profundetur.
Sic el perfcctae hierarchiaB sunl specnla
spiritualia, in quibus divina similitudo
divisio et expositio textus. r< { i r.
i
-< • 1 1 1 .< i u r. Clara quidem el polita
per studium quo a se, quasi poliendo
omne impedimentum amovenl : sed mun-
ila per merilum : perlucida si e receptiva
per fervens desidcrium, quo profunda-
15. Etsuos laudatores, etc. lur ineis divina similitudo.
Similiter distinguendum esl inter lu-
men, radium, claritatem in spiritualibus
ad donum corporalium. Est enim radius
corporalis linea sive lux procedens in <li-

rccliini a corpore Luminoso Lumen vero

Hic ponit aliam partein diffinitionis diciturluxdiffusa, non in directum : alias
quae ex praedictis conditiontbus concludi enim non viderentur corporalia i
>[ >
j n > ;

t .

non potuit. El dividitur in tres partes. In soli. Claritas vero dicitur divaricatio ij>-

prima proponit. lu secunda probal pro- sius radii pcr reverberationem ad aliquod
positum, il»i, Non enim fas est. Iu tertia corpus in superficie splendens : frangitur
concludit probatum, ibi, Non ergo hierar- enim radius iu multos radios, ita quod
chiam. visum obtenebret. Radius igitur iu spiri-
tualibus estpersona divina procedens ad
Littera sic probatur : Probatum est ex illuminandum mentem, Filius quidem
conditionibus divinis, quod hierarchia secundum intellectum» et Spiritus sanctus
unil el assimilat Deo, et hoc es1 verum secundum affectum. Lumen vero sunt
de ipsa : quia perficit suos laudatores, dona emanantia ab ipsa in mentem. Cla-
'nl est, se inferiores: in Grseco enim ha- itas vero exil per divisionem donorum
betur 6t«au>ta« id cst. subditos, sed tamcn ad perficiendum omnia naturalia.
laudatores transtulit, quia Laudant, el Sic dico ipsi reformati in Dei similitu-
placel eis in donis quae ;i superioribus re- dinem alios faciunl specula divini luminis
cipiunt. Perficil dico agalmata divina, id receptiva, gite, i«l est, et, faciunl pra?di-
est, expressas Dei imagines per similitu- cta specula non solum receptiva luminis,
dinem ex receptis donis, quibus laetitia >nl declarantia, \<\ est, rum quadam
eis oritur. Perficil dico specuia clarissi- trloria roiluontia, Bicul dicil Vu^ustinus,
ma et munda receptiva luminis principa- quod «gloria esl clara cum laude noti-
//v, iil est, iliviui, quod esl principium tia, o eam, scilicel divinam claritatcm,

omnis luminis. Specula dico repleta sa- copiose in uis clarescentem, non tantum
</,/' divini r</<Hi </ inditee claritatis, a ad sufficionliam sibi, sed ul in alterum
Deo, i|uiluis siicrii perficiuntur. redundare possit, iterum, Bcilicel decla-
El notandum, quod ponil tres proprie- rantia in ea quse sequuntur, ul est, in

tates in spiritualibus speculis, quas opor- sibi subditod fa< iunl enim superiorcs in-
lii esse iu materialibus : oportel enim ferioroa non solum similes pei n
esse clara, ita quod siui plana el polita nom divini luminis, Bcd oliani per con-
-
in superficie, ita ut speciem bu ceptam Bortium polestatu sicutel ipsi sunt. I
1
 H. \| r, m \i.. ORD. I'lt 11»

, l.u-.iiiti.i dici mdum divinas legt dirigantur Becundum ipsam :

••! sic re-

(iii. i sunl ui per Bumma media, el per formantur secundum analogiam, i<l est,

media ima reducantur, sicul ipse postea proportionem uniuscujusque sanctorum

dicet.
inirllri iiiiuii, id est, divinorum sancto-
ruiii. vel angelicorum, veljiumanorum :

Bi enim sic se habent, non possunt ope-

\ iiim feu est. Hi' probal
1
hanc par- rari Becundum <li>n;i potestatem rei -
<•(

i.iu quae ullimo proposita est, Bcilicet jitiiin. sicut dicit ^pOStoluS, B6CUndum
quod faciunl inferiores sibi similcs. I.t
potestatem traditam mihi, etc.

esi probatio talis. Oportet participantea

divina dona operari secundum exigen- Von ergo hierarchiam, etc. Ili<' con-
li.uu donoruro ;
quia operantur per mo- cluditquod prius posuerat, dicens: Non
dum virtutis : virtus autem per modum ergo, nl cst, nonne ergo, interrogative
oatura, ut ait Tullius: uatura autemope- legatur usque in Qnem : qui <li< it hierar-
ratursecundum exigentiam formee, sicut chiam, per hoc declarat universaliter, i«l

calidum secundum calorem Bed dona : est, in universali, quamdam sacram dis-
1>< <•
quae recipiunt Buperiores, faciunt eos positionem, 1*1 cst, ordinem, vcl gradum.
similes, ut Bupra conclusum esl : ergo et Dispositionem dico imaginem, id e^t.

operatio eorum erit secundum illa dona similitudinem divinsespeeiositatis, i«l est,

reducere inferiores in Dei simiiitudi- pulchritudinis in ordinibus, id est, po-

nem. testatibus, et scientiis hierarchicis quibus
operantur ad reducendum alios ut ij>si

Littera sic legatur : Dictum est, quod reducti sunt. Dispositionem dico sacrifi-
Eaciunt subditos receptivos divini lumi- cantem mysteria, id cst, occulta dona
nis : niii/i. id cst, quia non est fas, idest, propriae illuminationis qua illuminantur
licitum. perfectoribus sanctorum, id est, a Deo, id est, per hoc reducti se olferen-
eis qui alios in sanctitate perflciunt, aut tes Deo. Et dispositionem dico assimila-
ipsis perfectis sancte ab aliis Deo vel a lum dil proprium principium, id est,
omnino operari quid, id est, dliqm&prx- Deum, t/t licel, id est, in quantum jms-i-
ter propria mysteria hostiarum, id est, bile est sibi.
praeter eis concessa dona, quibus fiunt
oblationes Deo, non ducti in ipsum, ut
supra expositum est. Alia translatio, the-
learchias, id est, principatus in ritibus
osistentes. Thelete enim erat ritus apud
Grsecos, quo consecrabantur Philosophi,
et ponitur hic pro eminentia donorum
per qus competit ritus dictae oblationis.
DLBIA
Aut prseter sacras ordinationes , ut hoc
referatur ad potestatem, cum ordo sit

pars potetatis, et primum ad participa-

lionem donorum. fton solum non est fas

eis operari pneter potestatem et dona .1

I
»
dneqm fas est aliter sub- Srd hic dubitatur,
-
lere in proprio gradu, 1 1 i - i sic ope- 1. Quid dicatur hic dispositio ?
tamen appetunt ipsam divinam 2. Item, Quare non rcsumpsit actiones
clariL jequi operando, et res^ i- sicut scientias '.'

ipsam id est, sancta in- 3. Item, Yidcliir quod inale dicat niy-
tentione, et decenter, id est, ut decet, ut
steria: quia Angeli revelata facie glo-
 DE CfELESTI HIERARCHIA, CAP. III. § 3. 83

riam Dei contemplantur, et niliil mystice A<1 tertium dicendum, qui d licel Deus
fit in eoruin hierarchia. exhibeal Be Angelis sine velamine, dod
4. Itern, Deus cst commune princi- tamen possunl eum capere in infinita
pium omnium : ergo male ilixit assimila- virtute ul ipse se capil
et ideo remancl :

tam ad proprium principium. semper aliquid <is occultum, propter

Ad primuiu dicendum, quod dispositio quod ilicit mysterium.
hic dicitur hoc quod supra ordinem <li- A<l quartum dicendum, quod respectu

xerat. principiatorum Deus commune princi-

Ad secundum dicendum, quod per or- pium est, cum sit omnium principium :

dinem et scientiam quae ponit, <lat intel- sed quantumad actum principii, Deus esl
ligere actionem, quae cst ab ordine ut a proprium principium : ipse enim solns
potestate producente actionem, et a esl primum principium.
scientia rrt a dmgente m illnm.

ANTlQUA TRANSI.AT10. BALTH. CORDERII, S. INTERPRETA i

10.

Estcnim unicuique hierarchiam sor- Etenim cujuslibct eorum qui sacrum

ticntium perfectio, lioc est, secundum ordincm sortiti sunt, in h< C sita per-
propriam analogiam in Dei imitatio- fectio est, ut ad divinam, pro captu
nem asccndcrc, ct omnium divinius, quisque suo, promo\ eatur imil
ut eloquia cooperatorem
aiunt, Dei ncni. quodque divinius somniui
est
lieii, et ostcndere divinam iu seipso ipsius etiam Dei, ut Eloquia loquun-
actionem, sccundum
quod possibile tur,cooperator cxsistat, divinamqucin
cst, relucentem. Utpote quoniam ordo scmetipso demonstrct opcrationem,
hicrarchiae est, quosdam quidcm pur- quoad potcst, cluccntcm : quij im
gari, quosdam vero purgare ei quos- :
in hoc sit saci .
g ib< rdo, ut
dani quidem illuminari, quosdam vero aliqui purgcntur, alii pi |ui

illuminare et quosdam quidcm per-

: illumincntur, alii illuminent ;
quidam
fici, quosdam vero perficcre : unicui- pei ficiantui . iulli vero perfic
que deiforme adunationi qualicum |ue ido cuique suo divina ci t imi-
modo. Divina beatitudo, quantum in tatio. Divina siquidcm beatitudo, ut
 n, \l B M \<- <>i:i) PR ED.

pura quidcm irc hominum lo |uar, cxpers est om-

dicendum,
nis dissimilitudinis, ac plena lucis sem-
esttb omni simul dissimilitudinc, ple-
pcri cta et piten perfccta, nullius indiga perfe-
di veri lumin
.

indigens simul omnis perfeciionis, pur- ctionis,mundans, illuminans,consum-

gans et illuminans ct pcrficiens. Magis mans quinimo potius ipaamct sacra
;

sancta, illuminatio, et mundatio, ct illuminatio. et consum-

autem purgatio
perfectio, supcr purgationem, super matio. supra mundationem, supra lu-

lumen, ante perfecta, per seipsam per- ccm. prasperfecta, per se origo pcrfc-
fccta, pcr seipsam perfectionis
princi- ctionis, atque omnis quidem sacri or-

pium, omnis quidcm hierarchiae

et diniscausa, vcrumtamcn ab omni rc
causa, omnisque sacri seci ndum su- sacra per cxccllcntiam cxccpta.
percminentem excelsitudincm.

perfectionem, ibi, Utpote quoniam ordo.

In tertia reducit haec in Deum ul in pri-

mum"horum principium, il>i, Unicuique

deiforme.

DIVISIO TEXTl S.

sortien-
Est enim unicuique hierarchiam
tium, etc.

DIMA.

Ostensum est supra quid sit hierarchia

et diffinitione, hic ostendit qua; sil

re
Ires partes.
utilitas ejus. Et dividitur in

Ii, prima ost< ndil communite.r in omni- Hic occurrunt so|(lcin dultia. Primo,

bus existcntibus in hierarchia quam uti-

Utrum communis utilitas omnium hie-

litatem ex hoc consequantur. In secunda

rarchiam sortientiura sit Dei cooperato-

ostendil specialiter utilitatem hierarchia^ rem lieri? Secundo, Qusb sit isla purga-
in inferioribus, in quos superiores lumen tio? Tertio, Quaa sit haac illuminatio?

divinum transfundunt, ibi ( § 'n. Oportet Quarto, Qua3 perfectio? Quinto, De nu-
ilaque, ut sestimo. In tertia ostendit in mero earum. Sexto, De ordine. Sepli-
superioribus, ibi ( § i circa mcdium), ino, 1'tiuni ejusdem sit purgare, illumi-
Purgatoi < nare, perficere, an diversorum?

Prim i iterum in tres. In prima ponit

Uul
mmuncm atilitalem, Bcilic sl esse coo- Circa primum sic proceditur.
;u Dei. In secunda distinguit LYidelurenim.quodnonomnesexisten-
hanc i ommunem cooperationem in tria, tesin hierarchiasintcooperatores Dei.Haec
- ilice! purgationcm, illuminationem, el enim cooperatioconsistitin reduccndo ad
 DE COELESTl IIIKII ARCIII A. CAP. III. ^ 3.

Dcum; ultimi autem existeDtes in hie- nulla esl impuritas : ergo nulla purgatio.
rarchia non alios reducunt, quia hoc esl 2. Si dicalur, quod intelligit hocess
superiorum respectu inferiorum: ergo humana hierarchia. Conlra : lu hac par-
non omnium est dicta utilitas. le intendil de hierarchia incommuni : -i

2. Ad idem, Si quilibet cooperaretur igitur ponil ea quae non convcniunt omni

Deo ad reducendum alium, contingeret hierarchiae, insufficienter determinat.

aut ire in infinitum, aut fieri circulum : 3. Si dicatur, quodetiam inAngelis est

quorum primum refugil omnis intelle- purgalio ab [gnorantia. Contra : Sicut

ctus, secundumest impossibile inferiores : dicitAugustinus,« ignorantia est nescien-

«11 iii non reducunt superiores

i per <ju<>s lia agendorum quae ipiis debel scire
sunt reducti non ergo esl communis
: sed haec esl pcena, el contrariatur beati-
utilitas cooperatoremfieri. ludiniquae esl in Angelis : non igiturin
Ad idem, In ordine rerum natura-
\. eis esl purgatio ab ignorantia.
lium non quodlibet motum est movens, i. Si dicalur, quod purganlur ab hebe-
sed est stare adunum motum non mo- tudine intellectus. Contra : Autilla he-
vens : ergo in ordine hierarchico eril beludo est a peccato, au! a natura. A
slalus ;nl aliquod reductum non redu- peccalo non, quia in eis peccatum non
cons. prsecessil enim pcena praecederel cul-
: sic

Solutio. Dicendum, quod duplex esl pam, quod injustum esset. Si a natura,
cooperatio, scilicet gratiae et ministri. aut a principiis naturae, aul a conse-
Est enim gratia operans ratione differens: quentibus naturam. Si ab aliquo princi-
dicitur enim operans prout informal li- pio naturae, lunc ab ea non potesl pur-
berum arbitrium, faciendo ipsum incsse gari : quia naturalia manenl in omni sia-

gratiae, ad quod non sibi cooperatur libe- lu : et similiter esl si esl consequens na-
rtim arbitrium. Dicitur vero cooperans luram, quia manente natura manet con-
prout informat active liberum arbitrium, sequens ipsam : ergo nullo modo vidc-
et ad hoc cooperatur liberum arbitriura tur in eis esse purgatio.
ministrando substantiam actus. Coopera- Solutio. Dicimus, quod omnis poten-
tio vero ministri est de qua loquilur Apos- tia passiva quantum esl dc se, conclu-
tolus, I adCorinth. ui, 9: Dei sumus adju- sioncm habet, indetcrminate se habens
tores, etc. : haec cooperatio esl ad redu- ad multa el sic intelleclus omnis
: cui

ctionem alterius: unde non salvatur in aliquid admiscetur dc potentia, »\ ipsa

omnibus sequaliter, quibusdam

sed in potentialitate confusionem habct, el nv -

active, in quibusdam passive omnes : tus ejus quousquo dctermine-

vagus esl

tamen sunl in tali cooperationc propor- lur per aliquid unum el per hunc mo- ;

tionaliter sibi ; sed cooperatio esl ad re- dum esl in eo dubitatio, sicul dc ho
ductionem suiipsius, ut in hac coopera* quod est triangulum habere tres angulos,
tione quilibet est etiam active. Unde ar- antequam demonstraliono prob tur, in-
gumenta concedimus non enim oportel : lelleclus ferlur ad utramquc partem .

quod alium reducal quicumque estinta- cum acccperil medium probabile, incli-

li cooperatione, sed sufficil si ipso coo- nabitur magis in alterum partem,

peratur ad reductionem suam, vol alius (amcn quiescel in illo, eed formid
ad reductionem ejus, ita ul sil in coopc- opj ositum propter debilil tem mi dii, el
'

ratione passive. ' '» 'P '' a u,ind

,
habcl
,1, monsti nfii mabitur in uno,

Circa secundum sic procedilur. et erit scirnlia ccrta. Simililer est in dl

l.Videtur enim, quod non in omni vinis : enim Vngeli ex poten-
intelleclus

hierarchia sii purgatio omnis enim pur- :

tialitalc sua habel quamdam onfusionem i

gatio es! ab aliqua impuritate : in Vngelis quamdiu n manel in ip«o potentii id al-
 '

88 n \l i; M \». ORD. PR I D

in.ii. Sicul inini dicit beatua Au-

iim sempei riiim molus ejus osl in- ill

determinatufi respectu illm^ <li s- lifi • orustinus, [ntei mentem nostram e1

.in.nl Bifttit in ini-i undum hoc pot- « Deum nilnl es1 medium i b1 Bimiliter :

ii eifi discordia, Bicul 'li< ii bea- esi de nii nte Vngeli : sed quod trans-

1 1 1
— (Iregorius super illud Joh, xxv, - : funderel divinura lumen in ipsum, essel
Qui /'" it > oncordiam in sublimibus suis : medium inter Deum el ipsum ergo non :

ptioncm alicujus luminis in- es! idi lalis iiluminatio.

,
reati inclinatur quasi quadara opinione 1. \i\ idem, Sicul dicitur in I Joannis,

intellectus eorum in alterum, sine certi- iii, 2: Videbimus eum sieuti &t/ f id est,

tudine lamen, si< ul legitur in Zacharia ,

sjfiit ipse se videl : Bed sicul ii"^ vide-

quod Vngelua clama> fstejam septua- il :

bimus tunc, ita Angeli vident modo ipse :

iimus annus i.s/, quousque non redu- autem Be videl >im' mcdio ergo et An- :

cia lili"^ tsrael. Vcceperal enim ex qui- geli eum Bed videndo :
^u m accipiunl i j .

busdam conjecturis, quod liberandi lumen i|»>ius : ergo non est il>i illumina-

jent, quia lempus adveneral 3ed non :

tio per aliquod medium.
i non acceperal in
lus erat de hoc, quia :{. Ad iilcin. In Evangelio Matth. xviii,

lumine divino illi enim adauxrrant pcc- :

10: Angeli eorum semper vident faciem
ituin in captivilate, propter quod pro- Patris, etc: sed Angeli qui deputanturad
tractum Fui1 tempus. Sed qnando acci- custodiam, sunl inferiores : cum igitur per

quid lumine dh ino, firmalur -< videndo faciem Patris, recipiunt lu-
piunl al in

j.iiu intellectus in uno, proptcr (irmita- men i|i>ius. non illuminantur inferiores

tcm luminis. Haec ergo reductio a confu- per superiores.

Bione intellectus ad firmiler persisten- Solutio. Dicendum, quod circa lioc
«1 ii iii in uno, dicitur purgatio hic. contrarie erratum es1 a non intelligenti-
\d pi imum dicendum, quod licel in l)us mentem auctoris in parte ista. Qui-
Angelis non sil impuritas peccati, esl dam enim, ut magister Hugo de sancto
tamen impuritas ex consideratione unius Victore, propter rationes istasel simili
oppositi ,ul alterum non determinate ac- ausi sunt pra?sumptuose damnare librum
cepti ex potentialitate naturali. Et per islum, dicentes nullam esse illuminatio-
hoc patet solutio ad secundum. nem inferiorum per superiores. Quidam
\>l tertium dicendum, quod illa solu- e contrario pertinaciter defendentes, di-
Tiiu non esl secundum intentionem Au- xerunt inferiores tagelos nurnquam vi-
ctoris : si tamen sustineatur, dicendum disse faciem Patris, tamquam non susti-
(|in)il ignorantia illa dicilur nescientia, nentes claritatem, sed vident eam prout
quse esl in confusione praedicta intelle- splendet in superioribus, sicut nos vide-
ctua. mus liirnen solis in pariete quod in ipso
Ad ultimum dicendum, quod nec illa videre non possumus:e1 hoc estcontra
^"lniiii esl ad propositum : responderi Evangelium. Xos autem dicimus, quod
tamen potest, quod non est illa hebetudo Deus immediate quantum
offerl se beatis
c\ peccato, nec ex grossitie naturae, sed pertinel ad objectum beatitudinis quia :

«•\ defectu exercitii. nihil potest beatificare nisi ipse, in quo

est perfectio bonitatis : et iterum habet

I
Ciri \ tertium Bic proceditur. unusquisque proportionem ad ipsum et
I . Videturenira, quodnonin omnihie- secundum naturam et meritum. Secun-
rarchia sit illuminatio qua unus alium dnm naturam, quia quselibet rcs capax

/ ir.i, 12.
 :

DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. III, § 3.

est ejus secundum aliquid, multo fortius rum quae pertinenl ad illuminationem
beati. Secundum meritum, quia per iu- hierarchicam. E1 ideo dicendum, quod
ditam gratiam merentur infinitum bo- illuminationes illae quae procedunf .1 bu-
num quod cst Deus. Quantum vero per- perioribus in inferiores, sunt ut persua-
tinet ad revelationem occultorum divino- siones quae non cogunl assentire: sed
rum qua? suut in natura ejus, el quae oportel ut persuasus referal illas ad ali-
perlinent a<l dispositionem universi et quod Lumen per quod judicet de eis el

mvsteria Ecclesiae, non vident eum nisi praebeal assensum lumeu autem : intel-

mediante, secundura quod dicit Isido- tigentis insufficiens esl ad hoc, nisiad-
rus, quod « Trinitas sibi soli nota est, et jungatur lumen divinum quod cogal as-
« homini assumpto, quantum ad uume- sensum : et ideo perfectio illuminationis
« rum scitorum, quantum vero ad nnme- est a Deo, sed dispositio ad illuminatio-
« ruin et ad modum scitorum simul, soli nem a superiori illuminante, sicul rusti-
« Deo. » Et Augustinus dicit, quod cus disponit ad pullulationem apponen-
« Multi Angeli etiam ignoraverunt my- do liiiiuin, scd perfectio esl avirtutefor-
« sterium Incarnationis, et per Ecclesiam mativa quaB est in semine. El ideo dici-
« eis innoliiit, sicut dicil Apostolns ad tur in Evangelio : Unus est magister
«Ephes.in, [OiUtinnotescatprincipatibus vesler Christus '. El Gregorius:« Fruslra
« et polestatibus>in ccelestibus per Eccle- « laborat lingua praedicatoris, ni>i adsit
*siam,multiformissapientiaDei.»Su.ipe- « interius gratia Redemptoris. » l.t nomi-
riorcs autem plura de talihus vident in nat gratiam praedictum lumen.
ipso, licet eum omnes videant, sicul iit

eadem sententia aliter videt doctus, ali-

. , ,
. ,. LlRCA ciiiartum sic piii< rdilur.
ter indoctus, et quantum ad talia supe- ' ' ,

im 4.
'• Vi,lHm enim ( uml Qon in omni
riores illuminant inferiores : et hoc dici-
'

« l

tur illuminatio hierarchica. Quod sic hierarchia sil perfectio qua unus alium
patet:sicuteniindiciturIadCor.xv,24: perBciat. Fieri enim perfectum congruit
Cum tradiderit regnum Deo et Patri, viae in qua esl status meriti :
perfectio

cessabit omnis praBlatio. Ergo et illumi- aulem termino, qui esl Btatua praemii
omnis ordo hierar- Angeli ergo omnes cum sinl in statu
natio hierarchica et
non habenl
praemii, sc perOci, sed bo-
cl.iie : ergo cum visio beatitudinis num- ...

quam cesset, non eril quantum ad illu-

lumperfeclum esso.
minationera hierarchicam. -• Praeterea, Si dicatur, qnod meren-
Ad primum ergo dicendum, quod lur usque ad diem judicii, Bicul dicil

quantum ad beatMicandum, nihil me- Magister .11 Sententiis^ tunc per meritum
dium esl illuminans inter mentcm no- inferior adipiscelur gradum superioris,

Btram etDeum,sedquantumad alias illu- cum in Ecclesiastica hierarchia qu» esl

minationes videmus esse falsum : quia exemplala ab illa, ita fiat : et sic fiet con-

discipuius illiiininaliir a magistro. Etsi- fusio ordinum.

mililer dicendum ad secundum, quodin- :'.. \d idera, Sicul dicil Vuguslinus,

teliigitur de visione beatitudinis. .. Charilas meretur augeri, ul aucta mc-
Ad tertium dicendum, quod Dominus « realur, ol perfici : el cum perfecta rue-
ild loquitur >\r cura Angelorum, quae <. rit, dicit, Cupio dissoloi, et um
pertinet ad ordinem hierarchicum undo : .. Christo \ el non cresi il plus.i Similiter

etiam oportel exponere de visione 00- ultra perfeclionem natura? nihil ultraad-

1
Mutlh. xxui, 8. - \'l Philip i'
 h \i,i;. M \'. om>. l'i; ih

jii itui . -.<! lcrminatui nu .1 u- natura? qu iiiiin gii mcrilum enim non
pci (icionlur :

• — «iii niiilitri ulii.i perfectio- ordinatur immediate ad hujusmodi per-

I

ii. in glorite inliil ei ii addendum, sod ccs- fectiones, Bed Bupcradduntur ex <li\in.i

s,ii,,i |. ,t perfici : el sic idem liberalitate : el in quantum quis meretur

quod prius, beatitudinem, per consequens meretur

Solh i". Dii imus, quod motus redu- illuminationes <|iiii- Deus Buperaddil ln ;i-

.
lionis iu Deum assimilatur alterationi li-.

potius quam motui secundum locum : \J tertium dicendum, quod quanlum

unde videmus in illuminatio-
<licit. sicul ad praemiura substantiale non additur ul-
dc corporali quando Lenebrositas csl in ii;i perfectio super perfectionem gloriae,
i \ iirliul.i. purgatur illa tenebra per sed -iint dictum est.
lumen immissura .1 sole, et quando jam
iimiii--iiiii perfectum esl lumen, dicitur Circa quintum sic proceditur. n«*

Berenitas : ita etiam videtur Deus quasi I .Videtur enim,quod debeanl esse plura
iu lenebi i- in Bpeculo creaturae, confuse quibus reductio liat in Deum quam ista

ipsum repraesentante, ita quod difficile tria. Videmus enim, <]in><l apud n<>s in

esl distinguere quid -ii ex defectu natu- justiiicatione impii |t<T <jiiiiiu reductio fit

rae, et quid ex ordinc sapientiae et a?ni- in Deum, requiruntur quatuor, scilicet

gmate Scripturae, quae dissimilibus simi- infusio gratiae^ motus liberi arbitrii in
liludinibus eum describit, postmodum peccatum, el motus in Deum, el dimissio
videlur in divino divinum
lumine, et peccati : ergo videtur, ([ut><! el ibi requi-
perficitur in iilo, dura per illinl lumen rantiir plura quain tria.
trahitur in id a quo lumen progreditur, 1. \<l idem, [nter extrema multum <li-

• •t iu intuitii ejus lit quaedam superflori- stantia oportel esse plura media, ut inter
ti<> gaudii el delectalionis, sicut Philo- iilljnin el nigrum : sc<l purgatio el per-
sophus in Ethicis dicit, quod in specula- feclio sunt multum distantia : cum unum
tione substantiarum abstractarum super- incipiat a tenebris, el aKud terminetur
Qorel natura gaudio, el consurgil quae- in perfecto lumine : non ergo sufficit s<>-
dam delectatio, eo quod delectatio est la illuminatio jtro medio.
operatio potentiae secundum naturam •\. Praeterea, ln libro tl<> Divinis nomi-
non impeditae, e1 hoc est illud quod ma- nibus, cap. de pulchro, i[>s<> dicit, quod
xime est proprium nobis in eo quod lio- « feruntur in divinam pulchritudinem, et
mines sumus : perfectio enim nostri in- « al» ip>a moventur. » Motus aulem me-
tellectus esl iu speculatione talium sub- diiiin cst : cum igitur illa tria in motu
Btantiarum : et ideo Lalis delectatio cum dicantur, tria erunt media ot non unum
sp tculatione praecedcnte ponitur ab ipso solum.
liuiiiiiiiii felicitas monastica. Talis igitur Solutio. Dicimus, quod forma habet
superfloritio gaudii ex intuitu divinorum duplicem operationem in materia. Unam
per lumen divinum dicitur hic perfectio. removendo contrarium.
ex parte subjecti,
\<l primura dicendum, quod licel in Altciiim exparte ejus a<l quod ordinatur
Btatu praemii sinl Angeli, tamen semper perficiendo in illo. Dicendum igitur,
novi -iinl ;iil percipiendas novas illumi- qmxl in operatione hierarchica est per
nation< - : el iu illis nova gaudia, quod modura formaa acquisitae i[is;i illumina-
dicitur praemium accidentale : el secun- lio, et oportel purgationem concurrere
dum hoc continue perficiuntur, licel in liberando subjectum a confusione dissi-
praemio substantiali semper Binl perfe- militudinis, el perficiet in divino lumine
cti.
faciens gaudere intuitu divinorum : ct sic
Becundum dicendum, quod non so- patel quod illa tri;i sufficiunt.
lum usque in diem judicii, sed in aeter- \<l primum dicendum^ quod in homi-
 DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. III. § 3. 91

nibus propler multitudinem impuritalis ordinem esl simpliciter prius. Si autcm

et indispositionis oportel plura concurre- consideratur secundum vicinitatem (inis,
-
re ad purgationem ad quam illa quatuor sic esl prior perfeclio, deinde illumin
reducuntur, quam in Angelis in quibus ti<», ullimo purgatio. Et sic patel solutio

est privatio sola perfectionis praedictae, ad objecta.

et nullum impediens.
Ad secundum dicendum, quod oportel Circa septimum bic proceditur. du

multa media esse inter extrema, quando I. Videtur enim, quod non sinl ejus-

sunt multae dispositiones contrariae, quae <l<-m ista tria : Ecclesiaslica enim hierar-
pluribus removentur a propinquante ad chia est exemplata a ccelcsti, ul dicitur

terminum non sunt in Angelis

: et haec : Apocalypsis, xxi, 2 : Vidi sanctam civi-

et ideo sufficit unum medium. tatem Jerusalem novam descendentem

Ad tortium dicendum, quod illa tria <l<- Sed in isla non esl idem illumi-
f<rl<>.

reducuntur ad contemplationem, quae nans, purgans et perficiens, sed praela-

Qon pertinet ad ordinem hierarchicum, torum esl perficere, diaconorum illumi-
ut supra dictum est. nare, exorcistarum purgarc. Ergonecin
superiori erunl ejusdem.
Circa sextum sic proccdilur. 2. Praeterea, Commcntalor expr
1. Videlur cnim, <iuo<l purgatio sil dicit, quod non sunt ejusdem.
prior: quia prius eam enumerat. 3, Praeterea, In natura non reducun-
2. Praeterea, Boetius dicit, quod « prius tur istn tria ad unum : ••'•<l ignis pur-
<( exstirpanda sunt vitia quam inserendae gat per calorem, illuminal per Lumen,
« virtutes. » Primum autem horum per- pcrficit per igneilatem : cum ergo ordo
tinel ad purgationem, secundum ad alia repraesentet ordines superiorum sicul

duo. Ergo purgatio prior est. procedens ab illi>. videtur quod nec illa

'.]. Praeterea, Videtur quod illumina- tria in superioribus sint ejusdem.

lio sil prior, quia facit alia duo, ut <li- \. Ad idem, Ordines superiores <li-

ctum fst : faciens autem est ante fa- stinguuntur secundum dona gratiarum :

ctum. sed uon ad eamdem gratiam reducuntur

\. Itciu, Videtur quod est perfectio, illa tria, sed gratia sacramentalis quae or-
quia est nobilior tamquam Bnis aliorum : dinatur contrn defcctum peccati, purgat,
nobiliusautem <•>! prius, secundum gratia vero virlutum illuiuiu.it.
g

Philosophum in libro <!<• Anima : ergo vero donorum (quae superior est) perfi-

perfectio. <il : ergo nec in Vngelica hierarchia

Solutio. Dicendum, quod ista possunl erunl idem.

tripliciter considerari. Aut secundum vi- Soi Dicimus, quod i-i !
tii.i m
cinilatcm materiae, el sic est purgatio Angelis sunt ejusdpm, cum efficiantui

una operationo, diclum est, licet <u-

prior, quia prius removetur contrarium ul

a materia, <•! posl illuminatio, el |»"-i versa ratione.

pcrfectio : quia prius percipitur lumcn, \<l primuin crgo dicendum, quod 1

el [iii-l perficitur in illo :

<•! Iii<- idcm or- clcsiaslica hierarchia imitalur ccrlesl
do iliiilur |niu> tempore \<'l in fieri : in quantum polest. Seil propter diflicul-

quia isti tres ordines sc consequuntur. tatcmoperati s ex multis impi

Si autem considerenlur secundum \i<i- <•! mullitudinein redui udoruni
uitatom agentis, aul formie, sic cril pri- lium secundum '•

iportuil a I

mo iiluminatio, deinde purgatio, <•! |" -i liaslica dividi istnrum nperatiom

perfcctio. Wens enim nrimo infundil lu- plures ministros, quaa in ^iiffolis sunl in
iiicii, ol perillud expellil lenebras, el sic uno, in quibusnon esl il '"'•

porficil iu lumine :
<•! Bccundum hunc sod complentur isto tria |" r imn
 ^

'<_' I). \\.\\. M _G. <>iii>. PHKI).

11,111 luminis : un le io hoc infoi ior imi- \>> lio, scilicet, fieri cooperatorem Dei, id

t.iini 8ii pei iorera, quod habel hiec Ina, esl . esse in coi iperatione Dei acl i\ 6 vel

sed non iii eodem : quia essel i

<'*'>> passive : omnium divinius, \<\ est, ma-
idcntitas quam Bimilitudo, licel etiam in _:is similatur Deus omnibus qua; Becun-
infcrioi i Bupei ior possil Facere omnes tres iliiin analogiara ejus sunt, /// aiunt elo-
operationes. r/uia, I ad Cor. iii, 9 : Dei sumus adju-
\,| secundum dicendum, quod I lom tores. /.'/ perfectio esl ostendere divinam
mentator exemplifical in Ecclesiastica actionem, id est, divinum factum, ut sii

hierarchia, in qua magis esl nolura no- generale, relucentem in seipso quantum
bis. possibileest, silii. quibusdam enim re-
in

\,l tertium dicendura, quod in Bpiri- lucet, ut in agentibus, in quibusdam au-

iiiali natura Beraper esl magis unitum, lem ul per actionem aliorum ipsum divi-
quod esl divisura in corporali unde :
Muin actum sive donum Buscipienti-
quod natura inferior habet in uno subje-
cto et diversa virtute, superior habet in

uno subjecto el una \ irtute, sed <li\ orsa Utpote, etc. Hic dictara actionera di-

ratione. stinguit intria, dicens:/ tpote,\d est,sicut,

_d quartum dicendum, quod praedictae quoniam ordo hierarchise est quosdam

gratiae dantur ad perfectionem Ecclesia- quidem purgare,iii superiores quosdam :

Bticaa hierarchiae et ideo propter multa

: vero purgari, ut inferiores et quosdam :

irapedimenta el diflicultatem operandi quidem illuminare, et quosdam illumi-

sunl multae gratia. in uno Bubjectoad illa nari et quosdam perfici, quosdam vero
:

tria ordinata. perficere.

Unicuique^ etc. Hic ostendit, quodilla

tria reducuntur in Deum ut in primura
principium. El distinguit ha^c in Deo
quinque modis, scilicel essentialiter, cf-
fective, formaliter, eminenter. l_t ponit
modum causandi.
EXPOSITIO TEXTUS. Dicit ergo, quoniam, inquam, sic cst
(littera enim usque huc dependet) divina
beatitudo quae cst deiforme unicuique
adunationi qualicumque modo, id est,
quae facit sil»i deiformes adunando ad
se quantumpossibile estunicuiquc^Mtfn-
Littera sic legatur: Dictum est, quod hnn estdicendum in hominibus, idest,ab
hierarchia declarans dicit dispositionem cis secundum quod capere possunt, qui-
- icram : enim, \<\ est, quia unicuique de ilriii, idest, certe,_*imw/, i<l est,unicavir-
numero sortienlium hierarchiam, sive ut tute, est pura ub omni dissimilitudi ne,
reducens, Bive ul reductus, est, i<l est, confusiouis scilicet : quia in ipsa non
competil <'\ propria hierarchia talis per- cst aliqua potentialitas. Voro, id cst, scd
fectio, hoc est, scilicel ista perfectio as- esl plena eeterni luminis, et estperfecta
cendere in Dei imitationem secundum etnonindigens omnis perfectionis, i<l est,
propriam analogiam, i<l est, proul possi- nullius : <-l inhoc perfecta : <'t secundum
bile est quaedam enim imitantur
sibi : hoc descripsil essentialiterDeum pcr dicta
Deum per consortium potestatis in altc- tria : et est purgans etilluminans etperfi-
riiui, quaedam in recipiendo divinumdo- ciens,e\ iu hocpereadem describiteumef-'
iiuui <\ operatione alterius, et est per- fective, autem, Idest, SQdmagis etpurgatio
 DE CCELESTl HIERARGHIA, CAP. III 93

qua aliquis purgatur exemplariter et ef- ah alio quoil perficiat, sicul perfectiva
fectivesancta, id est, sanctificans, et illu- cunda, quae non sunl perfecta, aeque
minaiio etperfectio. EtsicdescTibiteumveT perficientia nisi ab ipso. Et esl quidem,
eademformaliter: purgationeenimforma- iil est, certe causa omnis hierarchUe,
literquis purgatur. Et dicitur magis lii'' quam, i<l est, et, omnis sacri, i<l est, om-
propter modum : quia abstracte signifi- nis sanctitatis, secundum supereminen-
cat. /'Jl esl super purgationem, super lu- tem excelsitudinem, quia scilicet tam-
men autem perfecta, i<l <.'st, eminenter quam primum agens nou babel ;il< alio
hoc habens : el hoc est quartum. Kl es\ qu<><l agat, sed <jiunia < • I > ipso : el in hoc
jirr seipsam perfecta, el per seipsam [x-r- tangitur modus supereminens causandi.
fectionis principium, id <st, non habens
i

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BAI.TH. CoRDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Oportet itaque(ut aestimo) purgan- Oportet igitur, ut arbitror, eos qui iil

dos quidem puros perfici omnino, purgantur, puros effici omnino, atque
et omni liberari dissimilitudinis con- omni dissimilitudinis commistione li-

fusione. llluminandos vero repleri di- berari ; eos vero qui

illuminantur di-
vino lumine ad contemplativam habitu- vino lumine repleri, ad contcmplati-
dinem et virtutem, castissimis meiuis vum statum atquc virtutein castissimis
oculis rcducendos. Et imperfectos re- mentis oculis evehendos ; denique t

staurandos participeslieriexploratorum qui perficiuntur, ab imperfectione

sacrorum perfectivas scientias. Purga- translatos, illorum qi mtuiti sunt,
tores vero magnitudine purgationis sacrorum pcrfectivce scientiee partici-
aliistradere propria castitate. lllumi- pes exsistere. Expiai porro de<
natoresautem ut luculcntiorcs animos, prcestantia mundationis alios partici*
et ad participationem luminis et distri- pes reddere propria: puritatis ; illumi-
butionem proprie habentcs, et ditissi- natorcs autem, mentea
ui qui suni
me sancte repleti claiitatis, oinnino perspicaci ires cum ad percipiendum
suum superexcellens lumen ineos qui tuin ;ul transfundcndum rite lumen
digni sunt lumine supcrvehere. Per« idoneos, nec non luculenter aacro tul-
 D. \i.r- M \«. ORD. PB I D

: mquam precepi gore plenos, exundantem undique lu-

perfectivce traditionis, perficere per- cem in ea dignos dcrivare; denique
ratissima doctrina per in- perfectores, ceu perficientia disciplinae
spectorumsacrorum scientiam.Non er- peritissimos, perficere illos qui perfi-
[uisque hierarchiae dispositio- ciendi sunt, sacratissima doctrina
ordo secundum propriam analo- scientise rerum sacrarum quas inspe-
m
reducituraddivinam cooperatio- xerunt. Quilibet igitur hierarchiae dis-
nem, illa perficiens gratia et Deo data tinctiohis ordo, pro modulo quisquc
tute, quce divinitati naturaliter et suo ad divinam adducitur coopcratio-
pematuraliter insunt, et ab ea su- nem, ea per Dei gratiam virtutcmque
peressentialiter acta, et ad possibilem rficiens, quae summae Deitati natura-
Deum diligentium animorumimitatio- liter, supraque naturam insunt, et ab
nem hierarchiae manifestata? cadem superessentialiter acta, ncc non
ad possibilcm Dci amicarum mcntium
imitationcm hierarchiae sunt dccla-
rata.

similis est ei cujus intellectus lirmiter

>iat in uih». Vero, id est, sed upurlci
illuminandos repleri divino lumine, id

copiam accipere ad contemplati-

est, ail

vam habitudinem, id est, habitum per

divisio ii expositio n:\ns. quem Deum et divina contemplari pos-
sunt, et virtutem percipiendam, scilicet

in castissimis oculis mentis, per (]ii<>>

nicns eorum inunum colligitur el linna-

tur. Et dicuntur casti oculi, liberati a

Oportet itaque, etc, diffusione intellectus ad multa, sicut ca-

stitas moralis castigal a lluxibus concu-
piscentiae : sed oportet reducendos et im-
perfectos restaurandos, id cst, perficien-
dos per reductionem in Deum fieri par-
ticipes perfeclivse scientise: quia ea
perficiuntur, sacrorum, scilicet divino-
Hic ostendil utilitatem bierarchiee spe- rum exploratorum per lumen divinum
cialiter in reducendis. El dividitur in susceptum per quamdam superfloritio-
,nil secundum praedicta tria, ut patet nem gaudii, ut supra exposilum est.
per
Uicit ergo, ex quo ita est in divina Purgatores vero. Hic ostendit utilita-
beatitudine, itaque ut sestimo, id est, lem hierarchiae specialiter in superiori-
certe scio, colligendo ex dictis oportet bus reducentibus. Et dividitur in tres,
quidem, idest, cerle , purgandos omnino, sicut praecedens.
x toto perfici puros, uon acci- Dicit ergo : Tales oportet esse pur-
1
opposita mixtim, et oportel libe- gandos, vero, i«l est, sed purgatores ex
ibomni confusionis dissimilitudine, magnitudine purgationis suse propter
multa, quse inest ex hoc quod confirmatum habenl intelle-
1" intellectus, pei quam dis- ctuminuno,oporleUra</erepurgationem,
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. III. 5

sciJicet alii.s <[iios purgant, et lio<- propria terrogative, i«l est, aonne unusquisque
castitate, id est, virtute propriae castita- ordo hierarchiae dispositionis, sive supe-
tis, ut supra dictum cst Autem, id est, riorum, sive inferiorum, reducitur ad
sed oportet illumiuatores ai habentes divinam cooperationem, ut sil in ea sc-
proprie, i<J est, cougrue sibi luculentio- cundum propriam analogiam, i<l est,

res animos, id est, lucidiores intellectus prout <-ijii|ii<' operando

possibile est, sive
et ad participationem luminis divini ab iu aliis, sive recipiendo opcrationem alio-
alioquocumque, et distributionem suscep- rum. Ordo dico perficiem gratia >/ vir-

li luminis aliis, et utrepleti ditissime, id tute Deo }

id est, a !><'<> data sibi, id est,

est, copiosissime claritatis divinae san- [><•! dicta recepta ;> Deo, quaa <li<•llllllll•

c/.i', id est, sanctificantis. Oportel dico, gratia prout gratum faciunt, el virtus
vel debent supervehere lumen suum om- proul [lonuiil in ultimo opcrationis. Per-
iiiiu) supetexellens in eos qui digni sunt lidiinl <li<<> in aliis illa quae insunt divi-
lumine tali, id est, eis immittcre per uio- nitati naturaliter, i<l est, per propriam
dum disponentis. Vero, id est, sed per- niitnrain, et supematuraliter, i<l est,

fectores tamquam prseceptores^ id est, eminenter, et quae sunl ab ea scilicet dei-

magistri traditionis, id est, cognitionis tate acta, i<l est, causata superessentia-
cujusdam perfectivse debent perficere per- liter, i<l est, super modum causandi cu-
ficiendos per scientiam, id <-st, intuitum juslibet creatas essentiae, qua? omnes ha-
inspectorumsacrorum, i<l est, divinorum, bent al) alio quod causent, et quaa sunt
quorum inspectio oritur in corde gau- manifestata hierarchise vel hierarchice,
diuin. Perficere <li<<> doctrina eorum, vel id est, ordine et actione hierarchiae ad
per revelationem in superioribus, vel imitationem animorum diligentium
instruendo in inferioribus, sacratissima, Deum possibilem eis, i<l est, ul similen-
i<l est, sanctum faciente. tur Deo secundum <[ii<hI possunt, vel
tantum per similitudinem doni,vel etiam
per consortium potestatis, el similitudi-
Non ergo. Hic concludil primo propo- nein efTectus.
situm, dicens : Ergo ex <li<lis, non, in-
 ;

GAPUT IV.

AMIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERU, S. J. 1NTERPRETAT10.

Quid significat Angelorum Qttid Angelorum nomen signijicet ?

cognominatio ?

SYNOPSIS CAIMIIS.

I. Docet, Deum sua bonitate se creaturis suis communicasse, el creaturas omncs Dei par-
ticipes existere.
II. Angelos tamea cmteris excellentius Deum participare, et simul exponit, unde Angeli
oomen acceperint, el quomodo per eos divina nobis revelentur.
III. Declarat, Deura, ut in se est, nulli umquam apparuisse, sed tantum sub creata simililu-
dine quaa Oeo;piveia dicebatur : et simul docet quoraodo inferiores por superiores ad
Deum adducantur, el quaslibet Hierarchia primos, medios et extremos ordines lia-

beat.
1\'. Ostendil mysterium [ncarnationis ab Angelis primum annuntiatum, et ipsimet Christo
in hac vita degenti multa perAngelos revelata fuisse.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

tur hicrarchia quid est, ut aesti- Cum ipsamet hierarchia quid sit, a
mo, bene a nobis diffinita, angelica nobis recte, ut opinor, definita sit
hierarchia detnde laudanda, mirabi- jam angelica hierarchia superest cele-
 .

DE C(ELESTI HIEKAltflHIA, CAP. IV, § 1, 97

lesque ejus in eloquiis formarum fa- branda : cujus etiam sacra; in eloquiis
ctune supermundanis oculis intuenda,-, efiormationes, supermundanis oculis
ut ascendamus in deiformissimam co- contuendaj, ut ad quam maxime dei-
rum simplicitatem, per mysticas for- formem earum simplicitatem per my-
mationes. Et simul ornnis scientiiu sticas effictiones subvehamur nec non ;

hierarchia; principium laudabimus in omnis hierarchica; scientia,- princi-

divina religiositate et perfectissimis pium, ea qua Deum decet veneratione,
gratiarum actionibus. ac sacrosanctis gratiarum actionibus
Primum simul omnium illud dicere celebremus.
verum, ut bonitate universali superes- Primum omnium id dictu ve-
sentialis divinitas eorum qua^ sunt, es- rum, superessentialem deitatem per
sentias substituens, ad esseadduxit.Est bonitatem cunctas rerum essentias
enimhocomniumcausa;,etsuperomnia subsistere faciendo, in lucem produ-
bonitatis proprium, ad communionem xisse est enim hoc omnium causx-
;

suam ea quaj sunt vocare, ut unicui- supremajque bonitati proprium, ut ad

quc eorum qua^ sunt, ex propria ditli- sui communicncm res vocet, prout cu-
nitur analogia. Omnia igitur quaj jusque modusque postulat. captus
sunt, participant providentiam ex su- Quare res omnes participcnt provi-
peressentiali et causalissima divinitate dentiam, a Deitate superessentiali om-
manantem. niumque causa promanantem :

propinquitate primum. In Becunda ad

ostendit, quare eommuniter denominatur
angelica potius quam ab alio ordine, in

cap. V, il»i. //'/'' quidem quantum ad

nos.
DIVISID ET EXPOSITIO IK.MTS. Islinl autem capitulum dividitur io

tres partes. In prima utitur transitu, «-..n-

tinuans dicta dicendis. In secunda osten-

dii, quod angelica hierarchia primo <-t

affluenter recipiens divina dona, deferl

Igitur hierarchia quid est (ui ea ad ii< »-, ilii, Primum simul omniutn,
sestimo), etc. ln tertia ostendil |"'i Bcripturam, quod .il»

ijixi angelica hierarchia in aostram defe-

niiilur di\ in ' illuminationes, ibi (§ i cir-

ca medium), Sic quidem utTheoiogiaait.

( lirca |
> i i 1 1 1 1 1 1 1 1 li i.i ili< it. Bcilicet quid
dii iiim sit, quid dicendum sit, et ad quaro
utilitatem.
ln prsecedenti capitulo difiinivit hie—
rarchiam in communi, et ojus utiJitatem I.iiinii si< I- _• itui . Posuimus materia-
ostendil : in parte i>t;i acccdil ad deter- lio el l.-i iu.ili.i el aclum proprium ipsius

minandu in in communi de anirelicii ln. i .i i . 1 1 i .i •

. .1 utilil.it. 'iii . jus, et 1:

rarchia, de qua est hujus operis inlcnti 1

1 suflii imii ad diflinitionem • jus, /

1 .1 Ji\ iditur haec pars in duas, ln pi ima finita u n"/< "'. in i ommuni,
determinat in communi de angelica hie- alil.iti\ i casus : unde quia ^ufii. ienti r

rarchia, ostendens ejus eminentiam ex propter dicta innotescit, ui .' ttimo, id

XI\
 k I). AI.H. MAG. <>m>. PRiED.

(
.
sL certe seto, ex Qttura diffinitioni», ter alia : primo accipiunt, et per
et aic

deinde» id eet, in sequentibus usque ad eoe deferuntur ad alios.

ultimum capilulum iaudanda est speoia- Dividilur autem h»c pars in tree. In
Uwriiif/rlimliimnr/titi. id est, . inu l.tn- prima ostendit, quod omnia qua sunt,
,lr eal notilia ejui tradenda per propria parlicipanl divinam bonitatem. In aecun-
,t percommunia ipsius, que, id est, el da concludit, quod Angeli quiplurapar-
intuend» Bunl supermundanis oculis, ticipant, propinquiorea Bunl ei, ibi i^ 3),

mentifl scilicet, i « l est, divino lumine Ciarumque. In tertia concludil ulteriue,

perfectis, quia ad boe naturale non suffi- quod pri recipiunl a Deo, el per eos ad
\ ,1 in superna dona tendeatibus, non aos deferuntur, ibi (§ ;
* circa finem), Iptee

remanendo in Bguris, facturm /ormarum ergo sunt primo.

in eioguiis, i « 1 est, oompositionea in Prima autem dividitur in tres. ln pri-
Scriptura sacra tradita, ejus scUicet an- ma proponit quod intendit. ln seounda
gelica hierarchia, mirabiies i<l est, in« probat, il»i. Est enim. In tertaa manife-
quiaiUonem causs talis formationis ex- stat hoc in diversis gradibua entinm, ibi

poscentes, et hoo incap. XV. Hac utUita- (§ 2), Non enxm fortassis,

te dico intuenda, /// ascendamus mente

per formationes, id est, figuras mysticas, Littera Bic legatur : Primum omnium
i,l est, aliud in se occultantes, in simpli- simui, i<l omnia simui quas do-
est. iuter

citatem eorum t scilicel Angelorum, dei- centur, iiiud esl primum, verum dicere,
formissimam, id est, Deo inter creaturaa id est, primo quod divinitas superessen-

simillimam. I.t hac utilitas est quantum tiaiis, i<l est, ens super omnes essentias,

ad inteilectum, et simul, i<l est. cum hoc adduxit <ul esse essentias omnium eorum
.-\ dicto intiiitii. laudabimus principium quse sunt substituens, id est, statuens eas
omnis tcientia hierarchue, i<l est, Deum sub aliis bonitatibus inditis eis : quiapri-
a quo manifestatur nobis scientia hie- ma rerum creatarum est csse, ut dicilur

rarchia, in divina religiositate, i<l est, re- in libro de Causis. Adduxit dico ut boni-
ligando inteUectum nostrum per princi- tatr universali, id est, ut sint per bonita-
jiia lidei in obsequium (dnisti : et lauda- teni ejus super omnia se exteudenteni.
binius in perfectissimis gratiarum actio-
nibus, quod tam mirifica
<le buc acilicet Est enim. Probat propositum per boc
dona Angelis communical et nobis ma- quod communicare se est proprium boni-
nifestat. Kt diountur perfectissima, non tatis Dei, dicens Adduxit omnia ad esse
:

quantumad agentem graUas, cum nullus sua bonitate : enim, id est, quia hoc est
ad boc suflieiat, sed quantuni ad dona :
proprium causai omnium, scilicet Dei, et
quia de perfecUssimis donis aguntur etiam bonitatis divina qua est super om-
gratia : et hac uUUtas est aecundum ef- n ia, ut excedens et providens eis, hoc
fectum. scUicel vocare ea quse sunt, id est, est
causa ut sint : et postquam sunt, ad roin-
Primum simul omnium. Hic ostendit munionem suam, i<l est, ut com- se eis

eminenUam angelica hierarchia in pro- municet, ut, id est, sicut unicuique eorum
pinquitate a<l Deum, et in eo quod ejus ques sunt, diffinitur, id cst, determina-
dona deferunt nobis. E1 est \is susa ra- tur, ex propria analogia, id est, possibiU-
tionis lia-c. Quocumque producuntur in tate. Igitur si hocest propriumejus, mn-
e, producuntur a Dei voluntate, proul nantem ex divinitate superessentiali, ut
participant ipsam : snl quantoplura par- supra, et causalissima, idest, quae omnia
ticipanl ab ipso, magis appropinquant oausal et omnibus causis dat causare.
silu : cum igitur Angeli plura participent El nota, quodhoc quod dicit vocare,
de attributis, magis erant propinqui in- aihidit Graco vocabulo apud Graecos :
 :

DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. IV, § I 0!»

enim idem cst quod elamo, as et

Boito w, :
quam ad exitum earum a primo prin -

ideo proprium est bonitatis vocare. Et pio.

similiter providcntia congruit Deo. e^; i. Praeterea, Sicut dicit Philosophua io
enim quod est Veus, apud Graecos dicitur \ primae philosophise : « Quod simpliciua
a Q$(op4ci>. quod est i'<V/ec : quia oinnia vi- « est, in pluribus invenitur, et ad plura eo
det : vel a quod
(hu> esl rw;-o, quia omnia « indigetur : » ergo communicare in —
circuit per curam ; et haec duo includit multitudine effectuum magisvidetur pro-
providentia, scilicet intuituin et curam. prium simplicitatis quam bonitatis.
Son no. Dicimus, quod Dionysius lo-
quitur hic productione in esse qus
<!<•

per creationem, Bicut dicitur ad Roman.

iv. 17 Qui vocat ea gwe non tuni,
:

tamquam ea qusesunt. Undeoportet Bcire

quid sit producere res per creationem, <-t

quomodo hoc proprium sil bonitatis. Di-

DLIUA. cimus ergo, quod natura el ars non pro-
ducunt totam suhstantiam rei, >c-| t.,n-
tum educunt formam de materia praeexi-
stente, licet actio eorum terminetur iu
compositum sed primum agens eo quod :

non praesupponil actum alterius agentis,

IIic sunt quatuor dubia. Primo, Utrum super cujus effectum hindetur ejus effe-
vocare ad se proprium bonitatis ? Se-
sit ctus, producit tolam substantiam nullo
cundo, Utrum sit proprium divinse boni- praeexistente : el hocesl educere percrea-
tatis ? Tertio, Utrum omnia producantur tionem. Quando autem aliquid produci-
a Deo ad communionem suas bonitatis ? lur non per necessitatem natura?, sed per
Quarto, Quare omnia ex eo quod sunt a liberalitatem voiuntatis, non sufficitad
Deo, participant ejus bonitatem, et non productionem scientia el potentia agentis,
alia ejiis attributa? sicutetiamdicit Philosophusin l.\ prinue
philosophiae : sed oportet ul appetitus vo-
i. Circa primum sic proceditur. luntatis inclinetur ad productionera rei :

I . Videtur enim, quod uon sit proprium el sic sii|i|Mi-itiv primis duobus necessario
bonitatis vocare res ad esse. In primo producil effectura, sicul immediatum
enini Sententiarum, dist. 'l'\, determinan- operi : id autera quo inclinatur \ oluntas
tur tria necessaria ad productionem crea- ad agendum, esl bonitas primi agentis
turae a Deo, scilicel potentia, scientia, et el ideo propriura esl I
itatis ejus edu-
voluntas. Ergo non videtur esse proprium cere res per creationem.
Iniiiitatis. \d primura dicendum, quod lici I sinl
1. PraBterea, Cum bonum secundum lii.i. taraen immediatum esl voluntas dis-
intellectum Beparabile sil a causa prima, posita per bonitatem, el bi totum
ut dicit Boetius, separetur el remaneal attribuitur.
causalitas in ipso : posita autem causa Ail secundum di< nduro, quod li

ponitur effectus : ergo educeretur crea- roota bonitate causas per intelloctura
tura etiam non intellecta bonitate causae maneal causalitas quae est pei n< cssita-
non ergo esl ejus propriuro. tem naturae (si ! hoc uon sl ad prop i

3. Praeterea, Cum bonuni sit quod om- tum), non autero potest romam
nia appetunt, Bicul dicitur in Ethicis, litas quae esl per libertatero voluntatis
tamquam magis videlur se habere
tinero : de qua h i< esl mentio: el i>l- • poa
in reductionem rerum in ultimum Qnem implical duo opposita.
 :

100 I> AIIS- M \<i. ORD. PH BD

VI tertium dicendum, quod bonum <li- toria. Contra : Nullus Bapiens difTert fa-

citur in duplici ratione : aul prouf termi- cere quod vult, Bim a : el si hoc,
natmotumel desiderium agentis, el sic poneretur aliquid retardans divinam vo-
mpetil reductioni in Bnem aul : proul luntatem, quod varietur per diversas
el

atera agendum, el bic

inclinal ad conceptiones ad minus unius temporis
competil processui rerum a principio. postaliud: hocautemesl falsum : e

\<l quartum dicenduro, quod Philoso- dicta solutio non potesl stare.
phus loquitur ibi de Bimplici secundum Soli rio. Dicimus, quod Bicul dicil Au-
rationem, qus est per resolutionem intel- gustinus :« Deus ab saterno creavil res,

Iectu8 in intentionem universalem gene- « ><•<! iv> ab aeterao non sunl creatss. t l.i

ris, vel Bpeciei : el hsc simplicitas non situ objicis, quod activa convertitur in

est simplicitas Dei. passivam. Dico, quodhocsolum non esl

verum in illis in quibus patiens non re-

Dui.iun. j.
CiacA secundum sic proceditur. cipit totum actum agentis, sicutsol vivi-
I. Videtur quod >ii proprium divinae ficat illuroinata : non tamen lapides vivi-
bonitatis, quse esl a?terna, res vocareadse ficanlur, cum non habeant proportionem
quod rea sint eeternae : posita enim causa ad suscipiendum vitam, quae per actum
Bufficienti necessario ponitur effectus : snlis infertur. Actus autem divinus infini-

cum igitur summa bonitas, quae esl aeter- tusest. Unde nulla res cst ei proportio-
na, sit causa sufficiens productionis re- nata ad suscipiendum ipsum in toto : sed
ruin, res fuerunl ab aeterno. quae ipse aeterna actione efficit, quaedam
Adidem, Agenseodem modo se ha-
~2. suscipiunt in aevo, qusedam in tempore :

bens, aut semper agit, aut numquam. et ideo non

necessarium ut quod ipse
est

Cum ergo Deus semper eodem modo se seterna actione fecit, ab aeterao sit fa-
habeat, el aliquando feceril res, semper ctum. Actio enim agentis per voluntatcm
et ab ssterno F« -
*
-
i t res. esl duplex, scilicet interior et extoi^ior,
::. \d iil<'in, Sicul tlitit Philosophus in sicut excogitatio operis etvoluntas ostin-
indo de Anima, duplex est mutatio, terior actio artificis : exterior autem est se-
c\ potentia in actum, ut quando ex igno- care veldolare. Cum autem exterior actio
rante lit Bciens : el exhabitu in actum, semper sit ex defectu interioris, si enim
ut quando <\ sciente liabilu lit aclu con- cogitatio <
i
t voluntas essel efficax causa
Biderans. Cum igitur nulla mutatio sitin operis,numquamartifexmoveretmanum.
Deo, numquam factus es1 de non agente In Deo autem esl tantum actio interior,
ns, sedabaeterno fuerunt res. exterior autem actio ipsius non est nisi
i. Prajterea, H<»c posito non sequetur respectus quidam creaturaa ad ipsum :

aliquod inconveniens : adhuc enim rema- suum enim intelligere <-l velle efficax esl
nent res creata?, cum sit possibile eas ab ad causandum rem, intelligil autem et
ssterno fuisse productas a primo secun- vult ab aeterno aliquid in tempore fieri

duin totam substantiam, nullo praesup- et in hoc immobiliter stal : unde ipso
posito, Bicul dicil Avicenna, res ab aeter- causante immobiliter ab aeterno, res se-
no fuisse,tamen creatas esse
el sicut : cundum praefinitum tempus e\ ordine sa-
iiijmt fuisset, semper emisisset pientiae divinae exil in esse, mutatione
radium m-c tamen sequeretur, quod
: facta circa ipsam tantum.
ius essel increatus : et ita non seque- A<l primum igitur dicendum, quod sic-
tur hic res aequari, cum distenl nobilitate ul ponitur causa, ita ponitur ejus effe-
naturae, licel careanl durationis princi- ctus : dispensans tamen ex ordine divinae
pio : ergo bene potest poni. sapientiae, non ab aeterno, sed in tem-
3 dicatur ad primum, quod Deus pore rem futuram : et sul> illo ordine
agit per voluntatem, quce est causa dfla- sapientias ponitur resfutura esse inprae-
 DE CCELESTJ BIERARCHIA, CAP. IV, § 1. 101

linito tempore. Si autem velil absolute sed participes eas facere -u.i- divinae bo-
intelligi, tunc non esi verum, nisi in his nitatis, ul possibile est unicuique : sicut
quae agunt ex necessitate naturae : <'t sic enim <li« it Philosophus in libro de Ceclo
non habet Locura in proposiio. eiMundo, quaedam maxime propinquan-
Ad secundum dicendum, quod Deus do participani bonitatem ejus sine mo-
semper agit actione intrinseca, quae est tu, sicul Angeli, habentes simul in actu
substantia sua : actio autem exterior tu- quod nati sunl habere : quaedam vero
netseexparte causati secunduui rcspe- per unum motum, Bicui primus orbia
ctum ad causam et non cst semper. Simi- per motum unum efficitur cau-.i rerum,
liter dicendum ad tertium. in qua similatur Deo alii vero orbes :

Ad quartum dicendum, quodsecundum participanl pluribus motibus Alia vero :

naturam nullum sequitur inconveniens per se valde distantia commiscentur aliis,

positis rebus ab aeterno fuisse : quia, sic- ut remotis contrariis accedentia adaequa-
ul <licil Boetius in Libro de Consolatione, Litatem sortiantur formam magis simiiem
« Etiamsi mundus semper fuerit, adhuc coelo, donec perveniatur ad formam ho-
« non erit aeternus, sed temporalis : » unde minis, in qua super alia esi Bimilitudo
non aequabitur Deo, sed nec increatus re- I
>«- i :
<•! omnia haec agunt ut similentur

manebit unde ad principium mundi non

: Deo sicut possunt : et ad hoc creantur
potuit mens humana attingere nisi pro- principaliter, Licet secundario Bint ordi-
pheticainspiratione : aliter enim non de- nata ad alia : quia sic per juvamentum
ceptiniissentinhocomnesferePhiiosophi. unius ab alio perficitur ordo universi.
Ad quintum, concedimus quod solutio Ad primum ergo dicendunij quod Au-
illa erronea est pouil enim Deum ali-
: gustinus Loquitur <l<- gratuita capacitate
quid velle, et tamen difFerre illud et sic : beatitudinis : ratione naturali autem om-
essei mutatio in ipso. aia capacia sunt ejus secundum propor-
tionem.
'»3. Circa tertium si.c proceditur. Ad secundum dicendum, quod licet
1. Videtur enim, quod nonomniapro- quaedam res non sini perpetuae -iui[>li«i-
ducuntur u Deo ad communicationem ter, actiones lamen venereorum ordinan-
suae bonitatis : dicit enim Augustinus, Lur ad perpetuitatem per successionem,
« Nihii est capax Dei uisi intellectus ei Licet voLunlate divina stet generatio.
« mens :quod autem communicat DeOj
» Ad tertium dicendum, quod herbae et

est capax ejus non igitur omnia ad com-

: hujusmodi secundario sunt ordinata ad
munionem divinae bonitatis factasunt. usum hominis, sed principaliter ad Bimi-
2. Ad idem, Communicatum, quod cst Litudinem Dci participandam, proul eis
divina bonitas, perpetuum esi non au-
: estpossibilc in perpetuitate :undcetiam
l«-iii oiuuiii perpetua sunt : non igitur defenduni semen in l««lli«'uli>. quia i si

Diuuiii communicanl ipsam. in eo virtus propagativa.

3. Praeterea, Dicitur in Genesi, i, 29 ei \«l quarlum dicendum, quod
30, quod animalia ei herbae creata sunl croatae fuerunl antc peccatum, Iicci

ul sinl inl iisiiiu hominis : \un\ igitur ad peccatum fai Iob ^ini noi i \ .
>
homini : un-
communionem divinaa bonitatis. de non ordinantur ad pcenam pe< «
iti nisi

i. PraBterea, QuaBdam etiam facta Bunl secundario,

iu pcenam peccati, ul spinaB unde dicitur :

in Gen. tu, 18 Spinas et tribulos </>>-

: Cin< \ quartum sic proceditur.

minabit tibi. Non ergo ad conjunctio- I. Videtur enim, quod omnia qna
nem divinsB bonitatis. Bunta Deo, participeni omnia altributa
Solutio. DicirauSj quod divinee boni- ejus, el non Bolum bonitatem
tatis esl non Bolum ducere rea in esse, enim boni eal bona adducere, ul dicil
10*J 1). ALB. M\<".. ORD, PRiED.

optima adduce- Bonantia. Similiter si res inferior in uni-

Dionyaiua, ita optimi esl

i, . oplima autam Bunt, ul dicero \ ide- verso Beret eequalis superiori, licel ipsa

i ii i in LUtera, qua innumerabiliter a l><" in Be ui»'li«»i esset, fierel tamen dissonan-

eperunl de attributis ejus : ergo om- tia iu toto universo : et quia, ul dicitur

aia hoc modoab ipso recipiunt, i um i|>-<- in Ethicis, bonum universitatis vel gentia
melius esl bono unius hominis, \i\ uni-
sit oplimus.
2, Prsterea, Dato quod n,,M participent veraum essetoptimum secundum mensu-
arguam sicut \u- i.iin sui linis. fecil Deus res quasdam suli
omnia attributa ejus,
\"t enim me- aliis iu bonitate. Unde Augustinus « Bo-
gustinus de Filio arguil : « :

facerenonpotuit, el sic impotens : « na siint (jiuc condidit DeuS cliain sin-

« liora
, aul nescivit, et sic ignorans : aul u<>- « gula, siniul autem univeraa valde bo-
i luit, <'t sic invidus : h«c autem omnia « na. »

i remota Bunt ab ipso : ergo unumquod- Adju-iinuni ergo dicendum, quod <>j>ti-

„ .jiir fecit optimum, communicando sibi uii non cst optima facere singula, scd
i omnia attributa. » univcisa siniul nicliora, cum bonumom-
3. Si dicatur, cruod laudabileest artifici nium sit mclius quain unius unuin- :

ut qusedam meliora aliis faciat. Contra : quodquc taincn facit bonum utj>otest fie-
M i laudabile omniaoptima fa-
si ri secundum cajuicitatcin materise vel po-

ret : cum igitur laudabile Deo convc- tentis quas injacet in opere Dei, licct non
niat. omnia optima debuit facere. praejaceat, sicut dicit Philosophus, opti—

i. Si dicatur, quod non essent res me- mum coriarium csse qui facit ex quolibet
liores si omnia sequalia Gerent. Contra : dato corio meliorem calccum tjui potest

Augustinus dicit, quod « melior fuissct fieri : scd diversa disjiositio materiffi cst
« natura hominis si talem fecisset eam ab ijiso ut ab agente omne bonum uni-
« Deus, quod ncc peccare nec mori j»<»- versi.

(( eodem modo dc aliis

tuisset : " ft : Ad secundum diccndum, quod Kilius
ereo melius essel >i omnia facta fuissent Dei est in eadem essentia cum ipso natus,
facla optima. et habet quidquid est cum ipso unde si :

Soli no. Dicimus, (juod res potest du- diminuissct sibi aliquid, esset invidiae :

pliciter considerari secundum quod : aut sed non cst non dat rcbus ea
invidice si

:
in Bua natura, et sic quidem quia est quorum potentia corum non est capax.
a bono, bona est, posset tamen melior Ad tcrtium dicendum, quod bonitas ar-
autem consideretur per compara-
Si tificis est ut faciat unamquamque par-
tionem ad finem universi, quod est 1»'»- tem proportionatam valori tolius, et non
niiin (ut in exercitu) non sequaliter ah ut faciat unumquodque quanto melius
omnibus participatum, non potuit mrlius potcst.
fieri, sicut ^i>uu> dulcis melior est quanr Ad quartum diccndum. quod Augusti-
b i\i-. optimam tamen harmoniam fa- nus intellexit meliorem fore naturam ho-
i iunt si conjungantur, in qua si unus minis in se, non quantum ad finem uni-
gravior vel acutior efficerelur, fierel <lis- versi.
 DE C<ELEST1 HIERARCHIA, GAP. IV, § 2. i<n

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. COKhEIUI. J. INTKRI-KI-TATIO.

Non enim fortassis esset nisi eo- Ncquc cnim essent, nisi rerum es-
rum qute sunt esscntiiu et principii scntiic principiique participes cxsiste-
assumptione. Kxistentia igitur omnia rcnt. Cuncta igitur inanimata; hoc ip-
csse ejus participant. ILssc cnim om- so quod sunt, ipsam participant : nam
nium super esse divinitatis. Vivcn-
est cssc omnium, cst ea quaj illud cssc
tia autcm camdcm super omnem vi- supcrat Divinitas : vcrum rcs vivcn-
tam vivificam virtutem. Rationalia au- tcs, ejusdcm supra omnem vitam vivi-
tcm ct intellectualia, camdcm supcr ficaj virtutis sunt consortes ; at quae ra-
omncm et rationcm ct intellectum pcr tione spirituquc pollent. supcr ejua
sc pei fectam et antc sapicntiam. omncm rationcm ct intelligentiam pcr
se perfectae ac prasperfectas sapientias
compotcs cxsistunt.

nitatis in divcrsis gradibus entium vel

creaturarum, qua? sunt exislentia, viven-
liii, rationalia, intcllectualia.
Iil Kll M. Si ii Esi hic dubium ad intollei lum hi-
tersSf uiiiiiii Deufi \ erc di< ilur de omni-
bus tanquam ens dc subslanlia '••! um I '

\ idetur, quod Bic.

1 . Quodcumquc assumil aliquid ul sit,

Non r/iii/i. ele \ ere pra?dicalur de ill" ced omnia sunl

assumptione 'li\ ina? -
. ut dicil in

ergo qutelibcl res Deufl \-

tittera : 1 sl 1

senlia * 1 1 n ina.

2, \.l i.lriu. Iil quod ' -i eideni i

•

cundum Buum esse, i ei e pro dii olur de

Hic ostendit communionem divinn? bo- illo :

i
"> nutem divinum, nl dii u in hl-
 : :

D, ALB. MAG. ORD. PB ED.

tera, i n/ < n, omnium: ergo vore prcedi- primum agens, non eril in substantia cum
catur de omnibus. maleria : nec etiam esl rorma rerum,
I
hoc idem videtur per vcrbaCom- cum in fornialibus ros differant. Cum
ntatoris, qua lalia Bunl :
•< Esl igilur igitur nihil sil de Bubstantia rei nisi ma-
g participatio divins essentiaBassumptio teria el forma, Deus non eril de sub-
ssumptio autem ejus sapientia? divins Btantia rerum.

« fw^io est, quaa esl omnium Bubstantio 2. Adidem, Quidquid causat etregitres
gentia, el quaecuraque in eis uatu- prseter quam quod commisi eaturcumeis,
i raliter intelliguntur. » non esl de Bubstantia rei : Deus cst hu-
Hoc idem videtur per rationem. jusmodi : ergo non esl de Bustantia re-
Omne illud in quo stat resolutio omniumj nim. Media scripta est in libro de Cau-
verissimeesl de Bubstantia cujuslibel rei :
, s /. s .

sc«l ln eodem primo, quod est Deus, siat 3, \{ VU \, Quod misceturalii, aul esl p<<-

resolutio omnium : ergo verissime est tentia, sicut materia : aut est in potentia,
de Bubstantia cujuslibet, el praedicatur de s \ rn { forma <|iktb educitur de potentia ma-
omnibus. Probatio. Si iil in quo slat re- teriae : sed Deus non cst potentia, quia
lutio, non est Deus : ergo determinatur potentia non incidit in idem cum agente :

aliqua differentia superaddita ei, in qua uec etiam esl in potentia, quia cum nihil
Btal resolutio, etsic non esl primum,sed educat se de potentia in actum, utsupra
candum. probavimus, oporteret esse aliquod agens
."). \d idem, \ul aliquid vere negatur prius eo quo edueeretur in actum : sed
de Deo, aul nihil. Si nihil : ergo ipseve- hoc estfalsura : crgo nulli rei commisce-
iv eslomnia. Si vero aliquid negatur ab tur.

ipso, cum ouuiis negatio fundctur super 4. Ad idem, Movens et motum diffe-

aliquam differentiam, ut hoiuo non est runt per essentiam : ergo universalitcr
asinus, quia esl rationalis, oportebit quod movens, et universaliter motum sed :

determinetur aliqua differentia : et sicerit Deus est universaliter movens, quia non
compositum non primum
et cum ergo : movente primo, niliil movebit secunda-
hoc sit falsum, omnia vere dicentur de rio, ut probat Philosophus : materia au-
ipso. tem est universaliter motum, quia omne
Ad idem, Quaecumque sunt, ct nul-
6. motum in quantum hujusmodiest in po-
lo modo differunt, sunl eadem Deus ct : tentia quam participat a maleria : ergo
materia prima sunt, etnullo modo diffe- Deus et materia differunt per essentiam.
runt : ergo sunt eadem :ct sic Deus erit Similiter non est forma cujuslibet rei :

de substantia cujuslibet rei^ sicut prima quia sic omnia essentidem, quod est er-
materia. Probatio medii. Quaecumque ror Parmenidis reprobatus in l Physico-
nulla differentia differunt, non differunt rum. Et probatur sic per rationem. Mo-
sed quffi Uullatn differentiam habent, nul- vens in quantum hujusmodi, est in aclu :

la differentia differunl : cum igitur Deus motum in quantum hujusmodi, cst in

el materia prima, qua? sunt simplicia, potentia cura ergo idem non sit in actu
:

iiullam differentiam habeant: el sicvide- ct potentia, quia idem cssct cns et non
liir. quod non differant, eti ta sunt idem. ens, movens et motum non erunt idem.
Ad oppositum : Nec potest diei, quod sint diversa solum
t. Sicut dicil Philosophus in Phy- III ratione, quia realiter ibi ponitur actus et
rniii. tres cauas coincidunt inunam, potentia.
materia autem uon coincidit cum aliis : Solutio. Dicimus, quod « Deus qui-
( t Becundum Bubstantiam et
intelligit e dcm est esse omnium, ut dicit Bernar-
non Becundum rationem quia sic nulla : « dus, non essentiale, scd causale, ut ef-
incidit cnm alia. Cum igitur Deus sit « ficiens formale. » lloc autem potest es-
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. IV, § 1. 105

scduobus modis, aut secundum aclio- rentiam facientem compositionera in ij»-

nem univocam, sicut liomo generat ho- so.

minem : aut sicut efficiens per formam Ad sextum diccndum, quQd Deus el
ordinis, sicut domus esse in mente arti- materia prima difTerunt, non perdifferen-
ficis est esse efficiens formale exterioris tiam quam habeant, sed seipsis : hoc enim
domus ct hoc modo cum omnia sint in
: modo differunl Bimplicia, sicut homo et
Deo ut unum per formam exemplarem asinus rationali et irrationali, et ln »<•

per quam agit, dicitur esse suum esse seipsis : aliterenim ireturin infinitum.
cujuslibet rci efficienter formale, maxi-
me cum forma rei in ipso sit sua sub-
stantia.
Ad primum ergo diccndum, quod rcs
non dicuntur assumcrc essentiam divi-
nam ut sint sccundum substantiam, scd
exemplariter ct sccundum illum sensum:

dicitur cssc omnia et substantia et essen- expositio iiahs.

tia omnium. Et lioc patet pcr lioc quod

dicit Commentator, « Assumptio cssen-

tiac fusio divinae sapientiae cst : » funditur

enim sapientia manifestando se in cau-
satis. Et sic patet solutio ad duo scqucn-

tia. Littera sic legatur : Diximus, quod

Ad quarlum dicendum, quod Deus omnia vocantur ad communionem suaa
non cst illud cns in quo slat resolutio, bonitatis, et hoc patel in quolibel gradu
( uiii ad ipsum non perveniat pro-
usCrue :
entium : enim, id est, quia existentia
pter quod Deus eum dicimus, « Credoin fortassis non essent nisi assitmptione es-
unum Deum, » non cst illud uuiim in sentise et principii eorutn quse sunt, i<l

quo slat ratio resolvens, sed <-st unum est, uisi assumerenl in se ul exemplata
quod ratio non attingit aliter enim uon : ab ipsadivinam essentiam, quae est prin-

esset articulus, cum arliculus sil <lc <•<> cipium et causa exemplaris omnium n -

<|iioil lidcs arguit, cl ratio contradicit: viun. Igitur omnia existetitiaparticipani

illud enim ens in quo stal resolutio gene- esseejus, scilicel Dei : enim, i<l est, <|ui.t

rum, cst qiucdain iutcnlio simplex se- esse omnium causale exemplariter el ef-
cundum rationem, et,devenitur in ipsum fective est divinita(is quaa esl ntperest
resolvendo particulare in intentionem creatum. Etin boc apparet, quod non in-
universalem, (|mc dicitur de i|»s<». Deus tellexil substantialiter esse Dei foreest
autem esl simplex secundum esse, <-t dc- omnium rerum, ^-<'<1
pcr Buum exa s-
venitur a<l ipsum
uon resolvendo, sed sum differre ab omnibus. I.t pol
accipiendo entia secundum ordinem pro- formari ratio. Nilnl esl nisi participel
pinquitatis d remotionis ab i|»s<». Quare esse : divinum esso esl esso omnium:
uuiim non resolvitur in aliud, nec dicitur ergo aihil esl aisi participel divinum
de ali<» : ci lunc dicimus, <iu<><l detormina- esse. E1 aon Bolum existentia participant
tum est, non quidem per differenliam ad- i'^ 1 '
ejus, autem, id est, >'•>! rii

ditam, Bed per seipsum. omnia parlicipanl n.scilicel .li\i-

Ad quintum dicendum, <|u<«l negatio- nitatem, virtutem vivificam, id est, in

iics oiuuiuiii vcrissiuuc suul iu eo, et ne- omnibus facibus facientem vitam tup
gatur ab omnibus secundum sua omnia, omnem vitam, id est, habens vitam emi-
ui ;» Bapientibus |»<'rexcessum Buaa Ba- nenter, ratiotuilia, ut hominei, ei tn/e/-
picntia', ct sic <lc aliis, <t u<m per diffe- lectualia, ul Vngeli participant, eamdetn
IOH h \|.lt. M M. (»MI) IMM.I).

divinitatem, qusest superomnem etra- per te perfeetam et ante perfeetam, i«l

tionem et intellectum, id est, habens illa est, qod ab alio habens perfectionem,

omincnter: >i eamtlem <li'" sapientiam sed praebens perfectionem omnibus.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII. S. J. 1NTERPRETATIO.

k. Clarumquc quia eam illae

circa Liquet igitur, naturas istas^sse pro-
cssentiarum sunt, qmeaimque innu- ximas Divinitati, qua; multipliciter
merabiliter ob ea acceperunt. illam participarunt.

H. Sancta; ergo ccelestium cssentia- Quapropter sanctajccelestium esscn-

rum dispositiones supcr ea quaj tan- tiarum dispositiones, rebus iis qiue so-
tuni et sunt irrationabilitcr viventia, lummodo exsistunt, et sine usu ratio-
secundumque nos rationalia in hierar- nis vivunt, humanave utuntur ratione,
chke traditionis participatione facta,' divini principatus munere ac partici-
sunt. Invisibiliter enim in divinam patione antccellunt. Cum cnim se ad
imitationem seipsas conformantes. et imitandum Deum intellectualitcr com-
ad divinam similitudincm supermun- ponant, atque Dei principalem simi-
dane adspicientes, ct formare appeten- litudinem supcrmundialitcr contem-
tes intellectualem suam specicm, co- plantes, ad camdem spcciem suam
piosiores pulchrc habcnt ad eam com- cupiant efformare jure merito ubcrio-
;

muniones. Attendentcs quidcm sunt re gaudent ejus participationc, quod

omnem vitam. Ipsae ergo sunt primo sint assidua.% ac semper ad anteriora,
et multiplicitcr, et semper ad sum- quantum fas est, divini numquam fa-
mum, quantum fas e>t, in conforma- tiscentis amoris contentione exten-
tione divini et inflexibilis amoris in- dantur, et primordiales illustrationes
tcntiu. ct principales illuminationes immaterialiter liquidoque suscipiant,
immaterialiter pure recipientes, et
et atque ad eas componantur, vitamque
ad ipsas ordinatee, et intellectualemha- omnem habeant spiritualem.
ntes omncs vitam.
 >

DE C(ELESTI HIERARCHIA. CAP. IV, § 3. 107

Et dicendum, quod i-t.i dona anitiva

sunt per assiiuilaiiuii.il, ad Deum :

ideo quanto plura percipit quis, pluribus

virtutibus esl unitus per similitudinera
ad iiiiiini primum. '
tporlel enim, quod
pluribus virtutibns similetur primo uni
simplici.

EXPOSITIO TEXTU9.

A. Clarumque quia circa t etc.

EXPOSITIO 1 1.\ i i -^.

Ilic concludit, quod Angeli propin- li. Ergo sanefse dispositiom >-.
etc
quiores sunt Deo qui plus ab co partici-
pant, dicens: Oiunia participant divinam
bonitatem, que, id cst, et, hoc est vla-
rum, id est manifestum : quia illse de
numero essentiarum sunt circa eam, s<i-
licct divinitatem, ut proptnquae sibi, quse-
cumque acceperunt innumerabiliter, id Ergo sanctse disposiliones, id est, ordi-
est, super numerura aliorum al> <v/, id ii c s ccelestium essentiarum, i.l est, \n_
est, de attributis <'jus. lorum, sunt factse in participatione im-
ditionis hierarchise, i<l est, perhoc quod
participant dona hierarchica tradita eia

Deo, sunl dico facts super ea qttsetan-

tum sunt, \d est, inanimata, aullam no
bilem conditionem super esse habenti
ut lapides : et super viventia irrationabi-
liter, si.ut plantse el bruta . que, id est,

i>i" iti i \i. etsuper rationalia wcundum tios, id est,

super ea <|n.i habenl rationem per mo-

.liiin nostrura : enim, i<l est, nuia in

ccelestcs ossentice formanU t, i.l < -t. > on-

formantes seipsas . el hoc i
eferatur a-l

r.iii.iiiiin. <|ui.i atitci idem .

m ens < t

actum : in imitationem divinain bi-

Si ii \ 1 1 i.i i it hoc esse falsura : quia liter, it.i quod pi i\ etui <"i poralis, < t
p
quanto est major numerus, plus recedil natur \ isus spii itualis t

ali unitate : et Ita quanto plura recipiunl supermundane , i.l i st, super modum <|ii"

dona, tanto magis distanl a primo sim- nos adspii iraus ia li". mundo, ad divinam
plici uuii. timilitudinem, sicut ad desideratumi
108 h. \\.\\ MAG. oim. PILfiD

appetentt i formare, i<l est, illi conformare materia el conditionibus «

•
i
<
i
- ,
ui sensiti-
si/tmt speciem intetlectualem, i«l est, spe- vae virtutes accipiunt, ei pure, id est,

ciositatcm intcllectualis naturoe non sinr conlinuo el lempore ul intelloctus

onim potesl oxponi sicul dicitur, quod nostcr accipit, el sunt ordinatx ad ipsas,

intellcclus esl Bpecies intelligibilium, ul scilicel illuminationes, i<l esl . per ordi-
.iquo habenl tale osse, bic intellectus ucin hierarchicum recipientes : </ sunl
qod esl Bpeciea eorum quae sunl Bupra habentes inteiiectuaiem omnem vitam,
virtutcm sui luminis, id <•>!, divinorum id est, quae esl tota e1 perfecta vita.
de quibus hic loquitur. Sic dico appe-
tentes, adspicientes, et formantes habent
puichre, i « 1 est, decenter sihi copiosiores,

id est, plures communiones </</ <<<//<. sci-

licel divinam Bimilitudinem, i<l est, plura

iih ea communicant. I.l ipsae ///ti</< //t
,

sunt attendentes, i<l est, attingentes om-

iii ui <i/ti//i. quia inteliectualem : sicul
enim dicil Philosophus, « Plantae non U C..I \>

i habent animam, sed partem partis ani-

« niii' deficiendo ;» rationali, in qua est

« perfecta ratio animae : » eo quod ha-

bel operationem naturas in motu corporis
et intellectivam vim c\ natura sua, et

dominium in regimine naturoe : et ideo

in Angelis dicitur tota ratio vitaB : quia Sed viuetur, quod lioc sit falsum :

aliorum vita cst per defectum a sua : et I. Vita enim est continuus actusanimae
i|»>i eminenter habenl quae sunt aliorum, in corpus : ergo non convenit Angelis.
ul Bupra ostensum est. Ergo cx quo '2. Praeterea, Non habent vitam vege-
Buper ;ili;i sunt, ipsse scilicet co3l<'>ics tabilem : ergo non habent omnem vilam.
3S nii.c f.rimo, quia super alia, et mul- Et dicendum ad primum, quod ha?c
tipliciter propter copiam receptorum, est diflinitio vitae prout est in nobis : in
et semper, propter perfectionem in ipsis, Angelis autem est vita pcr actum inlcl-
per adspectum ad summum,
si/nt nifriit.r. ligendi, ex virlute ejus quo est ipsorum.
Dcum, quantum fas est, id est,
scilicet Ad dicendum, ut dictum est,
aliud
quantum possibile esl ij>sis. Intentae dico quod vegetabilia non habent perfectam
iiiconformatione amoris divini quantum vitam. Unde dicit Gregorius « Quaedam :

ad objectum, et inflexibilis propter lir- « vivunt non peranimam, scd per viro-
iii. ini adhaesionem : est enim illa visio « rem » id autcm quod participant dc
:

amati paacens : el sunt recipientes illu- vita imperfccte, est in Angelis eminen-
minationes principales, id est, divinas ter.
in mentem immateriaiiter, id est, sine
 DE CGSLESTl HIERARCHIA, CAP. IV, § l. 10!J

ANTIQUA TRANSLATlO. BALTH. CORDERIl , S. J. INTERPRETATIO.

A. Ipscc crgo sunt primo ct multi- Hae igitur sunt, quaj primario et
plicitcr in participationc Dei faclae, et multiplicitcr Deum participant, et im-
primo et multipliciter manifestatriccs primis ac multis modis arcanum Dei
divinae occultationis. Propterea et ul- manifestant; quamobrcm prae caeteris
tra omnia cognominatione angelica omnibus per exccllcntiam angclicum
selectim dignas dictae sunt : eo quod cognomen mcruerunt, quia ipsae pri-
primo in seipsas cdunt divinam illu- mum a Deo illuminantur, et pcr ips
minationcm, ct in nos per se deferunt nobis nostrae revelationes transmittun-
qme supra nos sunt manifestationcs. tur. Sic igitur lex, ut divinus Sermo
Sic quidem, ut Theologia ait, per An- tcstatur, pcr angclos nobis data cst : ct
gclos nobis donataj sunt\ illos celebres ante legem, et post legem
patres nostros, angcli ad Deum addu-
B. Et gloriosos quoquc antc legem cebant, aut quod agendum erat exp
et post lcgem patres nostros Angeli ad nentes, et ab errore et vita profana ad
divinum reducebant, quod agcndum rectam viam veritatis traducentcs ; aut
introducentes, et ad rectam vcritatis manifestantes sacros ordines, aut my-
viam ex errore ct vita immunda rcdu- steriorum, quas supra mundum sunt,
centes', aut ordines sacros myste- abditas visiones, aut divinas quas-
riorum supcrmundalium, aut OCCUltas dam predictiones, tamquam nuntii et

visiones, aut divinas quasdam antc- ministri explananti

pr;cdicationcs ' prophetice revelantes*.

1
Ad ii.il. in, 19. A. i. \n. 13 \h i- /•

Millli. ii, 13. - • Acl. m, 13. 1

II. III. S I. I" I
 110 I). Al.H. M \<«. <>HI> PRiED.

potitum suum in generali. In secunda

distinguil perquee specialiter perAnge-
toa illuminamur, ibi, Et gloriosos quo~

Littera sic legatur: Sicquidem, ul <li-

ctum est, manifestationes quae sunt su-

I \ |( »-l I 1(1 I l.\ I I s.
pra uoS| donatss suntwkisB Deouta
primo fonte, per Angelos, id cst, mini-
Bterio eorum, ///, i<l cst, sicut Thcoloyia,
iil ost, sacra Scriptura quaa cst de Dco,
\. Fpsss ergo sunt, etc. aitj i«l cst, dicit : et iu quibufl locis,

postca dicet.

lli. concludit ulterius, quodcumprius

recipiant, nobis manifestant, dicens:
Ergo <\ dictis ipsss ccelestes cssenti;e

sum factse primo et multipliciter, ut di-

DUIUUM.
ctum est, i// participatione Uci, etper
hoc etiam sunt primo et multipliciter
manifestatrices divinx occultationis, id

fM, tlivini occulti, et propterea suntfactm

dignx a Scriptura selectim, i<l est, divi-
siiu vel singulariter cognominatione an-
gelica ultra omnia alia : eo (///o<l edunt, Ilic esl dubitatio : Quomodo Angeli il-

id est, recipiunl quodam conatu divinam luminent nos?

illuminationem in seipsas ut manifestan- Etvidctur,quod nullo modo possint.
1.

tes, et per se deferunt in nos manifesta- Sicut enim dicit Philosophus in primo
tiones quss supra nos sunt, et quantum de Generatione et Corruption?eaquorum
;id mauifestata, et qiuuitum ad modum unum agit in alterum, communionem
accipiendi. Angelus enim nuntius dicitur habent in potcntia : sed Angelus et ani-
propter officium nuntiandi nobis. ma nostra non conveniunt in potentia
nna, cum non sint transinutahilia ad in-
vicem : ergo Angelus non potest illumi-
§ c <///i//r>/i /// Theologia ait,etc. <>s- nare animas nostras.
tenso quas sit angelica hierarchia per 2. \<1 idem, Sicut dicit Philosophus in
ejus emineutiam, ostendil per Scriptu- dcXVI Animalibus, quodnontangit, non
ram, quod per ipsam iu nos deveniunt agit non agit, non sequitur altera-
: sed si

divinse illuminationes : quod etiam supra tio sed Angclusnon tangit animam tactu
:

supposuit. metaphorico, sicut dicitur, quod contri-

1 .1 dividitur haec pars in tres partes. stans tangit animam, qui videtur magis
ln prima ostendit, quod per Angelos ad >e propinquus, quia talis tactus exigil
ii"- deveniunt illuminationes divinae. aliquam continuitatem, Angelus autem
1

objicil in contrarium.ibi (§5), non habel continuitatem cum anima ne- :

Si autt i/i quu it. quc per se, cum careat quautitate ne- :

In prima duo facit. In prima dicil pro- quo per suhjectum, cum Angelus non sit
 i n

DE COELESTI HIERARCHIA, CAP. IV, § i. 111

unitus alicui subjecto : ergo illuminatio ammalis universalis virtus movei

cuni sit quaedain alteratio, videtur quod imaginatio, qua? licel liabenl determina-
non possit illuminare animam. tuin organum in corpore, lotum tamen
3. Si dicatur, quod illuminat per in- corpus disponitur secuadum motum
flucntiaiu. Contra Aut enim est influen-
: ejus, sicut patet in somnis, quando re-
tia per emanationem alicujus ab Angelo praesentatur forma mulieris in ima§
inanimam et tunc oportet esse aliquam
: tione, totum corpus movetur Becundum
continuitatem per quam deferatur, quia hoc, il<: illo qui
<.-t imaginando -•• lepro-
ut dicitur in secundo de Anima, si formi- siun, faclus es1 leprosus: it.i etiam in-
ca esselin ccelo, etmediumessetvacuum, telligentia esl universalis virtus movens,
non possemus eain videre et sic redit : ad quam reducitur omnis motus natura :

priina dilficultas. Aut est influentia, quia el ex conceptione ejus sequuntur alise

per imperium Angeli iiunt species in ani- iu natura praeter ordinem motus coeli

ma : et sic essent creatores illarum for- etiam, ut ea quorum causae nos latent,
marum, quod est contra Damascenum, e1 f.\ ipsa sequitur impressio anima- in

maledicens omnes qui dicunt Angelos bus nostris. Et hoc est secundum <>pi-
aliquid creare. Ergo videtur, quod nullo nionem A\ icennae, licet alii contradicant.
modo possint illuminare animas nostras. Esl etiam alia continuitas per medium :

i. Si dicatur, quod non illuininant per motus enim coeli compositus es1 ex vir-
influentiam specierum intelligibilium, tute spirituali, quae esl dirigens ad finem
sed per immissionem luminis, tunc om- quem sortitur a motore, scilicel intelli-

nino eadem difficultas oritur de lumine gentia, el iterum ex virtute corporali

sicut de speciebus : quia vel oportet con- quani habel ab ipso mobili, sicut etiam
tinuitatem ponere, vel lumen quod lil in in actione animaB : unde secundum quod
nobis, creari imperio Angeli. motus attingil corpus, quod esl instru-
.">.
Ad idem, Ad hoc quod intellectus mentum animae, anima accipil illumina-
intelligat, oportel csse et agens universa- tionem spiritualem es motu prqpter vir-
liter cl aliquid determinans intellectum, tutem spiritualem quaa esl in ipso, cum
scilicel spcciein rei determinatae, sicul unumquodque accipial ex motu secun-
ad hoc (juod terminetur motus naturae, diiin suam proportionem. I.t hujusmodi

non sufficil agens, sed oportet esse spe- dicunl esse influentiam intelligihilem in
ciem qua informetur materia: si igitur animas nostras. Tali autera continuita
Angelus illuminet animam, oportel ali- niiii possumus nos sic dicei '•. [uod
quid respondere duobus <! ita ef-
illis : noii ponimus \ ^ ci mjuni tos mo- 1 1
«
• I •
>--

fluere ab ipso species, el non Bolum lu- lui, nec omnes mo> ore orbem. El ideo

men. El si dicatur, quod species susci- oportel aliter dicere, scilicol quod \n-
pit a phantasmatibus, quasratur do illi> li iutn illuminanl animas nostras nisi

in quibus non sunt aliqtia pliautasinata. iui-^i ad nns : quia b'icu1 dicil I' im
sicul Joannes Baptista fuil illuminatua uiis, « ll»i Buntj ul»i operantur, opoi I

in utero matiis ad cognoscendum Salva- », quod applic ni se in inslruraento i

toremquando nondum aliquid acceperat. g iii, r, iia quod illud quo»l osl m u-
Soi.i iki. Diciinus, quod Becundumopi- « t iMii animaB, sil locus Bpiritualis Au-
nionem Philosophorum facile essel ro- geli : o el sic per istam continuitatem a

Bpondere huic qucstioni. Ipsi enim po- iii .iniin.i. |j i-ii |

» .
.
— .
1 1 1 1 1 ossr nin i modi
nunt intelligentias motores orbium e! quibus impi iraunl in aniinani se< undum
applicatoa ad motum : unde habenl ad Vuguslinum, el ho< |" m :

animas nostras duplicem continuitateoii dicil iiiiiii ipse, quod •« daemonea iin

Milnr! universalis virtutia movontis con- i -. . ni -, miiii el phantasia*, ul p<

tinuilatcin motus : sicul onim in i orpoi ,.

turbenl intellc< lum. i
 1

112 I» \l B M \«- nitn. IMt.KI).

\.| primum ergo dicendum, quod

Vngclus el .iiiiiiial licel non communi-
nt iii potentia materiffi, oommunicant
t. iin. n in potentia generis: el hoc suffi-

( it ad hanc actionem, per quam non ao

cipitur forma quffi sil aliquid simpliciter,
I qua3 esl iit ens in anima, licel se-
cundum quosdam nihil omnino li.it in

.iniina : in actione autem naturali per E.xrosn i" 1 1.\ 1 1

s.

ijii.im acquiritur forma quffi esl ens sim-

pliciter, oportel esse communionem in

materia.
\il secundum dicendum, quod est ibi
tactus raetaphoricus : licet enim Ange- II. Et gloriosos, etc,
lns non habeal subjectum cui uniatur,
habet tamen spiritualem locum per quem
pc 1 <st conlinuari animae per subjectum
suum.
\<l tertium dicendum, quod ponenti-
bus influentiam, necessarium cst ponere
modum continuitatis : quia sic posuerunt Hic specificat quod ad manifestanda
Philosophi influentiam : unde oportel mittatur Angelus, ct ponit quinquc di-
redire ad id quod dictum est, nisi velint cens. Et quoque, id cst, etiam Angeli
i
sse contenti nomine influentiae sine in- reducebant <id divinum, scilicet lumen
tellectu ejus. Et similiter dicendum ad gloriosos Patres nostros ante legem, ut
quartum de lumine. Abraham, et Loth, et post legem, ut Da-
Ad quintum dicendum, quod illud vid et alios Prophetas. Reducehant dico
(juu.l se habel ad modum determinantis introducentes , id est, ostendcntes illud
in hac illuminatione, sunl species accep- quod agendum, sicut dictum cst
erat
tffi a phantasmatibus, quarum diversae Abrahae, quod exirct de terra sua (Ge-
compositiones el divisiones fiunt, et per nes. xn, ct Loth, quod exiret de So-
"")),

tumen intellectus agentis sed ad for- : domis (Gencs. xix, 17) et reducebant ad :

mandas compositiones et condivisiones rectam viam veritatis ex errore, quan-

ad quas non est proportionatum lumen tum ad intellectum, et vita immunda,
intellectus agentis, exigitur superius lu- quantum ad aiTectum, sicut in datione
men, ut angelicum: el sic Lumenejus sc lcyis (Exodi,xix), et dc Cornclio conver-
habel in ratione agentis universaliter. soad lidem (Actuum, x). Aut reducebant
Si autem non essent formae in phantas- dico revelantes sacros ordines mgsterio-
matibus, oporteret eas creari a Deo, licet ru/u, id est, supermunda-
occultorum
possemus dicere quod Joanni Baptistse lium, id est, super mundum nostrum
fuit datus motus sine cognitione. cxistentium, scilicct ordines Angelorum,
ut Ezechiel, i, el Isaiae, vi, 2 Seraphim :

stabant : aut et reduccbant rcvelantes

visiones occultas, et quia sunt de occul-
tis quas non komini loqui, ct quia
licet

occulte accipiuntur, utper raptum (II ad

Cor. xn, i). Aut etiam revelantes/?ro/>Ae-
tice quosdam anteprsedicationes , id est,

anteprffidictiones divinas, id est, de di-

 DE CCELESTI IIIEHARCIIIA, CAP. IV, §
.',.
119

vinis, ut Isai;c, vn, li : Eccc virgo con- dum patriam, el sic vel dispositionea
cipict, etc. Et potest accipi numerus is- beatorum, ut ordines sacri : aul beatitu-
torum hoc modo : quia aut revelatio lit doipsa, etsic sunl visiones occutta?. Vel
de operandis, aUt de credendis. Si de aliter, vel esl illuminatio de agendis, vel
operandis, aut extra, et sic introducunt de appetendis, vel de credendis. Si de
quid agendum est aut intra, et sic re-
: agendis, vel intus, vel extra, ul supra. Si
ducunt ex immunda vita. Si est de cre- de appetendis, aut pertinenl ad beatitudi-
dendis, aut secundum viam, et sic sunl iinii. aut ad dispositionem beatorum, ut
propheticx pra?dicationes : aut secun- supra. Si de credendis, sic est ultima.

ANTIQUA. TRANSI.ATIO. BALTII. COKUEKII, S. J. INTKKPRETATIO.

autcm quis dixcrit, et indc imme-

Si Si quis vcro dicat, quibusdam san- II

diate fuissc quibusdam sanctorum ctis immcdiatc Deumei sc apparuisse,

theophanias, discat hoc sapienter et discat etiam hoc aperte ex Scripturis
cx sacratissimis cloquiis, quomodo hoc sacris, ipsum
quod Dei est oc-
illud,

quidcm quod est Dei occultum, ncmo cultum, neminem vidisse, neque visu-
vidit ncquc vidcbit '. Theophaniae au- rum esse, sedapparuissesanctis Deum,
sccundum de- ostendentem se, ut eum decebat, pcr
J
tcm sanctis factae sunt
ccntcs Dcum perque quasdam sacras visa qusedam sacra, et iis, qui ea vi«
vidcntibus proportionalium visionum debant, congruentia.
manifcstationcs \

1
I Joan. iv, 12.
< ..ii. m,8 i \»ni l<

1
Aliaa ted

Xl\
11» 1). \\M. MAG. (UtD. PH.KD.

festationes Deum decentes : ijm.i per -i-

militudines dissimiles, que, i<l est, el

per quasdam manifestationes saeras .

iiui;i Mini de sacris, Yi>i<>iiiim propor-

tionalium videniibus Deum, quia unus-
quisque ab <•<> percipil Becundum suam
capacitatem.

!.l\ 1810 li l XP0S1TI0 rEXTl B.

Si autem quis dixerit t etc.

ni BIUM.

lli< objicit in contrarium ei quod dixe-

rat, illuminationes deferri ad nos per
Angelos, dicens : Autem, i<l est, sed ad-
versative prodictis, si quis, id est, ali- Hic bst dubitatio, Utrum aliquibus
quis dixerit quibusdam de numero san- sanctis sit facta divina illuininatio, non
etorum fuisse factas theophanias, id cst, per Angelos ? Et videtur, quod sic.

divinas apparitiones, inde, id est, a Peo \. Dicit enim David in Psalmo :

et, idest, etiam immediate: hic respon- lxxxiv, '.) : Audiam quid loquatur in me
debimus, discat et hoc. Dominus Deus ergo percipiebat : illumi-
Hic solvit. Et dividitur in partes duas. nationem a Deo sine medio.
1 ii prima solvit. In Becunda solutionem 2. ltem, Genes. xxxn, 30, dicit Jacob :

probat, ibi(§7), Aut /ton et sacram. Vidi Deum ad facicm. facie

Primo eniin solvit
In prima tria facit. 3. Item, de Moyse diciturExodi, xxxni,

per interemptionem. Secumlo manifestat 11, et Numer. xn, 8, quod loquebatur

quoddam quod dixerat, ibi (§ 6), Ipsa Dominus ad Moysen facie ad /aciem,
igitur sapientissima. ln tertia resumit sicut solet loqui homo ad amicum suum.
propositum soluta dubitatione, ibi (§ G Ergo hujusmodi illuminati sunt sine
sul> unem), Has autem divinas. medio.
i. Item, II ad Gorinth. xu, 2 et seq., di-
LUtera sic legatur: Si, inquam, ita cit quoedam Glossa, quod Paulus vidit
quis dixciit, discat et hoc quod dicani sicut illi qui sunt de tertia hierarchia :

%acris eloquiisi} Joan. iv, 12), scilicet illi autem vidcnt sine medio Deum : er-
quomodo hoc Dei occultum, quod est go et ipse sic vidit.
ejus essentia, nemo quidem, id est, certe .").
Praeterea, Majus est incarnatio quam
Ut, <}ui<l cst, cst, comprehendendo
i<l illuminatio : sed incarnatus fuit Filius
termii entiae ejus.neywesic umquam Dci sine Angelis mcdiis ergo mullo
Hoc ipse addit, ei Ghrysostomus
V'/v/7.
magis illuminat sine medio.
ulterius, quod nec etiam coelesi u- (). Ad idem, Nihil intelligitur sine ine-
I mnctis factassunt dio lumine. sicut geometricalia per prin-
theophanUe, ul supra, secundum mani- cipia geometriae, et oninia naturaliter
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP, IV, § 5. 115

cognita pcr lumen inlelloctas agentis, et oportet quod habeant ab eo el virtute

ad divina non illuminat nisi lumendivi- ejus in quo est, sicut in fonte, Bicut om-
num : ergo non possunt accipi ab Ange- niamixta participant calorem altiorem
lis, sed solum a lumine divino. ab igne, et quod calefiunt, est virtute - <

7. Praeterea, Theophania dicitur divi- loris ignis. Similiter in diffinitionibus

na apparitio, et non angelica ergo vi-
: diffinitum manifestatur per media genera
detur, quod illi quilms sunt facta>, Deum prout continenl in se Buperiora : et si sit

viderunt et non Angelos. dubitatio de mediis, oportet resoh

8. Ad oppositum : Sicut diciturl Joan. usque ad uitima. Ita etiam est in de-
iv, 12: Deum nemo vidit umquam. Si monstrationibus enim conclu-: ultimae
igitur aliquis ab ipso fuit illuminatus, siones probantur per primo probata sive
non fuit illuminatus immediate, sed me- demonstrata virtute primorum princi-
diantibus Angelis. piorum per qua- demonstrata sunl et ut :

9. Praeterea, Sicut dicit Damascenus, sint certa, oportet ea probari per prima:
« Ccelestcs cssentiae de quibus magis vide- et in illis est status. Similiter dicimus,
« tur, Deum ut est numquam viderunt. » quod Deus est fons totius intellectualis
Ergo multo minus liomines immediate luminis unde si homines qui Bunl ulti-
:

viderunt. mi in hoc genere, debenl illuminari, hoc

10. Praeterea, Divinum lumcn non est erit agentibus Angelis, qui sunt medii
proporlionatum humano intellectui : virtute luminis diviui, quo el ipsi illumi-
omne autem accipiens est proportiona- nati sunt, sine quo nihil intelligi potest.
tum acccplo crgo non potest immediate
: Ad primum ergo dicendum, quod I >a-

divinum lumen accipere, sed oportet hoc vid illuminatus erat per Angelos, sed
fieri mediantibus Angelis. propter divinum lumen cujus virtute lit

Solutio. Dicimus, quod dc sanctis du- illuminatio, dicil Deum in se loqui. I.t

pliciterpossumus loqui, aut secundum propter hoc etiam omnes prophetae alii

statum viae, aut secundum statum patriae. dicuni Deum dicere qu» per Angelos eis

Sccundum statum patriae, cum assuman- revelantur.

tur homincs secundum gradus Angelo- Adsecundumdicendum,quodilIequem
rum (sicut dicitur in cantico Deuter. sc- vidit Jacob, Angelus fuit. Unde dicitur

cundum aliam translationcm, Staluit Osee, xu, 3 Directus est cum Angelo,
:

terminos Gentium juxta numerum An- etc, sed dicitur vidisse Deum, ratione
gelorum Dei) quidam sunl superiores, praedicta.

quidam medii, quidam inferiores et su- : Ad tertium dicendum, quod ille qui
periores quidem recipiunt illumihationes loquebatur ad Woysen^ Angelus fuit, per
a Dco immediate, medii vero et inferio- quem etiam Lexdatafuit, sicut dicitur ad
rcs (cum lcx divinitatis sit per prima - Galat. m, 19 : Lex... ordinataper Angt
dia, ct pcr mcdiii uliini.i reducere) reci- in manu mediatoris, etc. 1't Vctuum, vu,
piunt mediantibus superioribus, licel 53, dicit Stephanus : Accepistis .'
,

quantum pertinel ad objectum bealitu- in dispositione Angetorum, et non

tlinis, omnes videanl eura immediate. distis, Sed attribuitur Deo : quia virlute
Secundum vero statum viae nulius peci- luminis illius factura est. I nde tireg irius

l>it illuminalioncs a Dco immediate, sed in Glossa Exodi, iii, 2 Vngelus qui
mediantibusAngelis.Unde dicitur Kxodi, « Moysi apparuisso describilur, modo
\wiii. 20 : Non uidebit me homo, et vi- « Vngelus, modo Dominua memoratur.
vet, hac Bcilicel vita. Vngeli vero illu- i Vngelus, quia exterius loquena deser-
minanl virtulc divini luininis quod a Deo « vit. Dominus, quia interiua pnesidena

participant : quaecumque enim c« »nn n u— « Loquendi efficaciam tribuit : dum enim

nicantin una natura generie vel speciei, i loquens ab interiore regitur el per ob-
 t

II., I). ALB. IIAG. ORD. IMU;i>.

equium tngelus, el per inspirationem preedicti luminis cujus virtute illurainatio

i
Dominus memoratui fit, dicitur divina apparitio, el i quia
\d quartum dicendum, Paulus <| I Deus immediate videatur.
quando raplus fuit, eral in Btutu patrire, \<l octavum dicendum, quod Deus i

gicut ibidem dicit Glossa et ideo imme- : nullo potesl videri quid est, ita <|n<»(l

diale videre potuit, sicul el illi qui sunt comprehendantur termini essentiae ejus,
ji, patria. nec ;il> homine, nec al> Angelo —
: |
» <
»
t
#

- .

\d quinturadicendum, quodincarnatio tamen mens nostra el Angeli videre sine

esl preeter ordinem hominis el \ ii^<'li : medio el velamine, essentiam ejus attin-
eo quod homo assumptibilis, el uon An- gendo, non comprehendendo prout es1
gelus : el m
hominc eral necessitas el re- objectum beatitudinis, licel proul in hac
parabilitas, el non in Angelo el ideo :
vita sumus, videri immediate a nobis

pratermisso Angeloassumpsithominem : non possit. El per hoc patel solutio ad

Bed iu illuminationibus sunl ordinati, el nonum.

i<l ion esl similis ralio : hoctamennon Ad decimum dicendum, quod licet in-

facerel necessitatem, sed probabilitatem. tellectus m >^t«' r de se non sil proportio-

sextum dicenduin, quod sine <li\i-
\<l natus ad videndum Deum, tamen per
'

qo lumine non possunl accipi divina aliquas dispositiones sibi a Deo inditas, ul
hoc tamen lumen immediate accipit An- gloriae vel gratise, efficitur proportiona-
gelus, e1 virlute ejus illuminal nos. tus a<l videndum ipsum, vcl per fidem,
Ad septimum dicendum, quod ratione vel per speciem.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIC.

Ipsa igitur sapientissima Theologia Sermo autem divinus, omni plenus

ionem illam quae in ipsa est descri- sapientia, visum illud quod divinam
. revelavit divinam. quasi in forma similitudinem in illo ipso viso figuram
informium similitudinem, ex viden- tamquam in figura eorum quaj figurari
divinum reductione pulchre nequeunt, ostendebat, ab intuentium
theophaniam, quasi per ipsam ad Deum adductione, jure merito
vidcntibi s divina facta illuminationc : Theophaniam seu Dei apparitionem
 DE C(ELEST1 HIERARCHIA, CAP. IV. § 6. 117

et quidcm divinis ipsis sancte perficien- vocat ; utpote quas divinam illumina-
tibus. Has autem divinas visiones glo- tionem videntibus immittat, et aliquid
riosi patres nostri perfecerunt per me- de divinis eos sacrc doceat. His divi-
dias coelestes virtutes. nis visis pra-clari illi patrcs no.^tri mi-
nisterio Angelorum initiabantur.

qui <•>( sancta perfectio, <t \ irtutem efll-

cientem, quia divina illuminatio, ul <li-

ctum est : in quo etiam tangitur nominis

ratio.
DIVISIO ET EXP0SIT10 TEXTI S.

Has autem divinas, etc. Hic repetit

propositum quasi manifestum soluta du-
bitatione, dicens : Autem, id est, sed
I/isa igitur sapientissima, etc. gloriosi patres nostri, i<l est, Bancti per-
fecerunt has </i<i/i</s visio //n. nl est, per-

fecti sunl //'/ eas, scilicet [><'i ccelestes

virtutes medias, i<l est, Angelos, quorum
ministerio perfecti fuerunt virtute divini
luminis.

Ilic manifestat quod dixerat, scilicet

quid sit thcophaimi, dicens : Igitur ex

quo theophanise factae sunt patribus per
manifestationes proportionales videnti-
l»us, ipsa sapienlissima Theologia, i<l <'sl,

sacra Scriptura a divina sapientia tradita,

revelavit, i<l est, aperte ostendit visionem IH i:li M.
illam (liviiKun, id est, divinorum pulchre,
id cst, congrue et decenter vocari theo-
pkaniam, qum Bcilicet visio est scripta,
id ost, scripto tradita, in ipsa } scilicel

Theologia. Visionem < I i

<
• o quasi simili-
tudinem, id est assimilationem ;ul divina Iln isi dubitatio, <|ui.l sil Iheophanin :

visa ex reductione videntium in divinum in quo el \ idebitur, ulrum Deus in patria

lumen : rl hoc /// forma, i<l est, (igura in theophaniis \ ideatur.
informium, i<l est, carentium formis. I . I I \ idetur, quod sil apparitio b< nsi-
Theophaniam dico vocari quasi facta ' di- bilis : figurae enim informium pcr <|u.i>
vina illuminatione videntihus dicta vi- dicit eam fieri, Formaa visibiles Bunl
Bione: el in hoc reddil rationem nominis: go theophania esl sensibilis visio.
</ quidem hoc lil divinis ipsis, Bcilicel \i- 1. Pratei . I issiiMli.ru-. <li<ii :
«« \y-
sis sancte perficientibus \ i 1
1<
• n »>i
. Bancti- i parel illud quod - » 1 1 » 1 1
< sensibus prapsto
tatem eis praabendo. Sic igiturtetigit mo- i os! . i liujusmodi autem formas quas
dum visionis, quia per figuras. e1 Qnem, dioit, Bubito Bensibus preesto liunl
qui est reductio in divinum, el eiTectum, theophania irporaJis spparitio,
IIN D. AI.H. MAG. niU). VHYA)

\ii oppositura :
lumine confortante intellectura Wdetur
1Hujusmodi corporales > isiones non
.
iramediate Deus.

omnibus s,,n, Lis factae Bunt, quibus la- Quarto modo, quando in lumine quod
Di.ii factfla uunl IheophaniaB : ergo theo- esl Deus, videtur objectum quod esl Dcus,
phania non esl corporalis visio. sicut <li<ii Hugo de Bancto Victore, sic

2. Hujusmodi apparitiones
Prceterea, Deus ipse est in quolibet beato ut lumen
multis Mint factse, quibus non est facta quoddam, participatione sui faciens eum
divina illuminatio, ut Balthasar el Pha- sui Bimilitudinem, et in tali sirailitudine

raoni. Cum igitur dicatur theophania Dei visio dicitur theophania : sic enim
Qeri divina illuminatione, non erit visio idem Deus eril Lumen et objectum, sed
corporalis. objectum proul est in se, lumen vero
S 11 no. Dicimus, quod theophania prout est participatus a beatis.

quatuor modis dicitur. Primis ergo duobus modis non videbi-

Primo modo visio quae est per corpo- turUeus in patria, et de ististenet objectio
ralesformas similitudine dissimili ducen- magistri llugonis : dicit eniin, « Quid est

les in qua non necessarium est

Deum, in « in theophaniis videri, et praetcr illas

lumen divinum esse, sed tantum est du- « non videri, nisi numquam vcre vi-

ctio inDeum. « deri, et verum nuraquam videri ? »

S cundo modo dicitur, quando lumine Sed aliis duobus modis erit in patria vi-

divino quod non esl Deus, videtur aliquid sio per theophaniaSj licet llugo non jto-

qinxl non est Deus, sicut Jeremias vidit nat ibi nisi quartuin : quia non atlendit
ollam succensam tumine divino ', per lioc tertium, et ideo reprehendit alios aliter

intelligens destructionem Jerusalem. ponenles, qui tainen vera dicunt, intclli-

Tertio modo ut est in usu loquentium, gentes secundum tertium modum. Et

quando in lumine divino quod non est per hoc patet solutio ad objecta. Hajc
lirus, videtur objectum quod vere cst cniin accipiuntur sccundum duos primos
Dcus, non in lumine sicut in medio, sic- niodos.

ut videtur res in sua imagine, sed sub

Jerem i, i:t.
 DE CGELESTI IIIERARCIIIA, CAP. IV, § 7. II'»

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TII. CORDERII, S. J. INTBRPRETATIO.

Aut non et sacram legislationcm Annon ctiam sacram illam legisla-

cloquiorum traditio vclut per se qui- tionem ab ipso Deo fuisse Moysi tra-
dem Deo Moysi donatam ', ut
dicit ex ditam, divina Scripta tradiderunt ? ut
etiam vere nos doceat divinos eam esse vere nos docerent, divina." cam csse ac
ct sacros characteres? Docet autcm sa- lcgis sacrosanctaidelineationcm. Quin-
picntcr et hoc Theologia per Angelos imo sapienter etiam theologia docet,
eam nos provenire, tamquam divi-
in eam per angclos ad nos dimanassc,
no legali ordine ill udlegaliter poncnte, quasi id ordo divinae legis sanxerit, ut
hoc est, per prima secundain divinum per superiora. ista qua- infcriora sunt,
rcduci. Etenim non solum et in su- ad divinum Numen adducantur. Et-
perpositis ct in subjcctis animis, sed et enim non solum supcrioribus infcrio-
in ajque potentibus ipsa lex diflinitur ribusquc mcntibus, vcium ctiam
ex supcressentiali omnium ordinatio- aequalibus, scu coordinatis, a super-
nis principio, hoc cst, pcr unamquam- substantiali rcruni omnium primordia-
que hierarchiam primas et mcdias ct li ordine lcx ista COIlStitUta est, Ut per
ultimas essc et ordinationes ct virtutes, singulas hierarchias primi essent, ac
ct minorum esse diviniores doctores medii no\ issimique ordines ac virtuu .

et manuductorcs, in divinam adduc- inferioriltusquc diviniorea mystas ts

tioncm ct illuminationcm et commu- sent, acmanuductorea ad divinum dc-

nicationcm. cessum, et illustrationem atquc com-
munioncm.

1
Niiin. i\ ; Acl. vn ; ad l.al. III.
120 D. \ 11? MAG. oim. PILGD.
ndisse Dominus super montem. Et
ibid. xx, -. ubi dici! : Ego sum Domi-
niis Deus iiin^, i//ii eduxi te, etc. Sic dico
dicit, /// etiam doceat nos eam, scilicel

lcgem esse divinos, td cst, a Deo dato

et sacros characteres, id csl, litteras vel

scripturam. Gharacter enim dicitur figu-

Ui\ ISIO l l i XPOSITIO li \ i i

8. ra. Vel characteres, id cst, figuraa uovffl
legis, secundum Commentatorem. Quasi
diceret, sic : c4 in hoc excludil objectio-
nem, ponens rationem Bicadditi, qod bo-
Iu ni dicil hoc, autem, id est, sed Theolo-
\ui non et sacratn legislationem, etc.
gia;et, id cst, ctiam docethoc sapienter,
.

ram scilicet legem provenire ad nos per

Angelos, ut ministros, tamquam, notat
causam, divino ordine, id est, ordinatio-

ne legali, id est, ligante sub legibus om-

nia, ponente, id est, disponente ipso lc-

eam os- galiter, id est, ligando iirmiter ad hoc.

Posita solutione, hic confirmal
tendens, quod illuminationes lantum des- Poncnte dico illud, hoc cst, secunda rc-
cendunl ad nos per ministerium Angelo- duci in divinum, scilicet \umc\\, per pri-
ruin. El dividitur in tres partes, secundum ma : et in hoc ponitur ratio doctrinae ta-

quod per tria probat. Secunda il>i (§ 7), lis, ut auctoritati ratio conjungatur ad
Video autem quia et divinum. Tertia, probationem. Et hoc patct a minori :

ibi (§7 sul» finem), Aut quia et ipse Jesus. cnini, id est, quia ipsa lcx scilicet redu-

Prima ergo probatio sumitur cx votc- cendi in divinum per aliud non solum
ri^ legis latione, hoc modo. Magis vidc- sententialiter, diffinitur ex, id cst, a

tur, quod legislatio quse describitur ut in principio superessentiali ordinationis

persona 1 > *
*
i facta a Scriptura, pervenerit oninium rerum, in animis, id est, in spiri-

ad ik»s immediate a Deo siue ministcrio tibus superposilis ct subjcctis ad invicem

Angelorum, quam alia? illumiuatioues. secundum diversas hicrarchias, ut ange-

Cum igitur illa fuerit tradita ministerio licam ct humanam, vel diversas angcli-

Angelorum, ul alibi Scriptura testatur, cas : scdet, id cst, ctiam diffinilur in seque
iuulto magis hoc erit verum in aliis illu- potentibus animis. Hsec cst expositio di-

minationibus. cti, id est, haec est lex diffinita in a?que

potentibus, esse pcr unamquanquc hic-
Littera sic Legatur : Diximus, quod rarchiam primas ct mcdias ct ultimas or-
divinas illuminationes sancti patres nos- dinationes, id est, ordines. Unaqua^que
tri perfecerunl per medias ccelestes vir- enim hierarchia dislinguitur tribus ordi-
tutcs, An non, vel aiit non, id est, nibus. Et virtutcs. Non sumitur prout
nonnc, interrogative, non propter du- est nomcn specialis ordinis, sed secun-
bitationem, sed ut cx dictis ab adver- dum quod omnes dicuntur virtutes, pro-
Bario habeat firmius propositum, tradi- ptcr sublimitatem potcntia? in agcndo. Et
tio eloquiorum, id est, sacra Scriptura itcrum ha^c est illa lcx, diviniores, id cst,
nobis tradita, et, id est, etiam dicit la- magis perfectos in divinis inter tres gra-
tionem legu veteris sacram, quia de sa- dus unius hierarchiae esse dociorcs mino-
cria el .( sacriB el Banctos facit, esse do- rum, id cst, infcriorum, quantum ad re-
natam M lut per se, id est, in per- velationes, ct manuductores, quantum ad
BOint sua ; Exod, xix, 21, ubi dicitur dc- reductionem. Et hoc dico in divinam ad-
 DE CCELESTI HIERARCIIIA, CAP. IV, § 121

duciionem, id est, in Deum quantum ad pit ab alio : ergo eorura qui Bunt equi-
purgationem, a qua incipit adductio, et potentes secundum unum ordinem, unus
illuminationem communicalionem, et non reducit alium.
quantum ad perfectionem per quani com- ."*).
Praeterea, Duo iumina corporalia

municantur divina. aequipotentia uon illuminant se invicem,

Bed medium 1 1 1 .

i
^ i s : ergo similiter eritin
Angelis, qui sunt spiritualia lumina.
6 Praeterea, ln Ecclesiastica hierarchia
aequalis uon recipit ab aequali, ul Epi-
scopus ab Episcopo, sed Buper a superio-
ri : ergo et ita erit in angelica .1 qua ex-
emplatur.
Solutio. Dicimus, quod possunt intel-
1)1' III A. ligi aequipotentes tripliciter, aul secun-
<lum gradum ejusdem hierarchiae, aut
secundum participationem ejusdem 'l"iii
quo collocantur in eodem spirituali or-
dine, aut iterum participando idem do-
nuni aequaliter, id est, in eadem capaci-
tate : et baec sola sequalitas esset aequali-
Hic sunt duo dubia. Primo, Utrum tas simpliciter, si aliqui essenl tales. Pri-
aequc polentium unus alium reducat ? Se- mae vero dua? sunt secundum quid, licet

cundo, Utrum inter Angelos sint aliqui etiam secunda magis accedat ad aequali-

aequipotentes ? tatem simpliciter quam prima. Ili< au-

tem non Loquitur de ultima aequalitate,

Girga primum proceditur sic. sed de prima, quas est aequalitas iu bie-
l.Videtur enim, quod aequipotentium rarchia una, sicul patet per litteram, el

unus alium non reducat. ___quipotentes eorum qui sic sunl aequipotentes, unus
enim sunt, qui habent de donis
aequaliter reducit alium : el Bimiliter iu secundo
divinis : sed aeque habentium unus niliil modo, quia iu cadera hierarchia quidam
potest accipere ab alio, quia in spiritua- sunt primi, qui reducunt medios el ulti-

lihus uon polestidem bis fieri in aliquo, mos ordines ejusdem : etsimiliterin eo-
sicut nec in corporalibus : ergo unus ilcin ordine, secundum quod unus esl

non potesl reducere alium. majoris capacitatis ad participationem

2. Ad idem,unus sequipotentium
Si doni quam alter : Bi autem essenl ejus-
reduceret alium, cura de similibus idem dem capacitatis, hoc non p 1 1 m
sit judiciuin, eadem ratione possel Beri El per hoc patel solutio ad objei la.

reductio e converso : el sic esset ibi cir-

uuUumt.
quod non pot-
culatio etconfusio ordinis, Circa secundum sic proceditur.

est esse ergo nec primum.

:
1 . Videtur enim, quo I in Vngelis nul-

3. Prceteren, Hoc videturesse conlro \w> biI eequipotens aitci ius : ubi en m
ordinem naturae, in quo minus potens ssqualitas, non Bah atur ""I" hiorarchi
reducitur a magis potente semper, Bicul qui ponil suporposilionem unius ad all<

quod csi iu potentia, ab eo quod esl in 1 iiin ; bi 'I omnos \n_cli sunt 111 ordine
hierarchio! crgo nullus esl BBquipoti ns
aciu : ergo noo videtur esse verum. :

i. Ad itlcui, Sicul dicil Magister in alteriu

Sententiisy quae eodem ordine,

Bunl in 2. \«l idem, Sicul di< it M >. stor in

accipiunt unum donum in munero Bed :

S \tentiis, Bccundum quod Vngeli 'litl

habenliura idem munus, unus non acci- ruui 111 uaturalibus, >ic difforunl eliam io
122 1). ALB. M\<i. ORD. PB l.l»

gratiarum, cum non possil esse dine iiim e! natura nii i. riim pluralitaa
donifl

difTerentia Becundum conatum, cum me- Don possil esse \ parte superiori, cum <

ritum in ois n"ii pra?i odal prcemiura : Bed lumen desuper irradians sii simplex et
Dutlus esl ejusdem naturs vel speciei iiiiiiin : aeciterura bk parte mobilis, oum
i uiii altero : ergo duIIus es1 aequipotens ,sii ii 1 1 ii i ii : «niii igitur Vngeli sinl intel-

nnliiiii dona accepta. Probatio me- lectualis aaturas, videtur quod plures

ili.r : Id enira cujus potentia tota esl in Don Mnt ejusdem speciei : el Bic nec saqui-

ipso, oon communical in potentia cum potentes secundum dona gratiarum.

aliquo quod esl extra ipsum jam enim :
Ad oppositum,
aliquid extra ipsum esset in potentia ad 1. Quorum esl perfectio una Becun-

ipsum, <'t Bic non tota Bua potentia essel dum speciem, sunt nnius speciei : Bed
iutra ipsum : Bed Angeli potentia tota esl contemplari Deum perspeciem secundum
intra ipsum : Don enim quod csl in alio unam rationein speciei cst perfectio [>lu-

Angelo vfl in aliquo corpore, esl in po- imo omnium Angelorum

linni. : ergo
tentia ad actum Angeli : quiasic trans- sunt ejusdem speciei.
mutarentur ad invicem : ergo Angelus 2. Ad idem, Quorum simile <
i
st unum
non communical in potentia cum alio in specie, et ipsa sunt unuin in specie :

Angelo : el sic eorum dod erit potentia sed liomo cst similis Angelo in perceptio-

una, cum idem actus non possit esse ne beatitudinis, quia eadcm cst mensu-
diversarum potentiarum. ra hominis et Angeli (Apoc. xxi, 17) :

3. Ad idem, Naturanon multiplicatur cum iuitur omncs homines sint unius

in pluribus individuis qua» sufficienter et speciei, ita ctiam erit in Angelo.
perfecte jH)t«-st salvari in uno, csset cnim 3. Ad idcm, Sicut supra dictum est,

Buperfluum : sed natura Angeli perfccte « Bonitatis proprium est rerum produ-
est in uno, cum nihil plus de substantia- « tio : » cum igitur in Deo sit summa
liluis sit in duobus individuis quani in ahundantia bonitalis, videtur quod mul-
uno, el potesl salvari in illo, cum non tiplicando eamdem naturam in pluribus

timeatur defectus naturae in cis per cor- producat nobilissimas substantias, scili-

ruptionem, propter quod multiplicatur cet Angelos.

natura in corruptibilibus per plura indi- Ad idem, Sicut dicit Boetius «Om-
ir. :

vidua : ergo in cis una natura invenitur « ne donum in commune deductum ju-
in pluribus : el sic idem quod prius. « cundius possidelur : » sed quanto
i. Ad idem, Quorumcumque est natura communicantium cst major inconformi-
una. idem quo communicatur natura
esl tas in natura, major cst jucunditas : sed
illa. sicul generativa in equis et homini- nihil subtrahendum
jucunditalis est
bus -''1 si<- dod esl in Angelis
:
ergo : communioni qua Angeli communicant
una natura communis non multiplicatur Dcum ergo sunt plures in eadem nalu-
:

in pluribus : et sic idem quod prius. ra secundum speciem.

.**).
\d idem, [ncorruptio in incorrupti- Solutio. Dicimus, quod cx superiori
bilibus facil dod esse plura ejusdem na- qmcstione est cxpcditum, quod Diony-
tura in specie, sicut omnes stellae diffe- sius intendit bic a^quipotentcs diccre non
runt, ut dicunl Philosophi, el ul patet rx simpliciter sccundum quod sunt in una
diversis eorum effectibus : ergo eadem hierarchia aliter enim csset contrarius
:

ratione in spiritualibus, cum Angeli sint sibi, cum inferius dicat nullum rpquipo-

non participabunt plures

incorruptibiles, tentem alterius. Scd de hoc, ulrum pos-
unam natur.iiii in specie ergO idem : sint esse ejusdem speciei, raultiplex cst
quod prius. opinio. Quidam enim dixerunt, quod
6. \>\ idem, Philosophi ponentes in- omnes Angeli et etiam rationales animae
telligentias, non posuerun! plures in or- sunt ejusdem speciei : sed boc ridiculum
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. IV, § 7. 128

est, cum de esse animce quod sit ac-

sit, me cum habeat conformes in genere
tus corporis, licct communicat in genere participes ejusdem gaudii.
spiritualis natura. Quidam voro dicunt
Angelos qui sunt in eadem hierarchia, tamen velimus Bustinere, quod om-
Si

adhuc pro-
esse unius speciei. Alii vero aes ejusdem ordinis suntejusdem speciei,
babilius eos qui sunt ejusdem ordinis, tunc dicendum
esse ejusdem speciei eos vero qui sunt: Ad primum, quod oon requirit ordo
in eadem hierarchia, esse in eodem ge- hierarchicus inaequalitatem in lii- qua3
nere propinquo : omnes autem essc in sunt ejusdem ordinis, sed in divereis or-
uno genere remoto, scilicet spirilualis dinibus vel hierarchiis. Sed hoc videtur
naturae. Quidam vero quod om-
dicunt, esse contra Dionysium qui <li<it infra,
nes ditferunt ad invicem secundum spe- nullum alteri aequalem esse. Ad hoc <li-
ciem : et hoc cst necessarium, si sequi- cunt, quod non est inaequalitas speciei
mur rationes IMiilosophorum, cum ta- capacitatis in eadem enim Bpecie potesl
:

men nullum inconvenicns secundum ii- esse major et minor capacitas essentise,
dcm contincat, unde sustinendo hanc, perspicacitatis et intelligentise, Bicut
cui etiam Diouysius consentire videtur, etiam est in animabus sed quod <•! i-t.i :

et concessis primis, solvendum est ad diversitas uon causetur adcorpus diver-

quatuor ultima. simode dispositum vel ex diversitate na-
turce proveniente cx diversitate essentia-
Ad primum dicendum, quod visio Dei lis principii, quae facit divereitatem in spe-

non est perfectio quae sit de essentia na- cie, difficile vel impossibile est fingere.
turae angelice, sed est consequens spe- Ad secundum dicendum, quod verum
ciem : ct a tali pcrfectione non esl iden- cst in corporalibus quod qu;c non com-

titas in specic. municant in potcntia, non sunt ejusdem

Ad secundum dicendum, quod liomo spccici, in quibus divereificantur ex di-
non est similis Angelo in essentialihus vcrsa dispositione materiaa : >c<l in -piri-

naturae, sed in his quoe consequuntur tualibus esl eadem Bpecies in pluribus,
speciem, ut est gratia et gloria : et pro- non propter dispositionero materisB, Bed
ptcr Iioc non sequitur. propter multiplicationem <>fii<ii : de
Ad tcrtium dicendum, quod bonitatis enim curiam ccelestem, ut multi Deo
divinae non cst producere aliquid praeter Berviani in eodem officio.

ordinem Bapientia?, quodesset si produ- \<l tertium dicendnm, quod oon mul-
ceretunam naturam communem spiri- tiplicatur species in Angelis propter con-
tualcm multiplicatam in pluribus indi- Bervationem, Bed propter multiplicatio-
viduis : esset enim hoc supcrlluum. cum ncin oflicii. I'.t siinilitcr dicendum ad
nalura suflicicnler et perfecte salvetur in quartuni.
uno. \d (juintiiin dicendum, quod stella1

Ad quarturo dicendum, quod confor- non multiplicantur in una specie : quia

mitas natura facit cororouniorem jucun- essel superfluum, cura pordiversos situs
ditatera in donis, quando esl periculum in propinquitato vel remotione ab alia

salutis speciei, proptcr corruptioncm si Btellafaciat diversam figuram in ccelo :

esscttantum in uno : unde jucundatur el ex hoc procedanl diversi effectua in

c\ hoc quod salvetur corruptibilibus, Bcd <!<•-

in pluribus, sicut generabilibua et

etiaro in actu propagationis esl admixta cena esl ul plures in uno officio ob
delectatio propter Balutem Bpeciei : in quantur Deo.
Angelis autem propter incorruptionem Vd sextum dicendum, quod falso pone-
Bufficienter salvatur in uno: etideo non banl intelligentias conjunctas moiui : et

dimiuuitur cx hoc ad jucunditates, maxi- ideo cum per motum uniui niobilis onui
124 1). \\A\. MAG. ORD. PR/ED.

motor sufficial ad plures effectus propter Angeloa oon conjuncloa raotui, sed ser-
esse plures vire Deo in spiritualibus officiis e1 ideo
diveraoi situs, i oportel :

motorea in uno ordine : sed nosponimus ratione pradicta debenl esse plures.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAf.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

A. Video autem, divinum quia et Divinum etiam humanitatis Jcsu

Christi humanitatis mysterium Angeli mysterium angelis primum patefactum
primum docuere, deinde per ipsos in essc video, per quos deinde ad nos
nos scientias gratia descendit. quoque cognitionis ejus gratia perve-
nit.

B.Sic igitur divinissimus Gabriel Za- Ita divinissimus ille Gabriel Zacha-
chariam quidem summum sacerdotem riam quidem pontificem docuit, quod
edocuit mysteria, hoc est, Prophetam puer ex ipso praeter spem divina gra-
forc cx ipso contra spem, gratia divi- tia nasciturus, propheta foret humanae

na nasciiurum puerum divinitus et divina^que Jesu dispensationis benigne

salutariter mundo manifestanda^ virilis simul acsalubriter mundo apparituras:
Jesu divinae operationis Mariam quo- '
: Mariam vero erudivit, quomodo in
que quomodo in ipsa foret divinum ipsa divinum illud ineffabilis Deifor-
ineffabilis divinae formationis myste- mationis mysterium consummaretur.
rium*. At Angelorum Joseph
alius Alius quoque angelus Josephum do-
crudicbat, quomodo vere implerentur cuit, vere adimpleta esse, qua? proge-
nitori ejus David divinitus promissa
3
divinitus promissa progenitori David .

Alius vero pastores tamquam multo- fuerant. Alius item pastoribus, quippe
rum reditu et silcntio purgatos evan- jam solitudinis recessu ac tranquilli-
gelizavit : ct cum co multitudo exerci- tate purgatis, evangelizavit ; cumque

1
I.uc. i, II el Beq. 3
Matth. i, 20etseq.
1
lbidcni.
 DE CCELESTI IIIEHARCHIA, CAI\ IV, £ 8. 125

tus ccelcstis, illam valde laudabilcm illo coelestis exercitus multitudo, cele-
tradebant his qui in tcrra sunt, doxo- berrimum istum collaudationis hym-
logiam '. Rcspiciamque ad excellen- num tcrrigenis tradidit. Quinimo ad
tissimas eloquiorum luminis appari- sublimissimas eloquiorum illu-
illas

tiones.Video enim, quod et ipse Jesus strationes mentis obtutum errigamus :

superccelestium essentiarum supcr- animadverto enim, ipsummct Jesum

essentialis essentia, ad id quod sc- (qui est naturarum supra coelestium su-
cundum nos est immutabiliter ve- pra naturam auctor ubi ad naturam
niens, non resilit a se ordinata et as- nostram sine sui immutatione dcscen-
sumpta humana ordinatione, sed obc- dit, eum quem ordinaverat elegeratquc
diens subditur Patris et Dei per An- humanitatis ordincm nequaquam rc-
gclos dispositionibus, et per mcdios fugere, quin potius obcdientcr sc sub-
ipsos annuntiatur Joseph, a Patre dis- mittcre formisa Deo Patre per angelos
posita ad /Egyptum recessio, ct
filii effectis ;
quorum ministerio, a Patrc
iterum ad Juda^am ex /Egypto transdu- disposita filii in .Egyptum reccssio ;

ctio \ Et per Angelos ipsum videmus nccnon ejusdcm ex .Egypto in Ju-

sub Patris legislationibus ordinatum. dajam reductio, Joscpho nuntiabatur.
Insto enim dicere (ut scienti nostris Quin ct per angelos ipsum ccrnimus
sacerdotalibus traditionibus expressa) paternis legibus subjectum omitto :

et de Angelo ipsum Jesum confortante\ enim dicere, utpote scicnti, qu;e sacro-
sanctis nostris traditionibus cxprcssa
C. Aut quia et ipse Jesus per nostram sunt dc angelo quoque Jcsum confir-

salutarem, beneficam, et manifestato- mante ;

riam veniens ordinationem, Angelus Et ut ipsemet Jesus, pro salutari

magni consilii '
Etenim ut
appellatur. nostra emendatione, in spirituum ma-
ipse Angelus dixit, quajcumque audi- nifestatoriorum ordincm rcdactus, m
vit a Patre, annuntiavit nobis \ gni consilii Angelus fuerit appellatus :

etcnim, ut ipsc pro nuntii muncre di-

cit, quojcumque audivit a Patre, n

fecit nobis.

1
Luc. i, • 4
[sa. i\, 6.
2
llatth. ii, 13, 19. Joan xv. 15.
:1
Luc. xxii, 43.
 . :

I2fi I). AI.IJ M \<. <>IU). PlLhl).

DIVISIO r.l BXPOSITIO li:\i i s. Diiiirx.

A. Ideo autenif etc.

llic BSTdubitatio, Utrum Angeli primo

sint edocti de mysterio Incarnationi^ ?

Et videtur, quod non, scd acccqu-runt ab

hominibus.
1 enim Apostolus ad Ephes. m, 8
Dicit
Hic secuiulo probat, quod per Angelos Mihi enim omnium sanctorum minimo '.
descendant illuminationes in nos per pri- Et infra, m, 10 : Ut innotescat principibus
mordia novae legis hocmodo. IUumina- et potestatibus in cwlestibus per Eccle-
tiones de mysterio Incarnationis quae siam. Et loquiturde sacramento Incarna-
sunt nobilissimse et nobilissimis faclae, tionis. i\on crgo Angeli primo de hoc
factaB Mint ministerio Angelorum : ergo sunt edocti.
multo magis aliae. 2. Praeterea, Glossa Hieronymi super
Kt circa haec duo facit. Primo ponit lioc dicit : « Videte quantum est hoc,
rationem. Secundo monstrat per sex « quia per hoc aliquid accrevit Angelis,
exempla, ibi (§ 8, B), Sic ergo divinis- (i qui multa secreta in his didicerunt. »
simus. Et sic idem quod prius.
3. Prreterea, ln Psalmo xxni, 10, dici-
Littera >ic legatur : Diximus lationem tur: Quis est iste Rex glorisg? Et est vox
veteris legis venisse ad nos ministerio Angelorum quaerentium dc descensu ad
Angelorum : autem, id est, sed video inferos,ut dicit Hieronymus. Item, Isaiae,
per Scripturas, quod Angeliprimum do- LXiii,! ,quteruntdeascensuejus, dicentes:
cuere, id est, sunt edoctiaDeo : sic etiam Qitis est iste qui venit de Edom, etc. Ergo
est in Grseco, ut dicit Commentator :
videtur, quod non prius de his fuerunt
vel imbuti, vel instructi \et, id est, etiam edocti.
divinum mysterium, occultum hu- id est, i. Major potest illuminare
Praeterea,
manitatis Christi, deinde per ispos, sci- minorem sed quidam sancti fuerunt ma-
:

licet Angelos, gratia hujus scientix de- jores quibusdam Angelis, ut dicitur I ad
kHi innos per ministerium eorum.
Corinth. vi, quoniam Ange-
-i : Nescitis
los judicabimus. Et dicit ibi quaedam

Glossa, « comparatione. » Ergo videtur,

1
Cf. 1 ud Corinth. x\, 9.
 , :

DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. IV, § 8. 127

quod aliqui sancti potuerunt illuininare ram ipso ah invicem. Unde etiam Domi-
Angclos. nus in persona sua respondit Ego qui :

Ad oppositum, loquor justitiam, etc. '.

1. quod dicit Augustinus, su-

Est Ad ultimum dicendum, quod nullns
per eodem loco, his verbis « Non :
sanctorum hac vita major Angelo
Fuit in
« latuit eos mysterium regni ccelorum, quantum ad statum, sed forte quantum
« quod
4 opportuno tempore revelatum ad caiisam
« wiusam, n,,; »
.,., i tt
quia lantam
.,
gratiam aua
, i i .

« est. » Et videtur ibi dicere, quod Filio meretur majorem locum quam
tngelus
Doi innotuit ante sa^cula, Angelis a sas- aliquis habeat.
culis, Ecclesioe in steculo. Ergo ipsi pri-

mosunt cdocti.
2. Praeterea, Intellectus deiformis est
lux respectu intellectus inquirentis per
imaginem et vestigium : omnes autem
Angeli habent intellectum deiformem,
quilibet autem homo in hac vita (excepto BXPOSIT ;\ i i
8.

Christo, qui fuit viator et comprehensor)

hahet intellectum inquisitivum per vesti-
^iuin et imaginem Ange-
: ergo inferior
lus potest illuminare hominem quantum-
cumque magnum. I!. S/i- igitur, etc.

Solutio. Dicimus, quod Angeli a soe-

culis sunt edocti de mysterio Incarnatio-
nisquantum ad suhstantiain facti, cl non
quantum ad modum secundum omnes
particulares conditiones, ethas per acci-
dens sciverunt ah Ecclesia, non tainquam
ah ea illuminati, sed Apostolis praedican- Ili< incipitponere exempla, el pri-
Ubus acceperunt cognitionem eorum sic- mum ae annuntiatione Zachariaa facta
ul cognitionem omnium sensibilium. El ,],. |j|j () aascituro
sic etiam differt Propbeta ab Evangeli-
sla : quia Propheta srit substantiam facti, l.ithera sic legatur Diximus,
:
quod
sicut Passionem et fncarnationem, sed Angeli sunl edocti de mysterio Inoarna-
nescil totum modum quo completur :
tionis, el per eos aos sic igitur Gab :

Evangelista utrumque. Unde duo ultima divinissimus, id est, in divinis perfectissi

concedo, et per hoc patel solutio ad au- mus, edocuit quidem, id est, certe /
ctoritatem Apostoli, et Glossam Hierony- chariam summum sacerdotem mysteria,
mi : non enira dicunt, quod ab homini- id est, secrela (Luc. i, 1 1
el 21
bus Binl illuminati, sicul dictura est. id est, ista mysteria, scilicet^ > -

Ad alia duodicendura, q Inonfacie- nasciturum ex ip

lianl Angeli illas quaestiones hominibus gratia divina, idost, virtute I'

sed sinii dicil Dionysius, quserebant ab spem, scilicel natura, quia ex ul

invicem, ut edocerentur a Christo de mo- ois et sterilis, Puerum dioo Propketom
dofacti, 'e discipulorum qui a Magi- operationis Jesu viri/u divin* I
aa di-
stro ob reverentiam non quserunt, sed co- ctio composita undo ol vil l trans-

1
Isa< i.siii, i
 128 l> ALB. MAG. ORD. PfLED.

latio : el in GraBCO habetur &«©upy'«« : ,l (

'

ra Scriptura traditas, excellentissimas*

dicitur ob hoc, quod operatio Christi si- quia circa ipsum Chriatum factas. I 7-

inii! ostendil virtutem divinam e1 huma- deo enim in Scripturis quod et, id est,

quod enim mundavil leprosum,

,,.,,,, etiam ipse Jesus essentia causaliter, ul

natura divinoB fuil quod vero tetigit, :

supra expositum est, superessentialis, id

naturae lniniaii.i'. Operationis dico mani- est, super omnem essentiam, el ita non
festandm mundo divinitus, id est, a Deo, essentialiter essentia supercoslestium es-

talutariter, liberando ;i periculis. sentiarum, i«l est, Angelorum. Ipse dico

veniens ad id quod <-st secundum uo^
Mariam quoque. Hic ponil Becundum immutabiliter : quiaquodnon erat, as-

exemplumde AnnuntiationebeataVirgi- sumpsit : ot quod erat, permanait. Sic

nis, dicens : Quoque, iil est, et Gabriel dico veniens non resilit, id est, non re-
edocuit Mariam </u<>iii<></<> foret futurum fugit ordinari ordinatione humana, in

itt i/>s</ diviuuin nti/tcrittin , id est, occul- qua hoinines ordinantur, ordinata a se f
tmn divinse formationiSf qua scilicet assumpta per assump-
id ost, instituta et

Deus formam hominis sil>i assumpsit. tionem naturse. Velnonrefugitsubireaje

Formationis dico ineffabilis : quiasupra ordinata, id cst, quae sunt ordinata ab
rationem nostram (Luc i, 26-39). ipso humana ordinatione, id est, secun-
duin ordinationem hominis. Et hoc dico
.\st</H//s. Hic ponil tertium exemplum assumpta a se, per assumptionem liunia-
dr Joseph, dicens : Ast, id est, sed alius na3 natura?, sed subditur dispositionibus
de numero Angelorum erudiebat, id est, Dei etPatris, id est, Dei Patris. Copula
docebat Joseph, quomodo promissa Da- cnim notat diversitatem rationis, et non
vi/l proi/ntilori s//<>, scilicot do fructu von- suppositi. Subditur dico obcdicns fact/ts,
tris tui. etc. vere complerentur divinitus, et hocusque ad mortem (ad Philip. n, 8),
id est, a Hco (Math.i, 2ll-2i). et lioc pcr Angclos, id est, ministerio
eorum, et, id est, ctiam recessio filii, id

Alius vero. Hic ponit quartum exem- est, Christi, ad sEyyptam disposita a
plum de pastorihus, dioons : Vero, id est, Patre anmintiat/tr Joseph per medios
srd alias Angelus evangelizavit, id est, ipsos, id est, Angelos ministros, et ite-
evangelizando docuil pastores tamquam r/tm similitor annuntiatur transductio,
purgatos reditu multorum, id est, ex id est, reductio ejusdem ad Jadaeam ex
nmltis, </ silentio, id est, praeparatos JEgypto (Matthaei, n, 13-19). Et vidimus
propter hoc quod erant secreti asocietate ipsum, Christum ordinatum /><•/•
scilicet
hominum et tumultu. Et iu hoo tangitur Angelos ministros sub lationibus legis
eoriiin idoneitas : et multitudo coelestis paternis, id est, Dei Patris : quia non ve-
exercitus, id est, angelici, tradebant his nit solvere legem, sed adimplere (Matth.
t/ui in terrasunt, id cst, hominibus, c/an v, 17) : vel paternis, idest, Joseph et Ma-
<<>. scilicet Angelo, illam doxologiam, id riaa : quia crat subditus illis (Luc. n, ot).
esl . sermonem de gloria : l&\<t onim gloria
dicitur, id o^t, « Gloria in excelsis Deo. » Instoenim. Ilicponitsextum oxemplum
Doxologiam dico valde iaudabilem (Luc. de Angelo confortante Dominum, diccns:
!,)
"• -

Enim, id cst, quia insto adhuc exemplis

dicere tihi ut scienti ea qua? sunt e.rprcs-
ll- spit iamque. Ilic ponit quintum cx- S a nostris sacerdotalibus traditumibus, id
emplum dc itinere Christi in /Egyptum est, in Scripturis sacris nostro sacerdotio
eJ us i dicens : Que, id est, et traditis, quia uterque Episcopus erat : </,
respiciam ad apparitiones luminis sci- id est, etiam </<• Angelo confortante ip~
licet divini eloquiorum, i.l est, in sa- sum Jesum (Luc. xxn, 43).
 :

DE CCELESTJ HIERARCHIA, CAP. IV, § 8. 129

eniiu per se nolebal eos instruere, volens

in iufantili aetate infantilia opera osten-
dere, ne putaretur phantasma esse, el
non verus homo. Vngelus autem dicitur
confortasse eum : vel quia ad modum
confortantis se habuit, vel <{uia mini-
sterium confortationis ei exhibuit : mini-
DlBl.Y. strabanl enim ei, lic<'t <!<• ipso curam
non iiaberent, ut dicitur Math. iv, II :

Ecce Angeliaccesserunt, et ministrabani

ei. Et per boc patet Bolutio ad objecta.

(aucA secundum sic procedttur. DoMaat.

1. Videtur, quod ab Angelis Christus
llic 8UNT duo dubia. Primum, ttrum potuit illuminari : quicunque enim po-
circa Christum fucrit cura angelica ? Sc- test crescere in scientia, potesl iilumi-
cundum, Utrum receperit illuniinationem nari ab alio : Christus potuit crescere
ab Angelis ? in scientia, ut dicitur Luc. u, •">-!
: er«
jioluit illuminari ab Angelo.
n '• Circa primum sic proceditur. 2. Praeterea, Dispositiones quibus sub-
1 . Majoris est babere curam de minori debatur, videnturesse illuminationes.
ipse autem semperfuitmajor quolibet An- 3. It<'in, ad EJebrae. ti, !>, dicitur, quod
gelo ergo de ipso non fuil cura angelica.
: minoratus est ab Angelis. Ergo potuil
2. Praeterea. Fortior non confortalur a al> eis illuminari, cum minor a majori il-

minus forli Cbristus autcm fortior fuit

: [uminetur.
quolibet Angelo ergo non fuit conforta- : Solutio. Dicimus, quod Christus nullo
lus per Angelum. iiiixlo luit illuminatus ab ingelis, sed
3. Praeterea, Cura habetur de aliquo omnes illuminationes immediate reci-
ab Angelo, nt caveatur sibi a peccato : piens a deitate sibi unita.
Christus autem impeccabilis fuil :ergo \il primum ergo dicendum, quod
de ipso non luii cura angeiica. Chrislus non potuil cresceru in habilu
I. Ad idem, M.iilli. iv, 6,super illud, alicujus scientiae, »-A tantum in Bcientia
Angelis suis Deus mandavit dete ', di- experimentali, convertendo se ad quaa-
cit Giossa, quod « diabolus perverse in- daui scibiiia quaa prius non \ idei a1 • el

« teliexil quod dictum est de

de capite ad lni ju--ii)i»ilicrementum Bcientias non
« membris » ergo videtur quod per-
:
cst illuminatio, cum experimentum sil
versum sit dicere, quod Angeli habeant eirca sciliilia. ut «liiil PhilosophuS.
curam de ipso. \<l Becundum dicendum ,qu< id illee 'li —
Solutio. Dicimus, quod esl cura cs- |in>iiii>u-'^ non hierunl fai Ub p< r \n_
sentialis el simplex, quam Vngelus ha- lu^ immediate ad ipsum, Bed mediantibus
bet <lc aliquo, ul caveal sihi a peccato <•! lu-> quorum cura infantin i egebatur.
de periculis : e1 Bic non habuerunl cu- \.l tertium dicendum, quod non esl

raui Angeli de Christo, sed per accidens minoralus ab .ngelis bi i undum intelli

tantum, instruendo illos quoruni curs ctum, sed secundura passibiiitatera ai-
secundum carnem subditus erat. Ij»se Bumptam, bjcuI ibidem dicitur.

1
Cf. etiam Psal. io, i (.

\i\
 130 l>. Al.lt. MAii ORD. PR RD.

Liitera sic legatur : Patel ex dictia,

quod Angeli nos illuminant, <mi etiam
ex hoo, quia et ipse Jesus veniens in

mundum per nostram ordinationem, id

<>(. ordinatusut homo, salutarem, prout

per eam a periculis ffiterns mortis libe-
rati suiniis, beneficam, proul per hoc
dona gratiarum accepimus, et manifesta-
bxpositio pkxtds. toriam prout per ipsam manifestata sunt
nobis qiia' occulta eranl in lege et Pro-
phetis : sic dico veniena appellatur An-
gelus magni consilii (ls;ii;i\ i\. (i), loco
C. Aut quia et ipse etc. cujus nostra littera habel consiliarius :

et hoc ideo, etenim, id cst, quia ///, id

est, sicut ipse, scilicel Jesus, angelicus,

id cst, habens nomen Angeli dixit (Joan.
xv, 15) : Qusecumque pertinentia adsalu-
teni audivi a Patre, id est, nascendo ac-
cepi, annuntiavi vobis: aliqua enim, non
Hic ponit tertiam probationem, quae omnia annuntiavit, ut de die judicii. \<-
lalis esl : Ex quocumque actu sortitur tuum, i, 7 Nbn est vestrum nossc tem~
:

«juis nomen alterius, ille est proprius ac- pora, etc.

tus lugelorum.
 GAPUT V.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CODERII, S. J. JNTERPRF.TATIO.

Quare omnes cxlesles essentice commu- Quare omnes essentice ccelestes commum
niter Angeli dicuntur? nomine Angeli vocentur?

SY.NOPSls CAPITIS :

Docet, aomen quamvis proprie ultitno ordini ccelestium spirituum conveniat,

angeli,
Buperioribus tamen ordinibus oon incongrue attribui cum el ipsi inferiorum virlu-
:

les obtineant, el eorumdem obire possint functiones, atque adeo inde etiam aorainari
possint : inferioribus vero uti virtutes, sic nec aomina superiorum convenii

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDBRII, 5. I. W IUl>>.

A..Haec quidem est (quantum ad nos) Haec quidem est, quantum capi-
causa angclicaj in eloquiis COgnomi- DIUS, ;i
n j4^1 ic.o in t K>^ 1 1 1
1
^ llatio-
nationis. Scrutari autem (ut eestimo nis, causa; scrutandum modo ceni
oportct, ob quam causam Theologi cur theologi, omnei paritei essentiaa
 \:V2 D M.K. MAG. <>m>. |»|5 i:i».

m|uidem aimul eceleatea eaaen-

ea coelestea angeloa appellent ; ubi autem
s Angeloa vocant '. Ad manifesta- ad explanationem ventum fuerit super-
tionem mitern venientea aupermunda- mundialium ipsarum ordinationum,
lium ipaarum dispositionum, ordinem ordinem angelicum proprie VOCent
angelicum spccialiter nominant, com- eum, qui divinos ccelestesque ordinea
pletive lerminantem divinaa ei ccele- explendo claudat isti vero archangeli-
:

st< Antc ipaum vero superposite cas anieponant dispositiones, et prin-

archangelicos ordinant ornatus, prin- cipatus, ac potestates, virtutesque, et
cipesque et potestates et virtutes, et quascumque hisce celsiores spiritus
quascumque his superfirmatas essen- agnoscunt eloquiorum explanatoria;
tias eloquiorum cognoscunt manifesta- traditiones. Asserimus igitur, secun-
toriai traditionis. Dicimus autcm, quia dum omnem sacram dispositionem,
per omncm sanctam dispositionem, superiores quoque ordines, inferiorum
excellentes quidem ordines habent in- quoque agminum illuminationibus vir-
ici iorum dispositionum illuminationes tutibusque pollere, postremos vero
ct virtutes, non autcm participantes non item superiorum suorum consor-
eicellentium se suntultimi. Igitur san- tes esse. Itaque sanctissima illa supre-
ctissimos cxcellentissimarum essen- morum agmina spirituum, angelos
tiarum ordines Angelos vocant Theo- quoque theologi appellant, quod et ip-

logi. Etenim sunt manifestatotes et ip- sa divinam manifestent illustrationem.

si Ordinem ve-
divinae illuminationis. Porro ccelestium intelligentiarum or-
ro extremum animorum ccclestium, dinem novissimum, vel principatuum,
non habcnt raiionem Archas aut Thro- vel thronorum, vel seraphinorum no-
nos aut Seraphin nominandi. Neque mine compcllandi ratio nulla suppete-
cnim est in participatione excellentis- bat neque enim prajstantissimarum
:

simarum virtutum. Scd sicut ipse no- virtutum illarum particeps exsistit, sed
stros divinos summos sacerdotes redu- sicut ipse divinos nostros sacerdotum
cit ad cognitos ci divinitatis fulgores, principes adducit ad pra^stitutas sibi
sic ct ante se esscntiarum adhuc im- divinitatis collustrationes ; ita etiam
mundie virtutcs reducunt, et ad di-
*
ilke, qua; hos spiritus pra^cedunt sa-
vinum sunt consummantis angelicas cratissimas virtutes, ad divinum Nu-
hierarchias dispositionis. Nisi quidem men subrigunt distinctionem illam,
quis et hoc dixerit communes esse om- qua? angclicas adimplet hierarchias.
nes angelicas nominationes, secundum Nisi forte quis communes esse velit
omnium ccelestium virtutum in dei- angelicas omnes appellationes, juxta
forme, et ex Deo datum lumen subje- ccelestium virtutum omnium in dei-
ctionem et supereminentem communi- formitate, Deique vel remissiori vel
cationem. eminentiori lumine communicationem.

B. Scd ut magis a nobis ratio dijudica- Verum quo distinctior nobis procedat
ta sit. considerabimus sacre in oratio, sacrosanctas cujusque ccelestis
elo-
quiis expressas sanctas et decoras pro- ordinis proprietates, quaj nobis in elo-
prietates uniuscujusque ccelestis dis- quiis elucidata? sunt, pura mente con-
positionis. templemur.

1
I'- i i
; Matth. n. 5. * Alias omnino sacrx.
 1

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. V. s l y

solutionem, ibi, Dicimus autem. Tertio
ponit aliam, ibi, Nisiquidem quis,

Littera sic legatur ; f f. ,

es1 ratio
angelici nominis autem
:
id est, Bed ut
sestimo. id est, <\ dispositione Scriptu
conjicio, oportet scrutari ob
DIVISIO ET RXPOSITIO TEXTUS. quam cau-
sam Theoloiji sacra dicentes quidem, id
est, certe, simul, id est, pariter omnes
caslestes essentias vocant Angelos.

A. Hgec quidem est quanlum ad Ad

manifestationem autem. Incipil
nos causa, ctc. ponere rationem dubitationis. Theok
venientes ad manifestationem ipsarum
dispositionum, id est, ordinationum su-
permundalium, id est, super mundum
nostrum existentium, specialiter nomi-
nani ordinem angelicum terminantem
1 11 praecedenti capitulo oslendit quae completive res, scilicel hierarchicas, divi-

sit angelica hierarchia, quoniam ilJa quae nas quantum ad Lumen divinura, et <;,•-
primo recipit illuminationcs a Deo, et lestes quantuin ad locum congruentem,

deferteas ad nos, edisserens per hoc no- id est, illum ordinem in quo stant com-
minis rutionem. In isto vero capitulo os- pletae, el ultra inferius non procedunt,
tendit,quare hoc nomen, Angclus, com- scilirct uliiraiiin ordinem el infimum.
muniter omnihus atlribualur a Scriptu- Vern, id est, sed
ordinant anteip-
ipsi

ris. sum ordinem angelicum superposite, id

Dividitur autem in tres partes. In est, cx parte superiori, angelicos on
prima continunt se ad praecedentia. In tus, id est, illos ordines qui secundum
secunda ostendit propositum, ihi, Scru- dispositionem hierarchicam ornantur no-
tari autem, ul sestimo, etc. In tertia prae- bilioribus donis, vel ornatus archangeli-
libat quaedam quae dicenda sunt in se- ordinem ^rchangelorum qui
cos, id est,

quentibus, ostendens necessitatem se- supra eum immediate ordinatur que, id :

quenlis parlis, ihi 1$, Scd ut mayis a nobis esl. et, principes, id est, ordines princi-
ratio. patuum, et potestates et virtutes, <•{ or-
dinanl essentias superfirmatas his, i-l

Littera sic Legatur : Diximus, quod est, firmiter ordinatas super prcedicl
Angeli eo quod primo accipiunt illumi- ordines, quascumque, sciWcet, ossentias^
Qationes a Deo et eas ad nos deferunt, traditiones Eloquiorum, Bcilicet, -

Angeli dicuntur : el propter hoc etiam Scripturaa manifestatorUe, id est, man

Jesus esl Angelus dictus : et ksec qui~ festantes nobis di> ina, tcunt, id

dem, id est, certe, quantum ad nos, id est, cognoscere faciunl : el I"" id< o 'li-

est, secundum opinionem nostram, est cit, qiiu iuui omnia Iraduntur in Scri-
causa cognominationis angelicse in elo- piiin^ pertinentia ad ordin - eorum,
quiis, !il est, quare asacra Scriptura aic nuili.i riinn el i.iin ipsi is latcnl soli 1

vocanlur. cognita, nec dura tradente saci ~~

ip-
tiii-ii. Esl i rgo ratio dubitationis, cum
Srrutari autan. Hic OStendil proposi- nomen unius ordinis, quare omnes - i

tum. VA dividilur in tros partos. Primo dicunl ur.

enim ponit quppstionem. Serundo unnm
i n \). \ut MAG. ORO, PF II»

Hic ponil primam Vwi i/nidrm, etc. Hi<* ponilsecundam

Dicimut autem etc.

dicens Autem, id est, s.-d Bolutionem, dicens : Ita quidem Bolven-

Bolutionem, :

nos dicimus, sol- (luiii rst. nisiquidem i/ui^. i<l est, aliquis
adveraative pnedictis,
omnem sanctam dispo- et, id est, etiam dixerit ethoc, omnes an-
vendo, g-wta /»/
qualibel sancta ordina- gelicas nominationes esse communes,
sitionem, id est, in

Uone quod ordines excellentes,

esl h<"- id omnibus communiter convenire,
est,

i,l est, Buperiores quidem, id est,

certe secundum subjectionem et communicar
Aafcn/ illuminationes quantum ad cog- tionem supereminentem omnium cosle-
nl est, !)<•<»
uitivam, e/ virtutes quantum ad acti- stium virtutum in deiforme,

vam, inferiorum dispositionum, i<l est, conformans quantum ad reductionem, et

ordinum autem, id est, sed ti/ltmt
:
*//•- datumex Deo lumen, quasi exemplatum,
rfme* //'>// \///// participantes excellen- id cst, omncs dicuntur An-
propter liuc

tium se, i<l est, eorum qui excedunl eos, geli, quia omnes communicant divinum

el hoc participando dona eorum igitur : luraen secundum ordinem subjectionia

supereminentiaa ad invicem, ita quod
propter hoc Theologi sanctissimos ordi- et

nes excellentissimarum essentiarum, i<l subjectis «il» eminentibus nuntiatur.

est, Buperiorum, vocant Angelos. Et-
enim, id est, «juia etiam ipsi, scilicet su-

periores sunt manifestatores divinss illu-

minationis inferioribus, cuni habeant
quod esl inieriorum : vero, i<l cst, sed

Theologi non habent rationem nominan-

di, id est, qua nominare deceat extre- DUBIA.
mum, i<l est, infimum ordinem ecele-
stium miimorum, id est, intellccluum,

Arehas, icl cst, principcs, aut Thronos,

aut Seraphin : neque enim scilicet extre-

mus ordo est in participatione excellen-

tissimarum virtutum, id est, donorum Hic sunt duo dubia. Primo, de causa
quffl sunt in superioribus : sed sicut ipse hujus communis nominationis. Secundo,
ordo infimus reducit ad divinos fulgores, de hoc quod dicit, quod inferiores non
id est, illuminationes cognitos ei ordini participant dona superiorum.
jiostros, id est, nostrae hierarchiae sum-
mos sacerdotes, scilicet qui super alios Circa primum sic proccditur. Dub:

sunt aliis sacra dantes, divinos, id est, 1. Videtur cnim, quod nou propter
divina sapientns : sic et ad.\uc proceden- hoc omnes dici dcbent Angcli : quia cum
tes ultra immundae, id cst, valde mun- sint inferiores, superiores habent id quod
dae. In Greeco enim itsvfepoi, quod est val- in eis est enim dicit Gregorius
: sicut :

de sacrse vel omnino, quod translator « Unusquisque ordo denominatur a dono

edidit nvUpoi, quod est non sacrum. Unde « quod plenius accepit in munere inter
translalio vitiosa est. Virtutes essentia- « alios : » scd non omnes possunt ple-
rum antese, id est, quae sunt supra ip- nissime habcre unum donum in mune-
Bum, reducunt eum, et illae superiores re : ergo non omnes possunt dici uno
virtutes sunt dispositionis, id cst, ordi- noinine.
msconsummantis, id cst, perficientis un- 2. Praeterea, Sicut omnes se habent
gelicas hierarchicas, i<l est, ordinem an- ad Angelos habcndo donum eorum,
in
licuro ad divxnum lumen : quia in ij)- proptcr hoc quod superiores sunt eis :

so perficiunt inferiores. ita etiam ad Archangelos. Principatus,

el Virtutes, ct omnes superiores. eis, et
 :

DE CCELESTI HIERARCHIA, <;\l>. V, 6 | \ 13

sic de uliis : ergo cadam rationc debe- positionem hierarchicam, Bupponit es ut

rent vocari nomine omniuni inferio- praecedenticapitulo;ethaecnontantumest
nini. in inferioribus, sedcomm uniter in omni-
'). Praeterea, Quod est in inferioribus, Itus : unde -i deberent communiter nomi-
est etium in superioribus eminenter : si nari, hoc eritcommune eorum nomen
igitur superiorcs dicuntur Angeli prop- dicens communem perfectionem com-
ter donum inferiorum quod habent, de- munis uaturae eorum, quae est dispositio
berent magis Angeli proprie dici, cuin hierarchica. Imponitur tamen specia-
plenius donuin a quo imponitur nomen, li ordini ul proprium noiin-n, licel di-
possideant. i ;ii commune quia ultimus ordo
donurn :

i. Praeterea, Suprcmi ordines nuni- non addit aliquod donum nobilitatis supei
quum ud exterius mittuntur, ut ipse di- communem dispositionem, cum omnes
cit cum igitur Angelus dicatur
: uuntius, alii addant specialia dona nobilia : el ideo
nuntius uutcm semper mittitur ad di- nomen commune retinent sibi proptei
stans, videtur quod superiores non de- privationem superiorum donorum, supe-
bent diei Angeli. rioribus ordinibus denominatis u nobilio-
.'").
Praeterea, Primi tres ordines acci- ribus donis, sicut difQnitio et proprium,
piuntur ex eo quod est motus in Deum, quia conversim praedicantur, utrumque
qui perficitur tribus, amore, juxta quod dicitur proprium, quia vero diffinitio
accipiunlur Seraphin : scientia t juxta super hoc addil converti per essen-
quod accipiuntur Cherubin et compre- : tialia, quod esl nobilis conditio, com-
hensione qua habent in se ipsum Deum, mune nomen factum est alterius pro-
juxta quod sumuntur Throni, secundum prium, secundum privationem aobilio-
quod ctiuin sumuntur trcs dolcs animas. ris conditionis, quia nullam addit, el

Angelus autem dicit motuin ad inferius. hoc est sibi proprium.

Ergo non vidctur hoc nomen convenire Ad primum om-
ergo dicendumj quod
primis ordinibus. nes Vngeli, qod lamquam
dicuntur .1

6. PraBterea, Nomina eorum imponun- dono excellentiori, cum secundum ho<

tur secundum immediate a Deo assiste- sin^uli habeanl propria nomina, sed
rc. Seraphin eniin dicuntur ab urdore tamquam ub eo quod communiter inest :

amoris : Cherubin a plenitudine scientiae tamen diciturdeuno ordine cui

propriaB
Throni a quiete Dei in ipsis. Quae omnia proprium est super commune nihil ad-
dicunt relationem ad Deum, et non i\<\ dere nobilitatis.
inferiora. Cum igitur Angelus dicatur se- Ad secundum dicendum, quod medii
cundum rclalioncni ad inferiora, videtur ordines habenl >|>cci.ili ( i dona superaddi-
quod imii debeanl dici Angeli. ta communi a ojuibus denominantur ••!

7. Praeterea, Nomen quod communi- ideononeodemmodosehabentsuperioi

ter eonvcnit mullis, debet dicere natu- ad eos, sicul omnea ad inferiorea
rum in qua uniuntur, vel donum naturae super commune oihil superaddunt.
communis perfectivum sed Angelus : Vdtertium dicendum, quod supei
niiii dicit naturam omnium ordinum io res non magis proprie habent dispositio-
communi, neque perfectionis natursB er- : nem hierarchicam quam inferioi

go qod debenl esse aomen omnium. communiter omnes, licet superius collo-
Shi.i hu. Dicimus, quod istoB causae centur in ea per 1 1
«
•
I • 1 1 1 »
1
--
donum .1 quo
quas ponit, sic ordinantur, quod primn habenl oomen.
dicil rationem convenientiae lantum, bg \d quartura dicendum, sicul dicit Au-
cunda vero dicil propter quid : unde gustinus in quarto de lYinitate, « Mitlitur
Becunda complel primam. Ratio autem 1 auntius ad eum qui di^t.it miltitur
convenientisB est, quod Angelus dicit dia 1 autem Filiup < Spintus >an< tn> a<l
 :

I
:si h. \i.li MAG. <»lih. l'l! l.i»

« revocandum rationalem creaturam e1 tur omnea sint felices, omnes habenl

« sanctificandum, el aon Bolum ad sal- hujusmodi quietem, el ab illo dicuntur
\ andum homines, sed el Vngelos. i Throni : omnes ergo dici possunt Thro-
itur mis8io esl ad extcrius el di- ni : el sic inferiores nominibus superio-
Btans, non tamen per similitudim m cul- rum nominari possunt.
|i.i . Bed i onfusionis intellectus ex poten- Prffiterea,
i
. fnumquodque denomi- I

tialitate ejus. Vlias Filius non mitteretur natur a aobiliori : cum igitur inferiores

ad Angelos. Similiter quando mittitur a habeanl charitatem e1 scientiam, qua

Deo nuntius in diversitate essenti», non Bunl dona nobiliora, denominari debenl
oportet, quod exeat exteriua per mini- ab illis.

slerium ad im>. quod negatur de superio- Solutio. Dicimus, quod circa nomina

ribus, sed sufGcit ad rationem missio- ordinum Angelorum tria Bunl attenden-
ni> ad purgandum inferiores a confusio- da.

Dis dissimilitudine, d( in capite 111 ex- Primo, quod quidquid habenl inferio-
ponitur. res, habent superiores eminenter, sicul

quintum dicendum, quod distin-

\d esl in quilibel ordine tam Ecclesiastico

guunlur per ordines penes motum in qnam nalurali, ut patet in potenliis ani-

Deum tamquam ab eo quodnobilius ha- mae.

bent. Per hoc tamen non excludilur, Secundo, quod illud quod est in su-
quin se habeant in ordine hierarchico ad perioribus, est in inferioribus,secundum
inferiores. El similiter dicendum ad sex- quamdam obscuram resonantiam, et non
lum. participant ea in ea nobilitate secundum

Ad septimum dicendum, quod hocuo- quam sunt in superioribus, el propter

men, Angelus, dicit donum qDo' perfici- lioc dicit non habcre inferiores, qua? su-

turnaturain communi secundum dispo- periorum sDnt : et propter hoc etiam

sitionem hierarchicam : el ideo convenit non possunt nominari ab cis : sicut aqua,

communiter. licet participct per calefactionem aliquid

Duhium 2. de calore ignis, non tamen potest dici
Circa secundum sic proceditnr. ignis, si hoc nomen sit impositum ob
I . Videtur enim, qDod inferiores habe- excellentiam caloris. Et propter hoc
ant dona quibus nominantur superiores etiam ratio non dicitur simpliciter intel-
el ita erit ratio qua poterunt nominari lectiva, quia participat lumen intelle-

nominibus superiorum. Primus enim ctualem, obumbratum continuo et tem-

ordo, denominatur a
scilicet Seraphin pore.

charitate quam omnes quidem commu- nomina ordinum sumun-

Tertio, quia

niter habet, Dt dicit Gregorius, et ipsedi- tur secundum gradus donorum, et ideo

\it supra (cap. IV). qood sunl intenti in licet superiores habeant omnia dona in-

conformatione divini et inflexibilis amo- feriorum eminenter, tamen denominan-

ris : ergo omnes possunt nominari Se- tur a primo, et procedunt secundum or-

raphin. dinem in secundo dono, et sic deinceps.

1. Praeterea, Cum nullus nuntiet nisi Et per hoc patet solutio ad objecta.
quae scit, omnes autem nuntiant inferio-
ribus Angelis, vel hominibus : ergo om-
nes habent donnm scientis a qno dicun-
tur Cherubin.

3. Praeterea, Felicitas est per quietem

alicujus in Deo el Dei in ipso : cum igi-
 T)K CflELESTJ HIERARCHIA, CAP. V, § I \ 137

quentibus, ostendens aecessitatem - -

quentis partis, el dicens : Posuimus com-

munia angelica? hierarchiae, sed conside-
rabimus sanctas etdecoras, i<l est, dei en-
tes eos, proprietates uniusquisque dispo-
sitionis, i«l est, ordinis coelestis : expressas
dico proprietates sacrse in eloquiis sacrs
ScripturaB, in hoc ut ratio cognitionis
EXPOSITIO TEXTl S. eorum magis sit dijudicata, id est, cer-
lificala quod enim scitur tan-
a nobis :

tum in communi, scitur imperfecte el

in potentia perfecta autem esl cognitio
:

Dei, quae habetur per propria ejus.

B. Sed ut magis, etc.

Ilic pradibat quae dicenda sunt in se-

 CAPIT VI

ANTIQUA IRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRE TATIO.

Quce prima ccelestium essentiarum Qucenam sil prima ccelestium esscntia-

dispositio, quae media, quce nlli- rum dislinctio, qux media, quoe
ma : postrema ?

synopsis capitis:

I. Docet, solum Deum exacte nosse quae ad omnes ordines angelorum spectant.
II. Tradit, Dovem t>rdines angelorum in tres hierarchias esse distributos.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATlO

Quanti quidcni sunt et quales su- Quantse quidem sint, et quales su-
perccelcstium essentiarum ornatus, et perccelestium essentiarum dispositio-
quomodo sccundum eos hierarchiae nes, ct quo pacto earumdcm sacri
perficiuntur, solam diligenter scire di- ordines initientur, solum exacte nosse
 :

DE COCLESTl HIERARCHIA, CAP. VI. s l

co contemplativam eorum perfectionis censeo divinum illum, a quo consc-

principem. Adhuc et eos ignorare pro- crantur, principatum, praeterquam
prias virtutes et illuminationes, et quod ctipsis virtutes atque illustratio-
suam sacram et superornatam ordina- nes propriae sint perspectae una cum
tionem. sacra sua supermundialique ordiua-
tione

Circa primum duo facit. Primo osten-

dens difficultatem materisB dicit Boli I»

uiuiu.' p#rfectum esse cognitum. Secundo

osl(.'ii(lit ex quibus procedendum esl in
mvisio i;t expositio textus. isto opere, ibi(§ 2), Impossibile, est, etc.

Littera sic legatur : Ita determinands

sunt proprietates ccelestium dispositio-
nuin, quidem, id est, certe ego dico »0-
Quanti quidem sunt etquales, etc, l(iin contemplatwam principem 'perfe-
ctionis earum, scilicet essentiarum, id
est, solam divinam contemplationero
quae est principium perfectionis earum,
scire diligenter, id est, perfecte </>/<//// 1

sunt el quales <>///</ tus supercoslestium,

scilicet angelicarum essentiarum, i«l eet,

Determinatis in superioribus commu- dona quibus ornantur, et quomodo />><

nibus hierarchia?, incipit hic tradere eo- rarchise perficiuntur secundum eos <>>><</-
runi propria. Et dividitur in partes duas. ins. Hoc autem quod dicit, quomodo,

In prima determinat propria hierarchiae. referendum esl ad distinctionera hierar-

Jnsecunda determinat dubia qua? ex de- chiarum e1 ordinum per istos oi oatus.
terminatis oriri posst-nt , et incipit in cap. Quod vero dicit, ei qttoJes, referenduro
XI, autem diffinitis.
ibi, Ilis est ad fulgores gratis el glorisa in ipsis.
Prima autem pars dividitur in duas. Et ne videatur per hoc lantum homines
In prima ordinat singulas hierarchias exclusisse a certitudine cognitionis i

per propria eorum. ln secunda ostendil rum. removel etiam Vneelos dicens
ordinem lotius angelics Bynagogs, simul Adhuc dico </ . id est, etiam eos, scil

colligendo quffi dixerat, il»i in <'a|>- X, \nse\os, ignorar e proprias virtuti i quan-
Connexa est ii<i<///<', etc. linn ,iil actiones, et Htuminationes quan-
Prima iterum di\ iditur in duas. In liim ,id cognitiones tuam ordinai
prima dividil hierarchias. In secunda do iii iii sacram, quia cir< i sa i < minisloi
unaquaque per se determinal dividendo et sn/irroi iuiIoiii. scilicel spirttualibus
per ordines secundum propria singulo- donis prse aliia qui sub eis collocantur,

pum,e1 incijiil in cap. VII, ibi, Iluncnos el hoc quantum ad dispositionero hien
recepturi, etc. chicam.
Prssens autem capul dividiturin duas
partes. Inprima ostendit difficultatem ma-
teriad. ln Becunda dividit hierarchias, ibi

(§ 1), Omnfs Theolagiq ca lesi

llll I). AI.B M \(i. OKI). PRiED
per illuroinationes. Horuin autem per
quffl omnia cognoscunt, es( cretissima
cognitio ul principiorum b aobis. Er-
go illuminationes perfecte cognoscunt.
7. Praeterea, Quilibel scil >•• purgare
\ el purgari, «-i sic de aliis : haec autem
lll 111 1 M. esl causa ordinationis eorum Buper alios
i-l sub aliis : ergo ordinationem suaro
omnes sciunt.
Soli no. Dicimus, quod substantia,
virtus, illuminatio, <! ordinatio Angelo-
rum possunl dupliciter considerari, aut
>i i) hic esl dubitatio. secunduro exitum ab altitudine divins
I. Videtur enim esse falsum quod <li- sapientiffi quaa infinita est in creatione
cit : sicul enim dicitur in librode Causis, cujuscumque etiaro minimi, et sic a solo

omnis substantia cognoscens essentiam Deoperfecte sciuntur. Alia vero ul homi-

Buam, redil supra se reditione completa: nes vel Angeli, cum non capianl inlini-
bujusmodi autem reditio est secundmn tatem ejus, sciunt proportionaliter sibi et

perfectam cognitionem cum igitur co- : nonperfecte. Unde dicitur Isa. xl, 13', et

gnoscanl substantiam suam, videtur quod ad Roman. xi, -Vt : Quis cognovit sensum
perfecte cognoscant se. Dontini ? Possunt etiam considerari
1. \<1 idem, Divinae magnificentiae e>t prout processus eorum statin nalura de-
communicare creaturae quidquid eominu- terminata eorum. e1 sic sciuntur ab An-
aicabile est sibi : cognitio Angelorum est quod nihil eorum eos latet pro
gelis ita :

<!«• communicabilibus creatune, aliter ipsi tanto tamen imperfecte, quia deliciunt in
non cognoseerent ergo Angeli pcr- : cognitione prima quae est perfecta, et
fecte cognoscunt se divina largitate hoc simpliciter facit nos cognoscere.

eis communicante ut nobilissimis creatu- Ad primurn ergo dicendum, quod com-

ris. pletus reditus eorum super se est in co-
3. Acl idem, Sicut dicit Augustinus in gnoscendo seipsos in se, et non secun-
libro de Trinitale : « Scientia est fructus dum quod excunt a prima causa, et talis
pietatis. » Et loquitur de beatis cogno- cognitio propter intinitatem sapientiae

intibus suam beatitudinem quia : aliter incommunicabilis est eis. Et per hoc pa-
non essent beati, sicut nec lapis amatus. tet solulio ad secundum, et tertium, et
Angeli autem omnes sunt beati. Ergo co- quartum : quia sciuntur sine dubitatione
gnoscunt s<> <•! suum ornatum. quot ordines sunt in se, licet non perfecte
i. Praeterea, Videtur relinquere sub secundum exitum a priino.
ilubio, utrum sint plures ordines quam Ad quintum «liccndum, quod virtus
novem. quos nos scimus, si nos nesci- quae fluit ab cssentia eorum, estnota eis :

mus quanti sunt : hoc autem videlur sed hic loquilur de virlute qua? est ex
praesumptuosa inductio novitatis. dono quod est consequens naturam quam
.'*>.
Preterea, Virtus fiuit ab essentia. ex illa parte imperfecle sciunt, qua ponit
Cum igitur non ignorent essentiam in ultimo quod est infinilum, scilicet

suam,videtur quod scianl etiam virtutem. Deum. Unde dicitur in Luca, vi, 38 :

6. Prsterea, Ipsi omnia cognoscunt Mensuram supereffluentem, etc.

ba xl, l^ : Qui* n<ljui:it tpiritum Uomini ? aut quis consilia, ius ejus fuit, et cstetldtit ilti ?
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VI, §2. lil

Ad sextum dicendum, quod illumina- Timotheum, vi, lfi : Qui lueem inhabi-
tiones ipsas nobiliori habitu secundum se tat inaccessibilem.
coynoscunl quam illa quae per eas co- Ad septimum dicendum, quod licet

gnoscunt, sicut et nos principia, sed se- quilibel sut in quo tamen
ordine sit,

cundum reductionem ad lucem primam, imperfecte sciunt ordinationem, quantum

virtute cujus iliuminant, imperfecte co- ad principium lotius ordinis effectivum.
gnoscunt, cum de illa luce dicatur, ] ad

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDIRII, S. J. [NTERPRETA1

lmpossibilc enim cst nos scirc su- Neque cnim intelligere valcmus su-
perccelestium animorum mysteria et peraelestium istarum mcntium my-
sanctissimas corum pcrfectioncs, nisi steria.etsanctissimas illarum perfectio-
ibi dixcrit quis quajcumque pcr cos nes, nisi illa forte nos scirc quia asse-
nos tamquam propria benc scicntcs rat, quae illorum, sua scilicet rite cal-
divinitas mystcria docuit. lentium, ministerio Divinitas ipsa nos
». locuit.
14 |). Al.lt. M \<-. <>IU> PK ED.

1" rUXTUS. Dl BILM.

i KP0811

fmpossibile enim est, etc.

Hic est dubitatio.

1. Videtur enim, quod possibile sit

mibis sine revelatione cognoscere dispo-

sitiones angelicas. Philosophi enim per
principia naturaliter cognila scripserunt
Hi, ae videretur quod nihil deberet de substantiis separatis sine revelatione,
scribi de bis, cum sint etiam in Angelis tam Plato qui posuit calodcemones ct

non perfecte nota, quod eniin non intel- cacodamiones, quam Aristoteles qui in

ligitur, non potest dici neque scribi, XI primse philosopliise posuit numerum
ostendit ex quibus cognitioneni liorum eorum secundum numerum motuum :

accepit, dicens : Hoc ideo dico : enim, id crgo videtur, quod sine revelatione pos-
est, quia impossibiie est nos scin- nujste- sibile sit scire.

ria, idest. occulta sK/iercoelcstiuin ani- 2. Prceterea, Si alterum eorum ex qui-

nioriiiii, itl est, intellectuum, scilicet An- bus coinponitur aliquid, invenitur per se,

gelorum, et perfectiones eorum sanctissi- et reliquuin potest per se inveniri, sicut

mas, quibus scilicet in divinis perficiun- si medo componitur ex aqua et melle, et

lur. nisi quis, i<l est, aliquis dixerit ibi, mel invenitur per se, et aqua similiter :

id est, in hac materia illa mysteria quse- sed corpus ex quo et spirituali substantia

cumque divinitas nos docuit [>cr eos, homo componitur, invenitur per se, ut in
scilicet Angelos, quil)us mediantibus ve- inanimatis : ergo et spiritualis substantia
niunt Qluminationes divinae in nos tam- separata invenitur : et sic ad cognitionem
t/i(am per scientes bene propria, id est, Angelorum per rationem devenire pot-
proprias dispositiones prout in se consi- erimus.
derantur : ct in hoc tangitur idoneitas 3. Prseterea, Sicut dicit Philosophus,
eorum ad ilneendum. « intcllectus noster est in potentia ad
unumquodque intelligibilc, dummodo
non sit sibi improportionatum propter
Inlinilatem : » An^elus ;iutem est intelli-

gibile proportionatum nostro intellectui,

cum non sit infinitum : ergo poterit per

se illud cognoscere : etsi non cognoscat,
cum sint multa scibilia quorurn scien-
tiain non habemus, ut dicit Philoso-
phu^.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VI. § 3. I 13

Solutio. Diuimus, quod impossibile esl accij)i sine revelatione sacrorura deiubro-
nohis sine revelatione venire in cognitio- rum. )> Aristoteles vero venit ia cogni-
nein Angelorum, secundum quod j)oni- tionem eorum per motum, Becundum
mus eos non determinatos ad motum, quod determinanlur ad motum el con-
servientes Deo in spiritualibus obsequiis junguntur sihi, el ita habent aliquem
beatitudinis omnis enim nostra cogni-
: ordinem ad sensibilia s< d ita noa non :

tio ortum habet a sensu secundum Phi- ponimus Angelos.

losophum unde cognitio nostra non
: Ad secundum dicendum, quod per bo<
extendit se ultra sensibilia propria, sicut quod corpus invenitur per se, non neces-
sunt passibiles qualitates, aul communia, sario venitur u\>\ in spiritualem Bubstan-
sicut motus, numerus, magnitudo, et tiain. qu82 componibilis esl corpori :

hujusmodi, aut sensibilia secundum ac- et hujusmodi non esl Angelus sicut :

cidens, qua3 aliquo modo conjunguntur etiam per mel non veniretur in composi-
sensibilibus, cujusmodi sunt formae sub- tionem aquge nisi aqua essel componibilis
stantiales et relationes, et similia. melli.
Ad primum ergo dicendum, quod Pla- Ad tertium dicendum, quod intellectus
to posuit illos calodaemones corj^oreos, et noster est in potentia tantum ad ea quaa
in horum etiarn cognitionem per j>hilo- per sensibilia accipi possunt, sed ad spi-
sophiam non venit, sed per daemones, ritualia proportionaliter per aliquod lu-
per necromantiam. Unde eliam ijtse di- men superadditum natura, scilicet gratisa,

eil, quod « cognilio eorum non potesl vel gloriaa.

ANTIQUA TRANSLATIO. B VI III. CORDBRJI, S. J. IN 1 1 RPRB I v

Non cr^o nos quidem nihil proprio Itaque nos quidem nihil motu p
motu dicimus. Quaecumque autem an- pi io dicemus ; sed qu
gelicarum speculationum a sanctis ctacula sanctis theologia viss I

Theologis contemplats sunt, hasc do- edocti, pro \ ii ibus exponim

centes nos, quantum potentes sumus,
ezponemus.
 I4i ii \i.n m \<.. <>m>. ph r.h

IAI'oSlTIO TKXTIS. DlBll.M.

Xo/i ergo >ws. etc.

1. Sed videtur falsum dieere : talem

enim dispositionem angelicsB hierarchiae
nusquain in sacra Scriptura reperimus :

ergo non tradit exponendo solum ea qua*

a Theologis dicta sunt.
Hic concludit ex dictis ex quibus pro- 2. Praeterea, Proprio motu videtur di-
cedendum est, dicens : Ex quo nullus cere quis quod nullus ante eum dixit :

potest dicere de Angelis nisi quae divini- sed nullus anle eum talem ordinalionem
tas docuit, ergo nos quidem, id est, cer- docuit : ergo hoc videtur proprio motu
t.-. non uiliil, abundat altera negatio, id dicere.
est, uiliil, dicimus in materia ista ex Solutio. Dicendum, quod ea quae hic
proprio motu rationis : autem, id est, sed scripsit de angelica ordinatione, edoctus
nos in quantum potentes sumus, ex quo est ab Aposlolo Paulo : et haec sunt illa

perfecte uon possumus, docentes expone- arcana quae vidit raptus ad tcrtium cce-
ntiis. Quasi dicerct : Haec doctrina erit }um, quae non lieet homini, id est, hu-
magis rxpositio aliorum. Vel docentes % mane viventi loqui 2
. Unde et ipse in
i«l est, edocti ab aliis : passive enim lia- cap. II dixit, custodienda haec fore a
bclur in (ineco Exponemus dico hic
'. multiludine quasi uniformia : seorsum
qusecumque de uumero tuujelicaruui auteui discipulos docuit, inter quos Dio-
speculationum contemplala sum a sanc- nysius fuit. Yel etiam edoctus fuit a Ie-

/is TheologiSy ,ui ea qucc eis revelatasunt rotheo, quein suum magistrum dicit in

de diviuis. tnididerunt. libro de Divinis uoniinibus, qui didicit

divina patiendo divina : et ideo certius
Sed quia non consuevit vocare
scivit.

Theologos nisi scriptores Scripturae quae

est in canone, ideo potest aliter dici,

quod in sacra Scriptura implicite conti-

nentur omnia quae hic explicite tradun-
tur, dum describuntur per tiguras ex qui-
bus ordines eorum et proprietates licet

Bcilicel -.Tj-.-j ;j.-jt, f| = v-t; '',;*:!;. - Cf. II ad Corinth, xu, 4 el seq.

 DE CCELESTl HIERARCHl \, CAP. VI, 6 k 14!

accipere : et ideo expositurum Be dicit « cundum Bdem ex ea elicitur, imo

sacram Scripturam, « cujus veritas, se- « quidquid sibi non conlradicit. » Etper
« cundum Anselmum, est quidquid se- h< »c patel solutio ad objecta.

ANTIOJ.'A TRANSLATIO. BAI.TH. CORDKRII, S. J. INTERPRETATIO.

Omncs
Theologia coelestes essentias Substantiasccelestesomnestheologia II

novem vocavit manifestativis cognomi- novem explanatoriis nominibus appel-

nationibus. lavit.

per tres hierarchias, ibi (>; 5), //>i-

divinus. etc.

LiUera >i<
-

legatur : Theologia, id est,

EXP081TIO TEXTUS. sacra Scriptura ex qua aa i

|
• 1 1 1 » 1 1 - quod
dicimus, omnes c elesti i es& \tiai

vocavit ordines quantum ad novem ordi-

nes cognominationibus m
i<l est, manifestantibus eorum propi
Omnes Theologia, etc. tes, secundum quas •" i ipi potest etiam
omnis proprietas

lln ili\ nlii angelicam hierarchiam.

Kl primo per noveui ordines, Secundu
10
\i\
 nn i). \u; m \<i. <>m>. im< i:n.

trea theologics. Similiter dona qus «lan-

tur iu adjutorium potentiarum in opera
excellentia, sunl solum septem. Similiter
quantum ad prsmium sunt
beatitudines
septem, quantum ad meritum sunl tx-tu.
Ergo videtur, quod non sunl novem or-
dini
Ad idem, Homines assumunturad
5.
Dl l!ll M. beatitudinem secundum Bortes Angelo-
i uiii.sicut dicitur inCantico Deut.xxxu,8:
Constituit terminos populorum juxta nu-
merum filiorum Israel, « Angelorum
« Dei, » secundum aliam translationem :

srd cumcharitas quae diversificat mansio-

iics in genere, distinguatur per tres gra-
Iln. Ksi dubitatio de numero ordinum. dus. ul dicit Augustinus, scilicel incipiens,
I. Videtur enim, quod debeant esse perticiens, et non assumun-
perfecta,
tantum tres. Iu Deo enim qui esl exem- tur homines nisi secundum tres gradu- .

plar el principium totius ordinationis, ergo tres tantum sunt ordines.

distinguuntur tantum tres personae :
Sed contra.
exemplatura autem debet concordare ti. Videtur, quod plures sint quam no-
exemplari : ergo et in Augelis debent vem Philosophi enim posuerunl ad ini-
:

esse tantum tres ordines. nus decem ordinibus substantias separa-

_. Si dicatur, quod ea quae sunt in tas hujusmodi autem sunt Angeli ergo
: :

principio ut unurn, multiplicius sunt in deberent esse decem ad minus, maxime

principiatis. Contra : In corporali crea- cum numerus novenarius sit imperfectus
tura, quae magis distat a prima unitate, et denarius perfectus quod patet, quia :

aon exemplatur Trinitas increata, nisi solvens decimam retinendo novem, de-
iiinlum partes vestigii : ereo nec in signat se indigere propter suam imper-
Vngelis debet relucere nisi in tribus or- fectionem ab alio perfici, ut dicit Augu-
dinibus. stinus, ct Hugo de sancto Victore.
3 Ad idem, Non est sapienlis artificis 7. Praeterea, Motus coelestium corjni-
magis multiplicare quae luinus divisibilia rum sunt plures quam noveiu, et simili-
sunt : corporalia autem magis sunt divisi- ter mobilia plura qua.' non reducuntur
bilia spiritualibus, dividuntur enim for- in unum : ergo etiam ex hac parte de-
ma et materia et quantitate
a
cum iuilur
O :
bent esse ordines plures.
corporalium non siut novem ordines, 8. Praeterea, Si ordines Angelorum
sunt enim corpora incorruptibilia et cor- mi-
distinguuntur secundum spiritualia
ruptibilia, simplicia et mixta, inanimata cum inconveniens sit dicere so-
nisteria,
animata, secundum frrs gradus : ergo lum novem ministeriis serviri in ccelis,
iritualium substantiarum non erunt cui etiam in terris multo plura exhiben-
u >\ 'in ordin
quod non sint tan-
tur obsequia, videtur
i. Ad idem, Sinit dicit Gregorius, tum novem ordines Angelorum.
1
>rdines Angelorum distinguuntur se- '». Praeterea, Illi qui numerantur, vi-
d >n i gratiarum : » sed gratui- dentur distingui per plura, sicut si virtu-
aon extenduntur usque ad no- tes obviant Legibus naturae, multnm di-
cipi intur \ trtules qua per- operibus
indicium
'

stantis virtutis est in

ntias .mI agcndum quae non supra leges naturae, quorum tamen semi-
lor cardinales, na suut in natura,
el et in his ad qua- nullo
 :

DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VI, § i. n;

modo extendi potest virlns naturae, u! iu gradu in diversis mansionibus etiam
resuscitatione mortui : et similiter pote- cundum alias.

stas qua resistitur malignitati dsemonis, Ad sextumdicendum, quod Phiiosophi

niulturn dislal ab ea qua resistitur ma- venerunt ad aumerum substantiarum
lignitati hominis : et similiter de aliis : paratum per numerum mobilium. Cum
ergo videtur, quod sint multo pluree enim sinl septem orbes planetarum, el
quam novem. unus stellarum fixarum, in quo consi-
quod sunt tantum
Solutio. Dicimus, deraverunt duos motus, scilicel orbia el
novem drdines Angelorum, cum distin- stellarum, quorum utrumque reduxerunl
guantur tantum per tres hierarchias, adalterum. Quivero novem, orbemprio-
quarum quaelibet dividitur in tres ordines, rem, scilicel motum orbis ad orbem mo-
ut suo loco de singulis patebit. tus diurni motus stellarum ad ccelum
el

Ad primum ergo dicendum, quod pro- signorum, posuerunt decem motor<

pria et appropriata personis circumstant cum unus istorum motuum dou reduca-
primum artificem in unoquoque opere, lur ad alterum. Qui vero noven orl
cum una sit operatio trium personarum posuerunl decimam movere sphaeram ac-
ex potentia, sapientia, et bonitate divina tivorumel passivorum. Alii etiam posue-
procedens : et i<l<'<> illa tria non distin- ruul eos secundura numerum stellarum.
guunt unara creaturam ab alia, sed re- Alii vero secundum plures motus istorum
praesentatur suo modo in qualibel crea- orbium posuerunt plures etiam moto
tura una. Et per hoc patet solutio ad se- ul quadraginta octo, et alii aliter lam-

cundum. quam conjecturis loquentes. IVos autera

Ad tertium dicendum, quod divisio or- distinguimus ordines secundum officia
dinum non esl per divisionem naturae, quibus obsequuntur Deo unde si pone- :

scd per distinctionem officiorum quibus remus aliquos Angelos in motu orbium
serviunlur Deo, <[uu3 quia iu generali servire Deo, sicul <li«ii Cancellarius Pa-
siinlnovem, ideo noven sunt ordines risiensis, d sicul « I i
• - i t rlieronymus super
Angelorum. principium Ecclesiastes, omnes i ssenl de
.\<l quartum dicendum, quod donase- inferiori ordine, 1 i
* <
t non possimus |

cundum quae distinguuntur ordines, sunl nere sicul Philosophi, qui posuerunl
quibus constituuntur in divinis officiis, conjunctos mobilibus ul formas, ex qua-
<|inr iii genere sunl novem : dona autem rum conjunctione sorliuntur nnimas i I

Spiritus sancti quee perficiunf invitaac- virtutes eorum determinatas ad molum,

tiva el contemplativa, propter quod sunl adeo quod si essel majus corpus vel plu-
septem, quia si in contemplativa, aul res stellae in uno corpore, oon possenl
aperil oculos, el sic est intellectua : aul moverej ul dicil Philosophus in se< undo

siimil cuin hoc saporare facit, el sic esl Mundi, El per hoc patel solutio
Cceli et
sapientia. Si vero in activa, aul quan- ad septimum.
tumad recessura a raalo, el sic esttimor VI octavum dicendum, quod sunl plu«
aul quantum a<l operationem boni vel in ra officia in speciali quibus servitur I
1

praeceptis, ef sic ui dirigens esl scientia, sed non sunl plura in jen<
ul exsequens pietas : aul in consiliis, el VI nonum diccndum, quod propter il-

Btc ui dirigens esl consilium, ut exse- lam distantiara virtutis vel pot< non
quens esl fortitudo. ponuntur in divcrsis 01 linibus, cum illa
Ad quintum dicendum, •
[
n « >« I secun- virtus vel potestas sitad unum iu re,

dum tres gradus charitatis assumentur ad sed propterhoc in eodem ordine quidam
infimos, vel medios, vel supremos : ta- - ll " 1 superiorea aliis, el ita illumiuanl
men quia charitas distinguil in libua ali09, ul Bupra diclum est.

virtutibus, distinguuntur in unoquoque

148 n \i.i; M\t. ORD. IMU.h

BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

ANTIQUA TRAXSLATIO.

llas divinus noster sanctus perfector Has divinus noster initiator in tres

se«regat ternas dispositiones. ternarias distinxit distributiones.

in tres

theus, segregat, id est, dividit has, scili-

cet ccelestes essentias, in tres dispositio-
nes, id est, hierarchius ternas, id est,

LXPOSITIO TEXTl S.
quarum quselibet distinguitur tribus or-
dinibus.

IJos divinus noster sanctus, etc.

DURIA

II). distinguil ccelestes essentias per

hierarchias, et primo distinguil tres

hier rchias. Secundo ostendit quid sil

unaquaeque, ibi(§0), Etprimam guidem,

ur : Sanctus perfector, Hic dubitantur duo. Primo, cujusmo-

i ster aoster divinus^ i<l <
i
st, di sit ista divisio? Secundo, de numoro
divii ls, scilicet Paulus vel lero- hierarchiarum.
 :

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. VI. § :;.

l i
1
'

ubium i. Circa primum sic proceditur. ei qua- denominatur a proprietate : pars

1. Cum in omni divisione sit dividen- enim cjus constituitur .i potentia, quae
dum aliquod commune, quaeratur cujus- esl proprietas causae superaddita, - cal
modi commune liic dividatur. Si dicatur, intellectiva constituitur ab inteili ctu
q
quod est divisio generis in species, con- est proprietas addita animae :
<-\ idi o ra-
tra est quia cum in omni tali divisione
: tione illius potentiae Buperadditae in uno
exeant primo duo membra, non deberet esl virtus imperfecta, et in alio perfei I

dividi in tres hierarchias. in toto vero integrali essentia totius •

2. Prretcrea, Species dividcntes genus pcr congregationem, partis per separatio-

non habcnt ordincm in illo : cum igilur nem : undc essentia totius non est essen-
istoe hierarcliia? sint acccptae secundum tia partis unius. neque adest uni, Bed
ordinem, non erit divisio gencris in spe- omnibus : el ideo universale proprie
cies. praedicatur de partibus, totum vero inte-
3. Si dicatur, quod est divisio totius in grale impropriissime : Bed potentiale me-
partes integrales. Contra : Xulla pars dio modo, secundum quod Augustinus
participat rationem totius : sed dc quali- dicit, quod w tres potentiae imaginis Bunt

bet hicrarchia est una diflinitio commu- « una uiciis, una aniiua. » \'.\
perhoc pa-
nis quam supra posuit : crgo non videlur tet solutio ad objecta.
esse divisio totius in partes integrales.
Solutlo. Dicimus, quod ista divisio est Circa secundum sic proceditur.
totius iu partes, non totius integralis, 1. Per id quod est commune omnibus,
scd totius potentialis hoc totum qua- : et non dehct unum separari ah altero ; sed
si medio modo sc hahct inter totum uui- converti inDeum commune est omnibus
versale et tolum integrale. Totum enim tam supremis quam infimis, el similiter
univcrsalc cst in qualihet partc secun- converti ad alterum in enundendo tumen
dum totam csscntiam ct perfcclam virlu- accc[)tum a Deo : ergo per hoc dou de-
tcm : csscntia vcro totius integralis non hent distingui hierarchiae, sicul ipse Fa-
est in qualihet partium, sed in omnibus cere videtur, dicens primam esse i ir

siniul : scd csscntia totius potenlialis Deum existentem.

est iu quaelibet parte, non tamen secun- 2. Praeterea, Per materialia non diffe-
duin virtutem perfectam, sed in una tan- runt aliqua secundum Bpeciem : cum i^i-

luiu, sicul palet iu aninia : quoniaiu vir- lur iu distinctione hierarchiae utatur ma-
tus cjus perfecta non est nisi in intelle- lerialibus conditionibus, dicens u-
ctiva, cuiu tamen essentia ejus sit etiam losos el pennosos, videtur inconvenienter
iu scnsitiva et nutritiva. Sed videndum dividere.
qualiter possit hoc cssc, cum virtus fluat 3. Si dicatur, quod divisio hieran 1

ab essentia, el aliquid habel totam essen- sumitur secundum diversaro prop

tiaui quod non habeat totam virtutem, iicm capacitatis ad lumen divinum. Con-
Sciendum est, quod essentia totius po- tra : Diversitas proportionis secunduro
tentialis medio se modo habel ad partes quantitatera uon diversifii it spei iem, bi-

respectu totius universalis et integralis . i ul iliin a<l iii)ii iii ''i quatuor ad d

essentia enim universalis esl secundum habent in dupia proportione, quami

esse essentia particularis, u1 probal Phi- di\ ersa sit quantita n< c bii i ar-

losophus iu septimo pr»wi« phiiosophiss cIikc distinguentur Becundum propoi ii

quidquid enim esl in particulari Bupra ikiii majoris el raim 'i i iiaii» ad lu-
essentiam universalis, non est vere i ni. ii ili\ iiiiiin.

sentiale, sed es1 de individuantibus : es- i . Prnetei ea, Itiei an hi r di^tinguuntur

sentia vero totius potontialis adesl parli iindum oflii ia quihus \<>. inl

sicut Bubjectum, el causa proprietati, vel I too, niii illa sini Juo lantuui in _
 h. \\.\\. M \(,. n|U). 1'II.KIi

Milliamil- pacea divini luminis, proul esl in buo ful-

re ul dicitur Danielis, vu, I» 1
:

non debuil gore quidam ver u, nisi obtenebre-

lium ministrabant ei, etc. :
:

distinguere nisi duas hierarchias. lur vicinando immediate ad continuura

Dicendum, quod tres hierar-

Solutio. ol lempus, quoi lo obumbratum ooa
recipimus:e1 proporlionatum
chire distinguuntur ab invicera sccundum
ita efficitur

diversam proportionem capacitatis lumi- nobia : quidara vero medio modo se ha-

nig divini :
sumi di-
sed proportio potest bent, cura inter duo extreraa distantia

„,_ aut secundum speciom, autsecun- sit mediura, el sufficil accipere unum in

dum quantitatem in eadem specie propor- genere. El secundum hoc accipiuntur

lionis, sicul sex ad qualuor se habenl tres hierarchiae ex diversa proportionis

in sesquiattera proportione, oclo vero ad specie in capiendo divinura luraeo secun-

sex, in sesquiterlia, licet oequaliter Gat dum diversam rationem capacitatis, Bed
separatio secundum quantitatem : et h®c secundum diversam quantitatem capaci-
esl medietas arithmetica, sed octo ad tatis, qua3 esl ejusdera rationis, differunt

quatuorse habenl in dupla proportione, ordines in hierarchia, et diversi in eodera

etsimiliter sedecim ad octo, licet non sil ordine.

eadem quantitas : et hoc vocatur medietas \d primum ergo dicendum, quod illa

ometrica. duo non diversificant hierarchiam, sed

Similiter etiara invenimus in naturali- consequuntur diversas rationes capacita-
bus proportionera aliquorura ad unum, tis cx hoc enim quod recipiunt lumen
:

diversaro secundum quantitatem, non divinum in fulgore suo superiores, con-

- undura speciem, sicul aliquis est pro- verluntur immediate ad ipsum : el ex

p irtionatus ad inveniendum geometrica- hoc quod inlimi accipiunt lumen propor-

lia perse, quidam vero ad capiendum ea tionatum capacitati nostrae, convertuntur
ab altero, quidam etiam ad hoc nonpos- ad nos.
sunt nisi difficulter, ut dicit Philosophus \d secundum dicendum, <;uod mate-
in Ethicis. In his est major et minor ca- riales illae conditiones ostendunt propor-

pacilas, sed tamen ab omnibus unius ra- tionem capacitatis divini lurainis, sicul

tionis, quia a ratione in omnibus, sed non pennati alte feruntur in contemplationem

ab eadem forma secundum speciem. Es1 divinam, et oculosi clare inspiciunt :

et

enim capax oculus aquilaa luminis solis ideo competunt distinctioni hierarchia-

in fulgore suo, rt oculus vespertilionis, rum.

ejusdem obtenebrati, e1 oculus horainis Ad tertium patet solutio per prasdicta.
ut medio modo se habet, el non habent Ad quartum dicendum, quod illa offi-

diversam speciem proporlionisad capien- <'ia non distinguunt hierarchias, sed con-

duin lumen solis. sequuntur hierarchiam in coramuni.

Similiter quidam Angelorum sunt ca-
 DE C(ELESTJ HIERARCHIA, CAP. VI. § 6, 151

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDI-Rii, S. J. [NTERPRETATIO.

A. Et primam quidem essedicit circa Ac primam quidem ait esse illam,

Deum sempcr et attente
existentem quae circa Deum assiduo vcrsatur. il-

ipsi et ante alias immediate uniri tra- lique jugiter inhaerere, ac prae caeteris
ditam '. Sanctissimos enim Thronos, immediatius uniri traditur : sanctissi-
et oculosos et pennosos ordines Che- mos enim thronos, pluribus oculis
et
rubin Hebraiorum voce et Seraphin alisque pneditos ordincs, chcrubim
nominatos, secundum omnibus super- Hebraico vocabulo et seraphim appel-
positam propinquitatem circa Deum latos, immediate juxta Deum antealios
immediate collocari, divinorum ait tra- eminenti propinquitate locatos ea
dere eloquiorum manifestationem. Tri- sacrorum asserit eloquiorum explana-
num ergo hunc ornatum quasi unam tione comprobari. Hanc igitur tcma-
et seque ordinatam, et vere primam riam distributionem, ut unam aequa-
hierarchiam communis noster Magistcr lemqueac primam revera hierarchiam,
ait, qua non alia deiformior et pcr se inclytus prseceptor noster meraoravit,
praeoperantibus divinitatis illuminatio- qua non cst altera Deiforraior, prirao-
nibus immediatc intentior. ribusvc Divinitatis illustrationibus im-
mediata conjunctione propinquior
B. Sccundam vero esse aitex Potesta- Secundam vero designat iliam, quas
tibus ct Dominationibus ct Virtutibus potestatibus, dominationib rtuti-
completam. Et ternarum novissime busque completur. I ertiara deniq
caelestium hierarchiarum, Angelorum,
eamque coelestium hierarchiarura ul-
et Archangelorum, ct Principatuum timani esse dictt angelorum ei archan-
dispositionem. gelorum atque principatuum diatribu-
tionem.

I
li. i ; I i
 :

irsa D. U.lt. MAG. niu>. IMt.Kh.

vcl Iri i ii linis ait ftunc iiiniim ornatum,

Bcilicel Irium dictorum ordinum essequa*
>i iiiiain bierarchiam, et seque ordinatam %
scilicel iii summo propinquitatia ad
Deum, vereprimam, qua scilicel hie-
'•/

rarchia prima, non est alia deiformior,

id est, Deisimilior : nec est alia intentior,

i \ posi rio raxTus. nl est, magis intenta immediate, id est,

sinc medio a quo illuminetur. fntentior

dico illuminationibus divinitatis prseo-
perantibus, id cst, ante operantibus, quia
nisi ipsaprius illuminet, niliil illuminare
A. Et primam qttidem, etc potesl per se, i<l csl, sine medio operan-
lihus in prima hierarchia.

Hic incipit manifestare trcs positas

hierarchias, el primo primam, secundo
andam, il»i.Secundam vero, clc. ; ter-

tio tertiam, ibi, Et temarum, etc. DUBIA.

Littera sic legatur:Et sanctus perfector

quidem, i «1 est, certe dicit primam, sci-

licet hierarchiam, esse traditam ascrip-

iuin existentem semper circa Dcum, non
habens minislerium in nos, per se autem
uniri ipsi, scilicel Deo attente, quia tola llic sunt duo dubia. Primo, de ordine
fertur in ipsum, et immediate antealias, quo enumerat istos trcs ordines. Se-
scilicet hierarchias inferiores : enim, id cundo, de hoc quod dicit aeque ordinatam.
est, quiaipse perfector oil manifestatio-
primum Uubium
iiru) divinorum eloquiorum, i<l est, sa- Circa proceditur sic.

cram Scripturam manifestantem eas, l.Interhosenimtresordinesultimusest

tradere sanctissimos Thro:.os, et ordines Thronorum, quem ipse primo enumerat
oculosos etpennosos, ut describuntur in ergo male.
prima visione Ezechieliset tsaiae. Ordines 2. Praeterea, Visus primo dirigitur in
dico adspectu, nominatos voce Hebrseo- aliquid ain.indum, velin se recipiendum :

iiiui Cherubin, quantum ad ocujosos, cum Cherubin dicalur a dono quo

iyilur
propter limpidum adspectum divinae cla- videtur Deus, scilicet scientia, unde et
ritatis, et Seraphin quantum ad penno- oculosus uominatur, debuit primo nomi-
j, propter sublimitatem contemplatio- nari.

nis. Hos dico, ai1 immediate collocari '•\.

Praeterea, Seraphin dignior est inter
,i /i, ii,ii secundumpropinquitatemsu- alios : si igitur penes dignitatem ordinare
rpositam, idest, perquam superponun- voluit, eum primo debuit numerare.
tur omnibus, scilicel ordinibus. Ergo, id Solutio. Dicimus, quod enumerat is-
it, ex quo isti tres ordines sunt supremi, tos tres ordines secundum progressum
mmunis Magistei noster, id est, Paulus eoruin. In quolibet autem toto potentiuli
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VI, 8 6. i :; I

est progressus ab eo quod est niinoris

virtutis : hunc ordinem servat in
et ideo

numerando quia accipere cognitionem

:

per ea quae magis vicina nobis sunt, est

nobis connatum sed accepta cognitione
:

eorum, ordinabit eos secundum dignita-

tem eorum. Et per hoc patet solutio ad
objecta.

K X I' i » s i t o i textu s.
1 2. Circa secundum sic proceditur.

1. Videturenim, quod isti tres ordines

non sint a>que ordinati hierarchia enim
:

non compatitur secum aequalitatem, sed

unum sub alio requirit in quod exerceat B. Secundam uero, etc.
operationes hierarchias : cum igitur isti

tres ordines sint in una hierarchia, non

videnturesse aeque ordinati.
2. Praeterca, Ubiestaequaordinatio, non
salvatur diversa proporlio, ncque secun-
dum quantitatem, neque secundum spe-
ciern : his tamen distinguuntur ordines Hic ostendit qwv sit secunda hierar-
aeque ordinati. chia, dicens : Vero, i<l est, sed Magister
:{. Praeterea, Hoc esset contra naturam ail secundam hierarchiam compie-
esse
totius potestativi, ubi una pars est majo- hini ex Potestatibus et Dominationibus </
risvirlutis quam altera ejus aulem na-
:
I irtutibus, id est, ex aliis tribus ordini-
tura salvatur in ordinibus et hieraivhia :
bus, etnovissime, i«l est, ultimo, trina-
ergo non sunt aeque ordinati. nim. id est, inter tres ccelestium hierar-
Solotio. Dicimus, quod non intelligil chiarum dixil esse dispositionem, id est,
eos aeque ordinari simpliciter, scilicet ordinationero hierarchicam . [ngeiorum
secundum eamdem quantitatem capacita- et Archangelorum et Principatuum.
tis, et secundum eamdem speciem pro-
portionis, sed secundum quid, scilicel se-
cundum aequalitatem eorum quaa sunt in
hierarchia una habentium unam rationera
capacitatis respectu divini luminis. E1 per
hoc patel solutio ad ol)jecla.

ni iii \.

Iln vi \ i .bio dubia l'i imo, l truin

boi unda quara ponil boi undaiu S m-

dn de hoc quod ordinal \ ii lutea in •

.
unda, el Principalus io lerlia
 i .

151 D. \i.r> m \<«. ORD. PMSD.

nub.um i. i.ut, \ | ii i iitmi bk |>i • • i •

•
< I 1 1 1 r potentia exercel acluni suum nisi perfecta

Videturenim, quod illiordinesquos

1. aliquo habitu, vel innato, vel acquisito,
ponil in secunda, sinl de prima altiorea : vel infuso : unde quia Seraphin el Che-
enim cradus dicunl Dominationes el Po- rubin dicunt nobilisaimoa habitus quibua
(cum dicanl superpositionem)
lestatea potentiae perficiuntur, nominant altiores
quam Seraphin et Cherubin, qu« dicunt gradus potentise quam Dominationes <•!

habitus communes, scilicel scientia3 et Potestat»

charitatis. Cumigiturhierarchiasitgradus Vdtertium dicendum, quod hoc con-

quidam, ul supra dictum est, videntur de tingil Ecclesiasticae hierarchiae in quan-
superiori hierarchia esse Dominationes et lum deficil a propria dignitate. Illi enim
Potestates quam Seraphin et Cherubin. deberenl praefici, <jui superiores essenl iu

2. Praateroa, Cum hierarchla sit quod- merito, sicut fuit hocau-

in Apostolis :

dain lotum potentiale, superius ordinari lem dimittitur, vel ex malitia, vel ex igno-
debel quod altiorem gradum p<>-
in eo rantia, quae in crelesti hierarchia esse non
tentise nominal Dominationes autemel :
potest.
Potestates nominant summum gradum Ad quartum dicendum, quod illa quae
potentiaa : ergo in prima hierarchia de- ultiiua sunt in exitu, collocantur altius
bent ordinari. conjungendo immediatius liui : et ideo
:\. Prseterea, [n Ecclesiastica hierar- per attributa Spiritus sancti in superiori
chia quse exemplatura ccelesti, superio- hierarchia collocantur.
res sunl habentes poteslatem et domi-
uiuiu quam habentes scientiam et cha- Circa secundum sic proceditur. Duoium

ritatem : ergo et in ccelesti ita debetesse. I. Videturenim, quodPrincipatus sint

i. Praeterea, Potestates, Dominationes, in media, et Virtutes in ultima :

et Virtutes sumuntur penes attributum Per hoc quod Gregorius et Bernardus

Patris, quod est potentia : Seraphin, Che- sic ordiuaut.
rubin, et Throni penes attributum Spiri- quod cst circagentem,
2. Praeterea, id
lus sancti, cujus est dare charitatem, et majus est quam quod est circa unum tan-
Qtiamquae est secundum pietatem, ut tum, sicut patet per Philosophum in

dicitDominus inEvangelio, llle (spirilus principio Ethicorum sed Piiucipatus :

veritatis) docebit vos omnem veritatem \ con>tituuntur super unam gentem, ope-
ot facere etiam Deum esse in nobis, et ratio autem Virtutum cst circa unum
nos in ipso. Cum igitur Pater sit princi- tantuin, qui sanatur, vel suscitatur : er-
[liiiin non <lr principio, Spiritus sanctus go Principatus est supra Virtutem.
autem secundum ordinem naturae princi- 3. Praeterea, Iu Ecclesiastica hierar-
pium al> utroque principio, videtur quod chia principantes sunt super illos qui vir-
ordines qui sumuntur penes attributa tutes operantur, cum tamen neutrum sil

ejus, sint infra illr.s (jni sumuntur penes gratum faciens, sicut patet jier id qpiod
attrilmta Patris. Dominus in Evangelio dicit :. Multi di-
S »li n". Dicendum, quod Seraphin et cent mihiin illa die*, etc. : ergo ita etiam
Cherubin H Throni sunt superiores ordi- debet esse in ccelesti, a qua ista exem-
nes platur.
\d primum dicendum est per inter i. Prasterea, Principatus suo nomine
emptionem. dicit eminentiam, Virtutes autem nou :

\d Becundum dicendum, quod nulla ergo sunt inferiores hierarchiae.

:
MalQ». v
 I)E C(ELEST1 IIIKHAHCIII \. CAP. VI, i:;:
i.i

Solutio. Dieimus, quod Gregorius el pianturapud utrumque, sicul ex dictie i

Bernardus consideraverunt ordines se- rum patet. El |)'-i- hoc patel Bolutio ad
cundum conformitatera Ecclesiaticee hie- primum.
rarchise, in qua principes et praelati su- Ad secunduro dicendum, quod licel

periores sunt illis quivirlutes operantur. operatio Virtutis ordinetur circa unum,
Dionysius autem melius ordinavit secun- Qon tamen limitatur aliquo modo circa

dum ordinum quia

proprietates ipsorum : ipsum, sicul Limitatur potentia principis
Virtutes habenl potentiam non limita- circa unam gentem.
tarn, cum supra leges naturas operantur, Ad tertium dicendum, quod secundum
eis iKui adslricti in operando : Principa- viaro illaro consistil ordinatio Gregorii
tus autem potentiam limitatam circa d Bernadi, quae tamen non accipitur per
unam gentem, et ideo inferiores sunl, proprietates eorum,
cum omnis limitata potcntia sit infra non Ad quarturo dicendum, quod Virtutea
limitatam. Non autem dicimus, ut qui- dicuntur ab ultimo potentiae quasi uon
dam dicunt, quod Gregorius eosdem no- liniitatre aliquo ivsistente : e1 ideo majo-
minet Principatus quod iste Virtutes, et rem eminentiam dicunl quam Principa-
c converso, ciini pro eodein modo acci- tus, cujus potentia limitatur.
 CAPUT VII.

WllOUA TRANSLATIO. BALTH. CORDhRII, S. J. 1HTERPRETATIO.

DeSeraphm ct Cherubin et Thronis, et De Seraphim. Cherubim, et Thronis,

deprima eorum hierarchia. deque prima eorum hierarchia.

SYNOPSIS CAPITIS:

I. Docet quid cherubim, seraphim et throni significent.

II. Quanta sit prima; hierarchia dignilas, contemplandi vis atque perfeclio.
III. Quoinodo inferiores a superioribus, et supremi ab ipsomet Deo initienlur, et quanta re-

verentia suas quisque illustrationes excipiat.

IV. Quid supremi illi spiritus agant?

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTFRPRETATIO.

A. Hunc ergo nos rccepturi sancta- Hunc sanctarum hierarchiarum or-

rum hierarchiarum ordinem, dicimus dincm approbantes, omncm coelestium
quia omncs coelestium intcliectuum co- inte!li»cntiarum appellationem, deifor-
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. VII, § I
151

gnominationes, declarationcm habent mis cuilibet earum insits, proprietatis

uniuscujusque deiformis proprietatis. declarationem continere proiitemur.

B. Et quidcm sanctam Seraphin no- Ac sanctam quidem seraphim ap-

minationem, quffi Hcbneorum sunt pellationem, Hebraice periti aiunt vcl
scientes, aut incendentes manifestare, ineensores i.iterpretari vel calcfacien-
aut calefacientes : eam vero Cherubin tis ; cherubim vcro, copiam cognitionis
multitudinem scientiae, aut fusionem sive sapientioe diffusionem.
sapientiae.

cundum hunc modum proprietates i

rura accipit, ibi (§ 4), Mobile etc.

Circa primum tria facit. Primo ponit
modum quo procedendum est in deter-
minatione istoruni ordinum : quia pei
eorum nomina. Sceundo ex eorum no-
DIVISIO ET LXPOSHTO TEXTUS. minibus concludit e - sse in prima hie-
rarchia ibi (§ 2),Pulchreigitur s etc: Tertio
ponit eorum nomina per quaB proprieta-
tes accipiet, ibi(§3), Calefacientes ergo.

A. Ilunc crgo uos recepturi, <;te. Littera Bic Legatur : Diximus, quod ni-
hil proprio motu dicendum esset, Bed ex-
ponendo quae in Scripturis sunt tradita :

et ideo nos recepturi hunc ordinem san-

ctarum hierarchiarum, id est, angelica-
nini, itl cst, hanc dispositionem tractan-
<li, dicimus quod omnes cognominaiio—
In praecedenti capite divisit ccelestem nes ccelestium intellectuum, id est, ^nge-
hierarchiam in tres. In parte vero i^la lorum, habent declaralionem proprieta-
pleunaquaque earum perse determinat. tis deiformis uniuscujusque eorum, id
El dividitur in partes IreSj Becundura cst, continent inseunde declarari possint.
Buod de liihiis hierarchiis deterrainat. Kl nota, i[ini(l (IimI cognominatii
Becunda incipitincap. VIII, ibi, Transe- etnon aomina quia cognominatio Bumi- :

undum autem, etc. Tertia incap. IX, ibi, tur ab eo quod esl addilum uaturo, bic-
Heliquus nobis in, etc. ni etiam in hominibus, unde aomina is-

Pr83sens autem capul , in quo primo taordinum imponunlur n - supurad- .t < 1 .

>
i

dc prima hierarchia determinat, dividi- diiis aatura3,quibus gradura hieran hii um

kvr in partes duas. In prima enim deter- sortiuntur, el aon .i aatura ipsorum :
<\

minal de primis Iribus ordinibus. In Be- ideo <

- 1 i.iiii aon dixit, <
i u « >< I dei lai enl pi
punda de hierarchia eorum, ibi i [iii Lates aaturales eorum, Bed deiformi
I hi niil ii m rri u, etC. quibus b< ilicel I
'' •" Bimiles in parlii ip

Prima iterum in duas. I n prima ponil tioue doni el consorlio pol< -^iii^ efli-

Enoduni quo accipienda esl cognilio i^io- ciuntui . \aturales enim proprielati
nini ordinum : quia accipitur Becundum llllll ll"M -lllll M"I.C UObiS.

delarationem uominum quibus in Bacra

scriptura denominantur. Im secunda le-
 I ,8 I) \|.|5 M \<.. ORD. PRjED.

1M llll M. EXPOSITIO TEXTl S.

li. Et quidem sanctam, etc.

Sed \ [deti H boc esse falsum :

1. Quia Aiigustinus determinat natu-

rales proprietates eorum, qu» sunt per-
sonalis discretio, et simplicitas essentiae,
el similia : ergo et iste ea determinare
debuit propriis nominibus. Hic exemplificat quod dixerat, dicens :

2. Praeterea, Res perfectius cognosci- Et quidem, id est, certe scientes qum

tur per essentialia quam per proprieta- Hebraeorum sunt, id est, linguam II'-
ergo et illa deberent declarari per braeam, dicunt sanctam nominationem
nomina eorum potiusquam proprietates, Seraphin, idest, illius ordinis manifestare
maxime cum dicat Philosophus in IV aut incendentes aut calefacientes, igne
Metaphysicorum « Ratio quam signifi- : scilicet divini amoris, vel perfecte quan-
« ca1 nomen, est diffinitio. » tuni ad primum, vel communiter quan-
Ad primum dicendum, quod proprie- tuni ad secunduin. Vero, id cst, sed <li-

tates naturales quce consequuntur natu- cunt eam, scilicet nominalionem, Cheru-
ram eorum, in communi possunt deter- bin multitudinem scientiae quantum ad
minari ratione quam significat nomen, acceptionem, aut fusionem sapientix,
sed non illae quibus separantur ab invi- quantum ad communicationem.
cem hic autem intenditurde eis secun-
:
Et nota, quod Cherub et Seraph si-

dum quod separantur ab invicem in di- gnificant unam hypostasim illius ordinis.

versis ordinibus : et ideo non potuit fieri Cherubim Seraphim per m secundum
et

per oomina significantia proprietates na- declinationem Hebraicam sunt piuralis

turales eorum. numeri, generis masculini, <( significanl
\d secundum dicendum, quod essen- plures illius ordinis. Per n vero signifi-
tiaiia eorum propter elongationem ipso- caut totam collectionem illius ordinis, <'t

rum a nobis sunl ignorata in speciali, et est neutrius generis, pluralis numeri, nt

ideo oportel nos eorum qualemcumque dicit Hieronymus. Unde lii<' per n scribi
titionem accipere per proprietates dei- debet.
formes traditas nobis in Scripturis.
 DE C(ELEST1 HFERARCHIA, CAP. vif. § |.
m
•5. Praeterea, Potentia motiva ignobi-
lior esl potentia intellectiva, qus est pro-
prie nobilioris naturae ergo
:
scientia
(qua? perficit intellectum) est nobilior
amore, qui perficil motivam : el sic or-
do ordine.
Ail oppositum.
'• A<l Eph. iii. 19, dicitur : Scire etiam
1,1 lilA -
supereminentem tcienlise charitatem Chri-
sti. Ergo eadera ratione
cujuslibet chari-
tas supereminel suae scientiae
et sic S :

raphin (qui accipitur penes charitatem)

superiorerit Cherubin, qui accipiturpenes
scientiam.
1. fdem videtur per
quod de chari- id
HicsuNTduo dubia. Primo, de ordine tate dicitur, ad Corinth. xu, 31
I
Adhui :

istorum duorum ordinum, scilicet Che- excellentiorem viamvobis demonstro.

rubin et Seraphin, quis sil superior? Se- Solutio. Dicimus, quod amor commu-
cundo, de verbis quaa dicuntur in littera. nis est rationabilibus el irrationabilibus,
sicut patel per diffinitionem ejus positam
Circa primum sic proceditur. in i ibro de Divinis nominiblls , Dilectio
l.Videturenim, quod Cherubinsitsu- V ero addil super amorem electionem el
perior quam Seraphin sicut enim dicit :
discretionem amali el sic est solum :
in
PhilosopKus in Ethicis, « Speculatio est habentibus intellectum el sibi nihU :
esl
« dignior praxi, cum operatio sit propter contrarium, sicul nulli habitui qui con-
« indigentiam : » ergo nobilissima spe- sequitur partem inlelleclivam, ul dicil
culatio (a qua dicitur Cherubin) esl supra Philosophus. Charitas autem addil supra
nobilissimarn operalionem a qua dicitur dilectionem vim amoris quaponituraraa-
Seraphin :
el ita ordo supra ordinem. tum sub inaBstimabili pretio unde
: etiara
2. Praeterea, Sicut dicit Dominus, d icitur res chara quaa multi pretii est.
Joanxvu, 3 : Hsec est mta aeterna Ut : Dicimus igitur, quod scientia dignioi
cognoscant te, etc, et Augustinus dicit, araore communtiter sumpto, Bed minus
quod « visio est tota merces. » Philoso- digna charitate : el propter hoc ordo
|)lnis etiam dicit, quod « contemplatio Seraphin superior.
es1 opus Deo ct homini gratissimum. » \,| |milllllll ergo dicend q I licel
Ergo videtur, quod visio(a qua dicitur speculatio dignior sit praxi exteriori quoa
Cherubin) sil potior in beatitudine, amo- | ia |„.| difficultatem, esl tamen minus di-
roaquo dicitur Seraphin : e1 sic idem .,,,, affectione in qua perficitur molus
qnod prius. inteilectus atlectivi, u1 in eoquod imoa
3. \il iilnn, Habitus qui esl perfecti- diatius conjungil lini.

vus rei secundura propriam uaturam, di- \,| secundum dicendum, quod cum
gnior esl eo <ini perficil naturam incom- virlutes (quaa sunl per modum passiva-
muni : sed visio Dei per scientiam per- rum) non possinl m>i rccipiendo
licii naluram spiritualera secundum iil speciem objecti quod esl agens, oportel
quod proprium esl sil»i, sciliccl intolle- quod \ i^i> > (quaj dicitur .i t.iii potenl
clura amor autem secundum naturam
: determinetur secundum ralionem obje—
qua convenil cum aln-., cum affectio cti ; objectum autera \ 1-1. >n i- i<|u

etiam sit in brutis : ergo scientin dignior vita asterna) movet non solum in ratione
esl amorc : ul sic ordu ordtne. veri, sed io rationo summi boni, quod
 160 D. ALB. MAG. ORD. PRjED.

esl l>' ifl bI ideo visio illa qod esl pure i Praterea, Scientia esl per propriam
Bpeculativa, sed afTectiva ! et in hoc con- causam rei, el in boc diiTerl .1 sapientia,
summatur beatitudo : et propter hoc quse esl per altissimam causam : baec
etiam dicitur tota merces. Philosophus autem differentia non videtur esse in

autem loquitur de contemplatione, quod cognitione istius ordinis, cum cognitio-

triangulus habet tres angulos, quae vide- nem rerum accipianl percausam altissi-

tur pure speculativa, cumnon inducal mam immediate : ergo inconvenienter

delectationem nisi in quantum assumitur utrumque ponitur.
ul aflectata a voluntate praecedenti : el Sou no. Dicimus, quod convenienter
undum hoc efficitur secundum ipsum nominavit hos ordines per habitus nobi-
felicitas vise, maximam delecta-
propter lioreSj Bcilicet charitatis, quse designatur
tionem, ex eo quod maxime convenit ho- in calore propter unitivam virtutem et
liimi secundum id quod proprium cst si- attractivam ad amatum quantum ad Se-
l»i. Delectio enim est operatio Becundum raphin, et scientise quantum ad Cheru-
naturalem habitumnon impedita, et im- bin.

perturbabilem, propter firmitatem sui et Ad primum ergo dicendum, quod/y/o-

quia carel contrario. prium dupliciter dicitur, aut in compara-
Ad tertium dicendum, quod amor tionc ab subjcctum, quod convenit om-
proul communiter sumitur, indignior est ni et soli et semper et sic propria ordi-
:

scientiaj dignior tamen cst secundum id num non intendit hicponere ct hoc di- :

quoil perficil affectionem intellectivam, viditur contra commune. Dicitur etiam

in cujus delectatione perficitur felicitas /y/
,

o/?W«m,quodconvenitalicui sccundum
humana, Bive viae, sive patriae. Et simi- quod signilicatur pcr verba : et hoc di-
liter dicendum est ad quartum dc poten- viditur contra improprium vel metaplio-
tia affectiva sive motiva. ricum, ct sic propria intcndit ponere,
cuin oportcat dcterminare de ipsis secun-
Dubiam 2. Cuica sccunduin sic proecditur. dum figuras quibus traduntur in Scriptu-
I. Videtur enim, quod male describat ris.

istos duos ordines : hicenim propria eo- Ad secundum dicendum, quod in ef-
rum tradere debct : calcfacere autem et fundendo notatur copia et pcrfectio ba-
incendere metaphorice dicuntur : ergo bendi, ct non in capicndo : idco ut hoc
ni 'ii debuit manifestare Seraphin, per exprimcret, per elTusionem eos descrip-
hoc quod est calefaciens vel incendens. sit : vel quia per aclum elTusionis magis
-. Praeterea, Cum non effundant nisi nobis innotescunt, et essentialior est bie-
con^tituti in gradu sui ordinis per donum rarchiae.
receptum a Deo, prius secundum natu- Ad tcrtium dicendum, quod licet in-
r.iin est eis accipere quam effundere : er- tellcctus coruni adunetur in uno, illud
_ i
per acceptionem jiotius quam per tamen unum est ratio cerla cognoscendi
effusionem in calefaciendo manifestari muita scita, imo omnia et ideo in quan- :

debuit Seraphin. tuin per illud unum intellectus eorum

Item, Videtur quod peccat etiam in
3. accipit multa, dicitur multitudo scien-
notificatione Cherubin multitudo enim : tiae.

enliae consistit in multitudine scito- Ad quartum dicendum, quod ad per-

ruin. magniludo vero in firmitate medii : fectionem cognitionis exigitur objectum
cum isteordo sit de supremis, intel- ofTerens se ad cognoscenduin, ct mcdium
lectus eorum non spargitur ad multa, firmum quo accipiatur, et perspicacitas
ed magis colligitur ad unum ergo non : intelligentiae in cognoscente. Haec autem
unpetil eis mulliludo scientiae, sed po- manifestum ost non dcesse eis, cum in
kitudo. L.is nulluni sit impedimentum ex hebelu-
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VI!. 161

dine : et ideo oportuit quod dcscriberen- objectorum dicitur multitudo scicnt

tur quantuni ad perfectam cognitionem, propter multa scita, quaB se eia aperte
et quantuui ad efficaciam medii : et sic offerunt ex intuitu primi luminis, per
rerum cog-
dicitur fusio sapientix, quia quod <-t rea cognoscunt <'t propria eoram
nitioncrn per primam accipiunt causam, principia, el >\c habent de eis el sapien-
([uam plcnc in fulgore suo prospieiunt, tiam e1 Bcientiam : el hoc qod t->t in-
ut aliis funderc possint. Ex parte vero conveniens secundum Philosophum.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. I.NTLRPRETATIO.

Pulchre igitur prima ccelestium hie Merito igitur prima illa coelestium
rarchiarum ab excellentissimis essen- hierarchiarum a sublimissimis natuns
tiis sanctificatur, ordinem habens om- administratur, cum hoc caeteria oidi-
nibus altiorem, hoc est, circa Deum ncm nacta sit sublimiorem, quo in
immediate collocatur : et primo ope- eam, immediate Deo assistentem, pri-
ranies theophania,' et perfectiones in maeve Dei apparitiones et initiation
eam tamquam proximam principalius lamquam in proximam, principalius
deferuntur. derivantur.

d\ ii
 I».. D \I.K MAG. uHI». p|t l h

KXPOSl II" rEXTUS 1)1 Ult M.

Pulchre igitur prima, etc.

Sbd uic ost dubitatio de hoc quod di-

<it eos immediate circa Deutn collocari :

videtur enim hoc esse falsum.

1. Inter immediata enim non est di-
stantia : sed inter Deum et eos qui suut
Hic <\ Qominibus eoram positis con- de prima hierarcliia est inlinita distan-
cludit eos — decenter in prima hierar- tia : ergo non immediate sibi conjun-
chia, dicens : Igitur ex quo nobilissimas guntur.
eoram proprietates nomina declarant, 2. Praeterea Virgo (ut dicit Hierony-
pulchre, id est, decenter prima rcp/c- mus) et cantatur de ipsa, « esl < xaltata
stium hierarchiarum, id est, inter cce- « super clioros A.ngelorum : » ergo i]»sa

!»'>U-s hierarchias sanctificatur, id est, est media interDeum et primam hierar-

sancla ostenditur, vel in sanctitate a Deo chiam.
constiluitur, non ut de non sancta fiat 3. Praeterea, Enfinite distans non pot-
sancta, ab essentiis excellentissimis inter estaccipi ab intellectu nisi per medium :

alios Angelos. Prima dico habens ordi- cum iyitur in intinitum distet ab his qui
m, id est, gradum omnibus altiorem, sunt de prima hierarchia, videtur quod
scilicel hierarchiis, hoc est, id est, hic non immediate accipiunt visionem <jus.
ordo altus e-st in hoc quod collocatur i. Item, Videtur quod boc non sit eis
tmmediate circa Deum, quoad gradum proprium. Sicut enim dicitur in I Joan-
m quo constituuntur ei theophanue, id :
nis.in. 2 : Videbimus cum siculi est. (jIo-
est, divinae illuminationes sub quibus vi- sa : « Sine medio. » Ergo non soli ipsi
dent, et perfectiones, quantum ad ol)je- vident sine medio.
ctum visionis quod est Deus, operantes o. Praeterea, Homo etiam ante pecca-
primo, id est, quae sunt principium totius tum (ut dicit Augustinus) videbat Deum
perfectionis et illuminationis, cum iu ip- sine medio, quitamen erat invia : erg
so fonte accipiant, deferuntur principa- videtur non solum convenire superiori
Hus, id est, primo et plenius in eam, sci- hierarcbiae.
licet primam hierarchiam tamquampro- Solltio. Dicimus, quod dicuntur im-
ximam Deo. mediate collocari circa Deum, eo quod
non sitaliquid primo respiciens a Deo et

transfundens in eos : sed habent virtu-

tem ad inspiciendnm in suo fulgore lu-
inen divinuin. Et si inter eos aliqui sunt

5
 DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. VII. § 2.

magis capaces et illumincnt inferiores tum ad hoc qnod beata Virgo esl media
ejusdem ordinis vel ejusdem hierarchi», quoad mcritum, non tamen est media
per lioc non tollitur ab cis facullas imme- quoad effusionem illuminationum, cum
diate accipiendi in ipso fonte luminis, per se accipianl : el -i etiam al> ips

sicut aliquis discit ab alio, qui tamcn per cipiant, non tollitur ab eis propriufl in<.-

se invenire posset : et etiam recipiunt a dus, scilicet per se accipiendi.

supcrioribus lumen nulla ex parte obte- Ad tertium dicendum, quod distantia
nebratum, sed in simili quo
fulgore in intelligibilis ab intellcctu potest esse vel
su[)criores accipiunt : el ideo immediate c\ defectu intelligibilis, quod uou est de
collocantur omnes, licet unus ab alio ac- se aptum et connaturale intellectui, bic-
cipere possit : sed inferior hierarchia re- ut sunt prima principia, ''t tunc indigenl
cipit a superioribus in minori splundore, medio per quod accipiantur : vel etiam
sicut etiam dicitur in libro de Causis, exdefectu intelligentis qui propter debi-
quod « intelligentiae inferiores contineul Litatem intellectus non pertingit ad con-
formas minus universalcs quam scilicet spiciendam tantam claritatem, et ideo in-
superiorcs : » cum enim fortnae omnium digel medio confortante intellectum rob
(quae hic producuntur secundum Phi- quo videatur et talis : rst distantia intel-

losophos) apud ipsas sicut formae

sinl lectus creati ad Deum : et ideo non opor-
artificialium apud artificem, quanto ma- tet esse medium in quo videatur,
gis appropinquant multitudini genera- sub quo, et hoc cst theophania.
bilium et corruptibiiium, qua? redu- Ad quartum dicendum, quod in quan-
cuntur ad motum cceli, tanto formae co- tum pertinet ad objectum beatitudinis,
rum liunt compositiorcs ct multiplicio- immediate videtur ab omnibus, Bed non
rcs, et sic minus universales. Et simili- quantum ad illuminationes, quae Bun1 de
ter quanlo magis distanl a prima luce, his quae pertinenl ad gubernationem
lanto recipiunt in minori splendore. mundi, el Ecclesiaa lam militantis quam
Ad primum ergo diccndum, quod per triumphantis.
hoc quod esl infinita distantia, non po- Ad quintum dicendum, quod homo
nitur actu aliquid medium quod esl pro- ante peccatum videbat sine medio Deum,
pinquius primo, quia sic numquam essel quod esl velamen peccati, videbal tamen
secundum possibilem capaci-
status, sed per imaginem el vestigium, licel cla-

tatem majorem istis. tamen infra Deum. rius.

Ad secundum dicendum, quod quan-
 I.i \). Al.P. MAG. ORD. IMt ED.

A\ ITQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERH, S. J. 1NTERPRL TATIO.

Calefacientes ergo nominantur, et Calefacientes igitur nominantur et

Throni, et fusio sapientiae, manifesta- throni ; diffusioque sapientiae per ex-

tivodeiformium suarum habitudinum planatoriam deiformium suarum ha-

nomine. bitudinum denominationem :

ordines nominantur calefacientes, quan-

tum ad Seraphin, et Throni, e/ fusio, id

est, effusio sapientue, id est, cognitionis

quae in prima luce accipitur, quanlum

i kpositio rEXTus. ad Cherubin. Sic dico nominantur tt<>-

mine manifestativo suarum habitudi-

num, habituum perficientium ad
id est,
actus hierarchicos, deiformium, id est,
ducentium in Dei similitudinem.
Cale/acienles, etc.

Hic ponil nomina trium ordinum, ex

quibus proprielales eorum colligit, cum
superius posueril tantum duorum, di-

cens Ergo, u1 patel ex dictis, tres primi

 DE CCELESTl HIERARCH1A, CAP. VII. § :;
16.1

3. Praeterea, Sicut <li.it Philosophus :

« Compositio accidentalis reducitor ad

« compositionem subjecti ut ad causam,
« sicul etiam unitas et entitas accidentia
«causantur a substantia. i Cum igitur
in Angelis non si1 compositio substanl
videtur quod in eis etiam non sil com-
positio ex accidente el subjecto.
DUBIA. \<l oppositum.
I- Sicul dicit PhilosOphua in II d<
Generatione, « [dem secundum idem
« non facitdiversa : » sed Angeli habenl
diversas operationes : ergo oportel quod
reducanturad multitudinem accidentium,
cum substantia uniuscujusque sil una.
}frc est dubium <lc quibusdam verbis 2. Ad idem, Sicul dicil Boetius in li-

Oommentatoris, qme sunt haec : « l\on bro de Trinitate : « In omnibus quaesunl

« contingit arbitrari magnum Dionysiutn « citra primum, quod vere esl unuro in
« virtutes intelligibiles, id est, spirituales « quo millus esl nuroerus, esl hic el

« morc accidentium, quemadmodum el « hoc : » ergo cum Angeli >\\\\ citra pri-
« in nobis ipsis fuerint, dixisse, ul aliud iiiuiii. eril iu eis aliqua corapositio : et

« in alio subjecto, et ac si qualitatem sir poterunl subjici accidentibus.

« quamdam csse dixerit : accidentis enim Solutio. Dicimus, quod compositio
« illic esse depressum est : si enim hoc essentialis esl duplcx, scilicel ea a ;lu el

« esset,non utique viverel in semetipsa potentin, id csl ex materia e1 Forma

« harum esscntia, neque deificari per vel c\ potentiali el actuali, in quibus
« so, quantum foret possibile, valuisset. proprie non esl materia in qua acquira-
« Habitudines ergo carum atque virtu- tur forma per motum : haec autem quae
« lcs quaa in cis sunt, essentiales smil est i'\ potentiali e1 actuali, esl duobus
« proptcr immaterialitatem. » Videtur modis, iiut it;i quod potentiale el actua-
ergo dicere, quod non sini in cis habitus le sinl altera natura, aul ita quod utram-
accidentales, sed essentiales. El ideo pri- que sil natura una habens potentialil
mo quaeriturde veritate hujus. Secundo, tem, quantum admiscetur alteri,
in i
t

si sini in cis habitus, utrum sinl in cis actualitatem secundum quod de ipsa i'l

remanel non immixtum, sicul lux cor-

'

aliquando u1 dispositiones
poralis quae secundum aliquid commi-
m i. Cinc.A primum proceditur sic. scetur combusl ivo in igne, el sc< undum
1 . Videtur enim, quod verum dicat, aliquid remanel non immixta : undc
sicul dicil Boetius in libro de Trinitate, etiam actio ejus extenditur ull

« Substantia siraplex uulli potesl esse nem combusl i\ i,

« subjectum : » sed Angeli sunl substan- Similiter qui dicunl animam m i

li;c simplices el immateriales : ergo non plicem . distinguunl hoc modo potenti ile

possunt esse subjectum alicujus acciden- in ip^.i secundum quod commisci lu

tis. pori, el ex illa part nsequitur evn

2. Praeterea, De forma accidentali di- possihilis i ntollectus : a< luale vero &
citur in \ I de Principiis, quod esl conv cundum id quod de ipsa remanel non
positioni contingens. Cum igitur Vngeli adroixtum, el ex hac pai te in< -t

non sini compositi, non erunl in eis ai ngcns intellectus. In Vng< autem n
lis

cidentia. potest bic dii i, cum sin! omnino x parati,

hi.i D. \\m. m \<".. <>im. IMt ED.

noii i onjuncti mobilibus, ul ponunt Phi- Quod autera dicit, quod sunl habitudi-

losophi '! ideo oportel dicere, quod id nea essentiales, intelligendum esl ob hoc
quod esl in eis potentiale el actuale, non quod perficiunl ad finem essentiae, Bicul

esl natura una : ubicumque enim esl ve- etiara virtutes dicuntur naturales, non
iv significare universale el particulare, quia sint de perficientibus essentiam.
principium communicabilita- \d primura ergo dicendum, quod sub-
esl aliquid

tis, quod esl actuale in ipso, el aliquid stantia omnino simplex (sicut est Deus)
principium incommunicabilitatis, per nulli omnino subjectura esl : Bed ea quae

quod individu itur, esl potentialc in ipso, deficiunl a simplicitate ejus, subjiciuntur

sicul dicitur in primo Cceli et Mundi, accidentibus speciei, sicut etiara unitas

quod cum dico ccelum, dico formam : subjicitur suis proprietatibus el acciden-
cum dico hoc ccelum, dico materiam : el lihus quae sunl perfectiones Bine motu
sic in Angelis esl compositio ex poten- acquisitate.

ti.ili el actuali, cum vere significentur in Ad secundum dicendum, quod forma

eis universale el particulare. In acciden- accidentalis (quae simpliciter esl ens in

tibus autem non esl aliquod verum in- natura) cxigit compositionem formae el

dividuum, sed individuantur in individuo materis : sed ei qua? est ut intentio in

substantiae el lit hsec albedo perhocquia

:
anima, suflicit compositio ex potentiali
cst liujus albedo. et actuali. Et per hoc patet solutio ad
Similiter anima sit simplex sicut
si tertium. Alia duo concedimus.

pura forma, erit hxc anima non per se,

sed quia est hujus sed Angelus per se :
Circa secundum sic proceditur. Dubfa

esl vere hic Angelus : et ideo potest per 1. Videlur enim, quod in Angelis sint
sse subjectum accidentis. Sed acci- hahitus aliquando ut dispositioncs : lia-

dens esl duplex, scilicel speciei, ut pro- hilus enim relinquitur ex dispositioni-
pria passio, et individui, et hoc cst du- bus : si igitur in Angelis sint aliqui hahi-

plex, quoddam quod acquiritur per mo- tus, oportet ut prius fuerint disposilio-
tum et alterationem, et hoc verc est acci- nes.

dens in natura, et tale excluditur ab An- 2. Pra?lerca, Ex una actione non effi-

gelis propter immaterialitatem, ut dicit cilur habitus, sed ex multis, quarum una
Commentator, eo quod ubi non est ma- respectu praecedentium tollit totam difti-

teria, non es1 passio uequc alteratio : cultatem potentise : et antc illam non est
quoddam vero accidens est quod acqui- habitus, sed dispositio : crgo in Angelis
rendo non alteralur aliquis, sed perfici- sunt dispositiones.
tur el subito accipit, propter quod sine 3. Ex potentia pura in ac-
Prseterea,
motu acquiritur, sicul ^eaeratio et illu- tum purum oportet esse viam mediam :

minatio uon sunt motus, sed lermini sed \ ia inter potentiam et habilum pcr-
motus, quia ^iiliito inducitur forma et ficientem ipsam est disposilio : ergo vi-
lumen, el hujusmodi accidentia sunt lia- detur quod in Angelis sint dispositiones
bitus perficientes animam secundum in- quihus mediis vcniatur de potentia ad
tellectuin, ut dicitur in VII Physicorum. habitum.
Non tamenin Angelis sunt termini mo- Ad oppositum.
tus, licel in nobis sint termini motus ;
i. Xihil est medium inter potentiam
et haec accidentia non sunl vere entia, et aclum, nisi motus qui est actus im-
- 'I sicut ens in anima, et sicut intentio- perfectus, aliquid habens de potentia, et

nes quaedam, el sic non removentur a aliquid de actu : sed hahitus Angelorum
natura blcu1 composita, ut est Angelus. non acquiruntur per raotum, ul supra
immentor autem intelligit de acciden- dictum es1 ergo non sunl in
: eis dispo-
tibus qus Bunt per motuni acquisita. sitiones media .
 ,

I)E (XELESTJ HIEKARCHIA, CAP. VII. ^ 3. 'i

Solutio. Dicimus, quod dispositiones unam demonstrationem propter firmita-

non prsecedunt habitus innatos et infusos tem medii acquiritur soienf ia.
propter pcrfectioncm agentis quod uno Ad tertium dicendum, quod via dicil
actu inducit habitum, sed solum habitus continuitatem medii : ande etiam in bo-
acquisitos praecedunt dispositiones prop- minibus non est media \ i;i de potentia
ter diflicullatem operationis qua acquiri- ad habitum, cum intelligibilia Don <"ii-
tur virius, el propter debilitationem me- tinuentur, sed sunl ibi vices in accipien-
dii quo accipitur scientia. In Angelis au- do unum posl aliud quousque perficia-
tem omnes hahitus sunt naturales vel tur habitus. Si autem esset continuitas
infusi : ci idco in eis nullse sunl dispo- medii, oporterel esse motum, cujus con-
sitiones. tinuitate transirentur infinita in potentia
Et per hoc patet solutio ad primum : quae essenl in medio continuo. In An-
quoniam nonomnes habitus consequun- gelis autem neque ^mit vices medisa, ne-
tur dispositiones. que via continua, cum uno actu i du-
Et similiter etiam dicendum ad secun- cantur ad habitum.
dum, quod verum est de habitibus ac- El per boc patel >i>luli<> ad ultimum
quisitis, quod non acquiruntur uno actu, rjuod falso concludit : quia sic etiam in

quamvis in liis etiani, si agens sit forte, hominibus non essent dispositiones ad
uno actu inducit habitum, sicut per hahilus acquisitos sine motu.

ANTIQUA TRANSIATIO. BALTH. CORDERII, S F. INTEI

Mobile cnim semper eorum circa di- Perennem siquidem atque incessan-
vina, ct inccssabile. ct calidum, ct tcm corum circa rea divinas
acutum, et superfervidum intentas, et nem fervoremque et
; acumen, ci
forsitan intim;c et intlexibilis scmpcr effervescentiam intcnt.e td numquam
motionis, superpositorum reductive,
et intermissae, numquamve declinantis
ct activc ezemplativum tamquam re- motionis subditosque ad luperna
;

caleficans illa et resuscitans in similem brigendi.et id consimilem fervorem

caliditatem, et igneum ccelitus,et holo- reipsa suscitandi inflammandique, nec
causte purgativum,etin circumvelatum non coruscantei penitusque conl
 i,S D. AIB. MAG. <>m>. PRifiD.

inexstinguibile, habentemque »e sic grantei eos per purgandi facultatem,

ct
abscondi nesciam inexstinctamque,
semper luciformem, et illuminativam et

prietatem, omnis tenebrosa? obscu- sempcr codemmodose habentem, luci-

rationis persecutricem et
manifestatri- formem, et illuminandi proprietatem,
oninis tcncbricosie obscuritatis cxpul-
cem, Seraphin nominatio aut manife-
statio docet.
tricem, et abolctriccm, nomcn Scra-
phim luculenter designat.

vet desiderantem, etdesiderans movetur

ut conjungatur desiderato quantum pot-
est, quo mobile refertur ad dispositio-

nem desiderantis ex apprehensione <.'t

DIVISIO BT BXPOSISIO TEXTUS.
affectione desiderati ad movendum in
ipsum et incessabile dicil alteram par-
:

tem qua coinpletur circulus, scilicet mo-

tuni in amatum ex tali dispositione vel
aptitudine, et docet non tantuin niotum,
Mobile enim semper, etc.
sed etiam fonnam moventem, scilicet

calidam amoris eoruni, in quan-

tum movet ad conjungendum amato et :

docet acutum, quia non sufticit ainori

conjunctio, sed qucerit subintrare ama-
tum et unire se sibi secundum quod pot-
Ilic ponit proprietates istorum ordi- est, etiam si posset effici subjecto uno :

nuin. quas declarant eorum nomina, et et docet etiam supcrfervidum ejus

quia :

primp proprietates Seraphin. Secundo, amor non solum movet ad subintrandum

Gherubin, ibi (§ 5), Ipsa vero Cherubin, amatum, sed facit circuire omnes par-
etc. Tertio, Thronorum, ibi (§ 6), Ipsa tes et diiferentias amando, delectando
autem altissimarum, etc. circa singula, sicut ignis intrat combu-
Girca primum duo ponit. Primo pro- slibile, et profundat se in partibus ejus :

prietates Seraphin in accipiendo. Secun- propter quod Pythagoras dixit, quod

do, in effundendo, ibi, Et siq erpositorum, « erat acutoruni angulorum. » Docet di-
etc. co calidum motionis intentse in Deum
quantum ad motum intellectus, qui ex
Littera sic Iegatur : Ita nominantur, ainore totus trahitur ad intendendum
nomine manifestativo deiformis proprie- Deo, quasi sui oblitus, ct motionis inti-
tatis. Etenim, id est, quia nominatio aut msc quantum ad niotuni affectus cujus
manifestatio , id est, expositio nomi- est profundari in aniatum. Forsitan hic
iii- Seraphin docet semper mobileeorum non dicit dubitationem, sed dicit defe-

circa divina, id cst, mobilitatem eorum ctum ex non sufficit

parte atfectus qui
qua semper moventur in Deum, ex eo profundari in ainorcm divinum quantuin
quod caloris esl movere : et docet inces- decet. Et motionis semper inflexibilis :
sabileeorum, id est, incessum quo velo- nuinquani eniin defleclitur ab aniore.
citer incedunt in divina, et tunc cum in propler conlirniationem in illo : et quia
omni desiderioul dicit Philosophus, sit non habet contrarium talis amoris. Et
quiddin circulus, dum desideratum mo- etiam docet rtductive et active superpo-
 DI<; C(ELEST1 HIERARCHIA, CAP. VII, § l. 169

sitorum, id est, quantum ad actionem in

inferiores ex inimissione luminis el re-

ductione eoruin ex virtule primae lucis

per quam convincitur ad consentieadum
iinmisso lumini. Docet dico exemplati-
vum eorum, id est, quod agendo efii-

ciunt aliud exemplar sui propter faetam

reductionem : et hoc tamquam recalv-

ficans illa, scilicet superposita calore dubium.

ainoris, sicut et ipsum est calidum, et

tamquam resuscitans in caliditatem si-

milem suae, et propter perfectam dispo-
sitioncm in amore, quam statim sequitur
fieri exemplum ejus, sicut ignis exem-
plat per introductionem formce substan-
tialis, et calilicat, dum incipit disponere
per calorem ad formam, et suscitat in Sed vtdetur, quod non debuit facere
similem caliditatem, quando habet calo- mentionem de proprietatibus lucis, quae
rem similem igni et tunc statim sequi-
: magis pertinent ad secundum ordinem
lur forma ignis. Et eliam docet, quod propter scientiam.
immittit quantum ad substantiam doni Et dicendum, quod nontangit hic pro-
igneum ccclitus, id est, calorem amoris prietates sumptas a [uce, nisi inquantum
similem calori ccali, qui conservat et exigitur eognitio ad charitatem : quia
movet ad speciem, ct purgativum holo- nihil amatur
cognitum. Sunt igiturnisi
caustc, id est, quod purgal subditos non sedecim proprietates octo in accipiendo, :

ab immunditia peccati quod non est in et octo in communicando.

eis, sed a dissimilitudinis confusione, Si enim considerentur secundum quod
ex toto incendendo per amorem. 'OXov accipiuntur a Deo, aul eri! proprietas
enim totum dicitur, et •/.aO.ua incendium. accepta ex parte formae moventis iu
E1 hoc quantum ad eirectum ignei. Et Deum, aul ex parte im >l>ili>. Si « \ parte
igneum dico incircumvelatum quantum formae moventis, aul secundum quod
ad lumen ejus <juod non obtenebratur movet ad amatum ul conjungatur ^ibi.

continuo et tempore, nec occultatur sym- etsicest calidura : aul secundum quod
bolis. Et igneum dico inexstinguibile movet in amatum ul Bubintrel illud, el

propter vim caloris, (/u<-, id est, el docel hoc dupliciter, quia aut simpliciter inovel
eum, scilicet Seraphin, esse habentem se inipsum, <[ sic est acutum, aut penetran-
ric semper propter dispositionem lumi- <l<> partes, et sic est superfervidum S
ais el <'al(nis proprietatem luci/ormem, <'\ parte mobilis, aul Becundura mol i,
i<l est, primsB luci similem, quantum ad secundum motura ipsum. S
<•>'! un-
acceptionem vel reductionem inipsam, et dum mota ipsa, aul ex parte iutellecl
illuminativam, quantum ad effusionera <'l sic < ,s i intents \ aul < \ parte olTe< tu>.

Iiiiuiiiis in subditos. Proprietatem <lic<> et Bic est intiraae. \in<<i enira non mo-
persecutr icem quantum a<l expulsionem \<'i intellectum lantum. Si secunduni
tenebrarum, <•! manifestatricem quantum motura ipsum, aul in aplitudinc ad m
ad immissionem luminis, omnis obscu- tum, el 8i< esl mobile aul in ni<<iii ipso
ritatis tenebrosx ,id est, confusionis qusB Becundum actum, el li<<<' aul Becundum
estex intellectus potentialitate el ^ j»l <n— bo, el bii esl incessabile, vel Becundum
dore divinne Imis aperta omnia raciens continuitatem, el Bicesl inflexibili^ i

s iin onsidi etur se< undum qu

i i
 170 n \u; m \(,. nm>. imm;!).

communical alteri, aul cx parte essentiaa iii dispositione ad complementum, e1 tii

doni t|nt'(l datur, aut ex parte efTectus aul secundum lucem, •! m<- esl lucifor-
quod in eo communicat ex dono conse- me •iui secundum calorem, el hoc aul
:

(juentis. Si ex parle ipsius doni, aul Be- secundum terminum a <|in>. et sic es1 ho-
c ii.liiin substanliam, el sic est igneum locauste purgativum aut secundum ler-
:

c<plitus, .iut secundum proprietatem 'I"- minum ad quera, el hoc vel secundum
i hoi .uil ex parte luminis, el sic esl dispositionem simplicem, et Bic recalefi-

incircumvelatum : vel ex parle caloris, (iius, ve) secundum dispositionem ulli-

el sic est inexslinguibile. Si ex parte effe- malam quaa est aecessitans, el sic esl re-

ctua doni, aiil proul esl in complemento, Buscitans in Bimilem caliditatem.

t-t sic esl exemplalivum : aul prout esl

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII. S- J. INTERPRETATIO.

Cherubin Ipsa vcro Cherubin cognoscibile eo- Cherubim vero, eorum vim cogno-
quid?
rum deividum, et altissima: lumi-
et scendi, Deumque exube-
contuendi, et

num dationis acceptivum, et contcm- rantis capacitatem luminis, atque con-

plativum in prima operatrice virtutc, templandi in ipsamet primaiva virtute,
divinae pulchritudinis et sapientificai divinam venustatem, nec non sapien-
traditionis repletum, et communicati- tificae traductionis artificium, quoad in-
vum copiosa," ad secunda fusioni do- feriora donatam sibi sapientiam sine
natae sapientia'. invidia derivant atque transfundunt.
 »

DK CCELESTJ rTIERARCHIA, CAP. VII. § :;. \;\

« cognitio matutina, » quae itio

•'•iiiiii in verbo : sed haec communis

omnibus Angelis secundum Vugustinum :

ergo penes eam qod debel Bumi ordo

specialis.

3. Praeterea, Sicul dicil Augustinus,

« \ isio est tota merces beatitudinis. »

Cum omnes Vngeli sinl

igitur beati, om-
dubia. nibus communis erit visio Dei oon
debet appropriari alicui ordini.
i. Praeterea, Apocalyp. \\i, 16, snper
illml. Latera civitatis sunt sequalia \ di-
cit Glossa, quod « fides, Bpes, el chari-
Jpsa vero Chcrubin, etc. tas sunl aequalia : » in beatis autem \ i - i .

tenetlocum fidei cum igitur Seraphin :

habeanl majorem charitatem, babebunl

etiam majorem et leniorem visionem
quam Cherubin idem quodprius. : el sic

Praeterea, Videtur quod male de-

(i.

nominet eos. Omnis eniin denominatio

Positis proprietatibus primi ordinis, debei fieri a digniori : sapientia autem
scilicet Seraphin, hic ponit proprietates dignior habitus esl quam scientia : er§
secundi, scilicet Cherubin, quas ejus no- uterque sic in eis debuil a sapientia de-
men declarat. nominari, non a scientia.
Ilic sunt duo dubia. Primo, quid sit 1 Praeterea, I t dicil Philosophus,
Cherubin ? Secundo, de proprietatibus « Sapientia esl cognitio per altissimam
ejus quas ponit. causam rei » ipsi autem cognoscunl
:

omnia in Deo qui e>i prima causa ergo :

Circa primum sic proceditur. Grego- debenl dici plenitudo sapientisB.

Homilia de Centum ovibus ',
rius dicit in 8. PraBterea, Sii.-nti.i esl cognitio ac-
describens Cherubin « Cherubin pleni- : cepta de rebus per propria prim ipia rei :

« tudo scientias dicitur. El sublimiora illa talis autem acceptio cognitionis non esl

« agmina idcirco Cherubin vocata sunt, in patria, sed in causa prima accipiunl
« (juia tanto perfectiori scienlia pleni sunt, cognitionem rerum : ergo non debenl
« quanto Deum vicinius contemplantur, dici plenitudo scientiae.
« utsecundum creaturs modum eo plene Soli no. Dicimus, quod haBc Iria qui-
« omnia sciunt, quo visioni conditoris bus hic ordo nominatur, >-''ilii-<'i
f
-

« sui per meritum dignitalis appropin- pientiss,muititudo scien h

« quant. » Sed Seraphin vicinius Deum plenitudo scientiw .i Gregorio, pn
videnl, et plenius omnia sciunt, el subli- dem re accipiuntur, sed dilTerunl secun-
miores sunt. Ergo ipsi debenl dici Che- dum rationem cum enim ml
inbin, el non illi de secundo ordine. omnia in prima luce, potesl considerari
2. PrsBterea, Cognitio Angeli quasciunt i|» N 'i lux proul in sc manons esl prima
omnia in Deo, vocatur ;il> Auguslino causa rerum, el >\ li"' quod per ipsam

1
S Grbgoh. Bomilia \\\n in F.\ uigelium
J
Vulg. Et longitudo, et attituiio, rt tatit
172 1) ALB. MAG. <>iu>. VH.VA)

[ttcetn immediate copiose illuminantur, \il seplimum dicendum, quod ^ngeli

ut possinl aliis communicare, dicuntur el beati cognoscunl prima principia re-

fusio sapientim :
Becundum quod
Bed iii 1 1 1 et habitudinei rum ad principiata,

lu\ illa Lransil Buper omnia irradians ea, licel ab eis >< >n incipial acceptio rerum,
Faciens cognoscere res in propria natura, sed a prima lucedevenial ia cognitionem
e( propria principia earum, bic dicuntur utrorumque : et ideo salvatur in eis ra-

multitudo scientise Bed secundura efii- :

tio scientiffi.

caciam lucia ad plene innotescendas res

dicuntur plenitudo scientiss. Cibca secundum sic proceditur. Dubmn

\d primum dicendum, quod licel Se- 1. Potentia (\c--r imperfecta esl : unde
raphin plenius videant, non tamen ah hoc
ncc bona. nec mala est, secundum Philo-
denominantur, sed a digniori dono quod sopJium scd co-uoscibile : dicit potentiam:

est charitas, cedentes Becundo ordini a ergo non debuit poni inter proprietates
nobilitatis istius ordinis.
denominatione secundi doni, sciiicel
BcientiaB sed Gregorius loquilur respe-
:
2. Prasterea, Omnes beati Deum vi-

ctu inferiorum,
dent : ergo non csl proprietas eorum dei-

Ad secundum dicendum, quoil cst quae- vidum.

dam visio pertinens ad substantiam bea- \. Prasterea, Seraphin ist altissimus

titudiuis, quaa csl visio summi boni amati ordo : ergo ejus proprietas est accipere

el habiti, el ab hac non denominatur hic altissimas luminum dationes, ct non is-

cum omnes beati ea immediate tius ordinis.

ordo,
gaudeant. Kst etiam quaedam visio rc- i. Prcctcrca, Cognoscere in virtute

rum in arte divina actu producente res, opcrante actu est cognitio matutina, quae
et hasc dicitur « cognitio matulina » ab est communis omnibus, ut dictum est :

Augustino : quia cst dc rebus in primor- ergo non esl proprietas hujus ordinis con-

dio earum, et hsec etiam communis est templari in prima operatrice \irtute.

omnibus, etiam ut quidara dicuut, anle 5. Praetcrea, Pulchiitudo divina cst

bcatitudinem uode ab ea non sumitur :

respectu idearum quai sunt in i[>sa vila

hic ordo. Est tertia visio eorum quae per- et lux, ut dicit Boetius,

linent ad dispensationem graduum Eccle-

siae tam militantis quani triumphantis, Mundurn mcnte gerens pulchrum pulcherrimus
de qua dicitur in Psal. secundum aliam [ipse.

translationem, Distribuite gradus ejus

ut enarretis, etc. Ab hac dicitur liic or- Secundum hoc autem omnes vident

do : quia post Seraphin immcdiato acci- eum, ut dictum est. Ergo non est pro-
pit, et inferiores ab ipso. Et perhoc pa- prium hujus ordinis contemplatio divinae
tet solutio ad tertium. pulchritudinis.

Ad quartum dicendum sicut ad pri- G. Sapientifica aut est in traditione

muni. mundi, aut in traditione Scripturarum :

Ail quintum dicendum, quod denorai- et utraquc cognoscitur ab aliis : ergo non
nalur etiara a sapientia, quia dicitur/w- est proprium istius csse repletunj ea.
sapientue
i el forte in nominc suo : 7. Ultimo quauitur, penesquid suman-

sciculia magis exprimitur, quia secun- tur ista proprietates ? 1

dum acceptionem et effusionem multo- Ad primum dicendum, quud quia An-

liiiu scilorum magis se habet ad aclio- geli recipiunt in muncre gralias secun-
nem hierarchiae quam secundum quod dum gradum naturalium, per hoc enim
accipit m luce prima, et manifestior etiam quod dicitur cognoscibilc, tangitur nalu-
sil nobis. E1 per hoc patet solutio ad ralis eorum perspicacitas proul ordinan-
sextuni. tur ad perfectionem gratiae, ei sic dicit
 :

DE C(ELEST1 HIERARCHIA, CAP. VII 173

naturalem perfcctionem ejus quae est po- tivum in prima, elc. Vel secuudum for-
tentia respectu gratiae superadditse. mam idealem, el sic divinae pulchritudi-
Ad secundum dicendum, quod non di- nis repletum. Si communicando, si<
in

citur a visione communi omnibus deivi- est copiose ad secunda. Si autem com-
dum, sed a cognitione in Deo pertinen- mumcatum, quare lantum unam proprie-
tium ad dispositionem sacram, ut dictum tatem posuerit in communicando, cum
est. de Seraphin posuerit plures ? Dicendum,

Ad tertium dicendum,quod ordo altis- quod proprietates Seraphin Bumuntur

simus dicitur respectu inferiorum, non penes ignem charitatis, quae est donum
rcspectu superiorum, scilicet Seraphin: gratum faciens,habens calorem et lucem :

quia cedit sibi in hac eminentia dominatus e1 ideo plura considerantur in commu-
ab eminentia superioris doni. nicatione ejus quam in communicatione
Ad quarlum dicendum, quod opera- scientiae qme est donum gratis datum,
trix virtus dicitur hic habitualiter, scili- habens luminis tantum proprietates.
cet a qua omnia iluunl ab hac et in liac :

accipere immediate pertinentia ad ordines

Ecclesiae, proprium hujus ordinis est.
Ad quinlum dicendum, quod sicut pul-
chritudo naturalis est ex victoria formae
super materiam, propter quod servat ip-
sam in decenti ligura ct colorc, ita pul-
chritudo divina dicilurexeo quod formae
ideali (quae est in mente ejus) suhditur EXPOSITIO ti:.\ I I ^.

materia ul disponatur secundum quod

decet, et talem pulchritudinem aceipere
(secundum ea quaj
in fulgore divinae lucis
perlinent ad ordines) proprium est lmjus
ordinis.
Ad sextum dicendum, quod dicitur re-
pletum sapientificae traditionis : eo quod Littera sic legatur : Praedictas proprie-
non tantuin sciunt res ip^as, sed ordi- tates docel aominatio Seraphin, Vero,
nera ipsarum secundura quod exeunt a \i\ est, sed ipsa nominatio Cherubin do-
priiuo : el hoc est proprium eis quanlum cet cognoscibileeorum, id est, perspica-
ad ea quae diximus. citatem naturalem ad cognoscendum or-
\<l ullimum dicendum, quod proprio- dinata ad munus gratise :
•! docel eum
tates istfle accipiuntur secundum ea quse esse deividum t
id •>( limpide videntem
faciunt ad plenitudinem scientiae, el hoc Deum munus gratiae supperadditum,
per
vel in accipiehdo, vel in communicando. el hoc quantum ad objectum e1 :
«
1
• •
•

Si iu accipiendo, \cl ex parte perspicaci- ipsum esse acceptivum altisi

talis uaturalis intelligentiae, proul ordi- nis luminum, id est, ad copiam accipien-
aatur ad gratiam, et sic est cognoscibile tem imraediate in ipso fonte luminum
vel ex parte objecti alti, el hoc vel in se, »|"" intellectus ejua confortatur ad
el s i<
-

deividum : vel in ordine scitorum, pienda divina : el docel eum

el sic sapientificae, etc. Vel ex parte me- templativum rerum in propria <u
dii quod esl efBcax, el hoc mediura <•>! operatrice, idest, in Deocujusesl omnia
vel sub quo videtur, el sic esl altissimae operari :
«•! il"<«'t eum <"n <li-
-

lurainum dationis : vel in quo res \i«l«'u- vitw pulchritudinis, in quantum aocipit
tur, quia in !><•<<. <'t sic vel secundum in fulgore luminia idcas qua 1
sunt in

efRcientem causam, et sic est oontempla- mente divina, quibus omnino obedit mt
 71 1» \u; M \(, ORD. IMM.h

leria, <•! inde resultal pulchriludo : el nl esl, effusioniorf*«?i4{iM/fl,id est,adinfe-

t
eum esse repletum sapicntificM tra- riora. dicuntur communicare fusioni
El

ditionis, cognoscendo ordinem quem tra- per modum quo fons comniunicat rivo ut
.lit Deus res producendo sapienter :
»'t crescat lacus : vel |iusvi m i omnia legi

i
eura esse communicatum sapien- neutraliter bicuI aenoscibile.

/i.r sibi donatse a Deo copiosse fusioni t

ANTIQUA TRANSLATIO. RAI.TH. CORDERIl, S. J. 1NTERPRETATIO.

Throni
'.
Ipsa autem altissimarum et compa- Thronorum porro sublimissimorum
qulil

ctarum sedium omni diligenter exaltari et excelsorum nomen denotat id quod

ignominia subjectionis, et ad summum ab omni terrena humilitate sine admi-

supermundane sursum ferens, etomni stione secretum est, quodque ad supe-
extremitate inclVabiliter in sublimissi- riora divino studio fertur nec in infimis
mum et circa vere excelsum totis vir- ullis rebus habitat, sed totis viribus in

tutibus incommutabiliter et stabiliier eo, qui vere summus

immobiliter est,

collocatum, et divini superadventus in firmiterque hceret, divinumque adven-

omni impassibilitate et immaterialitate tum sine ulla motione atque materia
acceptivum, et deiferum, et famulari- recipit, ac Deum portat, officioseque
ter in divinas susceptiones apertum. ad ea, quse divina sunt, capienda pro-
pensum est.

Hac quidem nominum ipsorum

quantum ad nos declaratio. Atque quidem est nominum
hasc
ipsorum, quantum capere possumus,
interpretatio ;
 DE CQSLESTI HIERARCHIA, CAP. \ll. * 6. .
i

Dominationum, videtur per hoc quod

ibidem ostendil in quibus efTectus Domi-
nationum appareat. Sunt nonnulli qui«

« dum sibimetipsis vigilanti cura domi-

o nantur, dumque se sollicita intentione
« discutiunt, divino timori semperinhae-
« rculcs, hoc inmunere virtutis accipiunt
« utjudicare pecte et alios possint. Quo-
DHHl \. ruin
o profecto mentibus cum divina
« contemplatio praesto est, inhis velul in
« throno suo Dominus prsesidens, alio-
« rum facta examinat, et cuncta mirabi-
« biliter <\v sua sede dispensat. El ita <\
Ipsa autem altissimarum, etc.
« e<> quod dominantur sibi, se el alios
« dijudicant. »

2. Praeterea, Cum sedes sil regis, ma-

gistri etjudicis, el Throni dicantur sedes,
quaeratur ab actu eujus sedis dicantur ?
Et videtur, quod a sede magistri per hoc
quod de his dicil Bernardus, in quodam
II ic ponit proprietates Thronorum scrmonc super Cantica 1 :« In his speciali
quas ejus nomen declarat. Et hic dubi-
« quodam stupendae dignationis munere
tantur Primo, quis sit proprius actus
tria.
residere eligil divina majestas.
« Quod Bi
Thronorum ? Socundo, dc proprietatibus « scssio significal magisterium, puto il-
eorum qiias ponit. Tertio, de numero « lum qui iiniis nobis esl magister in
ordinum primae hierarchiae. « ccelo et in terra, Dei sapientiam Chri-
« slum. »

Circa primum sic proceditur. 3. [tem, Dicit quod il»i discunl Vngeli,
1. Videtur enim, quodjudicare sil pro- quod ad magisterium pertinet, subdens:
prius actus eorum. Dicit enim Gregorius « ('.uin alias quidem ubique ailin.
in praedicta homilia : « Throni illa ag- « propter munditiam suam, spe< ialius
« tnina sunl vocata, quibus ad exer- « tamen istos atque principalius taraquam

« cenda judicia semper Deus omnipo- « propriam sedera sua illustrare praesen-
« tcus praesidet. » Quia enim Thronos « tia, el inde tamquara de Bolemni audi-
Latino eloquio sedes dicimus, Throni « torio docere \ ngelum, docere horainera
dicti sunt hi qui tanta deitatis gratia << Bcientiam. [nde Vngelis <li\ inorum i

replentur, ul in eis Dominus sedeat, el << tilia judiciorum, inde consiliorura dis-
per eos sua judicia decernat.Unde dici- << cretio Vrchangelis, i 1 1 1 1 •
-
\ irtuti - au-
turin Psal. i\. Sedisti super thronum
•">
:
« ilmni quando ol ubi el qualia profei inl
qui judicas justitiam. Sed secundum a Bigna. Il»i deniquc uin unl
hoc vidcliir, quod sint de tnedia hierar- « Principatus, Bh < Potesl mi-
chia : quiajudicare pertinel ad Domina- i nationes, discunl pi quid ex <<fii-

tiones, quae sunl de media : vel ad Prin- « cio debeant, quid pro dignitatc praesu-
cipatus, qui sunl de tertia. El quod sjt
« inaui. el (quod proecipue < autum < -t

1
s. Greoorios, Homilia XXXIV Bupei E\ ingfl :
S. Bl RNAI i \l\ ..

lium.
 1

I7U I». \\A\. M \C. ORD. Nt.KI).

i omnibus) accepta poteslatc ad pro- eorum, sd quera moventur ex omnibus,

..
pi i.uii voluntatem vel gloriam non el iu <
1 j «
> quiescunt, <( secundum intel-

I .iluiti. I lectura, ut iii prima luce, quae esl ratio

I . Item, Proprietates eorum qus hic omnium cognoscibilium, el Becundum

ponuntur, scilicel exaltari ex ignominia affectum, ut in Bummo bono lcrminante
Bubjectionis, videturquod prcesumantur orane desideriura :
<•! ideo «li<it Augusti-
.1 Bede regali, cui convenil altitudo. Il<>< nus :.Nusquam invenio tutura animsB
«

idem videtur per Bernardum in eodem « meaa locum nisiin t<', in quo colligun-
loco : « Im Thronis, inquit, sedet Deus. » « tur oinnia spaisa niea. » Et huu<- esse
Kt postea : « Etenimsi intres hominisre- actum eorum ponit Bernardus in libro de
« gis cujuscumque palatium, nonne cum Consideratione Thronum, inquit, : «

i« plenum sit cellis, scamnis, cathedris- « dicunt et 6X eo quod sedcnt in Deo, <-t

« que regia sedes in eminenti positacer- « ex eo quod sedet in eis Deus. Neque
i nitur ? Et non cst necesse quaerere, « enim sedere in cis qui non sederent,
• ulii rex Bedere solitus sit, nimirum mox « posset. Quaeris quid illam sentiam
« occurril manifesta sedes ejus, csteris « sessionem ? Summam tranquillitatem,
« altior ornatiorque sedilibus. Sic quo- « placidissimam serenitatem, pacem quae
« que omni decoris arnatu cunctis aliis « exsuperat omnem intellectum. Talis esl
« prseminere spiritibus istos intelli- « qui sedetinThronis Dominus Sabaoth,
ge. » « judicans omnia cum tranquillitate,
.">.
Item, Quod sumatur ab actu sedis « placidissimus, serenissimus, pacatissi-
judicis, videtur per verba Gregorii prius « mus. Et tales sibi constituit Thronos
inducta. « simillimos sibi. » Judicare tamen pot-
i\. Itcin, Cum cujuslibet sit sedere in eorum consequens,in quan-
est esse actus
sua sede, el Throni sint sedes Dei, quae- tum ex quiete eorum in Deo, et Dei in
ratur circa lioc, quare dicitur in Psal. ipsis, divinorum judiciorum consortes
lxxix, 2 Qui sedes super Cherubim,
: etc. efficiuntur. Unde non oportet ut sint de
Si dicatur, quod propter lioc quia sint media vel ultima hierarchia, cum non sit

superiores Thronis, tunc debuit dici :

principalis actus eorum. Et per hoc patet
Qui sedes super Seraphim, qui est ordo solutio adprimum.
supremus. Ad id quod postea quaeritur,dicendum,
Soldtio. Dicimus, quod actus proprius quod ab actu sedis regalis dicuntur pro-
Thronorum est quiescere in Dco, quasi prie Throni : Thronus enim dicitur sedes
lendo in ipso : et propter lioc dicitur regis, cathedra sedes magislri, tribunal
Deus sedere in ipsis : sicut enim corpus sedes judicis : sed sedes regia cum or-
servatur in loco proprio, et intellectus natu regalis eminentiae liabet annexam
conservai species, propter quod dicitur a jurisdictionem judicii. Unde etiam conse-
Philosopho « locus spccieruni », per quenter dicuntur ab actu sedis judicis, ul
hunc modum dicitur Deus esse in Thro- dicit Gregorius. Sed quod dicit Bernar-
nis, ut continens eos in quiete et unitate, dus de magisterio, referendum est addo-
et esse ejus intimius omni spirituali vel ctrinam, quaeestex promulgatione juris,
corporali, ut continens ipsum sicut ani- sicut Imperatores docent subditos juia
iii.i iu corpore. Unde per hoc quod in eis cdendo.
est, dicuntur sedes cjus. Per hoc vero Ad quod quaeritur, dicendum
aliud
quod ab ipso continentur, dicitur locus secundum Gregorium, quod ut significe-

- Bernardus, Lib. V de Consideratione, cap. i.

 .

I)E C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 6. 177

tur Deus sedere in Thronis ut superior buit ponere famulatum : quia non perti-
eis, dicitur sedcre super Cherubin, qui net ad dignitatem.
est ordo propinquusThronis ex superiori S. 1 Itimo, QuaBritur penes quid su-
parte. mantur istae proprietati -
'

Ad quod Deus sedel

aliud dicendum, Son no.
super Thronos quantum ad jurisdictio- Ad primum dicendum, quod in sedibus
nem fundendi illuminationes propter re- materialibus compactio esl conjunctio
giam et judiciariam potestatem, sed in plurium partium per clavos, vel per ali-
Cheruhin propter facultatern fundendi ijikmI ligamen unde in Buperioribus per
:

plenitudinem scientiae : et quia ex facul- similitudinem significaf adunationem il-

tate fundendi procedunt illuminationes, lius totius agminis in uno affectu <{ui>-

et non ex jurisdictione, curn plerumque scendi in Deo.

hahentes jurisdictionem ut nor
praelati, Ad secundum dicendum, quod dicun-
haheant facultatem sicut magistri, magis tur exaltari ab ignominia Bubjectionis,
dicitur sedere super Cherubin quam su- duni prsetermissis omnibus quasi quibus-
perThronos. Seraphin autemex nomine dam scabellis quibus adhaarendo tam-
suo neutrum hahet et ideo non dicitur : quam inferioribus se deprimerent et sub-
sedere super eos. Et si dicatur quod dici- jicerent serviliter usque ad regem ipsum
tur I Joan. n, 27 Unctio, qiue est cha- : qui sedet in solio, scilicel Deum, perve-
rilas, Dicendum,
docet vos de omnibus. niuntper desiderium : et se ei subjiciunt

quod charitasnon docet informando sicut sicul el materia quanto magis subditur
scientia, sed nicrendo doctrinain. forince. Et ideo dicit Gregorius, quod
« servire Deo regnare est » : unde expo-
nit Commentator, id est, a progressu ten-
Circa secundum sic proceditur. dente ad infirmum.
1. Compactio est in sedibus materiali- Ad tertium dicendum, quod dicuntur
hus ex pluribus colligatis : lales autem in sublimissimum ferri respectu inferio-
non sunt Throni : ergo non dehent dici rum : quia in hoc ceditur silu a superio-
compacti. rihus omnibus.
2. Praeterea, Ignominia subjectionis Ad quartum dicendum,quod esl inelTa-
esl in scabello, quod conculcatur ut per- bile simpliciter : sed ipse secundum quid
veniatur ad solium regis : niliil autem locutus esl de »'i>, quantum attingere
ihi sic conculcatur : ergo non debuil intellectu potuit.
dicere eos exaltari ex ignominia subje- Ad quintum dicendum, quod Btabiliter
ctionis. dicitur quantum ad permanentiam in
*{. PraBterea, Seraphin altius feruntur eodem, incommutabiliter quantura ad
in Deum : ergo ipsi non feruntur in su- (irmitatera virlutis non rautantis in illo.
blimissimum. \il s r \t iiin dicendura, quod imraati

I. Prceterea, Ipse locutus cst de dis- liter recipere non appropriatur i-ti ordini
positione Thronorum : ergo uon esl simpliciter, sed quantum pertinel ad ju-
ineffabile. risdictionem judiciorura surarai in

.">.
Praeterea, Incommunicabiliter el dispensatione ordinura.
stabiliter idem Bignificanl : ergo nugato- \d sepliraura dicendura, quod famula-
rie utrumque ponitur. lus Dei pertinel ad tnaximara dignita-
(i. PrsBterea, Omnes Angeli recipiunl tnii. ut dii lum esl el de li'" ipse l^ijm-

impassibiliter el immaterialiter : ergo t ii i

hoc aon proprium horum.

esl \.| ultimum <l >• endura, quod prop
7. Prasterea, !um hic intendal ponere
I t,ii<^ rin onoi um sumuntur aul quoad
conditiones nobilitatis ipsorum, uon de- collocationera, aul quoad usum ipsius.
XIV
 17S I). Al.H. MAG. ORD. PRifSD.

Siquoad collocationem, aul penes termi- videtur quod plures deberent esse ordi-
iiuin ,i quo,omni igno-
el aic esl exaltari nes ejus.
niinia subjectionis aut penes terminum :
."».
Praeterea, Deus dicitur esse quin-
ad quem, ol sic esl quod dicit, el omni que modis in rebus, per essentiam, per
extremitate, etc Si quoad usum, aul ad t praBsentiam, el potentiam, gratiam, e1

usura Busceptionis, aul lationis. Si sus- unionem quod penes hoc

: el ita videtur,
ceptionis, aul in aptitudine, el Bic esl quod es1 recipere Deum, debeanl sumi
famulariter in divinas, etc. : aut in actu, plures ordines in prima hierarchia.
ei sic esl divini superadventus, etc. Si Soltjtio. Dicimus, quod numerus i^t<»-

quoad usum lationis, sic dicitur in Can- riiiu ordinuin potest sumi pencs motum
ticis, quod ferculum sibi fecit rex
iii, 9, iu Deum, et lunc pen< is <
baritalcm (<|ii.c

Salomon, id est, Bedem inqua ferebatur. est ut nalura movens) accipitur Seraphin.
Aut penes dignitatem loci ad queni fer- Penes id quod est dirigens inmotu, sci-
tur, el sic esl ad summum supermun- licet scientia, sumitur Gherubin. Secun-
dane, etc. Aul penes dignitatem scdentis, dum motum vcl terminum motus qui es1
••t sic est deiferum. in suspicicndo Dcum, suinitur ordo
Thronorum. Vel mclius secundum perfe-
nubium Cihca tertium sic procoditur. ctionem
3. intellectualis naturae a Deo :

1. Vidctur enini, quod ordines primae quia aut sumctur penes modum pcili-
hierarchiae debeant csse plures tribus :
ciendi, qui cst in quietando ct continen-
primse enim hierarchiae ordines debcut do, et sic erit ordo Thronnrum : aut pe-
sumi secundum dona quibus immediate nes rationcin perficicndi, et sic in quan-
convertuntur in Deum scd ha?c sunt ad : tum perlicit intellectum in ratione veri,
niinus quatuor, scilicet fidcs, spcs, in- sumetur ordo Cherubin : vcl in quantum
tellectus, ct sapientia : et ita ad minus perlicit affectum in ratione boni, ct sic
debent esse quatuor primae liiorarchiae sumitur ordo Seraphin. Vel adbuc me-
ordincs. lius, ut ostendatur siinul et ordo et nu-
2. Si dicatur quod iides et spes non merus secundum quod res suscipiunt
sunt in Angelis jam beatis. Gontra : Li- Deum. In quibusdam enim est per prae-
cet non remaneant ha?c in se, manent sentiam, essentiam, et potentiam, in qui-
tamcn in succedentibus sibi : fidei enim busdam vero sic, et etiam per cognitio-
succedit visio, et spei comprehensio. nem quibusdam vero pcr essentiam,
: in
3. Praeterea, Duo ordines sumuntur cognitionem, et amorem et id quod :

penes attributa Spiritus sancti, Seraphin habet ultimum, liabct duo praecedentia :

pencs amorem, et Throni pencs quictcm unde convenit naturae totius potestativi :

in Deo unus autem penes attributuin

: sic enim pcr id quodest simplicitcr Deuin
Filii, quod cst scicntia, scilicct Clicru- esse in omnibus, sumetur ordo Throno-
bin ergo debuit aliquis sumi penes at-
: ruin qui est inferior intcr eos : secun-
tributum Patris ct ita debuerunt esse : dum vcro id quod est habere eum in se
plurcs. per essentiam et per cognitionem et af-

\. Deus uno modo se

Praeterea, Licet fectionem, sumetur ordo Scraphin : plu-
habeal ad res, res tamen uno modo non ribusautem modis non habet res Deum :

se habent ad ipsum per reductionem in et ideo non possunt csse plures, et sunt
ipsum quaedam enim reducuntur in ip-
: in tali ordine.
sum tantum pei quaedam per sen- primum ergo dieendum, quod se-
\<l

sum, quaedam per rationem, quaedam cundum lidcm sive visionem quae succe-
i'
r intellectum, el ulterius per gratiam <lit ei, <'t sapientiam et intellectum, bu-
••l gloriam : cum igitur primae hierarchiae initur tantum unus ordo, scilicel Cheru-
Bumantur penes reductionem in Deum, bin, ct Throni |>cnes apprehensionem,
 DE CCELESTI HIERARCHIA, 1

quae succedit spei : et ideo non debent

cssc nisi tres ordincs. Et per hoc patet
solutio ad secundum.
Ad tertium dicendum, quod attributum
Palris est penes exitum rerum a Deo,
scilicet potcntiam : et ideo penos ipsum
non potuit sumi aliquis ordo in prima
hierarchia, quae accipitur secundum pro-
ximam reductionem in Deum : sed at- bxpositio rEXTUs.
tribulum Filii competit reductioni prout
est forma exemplaris qua conditi sumus,
et ad quam reformamur, sicut dicit Au-
gustinus, utad primum exemplar : et si-

militer attributum Spiritus sancti ; amor

enim conjungit ainato, et quiescere facit
in ipso. Littera sic legatur : Tales proprietates
Ad quartum dicendum, quod omnes declarat nomen
Cherubin. Autem, id est,
illi modi reducuntur ad tres dictos in ipsa denominatio sedium, id est, Thro-
genere : quia in existentibus et senticn- norum, altissimarum, quantum ad re-
tibus est per essentiam, in ralionabili- ccptum et modum recipiendi, et com-
bus et intellectualibus est per cognitio- pactarum, id est, unitarum uno affectu
nem, ultcrius et in habentibus gratiam Bubjiciendi se Deo, docet eas exaltari
et gloriam cst pcr atFectioncm amoris. diligenter, id est, perfecte, omni ignomi-
Ad quinlum dieenduin, quod trcs illi nia subjectionis, id est, quaa facil suliji-

modi, scilicet per cssentiam, praesentiam ci, id cst, a progressu tendente ad iuli-

el potentiam, se consequuntur, et non ma, secundum Commentatorem, id est,

faciunt gradus in rcbus. Est enim per es- uon procedunt per affectum ad res viles
sentiam in rebus omnibus, in quantum nt eis subjiciantur, sed tantum Deo, in

nulli dccst, per praesentiam in quantum quo natura eorum exaltatur. Et «I"
omnia cognoscit, et per potentiam in sursum ferens eorum, id est, proprieta-
quantum in omnibus operatur. Et ideo tem qna Deum in se habentea et quie-
penes ista unus tantum ordo.
sumitur scentes in i|>^>. feruntur <ul summum,
Penes autcm id quod csi esse per unio- scilicetDeum imTaed\&\e t supermundane,
nem, cum sit singulare et totum gratias, idest, super modum corporalis lationis
non debet sumi aliquis ordo. el intellectus ioslii qui per imaginem el

vestigium venil in Deum. El docel •</-

locatum eorum, id est, collocationem
qua collocantur, ineffabiiiter, quia bu-
per rationem nostram est simpliciter ra-
quo collocantur, in <ul>li-
tione ejus in
missimum, quia non resistitur usque ad
Deum niiiiiiliii^ sublimiorem. Et collo-
, .iiiiin dico circa veri
circa Deum, ad dilTerentiam aliorum
quaa nonvere, Bedfortc apparenter tunt
oxceUa, el non nisi Becundum quid sibi

appropinquant , ' lollocatura di< n dii

Deura totis virtutibtu quanlum ad con-

itionem \ irtutum iri iptami m-
i .1
180 D, \I.H MAG. ORD. IMi.KH.

eommutabiliter , in quantum virtutes cipil per motum sicut materia. I.i docet
non mutant, et stabiliter, quantum ad dei/erum eorum, i<l est, dispositionem
permanentiam in i|»>o. Collocatum «li<«> qua Deum ferunt, Be in ipsum ferendo,
omni extremitate, i<l est, per recessum ((iii tamen in eis est, Va apertum
docel

ab omni inGrmitate : el per hoc superpo- eorum, i « 1 est, prsparationem eorum per
nuntur lii> quaB habenl aliquid nobilita- amotionem cujuslibet obstaculi quod
tig, et tamen in infimo gradu : extremi- |)ossct claudere eorum intellectum vel

ta>enim esl aliquid rei. Per boc autem affectum in Busceptiones (li\in;is Becun-
quod dixit al) ignominia, Beparavit ab iluin multitudinem illuminationum : et

lns qus niliil habent dignitatis. Et docet quia quotidie renovantur in receptionem
aeceptivum eorum, id cst. proprietatem Dci : et hoc famulariter, id est, subji-
qua receptivffi sunt, divini superadven- ciendo se sihi, quidem, i«l est, certe hsec

tus', quo notatur eminentia veniendi

in est declaratio nominum ipsorum, i<l cst,

in eas respectu inferiorum, et hoc in trium ordinum, id cst, liaec declarant,

omni impassibilitate, in quantum non quantum ad nos, i<l cst, secundum icsti-

est receptio contrarii, sed perfectionis, mationem nostram.

et immaterialitate, in quantum non rc-

ANTIQUA TRANSLATIO. bALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

A.Dicendum vero quam hierarchiam Quam

autem eorum hierarchiam es-
eorum cestimamus. Omnis enim qui- se putemus, dicendum est. Omnis
dem hierarchiai speculationem Deum enim hierarchia? scopum ex divina
imitanti deiformitate dependentem in- deiformitatis imitatione constanter de-
effabiliter esse, et dividi omnem hie- pendere, omnemque functionem hie-
rarchicam actionem in participationem rarchicam, in sacrosanctam purissimas
sacram et traditioncm purgationis pu- mundationis et divini luminis, perfe-
ra: et divini luminis et perfective scien- ctiva^que scientia; participationem at-
tiae, sufficienter jam a nobis esse di- que collationem dividi, satis superque
ctum arbitror. Nunc autem dicere di- jam a nobis dictum existimo nunc :

gne prosequamur cxcellentissimos in- autem pro supremarum istarum men-

 i

DE CKELEST! HIERARCHIA, CAP. VII. § 1 S 1

tellectus, quomodo jam secundum eos tium dignitate dicere desidero, qua-
hierarchia ab eloquiis manifestatur. nam ratione sacer earum ordo a Scrip-
turis explicetur.
B. In primis essentiis, qua^ post sub- Primis istis essentiis, qua.* post sub-
stantificam earumdivinitatemcollocatai stantificum ipsarum dciprincipatum
sunt, et veluti in vestibulis ipsius or- collocataj, et quasi in vestibulo ejus
dinatse, omnem sunt invisibilem et vi- sitas, creatam virtutem omnem, tam
sibilem superexcellentes factam virtu- invisibilem quam visibilem transcen-
tem propriam, aastimandum est esse et dunt, propriam quamdam et unifor-
omnino sequiformem hierarchiam. mem hierarchiam esse existimandum
est.

chiam eorum, i<l est, trium ordinum in

Deum, id est, qualiter competat <is ae-

tus hierarchicus : et in hoc dicitur qus

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. est hierarchia eorum, cum hierarchia -it

ordo potestalis, quidilitas autem poten-

tia3 est in comparatione ad actum. Qui-
>/<->>>. i<l est, certe ergo arbitror sufficien-
terjam dictum esse <i nobis, in tertio ca-
A. Diccndum vero qnam hierarchiam, pitulo, speculationem, i<l est, diffinitio-

elc. nem omnis hierarchue communi esse in

dependentem ine/fabiliter, iu quantum

humana ratio non sufficit loqui <li\i- <!>•

nis a dei/ormitate, i<l est, Dei similitu-

ne, imitanti Deum t
id est, faciente nni-
tari in participatione dOni et consortid
Positis proprietatibus horura triura or- potestatis circa Bcientiam <.'t actionem
dinum, hic communiter
determinatde eis deifofmem, <•! arbitror dictum i
— in

cruantum ad hierarchiam eorum. Ei di- eodjeta capituld "imi>in hierarchicam c

vidilur in partes <hias. In prima oStendfl tionem dwidi in participationem sacram)

quid competat secundum hierarchiam
<*is i<l est, sacrorum donoruma Ded veiab
eorum. In secunda manifestat quod <li- aliis Buperioribus, ei in traditionem put-
xeral per Scripturas, ibi (>i II), H<" <'>~<j<> gationis purx, i<l est, purum facienl »,

Theogi. liberando a dissimilitudinis confusion

Prima iii <lnas. Iu prima <li<it <!<• quo el traditione divini tuminis, sub quo
est intentio. In secunda exsequitur suum videtur quantum ttd illuminationem el

propositum, ibi (> 7 B), /// primis es- traditionem, - ientis quan-
sentiis. tiim ad objectum pei ii' iens i ". nitioni ra,

Circa primum duo facit. Primo dicil quod es1 Deus, in quo omnia \ identur,
(jiii<l dictum est. Secundo quid restal <li- cl propria ooi uro principia, el hoc quan-
cendum, ibi, Nunc autem dicere, ett. iiiiu ad pei fe< tionem. \n/<>>> . id '"-t. ^< •!

nunc prosequamur dicrre di$ •

. id

Littera sio Legatur : Diximus j

» i*
>
j > i
«*— im|h ordine. Dicere di< o specialit» r,

tates trium ordinum. \ <><>. i<l est, duqg aon contentl communi dictione, in <jua

dicendum qvam xstimamus esse hierar- scitur res imperfecte et in potenlia ( m-

182 D. \U\. MAG. ORD. PILED.

teilectus angelicoa excelientissimos, id ie, et sunt superexcellentes omnem

est, in Buprema hierarchia constilutos, factam virtulem, id est, creatara virtu-
diccndo quomodo hierarehia, i«l est, tem invisibilem quantum ad inferiorea
s|)iriius, et visibilem quantum ad corpo-
viso qualiter manifestetur in communi,
est, bu- ralia, veluti, notat causam, ordinatx in
manifestatur secundum eos, id

premos ordines, id est, secundum quod vestibulis ipsius deitatis. De vestibulia

eis convenit esse in hierarchia »! habere dicitur Ezech. xl passim. Et Bunt loca

operationea hierarchi» ab eloquiis, id vicina altari in lemplo, in quibua repo-

estj sacra Scriptura. nebantur sacrse vestes, et similiter in is-

tisDeo propinqui8 reservantur Bacria ac-

tus donorum.

B. In primis essentiis % etc.

nriHA.

Hic ostendit qualitcr hierarchia sit in

primis ordinibus, quantum ad actiones
hierarchicas. Et dividitur in partes tres.
In prima ostendit, quod excellenter est Skd iiic primo dubitatur de boc quod
in eis. In secunda ostendit qualiter sit in quod sunt supcrcxccllontcs omnem UuW
dicit, ui

eis purgatio et illuminatio, ibi (^ 8), factam virtutem. Vidctur enim hoc esse
Puras igitur eas, etc. In tertia qualiter falsum.
in cis sit perfectio, ibi (§ 10), Perfectas 1. Virtus cnim corum ctiam facta cst,
ni(/rm, etc. ct ita excederent seipsas quod videtur
:

Kl si quaeratur quare simul de purga- impossibile.

tionc et illuminatione, ct per se de pcr- 2. Praeterea, Accidcns non excedit sub-

fcclionc Dicendum, quod
determinat ? jectum : scd ea quibus constituuntur in
purgatio consequitur sempcr illumina- tali eminentia, accidentia corum sunt : et

tioncm ut effectus ejus, perfectio autem ita non excedunt sua subjecta, et ita non
est ultimum ad quod ducit illuminatio, omnem factam virtutcm.
et idco non ponitur cum aliis. Solutio. Dici potest, quod est bic ac-

commodata distributio, qua distribuit pro

Littera Bic Legatur : /Estimandum est omni virtute facta infcriori ipsis. Vel ali-
hierarchiam propriam, id est, secun-
esse ter dicendum, quod ipsi secundum vir-

dum modum oxcellentem proprium eis, tutem gratuitorum donorum cxccdunt

et omnino sequiformem, id cst, sequalera semetipsos secundum virtutem naturae
ad invicera, in primis essentiis, id est, ipsorum, qu83 inest eis ex crcationc, sic-
iu A.ngelis trium primorura ordinum, ut Socratcs sencx est alter a seipso puc-
f///;i\ Bupple, essentise sunt collocatse, id ro, cum per dona gratuita ponantur in
jt, ordinatae iinmcdiatcy;os7 divmitatem ultimo secundum intelleclum et secun-
et

substanlificam earum, id est, facientem dum aflectum, ad quod non attingunt

substantias earum, et subsistentes eas in naturalia eorum, scilicet ad videndum
 »

DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 8,

Deum immcdiate et inhaerendum silti fer- •». Praeterea, Hoc videtur contra id

ventissimo amorc, ad quod etiam infe- quod Bupra dixit in capitulo IV, quod
riores ordines secundum eorum gratuita « iu aeque potentibus lex ipsa diffinitur,
non altingunl. hocest, secundum unamquamque lii«-iur-

Ad secundum dicendum, quod acci- chiam esse primas, medias, el ullimas i

dentia non excedunt subjectum in esse, sir enim non esset omnino aequiformis
ita quod possint esse extraipsum, in lioc eorum hierarchia.
tamen possunt excedere, quod producunt Soli no. Dicimus, quod dicitur •

altiores actus quam subjectum per se l'a- omnino aequiformis, quantum ad mo-
cere poluisset, sicut patet de charitate dum accipiendi illuminationea : omia
quae elicit de se actum meritorium, in aeque immediate recipiunt a Deo illumi-
quem de se naturanon potuisset. nationes. Et iterum ad ultimum in qnq
]>onuntur : quia ipsi !><" immediate ad-

Deinde dubitatur de lioc quod dicit, haerent, in quo nullus est inaequalitatis

« yKstimandum est hierarchiam eorum ordo. Quantumautem ad virtutestam re-

esse a?quiformcm. » cipientes, scilicet naturales, quam recep-
1. Omnimoda enim aequalitas cst con- tas, scilicet gratuitas, non sunt Bequales :

tra naluram totius potestativi, quod re- el sic salvatur in eis natura totiua pole-

quirit ordinem in partibus. Cum igitur stalivi et aequalitas donorum el hoc est :

liierarcliia omnis sit totum potestativum, quod supra dixit quasdam esse prim
non erit in eis oinnino sequiformis. medias el ultimas. Qnde patel Bolutio ad
2. Praeterea, Dona quibus collocantur objecta.
in hierarchia, non sunt aequalia : sed
cliarilas major est scienlia : crgo nechic-
rarchia, omnino aequiformis.

liM.lll. CORDERII, s. i. i\ i
fAl
AMK.HiA TRANSLA.TIO.

Purffi siquidem censendat, non qua-

A. Purasigitureasesseflestimandum,
maculia (dunttxai impurii collu-
non ut immundis maculis et inquina- si a

neque Ut matcna- vionibusque sini liberfti rel quod io

tionibus libcratas,
eaa materialia vita non cadani
lium rcccptivas phantasiarum,
i
 :

ISl D. \IH MAG. 0\\\). PRiED.

B. Sed omni diminutione mun-

ut Sed quod omnino imminutione om-
daa et altiores, et omni superfirmato ni, omniquc re sacra sibi subdita ccl-
templo secundum excelsissimam casti- siores, prae summa omnibus
puritate,
tatem, omnibus deiformissimis virtuti- ctiam, vel maximc deiformibus virtu-
bus supercollocatas, et proprio pcr sc tibus, sint antepositae, ordinisquc sui
motu, et eodem motu, secundum dili- motum proprium ajquabilemque per
gentis Dcum inconvcrsibile ordinis amorem Dei constanter teneant inva-
ineffabiliter receptas riatum, neque ullam in deterius agno-
scant imminutionem, sed inconcussam
C. Et in subjectis contumeliam om- semper immobilem deiformis
et sua?
nino nescientes, sed incasualem et in- proprictatis sedem habeant.
transmutabilcm habentes propriaj dci-
lormis specialitatis purissimam collo-
cationem.

MVISIO ET EXPOSITIO TKXTUS.

Littera sic legatur : Ex quo hierarchi

est in eis altissima, sestimandum est cas,
A. Puras igitur eas, etc. scilicet primas essentias, esse puras, id

est, depuratas sive purgatas, non ut li-

*)
beratas ab immundis masculls, scilicel
culpae, a qua non purgantur, quia nonest
in eis, et non ut liberatas ab inquinatio-

nibus, quas scilicet contrahit natura spi-

ritualis, vel ex reliquiis culpas, vel ex
Hic ostcndit qualiter sit in eis purgatio unione infcriorisnatura3, sicut aniina uni-
et illuminatio. Et dividitur in tres partes. tur corpori : et ha?c non est inquinalio
In prima ostendit qualiter illuminantur simpliciter, sed sic in quantum aliquid
el purganlur quantum ad speculationem naturalis puritatis spiritualis aniiltit cx
intellectualem. In secunda quantum ad unione corporis, etiamsi non esset pec-
Bpeculationem symbolicam, ibi (§ 9), catum : haec autem non sunt in Angelis
I iplativasque iterum. \n tertia maxime supremis, ct hoc quantum ad
qualiter recipiunt illuminationes a Do- affectum neque sestimamus eas purgari
:

mind Jesu Christo Becundura humanam ut receptivas materialium phantasiarum,

naturam, ilii (§ 9 circa medium), Com- quantum ad intellcctum earum quem
municaiione auUm Jesu y etc. oporteat ab his purgari.
 DE GCELESTl HIERARCHIA, CAP. VII, § 8. 183

sint in ipso per essentiam, et hujusmodi

obtenebratio removetur ;il) Angelis in
hoc quod dicitur, non receptivat materia-
lium phantasiarum. Et perhoc patel so-
lutio ad objecta.

DUB1U.M.

divisid i:r i;\i'i)sirio n. ,

Sed hic est dubium.

1. Quid intellexit per phantasias mate-
tcriales : si enim inteliexit hoc referri ad H. Sed ni omni, etc.
naturam intcllectus eorum qui non acci-
pit a phantasmate sicut noster, tunc su-
perllueponi intelliguntur ca qua) sequun-
tur naturam.
2. Praeterea, Hoc non videtur naturale
eis, cum in damionibus in quibus natura- Dicto qualiter non est in cis purgatio
lia salvantur, sicut dicitur in libro dc ct illiimiiiatio, hic dicit qualiteresl ineis.

Divinis Nominibus, maluin « sit furor ir- Et primo in Cberubin. Secundo in Sera-
« rationabilis , amens concupiscentia, jihin, il»i, Etproprioper se molu. Tertio,
« phantasia proterva. » qualiter in Thronis, il»i (§8, { '.), /•.'/
in
Solutio. quod hoc ideo
Potest dici, subjectis.
dicit, quia intellectus eorum aecij>it sini-

plices quidditates rerum, non accipiendd Littera sic legatur : Prsdicto modo
cum continuo et tempore a phantasmati- iinii est in eis sstimandum purgationem
lnis : et ad inajorem evidentiam <'\j)lic;il esse, sed esl oestimandum purgari eas,
(juod in coruin natiira iritelligitur. Vel scilicel primas essentias, quantum ad
j)olcst dici, quod per recessum a prima Cherubin, utmundas, id est, purgatione
luco qua dirigitur in cognitionem unius- mundatas omni diminutione luminis, quaa
cujusque intollectus creatus obtenebratur, intelligitur in eis ante purgationem es
et in componendo cum alio incidit in confusione intellei tus propter potentia-
ciiin falsitas, semper circa com-
quffl est litatem ejus : aliter enim non recipen n\

jiositioiicni, secundum Pbilosophum el : aliquid si nullo in eis essel diminutio : et

inhoc habel proprietatem phantasiae, cu- ataltiores seipsis sccundum conditioi

jii^ esl decipi per falsas compositiones, ii.iiui .iliiiin factas per illuminationem i

sicni dicitur in v^xsxiophilosophite primx, ceptam el ul m</

: rcoll* • >mj

(jikkI « falsitas non est propria sensui, --rA deiformissimU virtutibus, id est . eminenr
« phantasiffl : » et etiam per proprietatem ler constitutas Buper omnes virlutes an-

maleriffl quffl semper admiscetur privatio- gelicas, quas Bunl inter creatas Deo simil-

niindefectu luminis, et ab hac proprietate liin.i', ii.i quod -it accommoda distribulio

dicitur intelleclus dfflmonum phantasia i

pro inferioribus : \«'l quod sinl superio-
et possct dici materialis, non quod hs rea seipsis, ul pi imo diolun i -t .
bI iu
I8fi
i). \\.\\. liAG. <>iu>. imu:i>.

Collocatas 2. Prasterea, Motus semper dissimiliter

boc langitur quibus emineant.
loto tetnplo, id est, Be habet, el quod continuo exil de p<»-
dico omni, id est,

contemplatione, super/irmato, id est, in tentia iu novum modum actus : ergonon

Buperfirmantur, Deum propinquius recipiuntur raodo eodera si\ e Bimilitei
quo
in hoc tangitur effe- habente.
contemplantes : el

ctivum collocationis.Supercollocatasdico
\il primum dicendum, quod licet ni-

undum castitatem excelsissimam, id liil possil per se moveri, ita ul idem si1

secundum virtutem divini luminis, movens e1 motum,

tamen ex se
potesl
est,
el refrsenal intellectum eo- raoveri, ita ul in ipso sit una natura mo-
quae castigal
rura vagantem circa diversa constituens vens el altera mota, sicul animal quod
uno, sicutvirtus castitatis ca- halict suflicicns principium sui motus
Grmiter in
ponens in seipso, Bcilicel animam, et similiter
Btigat a lluxilius concupiscentia3,

in uno medio virtutis : et hoc in eis ex- amans movetur in amatum per amorem
cellenter tit : et in hoc tangitur id quo qui cst in ipso ut principium talis motus :

formaliter in alto collocantur. Et aesti- unde glossandum est, per se motu, i<l est,
mandum esl eas purgari, quantum ad ex sc. Vcl dicendum, quia dicitur pcr

Seraphin, ut receptas in uuionem simi- se moveri quod movetur secundum quod

litudinis Dei ineffabiliter : quia oxsuperat exigit sua natura, sicut i<,niis sursum, li-
l

omnem sensum qua recipiunt

pax illa in . cet principium movens sit extra, scilicct

Receptas dico proprio per se motu, id generans vel removens proliibcns. Et si-
est, similitersehabente, secundumCom- militer charitas est ut natura inclinans ad

mentatorem, et hoc secundum inconver- amandum.

sibile ordinis diligentis Deum, id cst, se- Ad secundum diccndum, quod motus
cundum quod inconvertibiliter ordinatur qui est dc potcntia ad actum, semper cst
1). '11111 amando ipsuni, ita quod avelli non dissimilis, qui proprie diciturmotus : sed

|K>->Sllllt. motus iste cst de actu in actum, quia dc

arnore in pcrfcctionem amantis per amati
unionem ct ideo similitcr schabet, quia
:

non efficitur ibi forma aliqua qua? prius

non fucrat, sed tantum quod fuit perfici-
tur sicut etiain motus de praemissis in
:

conclusioncm, dc aclu in actum, non dc

potcntia in actum, cuni idem sit quod est
niiuiM postca in actu et in potcntia prius, con-
clusio autem non cst eadem principiis.

Sbd vinKTin esse falsumquod dicit :

1. Quia sicul Philosophus dicit in ocla-

vo Physicorum, movel sc « Nihil : » cr-

go aon recipiuntur per se motu.

. ad lMiilip. IV. T : P>i.r Dei, qu& CVSU-

perr -^ ii ni...
 DE CGELESTl JIIERARCIIIA, CAP. VII. § 8. 181

tuuntur. quod est proprium eis proul

sunt in speciali gradu. Collocationem <li-

c(i incasualem, in quantum non cadunl

ah ipsa, et intransmutabiiem, in quan-
luiii iinii niit.iiii in ipsa.

EXP0SIT10 TEXTl 8.

C. Et in subjectis, etc l.i r.n m.

Ilic ostendit qualiter lit purgatio quan- Sed videtur, qiiod male ordinet, cum
tum ad Tbronos, dicens Et a\stiinan- :
prius primo posuerit Seraphin, hic Che-
dumesteaspurgariquantumadThronosut rubin.
omnino nescientes, id cst, nullo modoex- Et dicendum, quod superius ordinavil
perientes in seipsis contumeliam, id est, secundum dignitatem eorum : et ideo

ignobilitatem qucs est in subjectis, id est, primo posuil Seraphin bi<' vero ordinat :

quae facit subjiei, quia Deo se subjiciunt, secundum progressum motus in Deum,
et in hoc. magis cxaltantur : sed si se jui est per purgationem et illuminatio-
(

subjicerent rebus infimis per ainorem, sub nem : et ideo quia scientia est ut dirigens
seipsis deprimerentur : sed ut habentes in inotu, charitas autem ul natura incli-
purissimam, id est, dcpuratam a dissi- nans in id. Thronorum autem esl recipere
lnilitudinis confusione collocationem in ve j habere, et i<l«'" hoc modo ordina-
srijtsis propri& t/ri/onnis specialitatis, vit.

id est, doni per quod deiformes consti-

188 I) Al.lt. MAG. ORD. IMl.V.I).

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Contcmplativasque iterum sensibi- Contemplatrices non quasi

item,
lium symbolorum, aut intellectualium symbolorum, qrne vel sensu vel mente
speculativas, neque ut varietate sacre percipiantur spectatrices, neque va-
scribentis theorias in divinas reductas, rietate contemplationis sacrarum Scrip-
sed ut omnis immaterialis scientias al- turarum ad Deum elevatae, sed tam-
tiori lumine repletas, et formificai et quam omni cognitione simplicialtioris
principalis pulchritudinis, et superes- luminis expletae, et contemplatione il-

sentialis, et terlucentiscontemplatione, lius pulchritudinis, qua? est effectrix et

quantum fas est, refertas. origo pulchritudinis, et quaesuprasub-
Communicatione autem Jesu simili- stantiam est, et in tribus splendet,
ter digne factas, non in imaginibus quatenus fas est, refcrtaj : communio-
sacre formative figurant deificam
fictis nis vero Jesusimiliterparticipes fac.tae,
similitudinem, sed ut vere ipsi ap- non quasi in imaginibus sancte infor-
proximantes in prima participatione matis, quaa veluti formas in eis deifi-
scientiai , deificum ejus lumcn. Et camsimilitudinem exprimant, sed tam-
quia Deo simile, ipsis substantialiter quam vero ad eum appropinquantes in
donatum est, communicant hujus- ipsa prima participatione cogitationis
modi, ut possibile est, in pra^opera- luminum ejus deificorum nec non ;

trice virtute deificis ipsius et humanis quod Deum imitandi ratio, subHmis-
virtutibus. simo ipsis modo sit indulta, et in pri-
masva, quantum iis fas est, potentia
divinis ejus humanisque virtutibus
communicent.
 I)E CCELESTI HIERABCHIA, CAP. VII, § 9. 18<J

quod est contra Philosophum iti -.-xt.,

primse phitosophue, <t iu primo Cceli ei

Mundi, ubi quod « non generatur
<lkit,

« necessario, sed corrumpitur ae< essa-

« rio. » Si a<l causam contingentem ei :

[

possibile fuit ipsum non

igitur non semper fuit in Angelo. N
iterum accipere potuil eam a sensibili-
DUBIUM. bus, cum uou habeal organa quibus talis
perficitur.Ergo videtur, quod nullo mo-
do potest esse apud ipsum.
Solutio. Quidam dixerunt, quod Au-
gelus cognoscit ista singularia sul> spe-
Contempiativasque iterum, etc. ciebus totius ordinis universi, quas ha-
bet apud Be creatione : el hujusmodi
species dicuntur esse causae aniversi,
quaB habent ordinem per reductionem iu-
feriorum in superiores, sicul causae par-
ticulares mixtorum reducuntur in simpli-
cia, et causffi horum omnium iterum iu

Ilic quomodo purgantur et il-

ostendit motum cceli, et sic usque in primam cau-
luminantur quantum ad contemplatio- sam el hanc connexionem causarum <li-
:

nem symbolorum in quibus apparent, cuut Graeci slfiap|x*v7)v '. Dicunt igiturspe-
cum non eos ignorare possint. Et ad in- cies omnium causarum universi sic or-
telligentiam eorum quae dicuntur in lit- dinatarum esse in Angelis, ut formas
tera, quaeritur hic quaestio difficilis, quo- componentes, sicut esl forma artificiati

modo Angeli eognoscant sensibilia sym- apud artificem ordinata ad compositio-

bola?Et videtur, quod non possuut cog- uem materiaB, et aon sicut forraae abstra-
nosccre. ctiouis apud eum quia abstrahens spe- :

1. Unumquodque enim reducitur in cies a rebus, ordinat eas tantum ad acci-

Deum propria actione : sed rcductio qua> piendum cognitionem de re: unde cum
csl pcr symbola, cst propria intellectus hujusmodi formaesint aclivae, cognoscunt
accipientis per sensibilia : lalis autem per eas Angeli, et i<l in <pi"<l determina-
non est intellectus Angeli : ergo non re- lur operatio aaturae per s< . Bcilicet Bin-
ducitur per symbola. gulare, et i<l quod esl per consequens,
2. Praeterea, unumquodque cognosci- sicul esl universale in <pi" aatura occul-
tur per speciem suam, quaB esl apud cog- te operatur, el i<l operatum pi
<pi"il est i

noscentem : sed species singularis sensi- accidens, sicul sunl accidentia. Sed uoc
bilium aon potest esse in Angelo : ergo iiiui \ idetur Bufficere, cum aihil

non cognoscunt hujusmodi sensibilia. scatur in ali<|ii" oisi prout est in ill" . lin-

Probatio mediee. Si forma singularis sit gularia autem aon sunl in aatura propria
in cis, aut illml singulare ordinatur ad in oausis illis, sed in potenlia Bicul in

oausam necessariam, aut a<l causam con- causis imi\ orsalibus ot pai ti< ularibus
tingentem, Si a<l causara aecessariara . ii,i n"ii oognoscorenl Voj. li singulai ia in

ergo aecessarium esl ipsum geaerari, pi opi ii aatui a . Bed n alde defii i< d!

1
Fatum, le destin.
 1'.MI 1). \\M MAG. <>m>. PH.KI).

Propter hoc alii dixerunt, quod a<l hoc guitur in eas per proprias dispositionefl

quod Ingeli habeanl propriam cognttio- recipientium quas non causantura virtute

aera de Bingularibus, oportel quod reci- illa : unde intelligentia non poterit ea

piant aliquid al> eifl : recipiunl autem per cognoscere secundum ilia propria, sed

pneseatiam Bensibilium, Bicul intellectufl tantum Becundum illam communem vir-

aoeter acoipil species b phantasmatibua tutein, sicut si s<>l essel intelligens, n<>n

sibi prflBsentibus. Sednonpoteel esse ve- cognosceret diversitates coelorum, quaj

rum : quia oportet receptivum bbsa pro- sunt <'\ diversa dispositione recipientium
portionatum ageati, Bicut dioit Philoso- quibus diversificatur lu\ quam Bimiliter

phufl quia actUfl activorum sunt in [>a-

:
emittit in omnibus coloribus, sed cogno-
tiente praBdisposito : intellectus autem sceret colorcs tantum ut communicanl in

angelicus non est proportionatus specie- lucesua. Etideo opinio Bua est, quodnec
bus Bensibilium, cum non habeat organa cognilio intelligentiarum neque cognitio

qnibus hujusmodi Bpecies abstrahantur : Dei provenit usque ad singularia, sedstat

aec iteram habet determinationem ali- in universalibus, id est in causis commu-
qnam ad materiam, cum tamen dioit nibus. Moyses etiam dicit, quod
Ilabbi

Philosophus primo Cmli et Mundi,

in Deus et Angeli non cognoscunt alia sin-
quoil somne sensibile esl per materiam » :
gularia nisi homines, et hoc propter con-

nnde non potest recipere species sensi- formitatem quam habent ad animam ra-

hiliuin. Et ideo Avicenna in XI sua? Me- tionalem, qure continuatur eis per lu-
taphysicx, invenit alium niodum : dixit men intellectuale receptum ab cis.

enim, quod intelligentiflB quas ponit mo- Sed quia hoe opiniones sunt haereticae

trices orbium, habent in se cognitionem et valde insuflicientes, oportct aliter di-

orbis quem raovent, et motus est ut im- cere. Dicimus igitur, quod Angeli rcci-
mediate elTeclus ejus, sieut cst cognitio piunt cognitionem propriam de singula-
artificiati in artifice per formam artis, ribus a prima idea. Gum cnim Deus pro-

et cognoscit quidquid eflicitur per mo- ducat in esse non solum formam, sed et
tum ceeli, ut procedens a forma quam materiam, et quidquid cst proprium vel
habet in se : et sic cognoscit omnia sin- communc, oportet quod apud ipsum sint
gularia,cum omnia quse sunt liic, re- rationes proprise et communes omnium
ducantur ad motum cceli sicut adcausam. rerum, cum nihil agat sine ratione ope-
Sed hanc viam impugnat Commentator ris. llujusmodi autem rationes produ-

super octavo Physicorum insolubili ra- cuntur ab ipso et in natura et in intelli-

tione dicit enim, quod si aliquid cog-

:
gentia, sed in natura secundum quod
noscatur per causas universales, non ha- sunt in potentia operativa ut quibus con-
betur propria eognitio rei illius nisi per stituuntur res in esse : in intelligentia au-

aliquid aeecptum ab ipsa, cum de neces- tem vel Angelo secundum quod sunt ra-

sitate addat aliquid supra universale per tiones cognoscendi in virtute cognosci-
quod sit proprium quod non cst in uni- tivn. Tndc sicut sitotanatura esset unum
versali nisi in potentia : sicut si cogno- ens continuum, et intclligeret illud, cog-
Bcerem totam dispositionem motus cceli, nosceret omnia particularia, propter lioc
Bcirem eclipscs quaa j)ossent i'^r in illo quod omnia habet apud se : et ita cum
anno in universali, ct dispositiones ea- Angelus recipiat rationes rerum a pri-
rum, non tamen eclipsim qua? nunc est, 1110, prout sunt rationcs cognoscendi,
nisi acciperem ali<pii<l ab ipsa. cognoscere poterit per cas omnia singu-
Similiter virtus intelligentiae est quasi laria.
quaedam communis causa omnium quaj autem quaeratur, quid excitat eum
Si
producuntur per motum cceli, similitci- ad sciendum rem illam nunc simpliciter,
diffundens uper <liv<T>a : ><m1 <listin- cujus propriam rationem semper habuit
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VII. § 9. |Qj

apud sc? Dicimus, quod Deus operatur riie, id est, considerationis tcribentis sa-
unica actione in qualibet operatione na- cre, id est, de sacris, id est, dod redu-
turte principalius et Immediatius quam cuntur in Deum per sy mbola varia quibus
natura : et ideo sieut nos cognoscimus Scriptura sacra describit divina, utprop-
aliquid nunc fieri per id quod accipimus ter hoc contemplentur symbola : se I

a natura propria rei, ita etiam Angeli se- timandum esl eas contemplativas sym-
cundum quod suscipiunt divinum lumen, bolorum intellectualium, ut repietas om-
quod est etiam proprium operativum rei, nis, id est, totius \«-l perfects tcientise
cognoscunt nunc rem fieri. Et ideo dici- immaterialis per separationem a coodi-
lur in littera, quod cognoscunt altiori tioDibus materise cognoscendo Bimplices
luminc : et in libro de Divinis nomini- quidditates rerum:e1 hoc altiori lumine,
bus, quod « cognoscunt singularia dei- id est, per Lumen divinum, quod est .il-

forrniter, » id est, per similes ideas qui- tiuslumine Scripturas, quia qod obum-
l>us Deus cognoscit. bratum symbolis, etut refertas, id est,
Ad primum ergo diccndum, quod non plenas, quantum fas, id est, secundum
reducuntur in Deum per symbola, sed quod possibile esl eis, contemplatione
reducti in Deum, de ipso veniunt in cog- divinae pulehritudinis formificse, id est,

nilionem symbolorum, sicut nos de sym- quae figuras facit quibus innotescat, vel
bolis in cognitionem Dei, resolvendo rem quae facitformas in iatellectu aagelico, ei

in proprietates, et accipiendo proprieta- pulchritudinis principalis, id est, ipsius

tes ipsius ad pfoprietatem rei spiritua- divinae essenliae immediate in suo foate,
lis. et superessentialis, id est, quse est Buper
Ad aliud patet solutio per ea quss dicta omnem essentiam creatam, et lucentis
sunt quoniam babent species singula-
: ter, propter trinitatem personarum, vel
rium non recipiendo a singularibus, sed propter triplex lumen, videlicet obum-
a prima idea, braluin, ut est iu hominibus, et ul esl io

ipso foute linniiiis, e1 ul esl uiedio modo

in Aogelis.
Autem, id est, sed, similiter testi-
oiandum esl primas esseatias esse foc-
tas digne, iil est, digno modo, id est,
digaas communicatione Jesu in recipiea-
do illiiiniiiatiunrs ab ipso, it.i quod moi
figurani similitudinem deificam ipsius
Exposmo textus. /<>niiu/irr, id est, Bymbolice imaginibus
sacre fictis, id es1 . ad Bacrorura repi
seDtatioDem, id est, dod accipiunl Bpe-
ciem ejus quse Dei participes -\m- facit

bolis, sed accipiunl ut vere approxima

tes ipsi, scilicet Jesu, in prima /

Littera Bic legatur : Que, id est, el ite- tione mentise t id est, qua esl immcdiale
iiini ssstimandum esl eas, scilicel primas a Deo, licel inferiori capacil

essentias contemplativas sgmbolorum, id ejus, scilicel Jesu, deificum, quia divinoa

est, signorum seDsibilium quibus uobis participatioue facit, et quia esl l' bi-

maDifostaatur, cum dod ignorenl uobis mile, Becuudum liumauitalem etiain 10

bic maaifestari, aut speculativas intelle- majori fulgore recipial divinum luraen
ctualium rorum astimandum est easesse, supra omnes creaturas Hoi dico, \a-

neque, id est, el uon utreductasin divi- tum est ipsis, scilicot primis essentiis sub-
num, id ost, in divinitatem varietate theo» Btanlialiler iinoiediate ab ••|n> -.111.-1,111-
11)2 I). AI.H. MAG. <>IU>. PRiED.

ti.i. et eiiam hujusmodi, scilicel prima peratrice virtute, id est, in ipso Dco qui
easentia eommunieant virtutibus ejus, esl primum operanfl etproprium cujusli-
scilicel Jesu, dei/ieis ci humanit, i*l est, betj utpossibile est eis.

undum utramque uaturam, in prseo*

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERRRETATIO.

Perfectas autem similiter, non ut Similiter perfectae sunt, non quasi

sacra analyticam scientiam
varietate varietates istassacras resolvendi scien-
illuminatas, sed ut prima et superemi- tia sint illustratse ; sed quod prima et

nenti deificatione repletas, secundum pra^cellente Dei unione satientur, jux-

excelsissimam (quantum in Angelis) ta supremam illam (cujus capaces sunt
divinorum operum scientiam. Non angeli)divinorum operumdisciplinam:
enim peralias sanctas essentias, sed ab siquidem non ab aliis quibusdam san-
ipsa divinitate sanctificatae, in ipsam ctis spiritibus, sed ab ipsamet Divini-
immediate extenduntur omnibus supe- tate sacris initiantur, dum ad Deum
reminenti virtute et ordine, et ad ca- immediate per virtutem ordinemque
stissimam omnino iortitudinem collo- rebus omnibus superiorem subrigun-
cantur, et ad immaterialem et invisi- tur, nec non in eo summa puritate
bilem pulchritudinem, quantum fas, in summaque constantia stabiliuntur ; et

contemplationem adducuntur, et divi- pro immateriali ac spiritali decore suo,

norum operumscibiles rationes, ut pri- quantum ad contemplationem
fas est,

mx et circa Deum essentia? flectuntur, promoventur, atque scientificis divi-

et ab ipso perfectionis principe excel- norum operum rationibus, tamquam
sissime '
sanctificata^ sunt. primae Deoque proxima^, erudiuntur
ab ipsomet initiandi principio, emincn-
ti modo consecratas.

* Aiiai excellentiisime.
 1

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 10. I

stigantem in unum, <°/ adducwUur in

contemplationem a<l divinam pulchritu-
dinem contemplandam et imitandam,
immateHalem, quia non admiscetur -il»i

aliquid privationis vel potentiae detur-

pantis, et invisibilem, quia non corpoi
lem, sed spiritualem visum delectat,
quantum /as, id est, possibile esl »il»i :

EXPOSITIO n:\ri S. el adducuntur ad rationes divinorum

operum scibiles, id est, proul sunl prin-
cipia cognoscendi, et flectuntur ci\

Deum continuum motum in ipsum,

per
ut primes essentue, el circa ipsum exi-
Perfectas autem, etc. stentes immediate, et sunt sanctificatx, i<l

est, sacris donis repletae, excelsissimeva,-

ter omnes, immediate ab ipso princip
id est, primo principio omnis perfectio-

nis, scilicel Deo.

Ilic ostcndit qualiter sit in eis perfe-

ctio, dicens : Autem, id rst, sed similiter
est aestimandum primas essentias esse
perfectas, non ut illuminatas scientiam
analyticam, id est, resolutoriam, Iioc

est, secundum ipsam sacra varietate, id

est, ex variis rebus ducentibus in sacra, in r.ii m.

sed a3stimandum esl eas esse perfectasu/

repletas deificatione, id est, dispositione
quain Deum perfecte reductae sunt, pri-
ma, qnia in ipso fonte accepta et supere-
minenti, quia super alios recipiunt, el

hoc secundum scientiam divinorum ope-

rum, quo operatur in illuminationibus. Si d \ iin M i; es8e falsum quod dii

Hanc 1
1 i «< » excelsissimam, quia plenissi- quod non illuminantur per analyticam
me sciunt, quantum in Angelis esl pos- scientiam.
sibile neque enim ipsi attingunl ad mo-
: 1 . Resolutio enim es1 posterioris in

iliuii <|uo de omnibus eminenter Deus prius, sive compositi in simplex, vel par-
sril. Enim, i<l est, quia non extendun- ticularis inuniversale, vel i ausati in cau-

tur, id est, reducuntur in ipsam, est, i<l sam : sed scientia eoi um prior esl di>
scientiam sanctificatse, id est, per dona u,i : oi j" iii ill.im potesl resoh i

sanctitatis accepta, per alias essentias habenl anal) ti< am -• ientiam.

prius sanctas : sed collocantur, i<l est, in 2. Praetcren, Si dicuntur non hab<
suo gradu statuuntur, virtute quantum ,..,,,,, quia habenl simplices inlellecl

;ul donum <|ii<i<l suscipiunt, et ordine non aocipienles itinuo

(liiiiiiliiin .nl potestatem, supereminenti hoc com enil omnibus noo d< bel

omnibus Angelis, el collocantur ad {

isl i- ni pi i »pi iuni 1

titudinem, i<l est, immutabilem virtutem 1

1
quod lumen int< I-

omnino castissimam. nl est, maxime i b |i ,

tuale quanto m.». is re< edil fonte lu-

\l\
 ,

194 I). \\M. MAG. nm>. PH i:i).

minis, Bemper esl resolubile in prasce- Ultimum autem in quo ponuntur infe-

dens ui in causam, el cujus irtute agil t : riorea est sub hoc : et ideo resolutoria

sed quando perveneril ad uitimum, jam

cst eorum Bcientia in prima. Bl per li<><-

11..11 eet ultra resolvere: e1 <iui;i Buperio- patei Bolutio ad objecta, non enim |>r<»-

res Angeli accipiunl in ipso Eonte lumi- pter illam causam quam tangil < » 1 j
< < » i o

nis, non est resolutoria eorum Bcientia. dicitur non resolutoria.

11

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

\. Hoc
ergo Theologi aperte decla- Hoc igitur theologi perspicue decla-

rant superpositas quidem ccelestium es- rant, ut inferiores quidem ccelestium

sentiarum dispositiones superfirmatis essentiarum ordines, a superioribus
ornate erudiri deificas scientias : om- divinorum operum scientiam conve-
nium vero altiores ab ipsa divinitate, nienti modo percipiant ; ii vero qui
quantum fas, doctrina illuminari. omnibus antecellunt, ab ipsamet dei-
tate summa, uti fas est, sacris disci-

B. Quasdam enim illarum introdu- plinis illustrantur. Quosdam enim eo-

cunt a prioribus sacre eruditas, Domi- rum introducunt, a superioribus sacro-
num esse ccelestium virtutum et regem sancte eruditos, illum esse Dominum
gloriaj in coelos humanitus receptum. coelestiumvirtutum Regemque gloriaj,

Quasdam vero apud ipsum Jesum qui humana specie assumptus est in
qinerentes, et pro nobis sua^ divinae coelum nonnullos item circa ipsummet
actionis scientiam discentes, et eas ip- Jesum hajsitantes, divinique ejus pro
sum Jesum immediate docentem, et nobis suscepti operis sci entiam di-
praslargiens eis manifestantem suam scentes, ipsumque Jesum eos per se
humanam benignitatem. Ego enim (in- docentem, ac primum ejus summam
quit) loquor justitiam et judicium sa- in homines benignitatem explicantem.
lutaris 1 . Miror autem quia et ccele- Ego enim, inquit, loquor justiiiam et

1
Ihu lxiii, i.

I
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 11.

stium essentiarum primae, et tantum judicium salutaris. Miror autem, pri-

simul omnes supereminentcs divinis mas etiam oulestium essentiarum,
illuminationibus, ut mediataj quajs- tantumque ca^teris pnestantes, non
tiones reverenter appetunt. Etenim secus ac medias, divinarum quoque
non inde interrogant, quare l
tui rubra illustrationum desidcrio timide affici ;

vestimenta 2
? Apud seipsas vero deli- neque enim illae per se quit-runt, Cur
berant ante interrogare, ostendentes rubra sunt vestimenta tua\ sed prius
quidem quia discunt, et deificam secum haesitant attoniue, declarantes
scientiam appetunt. Non autem prae- quidem se discendi avidas divin.e <>pe-
silientes per divinam proccssionem rationis appetcre cognitionem, verum
inditam illuminationem. hanc, ante divinam indultae sibi illu-

strationisprocessionem, minime prae-

venire.

etc. In tertia concludit propositum, ibi

(§ 12). Non </(/», etc.

Littera sic legatur : Diximus, quod

DiVlSIO 1:1 EXP0S1T10 Ti:\ i i s. primae essentiae immediate ;il> i|>-" per-
fectionis principe suni sanctificatse :

Theologi, id est, divina docentes, aperte

dec laranl hoc in Scripturis, scilicel m-
perpositas, id est, inferiores disposilioi
I. Hoc ergo Theologi aperte declarant^ id est, ordim \tiarum ccelestium, i«l

elc. est, Angelorum quidem, id i

-

erudiri scientias, id est, illuminari in

deificas, quia divinos per reductionem

facientes, ornate, id est, in quantum per
eas ornatum specialem consequuntur, '/

superfirmatis, id est, ab illifi quaa su]

eas firmiter dispositae sunt. I

Hic intendii probare per auctoritatem sed declaranl dispositiones a

sacrae ScripturaB duo quae praedixit, sci- est, primas illumina

licel superiores ordines immediate acci- ( |
IM |, n,,, omnium ab i\ sa divinita

pere a Deo, ••! immediate collocari circa mediate, quantum fas, id est, poa
ipsiim. Ei dividitur in partes duas. In esl eis.

prima probai primum. In secunda se-

cundum, ibi (§ 13) fpsa ergo est quati-
tum ikI nostram, H< -

Prima autem dividitur in tres. In pri-

in.i proponil quod intendii probare. In

cunda probat, il»i (§ 1 1 ,b) Quasdam eniin,

1
Alias tibi.
' l.-.i. u
 196 D. \LB. MAG. ORD. IMtKh

(ijiikI ipsum Jesum f

non tamquam per
medium erudiri volentes, et introducunl
eas discentes, id est, discere volentes ab
ipso scientiam suse divinse actionis, u\

est, redemptionis quam divina virtute

pro nostra salute complevil : et cum sii

passio, dicitur actio : el quia volens pas-

sus rsl : et quia per hoc mortem el dia-
/;. Quasdam enim, etc. bolum vicit. El introducunl ipsum Je-
sum immediate docentem eas, scilicel

coelestes essentias. Etenim, id est, quia

ipse Jesus prselargiens, id est, antequam
ab ipso quaeratur, dans cis scientiam
manifestantem suum hnmanam benigni-
llic probal propositum. Et circa hoc tatem, id est, beneficium quod in Im-
tria facit. Primo probat per auctorita- mana natura complevit, inquit cis : Ego
tem, quod inferiores illuminantur apri- disputo justitiam, idest, doceo justitiam
mis quod primo dixit. Secundo quod fidei, certando cum adversariis veritatis,

primae immediate a Deo, ibi, Quasdam e1 disputo judicium salutaris, quod esl

vero. Tertio ponit quoddam mirabile judicium pro mundo ut salvetur contra

quod videtur repugnare praedictis, et diabolum, sicut dicit Joan. xn, 31 : Nunc
ejus rationem ponit, ibi, Miror autem. judicium est mundi, etc. Haec autem
auctoritas secundum septuaginta est

Litterask Legatur: lloc quoJ nunc di- Isaiae, lxiii, I, ubi nos habemus : Ego
ximus, per Scripturam Theologi sic dc- qui loquor justitiam, etc. Autem, id est,

claranl Enim, id est, quia introducunt

: sed miror, idest, mirandum est, quia el,

in Scripturis quasdam illarum, scilicet id est, etiam primse essentiarum ccele-

ccelestium essentiarum esse eruditas sa- stium, idest, primce intereas,e/ tantum,
cre, id cst, accipiendo sacrum lumen a sicut dictum est, supereminentes, id est,

prioribus, id est, a superioribus essentiis excedentes omnesalias simul acceptas in

receptum humanitus in coelos, id est, divinis illuminationibus quas immediate
Ghristum qui secundum naturam huma- a Deo accipiunt, appetunt quaestiones, id
nam ascendit in crelos. Naturae enim hu- est, movent appetentes sotutionem, re-
manae quod descendit, carnem assu-
est, verenter, propter reverentiam ejus a quo
mendo, el quod ascendit, carnem sur- addiscere volunt, ul mediatse, id est, per
suiii ferendo qui secundum divinitatis modum mediae non immcdiate illumi-
naturam semper esl apud Patrem. Hunc nantur, sed per primas. In Grseco enim
dico esse Dominum ccelestium virtutum, habetur ^eaoitexeTc, quod cst medie vo-
id est, A.ngelorum, et regem datorem lantes, scilicet in divinam contemplatio-
glorise. Introducuntur enim in Psalmo * : nem. Primo eniin quaerunt ab aliis :

quidam quaerentes: Quis est iste rex glo- Quis est iste qui venit de Edom 2
, non
ri;r '> El alii respondentes : Dominus immediate a Christo.isVenim, idest, quia
virtutum ipse est rex glorise. Vero, id non inde^ id est, a principio interrogant
est, sed introducunl quasdam earum quare vestimenta tui, id est, tua sunt
quae sunl superiores essentiee qumrentes rubra ? quamvis postea quaesiverunt,

1
Psal. xxiii, 8 ct 10- 2 Isa. i.mu, 1 el 2.

I
 1

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. VII. § 12. m

audaciam sumentes ex responsione vero, : prsesilientes, id est, praeinfluentes iliis

id est, sed deliberant, i<l est, ad modum ante Christum solvendae iliuminatio
deliberantium se habenl anie interro- quaestionis quaesitae inditam primo de
gare apud seipsas, id est, < 1 > invicem eis, per divinam processionem, i<l est,

quain quaeranta Christo : quidem, iil est, iinmediate a Christo. Quod ergo primo
certe ostendentes per hoc quod ab invi- al) invicem quaerunt, reverentiae esl :

cem quaerunt coram Magistro, quia di- (|iiimI vero responsionem Christi exspe-
scunt, id esl, discere volunt, et quia ap- ctant, ostendunl se immediate ab ipso
putunt scientiam deificam, iil est, ab illuminari.
i[)so Deo. Autcm, id est, sed non sunt

i'2

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRF T.\ fl .

Non ergo prima coelestium intelle- Prima igitur ccelestium intelligen-

ctuurn hierarchia ab ipso perfectionis tiarum hierarchia ab ipsomet initiandi
principe sanctificata, quo in eam im- principatu consecrata, per eam qua in
mcdiate extcnditur, sanctissima pur- ipsum immediate subrigitur, sanctis-
gatione, multo luminc, ante perfecta simani puigationcm, pro captU SU0 rc-
consummatione, proportionaliter cani ferta copioso lumine perfectissim i san-
implens, purgatur, et illuminatur, ei ctificationis, purgatur, ei illuminatur
perlicitur. Omnique minorationc pura, atque perficitur ;
omnis quidem vilitai

primi vero luminis plena, et primo da- cxpcrs, primae vero lucis plena, j
-

ta cognitione ct scicntia participans m. iv. itionis ai itiae par-

pcrfecta. Comprehendens autem et ticipatione pei fecta. *
lio deni-
hoc dixerim fortassis non immerito : c non abs re dixerim, dh inae scienti

quia et purgatio cst ct illuminatio, ct participationem t

perfectio, divinas scientiae assumptio. illuminationem, at |ue pei nem :

[gnorantiam quidem utpote purgans dum quidem nem , :n-

secundum ordinem indita scientia per- modo i\pi.u |

um myste-
fectiorum doctrinarum. Illuminans au- riorum scientiam, quae pro sua cui :

tem ipsa divina cognitione, per quam dignitat< per divinam w

198 D AI.H. MAG OIID. PRiED,

ct purgat, non prius contemplantem, cognitionem illuminat, qua etiam pur-

quam manifestai per altiorem illumi- gat mentem illam, quas antea non vi-
nationem. Ei perficiens iterum ipso derat ea, quas modo illi per sublimio-
lumine secundum habitum scientia lu- rem illustrationem elucidantur, rur-
cidissimarum doctrinarum. sumque perficit codcm ipso lumine,
pcr stabilem scientiam clarissimarum
cruditionum.

Sic dico prima hierarchia purga-

tur, etc. : quidem, id rst, certe pu~
ra, id ost, depurata ab omni mi-
lUVISln l l EXPOSl I I" TEXTUS. noratione, id est, defectu luminis, ita

quod nulla hierarchia minus habet. I.t

in hoc manifestat purgationem eorum.

Vero, id cst, se&plena, id est, repleta

primi luminis: itaque immediate in ipso

Non ergo prima, etc. fontc accipit. Et in hoc manifcstat illu-

minationem. Et perficitur participans,
id cst, participando cognitione primo da-

td : quia immediatc a Dco, ct postmo-

dum datur percam aliis et : hoc quan-
t u in ad mcdium cognosccndi : ei parti-
Hic concludit propositum. Et circa cipans perfecta scientia, id cst, perficien-

hoc Primo concludit, quod im-

tria facit. te per acceptionem scitorum in quibus
mediate a Deo purgantur, illuminantur, superfloret natura delectatione : et in
el perficiuntur. Secundo compendiose hoc nianifestal perfectionem.
manifestat quodlibet eorum per se, ibi, Autem, id est, sed ego comprehendens
Omnique etc. Tertio reducit ea in unum, ha3c tria in unum, et, id est, etiain di-
il»i. Comprehendens autem. xerim hoc non immerito, id est, sine ra-
tione fortassis propter defectum humanae
Littera sic Legatur \Ergo non, id est, rationis in talibus : quia cl, id cst, etiam
nonne prima hierarchia caelestium intel- purgatio est assumptio divinse scientiae
lectuum, id est, Angelorum, purgatur et in se quae est a Deo et in Deum redu-
illuminatur et perficilur sanctificata, id cens, et similiter illuminatioet perfectio,
est, sacris donis repleta al> ipso principe est divinae scientiae assumptio. Utpote,
perfectibnis, scilicet Deo medio, sine iil est, sicut purgans formaliter ignoran-
quo, id est, in quantum princeps perfe- tiam, id est, nescientiam scientia indita,
ctionis extenditur in eam, scilicct hierar- id est, Deo intus datam,
per scientiam a
chiam, porrigens immediate implens
ei, e1 hoc secundum ordinem perfectiorum
n sanctissima purgatione et multo lu- doctrinarum id est, illuminationum re-
f

mine, sub quo vident quantum ad illu- spectu inferiorum.

minationem, et consummatione, id est, Autem, id cst, sed illuminatio esl hu-
perfectione quantum ad objectum scien- jusmodi illuminans ipsa divina cognitio-
ha ante perfecta quia primo per-
: a i[tsi ur. id est, per ipsam per quam et purga-
Gciuntur, el postea perficiunl alios, et tiopurgat. Illuminationem dico non con-
hoc proportionaliter. templantem prius divina quam illumina-
 DEOELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 12. 199

tio manifestat per illuminationem divi- illuminationem purgatio -it in An elis •

nam altiorem virtute naturae, quae uon ul enini dicit Augustinus, • Ignorantia
csl potens inspicere divinara claritatem « cum ail perfecta privatio, est nescentia
antequam altiori lumine confortetur : et « ejus quod debitum esl sciri : i baec au-
perfectio est assumptio divinae scientiae, tera culpa esl et non poena, quae non
perficiens iterum, non solura purgans et sunt in Angelis : ergo non esl purgatio
illuminans, ipso lumine, id est, per ip- ab ignorantia.
sum sub quo videtur in scientia doctri- •">.
Praeterea, Gregorius dicil in Dialo-
narum lucidissimarum, id est, accepla- go ' Quid esl quod non videant, <|ui
: «

rum in ipso fulgore divini Luminis. « videntem omnia vident ? » Angeli vero
Scientia dico secundum habitum, i<l est, ciiin sinl beati videnl Deura videntem
difficile mobilem, ct producentem actum omnia : ergo omnia videnl : el ita non
a<l nulum. esl in his ignorantia a qua purgentur.
6. Praeterea, lugustinus dicit, quod
« beatus est, <|ui habel quod \ nlt, el ni-
« liil male vult. » Cura igitur tageli Binl
beati, et velinl percipere Bcientiam illu-
minationum, ut hic dicitur, videtur quod
habeanl : el sic idem quod prius.
7. PraBterea, Sicit dicil Bernardus in
libro de Consideratione : « Ubi esl feli-
nuiiii.M. « citas, miseria esse non potest. Cum
igitur ignorantia sit miseria, quia est
poena, non potest esse in Angelis, cum
sint felices : el sic ab ea non purgantur
per assumptionem scientisB.
Solutio. Ista tria possunt dupliciter
considerari, aul secundum efTectum, el
Sed iiic esl dubitatio de boc quod po- sic tria e1 non unum sunt aut secundum :

nit haec tri;i esse unum. formam el agentem, el ex parte hujus

1 . Supra enim dixerat hierarchiam per- dicuntur uUura, quia per lumen immis-
lici triplici actione, et non una sola : er- siim et esl purgatio ex parte subjecti, • i

go viuYlur silii contradicere. illiiiiiiii.it i • > per assirailationem ad agens,

2. Praelerea, « Kinis motus non esl el perfectio per reductionem in linera.
motus, » ut probat Pbilosophus in VI \d primum ei go dicendum, quod bu-
Physicorum snl perfectio est terminus
: pra dixil ea esse Lria : quia tres < il. .
lus
motus illuminationis ergo non est unum : sunt. el non ex parte forma? agi ntis.

cum ipso. \il secundum dicendum, quod motus

3. Praeterea, Cum natura spiritualis i|in <^t de potentia in actum, non
non perficiatur ultimo luiniuc, sed per- iiniim cum suo lermino, sicul non eal

fectione gratiae vel ^ 1 < > i i ; i * , videtur illu- idem esse in actu el i sse in potenlia, et

minatio imperfecta esse : perfectum au- illuminatio esl motus de ai tu in perfi

lem et imperfectum non sunt unum : ctionem ejusdi m ai lus : unde non pi

orgo nec perfectio el illuminatio. pi ie esl motus : e1 sl aliquo modo

i. PraBterea, Non videtur, quod per iiiuiiii < -11111 buo lei mino.

1
S. Gaioofuus, Lib. IV Dialog. cap. 33 in Qne;cl lib. II Moral
 200 I). ALB. MAG. ORD. PILED.
\'l tertium diccndum, quod lumen « liis quae ad commodum ejus perti-
•impliciter i
esl perfectn Bpiritualis iifnt per quaa
« : » el haec Bunl ea lii

aaturae, Bed proul determinatur ad na- beatus. \ <! dicendum, quod li«>< intelli-
luram spiritualem, scilicel proul lumen gitur <!<• voluntate proul esl regulata
• li\ iiuiiii, verum proul esl deter-
sicul el justitia divina, q i i.i scilicet volunl quod
minatum ad bonum. Deus vull eos habere : el talis voluntas
\<l quartum dicendum,
quod ignoran- eorum qua solum Bimpliciter iili<|iii<l vo-
tia non dicitur hir privatio, sed uescien- 1 n semper esl <!<• eo n
11 l
, babent, li- <
j •
>« I

tia simplex, qua? esl dissimilitudinis ce1 dicantur aliquid velle secundum pro-
confusio, ul supra dictum gressum uaturae
est. a<l perfectionem Buam,
quintum dicendum, quod videndo
\<l
quod non habenl nisi postquam al» alio
Deum omnia vident quaa pertinenl ad accipiunt.
beatitudinem. De bis vero quae pertinent septimum dicendum, quo<I cum
\<l
ad gradus Ecclesiae, possunt illuminari pcena semper infligatur pro culpa, talis
prius nescientes.
nescientia non esl pcena in Angelis, cum
Ad sextum dicendum, quod beatus nulla praecesserit culpa : ncc etiam <ul-
habel omnia quaB vull pertinentia a.l
pa, sc<l defectus naturam consequens, ex
beatitudinem sic enim etiam Anselmus
:
co (juod habet potentiam admixtam cum
dicit, quod « voluntas beati impletur de actu.

13

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Ipsa ergo est quantum ad nostram Atque hic quidem, quantum capio,
scientiam, prima ccelestium essentia- primus est ccelestium essentiarum or-
rum dispositio, in circuitu Dei et cir- do, qui in circuitu Dei circaque Deum
ca Deum immediate stans, et simplici- immediate consistit, simpliciterque et
tcr ctincessanter circumiens ajternam jugiter ajternam ejus ambit cognitio-
ejus scientiam secundum excelsissi- nem, juxta sublimissimam qua_- in an-
mam (quantum in Angelis) semper gclis incst semper, mobilem
constitu-
mobilem collocationem. tionem ita ut et multis beatisquc per-
;

Multas quidem et beatas videns pure fruatur contemplationibus, simplici-

 DE (XELESTl HIERARCHIA, CAP. VII, § 13.

contemplationes, simplosque et imme- busque immediatis collustrationibus

et

diate fulgores, illuminata, etdivino ali- illuminetur divinoque cibo saturetur;

mento Multa quidem primo da-
repleta. atque illo quidem priirucva ditfusione
ta fusione, solaque domestica et uni- copio^o, unico tamen et invar
fica divinse refectionis unitate. Multaque unificoque, propter divinae refectionis
communione Dei et cooperatione dig- unitatem. Quin et multa quoque Dei
na ad eam, ut possibile, simi-
effecta, consuetudine operumque communica-
litudine bonarum habitudinem et ac- tione dignus est habitus, propter eju^
tionum, multaque divinorum super- cum quanta potest existerc. habi-
lllo,

posite cognoscens, et divinaj scientias tudinum actionumque similitudinem

et cognitionis in participatione, se- probatissimarum plurimas quoque :

cundum quod fas est, facta. res divinas eminenti quadam rationc
cognoscit, divime scicntiaj cognitionis-
que, quantum fas est, particeps ctlc-
ctus ;

DIVISIO TEXTUS. Dl'IM\.

lpsa ergo, etc.

Ilicsim quatuor dubia.

Primo, Utrum moveantur oirca Deum?
Secundo, Quid sit eorum circulariter
moveri ?

Tertio, Qtrum lalia circuitua possil

llic probal secundum, quod primi or- esse circa aliud quam circa Deum?
dines immediate collocantur circa Deum. Quarlo, Utrum omnia communicenl
El primo proponit. Secundo inducil au- in illo circuitu?
ctoritates, il>i (§ 14), Proptereaet laudes.
Girca primum duo facit. Pri dicit, Girca primum Bi< proceditur.
quod immediate collocantur circa Deum. I. Videtur enim, quod non moventui
Secundo in quibus circa ipsum collo- circa Deum : nihil enim naturalitei rao-

cantur, ibi, Multas quidem etc. velur in loco suo naturali, cum motua ad
locum Bil motua ad formam . el quanuo
consuquitur res pei fe< lionem natura i i

loto, 1
1
•
> 1 1 re< ipil ultra a< lionem generan-
tis, quod esl rao> enu se< undum kx um
el .1.' raotu < "li non esl instantia, quod
„,., uikIiiiii Philosophoi iiin iu-'\ etur ab
202 D. \l.lt. M VG. nm>. |>|( 1.1».

anima : ergo et Bimiliter nihil movetur cura motu : srd hoc quod proprie eorum
in loco -ii" spirituali : Vngefi Buni in perfectionem intendunt, raoveri eorura
loco suo spirituali, aliter essenl imper- dicitur.

fecti, sicul omne quod esl extra suum primum crgo dicendum, quod li-
\il

locum : ergo non moventur circa Deum. cel res m proprio loco aon mo> eatur de

2. Proterea, Sicui dicii Philosophus potentia ad actum, cum sit in ultimo

in Ethicis,* Omnis transmutatio est pro- actu buo, iiiui lamen deesl propria actio

u pter maliii.iin, vel propter indigen- qua BU83 perfectioni innititur.

q liani. » Quod cliain esl \niini in motu Atl secundum dicendum, quod licei

cceli, (|ikm1 per motum acquiril aliquid motus sii propter malitiam ratione pri-

quod siin> illo non haberet, scilicel assi- vationis permixts potentiae de qua mo-
milari primo. Sed in Angelis non est vetur in actum, operatio tamen non di-

malilia : ergo non moventur circa Deum. cii defectum, >'d conversionem in Buam
:{. Praeterea, Omnis motus aul es1 per perfectionem.
tempus, anl per vices : sed in contem- Ad tertium dicendum, quod operatio
platione Dei non sunl vices, quia non est intellectus quae esi in discursu a primis
in Deo vicissitudinis obumbratio, nl di- ad ultimum, est per viccs propter multi-
citur Jacobi, i. I" : nec iterum est ibi tudinem intelligibilium quibus devenit
tempus : ergo non moventur per hoc ad ultima sed quando jam stat in ul-
:

circa Deum. tiino, non est ullra vicissitudo, sed fir-

i. Praeterea, Circulus est peccatum in miter stat in illo.

motu intellectus, ut vult Philosophus: Ad quartum dicendum, quod in cursu

cum enim suinat idem ut magis mi- et de praemissis ad conclusioncm pcccatum
nns notum, est intallectus nescientis quo esl circulus, sed in pcrsistcndo insepara-
vadat : hoc autem non est in intellectu biliter circa suum ultimum perficiens, esi
angelico : ergo non moventur circa circulus quidam sinc pcccato.
Deum.
Sou no. Dicimus, quod inotus non Circa secundum sic proceditur. Dub

proprje dicitur Angelorum circa Deum, 1. Sicut dicit Dionvsius in libro de

sed operatio, ei forte esi vitium transla- Divinis nominibus : « Circularitcr mo-
tionis : nt enim docet Philosophus in « vcri inentium est, unite, et sinc princi-

Ethicis, « Omnis operatio sive naturalis « pio, et interminabilibus illuminationi-

acquisiti, sive aegritudinalis habitus, « bus pulchri et boni illuminari. » Sed
delectabilis est, quantum est de se, cuni per eorum qua> dicit, tangitur
nihil

sit in quo ultimo perficitur res propria ratio motus circularis. Ergo videtur,
perfectione, sicui ultima perfectio intellc- quod in Angelis non sit circulariter mo-
ctus non est esse scientem liabitu, sed eon- veri circa Dcum.
Biderare actu, cum per opcrationem non 2. Praeterea, In omni circulationc esi

intendatur aliquod operatum : incidit ta- aliquid a quo incipit motus, ct aliqnid
men pcena in operatione propter motum per quod est regyratio : haecautcm non
sine quo exerceri non potest, quia facit est assignare in motu Angclorum circa
dissolutionem in principiis naturae, sicut Deum : ergo non cst ibi circulatio.
motus phantasmatum et spirituum qui '\. Praeterea, Sicut dicit Pbilosopbus
pcenam in opera-
subtiliantur in capite, in VII Physicorum, motu circulari « in
tionr contemplativa, quamvis etiam posl «manetquou movetursecundum substan-
fatigationem maneat operatio ipsa dele- « tiam, sed quod movetur per diversas
ctabilU. oUnde cum in Angelis non sii ali- « iorinas facit circulationem : » Angeli
quid pcenosum, praecipue penes hoc quod autem contemplantur Dcum, convcrtun-
mvertuntur in Deum, non est operatio tur tamen super unam formam simpli-
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. VII, § 13. 3

cem, quas Deus csl : ergo aon esl ibi quod diffinil Dionysius circulariter mo-
circulatio. veri mentium, esl omnis rei ergo vide- :

Soltjtio. Dicimus, quod rn contempla- tur, quod circa quamlibel rem possil i
-

tiono Angelorum salvatur ratio circula- circuitus intellectus.

tionis in ipsum
hoc [>rout convertunl se in Soldtio. Dicimus, quod lalis circulatio

prout est principium illuminationum et aon potesl esse nisi circa Deum. Cum
ratio cognoscendi seipsum el alia sine enim omnis circulationis si1 centrum
medio, et in idem ultimum per illumina- unum indivisibile, in \)>>< esi rabstantia
tionem reducuntur ffique distantia a cen- indivisibilis quam circumstanl ration
tro, id est, a divina substantia indivisibi- principii, medii, el finis loco centri : in

li, qu;r aequaliter se habet ad illas tres aliis vero rebus incidil compositio, el

rationes, scilicet principii, medii, el Bnis. pluralitas in substantia per recessum ab

Ad primum ergo dicendum, quod Dio- uno simplrci : unde diversae rationes et

nysius perfecte dicit rationem hujus cir- considerationes ejus reducuntur ad di-
culationis. Perhoc enim quod dicit,wm- versa in substantia ejus, sicui aon esl

lc, tangitur unitas centri. Per hoc vero idem in ipsa bonum el pulchrum : sed
quod dicit, sine principio et interminabi- pulchrum proul formam concor-
recipil
libus illuminationibus, tangitur ratio dem ideas, bonum secundum quod perfi-
circumferentiae quae non habet princi- citur in finem : unde non esl il»i ratio

pium el Bnem in actu, sieut linea recta. circulationis. E1 per hoc patel solulio ad
Per hoc vero quod dicit, pulchri, tangi- obiecta.
Iur processus illuminntionum a primo
in idquod oiovetur et consummatio illius Circa quartum sic proceditur. Uu'ium 4.

per reductionem in ultimum, et in hoc I Videtur enim quod omnia participenl

quod dicit, boni. istam circulationem, per hoc «1 1 dicil

Ad secundum dicendum, quod Deus Commentator : aEtenim unumquodque

secundum ratibnem principii esl loco «ceorum quse Mint circa Deum, chori
ejus a qiio incipit motus, et prout est me- « ducit. »

dium cognoscendi est id per quod lit '2. Praeterea, Cum Angeli moventur
regyratib, e1 in quantum es1 altimum circulariter in Deum in quantum tendunl
complens, est iil in quo stal circulatio in ipsum u1 suam perfectioneni (u1 'li

completa. Philosophus) bonum appetunt, videtur

Ad tertium dicendum, quod diversitas q I in omnibus si1 iste cin ulus

formarum estloco diversarum formarum \«l oppositum.

circulationis in motu circulari, e1 secun- Motus iste circulationia Vngelorum
I.

iluin quod per eas quodam modo discer- <'>i per cognitiunem 11 llcclivi n m '
> . ' 1

iiiml, semper manel in divina substantia ergonon omnia coguitionem participent,

contemplatio, sicul il>i circulariter mo- vidctur quod isle circulus non sil m om-
liiin manel in eodem loco secundum sub- nibus.
Btantiam. -• Prasti rea, Motum creli non altin-

. uni infcriora, qui magis propinquus

»3. Circa tertium sic proceditur. el cognaius eis : ergo mullo minus aliin-
l.Videtur enim, quod circa alia quam cen possunl -I eircuilum spiritualium

circa Deum potesl csse liujusmodi cir- substantiarum.

culalio : ejusdem enim rei plures consi- utio Dicimus, qu ui omnia
derationes sunt : ergo per illas potesl inferiora, ul Vlpeli 1-

circuire rem considerando, sicul dictum pant molum secundam quod cceli

(
.
s| iii Deo. Bunt, qui esi ul vila qua?dam natui

2. Prffiterea, Pulchrum e! bonum pcr stentibus omnibus, sccundum Philosi

204 iv \i.it m \(.. nitn. imi.kd.

phura, non tamen complete babenl cir- Littera sic legatur : l.\ quo immediate
culationem cceli, Bed extendunl se in recipil a Deo i|>s;i Bcilicel hierarchia

illam quantum pnssunt, qusedam secun- iiiiiin ordinum, est prima dispositio, id

iliim se in circulum, sicul aqua e1 aer el est, gradus primus caeleslium essentia-

i-nix, quas raoventur secundum naturam //.'/ii, id est, Angelorum, quantum ad

motu tamen habenl aliquid reg}
recto,
-
nostram scientiam, id est, secundum
rationis <\ motu cobH, Bicul patel in re- quod de talibus tenuiter comprehendere
iixu maris
II terra vero non per Be mo-
:
possumus. I|»sa dico stans in quantura
vetur, sed commiscetur aliis, ul assimi- inflexibiliter manel in substantia Dei, in

lel Be per formam Bimilem formae cceli, quantum convertitur in

circuitu Dei, in

secundum quod potest, el participet ali- ipsiun, secundum quod esl principium,

ijuo modo motus ejus in generatione et medium, et terminus, ei immediate circa

corruptione mixtorum ita etiam cir- :
Deum, in quantumhabel circuitum, per-
cuitura Angelorum circa Deum partici- fectius aliis el prima habet, et i|>sa dico

panl omnia, secundum quod quselibet circuiens aeternam scientiam <y'tx- scilicet

extendunl se in suam perfectionem per Dei, in qua non csl vicissitudo : ct lioc

quam assimilantur Deo, secundum quod exponit dictum circuitum, simpliciter, in

Vngeli circuire Deum dicuntur. [nprimis quantum simplificatur per conversionem

tamen substantiis est talis circuitus com- inununi simplex, et lioc refertur ad uni-
pletus secundum perfectam conversionem tatcm centri., et incessanter, quantum ad
in ipsum, in aliis vcro deficienter, secun- lioc quod dixit stans. Et hoc dico secu/i-

dum quod entium elongan-

in gradibus dum excellentissimam collocationem, id
tur a primo quaedam cnim habcnt tan-
:
cst, ordinationein circa Deum.
tum csse, quaedain ctiani vitam. Et sic El ponit octo, quorum numerus sicsu-

patet solutio ad objccta. mi potest. Gum cnim colioccntur circa

Deum sccundum quod perliciuntur ab
ipso, aut erit penes pcrfcctionem in actu
scxtum
et sic est vel in habitu. Si in
:

habitu, aut secundum intcllectum, aut

secundum alfectum. Si secuudum intel-
lectum, autquantum ad substantiampcr-
fcstionis, aut quantum ad modum. Si
quantum ad substantiam, aut quantum
KXPOSITK) TEXTUS. ad scita, et sic cstprimum aut quantum :

ad modum cognosccndi, ct sic cst secun-

dum.Siquantuinadmodum,autsecundum
operationem ad infcrius, etsic cst septi-

mum : vel supcrius, etsicest octavum. Si

Ipsa ergo est quantum, etc. secundum afifectum, aut quanlum ad na-
turam delectantis, sic tertium aut quan- :

tum ad modum, vel prioritatis, sic est

quarlum vel singularitatis, et sic esl
:

quintum.

Littera sic Legatur : Ipsadicoest prima

lnparte ista duo facit. Primo conclu- quidem, idest, certe videnspure sinecon-
'lit ex dictis hierarchiam trium ordinura tinuo el tempore in Deo multas comtem-
primam. Secundo adjungit proposi- plationes, quantum ad numeram scito-
pnn. iln. IncircuituDei, etc. rum, et beatas quantum ad statum viden-
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VII, § M.

tis : et hoc est primum quantum ad scita, plene, et cooperaiione, secundum quod
que, id est, e1 illuminata, a I >
>

-
< fulgo- in multis efficiuntur consortea potestatis
res simplos rl immn/ii/lr prr diviuum lu- ejusetiam reductione inferiorum. El hoc
men sub quodvidetur receptum in stu> dico similitudine, i<l est, per assimilatio-
fulgore et simplicitate immediatea Deo: nem ad eam, scilicel Dei operationem,
et hoc est quantuin ad medium sciendi. bonarum habitudinum, i<l est, secundum
Kt ipsa dico repleta divino alimento, non dona ijiiihus collocantur in >m> gradu
in quo sit necessaria separatio puri ab perficientia eos, in lin<-, ei hoc qu intum
irnpuro, sed secundum ultimam assimi- ad communionem, et actionum quibus
lationem qua firmatur in Deo hoc : <
i
t reducunl alios, quantum ad cooperatio-
cst tertium secundum perfectionem affe- nem, el hoc es1 sextum quantum ad per-
ctus quantum a<l naturam delectantis. fectionem secundum actum intellectus <•!

Repleta <lico quidem, i<l est, certe multa affectus, que, i<l est, <t ipsa cognoscens
fusione primo data sihi a Deo, t hoc <
i
niiilln divinorum, i<l <•-!. de divinis :

quantum ad modum prioritatis, que, i<l quod non plene cognoscil ul Deus, ncc
est, et repleta sola unitate divinse refe- omnia, superposite, i<l est, eminentius iu-
ctionis : quia non reficitur aliquo ab aliis ferioribus v\ hoc esl Beptimum quan-
:

quam a Deo accepto. Et unitate <li<<» t u iii ad modum perfectionis intellectus

domestica : quia Deus eam ipsis sine me- respectu inferiorum : '7 ///'•/// in partici-

<lio offert sicut et autem per sihi, aliis patione, i<l <'st, participans divinse scien-
medium, sicut domestici homines refi- tiae, quantuin ad scita, et cognition
ciuntur eodem quo ipse et unifica, in : quantum ad lumen sub qu<> videt, secun-
quanlum pcr ipsam reducuntur in unum, dum quodfas est, est, p<>>sihih' sibi
i<l :

et hoc esl quantum ad in<><luin singulari- ri hoc esl octavum quantum ad modum
tatis, que, i<l est, <
i
t ipsa effecta digna respectu superioris quem Becundum pro-
multa communione Dei, quantum ad portionem mi.hu ,il> eo recipit.
niiilta dona, quaj ah ipso participant

11

TRANSLA RDI Rll, IN II,'

\N lloUA l i<>. I l i ; I- I \

Propterea et laudes ipsius Theolo- Quamobreirj etiam terrigenia lau

gia liis qui in terra sunt, tradidit, in ejus theologia tradidit, quibua aul

quibus mirabiliter manifestatur excel- sim.r illius illustrationia eminentia sa-

206 I). Al.h M \L. n||h. IMt.KI».

sissimse ipsius illuminationis eminen- crosantc dcclaratur.Nonnulli siquidem

c\ illo ordinc, ad sensum accommoda-
tia. Alii quidem enim eam
sensibiliter

dicendo tamquam vox aquarum rebo- te loqucndo. quasi vox ct frcmitus

ant, Benedicta gloria Domini de l< aquarum multarum clamant Benedi" :

suo i.Aliiveroillam valdeiaudabilemet cta gloria Domini de loco suo alii :

piissimam relamant Theologiam, Sanc- vero celeberrimum illud et veneratione

tus,sanctus,sanctus Dominus Deus exer- plenissimum divinae laudis canticum
cituum, plenaomnisterragloriaejus*. cxclamant Sanctus, sanctus, sanctus
:

Has autem excelsissimas coele- Dominus Sabaoth, plena est omnis tcr-

stium hvmnologias, jam

animorum ra gloria lua.
quidem in his qu;e sunt dc divinis Has autem sublimissimas coe-
laudibus, quantum possibile, aperui- lestium intelligentiarum hymnolo-
mus, ct dictum est dc his in illis, gias, sive laudum celebrationes, jam
quantum ad nos, sufficientcr, ex qui- pridem in iis, qua; de divinis hym-
bus in recordationem sufficit dicere nis conscripsimus, pro facultate nostra

tantum secundum prrcsens tempus, explanavimus, ibidemque de illis satis

quia Theologicam scientiam ipsa pri- superque pro modulo nostro dictum
ma dispositio, quantum fas, illumina- est : ex quibus id, memoriaa causa im-
ta est a divina bonitate, per quam prajsentiarum repetere sufficiat, ut pri-

tamquam deiformem hierarchiam, et mus ille ordo a divina bonitate, quan-

aliisseipsam deinde tradidit, illud per tum par est, theologica illustratus

brevitatcm dicendo subintroducens,ip- scientia, eamdem deinde, ceu benefica

sam piissimam et summe benedictam, hierarchia, sequentibus transcripserit,
et omnino benedictam divinitatem illud, ut compendio dicam, docens,
fas est benedictam esse ex Deum reci- quemadmodum veneranda, et super-
pientibus quantum possibile cognosci benedicta, omnique laude digna Divi-
et laudari intcllectibus. Ipsi enim sunt nitas, a deicapacibus intelligentiis,
tamquam deiformes divini loci, divinaj quantum ab iis cognosci ac celebrari
(ut eloquia aiunt) quietis. Et quia potest, jure debeat depncdicari, cum
monas est et unitas tres substantiali- sint quasi deiformcs, divini quidam
ter et supercoelestibus essentiis usque loci, ut eloquia testantur, divina; re-

ad novissima terrae cxtcndens boni- quietis : nec non ut monas unitasque.

tatem suam in omnia qufc sunt, pro- qua, tribus inest Personis, a supercce-
1

videntiam, tamquam omnis essentiae lestibus naturis ad infima usque terrrc

superprincipale principium, et causa, per suam benignissimam res omnes

et omnium superessentialiter immen- penetret providentiam, tamquam quae
surabili continentia circumligans. omnis sit essentiaj superprincipiale
principium et causa, nec non superes-
sentialiter universa incomprehensibili
suo complexu comprehendat.

'
Ezech. !ii, 12. 2
Isa. vi, 3.
 DE CCELESTI HTERARCHIA, CAP. VII. 6 li.

Ilns autem. Ili< adaptal dictas laudes

ad propositum. El circa hoc duo Facit.
Primo quod has laudes alibi expo-
dicit,
Sllll el inde hic accipit quantum perti-
>

net proposito. Secundo adaptat, ibi, Quia

EXPOSITIO TEXTUS. theologicam, etc.

Littera sic legatnr : Talea laudes cla-

mant. Autem, id est, sed jam quidem,
Propterea cl laudes, etc. id est, certe aperuimus, per expositio-
nem, quantum possibile nobis fuit, in
kisqusB suntde divinis laudibus, in libro
quem de hoc apud fecit, qui non esl d
has excelsissimas hymnologias, id est,
sermones laudum, (hymnua enim laus
dicitur), coslestium animorum, id est,
llic inducit auctoritates ad proposi- intellectuum, scilicel Vngelornm, ei in
tum. Et primo inducit. Secundo adaptat, illis, scilicet tractatibus, dictum estde
ibi, Has autcm excelsissimas , ctc. Jtis, scilicet laudibus sufficienter quan-
tum adnos, id est, ex parte nostra, licel
Littera sic legatur : Diximus, quod nou ex parte rei, ex quibus, scilicel ibi
immediate collocantur circa Deum, pro- determinatis, sufficit tantum dicere ad
ffterea ct, id est, etiam Theologia, id est, propositum secundum praesens tempus in
s.icra Scriptura tradidit his qui in terra recordationem praedictorum, hoc scilii
sunt, id est, hominibus, laudes ipsius, quia ipsa prima dispositio, id est, hierar-
scilicet primaB hierarchiae, quibus laudal chia, est illuminata a divina bonitt
Deum, in quibus, scilicet laudibus mira- immediate scientiam theologicam, id est,
biliter manifestatur, id est, excitando de divinis quantum fas, id est, possibile
ad inquisitionem causae eminentia ex- esl sibi, per quam, scilicel primam dis-
celsissimse respectu inferiorum illumi- positionem, tamquam per hierarchiam
nationis ipsius, scilicet supremae hierar- deiformem, Deo propinquarn di- id est,
chi.x, qua illuminatur a Deo. Enim, id vina bonitas quidem, id est, certe tradi-
cst, quia quidem, id est, certe alii, sci- dit seipsam, id esl, eamdem scientiam,
licel Angeli, reboant eam, scilicel divi- et, id esl . etiam aliis, scilicel infei iori-
aam Laudem, tamquam vox aquarum bus, deinde, id est, posl primos per or-
multarum, propter manifestam cognitio- dinem. Prima dico dispositio tubiiU la-
nem de \)co dicendo sensibiliter, id est, s .
\i\ estj occultc introdui ens de I
'

sensibilibus figuris sibi adaptatis, hoc dicendo <////</ per

scilicet, Benedicta gloria Domini de loco quod dignum
fas, id esl .

suo (Ezech. m, l_). Vero, id est, sed atii nitatem piissimam, quanlum cominu- . *
• 1

Angeli primae hierarchiae reclamant, id aionem bonorum suorum

est, alter ad alterum clamant, illam nedictam quantum emin< ntiam boni-
y
. i
<
I

Theologiam, id est, sermonem laudis de tatis, i omnino < n, quantum

Deo, valde laudabilem, propter emi- nui\ ersalitatcm bonil itis ejus lu
nentiam, ei piissimam per convenientiam omnium rerum Hnm di< : bi m di-
(idei, hanc Bcilicet, Sanctus, sanctus, .
lam ess< • '
. \-

sanctus, Dominus Deus sabaoth, plena tibus, scilii el pi imae hier in hi i >i-

st omnis terra gioria ejus (Isaiae, vi, 3). titm est fiossibil ,m
 1

208 I). AlJi M\(i. nitl). IMU.h.

bonitatera, tt laudari : qoe enim ad ple- tt per hoc quod dicunt, sanctua ter, 1

nuiii possunt. fpsi riiiin, scilicel intelle- Bemel Dorainus, <•! quod esl extendem
CtUS, smil lod i/irin.r quietis, ld
ilirini bonitatem suam, providentiam quara ha-
est, iu quibus Deus spiritualiter quie- bel de rebus, i<l est, cognitionem cum
scit, <'t ipsi in Deo noii continentes, sed cura, in omnia qus& sunt, <i supercailesti-
contenti tamquam deiformes, id est, si- bus rssrutiis inripicndo usijur ml unvis-
millimi, ///, i<l est, sicul aiunt, i<! est, siimi terrx, i<l est, usque ad infima qus
dicunl eloquia, i<l est, sacra Scriptura. generantur ex terra, per hocquod <li<it,

I
sechiel, m.ui. 7 : Locus solii mei, et lo- plena omnis terra. Extendens dico
est

ci/s vestigiorum pedum meorum. Psal. tamquam principium efficiens omnis es-
i wii, 6 : Deus in loco sancto suo. Et in sentise creatae superprincipale, i<l est,

hoc exposuil positam laudem, et proba- super onmia principia dans <-is esse et

vit, quod benedicitur ex eis gloria Do- principiare, et tamquam causa Gnalis,
niini tamquara ex loco suo quia imme- : quae antonomastice dicitur causa, ct tam-
diate circa Ipsum collocantur et quia f : quam circumligans res ad invicem per
fas cst dicere divina bonitas est monas, sapicntiam, ut cst forma idealis eorum
id cst, una secundum essentiam, et quod immensurabili continentia superessentia-
fst unitas tres substantialiter, id cst, liter circumligans unamquamque rem
personaliter : quia Graeci dicunt treshy- quantum ad continentem, non quanluiu
postases, sicut nos dicimus tres personas : ad contenta.
 ;

CAPUT VIII.

ANTIQUA TRANSLATIO. IiALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

De Dominatiunibus et Virtutibus et De dominationibus, virtutibus ei po~

Potestatibus, et de mcdia eorum hie- testatibus, et de media eorum hierar-
rarchia. chia.

SYNOPSIS CAIMTI5 .*

I. Explicat quid significenl dominationes, rirtutes sc potestatea ; et qnanam ratione me-

dia ista hierarchia initietur seu illustretur.
II. Exemplo declarat, quomodo illustratio a superioribua spiritibua ad inferiorea derive-
tur.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. '• INTERPRETATIO.

Transeundum autem nunc nobis

A.. Modo nobia transeunduin esi ad ,

in mediam ccelestium intellectuumdis- mediam coelestium spirituum Jisiin- Vn

positioncm, Dominationes illas su- ctionem, dominationei istaa super-
,

*
permundanis oculis, quantum possibi- mundania oculis, proui possumus, con-
lc explorantibus, et vere potentia spe- templando, unacum potentibua rti

xiv i
210 1). Al.lt. MAG. (UU>. IMM M

culamina divinarum Potestatum et ra spectaculis divinarum potestatum

Virtutum. atque virtutum : quaelibet enim natu-
rarum appellatio supernarum, Divini-
B. Etenim unaquaeque super nos es- tatis imitatrices carumdem deiformes
sentiarum cognominatio, Dei imitato- dcnotat proprictatcs. Nomcn itaque
rias earum signat deiformes proprie- quod sanctas dcsignat dominationcs.
tat(
existimo declararc absolutum aliquem
et ab omni terrena utilitate liberumad

C. Igitur sanctarum Dominationum supcrna transitum, nullaque penitus

manifestativam nominationcm aestimo tyrranica dissimilitudinc ullo modo
declarare absolutam quamdam et om- inclinatam, scd libcralitcr scveram do-
ni pedestri minoratione liberam ana- minationcm, quae omni abjccta servi-
gogen, nullaque tvrannicarum dissi- tute celsior, omni dejcctione superior,
militudinum ullo modo causa univer- ctab omni dissimilitudine remota, ve-
saliter inclinatam. liberaliter severam rique dominatus, necnon principii
Dominationem, omni minutivae servi- dominationis jugiter avida, cum ipsa
tuti superpositam, superiorem subje- sc, tum sibi subdita ad genuinam ejus
ctione omni, et remotam ab universa similitudinem, quoad potest, bencfice
dissimilitudine, et dominationis inccs- transformat; et eorum
ad nihil quae
santer appetentem, et ad illius ipsius inanitcr apparent sed ad id quod vere
naturalitcr subsistentis virtutis simi- est totaliter conversa, Dominiciu sem-
litudinem, quantum possibile, et seip- per deiformitatis particeps exsistit.
sam et quie post eam sunt, optime et
speciose conformantem, ad nullum va-
ne videntium, sed ad proprie 5v uni-
versale conversam, et Dominica^ sem-
per deiformitatis in participatione, se-
cundum quod possibile est, ipsi fa-
ctam.
 n

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII, § 1 2U

poteniia, i<l est, ordinem Potestatum
Virtutum, quas -unt quasi specula in
quibus relucet divii .'i potesl is et virtus.

El dicuntur vere potentia propter ef£

ciain eorum insuis actionibus.

DIVISIO B1 EXTOSITIO TEXTUS.

A. Transeundum autem nunc nobis in 1*1 lUI M.

mediam, etc.

ln hoc capitulo determinat de tribus Si.ii quod male ordinet.

\ idetub,
mediis ordinibus. El dividitur in parl Virtutes enim sunl ante Potea
1 .
-

duas. In prima ponil proprietates eorum. tes unde <'t d<- eis primo exsequitui
: :

ln secunda determinal hierarcbiam eo- unde inconvenienter praeposuil eas Po-

rum in ionnuuni, ibi(§ i>. Has hdbent testatibus.
deiformes, etc. 2. Praeterea, Sicut dicit Philosophua
Prima prima continual si
in duas. Iu in 1 Cceli et Mundi, < Virtus esl ulti-

,i.l praecedentia, praelibans de <[u<i agcn- a niuiu potentiae I

i itur hierar-
(luin >it. In secunda exsequitur proposi- chia si1 totum potentiale, cujus pai I

tuiu. ilu (§ I, C. . />/i///r sanctarum />>>- ordinem habenl secundum ordinem p

minationum, etc. tentiae, videtur quod Virtutes praemilti
Circa primum duo Primo <li<it f;i<it. debuerit.
de <ju<> est agendum. Secundo,quomodo 3. Praeterea, Majus esl n
eorum accipienda sunl propria, il>i (§ I, |,u- uaturae, quod esl Virtutum, quam
B . Etenim unaquseque. !.' malitiam, spiritualium,
\ e corporalium, quod esl V - itum :

Liltera sic legatur : Determinavimus , i \ iut< - sunl supra l*i

de |uiiui> tribus ordinibus el hierarchia Soi Diciinus, quod sini|

eorum. Autem, i<l est, sed transeundum \ ii luti - sunl supra P< indum
n iii- est nobis in mediam dispositionem, i Domin
id est, hierarchiam ccelestium intr/le- -iii in ha< I P
ctuum, i<l esl, Vngelorum. Nobis <li<<> dicanl jurisdiclion '

plorantibus, i<l est, inquirenlibus, \

quantum possibile esl nobisoculis •

quodam modo I'

mundanis, i<l est, praeditis superinuiula- \ irlul

no lumine : quia nihil proprio inotu di- m I

cet, ut supra dictum est, iitas l>< in <|<

tiones, scilicet cielestes, speculamina >//- palior esl .

' Virtutes in

vii l statum >/ Virtutum Iii ,. qua jui isdiction

2\1 I). ALB. MAG. ORD. PH.Kh

11, .11 dicunt. El per hoc patel solutio ad

objecta.

DUBIA.

EXPOSITIO l IA i i
S,

//. Etenim unaquseque, etc. Cirga primum suut tria dubia.

Primo, Quid siut Dominationes, et
quis earum aetus ?
Secundo, Utrum mittantur ad nos ?
Tertio, de proprietatibus earuni.

Etenim. Ponit modum

quo propria Cirga primum sic proceditur.

eorum suut accipienda, quia secundum 1. Dionysius ipse in libro de Divinis

quod manifestantur per nomina ipsorum, nominibus ponit talem diffinitionem do-
dicens : Explorantibus dico nobis, etc, minii « Dominium esl non pejorum ex-
:

el hoc poterimus facere. Etenim, id est, « cessus tantum, sed bonorum ct pul-
quia unaquseque cognominatio essentia- « chrorum omnimoda possessio, el non
riim, quae suni super nos, scilicetAnge- « cadere valens fortitudo : » sed excede-
Lorum, significat proprietates earum dei- re inferiora ista qua; sunt pejor eis, con-
formes id est, Deo similes, Dei imitato-
y
venit omnibus Angelis ergo non esl :

rias, id est, per quas Deum imitantur proprium unius ordinis.

habentes eas. 2. Si dicatur, quod excessus pejorem

dicilur superpositio inferiorum ordinum,

Fgitur sanctarum. Tlic ponit propria tunc videtur convenire solis illis de pri-
eorum. Et primo Dominationum. Se- ma hierarchia, qui excedunt omnes alios,
cundo Virtutum, ibi (§ 2), Ipsa vero et non essc alicujus ordinum de secunda
sanctarum Virtutum. Tertio Potestatum, aut tertia hierarchia.
ibi 3),Ipsa vero sanctarumPotestatum.
(<j :}. Pra^terea, Sicut dicit idem Diony-
sius, « Soli thearchiae convenit habere
« omnimodam possessionem bonorum et
a pulchrorum » ergo cum ab hoc dica-
:

turdominium, non debet dici iste ordo

Dominationum.
i. Praeterea, Superiores ordines magis
possident pulchra et bona : ergo potius
debent dici Dominationes.
5. Praeterea, Sola fortitudo divina ca-
dere non valet, cum omnis creaturae for-
titudo defectui possibile sit subjacere,
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. VIII, § I. 213

ex eo quod est ex nihilo : et Lta etiam sicut subjugatur virtus hominis . 1 1 > alio
videtur, quod islis non conveniat ratio potentiori, etqua potest se in alt n-
dominii quam Dionysiua ponit. tinere, ae se deprimentibus «.ubd.it. •

li. Pr?etcrea, Objicitur de rationequam ut depressa est virtus hominis el d.i-

ponit Gregorius in homilia prius in- monis per peccatum : el hoe tangit per
ducta '
: « Ea, inquit, Angelorum agmina hocquod dicit, non cadere valeru forli-
« quae mira potentia praeeminent, pro eo tudo. Alia causa superpositionis est abun-
« quod eis ad obediendum caetera sub- dantia eorum quaa sunt per modum ex-
« jecta sunt, Dominationes nominan- teriorum bonorum, quae omnino habent
« tur. » Cum autem Archangelis subji- ad nutum el hoc tangil per hoc qnod
:

ciantur Angeli, videtur quod etiam ipsi dicit, pulchrorum ( bonorum omnh <

dici debeant Dominationes, et similiter alii <ln possessio. Talis autem Buperpositio
inferiores Dominationibus, cum nomina. eminenter et plene soli \>>'< convenit,
inferiorum conveniant superioribus, ut qui omnia ad autum habel sibi Bubjecta,
in capitulo quinto dictum est '. et regil ea, operando circa unumquod-
7. Praeterea, Homines qui sunt simi- que, uon lamen ita quod per operatio-
les Dominationibus, dicuntur dii. Sic nem rebus immixtus deprimatur, sed
enim dicit Gregorius : « Sunt nonnulli semper in alto se continet. Similiter el
« qui sic in seipsis cunctis vitiis omni- Angeli istius ordinis per appetitum divi-
« busque desideriis dominantur, ut ipso nae Dominationis conformanl se sibi ex
« jure munditiae dii inter homines vo- dono gratiae ejus dato, qod admiscentes
« centur. » Unde et ad Moysen dictum se per operationem Bubditis, sed Bemper
est,Exod. vii, 1 : Ecce constitui te Deum se in allum efferentes, ad autum dispo-
Pharaonis. Quo ergo isli nisi inter Do- aunl et dirigunl >ibi subditos in operi-

minationes currunt? Ergo videtur, quod bus circa subditos : et ideo Dominationes
etiam illi qui sunl in hoc ordine, dii di- dicuntur.
cendi sint potius quam Domini. ,\,| primum ergo dicendum, quod om-
8. Prseterea, Objicitur de quod hoc Qes Vngeli excedunt ista inferiora digni-
Bernardus quod « dicit, Dominationes tate el aatura, tamen ioferiores, u( Vir-
« dicuntur propter hoc quod sunt intuen- tutes el Vngeli, immiscenl se per opera-
« tes DominumSabaothomnia cumtran- tionem ejus, el quodam modo sic

» quillitate judicantem : » sed intuitus ssquantur : el ideo aon convenil eis ex-
magis pertinel ad Cherubin, judicium cessus dominii.
magis ad Thronos ergo inconvenienter : secundum dicendum, quod primi
\,|

ponit rationem eorum. ordines quamvis plenius habeanl ratio-

Solutio. Dicendum, quod Gregorius el aem dominii quam iste ordo, lamen
Bernardus ponunl ea qua3 consequuntur cedunt sibi in hac denominatione, di

Dominationes, propterhoc quod magis minati .i nobiiioribus donis diccntibus

sunt nota. Dionysius autem ponil per- tantum conversionem in Deum.
fectam rationem dominii :quiaponi1 bu- Vd tertium dicendum, quod soli I
1

perpositionem subditorum, quaaestex- convenil lalis nliam,

cessus dominii per hoc quoddicit, exces- istis tamen convenil per |>
>

sus pejorum : el ponil duas causas bu- aem.

perpositionis, scilicet Hrmitatom aatura- Vd quartum dicendum sicul td |

lem quffl aec ab altero subjugari potest, aium.

1
S.GmooBiuSfUomilia XXX1> in Evongelium. N
 2\\ D. ALB. MAG. ORD. PR/ED.

quintum dicendum, quod licel per

Vd go videturquod Dominationes mittantur
naturam fortitudo eorum cadere valeat, adnos.
confirmantur tameo per gratiam ut cade- :{. Praterea, Liberalis severitas quam
,,. ,n valeanl
ii, e1 etiamnaturam habent
:
|>« > n i t proprietatem hujusordinifl aon es1

omnibus aliis robustiorem ad non ca-. m>i coercendo Bubditos: hoc autem
in

dendum. ''' operando circa ims ergo videtur :

A.l Bextum dicendum, quod istis sub- quod ipsi oirca nos operantur.
jioiuntur inferiores ad obediendum, ita i. Proterea, Filius et Spirius sanctus
quod ipsi non se immiscenl inferioribus dicuntur mitti ad nos: ergo multo magta
per operationem, sed regulanl silti sub- non estindignum Dominationibus si mit-
dit(t< in operatione circa inferiora, el ad tantur ad nos.
eorum nutum operantur : sic autem non .">.
Praeterea, Seraphin (qui esl supe-

obediunl Angeli Archangelis, cum ipsi . rior Dominationibus) legitur missus ad

circa nos operentur, sedtamquamin offi- purgandum labia Propheta? Isaiae (Isais»,

cio constituti a divinis et non diri- vi, 6 et 7) : ergo el isti mittuntur.

Q j Si (>. PraBterea, Tantum primi ordinis

A.l septimum dicendum, quod Deus sunt de virtute assistrice : quia prima
dicit providentiam el curam circa subdi- hierarchia dicitur assistens circa Deum,
tos, quae esl in operando circa eos. Dici- ut supra dictum est : ergo isti cum omni-
tur enim Deus per omnia currens : et bus inferioribus sunt de virtute ministra-
ideo potius in Graeco dicuntur isti Domi- tiva : ergo mittuntur in ministerium
ni quam dii. nostrum.
Ad octavum dicendum, quod non di- Solutio. Dicimus, quod illud quod in-

cuntur Domini contemplatione simplici- est alicui non relinquitur re ma-

per se,

ter, quiahocestCherubin,sedadcontem- nente, sicut album semper disgregat

plationem beatitudinis, quse quia non est quamdiu manet in corpore dominii :

persimilitudinemrei, sedper rem ipsam, autem per se semper est efferri, et aliis
trahit in videntem id quod videlur se- non misceri per operationem suam circa
cundum substantiam. Sic el nos videndo subditos, sed habere alios sub se ad nu-
trahimus in nos rei similitudinem : unde tum suum operantes ut non perturbetur
hoc est contemplantes Deum in quan- quies sua : et ideo Angeli quae snnt in

tum Dominus, fiunt et ipsiDomini : nec hoc ordine, nisi Dominationes essc de-

etiam attribuitur eis judicium ut in qui- sisterent, cum per

non possunt mitti,

Itus Deus sedens judicet, quia hoc est missionem aequales nobis fierent quodam
Thronorum, sed tamquam per quos ju- modo operando circa nos, cum ibi sint
dicat subditos ut jurisdictionem ab ipso ubi operantur, secumlum Damascenum,
habentes. et ita non se in alto continerent, quod

est proprium dominii.

Dubium 2. Circa secundum sic proceditur. Ad primum ergo dicendum, quod di-

Videtur enim, quod Dominationes

1. cuntur omnes mitti in ministerium, non
mittantur ad nos, per hoc quod dicitur ut operentur omnes extra domum gloriae

ad Hebraeos, i, L4 : Nonne omnes sunt hic circa nos sicut Virtutes et Potestates,
administratorii spirituS) etc. : ergo vi- sed quia superiores inferiores illuminant
detur quod isti mittantur in ministerium de operatione per eos hic circa nos ex-
nostrum. ercenda.
2. Praeterea, Omnis hierarchia est Ad secundum dicendum, quod mitti
aequiformis in genere uno sed Virtu- : non convenit Virtutibus et Potestatibus
tes el Potestates (quae sunt cum eis in ratione hierarchiae quia sic non conve- :

dem hierarchia) mittuntur ad nos : er- niret infimae hierarchiae, cum una divi-
 : n :

DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. VIII. § 1. 215

datur cx opposito contra aliam, sed con- riam, Bed ul dans manu artificibus regu-
venit eis ratione ordinis : neque
et ideo las operandi.
oportet quod conveniat Dominationi-
bus. Circa tertium sic proceditur. Miwt,
Ad tertium dicendum, quod Dominus l . Absolutum et liberura idem dicunt
non habet respectum ad subditos, ut circa ergo videtur esse augatio, cum ponat
eorum operationem se immisceat, sed utrumque ad determinandam anago-
gubernans eos per ministerium sibi sub- gen.
ditorum qui sunt tamquam officiales sui 1. Praeterea, Cum omnes Angeli sint
opcrantcs quod cis dcccrnunt. Et simi- substantiae separatae, sunl ex aatura lil>"-

liter dicendum de coercitione subdito- ri ex subjectione quae esl per materiam,

rum. cl sunt etiam absoluti a culpa el .i pce-
Ad quartum dicendum, quod aequivo- na : ergo videtur, quod aon debeat poni
cc dicitur mitti Filius, vel Spiritus san- proprietas hujus ordinis ab hoc libernm
ctus, et Angeli. Mitti cnim Filium est esse.

cognosci quodabalio,utdicit Augustinus, 3. Praeterea, Pedestris ignominia esl

in quantum datur donum quod reprae- quae facit pedibus conculcabilem : h<

scutat processum cjus abalio. Non autem autem aperte non est in aliquo Angelo :

mittitur ul»i prius non fuit, et ut dislans ergo est proprium hujus ordinis .il>
i

a mittcnte, ut pcr opcrationcin aequet sc hoc liberum esse.

inferioribus, sicut Angeli mittuntur. Hoc f-- Item, Sicut <li<it Philosophus in

enim cssct crror Nestorii, qui posuit Ethicis, respublica tribus modis regitur.
Spiritum sancluin ministrum Patris et Regno, ubi unus perficitur plena pote-
Filii, proptcr hoc quod legitur missns* state : et hoc regnum corrumpitur per
Et propter hoc ratio non sequitur. tyrannidem. Regitur etiam « j 1 1 .i i I «
><
j 1 1
.

Ad quintum dicendum, quod sicul <li- aristocratia, quando plurea ad regnnm

cil Dionysius : UlcAngelusquimissusest eliguntur propter virtutem ipsorum, sii

ad Isaiani, non est dictus Seraphin prop- ut fuit olim in Romana republica :
«'t bo
ter ordinem, sed secundum participatio- regnum corrumpitur democratia, quan-
ncm doni Seraphin per illuniinationem do rectores dant se vitiis. rertinm re-
al» ipso procedentem: sicenim inferio- gnum est timocratia.quando plebeii prop-
rcs nominibus superiorum nominanlur ter divitias perficiuntur, quod est vilissi-

quorum dona ab ipsis participant, etse- mum genus regiminis. Cum autem in

cundum hoc omnes possunl dici mitti, hoc ordine aon sil hic anus, Bed plu
in quantum inferiores qui mittuntur, regentes propter meritum virtutis, vide-
participant dona superiorum. El ideo pot- tur regnum eorum potius esse ai istoi ra-

cst alio modo solvi primum quain supra tia quam regnum : el it.< oon debuil
dictum cst. removeri ab eis quaa corrumpil n _nuiu.
Ad sextum dicendum, quod licel qui- scilicel democratia.
dam dicant Dominationes esse de virtute "»• Prseterea, Sicul vull Philosophus,
assistrice, aon tamen credimus esse ve- Basilius <i Boetius, i ryranni »n-

rum, cum non dicanl buo nomine con- « dore leges ad nocumentum plebiis, uti-

versionem in Deum, sed ia inferiora « tilitalem \>i" Bui : cujus contrarium

unde sunt dc ministrativa virtute, aon « esl boni n N lulcm \

laincn per operationem mixtam inferio- lua i ondil legi - .i<l no< umentum infei

ribus circa qus3 operatur, sed habens sub rum. Ergo ryrannis non debuil propi
Be omnes ministrantes, regulans eos in removeri ab hoi ordine.
Buis ministeriis, sicut architector est arti- G Item, Liberalitas osl virtus media
fex non ita quod operetur circa mato- inter prodigalitatem et avaritiam, et non
210 1). ALB. IfAG. OIU). lMt.EI).

i
st conditio Beveritatis : ergo inconve- iuriii regimine propter diversas et pro-

aienter dixit, severam liberaliter. l»ii;is cujuslibet virtutes, sed Becundum

7. Protereaj Sicul dicit Tullius, « Cle- quod participant unum donum, Bcilicet
i mentia qua quandoque dissimulantur dominium et ideo potius convenit eis
:

i peccata Bubditorum, esl ad decoremre- regnum quam aristocratia, in qua secun-

ni \r\ dominii : • ergo semper tenere dum diversas virtutes diversis officiis

severitatem in coercendo Bubditos Be- perficiuntur, ul quidam consules, quidam

cundum rigorem justitias videtur esse vi- Benatores.

tuperabilis conditio dominii : et ita non Ad (juiiiiiiin dicendum, quod li'"'t ab

deberel eam ponere. oiiiiiil(ii> removeatur secundum actum,
8. Prsterea, Liberari a minoratione quia nullus tyrannidem exercet, tamen
pedestri, etsuperponi minutivse servituti, proprie removeri debet secundum offi-

etsuperiorem esse omni Bubjectione, el ciuin ab his quorum est dominari.

remotam ab omni dissimilitudine domi- Ad sextum dicendum, quod vitium esl

nii, videtur esse iilem : ergo uugatio cst in translatione nostra : unde alia transla-

ista quatuor repetere. tio KaKet, decenter loco ejus ubi nos ha~
9. Commentator,
Praeterea, Sicut dicit bemus liberaliter. Vel dicendum, quod
« Vitium daemonis fuit appetere divinam non dicitur hic liberaliter a \ irtutc lihe-
« dominationeni » ergo vidctur, quod
: ralitatis, sed a lihertate qua quis sui causa

nou sit proprietas istius ordinis. dicitur unde dicimus liherum esse cor-
:

10. Praeterea, In Ecclesiastica Kierar- replorem, qui propter corrcctionem so-

chia quaB exemplatur a ccelesti, proliibe- lum corripit, et non propter odium vel
tur appetitio dominii a domino. Luc. xxn, ostentationem potentiae : et sic dicitur hic
2.">, ubi dicit Reges gentium dominantur
: libera severitas quae propter se tantum
eorum : et qui potestatem habent super, est.

etc., et etiam a Keato Bernardo ad Eu- Ad septimum dicendum, quod sequi

genium Papam. Ergo videtur, quod in severitatem in infirma familia in qua ex
Angelis non sit eondilio laudahilis. necessitate peccatum accidit, vitiosum
11. Item, llahere similitudinem divi- est, sed in lirma familia, qualis coelestis
nce virtutis ordiuem virlu-
pcrtinet ad est, perversae voluntatis esset relinquere
tuin : ergo non debet poni proprium Ku- severitatem.
jus ordinis. Ad octavum dicendum, quod est suhje-
12. Item, Quteritur penes quid suman- clio ex conditione, in quam non incidit

tur istae proprietates ? creatura spiritualis, nisi propria volun-

Solutio. Dicendum ad primum, quod tatc, sicut est in daeinonihus : et hax re-
esl quaedam libertas naturae et dignitatis movetur per Koc quod dicit, absque om-
angelicae a materia et culpa et pcena, ct nipedestri minoratione : quia talis mi-
Kcec est inomnibus Augelis. Est etiam noratio ex peccato conculcaKilem facit,

qiwedam liKertas oflieii, per quam non et ideo pedestris dicitur. Quaedamvero
immiscent operationem suam ad iulimam, est ex materia, et Koc est propter mate-
et haec propria est ejus ordinis, cum alii riam, sicut lapis fertur deorsum. Et quae-
inferiores habeant quamdam minoratio- dain ex obligatione ad materiam, sicut
uem, co quod operautur circa iulima : phantasia quae est colligata materiali or-
et ideo propter has duas libertates quae gano. Et queedam per inclinationem ad
sunt hujus ordinis, posuit absolutam et materiam, sicut intellectus noster qui ac-
Liberam. Et perhocpatet solutio ad se- cipit a materia. Et Kajc tria removentur
cundum et tertium. per illa tria qucc sequuntur, ut patehit in
Ad quartum dicendum, quod licet in expositione litterse.

isto ordine sin! multi, uontamen ponun- Ad noiiuin dicendum, quod isti appe-
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII, § 1. 217

tunt dominationem sicut debeut, et

quando debent,quia secundum quod Deua
eos vult habere et idco non csl eis hoc
:

vitium, cum sit perfectio aaturae eorum,

(jiiia appetere debito modo numquam
cst vitiosum. Daemones autem non appe-
ticrunt ut debuerunt. Unde dicil Auscl-
mus, quod « niliil appetierunt quod non
« liabuisscnt si semper stctisscnt » sed :
expositio iiah b.

quia non debito modo appetierunt, fuit

eis peccatum.
Ad decimum diccndum, quod appeti-
tus dominationis non prohibetur in Ec-
clcsia nisi propter ambitionem annexam, (\ Igitur sanctarum Dominationum, etc
quaenon est in Angelis.
Ad undecimumdicendum, quodvirtus
non dicitur liic qua occurritur legibus
n.iluia), qua3 est ordinis virlutum, sed
per quam quis continet se in alto domi-
nii, quam Dionysius dicit iu diffinitione,

« fortitudinem caderc non valenlcm. » Littera siclegatur: Igitur ex quo unius-

\d ullimum dicenduin, quod proprie- cujusque nominatio declaral ejus pro-
tates istae sunt sumuntur pe-
deccm, ct prietatem, asslimo, id rst, certe scio, vel

aes rationem dominii, quue ex uomine hoc dicit propter insufficientiam scienlis
declaratur. Cum enim dominium per es- respectu nominationem manifesta-
sciti,

Bentiam sit superpositio, aut accipietur tivam sanctarum Dominationum decla-

penes superpositionem ipsam, aut penes rare anagogen, id c>t, sursum ductio-
causam superpositionis. Si penes super- nem qua se superefiFert aliis, absolutam
positionem, aui secundum ea quibus quantum ad naturam, et liberam quan-
Buperponitur, aut secundum actum su- lum ad operationem, ab omni operatione
perpositi. Si penes ea quibus superponi- pedestri, i<l ot. quae Facit con< ulcabilem :

tur, aut erunt inferiores ex conditione el haec minoratio est ex conditione vo-
voluntatis, et sic esl prima : aut cx ma- luntatis, ethasc est prima proprietas. Que
teria, et sic est quarta : aut ex obliga- id est, et declaral eam scilicet anagogen
tiouc materia?, et sic est quinta : aul ex universaliter non esse inclinatam itll<>

inclinatione ad materiam, el sic est sex- modo ullam <\<- numero dissimiiitudinum
ta. Sed si secundum actum suppositi qui turannicarum, u\ est, tyrannidum
csi regere subditos, aul Becundum ex- quas dissimilis el Deo el sua3 dignilati
clusionem dissolutionis, <•! sic est tertia : efficeretur, Bicul omne !"' i atum facil dis-

aut secundum exclusionem tyrannidis, el simiiem .1 l><" el a seipso, in quantum

sic cst secunda. Si secundum causam inclinatur in contrarium pci »uob

superpositionis, sumuntur quatuor ulti- naturae. Ei deciarat domina

in.c secundum ordinem per oppositum ram, id est, sequcntem vcritatein,ut om-
quatuor deprimentibus. nem insolcntiam cc
ic iii, liberaliter, id est, dcccntei . vel /*-

beraiiter, quia sui i ausa : el haac esl i

ii.i. Dominationem p isitara in

invicem minutii vituii, qua esl ex

matei ia. I ndo Commi nlaloi dicil : i Sen-
218 l> \l B MAG. <>m>. IMM.D
i Bibilia el corporalia servituti convenien- <•! virtus es1 fixum in materia, non sub-
« li.i dicil : n.iiii iioii permittunl ea quaa ve- > ^
i
t
<
1 1 s per se : e1 haecesl octava. El do-
i re sunt intelligere : » et hsecesl quarta. minationem dico eonversam pcr assimi-
Dominationem etiam dico superiorem lationem <<</ nullum videntium <<i/<<t, id
subjectione omni, quae esl ex obligatione est, non conformal se alicui diligenti va-

matei i;p. sicul imaginatio quaB subjicitur nitatem in dominio. Dicitur enim lii<- \i-
transmutationi materiae, propter obliga- si<» qua trahitur amans in amatum, et esl
tionem organi : el haee esl quinta. I.t do- Aiinitas dominii per quam non effertur
minationem dico remotam <</> universa aliijuid inaltum suae perfectionis, <jui <^t
dissimilitudine, sicul est dissimilitudo in linis dominii, immergens Be per appeti-
intellectu, <|ui cum sil immaterialis, ac- tum deprimentibus, sicut esl peccatum.
cipil tamen sub continuo el tempore, Vanuin est secundum Philosophum ad
quae Bunl conditiones materiae : et haec finem quem non includit. Sed conversam'
esl sexta. E1 dominationem dico appeien- flrfov, i<l est, ens universale proprie s ibi,
tem, i<l est, appetitivam dominationis in- id est, a<l hoc quod est dominii in quan-
tsanter, i * 1 est, inflexibiliter. Est etiam tum hujusmodi : et luee cst nona, j>cr o j
»-

causa superpositionis contraria subjectio- positum depressivum ex inclinatione ad

ni ex conditione enim voluntatis: quia materiam qua aliquid convertitur in id
superefferri secundum doniinium divinum quod extraneum ab eo secundum
cst
appetunt, non se deprimunl per aliquod suani naluram, scilicet sj>irituale ad ma-
peccatum e1 haec es1 septima. El domi-
:
teriales conditiones. Et dominationem
nationem dico optime secundum perfe- dico factam in participatione, i<l cst,
ctionem in Qne, et speciose per assimila- participem constitutam deiformitatis J)o-
lionem ad exemplar conformantem ct minicas semper, i<l <
i
st, firmitatis divinae,
seipsam </ qu& post eam sunt, quibus qua semper se in alto dominii continent.
licet praeest, quantum possibile est sibi Et hoc dico secundum quod possibile est
<i<I similitudinem illius ipsius virtutis ipsi, scilicet participanti : el haec est de-
subsistentis naturaliter, id est, per nalu- cima, per oppositionem obligationis ma-
ram ipsius, scilicel divinae, quae non ab terioe qua aliquid non in se Brmitcr con-
alio sustinetur : el in hoc quod eis se tinctur, scd materiae colligatur.
conformat, contrariatur his quorum esse
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII, § 2. 2iy

ANTIQUA TRANSLATIO BALTH. CORDERII, S. J. INI 1.1 1 i I l ATlO

Ipsamvcro sanctarum virtutum for- Sanctarum autcm appellatio virtu-

tem quamdam ct incommutabilem vi- tum, fortem quamdam et inconcus-
rilitatem,, in omnes secundum earum samdenotat virilitatem, in omnes dci-
deiformitatem opcrationcs, ad nullam formes earum actiones redundantem,
susccptionem inditarum ci divinarum ne quidquam admittant, quo ipsis insi-
illuminationum, imbecilliter infirma- tae divinitus illustrationes imminutae
tam, potenter in imitationem Dei re- deficiant ;
quae magnis viribus ad Dei
ductam, non relinquentem suimet im- nititur imitationem, neque motui di-

becillitate deiformem motum, sed lir- vino ignavia sua deest, sed constantet
miterferentem in superessentialem ct ad superessentialem ac potentificam
potentificam virtutem, et ipsius imagi- virtutem intuens, ncc non ipsiusmet
ncm virtuti similcm, juxta quod licct, quantum fas est, effecta
virtutis,
factam, ct ad ipsam quidem ut princi- mulacrum, ad eamdem quidem ceu
palem virtutem potenter conversam. virtutem principalem, valide con\
ad secunda vcro virtutem dans et ', tur, aJ ea vero quae posteriora sunt,
deiformiter provenientem. virtutem iis suppeditando, deiformiter
dimanat.

Ali.is dando.
 ::

220 I). AUl. RftAG. ORD. IMt.Kh

Secundo, propter quid dicantur \ irtu-

tes ?

Tertio, propter 1
1 1 i < I dicatur in Evan-
gelio '
: Virtutes ccslorum movebuntur,
potius quam de aliis ordinibus ?

Quarto, de differentia proprietatum

i|u;i' assignantur huic ordini ;i diversis
sanctis.

Ul\ IMO I K\ I I
S. Circa primum sic proceditur. Dui

1 . Videtur enim, quod aon sil aliquis

specialis ordo Virtutum, cuni ipse dicat
infra capite undecimo, « omnes ccelest( -

« essentias vocari Virtutes. »

Ipsam vero sanctarum Virtutum t

etc. 2. Praeterea, Omnis actio praeexigit
virtutem a cjua egrediatur : sed omnis
hierarcbia est actio,u1 ex diffinitione su-
pra posita patet : ergo Virtus non cst
speciale ordinis, sed commune nomen
hierarcbiae.
3. Ad idcni, Virtus consequitur cssen-

Ilic ponit proprietates Virtutum. Et tiam : sed virtus angelica consequitur

primo ponit proprietates septem in acci- essentiam angelicam in communi : ergo
piendo, secundum quas subdivitur itc- penes eam non debet sumi ordo specialis.
iii iii haecprima pars. Secundo ponit duas i. Prasterea, A virtute generaliter di-

in communicando, ibi (§ 2, in linc), Ad cta, qua3 cst virtus naturalis, non potesl

secunda vero virtutem dans, etc. sumi ordo : nec iterum avirtutc speciali-
dicta, quce cst virtus moralis ponens in
mcdio : quia tunc vel diceretur pruden-
tia, vel juslilia, vcl aliqua alia, quod
non dicitur : crgo non vidctur csse ali-

quis ordo specialis Virtutum.

">. sumuntur secun-
PraBtcrea, Ordincs
dum dona Spiritus sancti virtus autem :

naturalis non cst hujusmodi ergo penes :

nriUA. cam non potcst sumi aliquis ordo. Nec

iterum pcnes moralem, ut probatum cst
ergo non potcst esse aliquis ordo Virlu-
tum.
1 . Ad oppositum sunt auctoritatcs
Dionvsii, Gregorii, Bernardi.
2. Praeterea, Hoc etiam probatur pcr
Ilic sint quatuor dubia. rationem sic : Ordo gradus quidam po-
Primo, LJtrumsil aliquis specialis ordo testatis cst : sed virlus pertinet ad perfe-
Virlutum ? ctionem potentiae, cum sit ultimum ejus

1
Ifatth. xxiv, 29, el Marc. xui, 2:;.
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. VIII, § 2. 221

ergo penes virtutem debet sumi aliquis quolibet per esseDtiam, etperhoc quod
ordo. dat gratiam : et haec duo non conveniunf

Solutio. Dicimus, quod virtus com- Angelis istiu-- ordinis, nec etiam aliis :

munitcr dicta qua- est quaelibet vis a qua ergo videtur quod non debenl <li<i Virtu-
non constituit aliquem
egreditur operatio, tes secundum supradictam rationem.
ordinem, scd secundum quod specialiter i. [tem, Gregorius dicit, quod « Vir-
dicilur robur quoddam naturae per perfe- « tutcs dicuntur illa agmina per quae mi-

ctum donum gratiae ponens in ultimo « racula saepius fiunt. » Sed contra II- :

ministeriorum divinorum, pertinel spe- timum Angeli esl supra ultimum homi-
cialiterad hunc ordinem et ad hoc ulti- : nis, cuin dicatur Matth. \i, II, <!<• Joan-
mum inferiorcs non attingunt, superio- ne Baptista Qui minor est in regno cas-
:

res vcro denominati a nobilioribus <lo- lorum, major est illo. Sed facere mira-
nis cedunl huic ordini in hac denomina- cula esl ultimum ad quod pervenil hu-
tione et ideo secundum hoc non conve-
: mana virtus unde <'t Virtutes sunl de do-:

nit omnibus nec consequitur essentiam nis gratis datis hominibus, utdiciturl ad
eorum in communi, nec praeexigitur a<l Cor. xu. 28 ergo ultimum Angelorum
:

quamlibet actionem, sed primo modo. erit ultra hoc non igitur propter ln><- :

Et per hoc patet solutio adtriaprima. Virtutes dicentur, cum virtus dicat ulti-
\<1 quartum dicendum, quod Virtus mum.
non dicitur hic a virtute naturali in com- 5. Praeterea, Ah omnibus aliis <1< >ni>

muni, sed secundum quod dicitur virtus gratis datis quaB enumerat Apostolus,
ponens in tali ultimo nec tamen dicitur : I ad Cor.xu,28 et seq.,non sumuntur or-
a virtute morali, licetetiam illa ponat in dines : ergo Il<•<
,

penes h<><' quod esl -i-

ultimo in optimum, quam-

quanlum cst gna facere, debel sumi aliquis ordo.
.is ponat in medio secundum materiam. n. Praeterea Angeli sunt supra natu-
Ad quintum dicendum, quod \ irtus ram : sc<l ultimum naturae esl miracu-
non dicitur a virtute naturali simpliciter, lum : ergononesl ultimum Vngeli,

sed a dono quod perficit eam, ponens aliquid supra li<><\

cam in ultimo. 7. Praeterea, Cum virtus dicatur ex

hoc quod ponit in ultimo, ut dicitur in

- 2. CincA secundum sic proceditur. primo Coeli et Afundi, etideo cum iste
1. Dionysiusin lihro dc Dirinis mmii- ordo non ponatur in ultimo simpliciter,
nibus, cap. VIII, dicit « divinam virtu- quia hoc solius Dei est, dicentur Virtu-
« tem omnia supergredientem, quae om- tes <\ boc quod ponantur in ultimo spe-
« nia continel <'t implet. » El videtur, ciei : sed sic competit poni in ultimo om-
(|uo<l secundum boc dicatur istc <»r<l<» uibus ordinibus : ergo non debet iste

Virtutum, cum dictum sil supra in diffi- ordo specialiter dici Virtut<
nitione hierarchiae, quod esl deiforme, s. Prseterea, Virtutes Bive miraoula
quantum possibile est, similans. non Qunt in ccdIo, Bed hic circa homini -

2. Sedcontra : Virtus istius ordinisest in signum in/idelibus, ut dicit ^postolua

Bub virtute superiorum ordinum : ergo de locutione linguarum '

:
sed ulumma-
non Bupergreditur omnia : el sic non re circa humana es1 inferioris I

convenitei ratio illa. chiae : ergo si ab hoc dicerentur Virtu-

3. Praeterea, Virtus divina continol el tes, non essenl de media hierarchia, ut

confirmal omnia per li<><
-

quod esl in dicil Dionjrsius hic.

1
1 ad Corinth. «V, 22.
222 D. ALI!. MAG. 0|{|). IMU:i>.

«i. Pr.Ttcrca, I)ini»ysiu8 lii<- uon acci- tur : sed in passivo ultimuni inferlur ab
pitaliquam proprietatem eorum ab ln><- aliis, ul qui potesl rinci a decem, potesl

quod est signa facere ergo n<>n est pro- : vinci a quinquaginta, et, .1 cuntum <t

pria ratio eorum quare Virtutes duuu- non e converso : el ideo non eodem mo-
i ur .
do es1 uliiiuiiiu Angeli el naturo.
Soli ii". Dicimus, quod Dionysius po- \<l sepUmum dicendum, qraod non <li-

uit perfectam rationem virtutis, ponens cuntur Virtutes, quod ponanl in ulti-
c<i

Buperexcessum quo ponitur res in ulti- mo simpliciter md quia ponunt in ulii-

:

rao vel simpliciter vel secundum genus iu<» omnium rainistraaUum, el non bo-
aliquod, aul speciem : el iterum officium luu» in ultimo unius speciei : el sic non
quod habet in inferiora participans cis esl commune omnibus onlinibus.
secundum firmitatem unde concedimus : Ad octavum dicendum, ju< inferioris < ><i

primum, quod secundum illam rationem hierarchise esl illuminare circa officia

dicatur ordo iste Virtutes. humana ostendendo quid boni agendum

secundum dicendum, quod super-
\<1 sit : vel alicui singulariter, quantum a<l
gredi omnia simpliciter, non cst virtutis Angelos, vel in quantum praeficitur com-
iu quantum virtus, sed in quantum est munitati, quantum ad principes vel di- :

virtus divina, quoe ponit in ultimo sim- rigendo in ulroque, quantum adArchan-
pliciter : sed Virtutum quantum est in gelos Virlutes autem non illuminant
:

virlus. csl superexcedere omnia quae de huraanis officiis, cum non operen-
participant unum actum, secundum quod tursigna, ut alii ea effective faciant : sed
ponit in ullimo illius ut in ultimo divini circa res liumanas operentur.
niinisterii. Ad nonum dicendum, quod Gregorius
Ad tertium dicendum, quod licet non posuit Virtutis ralionem materialiter,
confirment effective ut immittentes gra- quantum ad id quod ultimum in mi-
est

tiam, confirmant tamen per modum per- nisteriis divinis manifestum nobis, quod
suasionis, illuminationes immittendo, sic cst signa facere : sed quia aliqua in offi-

confortans confirmans dicitur. ciis divinis sunt majoris virtutis quain

Ad quartum dicitur, quod facere signa signafacere, licet non appareant nobis,
non esl uitimum hominis, ut efficiat ao- Dionysius posuit propria eorum formali-
tione procedente a corpore vel anima, ter, secundum quod ponuntur in ulli-

sicut est Angeli, sed per modum inter- mo, quidquid sit illud.

-ionis.
Ail (juintum dicendum, quod omnes
illuminationes humana' rcducuntur ad Girca tertium sic proceditur.

angelicas, et omnia dona illa reducuntur 1. Videtur enim, quodnon debeat dici

ad dona ordinum, sicut propbetia ad specialiter dc Virtutibus, quod commo-

Gherubin, el non al»
sic de aliis, licet vebuntur in die judicii : tunc enim ces-
omnibus denominentur ordines, cumsint sabit omnis praelatio, ut dicit Glossa (I

in eis nobiliora a quibus denonainentur. ad Gorinth. xv) : sed omnes ordines sunl
Ad sextum dicendum, quod miracu- in aliqua praalatione : ergo omnes com-
lum ikiu esl ultimura potentise activae movebuntur.
naturas, <• u n
1 non possil efficere, sed esl 2. Praeterea, Gomrautatis hominibus,
ulliinuin potenliae passivae, quod el circa maxime deberenl commutari illi <|ui pra3-
fit, et e contrario modo se habet ultimum ponuntur hominibus ad curam : tales
•n activo el passivo, quoniam in activo autem sunl Angeli : ergo de illis potius
aD ultimo inferuntur omnia alia, sicul deberel dici.
q u > potesl ferre centura.potestferrequin- 3. Praeterea, Hic in littera ponitur
quaginta el sexaginta, el non converti- eorum proprietas incommutabilitas : er-
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII, § 2. 223
go non videtur verum, quod commo- dum per eas. Gregoriiu vero posuit
veantur. unum quoad exsecutionem tantum, in
Solutio. Dicimus, quod quia Virtuti- quo terminatur tota eorum operati
bus competit signa facere : in die autem Ad secundum dicendum, quod pro-
judiciimagnaet frequentia signa fient, prietates ista? sunt septem in accipiendo,
sicutrenovatione mundi in statum incor- el duae in communicando. Si
enim Bunt
ruptionis, et resurrectione mortuorum, in accipiendo, hoc eril secundum
quod
et reparatione corporis in dispositionem ponuntur in ultimo quia hoc declaral :

gloriae, ideo dicuntur tunc specialiter eorum aomen. Ultimum autem vel esl in
commoveri quia tunc potissime
: discur- agendo, vel in reducendo : quia his duo-
rent ad exercendas operationes pertinen- bus modis perficitur hierarchia. Si in
tes ad suum officum. Ilic autem dicuntur agendo, aul quantum ad substantiam ac-
incommutabiles avirtute resistente, qua? tionis, aul quantum ad modum.
deijiciat eos al> alto sua^ potentia? : sed quantum ad actionem ipsam, aul quan-
quod praelatio cessabit in omnibus ordi- tum ad multitudinem actuum, sic est
nibus, hoc erit sine motu eorum. Et per prima : vel quantum ad magnitudinem
hoc patet solutio ad objecta. objecti, sic esl secunda : vel quantum ad
difficultatem actus, sic esl quarta : quan-
Circa quartum quaeritur de differentia tum vero ad modum, lertia. Si inredu-
proprietatum quae assignantur huic ordi- cendo, aut secundum viam reductionis,
ni a diversis sanctis. et sic esl quinta : vel secundum termi-
1. Gregorius enim dicit, quod « eo- num, e1 hoc aut esl intra, et sic esl sex-
« rumproprium est signa facere. » Ber- ta : vel extra, et sic est sepitima. Si in
nardus vero addit super hoc, quod « pro- communicando, aut io quantumagil in
« prium eorum est rationes divinas con- alterum, el sic es1 prima : aul in quan-
« templari. » Dionysius vero ponit quas- tum agendo reducit, el sic es1 secunda.
dam alias ;il) istis.

2. llem. Quaeritur de numero proprie-

tarum qua? hic ponuntur a Dionysio, pe-
nes quid sumantur ?
Solutio. Dicendum, quod Dionysius
assignat propria Virtutum secundum
propriam rationem virtutis ultimum po-
tentiae, quidquid sil illud in ministeriis
divinis. Gregorius vero et Bernardus se- extosi nii iixii--.
cundum boc quod est signa facere, quod
csi ultiinuni apparens nobis : sed cum
omnium causales rationes sint in Deo,
quasdam indidil in tota contextione na-
turae, secundum quas alterum ;il> altero
producitur actione naturo, qua dicun-
tur rationes seminales quasdam vero : Littera -.ir |i_.iiiii . I ttlcs prnpi
apud se retinuit, quibus operatur proul n3stirao declarai ••
nomination I
'
nni-
vult, supra naturam faciendo miracula. nationura. I
ero, id est, Bcili

El ideo Bernardus < 1 1 m • posuil propria denominationem i

tum
islius ordinis, unum in considerando has aislimo decltirare quamdam virilitat
raliones, quibus diriguntur quid el quo- iil es1 . robur ox donu gral ia i, in
modo sil agendum : alteruin quantum quantum non dejicitur por resistcns nsuo
ad exsecutionem ejus quod \ idonl agen- ullimo mmutabiU m, in quantura
'2- i I). AI.B. MAG. oiU). IMU.h

Qon iiiiit.it in illo. Virilitatem dico in in effectum potenter faciendo, scili< b1

omnes operationes, qoq unam tantuni di\ ina, scilicel per reductionem in ipsum,
qua lassetur, secundum deiformitatem el ultimum in via reductionis. I.i
sic esl

eorum, id est, secundum donum carum viriiitatem dico factam imaginem ipsius,
in Deo conformantur, el haBC 31
quo 1
Bcilicel divinsB virtutis, proul esl exem-
prima quantum ad ultimum in agendo jtlala ali i|iso. similem virtuti, Bcilicel
cundum utilitatem operationum. Yiri- divinse in robore agendi, juxta quod li-
litatem dico n<>>/ infirmatam imbecilliter, cet, id est, secundum proportionem Buam

id est, ad modum imbecillis, ad ullam el haec es1 sexta, penes ultimum redu-
susceptionem quantumcumque virtuosam ctionis intra, in quantum lit imago divi-
vel difficilem divinarum illuminationum use virtutis. El virilitatem dico conver-
inditarum, id est, intus missarum sibi a sam quidem, id est certe, ad ipsam vir-
Deo, el sic esl in ultimo, quantum ad tutem, scilicet divinam, ut principalem,
magnitudinem objecti, el es1 secunda. id est,a qua lluit omnis virtusuta princi-
Viriiitatem iterum dico reductam in imi- pio : et lioc potenter, id cst, secundum
tationem Dei, operando divina opera, proprietatem sui ordinis, quae esl in ulti-
potenter, Deus operatur sine tempore
ul niii potenties, el haec es1 septima, quan-
el resistentia, el sic es1 ultimum quoad tum ad terminum extra ad quem conver-
modum agendi, e1 sic esttertia. Virilita- titur. VerOf id est, sed declaral ad secun-
tem iterum dico no/i relinquentem ali- (/</, secundum communicatiuncni
id est,
quem motum, id est, actum deiformem, ad inferiora quod cst dans virtutem eis
id rst, in quo reluceat virtus divina im- participando donum proprium, et haec
becillitate suimet, tamquam non possit est prima in communicando, quantum
illum exercere, et sic est in ultimo quan- ad actionem ipsam et virtutem provc-
tum ad actus difficultatem, et sic est nientem secunda deiformiter, id
i// est,
quarta. Sed virilitatem dico firmiter fe- assimilando Deo ad hoc enim agit
: : et
rentem >^ el suum actum in virtutem sic est secunda.
superessentialem in se, ct potentificam
 DE CfELESTI IIIERARCIIIA, CAP. VIII, § 3. 22">

ANTIQUA TRANSLATIO, 3ALTM. CORDERM, S. J. INTERPRETATIO.

Ipsam autcm sanctarum Potestatum Porro sanctarum nomcn potestatum,

ajquipotentcm divinarum Dominatio- coajqualem divinis dominationibus
num et Virtutum bcne ornatam et in- virtutibusque distributionem signat,
confusam circa divinas susccptioncs ct inconfusum divinis rebus excipien-
ordinationem, et ordinatum supermun- dis ordinem, nec non iotellectualis c
danaj et intcllectualis potcstatis, non supermundialis potestatis dispositio-
tyrannicc in ea quaj inferiora sunt nem, quaj nequaquam tyrannice in
potcstativis virtutibus praecipitatae, sed pejus potentiae suae viribus abutatur,
potenter in divina post bene ordinatas sed et ipsamct animo invicto apu
reductaj, et post eam deiformiter redu- divina dirigatur, atque se sequentia
centis, et ad potcntiticam causalem po- bcnignissimc promoveat, ei ad poten-
tentiam, quantum fas est, assimilatae, tificae quantum
potestatis principatum,
ct eam ut possibile Angclis rcvclantis fas cst, accedat, eumdemque, pi
in bcnc ordinatis pcr ipsam ordinibus valent angeli, praeclarissimis ;

potestativa virtute. tiv;c virtutis sua? functionibua illu-

strct.

XIV
 22fi I). ALB. MAG. <>m>. PIU.I).

et actum communem omnibus qui sunt

in ordine uno ergo incompetenter lo-
:

quitur.
;{. Prsterea, Destructio noo esl linis

aliciijus per se, cum in quantum hujus-

modi non habeal rationem boni quae in

DlltlA. termino consequitur finem : sed coercere

adversas potestates est qusBdam destru-
ctio : ergo non est actus et linis istius

ordinis.

fpsam vero sanctarum Potestatum, etc. i. Praeterea, Potestas determinatur se-

cunduin subditos : mali autem Angeli
non sunt subditi bonis : ergo per actum
qucm habent in eos, non debet determi-
nari corum potcstas.

Hic ponil tertio proprietates Potesta- .*>.

Prsterea, « Nihil movetur propter
tum. Hic sunl quinque dubia. « vilius sc, » ut dicunt Philosophi : cr-
Primo, quid sinl Potestates, et de actu go similiter nihil agit proptcr vilius sc

ipsarum. vel operatur : sed coercere daemoncs cst

Secundo, de ordine earum ad Virtu- vilius quam dignitas angelica : ergo pro-
ptcr hoc opcrandum non dicitur eorum
Tertio, in qua hierarchia esse debe- potcstas.

anl ? 6. Prceterea, « Potentia divina quan-

Quarto, de proprietatibus ipsarum. « tum ad ea quae pertincnt ad guberna-
Quinto, d<' numero ordinum mediae « lionem, communicatur Angelis, » sic-

hierarchiae. ut dicit Dionysius in lihro dc Divinis no-

minibus, cap. \ : divina omnipotcntia
Uul iuni 1,
Circa primumsic proceditur. dicitur ex hoc quod ipsa est omnia con-
Gregorius ponens actum earum, sic
I. tincns et circumiens et collocans et fun-

dicit « Potestates vocantur hi Angeli,

:
dans ct .constringens : ergo et potentia
« qui hoc potcntius caeteris in suo ordi- Angeli dicitur cx hoc quod aliqua Qrmat,
« oe perceperunt, ut eorum ditioni virtu- licet non omnia, ct non coercitione co-
« tc^ adversae subjectae sint, quorum po- rum.
« testate refraenantur, ne corda liominum 7. Praetcrea, Dionysius hic nullam eo-
« tantum tentare praevaleant, quanlum rum proprietatcm secundum hoc
ponit
«volunt. »Et idem dicit Bernardus. Sed quod cst coercere daemones ergo non :

si Angeli non peccassent, non haberent vidctur esse actus corum.

hunc actum. Ergo videlur, quod pecca- 8. Praeterea, Apostolus ad Roman.
iuiii Vngeli fuil causa istius ordinis. xin, l ct scq., qualuor dicit de potestate,
2. Praeterea, Perhoc quod dicit poten- scilicct quod est a Deo sicut ah efficiente
tius cseteris in suo ordine, videtur quod exemplari causa, et quod est ordinata,

communical tantum aliquibus istius or- et quod est ad vindictam malefactorum,

dinis deberel autem assignare rationem
: ct quod est ad laudem bonorumi. Ipse

I Rom. xni, 1 o\ scq.Omnis anima pote-

: nationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi da-
statiiu* subh -subdita >it : .V<.// est enim mnationem acquirunt Vis autcm non timcre ....

Deo : quse autem sunt aDeo, ordi- potestatem ? Ilomtm fac et habebi» lawlcm cx
nata tunt. Itaque qui resistit potestati, Dei ordi- illa.
 DE CCELESTI IIIERARCIIIA, CAP. VIII, § 3. li'

autem non facit mentioncm nisi detertio jus ordinia : el etiam >i esset, adhuc ma-
quod rninus vidctur essc dc intentione lis noii existentibus, baberent tun
potestatis. Ergo inconvenienter assi- tum secundum habitum
quod possent
gnat Gregorius rationcm et actum potc- coercere malos >i insurgerent, licet non
statis. actu exercerent, Bicut etiam non oportet
Solutio. Dicimus, quod actus propriufl latrones esse actu quando dator jndici
potcstatis cst gubernare subditos in oflicium condemnandi.
tranquillitate, continere eos in jure divi- Ad secundum dicendum, qnod boc
no, sicut ctiam in civilibus potestas con- quod dicit in suo ordine, esi exponendum
stituiturad hocut contincat rempublicam secundum proprium donum Bui ordinis,
quietc in jurc sccundum statuta civita- ct sic ratio qod Bequitur.
tis : scd quia hoc non potcst fieri nisi Ad tertium dicendum, <{u< »<I lint de-
resistatur pcrturbantihus potcstatcm rci- structio ii(»ii >it linis agentis per -< ter-
publicae, qua quilibct gaudet jure suo, minans intentionem ejus, est tamenter-
ideo per conscquens actus potcstatis est minus actionis qui consequitur ad id
coercerc nequiliam advcrsarum virtutum, quod intendit.
sivcdaemonum sivc malignorum hoiui- Ad quartum dicendum, quod mali An-
num. Et hoc patet per Rcrnardum super geli non subduntur bonis, ul Btantes in

Cantica ' : « llli, inquit, spiritus qui ordine juris sub ipsis, sed > i
•
•.
1 1 cadentes
« potestates nominantur, duin crucifixi injus per pcenam, sicul latro subditur
« nostri divinani omnipotcntiam ubique judici per posnam, qui imii fuil Bubditus
« attingentem intucri ac magnificare de- sibi iu rectitudine juris.

« lectantur, exturbare hominum dsemo- Ad quiutum dicendum, quod licet ni-

« numque contrarias potestates pro his hilmoveatur propter viiius Be ut propter
« qufle haereditatem capiunt salutis, acci- terminum intentionis, terminus tamen
« piunt potestatem, id est, pro conser- actionem consequens potesl esse vilius,
« vanda eorum quiete in jure divino. » in quo uobilius intentum acquiritur, Bic-
[Jnde etiam Esther, xm, 7, propter pa- ul ccelum per generationem inferiorum
cem populo reddendam, Assuerus se «li- ad qiiam terminatur motus ejus ul ad
cit Judseorum necem imperare, m nefa- effectum qui est vilior ipso, consequitur
rii, inquit, homines uno die «</ inferos Bimilitudinem quamdam primi in causali-

descendentes, reddant imperio nostro pa- tatc rerum quod est nobilius ipso. Simi-
cem f
fjintiii turbaverant. Sic gubernare ter continentia subditorum injure divino
in pace populum esl intentum a potesta- est aobilius ipsis ^ngelis, licel

te, coercere vero malos propter illud. dsmones >it minus aobili
Gregorius tamen ponithunc cssc actum Sextum concodimus.
l»(iicstalis : quia magis manifestus lil qo- Ad septimum dicentum, quod Diony-
his. LJnde si apud qos mali non essent siu- ponit proprietates quaa sequuntur
quos coerceri oporteret, qod prsspone- eos quantum ad actum prin< ipalem ;

rentur populo potestates humansB, licel ideo dc hoc uon Fecil oienlionem.
oporterel divina potestate quae est com- Ad (m l.i\ iiiu dicendum, quod ^poa
municata Angelis, quod in tranquillitate lus perfecte dicil quidquid esl potcstal

custodirentur. tangil iiniii ipsum donum |" 'ti-t.iiis j

Ail primum ergo dicendum, quod co- hoc quod esl D ut< u mplatum ab ejufl

crccrc malignos qod est per bc actus hu- potestate. fangtl etiam curam ejufl quflB

1
S. BernadOs. Sttper Cantii a, Sjjrm. \;\.
 >>s
— — 1) \l.lt. MAG. <>m>. PRjED.

consistil in ordinatione juris sibi praefixi manibus, vel ungulis, velaliis,

niis, sicnt

,,1),.,,, per hoc quod dicit eam ordma- Becundum quod unicuique animaii compe-
//////. Taneit etiam finem ipsius vel ao- tit: potentia autem (quae »->t per modum
lum et secundum terminum operis, qui poteatatiaregentisaliasjponiturinsuperiori

esivmdieta malefactorum, etaecundum parte, scilicet in capite, utimaginitatii

terminum intentionis, qui esi laus bono- ratio : ergo et in ordinatione Angelorum

rum. Gregorius tameii tangit solum ae- Virtutes deberent sef sub Poteatatibua.
s <" "«>• Dicimua, quod optim -di-
tum uobis magis manifestum, ui quilibet '

?noseere possitad quem ordinem ex nantur Virtutes supra Poteatates inAn-

meritovita pertineat. !l> secundum enim quod magia po-
:

tentiam habent naturalem, secundum

hoc poliora doua gratiarum suscipiunt,
quibus supra alios constituuntur, --
Dubium 2. CiacA secundum sie proceditur. et y

I. Videtur enim, quod Poteatates sint sunt quidquid inferiores, et adhuc am-
supra Virtutes : potentia enimstansut plius : et ideo quia virtus dicit ultimum
perfecta perjurisdictionem, quffl est po- potentiae naturalis, consequitur ut plus
tentia potestatis, est supra potentiam recipiant etiam de donis in dignitatepo-
simpliciter : virtus autem est ultimum tioribus quam Potestates, qus potentiam
potentiae simpliciter : ergo est sub po- naturalem non in ultimum dicunt.licet or-
testate. dinatam jurisdictionem, quae etiaminvir-
1. Praeterea, In Bcclesiasticahierarchia tutibus potior est unde etpotentia Vir- :

(quae est exemplata a eoelesti) habentes tutum est supra potentiam naturas, occu-
gratiam virtutum, subsunt pra?latis qui rens sine resistentia legibus ejus : Pote-
sunt in potestate constituti, nec absol- statum autem potentia est per modum
vuntur ab eorum obedientia : ergo et si- jurisdictionis civilis, qua? lon^re deficit a

militer debet esse in coelesti. virtute naturae.

3. Ad idein. Quunto aliquid sumino Ad primum ergo dicendum, qu<»d licet
vicinius est, tanto superius est sed Po- : Virtutes non dioant jurisdictionem in no-
(estates sunt propinquiores Dominationi- mine. tamen propter ultimum potentta
bus. qus dicuut suinmam potentiam in naturalis ( quod dicunt in nomine ) datur
liac hierarchia, propter jurisdictionem intelligi, quod jurisdictionem habeant et

utriusque communem, quam Virtutes alia etiam jioliora.

ui i n dicunt. l"nde et una cominunis pro- Ad secundum dicendum, quod ex in-
prietas ponitur Dominationum et Pote- firmitate in civitate et in Ecclesia vel
statum,non tyrannizare in subditos. Ergo peccali vel pcenaB contingit eos qui sunt
Potestates sunt supra Virtutes. maximi in virtute, in ultiino gradu con-
i. Praeterea, In civilibus potestates stitui, dum vel ignorantia vel aliqua vo-
immediatum actum habent post domi- luntatis perversitas intercidit : deberet
nos, exsequentes gubernationem in sub- enim esse e converso : etsecundum hoc
nit"-. secundum quod eis a dominis dis- exemplatur a coelesti, quod debel sc
pensatur, ei suut eliam super illos qui non secundum id quod est.

sunt virtuosi in peragendis quibuscumque Ad tertium dicendum, quod Potestates

difficultatibus ad dominium pertincnti- magis conveniunt cum dominio quan-
bns : ergo cum rectitudo civitatis sit tum ad relationem superpositionis - -

exemplata a coslesti, videtur esse, (juod lum, quam nomine \ irtutis

dicunt : in
in Angelis Potestates sint supra Virtutes. autem magis conveniunt quantum ad
5. Pi . In ordine etiam naturae causam superpositionis, quae est non ca-
ponunt in ultimo propter
quae dere valens fortitudo : et ad causam sem-
suum robur, ponuntur in membris exlre- per sequitur efiectus in Angelia : quia
 I)E COELESTl BIERARCHIA, CAP. VIII, § 3.

nullus eis admiscetur dcfeclus ignoran- est,quod secundum analogiam diversam

l\cc vel peccati. recipientium et secundum ordinem
Ad quartum dicendum, sicut ad se- torum. Secundum analogiam quidem
cundum. cipientium : quia quorumdam intellectus
Adquintum dicendum, quod Virtutcs esl proportionatus ad inspiciendum divi-
qua? ponuntur iu extrcmis membris, po- num 1 1111 1 • - n in >ic» hllgore, et sic ponun-
nuntur quanlum ad juvamen-
in ultimo tur in prima hierarchia: qnorumdam ve-
tum corporis sed Virtutes quae ponun- : ro intellectus estcapax ejusdem luminis
tur in capite, ponuntur in ultimo quantum secundum quod propinquat tenebrositati,
ad dignitatem naturffi, sive imaginatio in quae est ex continuo terapore, ot secun-
brutis, sive ratio in liomine, quamvis dum hoc ponuntur in ultima hierarchia :

non sit. virtus corporalis ullius secundum Bed quia de uno extremo venitur in atte-
Philosophum, per accidens, scilicet nisi rumper medium, quidam medio modo
propter virtutes a quibus immediate ac- recipere sunt proportionati divinum lu-
cipit. men,e1 secundum hoc ponuntnr in med
Secundum vero ordinem receptorum di-
ClRCA tcrtium sic proceditur. Vidctur versificantur hierarchiae : quiaaut recipi*

enim, quod Virtutes et Potestates sint de tur similitudo indonis quibus convertun-
infima hierarchia. tur in Dcum, el secundum hoc ordinan-
1 . Dicitur enim a Biagistris,quod prima tur in prima hierarchia: aul consortio
hierarchia sumitur penes conversionem in potestatis, et sic ponuntur in media : aut
Deum, media penes conversionem in An- recipiunt inut alios transmndant, imitan-
gclum, ultima penes conversionem in ho- tes Dei liberalitatem, el in hoc perficitur
minem scd Virtutes in operando conven
: tcrtia : primum enim esl causa secundi,
tunlur ad bomines, vel retundendo mali- secundum causa tertii. Cum igitur \ ir-

tiam daemonum ab eis, vel operando signa tutes et Potestates dicanl perfectionem
circa eos : ergo sunt de infima hierarchia. potestatis, cum dicanl etiam potentiam
2. Adidem,InfimaehierarchiaBesttrans- iimitatam, oportet eos ordinari in media
fundere illuminationes in homines, cum hierarchia.
non babcant aliain angelicam bierarcbiam Ad primum ergo dicendum, quod con-
sub sc : scd Virtutcs el Potestates trans- verti inAngelum, vel in hominem, vel
fundunt potcstatcs in lioniincs cum, non in Deum, non distinguit hierarchiam,
b-
dicant aliqucm actum qui exerceatur in cet consequatur hierarchias jam distin-

ccelis, ubi nec coercetur malitia, nec ctas: convertil enim in Vngelura invenitur
liiint miracula: ergo sunt de ultima hie- etiam in ultima, Bed secundum per-
as
rarchia. feotionem inconsortio potestatis vel
:5. Praeterea, ln civilibus et in Ecclesia- milationis donorum, vel imitatione lih

stica hierarchia principes ul prslati et ralitatis in effundendo possunl convi ai< n-

duces sunl supra potestates, cum etiam ter distinffui hierarchiae, oum ,
J" 1

-
eos sub sc habeanl per quos subditos suponoris, non sil inf< i ioi

Bimplicitor oram - Binl i on-

continent, suam operationem circa eos verso, licet

non immiscentes : ergo el ita debet esse sortes potestatis.

in ccelesti : sed principes Bunl in ultima \,l secundum dii endum, quod inlin

hioran esl Iransfundi n illuminati

hierarchia : ergo el Potestates debenl hias

iu ipsa. nes id homines, quantura ad

esse
actus eorum sed de lalibua virtutes et
Solutio. Dicendum, quod \ irtutes el
sed de
Potestates media hierarchia v Bun1 de > potostates non p< <
se illurainant,

quaj Bunt Bupra operationea hum

eniro quasratur, secundum quid ordine- ,,lns

in celia aonopen ntui -i- 1

tur in diversis hierarchiis? Dicondum naa ,i |ii ,i .

 . :

230 I). Al.lt. MAO. ORD. Plt.V.h

aec coerceanl malitiam, habenl tamen nantur, erunt quinque ordinei hierarchiaB
proprios actus ad consequun-
quos ista liujus.

lur, scilicel attingere ultimum in mini- 2. Preterea, ln humanis, vel in civili-

Bteriis divinis, el in tranquillitate conti- bus,ve] in Ecclesia sunt multi gradus me-
n« ii' «lii interdominosel eos qui potestates ex-
Atl tertium dicendum, quod in huma- ercent regendo familiam, Bicut duces, co-
ni- omnes potestates timitatsB sunt ideo : mites, archiepiscopi, primates: ergo vi-
suni in eadem ordinatione cum principi- detur, quod etiam plures debeanl esse
bus, quorum est limitata potentia, ut ordines inter Dominationes et Potestai
etiam Bub ipsis : sed Principes in Angelis et 1 1* 'ii solum Virtutes : el Bic sunt plures
habent timitatam potentiam vel jurisdi- quam trcs.

ctionem circa unam gentem

regnum, et Soli no. Dicimus, quod non debent
Potestates vero non et ideo cum hoc sit : esse uisi tres ordines hujus hierarchiaa
perfectio Potestatis, ponuntur in media sumitur enim haec hierarchia secundnm
hierarchia. perfectionem potestatis in continentia
subditorum : contineri enim non possunt
Dubium i. Girca quartum qua&ritur de numcro nisi reducantur in unum ordinans omnia,
proprietatum quns ponit, et penes quid ni' fiat divisio, et ut sint exsequentes or-
sumantur. dinationem Sed cxsequi potest du-
illius.

El dicendum, quod sunt septeni : quo- plicitcr, aut ponendo in ultimo, quan-

niam aul sumuntur in accipiendo, aut in tum ad actum simpliciter e\ parte ob-
communicando. Si in accipiendo, aut jecti aut secundum ordinationem juris.
:

quantum ad modum, et sic est prima : Dominationes igitur sunl per modum or-
aut quantum ad substantiam reccpti, el dinantis alios, Virtutes vero ordinatio-
sic est secunda. Si in communicando, aut nem exsequunlur secundum ultimum ac-
quantum admodum, aut quantum ad fi- tus ex parte objccli,quodest arduissimum.
uem perficientem. Si quantum ad mo- Potestates vero sunt ultra ex ordinatione
dum, aut est modus communicantis, et juris.

sic est tertia aut modus communicati,

: Ad primum ergo diccndum, quod re-
etsic est quinta aut modus eorum quibus
: gnum est potestas unius et ideo non :

communicatur, et sic est septima. Si est communicabilis multis nisi per mo-

quantum ad finem, aut in genere, et sic dum*dominii. Unde non facit ordinem
est quarta : aut in specie, et sic est sex- separatum : sanctitas vcro non constituit

t,i. in aliquo gradu dignitatis super alios, ct

hoc proprium hierarchiae.

est
Dubium 5. Circa quintum sic procedllur. Videlur Ad secundum dicendum, quod omnes
enim, quod sint plures quam trcs or- illae dignitates vel se habent per modum
dinrs mediae hierarchiae. principum, et sic sunt inferiores Potesta-
I .Dionvsius eniminlibro de divinisno- tibus, vel reducuntur in principatus vel
minibus '
ponit tria quon secundum ordi- Virtutes.
nem participantur ad potestatem perti-
nentia, scilicet dominium, regnum, et
sanctitas, a quibus videntur del)crc sumi
tres ordines. Cumigitur duo alii bic po-

Diontsios, I)" Iiivinis nominibus, cap. 12.

 DE CGELESTJ HIERARGHIA, CAP. VIII, § :j.

cepti, quae es! potestas ; unde est secun-

da.Potestatis * 1 i
<
-
« > non prsecipitatse,<\\i
sine fraenojuris tyrannice, ><•<! tranquil-
le ni r,i qua inferiora sant, Buper qua
scilicet esl potestas, ••! hoc pott ttatv
virtutibus, id est, per virtutempotestatis
quam accipil el sic est tertia,quantum ad
moduin communicationis, quia tranquil-
KXCOSITIO TEXTUS. le. Sed potestatis dico reductse in divina
potenter, i<l est,per modum proprium sui
ordinis post superiores ordines, bene or»
dinatas,qu.l& non aequaliter eis convcnit,
et sic tangitur perficiens in geni li-

cel divina potentia in qua perficitur redu-

ctio cujuslibel ordinisperjpropria Bibi.el -

Littera sic legatur : Praedictas proprie- esl quarta. Et potestatis dico reducentis
tates declarat nomen Virtutum. Autem/id quae suntjoo^ eam deiformiter,'\6 est.se-

est, sed ipsa/n nomiiiationem sanctarum cundum deiformia dona : et lii'' esl modus
Potcstatum aestimo declarare ordinatio- ex parte communicatorum, et esl quinta.
nem, id est, gradum quemdam dignitatis Et potestatis dico assimilatse ad poten-
sequipotentem divinarum Dominationum tiam divinam, potentificam et causa-
ct Virtutum, non simpliciter, sed in aclu lem, id est, quaa esl faciens omnium po-
hierarchico unam:quia omnia dicunl per- tentiam, et causa ejus, et sicul exemplar,
fectionem potentiae.Ordinationem dico et sicut finis, et hoc esl proprium perfi-

bcne oniatam, quantuin ad pulchritudi- ciens i>tius ordinis, et est sexta. I.t pote-
nem doni, ct inconfusam, quantum ad statis dico revetantis eam, sed causalem,
ordinem juris quo regulatur : et hoc cir- potentiam assimilando ad ipsum, sicul pa-

ca divinas susceptiones, quantum a«I ter revelatur iu filio, in ordinibus, Bup-

causam a qua recipiunt,et sic ponitur tri- jilc, inferioribus, bene ordinatis per <j>-

plex modus,unde est prima, aestimo decla- sai/t, scilicel potestatem causalem accep-
rare et ordinum potestatis supermunda- taiii quantum ad pulchritudinera dono-
nse, in quantum non miscetur aliqua in- rum, et hoc potestativa virtute quasi cu-
tirmitas culpae vel pcenae, sicut mundanis jusdam jurisdictionis, el hoc ut possibile
potentibus, et intellectualis, ad differen- esl Angelit, Bcilicel inferioribus.el hic esl

tiam sensibilis, ul quae gladio vindictam modus c\ parte eorura quibua commu-
exercol : et sic tangitur substantia re- nicatur, et esl septima propriel is.
232 l). AUt. MA<1. ORD. IMl.KI).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. 1NTERPRETATIO.

Has habens deiformes proprietates Deiformibus hisce freta proprietati-

media coelestium animorum dispositio, bus,media illa ccelestium intelligentia-
purgatur quidem, et illuminatur, et rum dispositio purgatur, et illumina-
perficitur, quemadmodum dictum est, tur atqueperficitur, eo modo quo di-
a divinis illuminationibus inditis sibi ctum est, divinis illustrationibus, per
secundo per primam hierarchicam dis- primum ordinem hierarchicum secun-
positionem, et per mediam illam se- do sibi loco inditis, perque ipsum
cunda manifestatione delatis. medium, secunda manifestatione dif-

fusis.
 : .

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII. § i.

el lii<- est unus modus purgantur, illui

uantur, et perficiuntur vel etiam parti- :

cipant dona tria s ecundo, id est, secunda

acceptione, el hoc per primam dispc
tionem hierarchicam, i<l est, per Ang -

ios primae hierarchiae a l>'". et hic est

aecundus modus, m< <

» purgantur median-
libus primis.

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

llns habens deiformes proprietates, clc.

1H BIUM.

Positis proprietatibus trium ordinum,

determinat de hierarchia eorum.
El dividitur in partes duas. In prima os-
tendit qualiter participent actus hierar-
chicos, quia mediante prima hierarchia. Sed im«. est dubium de hoc <iiiii<1 in hi-

lu secunda probat per auctoritatem sacrae tera dicitur.

Scripturae, ibi (§ 6), Invenies autem, etc. 1. Quod enim pluribus modis perfici-
Prima in <luas. In prima manifestat tur, magis esl perfectum : prima autem
qualiter participent actus hierarchicos. hierarchia tantum uno modo perficitur,
In secunda ostendit hoc concordare Ira- sed immediate a Deo, <•( media per pri-
ditioni sapientium, ibi(§5, 15), Hocenim nniiii, erit secundum hoc media perfe-

omnino, inconveniens. N
est <'l<'. ctiorprima, i|uml est

Circa primum duo facit. Primo dicit, potesl <li'i. ut \ idetur, quod modus ille
qiuxl participant actus hierarchicos me- uniissil potior istis duobus.cum illeunus
diantibus primis. Secundo manifestal li<«' esl alter istorum duorum.
per similitutinem locationis, ibi(§ .">, A), 2. Praeterea, Sicul dicitur io libro de
Itaque per alium etc. Motucordis, i Vnima esl substantia in-
« tellectualis illuminationuro quas Bunl a

Media eptiva •
Littera sic legatur : dispositio, « primo, secunda relatione re< :

id est, hierarchia coelestium animorum, ergo uon \ idetur s< i undo i

id est, intellectuum, scilicet Vngelorum, modus perfectionis un d hum

habens has <|ii;is docuimus secundum 1 1 .
i
•

quemlibet ordinem proprietates deifor- :;. Itera Non \ idetur

.
<|U'"I prima |

mes, i»l cst, (juil)iis Deo similatur, qui- sil iltiiiiiiii.it- mediam ;
iim d
v
(/ciii, id esl certe purgatur, illuminatur, Philosophus in lil I
'

perficitur a divinis illuminationibus sibi Ua, i Substuntin spii itualis qunndo i

immediato, quemadmodum i iii ,i, lu unius poti nti.f. abstrahilur ab

inditis a l><'<»

dictum est, i<l <'sl, secundum proprium i ,i, lu alterius : el li<" quia potent i

uulur e idein -- ntia \

modura recipiendi quera assignavimus i dii iii i

ponendo propi ietates cujuslibel ordinis |j primflB hieran hiaa auroquara absti
231 I) \\A\. M \(i. (HID. lMt.KI).

huntur a conversione in Deum qua illu- (lnin illuminatur a Bole, virtute luminii

mlnantur ab ipso, sed maxime in hoc ac- recepti (quod est diffusivae virtutis) illu-

lu intenduntur : ergo omnino abstrahun- 1 1

1
ii.it terram, non tamquam propria ac«

tur .il) illuminatione aliorum. tione : et sic est etiam de illuminatione

i. \,| idem, Unum indivisibile non spirituali.

potest simul esse circa diversa, cum ni- Ail primum ergo dicendum, quod ille

hil bjus possil esse extra illud circa quod uiiiis inmliis (juo perficitur hierarchia,

lit : tagelus vero est substantia indivisi- duobus quibus perGcitur me«
praevalel

bilis : cum igitur semper insistal circa dia quamuis enim sit unus cum altero
:

conversionem in Deum, non poterit illu- Mlorum ex parte dantis, quod quantum
minare circa aliorum illuminalionem. est in se, similiter influit iumen Buum
.*'».
Ad idem, Utrumque istorum, scili- utrique, praevalet tamen ex majori capa-
cel converti in Deum et illuminare alium citate primorum qui possunt divinum lu-
exigit intellectum esse actu : sed, sicut men in fulgore recipere, qualiter non
dicit Philosophus, « Non cbntingit siinul possunt medii.
a plura intelligere secundum actum : » Ad secundum dicendum, quod animae
ergo prima hierarchia, cum sit semper est recipere divinum lumen secunda rela-

in uno actu, numquam potest esse in tione ex parte recepti, accipiendo scilicel

alio. ipsum in speculo et aBnigmate : et sic

li. Praeterea, non potest Una potentia omnes Angeli recipiunt prima relatione,

simulesse in duplici actu sed utrumque :

id cst, sine siinililudinibus : recipiunt

istorum, scilicet converti in Deum, et il- tamen sccunda relatione quantuin cst ad

luminare alios, lit secundum unam po- statum et modum recipientis semper se-

tentiani, scilicct intellectum : ergo vicle- cundi respectu primorum per diversam
tur quod utrumque simul facere non pos- analogiam recipientium.
sit. Ad tcrtium diccndum, quod licct quan-
Solutio. Quidam hic dicunt, quod in- do intenditur inuno actu, abstrahatur ab
tellectus in patria possit simul esse in alio quantum ad propriam virtutem,
duobus actibus, licct hic non possit. Qui- tamcn virlus alicujus sibi additi potest
dam etiam alii dicunt, quod etiam in esse ad alterum actum simul ad exercen-
prsesenti vita intellectus noster simul pot- dum.
estduo vel plura intelligere. Sed neu- Ad quartuin diccndum, quod non est
trum videtur esse verum quia per ex- : inconveniens, quod indivisibile sit circa

perientiam videtur contrarium, et rationi unum, et secundum aliquid sibiadditum

etiain repugnat simul plura posse iu- circa alterum.
telligi, in quantum plura, ct non secun- Ad quintum quod intcllc- diccnduin,
dum quod ordinantur in ordine uno, sic- ctus Angelorum primorum secundum ac-
una ex parte eadem tcrmi-
ut nec linea tuin qui est operatio eorum convertilur
natur ad duo puncta. Dicimus tamen, in Dcum, sed illuminat alios nihil ope-
quod Angeli simul illuminantur a Deo rans virtulc propria circa illa, sed virtute
conversi in ipsum, et illuminant alios : actus qme cst sua perfectio, scilicet lumi-
sed Jioc non est actu proprio, sed virtute nis divini snlendentis in ipso : et per hoc
divini luminis recepti, sicut etiam luna patct solutio ad scxtum.
 DE CCELESTI EJIERARCHIA, CAP. VIII, § 5.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRBTATIO.

A. Itaque pcr alium dictum vcnien- Dictam itaquc notitiam, qua.- ab uno II

tem in alium Angelum auditum, symbo- angelo in alterum derivatur, indicium

lum faciemus a longe superperfecte ct faciamus perfectionis ejus quae eminus
per processionem occultaj in sequentia procurata.progressu ac profusionc sub-
pcrfectionis. Nam sapientes circa sa- obscurc ad inferiores pervenit. Quem-
cras nostras immolationcs aiunt per admodum enim sacrorum nostrorum
seipsas lucentes divinorum plenitudi- mysteriorum periti, seipsis appareni
nes, per alias contcmplativarum par- divinorum luminum expletionesprae-
ticipationum perfcctiores esse. Sic aes- stare ccnscnt iis,quarum aliqui ali >rum
timo et angelicorum ordinum immc- interjectu participes existunt : simi-
diatam participationem primo in Deum liter existimo, angelicorum ordinum,
extentorum perfectionem cssc per mc- qui primi in Dcnni cxtciulniunr. im-
dictatem perfectorum. Propter quod et mediatam illustrationem perspicacio-
a nostra saccrdotali traditione perfe- rcm esse participatione iliorum qui
ctivaj et lucificae et purgativae virtutes per mcdinm perficiuntur. II

primi intellectus nominantur, inferio- causam quoque primae intelligentia in

rum tamquamper se in omnium super- sacerdotali nostra traditione, perfi i

essentiale principium rcdiictorum. et ac lucificae, expiatoriaeque virtut<

mysticarum purgationum et illumina- minantur earum quae infei i

tionum et perfectionum in participa- existunt ; qu e per ilias ad suj

tione, secundum quoad eis fas, facto- tiale omnium principium subvehant
rum. atque mysticarum expiationum, et il-

luminationum, perfectionum |ue,quotd

B. Hoc cnim est omnino divina oi\li- iis tas est, participes reddantur. II

nationc divinitus promulgatum, per enim universim divina ordinatione di-

prima secunda divinis participare illu- \ initus statutum, utq cund nt,
minationihus. per prima divinaa participent illumini
tionea.
23fi 1>. ALB. MAG. ORD. PRiED.

pientes circa nostras sacras immolatio-

nes, id estj Bacros ordines Ecclesiastii
quibus immolamur »•! consecramur Deo.
Alia translatio, acres, i«l est, subtiles cir-

ca talia. Aiunt, iil est, dicuni plenitudi~

nes divinorum, i«l est, \iil''I<>s ad copiam
doms, lucenles divinolumi-
repletos divinis
ne per seipsas non quio a 1>«'«> habeant,
t

BXPOSITIO TBXTU8. srd «juia non incdianlibiis aliis subslan-

tiis. Ilas dico esse perfectiores participa-

tionum contemplalivarum, i<l est, parti-

cipationibus contemplativis, more GrsB-

co, i<l est, Angelis participantibus <livi-

A. Itaque per aliumt etc. nam contemplationem, per alias, i<l est,

superiores substantias. Sic, i<l est, con-

formiter eis ego sestimo, et, id est, etiam
immediatam participationem angelico-
rum ordinum primo extentorum, et con-
vertcntiumsem Deum, scilicetprinia' liic-
Hic manifestat quod dixeratpersimili- rarchiaa esse pcrfcctiorcm participatione
tudincMii locutionis, dicens : Itaquc, ex perfeciorum per medietatem, id est, me-
<jiio miMliaperficitur mediante prima, nos diantihus aliis, id est, illis de media.
adaptantes huic aliquam similitudinem, Proplcr quod, scilicet quia minus per-
faciemus, id est, dicemus symbolum, id fecti sunt qui sunt perfecti i»cr medium,
est, « secundum Gommen-
paradigma » ct, id cst, etiam a tradiiione nostra sa-
tatorem, id est, exemplarem formam, cerdotali, id cst, doctrina nobis per sa-
dictum per unum quantum ad irradia- cerdotes tradita, ut Ezechielem, et Za-
tionem luminis recepti a Deo in alterum, chariam, et alios qui visioncs habuerunt,
auditum ab alio quod suscipit illam irra- primi intellectus, id est, Angeli primae
diationcm, venire a longc, scilicet ab ip- hierarchiae cum sint cseteris perfectiores,
sa divina altitudine, in alium Angelum, nominarilur virtutes perfectivx et luci-
qui est de media hierarchia, per alium, fiae, quantum ad illuminationem, et pur-
id est, mediantc alio qui est de prima, galiiw inferiorum ordinum. Primi dico
ad similitudinem clamantis de longinquo. intellectus tamquam de numero redu-
Symbolum dico per/cctionis divinae su- clorum, per non mediantibus aliis,
sc
perperfectx, quia est supcr omnem per- in superessentiale principium omnium,
I ectionem, et occultseper processionem scilicct Deum, et tamquam dc numero
«jiis in sequentia mediantibus primis : /actorum in participatione mysticorum,
non quia deficiat ejus claritas tamquam et divinarum qua> occultantur ab infe-
propter suam fatigationem, sed quia ab rioribus, purgationum et illuminatio-
inferioribus in minore fulgorc recipitur. num et perfectionum, secundum quod eis
Diritur enim symholum ejus in quantum f as est, id est, possihile.
est ipsa exemplata in primis, et deindc
per eos in mediis.

Nam sapientes. Ili<; ostendil quod di-

«'tiim rs|, concordare dictis sapientium in
divinis, a «juihus accepit, diccns : Hoc ita
est Bicul diximus. Nam, id est, quia ta-
 :

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII, § 5. 231

tur ({iiod videanl Bub phantasmate, et ita

per symbola.
Solutio. Dicimus, quod sicul saepe di-
ctum est, quantum ad ea quae pertinent
i(lbeatitudinem, Deus immediate ab <-m-
nilius videtur Buperiores tamen quia
:

sunt magis capaces el propter naturalem

ddbium. perspicacitatem el propter nobilius do-
num, capiunt ij>^a beata visione quas-
dam iiluminationes de pertinentibns ad
gubernationem mnndi el utriusque I

clesiae, quas inferiores per se capere non

possunt. nisi in quantum illuminantur
per Lumen receptum in superioribus efful-
Si:n iug est duliium de hoc quod dicit gens in ipsis, et non cognoscunt persym-
quosdam esse perfectos per mediuin. bola.
Quod cnim per medium cognoscit
1. Ad primum ergo dicendum, quod est
Deum, symbolo etsimili cognoscitDeum: duplex simile, scilicet assimilans, Bicut
si enim non co^noscit per se, cum non Lumen assimilat oculum nalurae coloris,
possit cognoscere per causam vel perfe- quoe causatur ex Lumine ut possit color
ctam rationem, non relinquitur cogno- reiucere in ipso : et tale Bimile reciphint
Iscendi modus nisi per similia : si igitur Angeli ab his quibus mediantibus perfi-
per medietatem Angeli perliciunlur a lumen quo
ciuntur, recipientes ab ip>i>
Deo, ut hic dicitur, videtur quod eojjmo- confortantur ad COntemplanda divina.
scuntper symbola, quod est contra san- Est etiam simile in quo manifestatur
ctos. objectum, sicut Bimilitudo coloris recep-
2. Praeterea, Sicut dicit Philosophus, ta in oculo :autem simile non reci-
tale
« de extremo non pervenitur in ultimum piunl per primos quo divina inspiciant :

« nisi pcr niediuin quod non cst allcrum ct ideo uon cognoscunt symboLis, cum
« extremorum. » Si igitur Angeli mediae solum tale simile symbolum dicatur.
hierarchias veniant de imperfectione Ad secundum dicendum, quod verum
quam habent ex natura in contemplatio- est quando est discursus intelligibilium
ncin Dei : ergo oportet,quod per aliquod acceptorum sul) diversis rationibus ad
medium quod non est Deus:e1 hoc cst conclusionem unam, tunc oportet *
1
» 1 i .1

s\ mbolum ergo cognoscunt per sym-

: esse cognitionem per medium quod aon
bola. est ultimum :sed in contemplatione an«
:{. PraBterea, Duaa sunl visiones Dei, gelica esl Btatus in uno intelligibili, sci-
scilicel per speciem, qusa est facie adfa- licel Deo Bicul in line el ideo non :

ciem, et per speculum, quae esl per gnoscunt per medium quod non ^it ipse.
symbola. El primam tton babenl illi <\r VI tertium dicendum, quod licel 1

media bierarchia, quia non immediate ab piant peralios lumen quo inlolloclus
eo recipiunl videtur, quod habeant alte-
: vu\" confortatuf in contemplatiom I)

-1-
ram, quae csl per symbola. non tamen rei ipiuul poi eos nliquo I

\. Praeterea, Duplex esl intelligibile in mile in quo manifestetur Deus, sed i|

nobisj scilicet simplex quo res per se vi- per se eis objicitur : el ideo habonl n
detur, et quod accipitur a phantasmate nitionem quae esl pei iem, el oon
cum Angelinon videantDeum
igitur dicti qusa est per speculum. M siraile dicen-
per modum primi intelligibilis, quiame- dum ad quartum, quod omnes vident
diantibus aliis et non per se vident, vide- per niodum inteLIigibilis simplicia
238 D. U.H. MAG. nni). IMU-.D.

BXP0S1T10 TEXTUS. hi l'.ll M.

H. Hoc enim est omnino, etc.

Sed vtdetur contradicere sibi.

1. Supra enim dixit, quod media non

illuminatur tantum a prima, sed etiam

immediate a Deo crgo non videtur pro-
:

mulgatum divinitus omnino mcdia per

Hic ostendit, quod mcdia hierarchia prima illuminari.
perficitur per primam ex lege divina, 2. Praeterea. Ultima hierarchia potest
diccns : Diximus, quod primi intellcctus illuminari a Dco non pcr mediam : crgo
sunt Virtutcs, ctc. Etenim, id est, quia cadem rationc media potest illuminari
lioc cst promulgatum, id est, per mo- a Deo non mediante prima.
dum lc^is sancitum, divinitus, id cst, a Solutio. Dicimus, quod mcdia hierar-
Deo, divina ordinatione, id est, immo- cliia potest illaminari a Dco immediate,
l)ili et perpetua, omnino, id cst, totali- nihilominus tainen recipiet secunda re-
ter, scilicet verum, scilicet secunda par- ceptione et non quo prima
in fulgore
ticipare divinis illuminationibus per recipit ab ipso quoniam secundum
:

prima, id cst, mediantibus cis. quod desccnditur in ordincm recipicn-

tium, sic et illuminatio divina rccipitur
inminore fulgore et simplicitate, sicut
sol quamvis illuminet terram immediate
sicut lunam, terra tamcn secundo illu-
minalur: quia non sequalem rccipit ful-
gorcm solis ut luna unde semper est in
:

ordinc ut illuminctur pcr ipsam. Et pcr

hoc patct solutio ad ohjccta.

-
 DE CfKLKSTI IIICItAHCIII A. CAP. VIII 5 C.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. C0RDERH, S. J. INTBRPRBTATIO.

Invcnies autem ct hoc multotics a Quod utique multoties a theologis

Theologis exprcssum. Quando cnim expressum repcrias : nam, cum divina
divina et paterna humanitas Israel nu- paternaque clemcntia populum Isracli-
tritivepro sacra ejus salute corripiens, ticum, convcrsionis cjus ac salutis
et ulciscentibus et immanibusnationi- ergo, corripuissct, ultricibusque ac
bus in correctionem tradens, omni- crudelibus nationibus
corrigendum
gcna provisorum in melius transdu- tradidisset ut quos provide guberna-
;

ctionc, ct captivitatem dimisit, ct ad bat, omni modo ad meliorcm frugem

priorcm clementer rcduxit beneficen- adducerct, a captivitate quoque libei

tiam: videt Theologorum unus, Xa- adpristinam fortunam benigne revoca-
charias unum primorum (ut aestimo)
', vit. Theologus quidam nomine Xacha-

circa Dcum Angclorum (communis rias visu percepit. primorum quem-

enim, ut omnibus haec angc-
dixi, cst dam, ut opinor, ei iis qui Deo proxi-
licacognominatio) ab ipso Deo discen- mi sunt angelorum (communis cnim,
tem de hoc consolatoria (ut dictum uti dixi, omnibus angelica cognomina-
cst) verba : alterum vero subjectorum tio est) ab ipso, sicut dictum est, D
Angclorum in occursum primi prove- hac ipsa de re verba consolationis p
nientem tamquam ad illuminationis cepisse: alterum autem ordinis inl -

susceptioncm ct perceptionem dcinde : rioris angelum, obviam priori, lu<

ab ipso divinum consilium tamquam a capiendas ac participand

summo sacerdote cruditum, et hocdo- cedentem, cum ab 1 deinde divi
cere Theologumconversum, quoniam num consilium, tam [uam i i

fructuose habitabitur Jerusalem a mul- summo, percepisset, illud ipsum ei

titudinc hominum 3
. imposito munere theologum d
fore ut Jerusalem c a magna I

hominum multitudiuc incoleretur.

'
Zachar. i, 13: Ei rtspondit Dominus Ingib, '
'
1,lu «eqnenlia
qui loquebatur in me verba bona }
[a- " Xl;: -
'
 240 I). A.LB. MAG. (>IU). PRjED.

in bono, i'i hocpro taera salute ejus,

Bcilicel lsr.nl, et tradens eumnationibus,
Bcilicel ChaldsBis, ut legitur iu BneRe-
gum ', ulciscentibus in eos pro peccatis
eorum, et immanibus, id est, immansue-
tis, et hoc in correctionem, i<l est, ut
emendaretur, omnigena traductione pro-
i>i\ isin i i EXPOSITIO l !\ 1 1 8. visorum in melius, id est, omnimodo
dirigendo provisam eis correptionem in

bonum eorum, quod intenditur. Sicdico

erudiens, et tradens : sedpostquam haec
completa sunt, et captivitatem dimisit,
Invenies autem et hoc multoties, etc id est, remisit, et etiam reduxit eos cle-
menter ad priorem beneficentiam, redu-
cendo eos in terrain quam patribus eo-
rum promiserat benigne, et dederat, ut
babetur in principio Esdrae *, quando
quidem sic erat, imus de numero Theolo-
In ista parte intendil probarc pcr au- f/orum, id est, divina tradentium, scilicet
ctoritates, qnae supra dixerat, scilicet se- /aeharias Propbeta, vidit u/ium de nu-
cundam hierarchiam recipere illumina- mero Angelorum primorum, id est, su-
tiones per primam. premorum, ut asstimo, ex circumstantia
Et dividitur in partes tres. In prima Scripturae, et eorum qui sunt immediate
probat per auctoritatem ZachariaB. In se- circa Deum, quod est proprium priinae
cunda probat per auctoritatem Ezechie- hierarchiae, utdictum est. Videt dico eum
lis,ibi ($ 1),Alter autem Theologorum, etc. discentem, id est, audicntem ab ipso Deo
In tertia pcr auctoritatem Danielis, im- immediate consolatoria verba de hoc, id
miscens etiam auctoritatem Ezechielis, est, dc dicta reductione, ut dictum est,

ibi (§ 7 circa medium),()/w/ fortassis quis id cst, sicut scriptum est Zacb. i, 1 1 et

dixerit, etc. seq., ubi dicitur, quod vidit vitum stan-

tem inter myrteta, qui clamavit ad
Litlera sic legatur quod : Diximus, Deum Domine exercituum ,usquequo iu
:

prima hierarchia mediante reducitur me- non misereberis Jerusalem, etc. Et re-
dia. Autem, id est, sed invenies hoc mul- spondit Dominus Angelo... verba bonael
toties, id est, in niultis locis e./pressum, consolatoria. Vel ut dictum est a nobis
id est, manifeste ostensum, et, id est, in praecedenti capitulo ubi diximus, quod
eliam a Theologis, id est, a tradentibus « primi immcdiate accipiunt aDeo. » Et
sacram Scripturam, non solum per sa- quia dixerat Angelos primos et circa
legem divinam. Enim,
pientes, sed et per Deum, cum ultimus ordo sit Angelo-
id est, quia quando humanitas, id est, rum, respondens tacitae objectioni, in-
mansuetudo, quia liomo estanimal man- terponit parentbesim cnim, id : est,

suetum natura, divina, quaeomniapotcst, quia lisec cognominatio est communis om.
et paterna, propter misericordiae affe- nibus ordinibus,ut diximus supra, cap.v.
ctum,cGmpieropopulum Israel nutritive, Vero, id est, sed Zacharias, vidct, ut
id est, per modum nutrientis ut solidet iliidem legitur, alterum de numero sub-

Cf V Reg. cap. xxiv et xxv. * Cf. I. Esd. i et seq.

 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII. § 6. 211

jetiorum, i<l est, inferiorum Angelorum a custodiam \ irtutum, Bicul Paulo : \ ••!

provenientem in occursum primi, qui « ad gloriam Dei, sicut caeco aato : \< I ad
audivitverba ;i l)co, tanquam ad suscep- « correctionem, sicul Mariae lepi i

tionemilluminationis ab eo de hoc facto, « a<l initium pcenae aeternae, sicut II -

prout est in recipiendo, et perceptionem « rodi. » Non ergo tantum propter i or-
prout jam recepta cst : deinde videt infe- rectionem, ul hic dicitur.

riorem Angelum eruditum- divinum con- 2. non esl corrigere,

Praeterea, Patris
silium, id est, de divino consilio, quan- tradendo filium in manus hostium, Bed
tum adpraedictumfactum, ab ipso srili- forte in manus famulorum ergo incon- :

cel primo, tamquam asummosacerdote, gruedixit, paterna humanitas.

cujus cst primo subditis illuminationes 3. Praeerea, Patris qod est tradere in
immittere. llunc dico videl docere, et, i<l manus eorum <|ui avertant filium ab obe-
est, etiam Theologum, scilicet Zachariam, dientia patris: sed uationes pertrahi odo
conversum &(\ se, hoc, scilicct quoniam [srael .ul idololatriam, avertebanl eum
Jerusalem habitabitur fructuose, i<l est, al> obedientia Dei : ergo non fuit paternae
aflluentia bonorum a multitudine homi' bonitatis tradere iu manus eorum.
num. Soli ii". DicimuSj quod quantum ad
intentionem Dei semper tlagella sunl \''l

iubonum simpliciter, vel in bonum se-

cundum quid, quod esl minus malum,
sicut <lr Antiocho dicitur in secundo Ma-
cbabaeorum quod percussus esl a Do- i,

mino gravi infirmitate, qua "'t mortuus

est, uon receptus ad pcenitentiam, oe

possel explere quod proposueral de de-

DlltlA. structione Jerusalem,e1 minorem pce- sic

iiam mereretur. Sed secundum disposi-

tionera recipientium quorum quidam
emendantur, quidam deteriores sunt, di-
stinguuntur illi quinque oiodi.Ex per '

patel solutio ad priraum.

\d secundum dicendum, quod in

HlG SUNT tliio (luliia. quantura hostes ipsos Deus coeri ol ut

Piuio, <lc hoc <|iitnl dixit, <|uo<l Deus non possint dessevire Qisisecundum quod
Lradidit Israel uationibus in correptio- exigit divinum judiciuin, efficiuntur mi-
nem, omnino tamen melius providens. nistri Dei, el ul instrumentum incl \ I

Secundo, <l< hoc quod <li\it Zachariam

i

Unde dicitur Isaiae.x, "•

l -
•

\i(lissc uuiiiu primorura Angelorura, el rorii inri.

<[ui suut circa Deum. Ad tertiura diccndum, >\ I Deus \ I

rdlnlirli.it hostes ii' \ nlerenl ti

t'ium i. i.iur.A primum sic proceditur. Sicul idololatriam, sicul patel de x hodo-
J
etiam, in IV
dicil Magister in IV Sententiarum : nosor .
i|in sii ul 'li> ilui

« Quinque modis fiagella contingunt, vel i;, - \\n. i is quos posui ral ad habitan-
« ad augmentum mcriti, sicut Job: velad .liiin lei ram Snmai iae, dodit -•<• • rd<

1
ll Ma.li. ix intpgmm. ril in
'

\ ••! melius,hic agitui i\ Reg. ivu el sviii) '•

de Salmanasar, "Vssyrioruni rege, qui Sama-

M\
 :

2.2 I». AUt. M \(.. (Hlll, NU.I).

(|ui eo8 docerenl legitima Dei terrss i vcl « l)cu> ubique esl . unde quocumque
.si vellent, ad idololatriam pertraherent, pergant, ;il» Lntimo divinae contempla-
Bicul Antiochus, confortavit eos ul re- « lioiiis numqnam recedunl : superioi
Bistere possent, ul patel in primo Ma- « quidem quoad duo, quantum Bcilicel

chabseorum el Becundo. u ad objectuno beatitudinis, et quantum

q ad illuminationes quas habent imme-
UaUrai. Circa secundum sic proceditur. «diatea Deo inferiores vero quantum
:

I. Videtur enim, quod Zacharias non « ad objectum pertinel beatitudinis, num-

viderit aliquem de primis Angelis : su j»c- « quam ab ejus contemplatione recedunl

riores enim officium exterioris ministerii « superiores igitur videri possunt < * 1 » eo
numquam habent : sed tales non pos- « (jui exterius cst, curn e1 ipse Dei lilins
sunt videre exterius: ergo Zacharias nul- «visihilis mundo apparuit, non tamen
limi talium vidit. « videri potest u1 exterius existens, sed
2. Ad idem, Ipse non vidit nisi Ange- « ut immediate ad eo recipiens. » Etper
l><- operantes ad iiberationem tsrael : sed hoc patet solutio ad primum.
tales sunt inferiores : non ergo vidit ali- Ad secundum dicendum, quml supe-
quem superiorum. riores licet non sint operantes ad libera-
Son ii<>. Dicimus, quod sicut dicit tionem et exsequentes eam, operantur
Glossa Bedae super illud Tobise, xn, 15 : tamen illuminantes super hoc alios d<-
Ego sum Raphael Angelus, unus ex sep- (juo ipsi a l)eo immediate illuminati
tem,qui adstamus ante Dominum, « Pa- sunl el secundum lioc officium osten-
:

« rati ire quocunitjue mittantur : quia duntur ju-ophetae.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. C0RDERII, S. J. 1NTERPRETATI0.

Alter autem Theologorum Eze- Quidam alius item theologus Kze-

chiel ' : et ab ipsa, inquit, hoc sacratis- chiel, hoc a Deitate ipsa supergloriosa,
sime promulgatum est Cherubin su- quaj Cherubim transcendit,sacrosancte

. Ezech. ix, x et xa.

 :

DE CCELESTI IIIERARCIIF\. CAP. VIII, 8 7.

perfirmata gloriosissima divinitate. sancitum asserit Israeliticum enim :

Ipsumenim Israel (ut dictum est) dux populum cum, utdictum est, clemen-
exercitus humanitas per disciplinas in tiapaterna per disciplinam ad frugem
melius traducens, justitia divina corri- traduceret meliorem, aequitate Deo
gentibus respondetur, correctos justifi- digna rcos ab insontibus secemendos
cavit. Hoc docetur primus postCheru- censuit. Hocprimus secundum Cheru-
bin lumbos prajcinctus sapphiro, qui bim docetur ille, cujus renes sapphiro
poderam juxta symbolum hierarchi- praecincti erant, quique talari veste,
cum induebatur. Reliquos autem An- pontificatus insigni, amicicbatur. Cu.--
gelos qui secures habebant, divina or- tcros exinde angelos sccuribus arma-
dinatioimperat a priore doceri de hoc tos, a priori ille
divina jubet ordina-
divinum judicium. Et quidem enim tio divinum hac de re judicium edo-

dixit mediam pertransire Jerusalem, ceri:huic sequidem praecepit, ut rer

et dare signum in frontibus correcto- mediam Jerusalem transiret, atque s
rum virorum. Aliis : Exite in civila- numinsontium virorum frontibus im-
tem post eum et percutite et nolite
f
primeret aliis autcm ait Exite iu ci-
: :

parcere oculis vestris ; ad omnes au- vitatem post eitm. et percutite, et wo-
tem super i/uos est signum; ne appro- litcparcere oculis vestris ; ad omnes au-
pinquetis ». temsiiperquosest signum, neappropin-
quetis.
Quid fortassis quis dixerit de di- Quid autem de illo dicat quis an-
cente Angelo ad Danielem Exivit : gelo, qui Danieli
Egressus est ait :

sermo s Aut de ipso primo ignem

. sermol aut de primo illo, qui ignem
ex medio Cherubin recipiente ? Aut il- de medio Cherubim accepit ? vel, quod
lud ejusdem abundantius in ordinis angelicam luculentius confirmat di-
angelici ostensionem, quoniam et Che- stinctionem, deCherubimignem inge-
rubin immittit ignem in nianus san- rente in manus ejus qui stolam san-
ctam stolam induti ? Aut de vocante di- ctam indutus erat?aut de illo qui G -

vinissimum Gabrielem et dicente ci brieli divinissimo, cum eum accera -

Fac intelligere istum visionem ? Aut ;

set, dixit :Fac illum intelligere visi -

quajcumque alia a sacris Theologis nem ? aut de omnibus aliis, q ias de cos-
dicta sunt de ccelestium hierarchiarum lestium ordine hicrarchiarum prorsus
dciformi ornatu, ad quem nostraj hie- deiformi a sacris sunt theologis com-
rarchise ordinatio, secundum quod mcmoratai ad cujus utique in m
possibile est. assimilata, angelicam si saccr hic ordo nostei -

pulchritudinem quantum in characte- eique, qiumtum potest, Bssimiletur,

ribus habebit formata per eam, et re- angelicum profecto decorem illumvelut
ducta ad supcressentialem omnis si- in figuris exprimet, formam ind<
mul hierarchiae. picns; acpereumad superessentialem
omnis sacri ordinis originemattolletu

1
Ezech. ix, >.
Dan. fiu, 16,

1
Dan. ix, 23.
 2M I). MM. MAC. OIM). IMI i;i).

demnatio malorum e1 absolutiobonorum,

docetur primus posi Cherubin, cum dixit
promulgatum. Docetur dico preecinctm
liimln^, ul est,habens praBi inctos lumboe
sapphiro, id est, sapphirina zona,quse si-

. ii.ii ccelestem vitam, qui induebatur po-

deram, i<l est, lineum vestitum us<juc ,nl

talos juxta symbolum hierarchicum, id

i \ POSITIO l i:\ii S. est, in similitudinem hierarchicam. Iu

hoc enim significatur munditia, quae de-

cel bierarchias. Autem, id est, Bed divi-
n ii ordinatio imperat reliquos Angelos
qui habebant secures quasi ad exercen-
[Iterautem Theologorum, etc. dum vindictam. Hoc dico doceri a prio-
ri, scilicel prsecincto sapphiro, divinum
judicium dehoc, id est, de ultione divi-
napereos exsequenda. ICniinM est, quia
divina ordinatio dixitquidcm, id est, cer-
\o ci, scilicet indulo poderam, transire
Bic probal idem per auctoritatem Eze- /i-r iiicTkhii Jerusalem, et dare signum,
chielis,cap.ix,dicens : HaecviditZacharias. scilicet tliau, /'//
frontes virorum corre-
Autem, id cst.s"d alter de numero 7%eo- ctorum, id cst, in quibus non est aliquid
logorum, scilicel Ezechiel, inquit, idest, corrigendum. Alia littera habet, « viro-
dicit, ao ipsa gloriosissima divinitate su- « rum gementium et dolentium. » Sed
perfirmata, id est, immutabiliter illis aliis, scilicet qui habebant secures, di-
praBeminente,e£l promulgatum, id est re- xil : Exite in civitatem post eum, qua-
velatum, sacratissime, idest, sacro lumi- si ejus illuminationem sequendo, rt per-

ne ipsi Cherubin, hoc scilicct superiores cutite ct nolite parcere oculis veslris,

illuminare inferiores : vel superfirmata autrm, id cst, sed nc appropinquetis ad

ipsi Cherubin, quia legitur Ezech. ix, :{ : omnes super quos est signum thau. Per
Gloria Domini
assumpta est de Israel hoc ergo quod statuitur illis percutere
Cherub, quae erat super eum. Enim, id secundum distinctionemilliuspersignum,
est, quia humanitas, id est, benignitas patet quod aliquid iriguntur in exscculio-
divina dux exercitus, secundum quod nem divinae voluntatis abaliisqui imme-
Deus dicitur Dominus exercituum. Alia diate recipiunt a Deo.

littera,e exercitativa f » idest,exeirenspa-

tientiam perflagella. 1 loc dico traducens, Quid forlassis quis dixerit, etc. Hic
i<l est, promovens ipsum lsrael in melius probat per auetoritatem Danielis, et im-
per disciplinas, id est, correctiones, ut miscet aliqua de Ezechiele, dicens Quid :

dictum est supra. lloe dico respondetur fnrtassis ijiiis di.rcrit, idest, quid poterit
Angelis corripientibus nialos divina ju- respondere aliquis negans illuminari me-
stitia, id cst, pcena.Et hoc dico justifica- dios a primis, ad hoc quod scriptum est
i if, id est, ut justos non puniri dixit cor- Danielis, ix, 23, sic de Angelo dicente
rectos, i<l cst, gementes el flentes super ad Danielem, hoc scilicet, Exivit sermo ?
malis aliorum, ut ilti dicitur. Alia littera, Nostra littera habet,« Abexordio precum
et esl planior. Hoc dico, condemnat, id tuarum egressus est sermo... K<jo autem
est, puniri praecipit justitia divina, ut su- rrui /// indicarem tibi. » In quodatur in-
pra, "liiiu\in> poenae : e1 eadem justitia telligi sermonem revelationis illius ab
innoxios, id est, bonos. Hoc, scilicet con- aliis in ipsum cxissc.
 DE COELESTI HIERARCHIA, CAP. VIII. 5 7.

Aul quid diceret de ipso primo Ange- /'</< intelligere istum, scilicet Danie-
lo, scilicel praecincto sapphiro, recipiente lem, visionem (Dan. vin, 16), in quo
ignem ex medio Cherubin ? Ezech. x,2, ostendil Daniel unum Angelum ab alio

sic dicitur : JJixil </</ virum, qui indutus illiiiinii.il i, iii Prophetara illuminet.
erat Uneis, Imple manum tuam
et ait... Anl (iuiil dicel ad ;ili.i qusecumque dic-
prunis ignis, quaesunt inter Cherubinu ta sunt a sacris Theologis,\d est, divinae
</ effunde super civitatem. In quo da- Scripturae traditoribus, de ornatu deifor-
tur intelligi eum de consumptione ci- ////. id est,Deosirailem facienti, ccelestium
vitatisper Cherubin erudiri. Aul quo- hierarchiarum, ad quem, Bcilicet orna-
modo solvet illud ejusdem, scilicel lum,ordinatio, id est, dispositio nostrae
Ezechielis in eodem capite, v, 7, quod hierarchise, scilicel Ecclesiasticae.esl assi-
esl abundantius et efficacius in osten- milata, secundum i/i/ml possibiie esl Bi-

sionem ordinis angelici, id est, ad os- l»i. habebit in cognitione angelicam /><<t-

Lendendum i|nnd unus accipil ;il> alio. chritudinem, quantum est possibile in

Illinl dico, quoniam et, id est, etiam characteribus, id est, per Hguras haberi.
Cherubvn immittit ignem in manus in- Iji^a dico ordinatio formata illurainatio-
ilulisanctam stolam, scilicel poderam, nibus /
'•/• //////. scilicel ornatura, '/ re-

de quo supra sic enim il>i dicitur

: Ex- : ducta pcr eum ad supcressentialem cau-
tendit Cherub manum suam de medio sam niiiiiis hierarchias simul acceptae tam
Cherubim, etc. In quoidem significatur, angelicaB quam humana?, scilicet Deum.
sed expressius quam primo. (Jsque adhuc pendet interrogatio. Quasi
-
Aut quid dicet de Angelo vocante Ga- dicerel : Nihil aliud ad hoc poteril <l

brielem divinissimum, propter <li\iu;i iv, nisi quod ;t nobis dictum est.

altissima quic revelavit, et dicente ei :

 GAPUT IX.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH- CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

De Principibus, et Archangelis, et An- De principatibus, archangelis et angi

gelis, et ultima corum hierarchia. lis, deque ultima eorumdem hierar
chia.

SYNOFSIS CAPITIS

I. Exponil quid significant principatus.

II. Quid archangeli et ageli quodnam sit honim officium.
; et
III. Ostendit non angelis imputandum esse, quod aliqui sub illorum
directione uon pi !

cianl: enim et Dcuni cx parte sua

illos ncmini deesse, exemplis probat.
IV. Declaral divinam erga omnes providentiam ct quo scnsu Israel peculiariter pars l)n
;

mini dictus sit.

ANTIQUA fRANSLATlO. BAI.TH. CORDERIl. S. J. INTERPRETATIO.

A. Reliquus est nobis in contempla- Reliqua nobis ad contemplandun I

tioncm ornatus angclicas concludens superest sacra illa distinctio, quai an

hierarchias a deiformibus Principibus, gelicas concludit hierarchias deiformi
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. IX. § l

Vrchangelis, et Angelis dispositus. Et bus principatibus, archangelis et an-

rimas quidem dicere necessarium aes- gelis adornata. Ac primum quidem
P ro
imo (secundum quod mihi possibile) virili necessario mihi explicandas ccn-
.anctarum earum cognominationum seo sacrorum corum nominum sigr.
nanifestationes. cationes : nomcn siquidem ccelestium
principatuum significat eorum, cu
enim ipsa quidem coele-
B.Manifestat sacro quodam
principalibusque virtu-
itium Principum illud deiformiter prin- tibus convenientissimo ordine. deifor-
:ipale eductivum
ordine sacro et cum miter principandi atque gubernandi
irincipalibus decentissimis virtutibus, potestatem, nec ron ad superprincipa-
;t ad superprincipale principium eas lem principatum totaliter se conver-
iniversaliter converti, et alias hierar- tendi. et ad ipsum alios quoque princi-
:hice ducere ad illud ipsum, quantum paliter ducendi, ipsiusque princi nificis
iossibile, reformari princificum prin- formam principatus in semetipsis,
ipium, manifestareque superessentia- quantum fas est,
exprimendi,ejusdem-
em ejus ordinationem ornatumque que superessentialem ordinandi prin-
>rincipalium virtutum. cipatum, in principalium virtutum dis-
positione declarandi facultatem.

dicta. Tn secunda determinal de tribus

ordinibus, ibi (§ I, B), Manifestatet ipsa
quidem, ctc.

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. Circa primum duo facit. Pri >nim

dicit de qu<> agendum est. Fnsecundade-
terminai modum agendi, ibi, Etprim
K.Rcliquus estnobis in contemplationem quidem.
ornatus, etc.
Littera sic legatur : Determina> imus
de prima el media hierarchia : sed aunc
reliquus, id est, relictus es t nobis in con-
I ii hoc capitulo intendit determinare templationem, id est, ad contemplandum,
le ordinibus ulliniie hierarchiae. ornatus, id est, disposilio \«'l gradusqui
Et dividitur in partes duas. In prima csl ex diversis ordinibus, coneludens, i«l

leterminat de infima hierarchia et ulti- esl finienstamquamultimustfH^/iaw /

na. I ii secunda movet quamdam quas- rarchias. Ornatus dico dispositus, id est,

ionem expr«determinatis,etsolvi1 eam, ordinate compositus, a principibus <!

bi(§ i),Siautemquis dixeritquomodo ,etc. formibus id est, similera principalum

Prima dividitur in duas. In prima de- Deo habentibus, el Archa i

erminat de tribus ordinibus ultimse hie- lis, id esl . ex his tribus ordiuibus i tni-

archiae. In secunda comparal hierar- stans. /./ quidem, i<l esl .

i ei le

hias eorum supcrioribus hierarchiis : mo a isarium esse rae

n' ilii

i
hocest determinare eorum hierarcham, secundum quod possh
'>'
(S
;
5), Ipsi enim Angeli sicut prsedixi- mas, id cst,pi imo in ha< «I lci mination .

nus, etc. manifestatiom s sanctai ///<

Prima dividitur in duas. Iu prima con- iiiim earurn, scilici i cssi nliai um in i

muat se ad prcecedentia, dicens quidre- tribus ordinibus, i<l esl . quid manifostenl
iquum sil sihi determinandum posl prse- eorum nomina. I >\ dii untur i oirnomina-
218 i). \\a\. MAG. ORD. rn.KD.

Uonea proul imponuntur a donis Buper- Circa primuro sic proceditur. Dl|)>iu(

venientibu8 nalurae sanctse, propter >.m- I. Videtur enim, quod istc ordo super-
ctitatem donorum a quibus imponuntur. lln.il : in operibus officiorum enim ali-

cujus naturae debel esse prelatus aliquis

W.Mmii/rshii etiim ipsa quidemcale- ejusdem naturae, sicul in operibus apum
slium principum illud deiformiter princi- praeficiuntur apes : ergo el officiis homi-
paie eductivum cum ordine sacro et prin- iiiiiii iiun debenl praDferri ni>i homines :

cipalibus decentissimis virtutibus, etc. cum ergo i^lc ordo sil constituendus in

Hic (lclcnnin.tt de tribus praedictis ordi- prselatione humanorum officiorum, dicit

nibus secundum praedetcrminatum mo- cniin Sanctus Bernardus in libro deCon-

(lnin. sideratione Eugenium Papam « l'u-
'
ad :

Et dividitur in duas. In prima deter- « tanins Principatus liis quoque prslatos

minat dc Principibus, ponendo proprie- « esse, quorum moderamine et sapientia

tates quae declarantur per nomen. In se- « oinnis in lerris principatus constuitui-

cunda de Archangelis el de Angelis simul, « tur, regitur, Limitatur, transfertur, mu-

ilii (§ 2,A), Ipsa autemsanctorum Archan-
« tilatur, et mutatur : » videtur, quod
gelorum aequipotens quidem est cceles- ordo iste superfluat.

tibus Principatibus. 2. Ad idem, Sanctus Gregorius, in ho-

milia de Centum Ovibus, dicit : « Prin-
« cipatus vocantur, qui ipsis quoqucbo-
« nis spiritibus pr33sunt,qui sultjectis aliis

« ad quaequc agcnda disponunt, cisquc

« ad explcnda divina ministcria princi-
« pantur : » praeesse autem est ordinis
Dominationum, sicutper cumdcm supra
paluil ergo cum duo ordines non dc-
:

bcant esse circa idem, vidctur quod iste

ordo supcrlluat.
i>i r.i.\. 3. Praeterea, In Ecclcsiastica hierarchia

qua3 tota exemplatur a ccelesti,idem sunt

domini et principes : ergo videtur, quod
ncc in codcsti debeat essc scparatus ordo
Principum a Dominationibus.
i. Praeterea, Sicut patebit in Liltera,
« Proprium est hujus ordinis csse ducti-
« vuni inultitudinis ad actuin juris con-
Cirga primum snnl quinque dubia. « scrvandi : » ^duccrc autein ad actum
Primo, Utrumiste ordo Principatuum non polcst nisi aut sccundum praees^c.
si1 necessarius vel superfluus ? quod jjicrtinct ad Dominationes, aut se-
Secundo, Quid sit proprius actus cjus ? cundum agere, el hoc vel sccundum ca
Icitio, l truin sil iiniis vel plures or- qu;c subjiciuntur potentiae cjus, quod est
dincs Principatuum ? Virlulum aul compescendo adversarios,
:

Quarlo, Ulrum iste ordo sit supra Po- quod est Potestatum. Cum igitur haec
testates, vel infra ? sufficienter compleantur per alios ordi-
Quinto, de Proprietatibus eorum quas nes, videtur quod iste ordo superfluat :

ponit in littera. ct sic sequilur, quod non sit aliquis ordo

Lib.V de Consideratione,cap. i.
 DE CfELKSTI IIIKRARCINA, CAP. IX, § 1. 2i«J

Principatuum, cum in coelesti hierarchia secundum rationes, Bed etiam secundum

non sit aliquid superfluum. personas.
Solutio. Dicimus, quod cum humana Ad quarlum diccndum, quod islc ordo
hierarchia reducatur ad ccelestem tam- differl ab illis tribus ordinibus : neq
quain ad moventem, sicut habitum esl enim tantum praesunl non immiscentes
in quarto capitulo, in Ecclesiastica au- multitudini non operando, b'u ul Domi-
tem hierarchia est potissimum ordinatio nationes, aeque agunl indifferenter ex-
quorumdam in regimine aliorum, secun- plentes omnem voluntatem divinam non
dum quamcumque dignitatem, et trans- prohibentibus etiam legibus naturae, si< u!

mutalio eorum de gcnte in gentem, et Virtutes, secundum jurisdictionem

vel

de persona in personain, necessarium continendi quoscumque subditosin tran-

est in ccelesti hierarchia esse aliquem ad quiiitate, non Limitatam,sicul Potestatea :

quem pertinet horum dispositio : el hic sed eorum potestas limitatur circa unum
est ordo Principatuum. regnum vel gentem.
Ad primuin ergo dieenduin, quod sicut
in naturalibus non statur in agente uni- Circa secundum sic proceditur. ;:n 2.

voco, sed tit ulterius reductio usque in 1 . Videtur enim, quod praeesse •dii- ad
primum motorem : ita etiam in praela- explenda divina ministeria sit actus eo-
tione Principatuum,sunt principes in hu- ruin, per auctoritatem Gregorii prirao
inanis officiis homines, nihiloininus ta- inductara.
men reducentur ad primum principem, Sed contra : Diversorum ordinum et

qui est Deus, qui principatum suumcirca maxime in diversa hierarchia collocato-
infima communical mediis secundum im- rumdiversi sunt actus secundum speciem:
mutabilem legem suain. |>ra3esse autcm ;ul hoc quod dictum est,

Ad secundum ergo dicendum, quod esl actus Dominationum, qui sunl in alia

aliler convcnit praeesse Dominationibus hierarchia a Principalibus,u1 expraehabi-

ct Principatibus doraini enim praesunt : tis patel : ergo uon est actua Principa-
ul non immiscentes se in operationibus tuuin.
circa subditos, sed dantes formam agendi 2. Praeterea., Gregorius in eadem ho-
aliis : principes vero praesunt ul egredien- raiiia assignans qualiter actus hujus or-
1
,

tes cum multitudine primam partem ca- dinis sit in hominibus, Bic dicit : « >uut
pientes in aliqua multitudine, facti exera- o nonnulli qui acceptis virtutibus etiam
plar operandi aliis,dum ipso primo ope- « electorum hominura merita transcen-
rantur. q duiit cumque bonis meliores Bunt,
:

Ail tertiumdicendum.quod in Ecclesia- « electis quoque fratribus principantur.

Btica hierarchia nonest perfectum domi- Quo ergo isti Bortem Buam nisi inti

nium : propter cuiin defectura in ipsa Principatuura nuraeros accipiunl

incidentem oportet dominos \\<m omnino hoc idera etiam assignavil io hominibui
absolutos cssc in opere, ne alii lepescanl esse actum Dorainationum, ul patel
iu operando : sed oportel cum cis egredi, auctoritatibus ejus prius positis
el Bic eosdem esse dorainos el principes, detur, quod hic ordo nou hubeat sopai
licel noii oadera rationc : in ccelosti au- inni actura a Dominationibus.
tera liierarchia non esl talis defectus : e1 3, Pra3ton i, Uei nardua buj ' inli-

ponens lum Prim iputuura, st< di-

ilii 4-iim sit porfecte dorainium, uon sunl ,
-., \ ai

scparala iloiiiiuiiiiu el principatus ^"luiii ( -,i ;

,.
Sunl Prim iputus, qui Deum altiua

1
s. Grboorius, Homil. XXXI ^ supi i Ei nu. - i
S. H -
mo XIX »U| '

imiii.
 .

250 D. ALB. M \<',. ORD. PRiED.

..
Bpeculantcs, el liquido pra> identes uni- a primos : deponere potentes de Bede, el

versitatis principium esse, el primoge- « exaltare humiles. »

(l niiinn omnis creaturae, el tanta provi- \il primura ergo dicendura, quod per
« dentia, quanta principatus dignitate <1<>- hoc quod subdit, Principatum distinguil
..
aantur. » El infra : « A Principatibus per praeesse principum a praeeminentia
..
Deus diligitur ob aeternam illam el ori- dominorum, qui aon principantur, id est,
». ginalem virtutem, qu» dal esse el es- Qon primam partem capiunt in multilu-
sendi principium omni creaturae. » Sed dine educentes eam ad actum. I.i siinili-
videtur hoc uon esse actus eorum : bu- 1<t dicendum a<l Becundura arguraentum.

periores enim ordines occultiora <lc l)c<> A.d tertium el quartum dicendum, quod

cognoscunl el limpidius vident : ergo Dens est piiiicipiiini essendi ut dans es-
non convenit eisaltius speculari el liqui- sc,et ul continens inesseel in dignitateel
dius |ir.r\ idere. libertate debita, quantum a<l humana of-

i . Praeterea,Speculari Deum secundum Qcia : isii anlcin Angeli ex hocquod

diversas conditiones ipsius attribuitur di- contemplantur ipsum q1 principium, oon
versis ordinibus secundum quod per hoc consequuntur similitudinem,u1 denl esse,

sortiuntur in contemplatione Dci donum sed secundum qudd csl principium, i<l

quo collocantur in tali ordine : sed esse est, priino capiunt in dispensando huma-
et essendi principium <'sl commune omni nas dignitates : et secundum hoc sumi-
crealurae, et non dicit aliquid officii divi- tur contemplatio principii.
ni : ergo videtur, quod penes lianc spe-
culationem non sumatur actus proprius GiRCA terlium sic proceditur. Dubii

alicujus ordinis. 1 Yidetur enim, quod non sit unus

Solutio. Dicimus, quod proprius actus ordo Principatuum : in Ecclesiastica
iiujus ordinis est qui ponitur in Littera enim hierarchia sunt diversi principatus
prosecundaproprietate,scilicejt esse « du- non reducihiles in unam personam. sci-
ctivumcum « ordinesacro: » estenimejus licet ecclesiasticus el saecularis unde <li- :

educere multitudinem terrestrem militan- ctum estad David per Prophelani Xathan
tem,exiens in capite multitudinis ad actum in 1 Paralipomenon,in multis locis,quod
quo conservantur injure divino et liber- non aedificaret doinum Domini qiiia :

tate propria, et propulsantur infringere sanguinem mullum fudit, exercendo sx-

libertatem volentes, et statuunlur qui- cularem principatum
2
. Cum igitur Prin-
cumque in dignitate praelationis super cipes ccelestes praeficiantUr terrenis prin-
gentem aliquam, et permutantur digni- cipibus, videtur quod principes nonpos-
tates juxta Dei ordinationem, secundum sint reduci in unum ordinem in ccelesti-
quod hoc quodam certamine perficitur. hus.
Inde dicit Bernardus super Cantiea '
: Omnes qui sunt
2. Praeterea, in uno,
« Tanta siquidem Principatus dignitate ad unum reducuntur primum in illo or-
« donantur, ut uliiqne lerrarum haheant dine quo diriguntur in illuminationibus
« poteslatem, quasi de suinino quodam hierarchicis, cum non sint duo aequales
« rerum cardine regna et principatus in illo ordine : sed inter ea qua? redu-
« quoslibel pro arbitrio inntare et ordi- cuntur ad unum dirigens^ non est con-
e aare dignitates, pro quorumque meritis tradictio, vel discordia : cum ergo inter
« facere primos aovissimos, et novissimos Principes coelestes sit contradictio, sicul

S. B . Sei in. . XIX super Gontica. - I Paralipom. Cf. praecipue cap. xvn.
 »

DE CCELESH IfiERARCIUA. CAP. IX, I

dicitur Danielis, x, 13 : Princeps regni minationem accipiant, qna Buper aliqno

Persarum restitit mihi viginti et uno receptaad idem operantur. Vel si volu-
diebus Michael unus de Princi-
: et ecce mus dicere, quod >iut de ordine Princi-
pibus primis venit in adjutorium meum. [tuin, tunc dicendum est quod unus
Ergo videtur, quod 11011 sit unus ordo eorum est sub altero, el quod erat con-
principum coelestium. tradictio ei pugna disputatoria intei

Solutio. Dicimus, quod omnes angeli- cum eorum videretur liberandum

uni
ci Principes suntinuno ordine quiacon- : fore populum Israel, quia tempus erat

veniunt in uno actu secundum speciem. completum quod eral impositum a Domi-
Ad primum ergo dicendum, quod sic- no : alteri vero videbatur non debere •

ut dicit Bernardus in libro de Considera- adhuc liberari, quianon sufGcienter erant

1
tione : « J)uo ^ladii de quibus dicitur purgati, propter crimina quae in captivi-
« Luc. xxii, 38,per quos significatur j>o- tate fecerant, utroque ex similibus i «>n-
« testas spirilualis et sa-cularis, pertinent jecturante, nondum certitudinaliter ali-

« ad unani jurisdiclionem. Unde dicitur : quid judicante, quia Buper hoc illumina-
« Ecce duo gladii hic, non hic et ibi : sed tionem a DeOj vel a Buperiori aondum
« tainen spiritualis pertinct ad Ecclesia- acceperant, <[iia recepta ad concordiam
« sticum principem secundum jurisdictio- reducebantur, sicut dicitur Job, \\\._ :

« nem et secundum actum siv<> exerci- Facit concordiam in sublimibus suis.

« tium : sa^cularis vero pertinet ad euni-
« dem secundum jurisdietionem, quia Cirga quartum bic proceditur. im I.

« per auctoritatem exerceri dehet, et I . \ idetur enim,quod Principes sinl bu-

« numquain ad exercitium procedere. » pra Potestates : Potestatia enim, ut dicit
Et lioc ideo est in Ecclesiastica hierar- sanctus Paulus ad Romanos, juii, i. esl
chia : quia soecularis potestas non potesl gladium portare. enim aic Von Dicil :

exerceri sine effusione sanguinis, quae enim sine causa gladium poriat. Dei
propter iram et vindictam quae immisce- enim minister est, vindex in iram ei qui
tur justit iae, et propter actus horribilita- nialiiui agil : Principia autem «• >
-t impe-
tem f.icit inidoneum altaris ministci ium, rare el dispensare de gladio portando.
in quo requiritur pacatissima el tranquilla Ciiui igitur exsequens -d infra eum cujua
conscientia. In Angelis autem non com- imperia operatur, videtur iju>>il Potesta-
miscetur aliquis talis defectus ; et i < 1
*
•
•
les sint infra Principes.
idem potest utrumque principatum exer- 2. Prstei ea, lu Eci tesiastic i hierar-
cere,sicut etiam aDeo nihil spiritualitatis chia, qua? exemplata esl a ccclesli, P
dejicitur quamvis i[>M' occidal el vivere testatea exsequentes vindictam Bunl Bub
faciat, (juia cum summa tranquillitate Principibus : ergo ••( ita debel ess

ntrumque actum exercet. ccelesti.

Ad secundum dicendum, quod secun- 3. Proterea, Sam tus (ii egi»i ius el s in-

ilniii viam Dionysii potesl dici, quod ctus Bornardus ordinanl Potestatem
Mirhacl e1 Princeps Persarum noo >iut Principatibus.
de ordine Principum, Bed Angclorum : Solui io. I li< imus, •
1
1 1
•
>• I supor hoc di-
dicuntur tamen Principes ab actu Princi- \ ei - 1 esl -•iii |
t< 'i uiii tradil io. IJuii

[uini, quera exercenl virtute illorum .i enim, ul san< lus lirojfoi ius •

n tus

quibus ipsi illuminantur : el hi quidem Bernardus, ponunl Potostales sub Prin-

discordant antequam a Principibus illu- cipatibus sanclus Dionj sius \ <>n-

1
s. Bbrn \ iu>i j. i.ih. V de • onsidei ition» . ca|
 I). \Ui. MAG. ORD. PRiED.

verso. Non enim dicimus, quod differen- tanium ostendere in quibusdam ordini-
lia est tantum in nominibus, ul quidam bus qualiter per eos ordinatur Ecclesia.
dicunt : quia plane esl contra dicta eo- quod limitatumel non
Si vero dicatur,

,,,,,, : aed concordanl in significatione limitatum non diversificanl Bpeciem po-

nominum. Dicimus autem quod ordina- testatis, sicul nec magis el minus, el ita

tio sancti Dionysii est probabilior tum : secundum hoc non debenl dislingui hie-
quia per auctoritatem firmior est, quia rarchise. Dicendum, sicut dicil Philoso-
instructus fuil «1«' hoc a Paulo vel a le- « phus in IX Etkicorum « Comparatio :

rotheo, quorum est maxima auctoritas : « secundum magis el minus non esl suf-
luiii etiam quia magis est consonum ra- « ficiens univocationis signum, n\>\ quan-
tioni : attenditur enim in distinctione « do eadem natura secundum accessum
mrilia' et ultimsB hierarchiae limitatum el « el reccessum a termii sl causa ma-
iiiin limitatum circa commune hoc quod « gis et minus, sicut patel in compara-
esi potestas : e1 ideo quia princeps dici- « tionc albiquando vero diversa natura
:

tur Becundum potentiam limitatam in « participantium eumdem actum facil ab

uiui regno vel civitate, potestas non dici- « uno participari eminenter, ab inferiori

lur a limitata potentia, sed jurisdictione a deficienter, non est comparatio univo-

regendi in tranquilitate, et coercendo ad- « ci, sed analogi, sicut dicitur Angelus

versantem nequitiam lam in angelicis « intelligentior homine. » Et similiter

quam humanis
in limitata autem po- :
h«cpotestas estnon limitata quantum
testas minor est non limitata et ideo ra- : ad actum divinum in quantum husjus-
lionabiliter Principes sub Potestatibus modi : limitata vero est prout est circa

ordinavit. Gregorius vero ct Bernardus officia humana. Ei perhocpatet solutio

attcndunt Potestates eorum prout ordi- ad objecta.

nantur ad actum unius niodi, qui scilicct

cst secundum limitatam potentiani : et Circa quintum qua?ritur dc numero

sic sine dultio Principes essent anle Po- proprietatum quas ponit in Littera.

testates, cum potestas sit limitata secun- Etdicendum, quod sunt quinque,ct sic

duin impcrium principis, et hoc est se- accipiuntur : quia vel sunt in oommuni-
cundum conformitatem ad humanam, in cando ad secunda, ct sic est quarta : yel

(iuihus non cst nisi limitata potcstas. in recipiendo, et sic vel quantum ad sub-
Unde II Reg. x\, 'l'-\. in ordinalionc fa- stantiam doni, et sic est prima : vel

miliae David, prius dicitur, quod Juab quantum ad proprium,actum,et sicestse-

fuit super universum exercitum Israel, cunda: velquantum adopus consequens,
in quo habcbat Principis officium. Et ct sic est terra vel quantum ad effectum
:

postea dicilur.quod lUinuuis fdias Joiadiv in quo consummatur, et sic est quinta.

erat super Cerethseos et Phelethseos, ad

quos pertinebal destruere malos et tueri

li<tnos, quod est de oflicio potestatis. In-

terpretantur enim Cerethiaei etPhelethaei
mortificantes Quidamvero et vivificantes.

volunt probare Principes esse super Po-

testates, per hoc quod Apostolus ad
Ephes. i,2l '.
prius nominat Principatus
quam Potestates. Sed intentio Apostob'
non fuit ordinare ordines angelicos, sed

'
a.I Ephes. ;. 21 : Supra omnem pinncipatum, et potestatem, et virtutem, et dominationem, etc.
 1

DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. IX, § I

tutibus principalibus, id est, quae de-

cenl principem dod enim Bufficiunl per-
:

sonales, ul scilicel lantum habeal ad

sufficientiam -il»i -<'<1 oportel: quod .

virtutes ejus Bufficiant t<>ii multitudini.

Et decenlissimis, quantum ad honestatem
eorum exteriorum. In hoc tangitur cau-
sa per quam possent in talem actum : et

EXPOSITIO TBXTCS. sic <"4 scriillda. Et 1 1 1 . 1 1 i t* — t . 1 1 eOS , 8Up-

ple, esseatias, converti universaliU .

cuudum nihil impeditas ad priticipium,

id est, principatum divinum, tuperprin-
pale, id est, quiestcausa omnis princi-
B. Manifestat enim, etc. patus : ethocesl opus operatum quod
cousequitur actura proprium, scilicel ul

in educeudo convertantur ad eum el - :

esl tertia. Et manifestal eas ducere hie-

rarchice, i<l est, ordine hierarchico alias,

scilicel inferiores reformari s \>\ est, ut

reformentur quantum possibile esl eis ad

Littera sic legatur : Ita dicendum est illud ipsum, Bcilicel divinum, princi-
primo manifestationes cognominatio- pium, id est, principatum, princificum,
nuin. Enim, id est, quia ipsa cognomi- id est,faciens omnem principatum : etsic
natio coelestium Principum quidemma- esl quarta in communicando, Que, idesl
nifestat illud principale, id est, donum et manifestat eas manifestare per perfe-
<[in» principantur primocapienteinmul- ctam assimilationem, ul in ipsis relucens
titudine : ct lioc deiformiter, secunduin manifestetur, ordinationem ejus, scilii i

(juoil lalis principatus exemplatur in eis [>iiiiri[>ii quo omaia ordinat, supi
a priacipatu divino, <
v
l sic est prima [>r<>- tialem ex parte ordiaaDtis. Que, id

prietas : e< maoifestal eductivum, \<\ est, el maDifestare ornalum virtutum i>ri

([uoil cst educeus multitudiuem exieas palium, ul supra, per quas congruc p
cum cis id capite eorum ad actum, quo suut alios ordioare : el hic esl effei lus

coasequuatur iu jure divino perma- quo consummatur quaslibel hierarchia,

neatiamet Libertatem patriae, et hoc cum scilicel io assimilatioae ad Deum
ordine sacro, id est, his quae suat educta quffllibel Bpecialiter secuadum specialv
ordiaatis ul cuique decet sub i[>^<> in <»r- doaum, <[u<"l esl illi ordiai propnum :

diae ad sacrum actum, <•! in li<>c. tangi- el sic osl quinta propriel
tur forma actus. E1 eductivum -

<li< <» vir-

23 i I). \U5. M \(i. OIU). IMl.KI».

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

A. Ipsa autem Archangelorum san- Sanctorum vero archangelorum or- I

ctorum aequipotens quidem est ccele- do, ccelestibus quidem

' *
istis princina-
r '
Archa
qui<

stibus Principatibus. Est enim et eo- tibus aequalis perhibetur. Est equidem,
rum et Angelorum. ut dixi, hierarchia uti dixi, una illorum atque angelorum
una et dispositio. hierarchia, eademque distinctio ; ve-
rum cum nulla sit hierarchia, quae
B. Verumtamen quoniam quidcm non primaset medias ultimasque vir-
non cst hierarchia nisi et primas et tutes habeat, sanctus Archangelorum
medias et ultimas virtutes habens, ordo, jure quodam hierarchico com-
Archangelorum sanctus ordo commu- muni, medietate sua continet extre-
nicative hierarchiae medietati extre- mas sanctissimis cnim principatibus
;

morum recipitur. Etenim sanctissi- communicat et sanctis angelis illis ;

mis principatibus communicat et san- quidem, quoniam ad superessentialem

ctis Angelis. Ipsis quidem quiaad su- principatum principaliter conversus
peressentiale principium principaliter cst, et ad ipsum, quantum fas est, ef-

convertitur, et ad ipsum, ut possibile, formatur, nec non Angelis decoro suo

reformatur, et Angelos unificat secun- atque ordinato, qui adspectum effugit,
dum bene ornatos cjus et ordinatos et ducatu unionis auctor exsistit ; his
invisibiles ducatus. Istis vero quia ct autem, quia etiam ordinis est dictato-
eis prophetico est ordini, divinas illu- rii, divinasque illustrationes hierarchi-

minationes hicrarchice per primas Vir- ce per primas virtutes suscipiens,exin-

tutes suscipiens, et Angelis eas deifor- de iis ipsis Angelis easdem benevole
miter annuntians, et per Angelos no- annuntiat, nobisque per Angelos ma-
bis manifcstans, secundum
sacram nifestat, pro cujusque illorum, qui di-
uniuscujusque divinitus illuminatorum vinis illustrationibus afflantur, ad res
analogiam. sacras capacitate.
 1

l)E CCELESTI IIIKUAHUIIA. CAP. IV S 2.

Iil Bl \.

MVlsio TEXTUS.

Jpsa autem sanctorum Archangelo-

rum t
ctc. 1 n : ami: Litteram duo quaeruntur.
Primo, Utrum Archangeli sint unua
ordo divisus, el qui8 ejus actus sil ?

Secundo, Utrum omnes Vrchangeli in

uno ordine sinl ?

Circa primum sic proceditur.

In istaparte ponit proprietates Archan- l.Videtur enim, quod Vrchangelorum &»«« i.

gelorum el Angelorum simul

quiacum : non sit per se ordo : cum enim natura
Archangeli dicant aliquid medium inter oon faciat per multa quod potesl fieri

Principes et Angelos, secundum nomen per unum, eo quod sic melius esl fieri,

habent proprietates utrorumque : unde multo ergo minus hoc erit in divinis : sed
proprietates Archangelorum quae addun- pernuntiare summa potestfieriperunum :

tur super proprietates Principum, osten- cum igitur Vrchangeli distinguantur .ili

duntur per proprietates Angelorum. Angelis per hoc quod esl summa et in-
autem haec pars in tres. In
Dividitur nm;l nuntiare, videtur q cum utrum-
I

prima ostenditur, quod Archangeli sunt que possil fieri per Vngelos, quod non
in [iiiniii hierarchia cum Principatibus oporteal esse ordinera Vrchangelorum.
el Vngelis. In secunda quia medii esl Quod autem sic distinguantur, patet

communicare utrumque extremum, os- perGregorium in homilia de Centum

tendil quomodo communicanl quodam- ovibus : « Qui summa, inquit, nuntiant,
modo proprietates Principum,ibi(§ 2, B), (( Vrchangeli vocantur : G m lin-

Etenim s acratissimis. In tertia quomodo * gua, vngeli nuntii, Vrchangeli summi

communicanl Angelis, ibi (§2, I»), Fstis (l
nuntii vocantur '.»Etinfra etiara di

vero quia et eis. quod « illi sunl Vngeli qui luinin

Circa primum duo facit. Primo dicit, « nuntiant. » Pra nans quali-
quod lii tres ordines sunt in una hierar- lrl Vrchangelorum actus in hominil
chia. Secundo quod Archangeli habenl sunt, sii dicil S nl nonnulli qui ili-

medium locum in hierarchia, ibi 2, B), |

« vinro largitatis mun ferli, s

Verumtamen quoniam etc. • '" ccelestium summ

,« |u-.i\ alenl ol annunti in Q illi

s. Grsgorios, Bomil. XXIV super I liom.

IT.H I). \\.\\. MAii. ulM). PRiED.

i ni>i inter Archangeloram numeram silii : sed lnii< ordini nihil assignstur in

i deputantur? » Sic igitur summa nun- Littera nisi in qn" convenit cum aliia :

liare videtur esse proprium Archange- ergo i <

> 1 1 videtur esse aliijuis ordo per
lorum. < .11111 igitur hoc possil Qeri per Sr.

Vngelos, \ quod non oporteat de

idetur SoIutio. Dicimus, quod Archangelo-
hoc esse specialem ordinem. II"'- idem rum esi ordo per Be differena ab omnibua
videtur per Bernardum in libro quinto aliis per actum Bibi proprium, qui esl

dt> Consideratione : « Putemus, inquit, instruere dehis qute pertinent ad salutem

« quod ordines Archangeloram qui non unius perso-
alicujus universitatis,

sunt conscii divinorum mysteriorum, nffi tanlum. ita lamni quod id quod est
« iu)ii nisi obpraecipuas el magnas cau- inferioram, non excludatur a superiori-
• sas mittantur «. » Nec potest dici, quod bus, secundum eminentiorem tamen mo-

magnae causae non possunl committi mi- dum.

noribus, sicul est apud nos quoniam : Ad primum ergo dicendum, quoil

hoc accidil apud ims ex defectu stulti- summa et iulima aunuuliarc non distin-
lia' vel infidelitatis inaliquibus inciden- guit hos secundum altitudinem
ordines
te : quod non potesf incidere in Angelis et parvitatem nuntiati, sed secundum
inferioribus : ergo videtur, quod qui- altitudinem et debilitatem illuniiuatio-

buslibet inlimis possunt etiam maxima nis : eodem enim potest haberi parva
de
committi. et magna illuminatio, sicut de eadem
2. Praeterea, In Ecclesiatica hierarchia eonclusione scientia et opinio : et secuu-
qua3 exemplata est a coelesti, non sunt dum hoc propter diversam proportionem
nisi praelati et subditi : ergo nec in coe- capacitatis ex diversitate naturae est dis-

lesti : eum igitur Principes teneant lo- tinctio ordinum. Et per hoc patet solu-
cum praelatorum, Angeli vero locum sub- tio ad omnes auctoritates.
ditorum, non debet esse aliquis tertius Ad aliud dicendum, quod Angeli sunt
ordo. subditi Principum, ut per quos nuntiant

Ad idem, Diversorum ordinum

:}. di- ea quae pertinent ad salutem uniuscujus-
versi sunt actus secundum speciem : sed que personte Archangeli vero ut per :

nuntiare magna, quod est aetus Archan- quos nuntiant ea quae perlinent ad salu-
gelorum, et nuntiare parva, quod est tem communem et similiter in Eccle- :

actus Angelorum, secundum praedictas siastica hierarchia subditos liabent pra>-

auctoritates, estidem actus in specie : er- lati ad diversa officia.

_ Archangelorum ordo non est diversus

i
Ad aliud diccndum, sicut ad primum,
ab ordine Angelorum. quod per nomen non designatur aliquid
t. Ad idem, Dc ordine quolibet oportet compactum ex diversis ordinibus secun-
judicare secundum manifestationem sui dum essentiam, sed secundum imitatio-

nominis nomen autem Archangelorum

:
nem : imitantur enim Principes in dis-

non dicit aliquod donum per se, sedcom- pensatione terrenarum dignitatum, sed

positum duobus ordinibus dicitur

ex : inferiori modo : quia sunt tantum nuntii
enim Archangelus quasi princeps An- eorum qua* circa ha.c auctoritate a Arin-

g lns : non ergo videtur esse aliquis cipihus efficiuntur. Et similiter qua1 est

ordu per se. Angeloram. invenitur in Archangelis

5. Ad idem, Quilibet ordo constitui- eminentcr, ut dictuin est.

tur secuniluni aliquid quod est proprium Ad aliud dicendum, quod proprietates

1
S. B -.i.il>.Y de Consideratione, rap. i.
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. IX, § 2.

aliorum ordinum conveniunt huic secun- changeli non admittuntar Bummis consi-
dum specialem modum participandi. liis simpliciter (hoc enim esl primorum),
sed "i genere consilioram quae ranl de
ium 2.
Circa sccundum sic proceditur. dispensatione humanaram reram : bsec
i. Vidctur enimquodnon situnus tan- enim sunl quae ad statum communem
tum ordo Archangelorum in Ecclcsiii : pertinent.
cnim sunt diversi annuntiantcs suinina,
quae non reducuntur ad unum donum,
sicut Prophctae et Evangelistffi : et sunt
etiam annunliantcs diversa, qusedam de
quaedam dc praesentibus, et
prceteritis,

quaedam dc futuris ergo vidctur, quod :

ncc in ccelestibus pcnes annuntiationem BXPOSITIO 1 1:\ i

D8.

summorum debeat esse unus ordo tantum.

r

2. Prceterea, Sicut dicit Bernardus su-

pcr Cantica : « Porro Archangelis (ut cis
Ipsa autem Archangelorum, etc.
« aliquid differentius ab his qui simpli-
« citcr Angcli sunt, tribuamus) rairabili-
« tcr crcdo, quod dclectat quod ipsis

« quoquc aetcrnae sapicntiae consiliis fa-

« miliarius admittantur, eademque per
« ipsos locis quaequc suis atque tcmpo- Littera sic constraatnr : Dictas proprie-
« ribus summo moderamine dispensan- tates manifestat nominatio Principum.
« tur '. » Si igitur hoc sit proprium huic Autem, id est, sed ipsa uominatio tan-
ordini, cum omncs superiores maxime ctorum Archangelorum quidem, id est,
admittantur occultis consiliis, videtur certe est sequipotens, id est, potentiam
quod sint plurcs ordincs Archangelo- principalem per imitationera manifestal
rum. ccslestibus Principatibus. Enim, id est,

Solutio. Dicimus, quod Archangelo- quia una hierarchia est, ei una disi
rum non est nisi unus ordo. id est, ratio qua disponuntur in bierar-
Ad priraura vero dicendum, quod chia, et eorum t
scilicel^rchangclorum
Evangelista et Propheta conveniunt in el Principum el Vngelorum, ///. id est,
duobus, scilicel in principio, a quo acci- sicul dixi in capite sexto hujus.

piunt, illuminatur enim uterque ab inli-

ma hierarchia, scilicet angelica : el etiam

in modo accipiendi, quia uterque accipit
divinuin radiuni cireumvelatum symbo-
lis : differunt enim lantum in determina-
tione materiffi de qua esl auntiatio : quia
Bvangelista nuntial veritatera expressam
de eo quod Propheta sul> figuris el inde-
terminate prsdicit unde cum uon diffe-
:

rant quoad principiura, uon oportel re-

duci ad uniiin orilincm Angelorum.
Ad Becundum dicendum, quod Ar-

1
s. Birnardus, Serm. Xl\ Biipei Cantica.

XIV
 288 I». \I.B. MAG. (>MI). V\\ 1.1».

nrmi' i.MMisriKi h:\iis.

B. Verumtamen, etc.

Videtdr, non sit aequipotens or-

i|iio(l

do Archangelorum Principatibus, cum

Principatus sit superior ordo. Et si dicr
tur, quod sit aequalitas ratione hierarchiae
tunc similiter debuisset dicere de An-
gelis, qui sunt cum eis in eadem hierar- IIic ostkndit, quod iste ordo est inedius
chia.
in ista hierarchia, eorum
dicens : Licet
Etdicendum, quodpraBter aequalitatem sit hierarchia una, verumtamen quoniam
hierarchise est inter eos fequatitas imita-
quidem, id est, certe non est aliqua kie-
tionis imitantur enim principem in dis-
:
rarchia nisi habens virtutes et primas et
pensatione terrenarum dignitatum, licet mcdias et ultimas dispositas in ipsa,&m-
diversimode, supra dictum est. Sic
ut clus ordo Archangelorum recipitur me-
autem nun imitantur Angeli, cuin non dietali kierarchias extremorum, id est,
illuininent nisi de personalibus officiis :
ordinatur in medio duorum extremorum
et ideo non dixit eos sequipotentes.
ordinum hujus hicrarchioe, scilicct An-
gelorum ct Principatuum : et hoc com-
municative, idest, per imitationem pro-
prietatum utriusque ordinis. Etenim, id
est,quia communicat: proprietatibus imi-
tando sacratissimis Principatibus et

etiam sanctis Angelis.

Et ponit tres proprietates in quihus
convenit cum Principatibus, quarum
terlia communicando, aliae in
est in
recipiendo. Prima quidem quantum ad
receptionem, secunda quantum ad per-
fectionem in illo quod recipitur. Dicit
ergo Quidem, id cst, cerle ordo Ar-
:

changelorum communicat ipsis, sci-

licet Principatibus : quia convertitur

per contemplationem et desiderium ad
principium superesseniialeyScilicetDewni,
secundum quod principium dicit princi-
patum, ut supra expositum est : et hoc
principaliter, id est, recipieado ab ipso
 I)E CCELESTl MERARCHIA, CAP. IX, 6 2. 259

principandi dignitatenij et dispensandi superiores ordines, et hoc hypofmtico

principatus, diversitatem tamen in prin- ordine, '>-'<-*( - /.?_ -.i\ .-.,,-, ab i*i quodesl
cipatibus, ut dictum est, et hasc est pri- sub, el -<',-; quod esl operatio '. quasi
ma. Et reformatur, id est, conformatur operando sub dispensatione Principum,
ad ipsiim principiuin propler factain as- sicul etAngeli, licel diversimode, al di-
similationem, utpossibile est sibi, el haec ctum est: et haec est una proprietas iu

est secunda. Et etiam unificat reducendo cipiendo. Vel prophetico ordine idest, t

ad primum unuin Angelos secundum accipiendo per occultam inspirationem a

ducatus quibus eis praesunt, beneomatos, Deoprocedentem, ita quod non sil simi-
quantum ad plenitudinem bonorum qui- litudo ad Prophetam, quantum ad <-.i
bus conducunt, cos reducendo ad finem, quae sunt ex parte Prophetae recipientis,
et ordinatos, quantum ad dispositionem ut recipere symbolis, et Bub differentia
in hierarchia et ordine, et invisibiles, visu temporum, sed tantum quantum ad pri-
scilicet corporali, quantum ad naturam liniiii principium emanationis luminum,

illuminationum. Sic igitur et Principatus et etiam convenit eis quod est annuntians

et V.rchaageli immediatam actionem re- eas illuminationes Angelis deiformiter,

gtminis habent in Angelos : sed Angeli quantum ad modum suscipientis quia :

ut illuminatores etpersuadentes tantum, omnes deiformen intellectura habent, et

Principatus et Archangeli ut exsequentes etiam manifestans nobis eas per .\n-
esl

pcr eos propria auctoritate commutatio- gelosmedios nonjam deiformiter, sed se-
nem vel conservationem terrenorum cundum sacram analogiam, iil est, pro-
ptincipatuum. Vero, idest, sed commu- portionem capacitatis umuscujusque <lc
nicat islis, scilicct Angeli : quia cl,\A est, numero illuminatorumdivinitus, id est,
etiam eis, scilicet Archangelis sicut et hnnine (livino, cl haec est secunda pro-
Angelis est, id est, convenil ipiod esl prictas ijuu conveniunt cum Angelis in

suscipiens hfararchice, id ost, secundum communlcando illuminationes nobis el

ordinem hierarchiciim, divinas illumina- infcrioribus Angelis.

tiuncs per priinas virtutes, id est, per

1
Vel niclius ob 'j-', •;/ ii,
 200 I). AI.l». MAG. ORD. IM; i D

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERH, S. J. INTERPRETATIO.

Angeli Ipsi enim Angeli (sicut pra^diximus) Ipsienim Angcli, sicut pra^diximus,
quid ?

completive consummant omnes coe- omnes coelestium intelligentiarum or-

lestium animorum dispositiones se- dines complendo terminant, ut qui
cundum quod consummandum est. novissime ccelestes inter cssentias, 'an-
Quippe haben-
in ccelestibus essentiis gelicamsortiti sint proprietatem ; adeo-
tes angelicam proprietatem, et magis queprse superioribus istis, hoc rectius
apud nos Angeli quam priores aptius a nobis angcli vocentur, quo magisip-
nominati, quantum circa quod mani- sarum hierarchia res evidentiores ac
festius, est ipsis hierarchia et magis mundanas attingat. Siquidem supre-
circumornatus. Excellentissimam qui. mam illam, uti dictum est, distinctio-

dem enim (ut dictum est) dispositio- nem,tamquam secreto illi sacratissimo
nem tamquam ipsi occulto primitus primo ordine propinquam, magis ab-
ordinate proximantem clam for- , diteputandum est secundaa res sacras
mans aestimandum ordinare secun-
'
moderari secundam vero, qua^sanctis
;

dam secundam vero quas completur a

: dominationibus et virtutibus ac pote-
sanctis Dominationibus et Virtutibus statibus expletur, potestatum et ar-
et Potestatibus, eiqure est Principibus changelorum atque angelorum hierar-
et Archangelis et Angelis, hierarchiae chiffi praisidere, prima quidem hie-
pra^esse . Prima quidem hierarchia rarchia manifestius, sed occultius se-
manifestius : ea vero qua? est post eam quente : porro principatuum, archan-
occultius autem et
: Principatuum gelorum atque angelorumordinem ex-
Archangelorum et Angelorum mani- planatorium humanis per vicespncesse
festativam dispositionem, humanis hierarchiis : ut hoc ordine ad Deum
hierarchiis per consequentia praeci- sit ascensus, et conversio communio-

1
Alias formantem.
 1

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. IX, 6 3 2l3i

pere : ut sit perordinem ad Deum as- que atque unio, qusteiam a Deo om-
census, et conversio, et communicatio, nibus hierarchiis benevole aftlctur,
et unitas.,Et quidem a Deo omnibns communicationeque quaJam inscra-
hierarchicis optime indita, et commu- tur, cumque decore
sacratissimo pro-
nicative superveniens, et cum ornatu manct. Hinc theologia nostram hierar-
sacrissimo processio. Inde Theologia chiam angclis attribuit, cum populi
nostram hierarchiam Angelis distri- judaeorum principem appellet Michae-
buit, principem Jud&oru populi Mi- lem, aliosque gentium aliarum statuit :

chaelem nominans, et alios gentium

'
enim Altissimus tcrminos gentium,
divcrsos. Statuit enim Excelsus termi- juxta numerum angelorum Dci.
nos gentium juxta numerum Angelo-
rum Dei 2
.

cunda ostendit, quod ab hoc inter alios

maxime Angeli dicuntur, il>i, Et magis
apudnos, etc. In tertia confirmal quod
dixeral per auctoritatem sacrae Scriptu-
DIVISIO TISXTIS. rae, ibi, Inde Theologia, etc.

fpsi enim Angeli, sicut prsediximus, etc.

ni BIA.

Dixerat superius in quibus Archan-

gelicommunicant cum Angelis, in parte
vero istaassignal causam ejus quod dixe-
ral, ostendens hoc proprie Angelis con-
venire per dispositionem quam habent in llic m rsMtriaante Litleram queeruntur.
hierarchia angelica unde per : conse- Primo, I t r 1 1 1 1 1 ^t aliquis ordo -\<<-> ia-

quens ostendit comparationem ultimffi li- Angeloi iiin'.'

hierarchia ad ;ilias. Secundo, Quis actus ojus .'

Dividitur autem hssc pars in tres. In Tertio, Quare non ponat plures pi

prima ostendit, quod prsdicta proprie- prietates Vnj oioruui?

las, Bcilicet recipere a primis el nuntiaro
nobis convenit Angelis : eo quod habenl Circa |n iiniiiii bic pn m editur.
ulliinuin gradum in hierarchia. In bc- I . \l iuiii quod esl coramune t «
•
1

1
Cf. i»,i ii. \, 13. \ w ,8
2<>2 I). AI.B. MAG. Oltl). IMU.I).

naturs, dod Bumitur aliquid Bpeciale in majori limpiditate el fulgore el prop-

illa natura sed esse Angelum convenit
:
(]iiiu> primo, secundum ({u<><l sunl oobis

toti aalura superiori.sicul in capito quin- luinus manifesta in Be.

Ln dictum est ergo aon eril aliquis Bpe-

:
\<l quartum dicendum, quod ultimum
in «jiki esl siatus spiritualium illumina-
oialifl ordo.
Ad idem, Sicut dicitur
•2. 11 Senten- tionum, Bunl Bubditi in Bcclesiastica hie-

tiarum, csecundum gradum naturae in rarchia, et non Angeli : cum ipsi siut su-

« Angelis est gradus donorum : » BedAn- periores summis nostraa hierachiaB : o\

aomen aon dicit gradum specialis idco ordinem dignitatis constituunt.

geli

naturse, cum conveniat toti naturee :ergo

non dicet etiam speciale donum a quo

Girca Becundum sic proceditur. Uub
Bumatur Bpecialis ordo.
:]. Ad idem, Recipere el nuntiare oc- 1. Videtur enim, quod actus Angelo-
manifesta in operatione ad nos ruin sit illuminare Ecclesiasticam hie-
culta et

non est diversum in specie scl secun- :

rarchiam, pcr hoc quod dicitur in Litte-

dum hoc sumitur differre in Littera An- ra.

-clusa superioribus qui recipiuhl inani- 2.]Ya't<T<Ni, Tircgorius dicit, quod « illi

festa quoad nos ergo non est specialis

:
« dicuntur Angcli qui minima nun-
ordo. « tiant : » ha?c autcm sunt quaxumque
•i. Ad idem,Sicut est situ* in corporali- revelantur ad ipsos singulariter perti-

bus, ordo in spiritualibus sed in

ita est :
nentia : ergo ha*c revelare videtur csse
corporalibus ultimus gradus aequatur su- proprium Angelorum. IIoc idcm vidctur
perficiei, et non facit altitudinem ali- per Gregorium qui secundum lioc assi-
quam cum : ergo Angeli sint in ultimo gnat actum Angelorum in hominibus
gradu, non videtur quod faciant aliquem essc : « Sunt, inquit, plerique qui parva
singularem ordinem. a capiunt, sed tamen
eadem parva ha&c

Solutio. Dicimus, quod Angelorum « pie annuntiare fratribus non dcsi-

« stunt. » Quo ergo isti nisi intcr Angc-
est unus specialis ordo.
Ad primum dicendum, quod cogno- lorum numerum currunt? Sed contra,
minatio angelica dictaest supra essecom- Isa. vi, et 7, legitur, quod Scraphin

munis toli superiori naturae, secundam missus est ad purgationem ipsius Isaia 1
.

quod estacceptas illuminationes aliis ef- Item, Ezcchiel instructus est per Cheru-
fundere quicumque sub ipso sunt An- :
bin, ut legitur Ezech. x : ergo non est

gclis autem hoc competit secundum spe- proprium hujus ordinis illuminare singu-
cialem modum, prout acceptas illumina- los Ecclesiasticae hierarchiae.

tiones proportionaliter nobis '::

uos trans- 3. Praeterea, Habere usum exterioris of-

fundunt illuminantes de his quae ad ficii convenit Virtutihus et Potestatihus»

unUmquemque pertinent. Et per lioc pa- et maxime toti ultimoe hierarchise : crgo
t<-t solutio ad secunduin. non videtur esse proprium hujus ordi-
\d tertium dicendum, quod sicut srepe nis.

dictum cst, accipere illuminationes oc- \. Item, Videtur quod custodia liomi-
cultas et manifestas quoad nos est cx num sit proprius actus per hoc quod dicit
diversa proportione recipientium propter Berhardus in V de Coiisidcratioiic s
'A< Pu-
di versitateni naturae el doni (juo comple- « temus, intjuit, Angelos dici eos qui
tur natura : ([uidain eniin recipiunt in « singuli sinLrulis hominihus dati cre-

S Be kardds, Lib. V de Gonsideratione, cap. i.

 DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. IX, § 3.

« duntur, mi«si in ministerium, secun- Seraphin, quia virtute illurainationic

« (Juin Pauli doctrinam ', propter eos donum Seraphin pertinenlo Prophi
« qui hasreditatem capiunt salutis, de illuminavit. Hoc autem quod dicitur de
« quibus Salvator ait, Matth. xvm, 10 : Ezechiele, patet pereaquas dictasunt in
« Angeli eorum in ccelis semper vident, praecedenti capitulo, quod non illumin.i-
« etc. » Sed contra : Omnes ordines acci- vit immediate, Bed per eum (jui podera
piuntur penes accipere et effundere il- indutus erat.
luminationes : non est il-
custodia autem Ad aliud dicendum, quod Virtutea et
luminatio : crgo penes hoc non sumitur Potestatea habenl exterius ministerium,
actus illius ordinis. non tamen Limitatum circa officia huma-
5. Prseterea,Ejus cstcustodire cujus est na Principatus vero et
: Poti et
conscrvare et conderc : hoc autcni solius Archangeli ea quaB pertinent ad Btatum
Dei est : ergo custodire non est actus an- communem : el ideo relinquitur pro-
gelicus. prium huic illuminare de hisquae adsta-
(i. Praelcrca, In Psal. cxx, i, dicitur : tum uniuscujusque pertinent.
Ecce non dormitabit neque dormiet, qui , A.d aliud dicendum, quod custodire
custodit Israel. Ergo videtur esse solius permodum naturas conservantis a n<

Dei. vis, est virtutia vel doni ut formae, quaB

7.1tem,Videturquodexerceredivinaju- agitinmodum uaturaB, ut dicil Tullius,
dicia sit actus eorum : sic enim dicit Dei vero ut efficientis : et custodire per-
s
Bernardus super Cantica : « Angelica suadendo discedere uocivis est tagelo- .i

« creatura irrepercussa mentis acic in- rum, et hoc fil per illuminationes, Bicul
« tuetur divinorum judiciorum abyssum magister custodit puerum. I.l per hoc
« inultam, ijuoruni suuiin;c aequitatis patet solutio ad ea quaB contra objiciun-
« ineffabili delectatione beata, gloriatur tur.

« insuper elFectui ea mancipari persuum A.d aliud dicendura, quod divina judi-
« ministerium, ac palam fieri. » cia non pertinenl ad Vng< los Bicut in
8. Deus ab
[tem,Tnfradicit : « Diligitur quibus Deus residens ea dispenset, h
a Angelis ad judiciorum suorum sum- enim esl Thronorum vel ul ad habentes :

8 maiii BBquitatem, ab Archangelis <ih jurisdictionem, quia hoc esl Dominatio-

« consiliorum sumraara moderationem. » num et Principatuum el Potestutum
Sed contra Hoc Bupra assignatum : est a >(, d admonendo de judiciis divinis et

Gregorio Thronis. sequendo ea auctoritate aliorum.

9.PraBterea,Videturesse Dominationum
vel Potestatum, ad quos pertinel poto- Circa tertium sic pi ditur, .

stas juridictionis. Videtur enim, quod hujus ord

Dicendum, quod actus pro-
Solutio. debuerat ponere plures propriotal

prius Angelorum esl nuntiare inibus I quanto enim aliquid composiliu* est,

ea quaB pertinent ad singulorum salutem, tanta plura accidentia habet, cum (luant

accipientes illuminationes proportiona- accidentia ab cssentialibus : sed quanlo

tas capacitati nostraB. aliquid magis recedil n primo, tanto
Ad id vero quod secundo in contrarium corapositiua lur \n ler

objicitur, dicendura quod ille qui purga- ccelestea essentias maxime distant, vide-
vil fsaiam, secundum Dionysiura non lurquod plures proprietalea
fuit de ordine Seraphin, sed dictus esl ro debuit,

' i i. ad Hebr. i, 14. I

x '\
 —

2fi4 I). Al.lt. MAG. OHI). imm:i>

Soi.i no. DicimuBj quod Bicul in capite rrequentius nominati sunt apud un.s. id

ixtodiximus.ultimusordo niliil ad digni-

s<
t^t. ,i aobis, Angeli quam prion i
*
• c « 1 i

tatem pertinens a.l.lit super i<l quod nes, quantum etiaro ipsis, \>\ est, Vnge-
commune oranibus, Bed hoc efficilur sibi liv ' v/. nl est, convenil hierarchia, id <->t,

proprium, prout est inferiori modo par- hierarchiee actio in recipiendo et com-
ticipatum : el ideo oon posuitAngelorum municandOj quantum ad consortium po-
proprietatem unam, qusa convenit t.'stali<, et quantum magis esi eis <i>-
nisi

eis Becundum ordinem in hierarchia, cumornatus, Bcilicel <l"ii.i circumstantia

proul ultiini Bunt in ntiaia circa id quod manifestim esi

Ad i.l vero quod objicitur, dicendum, nobis, posterius tamen simpliciter : enim,
quod hic non ponunlur proprietates eo- id est. quia quidem, id est, certe esti-

rum naturse, A quas concedimus ss plu- mandum esl ut dictum est (in cap. vi)

sed tantum illffl qu* consequuntur excellentissimam dispositionem, i.l est,

quemlibet ordinem Becundum suum do- primam hierarchiam ordinare, reducendo

nuni. secundam hierarchiam tamquam pri-
mam. scilicet proximantem primitus or-
duiatie, id est, primo ordine, ipsi oceul-

io, scilicet Deo. non propter se, sedprop-

ter defectum accipientium, ita quod est

clum formans, id est, occultans forma-

tiones intellectuales ah eo hauriens :

quanto enim Bimpliciores,occultiores sunt

nobis.sedmagis notae secundum naturam.
EXPOSITIO TEXTLS. Yero, id est, sed a?stimanduni est

secundam hierarchiam quse cot/i/tle-

tur a sanctis Dominationibus et Yirtnti-

bus et Potestatibus pneesse ei hierarchix
quse est, id est, convenit Principibus ct

ut Archangelis et Angelis quidem, id e>t,

secundum ma-
certe manifestius, id est,
Liltera sic legatur : Diximus, quod nifestiorem illuminationem nobis, prima
Archangeli communicant cum Angelis hierarchia, ahlativi casus : vero, id est,

in hoc quod accipiunt illuminationes a sed occultius secundum nos ea hierar-

primis, et nuntiant eas nobis. Enim, id chia qux est ipsam : secundum
post
est, quiu ipsi Angeli sieut prxdiximus eum quod descendunt illuminationes,
(in cap. vi) consummant, i ! cst, termi- fiunt compositiores ac notiores nobis.

nant dispositiones omnium ccelestium Autem, aestimandum est dis-

id est,sed

animorum, id est, intellectuum, scilicet positionem, id est, hierarchiam manife-

Angelorum hoc completive, id
: et est, stativam nobis Principatuum ei Archan-
in quibus suflicienter complentur. Ipsi gelorum et Angelorum pr&cipere in-

dico propter hoc, kabentes quippe, id est, struendo, sicut l)<<etor praeceptor dicitur,
certe proprietatem angelicam, id est, humanis hierarchiis per consequentia, id
nuntiandi nobis secundum quod consum- est, per ultimas illuminationes : sunt
mandum est in ccelestibus essentiis, id enim aequales nostris, nisi quod diffe-
secundum quod competit his in qui-
est. runt sicut lumen illuminantis et illumi-
bus consummantur ccelestes essentiae : nati. Ideo autem talis est dispositio trium
enim ut ultimi in ccelestibus nobis
I hierarehiarum ut sit ascensus ad Deum,
elTun.lant, et hi qui sunt in hoc ordine quantum ad gradus quibus in ipsum
aptius, id est, decentius, magis, id est, ilur. etconversio, quantum ad terminum
 DE CCELESTI IUERARCHIA, CAP. IX, g 3.

a quo molus in ipsum, et commu-

incipit principe Persarom. Enim, id juia
nicatio, quanlum ad motum in Deum Exeelsus, id Deus siatuit iermi
est,
quo dona ipsius participantur, et uniias, gentium secundum numerum Angelo-
quantum ad terminum a quo perficitur rum Dei. Dent. xxxn, Kj. Nostra liti
motus in Deum, quantum ad perfectam habet, «/urfa numerumfiliorum israel.m
assimilationem, ut, hoc dico, sit per or-
dinem, dum prima plus accipiunt et pro- Sed videtur hoc esse Ealsum : Aut
portionaliter tamen secundum receptio- enim accipit terminofl personales, -• un-
nem secundarum, et sic inde. Equidem^ dum quo8 Btatuuntnr Angeli, et sie cnm
id est, certe secundum hunc modum pro- possint quandoque plures hominea
cessio illuminationum est optime indita in mundo quam modo sint, videtur quod
a Deo omnibus hierarchiis, quantum ad secundum generationem vel corrnptio-
decentem ordinem procedendi, et est su- nem hominum creenturde qovo vel cor-
perveniens, id est, a superiori in eas de- rumpantur Angeli. Aut accipit terminoa
scendens communicative, idest, ut possit multitudinis, ct sic non essent plures
aliis communicare, quantum ad consor- Angeli quam sint gentes in mundo : et
tium potestatis, et superveniens cum sa- patrt esse inconveniens per id quod de-
cratissimo ornatu, id est, cum sacris do- terminat Dionvsius in penultimo Iiuju>
nis ornantibus, quantum ad similitudi- operis.
nem doni. El dicendum, quod pro utrisque ter-
Inde, id est, propter hoc quod An- minis accipi drlx-t : nec dicuntur tot •

geli manifestius recipiunt, Theologia, Angeli quot sunt homines veJ genl
id est, sacra Scriptura, distribuit, id sed quod secundum numeruin hominum
est, distributam dicit nostram, hicrar- statuuntur Angeli ad custodiam eorum :

chiam Angelis ad illuminandum singu-
los divisim. Ipsadico nominans (I)aniel.
x, 13) Michaelem principem populi Ju-
dxorum, et alios diversos diversarum
gentium, cum faciat ibi
et ita dicimus, quod non omnes qui sunt
in ultimo ordine,semper constituuntur
ad custodiam, sed quandoque plurt i,
quandoque pauciores, secundnm quod
mentionem de exigit hoininuni multitudo.
266 I). AI.B. UAG. ORD. IMt.KI).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTLRPRETATIO.

A.autem quis dixerit, et quo-

Si Quod si quaerat aliquis, quare po-
modo Hebrseorum populus reductus pulus Hebneorum solus ad divinas il-

est solus in divinas illuminationes ? lustrationes sit evectus, responden-

dum utique, rectis angelorum guber-
B. Respondendum,quia non Angelo- nationibus nequaquam imputandum
rum rectas dominationes accusari opor- esse, casterarum gentium ad falsos

tct, aliarum gentium in non existen- deos defectionem, sed eas ipsas moti-
tes deos errore, sed illos ipsos propriis bus propriis a recla, qua: ad Deuin
inflcxionibus ex ea quse est in divi- ducebat, via deflexisse, per amorem
num recta reductione recidentes amo- proprium, suamque pervicaciam, et
re proprio et superbia ipsis visorum rerum, quibus divini quidpiam inesse
divinitus et corrationabiliter cultui. arbitrabantur, absurdum cultum. Hoc
Hoc perhibetur et ipse Hebrteorum ipsum Hebrceorum populo usu venisse
populus perpessus esse. Cognitionem confirmatur Agnitionem enim, in-
:

enim (ait) Dei repulisti, et post cor quit, Dei repulisti, ctpost cor tuum am-
tuum existi \Nequeenim coactam ha- bulasti. Neque enim vita nobis est, cui

bemus vitam, neque per providentiam vis illata, aut imposita necessitas, nec
propriam potestatem, divina lumina eorum qua? providentur libertate, di-

providai illuminationis revelantur : sed vini radii illustrationis, quae a provi-

intellectuaiium visionum dissimilitu- dcntia manat, obtunduntur : sed ocu-
do superplena paterna bonitate lucis lorum mentis dissimilitudo facit, ut
donationem, aut omnino non partici- exundans paternaj bonitatis illustratio
patam facit, et ad earum reformatio- vel omnino cassa sit, et propter eorum
nem non distributam aut participa- : repugnantiam inutilis ; vel ejus parti-

'
Osee, iv, 6.
 1 1

-
DE CCELESTI HIEHAltCIIIA, CAP. IX, § 4. _

tioncs facit differentes, parvas aut ma- cipationes exsistant imcqualcs, parvae
gnas, obscuras aut claras, unius aut velmagna;, obscuraj vel clara.-, cum
simplicis, et semper eodem modo se unus sit et simplex, eodemque modo
habentis et superexpansi fontalis ra- semper sc habeat fontalis il!e radius
dii. qui jugiter estexpansus :

tam qu&stionem. Et dividitor in do

partes. In prima Bolvit. [n secunda solu-
tionem confirmat, ibi f§ 6), Et hoc autem
DIVISIO ET KXPOSITIO TKXTIS. tuam, etc.

Primaindnas. In prima enim solvit,

ostendendo quod non esi ineonveniens
omnibus sequaliter preflci Angel
quamvis non omnes BBqualiter reducan-
A. Si autem quis dixerit, et quomodo tur. In Becunda solvil per interemptio-
tiebrseorum populus reductus est, iinn, ibi (§ 5), Deinde quia et aliis gen-
etc. tibus, etc.

1 ii ista parte movet quamdam quaestio-

nem ex prsedeterminatis incidentem.
Et dividitur iu partes duas. lu prima Ul Hl V.

ponil qusBstionem. In secunda solutio-

nem, il>i, Respondendum autem.
Es1 autem quaestio talis. /Equaliter se
habet angelica hierarchia ad reductionem
humanee secundum quamlibel gentem,
et ita vel omnes gentes debuerunt reduci
per Angelos in cultum Dei,vel nulla : non 1 1 < . iM.iini qusstio de custodia Vn.
ergo solus |>oj)iiliis Judaeorum reductus lorum, et quasruntur quinque.
fuit in divinas illuminationes. Primo, l 1 niii sil necessari

Angeli iriiin ?

Littera sic legatur : Diximus, quod qo- iiml.i. I iniin habeanl

stra hierarchia distribuitur regenda infi- custodiam.
trum n u-
mo ordine. Autem, id est, sed si quis Tertio, I sinl i
i

objiciendo contra preedicta, dixeritquo- ati idiondo ?

Quai trum emp< r ustodiant ?

ntodo solus populus Uebrseorum redu- to, i
l

ctus est per Angelos in divinas illumina- Quinto, I trum aliquid

tiones, si statuuntur juxta terminos gen- custodi

tium. Si, inquam, sic dixerit, sic dicen-

•liiin erit. c.nh v primum sic proceditur, " '•

Respondendum, etc. Ilic solvil |" 1 Videtur enim, quod non sit n<
 :

2GS I). AI.B. MAG. ORD. lMt.l.h

ria custodia Angelorum : habere enim lia imminenl homini quibus oon Eacile

oustodes Buper subditoe >il>i est domini nl»i cavere potest, cum ejua cogniiio
deficientis, vel propter Buam infirmita- Bensu oriatur ; ergo indigel aliquo i ustodfl
ttin. vel propter suam absentiam: Deus sjiii itnali.

autem Bommte virtutifl eat, et ubique Solutio. quod ingelorum

I)iiiiiiii«-,

praesens: ergo nonesl neceasarium, quod custodia necessaria esl homini a<l Balu-
silii subditis custodes praficiat. trin, Qon Bine qua non possel consequi

2. Ail idem, Posita una custodia non salutem. sed necessitate convenienti»
ssarium ponere alteramnisi prop- quia difficile essel ipsum Balutem conse-
ter insufficientiam prims : cum ei qui sine custode, propter infirmitatem
Deus custodiat homines, in quem in>uf- natura 1
periculorum multitudinem di-
el :

ficientia cadere non potest, ut dicitur in vinffl autem bonitatis esl providere ho-
Psalmo cxx, i Eece nun durmitabit,: mini, quod facile possit salvari. Et con-
negue dormiet, etc. videtur, quod non • :
cedimus rationes ad hoc.
sil neceesaria custodia Angelorum. Ad primum ergo dicondum, quod cu-
'). Ad idem, Quod habet plura elevan- stodia non est necessaria propter dcfe-
tia quain deprimentia, non indiget custo- ctum domini, sed propter commodum
dia : homo est hujusmodi, habet enim custoditi, sicut etiam perficit mentem
tantuin duo deprimentia, scilicet fomi- mediante habitu gratise, cum immediate
tem et da?monem impugnantem, sed ele- perficere posset propter perfecti disposi-
vatur habitu gratia? conservante, et re- tionem, quod sine habitu perfectum esse
demptione Christi contra diabolum, et non posset. Similiter dicendum ad secun-
ulterius divino opere : ergo non indiget dum.
custodia. Ad tertium dicendum, quod quia ho-
i. Ad idem.Scientietpotenti vitare im- mo per se potest cadere in malum, non
pedimenta non est necessarius custos. autem per se potest facere bonum, pro-
Homo autem est sciens vitare pericula nior est ad malum quam ad bonum : et
per legem naturalem, et potest, cum non ideo indiget multo pluribus elevantibus
necessario peccet. quam deprimentibus.
5. Ad idem,Cultos major est custodito : Ad quartum dicendum, quod per le-
sed Angelus et homo sunt aequales, quia gem naturalem eruditur homo de pericu-
eadem mensura hominis et Angeli
est *
: lis in generali, et non secundum specia-
ergo Angeli non custodiunt homines. les casus, et potentia ejus infirma est ad
Ad oppositum. resistendum : et ideo non sufficienter est
1. Est illud Psalm. xc, 11: Angelis sciens ct potens.
3
suis mandavit dc te, etc. . Ad quintuin dicendum, quod Angelus
2. Ad idem, Unicuique homini insidia- est aequalis homini, quantum ad linem
tur unus malus Angelus ergo injuste : beatitudinis, est tamen simpliciter ma-
ageretur cum eo si non custodiretur ab jor, etquantum ad statum, quia videt
uno bono, et habeat. Utrumque dicit per speciem et quantum ad naturain,
:

Glossa Hieronymi, super illud Matth. quia non habet aliquid reprimens.
xvin. 10 : Angeli eurum in ccelis semper
Dub ""
vident, etc. CincA secundum sic proceditur.
3. Praeterea, Multa pericula insensibi- 1. Videtur enim, quod custodia eorum

1
Cf. etiam Isa. v. 27. 3
Cf. etiam Matth. iv, 6 et Luc. iv, 40.
^c. xxi, 17.
 DE COELESTI HIERARCHIA, CAP. IX. § t. 2»i9

debeat csse coactiva : inferiora eniin cor- principium in seipsis <jin.il liben
pora necessitatem habent recipiendi im- sit causa suoram actuum, sicut recipit
pressiones superioram cum igitur or- : spiritua hominis: et ideonon eet simile.
dinem habeant spiritualia sicut corpora- Ad secundum dicendum, quod I

lia, videlur quod inferiores spiritus, sci- homo recipiat illuminationea angelii
licet humani necessario recipiunt impres- non tamen solum hoc quodrecipit, est
sionesquibuscustodiunturasuperioribus, priucipium agendi in ipso: sed volunUfl
scilicet Angelis. libere potest sequi, vel non seqni.
2. Ad idein, Quidquid rccipit actionem Ad tertium dicendum, quod prophetia
alicujus agentis, necessario recipit actum est perfectio intellectns qui cogi potesl
vel effectum consequentem illam actio- ab homine etiam per rationem : custodia
nem: sed homincs recipiunt illuminatio- autem est secundum perfectionem afle-
nes Angelorum quibus agunt in ipsos : ctus, in quem coactio cadere non potest.
ergo relinquitur in eis immunitas a peri- Ad quartum dicendum quod ratio cor-
culo, qui est eilectus illuminationum. poralis boni ad quos instuitur bomo cu-
3. Adidem,Sicutcustodia estperminis- stos alterius,non diminuiturper coactio-
terium Angelorum, ita etiam est inspira- nem et ideo non est simile.
:

tio prophetiae: sed prophetia confertur Ad quintum dicendum, quodprslati

homini necessario, sicut enim dicitur II in Ecclesia non compellunt coactione >uf-
Pet. i, 21 : Non voluntate humana allata Bcienti, sed interdum efficienti terrendo
est aliquando prophetia, Sed quodalTer- per minas et similiter etiam Angeli
:

tur non voluntate,necessitatis est.ErgO si- quandoque coactive CUStodiunt.

militer custodia est coactivaet necessaria.
4. Ad idem, Apud homines diceretur
inlidelis custos qui sibi deputatum vide- Circa tertium Bic proceditur. "» 3.

retse praBcipitantem et eum non eriperet: I. Videtur, quod A.ngeli sinl negligen-
cum igitur in Angelis non sit infidelitas, tes in custodia hominum : negligentifl
videtur quod coactive eripiant. enim custodis est omittere modum mt-
5. Ad idem, Luc. xiv, 23, Dominus xime necessarium sibi possibilem sed :

prsBcipit scrvo suo, Compcllr intrarc. cum Anp-liis [»o>sit eradire de periculifl

Ergo videtur quod similiter Angeli cu- occulte et manifeste, raro manifeste ip-
Btodire debenl compellendo. paretquamvis hoc esset efficacissimum
Ad oppositum. ad conservandum a periculis t<-. :
•

1. Sapientis non <-st ex modo agendi 2. Ad idem, Angeli non custodiunt nofl

destruere finem propterquemagit : A.nge- nisi excitando ad cognitionem periculo-

li autem custodiendo agunt ad bonum ram:sed cum omnis nostra cognitio a
meritorium hominis: cum igitur violen- sonsu oriatur secundum Philosophum,
tia excludat rationem meriti et virtutis, non potest homo excitari nisi per senai-
eorum custodia non debet esse violenta. bilia: cum igitur non Bemper appareanl
2. Ad idem, Causa prima non toliit in sensibilibus Qguris, videtur quod flint

causalitatem a causa Becunda, sed ordi- negligentes.

n, ii eam (|ii;iiiiiiin potest : cum ergo pro- :;. \<[ idem, Diligentia custod
pria causalitas voluntatis sil libere agere, producere custoditum |
icillimam
An-cli non agunt in ipsam coactivam. viam:sed facilliinn via icandi
,i malifl el promo^ endi in bonum p< i uw-

Quod concedimus, el rationea ad hoc. racula cum i rgo ba •

• in a plurea omit-
Ail primum vero dicendum, <i'i" co^ I tant, \ idetur quod Binl neglij

pora inferioranon recipiunt impressio- I

\<l "•<•"». Rebellefl luii interioribui

nes superiorum, ut habentia aliquod persuaflionibufl maxime cori tper-

270 D. AtB. MAG. uim. VU.YA).

cussione : cum igitur talibus nonutantur, aufcruiii ,i<iiini ralionis observendo ipsam
videntur esse aegligentes. sii.i arduitate, et convinccndo sine ratio-

."».
Praeterea, Eodem modo Be habenl ciu.itii)iic aliqua : et ideo talis via aon
omnes Vngeli custodes ad suos oustodi- competit.

lOs : cum igitur quidam Angeli reducant Ail i|ii.iriiiin dieendum, quod correp-
oraosdam sensibiliter eis apparerido, ut tio per sensibiles correptiones essel effi-

Abraham, b! Moysi, videtur quod omni- cacior quoad coactivam custodiam, quai
Itus Bic deberenl apparere* ab cis non intcnditur.
Ad oppositum. Ad quintum dicendunt, auod non om-
i. Diligentis custodis modo non esl ex ucs ajqualiter bc habent ad vtcipiendaa
ouslodieridi destruere aiiquod bonum in hujusmodi visiones : quidem non susli-

custodito ratio autem est bonum ousto-

:
ncnt. et alii fortiorcs dati sunt in foriua

diti hominis, quaa privaretui 1

aotu suo, multorum qui per eos instruantur.

(jui cst conferendo accipere, et confunde-

retur per insolitas visiones et signa con- Circa quartum sic proceditur. o v im
\

vincentia ipsa : ergo non est Angeli tali- 1. Vidclur cnim (juod aliquando non
ter custodire. custodiunt: sicut enim dicit Damasccnus
2. Ad idem, Sicut dicit Gregorius : « Angeli ibi sunt ubi opcrantur. » Cum
« Fides non lmbet meritum, cui humana igiturquandoquc sint in coelo, videtur
« ratio pnebet expcriinentum.» Et intelli- quod non custodiant illos qui sunt in terra,
gitur humana ratio convicta. Talibus au- cum boc non fiat nisi actione aliqua.
tem visionibus et signis convinceretur ad 2. Ad idcm, Daemones non semper im-

credendum non est ergo Angeli inten-

:
pugnant, cum quandoque sint in inferno:
dentis promovere hominis meritum tali- cum ergo sic ordinetur custodia Angelo-
ter custodire. rum vidctur quod non semper custo-
diant.

Quod concedimus, et rationes ad hoc. 3. Ad idem, llomo quandoque fortis

Dicimus enim rationibus praedictis, quod est ex seipso_, quandoque est in fervore
non debent alicui apparerc visibiliter pro charitatis : ergo non semper indiget cu-
his quse ad ipsum singulariter pertinens stodia.

gratia sui, ne destruatur bonum rationis 4. Ad idem, llomo custos non semper
sicut non cogunt, ne destruatur bonum custodit : crgo a simili nec Angelus.
virtutis: apparent tamen uni ad instru- 5. Ad idcm, Si medicina custodienssa-
ctionem multorum,maxime ad cedifican- nitatem continuaretur, corrumperet : ergo
dum fideni de aliquo arduissimo, sicut similiter vidctur, si Angelorum
custodia
de Incarnatione, et similibus. sit semper circa hominem, quod magis
Ad primum vero dicendum, quod non obsit quam prosit.

est eorum erudire aperte, nisi ratione Ad oppositum.

Bpeciali, ut in uno aBdificetur tides mul- 1. Custodia Angelorum ordinatur ad
torum sed : instruit occulte disponendo pericula nobis imminentia : cum igitur

phantasmata in ordine ad intellectum, et sempcr immineant pericula, ergo videtur

ejus ctTectus sentiretur in vigilia sicut et quod semper custodiant.
in sOmmo si se subtraheret a tuniultu 2. Ad idem, Fidelis custos semper cu-

vanitatuin. stodit Angelus est hujus modi ergo, etc.

: :

Ail secundum dicendum quod per scn- 3. Ad idcm, Sicut dicitur I Pet. v, 8:
sibili;i cxcitat, duni species B scnsibilibus Adversarins vester diabolus, etc. Videtur
acceptas componit el ordinat ad accipien- igitur, quod semper diabolus insidietur
dum intentionem quam revelare intendit. nobis : ergo et Angeli semper debenl cu-
Ad tertium dieendum, quod miracula stodire.
 DE CGRLfeSTl RIERAkCHIA, CAP. IX, § ;.
271

Dicendum, quodAngeli dod

solutio. mium: ergo videtur quod per custodiam
semper agunt in homines recedunt enim : qod accrescil eis aliquid
interdum localiter ab hominibus proper 2. Ad idem, Post patriam dod exspe-
hominum utilitatem, et non propter ctatur aliquid melius. Cum igitur Adi
suam: quia « cum Deus ubique sit, ut custodes sint ia statu patriae, et aon in
« dieit Beda, quocumque mittantur, sem- Btatu viae, videtur quod per custodiam
« per intrai|)sum currunt, et in quocum- niliil exspectent.
« que Ioeo eequaliter ipsum contemplan- 3. Ad idem, Quod esl in stata merendi,
«tur: sed tamen liomines custodiuntur est eliarn in distantia ad summum j.r.e-
«ah semper, quia quando dod actu
eis mium sed Angelua dqd distal
:
.. Deo, in
« Aogeli aguut in ipsos, rcmanenl impres- quo est tota ratio pramiii, cum contem-
siones ex prceeedentibus passiouibus in
« pletur ipsum per speciem : ergo dod m-
« ipsos quibus euslodiuntur. » Et sic con- retur per custodiaJn.
cedimus Augelos semper custodire. Et 4. Ad idem, Habenti perfectionem qua
per hoc patet solutio ad primum. major esse dod potest, mhil potesl accres-
Ad secundum dicendum, quod licet cere sed Angeli habent perfectjonem in-
:

Angeli mali non semper agant in homi- tellectus taiem quajmajor esse dod potest,
Des, sed quandoque sint absentes ab cis, quiahabent iutellectus deiformes : el ad
tamcn post actionem remanet impressio huuc sequitur totaperfectio prsemii, cum
ex priori actione. visio sit tota merces ergd dod potesl :

Ad tertium dicendum, quod homo ah eis aliquid ex custodia accrescere.

illo fervorc de facili avertitur : et ideo Ad oppositum.
tunc eliam indiget custodia. •*').
Quorum est operatio ad unum est
Ad quartum
dicendum, quod ex defe- et fructus operationis unus : sed ope
ctu hominis est, quod non potest semper tio Angeli custodientis <'t hominis custo-
custodire quia propter multa qnibus in-
: diti estad unum,quia adsaluti m hominis :

diget, oportet cum multoties abesse a cum igftur accrescat aliquid per hoc, \ i-
cuslodilo : et ideo non est simile de An- detur quod el Angelo.
gelo. 6. Ad idem, Dsemonum pceoa potest
Ad quintum dicendum, quod custodia augeri unde dicunt Marc.
:
_i Veni- i .

sanitalis esl per qualitates activas^ qusa sti ante tempus torquere nos. Ergo et '

per continuationem intensae corrumpunl ^.ngelorum gloria : el per hoc maxime.

harmoniam iu qua esl sanitas Angeli : 7. Ad idem, Status vias est status me-
autem custodiuntper illuminationes quas rendi: sed Angeli modo se habenl ad
unicuique infundunt secundum suam pro- statum viaj, cum prsponantur operibus
portionem prout sibi competit:et ideo vias: ergo videtur quod Becundum .ib-

numquam corrumpunt. quid mereri possint, el maxime per h

i
ii". I quod super hoc tri-
licimus,
Circa quintum sic proceditur. plex est opinio. Quidam enim dicunt,
1. Videtur enim, quod Angelis per cu- quod nihii .is per ! .
Uii
studiam oihil accrescat : post maximum vero dicunt, quod etiam
enim preemium Qon exspectatur aliquod cundum prasmium essentiale, el '|

incrementum : sed omnes Angeli sunl in augetur eorura gloria usque ad 'I" m ju-
'beatiliidinc . quod esl maximum praB- dicii. Alii vero dicuDt, quod oihil

1
Textua \ ulg li dief, Ma
ct tidi Jcsii Nazan n<' : i enisti pera
070
— —
i
I). \\A\. MA(i. <)HI). PRiED.

t
eia quantum ad praemium essentiale,

quo Bcilicel ponuntur in alto divins «

,
i>u-

templationis, tamen accrescil eis aliquid

quoad prsmiura accidentale, dum gau-
dent de peductione aliorum per ipsos. Et
huic sententia consentimus Bine praeju-
dicio aliarum. Non enim videtur proba-
liilc. quod propter nulluin bonum eorum
sit eis indictum custodis ministerium. EXPOSITK) TK.VITS.

Nec iterum videtur probabile, quod in

gradu beatitudinis crescant cum non ,

crescal in cis radix merendi beatitudi-

nem. quamvis et boc concedant.
Ad primum ergo dicendum, quod non 11. Respondendum, quia, ctc.

habent maximum praemium simplicitcr,

sed maximum sibi respectu priorum opc-
rum. vel dispositionis naturalis, secun-
dum quam distribuit Deus gratiam et

gloriam Angelis : et ideo potest eis ali-

quid accrescere maxime de accidentali
praemio, cum secundum quid se habcant Littera sic legatur : Si, inquam, quis
ad statum viae. Et per hoc patet solutio sic dixerit, respondendum erit, quia non
ad tria sequentia secundum ultimas opi- oportet accusari, id est, inculpari Domi-
niones. nationes, id est, praelationcs, non cnim
Secundum primam vero dicendum ad sumitur pro speciali ordine, Angelorum
quintum, quod non est hominis et An- rectas, id est, nihil de rectitudinis via
geli operatio una eodem modo et ideo : erga subditos negligentes de errore gen-
non una ratio merendi.
est tium aliorum a Judaeis in non existentes
Ad sextum dicendum, quod pcena dae- Deos, id est, in idola quce non sunt dii,

monum non augetur nisi per hoc quod sed oportet accusari illos ipsos, scilicet

includuntur in inferno, cum tamen ubi- gentiles, ut recidentes ex ea rccta redu-

cumque sint, aequaliter pcenis crucientur. ctione quae est in divinum,\<\. cst,in Deum,
Ad septimum dicendum, quod meri- ab Angelis recidentes dico propriis in-
tum est eorum qui sunt in statu viae sim- flexionibus, id est, motibus rationis, qui
pliciter. sunt ex seipsis quibus flectuntur ad ma-
lum hoc, scilicet ex proprio amore, id

est, inordinato ex conscntiendo sibi, ct

superbia in subjiciendo se aliis, quae sunt

radices peccatorum: inflexionibusdicoex
amore et superbia visorum ipsis, id est,

eorum quae opinantur divinitus, id est,

esse divina, ct corrationabilitcr cultui,

id est, esse decentia divinum cultum :

sequentes enim motus proprios rationis,

deos sibi et cultum divinum ad libitum
constitucbant. Et non solum hoc accidit

in gentibus, sed et, idest, etiam ipsc po-

pulus Hcbrseorum perhibetur, in Scriptu-
ris, esse perpessus hoc, cilicet quod se-
 ,

DE CCELESTI IIIERARCHIA, CAP. IX, § 3. 273

queretur motus proprios. Enim, i<J est, visionum intellectualium fncit donatio-
quia Scriptura ait, Osee, iv, (> : Cognitio- nem lucis a bonitate divina superplenm,
nem Dei repulisti, et existi post cor tuum quantum ad copiam effusionis, patemm,
sequendo proprios motus. Nostra littera quantum ad affectum dilectionis aut om- :

habet Quia tu scientiam repulisti, re-

: ituu) nmi participatam ab his uus om-

pellam ie, ne sacerdotio fungaris mihi. nino sunt indispositi, uut facit iu hifl qui
Et dictorum rationes assi^nat duas, di- sunt capacea pro diversitate capacitatis
cens : Enim, id est, quia neque habemus differentes participationes parvas aut ma-
nos homines coactam vitam, sed liberam gnas, quantum ad differentiam revelato-
voluntatem : et ideo nobis non coacti re- rum, obscuras aut claras, Becundum dif-
linquimur : et ha3c estuna ratio. Et con- ferentiam Luminis, quod est medium i 0-
sequenter ponit neque aliam, dicens : gnoscendi . Participationes dico radii di-
etiam divina lumina illuminationis pro- vini luminis unius ,
proutadunum ducit,
vidse, id est, provisae a l)eo ad salutem et simplicis, prouf ab uno procedit,
hominum, revelantur eis, id est, reve- sempcr habentis se eodem modo, se< un-
lata recipiunt per potestatem An^elorum <lum quod in se nonvariatur ei varietate
providcntium, id est, infundentiuin illu- receptionum,utinprimocapitediclumest,
minationes quod enim recipitur in al-
: et supere&pansi, secundum quod Buper
tero, secundum Philosophum, recipitur omnia diffunditur, fontalis, Becundum
in eo per modum recipientis, ct non se- quod est principium e1 origo totiufl per-
cundum facultatem dantis : sed, propter fectionis in rebus.
diversitatem recipientium, dissimilitudo

ANTIQUA TRA.NSLATI0. RAl.TH. CORDRRII, S. J. INTBR

Deindcquia et aliis gcntibus, ex qui- Prasaertim cum caeterisqui cn-

bus et nos respcximus in illud, omni- tibua quibua aoa emersimua ^d il-
(e

bus paratum in traditioncm et apertum lud divini luminia immenaum ei exun-

divini luminis, et magnum et compo- dana pelaj . promptu omni-

[uod in

situm pclagus, non alienigenae quidam bua ad participandum u eipansum) «.

imperabant dii : unum autem omnium non alieni quidam dii praefuerint, acd
18
XIV
274 1). AUt. MAG. <>ltl>. PRiED.

principium, et ad ipsum rcduxerunt unum omnium principium, et ad illud

sequentes secundum unamquamque angcli, cuique nationi prefecti
qui
gentem sacerdotio fungentcs Angeli. erant, sequaccs suos adducerent. Con-
Melchisedech Intelligendum summum sidcrarc libct Mclchisedech, pontificem
sacerdotem existentcm Domino ami- illum Dco charissimum, qui nequa-
cissimum existentium nonexistentium, quam inanium deorum, scd ahissimi
sed vereexistentis cxcelsi Dei. Ktenim vcrique Dei sacerdos fuit: neque enim
non sic simpliciter Melchisedech theo- simpliciter Melchisedechum theologi
sophi non amicum Dei tantum, sed et non solum Dei amicum, sed et sacer-
sacerdotem vocaverunt. An ut sapien- dotem appellarunt ut vel sic pruden-
:

tibus apcrte significarcnt, quia non so- tioribus aperte indicarent, non modo
lum cx eis ipsum, qui vere est,
in ipsum ad verum Deum fuisse conver-
Dcum convertit adhuc autem et aliis,
: sum, verum etiam aliis ad veram ct
ut summus sacerdos educet ea quae est solam supremamque Deitatem prove-
ad veram et solam divinitatem redu- hendis ducem exstitisse.

ctionc.

pelagus, id est, profunditatem divini lu-

minis paratum omnibus creaturis, se-
cundum suum posse per divinam provi-
dentiam, in traditionem, id est, ut eis

EXl>OSIT[0 TEXTUS. aptum, quantum ad remo-

traderetur, et
tionem impedimentorum, et magnum, id
est, inlinitum in quantum in se excedit
proportionem cujuslibet creatura?, et co-
piosum, in quantuni sufficienter ex ipso
Deinde quia et aliis gentibus, etc. redundat perfectio omnibus rebus au-
in :

tem, id est, sed unum principium om-

nium, id est, Deus ut operans, ct Angeli
sacerdotio fungentes, in officio illumi-
namli, quod est proprium sacerdotum,
reduxerunt secundum unamquamque
gentem, id est, de unaquaque gente ali-

Hic secundam solutionem per

ponit quos ad ipsum, sciiicet principium, se-
intereuiptionem liujus, scilicet quod so- quentes operationem primi sicut causa
lus populus Israel est reductus. secunda operationcm primse causas : quia
Dicil ergo sic : Respondendum est, ut intelligendum est Melchisedech, qui fuit

diximus. Deinde, el hoc dicerepossumus, de gentibus, existentemamicissimum Do-

quia dii alienigeme, id est, qui non sunt mino , ut dicitur in Genesi (xiv, 18) fuisse
divinae naturae, sed tantum participatione summum sacerdotem nequaquam non
rtominis ex falsa opinione, qui dii non existentium deorum,sed Dei excelsi, vere
imperabant, ita quod colerentur, et, id existcntis Dei. Etenim id est, quia ipsi

est, etiam genttbus aliis a Judseis, cxqui- theosophi, id est, divina sapientes, non
bus, scilicetgentibus, et, idest, etiam nos sic simpliciter, etnon tantum voeaverunt
conversi ad Deum de gentibus respexi- in Scriptura Melchisedech, non tantum
miis pcr Qdem consentiendo in illud , (imicui/i Dci (abundat negatio), sed etiam
 DE CCELESTl HIERARCHfA, CAP. IX. §

saccrdolei/i])cA. An non fecerant hoc ut in Deum, secunda penes convereionem

apertesignificarentsapientibus,quia non in Angelum, ultima penes convereionem

solum convertit se ex eis, scilicel genti- in hominem: cum igitur hoc pluribus

bus, illuminatus ministerio Angeloram, modis possit fieri quam tribus, videtur
iii ipsum Dcum qui vere est et Deus : <m- quod plures debeant esse ordim
tem, id est, sod, adhuc ut, i<l est, sicut 3. A<l idem, Quanto aliquid magis ab

summus sacerdos educit^ id <'^t, trans- uno recedit, tantoplusin majorem mul-
fundit divinum lumen, et, i<l est, etiam titudinem incidit : ullima autera hierar-
aliis, ct hoc ea reductione quse est </</ chia magis recedit .1 primo quam supre-
veram et solam divinitatem quia alii : ma quae habet tres ordines : ergo ultima
non sunt dii. Quasi diceret Propter hoc : debet habere plun
fecerunt: usque huc enim pendet nega- \. Ad idem^ Ubi est major indigentia,
tio. exiguntur plures operationes ad sui per-
fectionem, ut dicitur in secundo Can
Mundi, <-t ita etiam plura officia : cum
igitur iu hominibus circa <|u<»> operatur
haec major indigentia
hierarchia, >it

quain Angelis circa quos operantur >u-

in

periores, videtur quod h®c hierarchia

debeat habere plures ordines.
."». A<1 idem, Multo plures modi viven-
dubia. di sunt in hominibus quam tres, qui ; i-

men omnes dispensantur per ultimam

hierarcbiam : ergovidetur, quod debeanl
esse iu ipsa plures ordines.
Ad idem, .Matth. kxvi,
(i. dicil U .'i:>, -

minus Possum rogare Patrem meum:

et exhibebit mihi modo plusquam </<

Hic sim quinque dubia. lim /<-</i</nrs Angelorum ? cum enim le-
Primo, De numero ordinum i>tius ul- gio plurium pereonarum or-
sit collectio
timae hierarchiee. dinataram ad unum actum, videtur quod
Secundo, Utrum solutio sua sit suffi- duodecim legiones Binl duodecim ordines
ciens quam ponit bic? hujushierarchiae, cujus esl assumi ad <»fti-

Tertio, Lltrum Angeli derelinquant cia liuinaua.

aliquando custodiam aliquorum ? 7. Preeterea, IV Reg . vi, 17. dicitur

Quarto, Utram doleant dedamnatione quod puer Elisei vidil montera plenum
aliquorum, <|u<>s custodiunt? Angelis sub sp >cie e |uitura ad defero
Quinto, Utram Antichristus habiturus nein Elisei, proptei quod comprobantur
sit Angelum ad sui custodiam? omnes esse de tertia hierarch qou
videtur tanl.i muttitudo reduci ad
i]\nc \ primum >i<
-

proceditur. ordines : orgo \ idetur, <|u<«l Binl plui -

1 . Videtur enim, quod plures quam s. Pnelere i, II Machab, \

tres esse debeanl ordines ultirats lii<'- dicitur quod \ isi Bunl quinquc \u_. Ii in

rarchise : constituuntur enim super offi- •

\ irorura comilantoB Judara
<
humana
ia : cum igitur haec Binl nnilto excercilum Ihj autcra uon pn
plura quam tria, \ identur et ordinea i , t. 1 1 1 .i.l |i. i sonas,cum sinl mullu plui

liujus hierarchiaB esse plures. \ i.l tur, <|<1<»<I i.l iii ;

,i quin
2. Ad idem, Sicul dicunl certi, prima auo ordines.
'I

hierarchia Bumitur penes convereionem Diciu.ua, <iu<<<i non lunl nisi

 :

276 H. ALB. MA(i. ORD. PILED.

ultima hierarchi», quorum

tres ordines que deaignanl quinque ordines operantea
numerus bk accipitur quia cum ultima : circa officia humana, habentes humana
hierarchiai sit regere humanam hierar- officia Becundum quod hujusmodi, quod
chiam, aut regunl dispensando olii<i.i c>t proprium ultim&B hierarchiffi. Undfl
qua pertinent ad communitatem, et sic etiam dicitur, quod apparuit ibi actua
es( ordo Principum i aut per dispensa- Virtutum, quia dicitur, quod jaciebant
tionem eorum quaa pertinent ad unum- tela ignea : et actua Potestatum, «juia

quemque, et hoc dupliciter, quia ve\ per- impediebant adversariorum nequitiam :

tinent ad Balutem communem multorum, et actus Principum, in quantum dirige-

et talia dispensantur per Arohangelos : bantJudam, qui erat princeps exercitus
aut ad salutem uniuscujusque singulari- et actus Archangeiorum, in quantum pa-

ter, et circa talia suut Angeli, quorum tefaciebant insidiaa hoatium, et alia quse
est custodire unumquemque: et in hoc ad commuuem exercitusutilitatemerant:
etiain patet gradus qui exigitur in ratio- et Angelorum, secundum quod dirige-
ne totius potestativi quia qui potest
: bant unumquemque singulariter.
superius dictorum trium, potest inferius,
et non convertitur. Circa secundum sic proceditur.
Ad primum ergo dicendum, quod licet 1. Videtur enim, quod insuflicienter
plura sint humana ofticia in speciali, ta- hic solvat : populus enim Israel redu-
men in genere omnia reducuntur ad di- ctus fuerat per Angelos in Deum secun-
cta tria, ut per se patet. Et similiter di- dum legem susceptam : qui autem fue-
cendum ad secundum. rant reducti de aliis gentibus, non sus-
Ad tertium dicendum, quod quanto ceperunt legem : ergo non videtur in-
receditur a primo magis, plus incidit de stare ad propositum.
compositione materiae, secundum quam 2. Ad
Non idem est reduci po-
idem,
non multiplicantur ordines, sed secun- pulum aliquem et hominem singularem :

dum officia, licet ultima hierarchia possit sed Judaeorum populus reductus est, non
esse multiplicior in operationibus, et autem aliquis alius, scilicet aliquisde po-
propter compositionem suam, et propter pulo : ergo non videtur solutio sua sufti-

defectum eorum in quos operatur, tamen ciens.

rationes operandi in communi non sunt 3. Ad idem, Si solutio sua esset suffi-
plures. Et per hoc patet solutio ad quar- ciens, deberet esse vera secundum omne
tum. tempus, cum in omni tempore Angeli
Ad quintum dicendum sicut ad pri- aequaliter prseficiantur hominibus : sed
mum. modo non salvatur aliquis de qualibet
Ad sextum dicendum, quod duodecim gente, sed solum de Christianis, sicut
legiones omnes sunt unius ordinis, quia Dominus dicit, Joan. m, 5 : Nisi quis re-
assumuntur ad eumdem actum, qui est natus fuerit, etc. : ergo videtur solutio
certare sed dicuntur duodecim legiones
: esse insufficiens.
et numeri numerantis, quia est
ratione 4. Ad idem, Cum non reducunt de
numerus solidus, et ex hoc habet ali- qualibet gente, non videntur aliud eis
quam perfectionem : et etiam ex numero facere nisi ut sint magis accusabiles :

numerato perfectionem habet, quia eo hoc autem non est ratione custodise, sed
solentin Scripturis perfecti numerari, ut contra ergo non videtur quod quaelibet
:

duodecim Prophetae, duodecim Apo- gens ab Angelis custodiatur.

stoli. Solutio. Dicimus, quod solutio est
l.t dicendum ad septimum,
similiter sufficiens non enim est intentio ejus
:

quod omnes fuerunt de uno ordine. ostendere quod aliquis populus praeter
Ad octavum dicendum, quod illi quin- Qebraeos sit reductus, sed aliqui de siu-
 DE CfELESTI HTERARCHIA, CAP. IX, § 5, 277
gulis populis, cum otiam totus populus 3. Praeterea, Rfedici Bapientis
Judreorum non sit roductus, licet magis quando aBger esl desperatus, consuJ
quam alii hoc onim facturn ost divina : sibi, ot recedere ab ••.> : ergo Bimiliter
dispcnsationo, quia est populo illo n.is- videtur, quod Angeli debeant facere in
citurus erat lilius Dei : et idoo pleniores aegritudine spirituali.
illuminationes et logem }ial)uerunt : non i. Praterea,
Deus derelinquit homi-
potuit autcm csse, quod filius Dei car- nem, Bicut dicitur in Psalm. uu, 2
nem assumeret de qualibctgente.
:

Quare m<- dereliquisti, etc. Ergo vide-

Ad primum ergo dicondum, quod non tur, quod multo fortius \n_.
relinquan li

fuit Angelorum reducere per

intontio
hoinines.
legem scriptam tum quia erat insuffi- :

5. Ad idem, Lsa. v, .*i

: Diruam mt
sions, eo quod neminem adperfectum
tiamejus, Glossa,id est, c custodiam An-
adduxit lex, ut dicit Apostolus ad Hebr.
gelorum non autem destruentur Ange-
:
»
vn, 10 : tum quia non erat necessaria,
h in se er^ro videtur quml destruatur
:

eo quod por justitiam naturalem homi-

custodia, in hoc quod derelinquant ho-
ncs salvari potcrant. Judaeis autem data
minem.
est rationo prcodicta. Et por hoc patel so-
Ad oppositum.
lulio ad secundum.
Ad torlium dicondum, quod modo 1. Sicul dicit Augustinus,
De aemine «

etiam Angcli, quantum in se est, rodu-

a desperandum quamdiu esl in via. »
i.'sl

cunt secundum unamquamquo gontoin :

Ergo videtur, quod Angeli non debeant
sed quod non rcducuntur, esl ex culpa relinquere aliquem quamdiu est in via.

eorum : quia cum veniunt ad stalum 2. Praeterea, Duplex esl effectus cu-
stodia\ scilicel vel omnino reducere
usus liberi arbitrii, disponunt se ad con- in

trarium : si autem facerent quod in se

Deum, vol saltem a multitudine peccato-
ruin coercere haec autem Bemper face-
ost, Dous manifestaret se eis per Ange- :

los, sicul legitur in Actibus factum Gor-

re possunl circa hominem, etiamsi oum-
nelio '.
quam convertatur ad Deum ex toto : er-

quartum dicendum, quod si non

\d
go videtur quod numquam debeant ho-
reducunt, non faciunt ut sint magis accu- minem dimittere.

sabiles, nisi secundum quid el per acci-

dons : simpliciter autom ct per se coope-
Quod concedimuSj et rationes ad I

rantur ut sinl boni vel ininus accusabiles, Dicimus enim, quod semper <'u-.t.i.lit,

quia non ex toto reducunt,

et si retra-
quamvis non Bemper »it circa eum, ut

hunt tamen a multis peccatis. supra dictum est.

Ad primum dicendum, quod est duplex

3 -
GiRCA tertium sic proceditur. obstinatio, scilicet secundum habitum,
1 . Vidotur enim, quod aliquando dese- quando quis complacet -ibi iu pecc
rant hominrs quod ullia imn CUStodianl r\ secundum actum, quando it de

eos : quosdam enim videnl obstinatos, non pcenitendo : et ab utroquo p li-

et se nihil posse cum eis proficere: ergo quis abstrahi dum est in via < t si etinm
iidii custodiunt ultra eos, cum mI Buper- non ex t"i" abstrahatur, potest lamen
iluum. Beri, ae ruat in multa facinora :
r\ idi

2. Item, Jerem. li, 9 : Curavimus Ba- non est sibi relinquendus sine custod
bylonem, et non est sanata '
derelinqua- \.l secundum dicendum, quod dl.i
mus ra7)i. Et est vox Vngelorum.Ergo vi- derelictio non est quantum id custodiam
detur, quod aliquando relinquant aliquos. ,i peccato, B< .1 quantum ad dominium

1
Cf. Act. i, 3.
 < .

278 I). \\A\. MAii. i)\\\). V\\ \A).

potestalis Babylonis super alias genl <( f«li\ el miser. • Cum igitur sin! feli-
(|in»tl fuit promotuni ministerio Ani 1 1 »3, non [»« —
- ii rit dolere <1<' aliquo.
lorum. 2. Ad i l*ii i . Super illud Luc. *vi, 26 i

\<l tertiura dicendum, quod medicua Chaos magnum firmatum est, <li<it Glos-
relinquit desperatum, quia in ipsum sa, quod « per divinam justitiam li<><-

potesl cadere opinio <le ignorantia, vel « esl ijikkI sancti non doleanl de poenis

negligentia : unde in li<><' providel fama « damnatorum : » ergo videtur, quod

susa :autem opinio non potest esse
t.ilis nec An»geli, cum siut beati.

de Angelo et i<Ie<> non es1 simile.

:

Ad quartum dicendum, qod Deusde- Quod concedimus, »'t rationes a<l hoc.

relinquit, exponendo tribulationibus

dicimus tamen, quod vellent eos <\
et :

sic etiam derelinquunt Angeli, nonquan- custodiunt, non damnari sed hoc : "1»

tum a<l custodiam a peccato.

non dolent, qnia non sunt capaces tri-
stitiae.
quintum dicendum, quod dicitur
Ail

destruenda custodia Angelorum,

Ad primum ergo dicendum, quod
quia
destruebantur ab adjacentibus populis, illud ad litteram intelligitur de Sobna
et
scriba et de aliis nuntiis quos misit Ei -
non a custodia a peccato.
chias ad Rapsacem principem exercitus

Dubium Assyriorum, qui Qeverant super minis

4.
CiacA quartum sic procedilur.
ejus. Si tamen de Angelis intelligi de-
1. Videtur enim, quod Angeli doleant
lnNit, tunc dicendum quod non se habent
de damnatione eorum quos custodiunt.
ad modum tlentium, eo quod doleant,
Isaiae enim, xxxm, 7, dicitur Angelis :

sed quia vellent eos salvari qui damnan-

pacis amare flebunt. Ad minus ergo
tur.
oportet, quod ad modum flentiura se ha-
Ad secundum dicendum, quod licet di-
beant ergo videtur quod doleant.
:

ligant ex affectu, non tamen dolent : quia

Ad idem, Diligens aliquem ex affe-
2.
non sunt capaces doioris. I"^t similiterdi-
ctu, dolet de damno ejus Angeli autem :

cendum ad alia.
maximo affectu nos diligunt ergo do- :

lent de perditione nostra. Dubi

Circa quintum sic proceditur.
•'}.
Ad idem, Fidelis custos dolet (\i>
1. Videtur enim, quod Antichrislus non
perditione custoditi sed Angeli sunt
:
habeat Angelum a<l sui custodiam. C.hri-
Gdelissimi : ergo videtur, quod dole- stus cnim qui est caput omnium bono-
ant.
rum. non hahuit ergo nec Antichristus :

*. Ad iilem, Sicut dicit Tullius et qui est caput onmiuin malorum.ut vide-
etiam Philosophus, « Amicorum est tur.
« idem velle e1 idem nolle, et participa- 2. Ad idein, 11 a<l Thessal. n. 8 et !•,

« re invicem in gaudiiset tristitiis : » er- dicit Dominus Jesus destruel

Apostolus :

go cum Angeli sint Qdelissimi amici, vi- eum cujus omnis operatio est secundum
detur quod constristentur in tristitiis actum Sataiue '. Ergo nulla operatio - -

nostris. cundum actum Angeli, cum sint actus

Ail oppositum. contrarii : ergo frustra haberet.
I. Dolere miseriae esl : sed sicul dicit :{. Praeterea, Duplex esl caput malo-
Bernardus, t Nemo simul potest ess rum, scilicel diabolus et Antichristus :

4
Vulg. hab U ad Thess. u, 8 et : Domintu stratione adventus sui eum, cujus e$t adventus se-
uet illu- cundum operationem Satana
 IJE COELESTl HIERARGHIA, CAP. IX. § 6. 27«

sed primum impugnaverunt semper An- Quod concedimus, el eiiani rationesad

goli, ut. dicitur Apoc. xn, 7 Fantum est : hoc.
prxlium magnum in ccelo, <•(<-. ergoel : Ad primuni dicendum, quod Qon
secundum impuguabunt, et non custo- similis ratio de Christo : quia Chr
dient. non solum fuit viator, Bed etiam compre-
4. Ad idem, Sicut dicit quaedam Glossa hensor :
••( ratione unionis fuit dispens
supor Danielom, « Antichristus ab utero tor omnium custodiarum : Antichristus
« matris erit in potostate diaboli, et sub- autem erit purus viator.
« ministrabit sibi fomentum » ergo : Ad Becundum dicendum, quod licet ni-
numquam vidotur, quod sit in custodia hil operetur Becundum actum Angeli,
Angelorum. habobit tamon Angelum custodem ad os-
Ad oppositum. tensionem justi judicii contra ipsum.
Lex communis propter unum non
1. Adtertiuum dicendum, quod sicut dicil
debet infringi sed haec estlex communis,
: Damascenus, i Idem esl casus Angelo
ut unaquaeque aniina habeat unuin Ange- « quod inors homini. » Unde sicut posl

lum bonum etunum malum, ut ait (Hossa sum diabolus impugnatur ;il> Vngelis, el
Ilicronymi supor Matth. xviii : ergo vi- non custoditur, ita etiam homo posl
dotur quod ctiam Antichristus. mortem sed dum sunt in vita, non esl
:

2. Ad idcm, Custodia Angelorum ost similitudo : quia pcenitere possunt.

quasdam gratia quam Deus facit homi- Ad quartum dicendum, sicut ad sccun-
niinquantum homo cum igitur Anti- : dum.
christus sit homo, vidotur quod nocipse
privetur.

ANTIQUA TKANSLATIO. BALTH. CORDERU, S I. INTl

A. Et hoc autem tuam summe saccr- Illud quoqueponti l\

dotalcm intclligcntiam admonebimus, commemorabimus, ui i

quia et Pharaoni apud ipsos iPgyptioa angelo Egyptiorum pi B

imperante Angelo, et Babyloniorum loniorum principi i propri*

principi praeside proprio, omnium pro- omnibua prospicicntia itquedomim •

280 D. Al.H. MAG. OIU). PRiED.

videntia, ct dominationis providum et tis providcntia potestasquc per visio-

potcstativum, sccundum visiones dis- ncs fuerit intimata, utquc gcntibus istis

tributum est, et gcntibus illis vcri l)ci vcri Dei ministri, ductorum instar fuc-
ministri duces statuti sunt, formatio- rint prafccti, ad figuratas illas ange-
num ab Angelis visionis manifestatio- licas visiones intcrpretandas, quaj viris
ne Angclorum, continuo sacris viris sanctisangelorum similibus, Danicli,
Daniel et Joseph ex Deo per Angclos inquam, et Josepho, ex parte Dei per
revelatffi '.
Unum enim est omnium angelos antc fuerant revelata; : unum
principium et providentia : et nullo quippe omniumest principium unaque
modo ajstimandum Juda^os quidem providentia. Neque ullo modo putan-
plcniter duxisse divinitatem. Angelos dum est, quasi Judans quidem sortito
autem specialiter aut aeque honorabili- Deus pr&fuerit, angeli autem seorsum,
ter, aut oppositis, aut deos quosdam velasqualiter, vel opposite, autaliietiam
alteros imperare aliis gentibus. dii cajteris gentibus imperitarint : sed
hoc eloquium sano quodam sensu sacro
Sed et eloquium illud secundum
B. intelligendum est, non quasi Deus cum
ipsam sacram intelligentiam accipien- aliis diis angelisve nostri partitus sit

dum, non ut partiente Deo cum aliis gubernationem atque Israeliticaigen-

;

diis, aut Angelis nostrum ducatum Is- tis principatum, atque ducatum ipse
rael in gentis principatum et gentisdu- sortitus sit ; cum Altissimi
sed quod,
catum contento. Sed ut ipsa quidem unica illa rerum omnium providentia,
una simul omnium excelsa providentia, cunctos homines ad salutemangelorum
omncs homines saluiariter propriorum ductibus tradiderit promovendos, solus
Angelorum restitutoriismanuductioni- ferme Israel, prse omnibus, ad veri Dei
bus distribuente, solo fereultra omnes notitiam et illustrationem fuerit con-
illuminationem et co-
Israel in veri Dei versus. Itaque theologia, cum popu-
gnitionem converso. Unde Theologia lum Israeliticum.se veri Deicultuiman-
quidem seipsum possedisse Israelem cipasse narrat, ait : Factus est pars Do-
in veri Dei famulatum significans, mini ; cum autem ostendit, eum quo-
Facta est portio Domini, ait *. Osten- que, pari cum caeteris nationibus jure,
dens autem et cum caateris gentibus sanctorum cuidam angelorum fuisse
distribuissecuidam sanctorum Ange- consignatum, ut ejus opera unicum
lorum in cognoscendum per eum unum illud rerum omnium principium agno-
omnium principium, Michaelem dixit sceret, MichaelemJudaico popuio prae-
Judaicumduxisse populum, anerte nos fectum tradit, aperte docens unicam
edocens, unam esse omnium providen- esse omnium providentiam, quae cun-
tiam, simulomnibus invisibilibuset vi- ctis simul tam invisibilibus quam vi-

sibilibus virtutibus superessentialiter sibilibus virtutibus superessentialiter

supercollocatam 3
: omnes autem per praestet ; omnes autemangelos singula-
singulas gentes imperantes Angelos in rum gentium ad illud ipsum
prarfectos,
ipsum ut proprium principium sequen- principium, ut proprium, eos, qui ul-
tes voluntate essentiali quasque virtu- tro ac sponte sequantur deducere.
tes extendere.

1
Dan. ii. i
Dan. x.
2
Deut. xxxii, 9.
 —

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. IX, § 6. 281

Nabuchodonosor, et ministri veri Dt

non falsorum, sed Angeli xuni ttaluii*
Deo ducesillis gentibus, duces dico/or-
mali0num,idest, revelationnm sacrse, ab
Angelis, id est, illuminationie : el I""'

dico continuo revelaUs manifestationt

Angelorum, id est, quaa per Angeloa
Pharaoni Nabuchodonosor Eactse fne-
el

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. runt. Revelata? dico ex Deo sacris viris t

scilicet Danieli, quoad visionem Nabu-

ohodonosor, et Joseph, quoad visionem
Pharaonis : el ideo revelata Bunl etiam
aliis Enim, id est, quia uuum
gantibus.
A. Et lioc autem tuam summe saccr- cst prindpium omnium Deus ei una
dotalem, ctc. providentia oinnium populorum etideo :

nullo modo sestimandum estquidem, id

est, ccrte Judseos pleniter duxisse divini-

tatcm, idest, habuisse totam cognitionem
dc Deo, ita quod aliis nihil de hoc sit re-

velatum.
Autem, id est, sed non est aas-

In bac parte confirmat solutioncni im- timandum Angelos »

prsfectoa aliis ^r * 1 1 1
i

mediate inductam. bus specialiter, id est, partialiter vel im-

Et dividitur in duas partes. In prima perfecte respectu Judaeorum : aut etiam
confirmat solutionem per exempla sacrae ssque honorabiliter ipsis Judsis habuisse
Scripturoe. In secunda objicit in contra- cognitionem <l<' Deo, cum multi mehus
rium, et solvit, ibi (§ (> \\), Sed ct elo- cognoverunt, aut quod non revelaverinl
quium, etc. gentibus Deum ut oppositis, id est, ini-

micis sibi, vel ipsis oppositis dicitur at

Littera sic legatur : Diximus, quod nollent eum manifestare, aut Qon
etiam in aliis gentibus aliqui reducti sunt sstimandum deos quosdam ai ive-

per Angelos, sicut Melchisedech. Autem, roDeo imperare gentibus atiis aJudaeis,
id est, sed nos admonebimus tuam sacer- cum sit unus Deus omnium.
dotalem summe intelligentiam, quia sa-
cerdotcs supra alios oportet intelligentes
esse, hoc, id cst, ad hoc, quia providum
dominationis, id est, provisa dominatio
super alias gentes, <'t Bimiliter providum
potestativum, id est, provisa potestas,
distributum est secundum visiones, qui-
bus revclatum rst cis a providentia
omnium, Bcilicet divina. Distributum di-
co, et, idcst. etiam apud /Egyptios (p-
sos Pharaoni imperante, id est, illumi-
nante Angelo ut LegiturGen. tu, etetiam
,

cst distributum principi Babyloniorum,

soilicet Nabuchodonosor,/»roprio/>f«JiWei
id cst, per Angelum qni illiua regni pras-
sos orat, ut Legitur Daniel. n, dfl viaione
 282 I). ALB. MAG, ORD. Plt.ED.

« tnm. Velamina aulem baec non

»

suiit Becundum, intellectum, sed Becun-

iliim sensibilia symbola. Ergo videtur,
(|iiinl Angeli aumquam illumineni uos
nisi transfundendo divinum radium in

imaginaria vel sensibili visione.

.">.
Praeterea, .Maximis sanctis in Veteri
ct Novo Testamento facts sunl Lales vi-
Biones, sicnt Abraham et Moysi ergo :

dubia. videtur, quod nullo modo aliter possint

fieri.

1. Ad oppositum in Littera dicitur,

quod sit revelata manifestatio sanctisper
Angelos : hsec autem non est nisi intel-
lectualis, quia imaginaria velata est sym-
bolis : ergo videtur, quod Angelus illu-
llic SUNT duo dubia. minat intellectuali visione.
Primo, Utrum Angeli possint illumi- 2. Ad idem, Augustinus dicit, quod
nare homines secundum intellectum ? « sola inteliectualis visio facit Prophe-
Secundo, An tantum sanctos illumi- « tam : » cum igitur Prophetas in revela-
nent intellectuali visione, alios vero se- tionibus per Angelos sint constiluti, vi-
cundum pbantasiam, vel sensibili visio- detur quod illuminentur intellectuali vi-
ne ? sione.
3. Ad idem, Sicut dicitur Exod. xxxm,
Dubium l. Cihca primum sic proceditur. 11: Loquebatur Dominus ad Moyseu
l./Equalianonimprimunt sibiinvicem facie ad faciem. Dicit ibi Glossa, quod
secundum quod hujusmodi sedsicutdi- : « vidit altissima visione quae possibilis
cit Augustinus, « Homo est aequalis An- « est viae : » hoecautemest intellectualis :

« secundum intellectum » ergo se-

gelo : cum igitur tota illa visio facta sit per An-
cundum intellectum non potest eum illu- gelos, ut suprahabitum est, videtur idem
minare. quod prius.
2. Ad idem, Intellectus noster, ut dicit i. Ad idem, Augustinus diek super
Philosoplius, incipit aphantasmate : cum Genes. ad litteram, quod « Angeli miris
secundum
igitur illuminatio debeat fieri « modis imprimunt conceptus suos in

analogiam illuminandi, videtur quod per « animas noslras : » crgo possunt illumi-
phantasticas visiones vel sensibiles illu- nare intellectum.
minetur bomo ab Angelis. Solutio. Dicimus, quod Angeli possunt
3. Ad idein, Duobus illuminatis re- illuminare intellectum nostrum et plian-
spondent duo illuminantia sed cum duo : tasiam, ita tamcn quod revelatio in san-
sint illuminata, scilicet intellectus et ab imaginatione, et terminatur
ctis incipit
pbantasia, ct duo illuminantia, scilicet in intellcctu in aliis vero non pervenit
:

Deus et Angelus, videtur quod superius ad boc. Et conccdimus rationes ad hoc.

illuminatum,scilicet intcllectus,illuinine- Ad primuin crgo dicendum, quod An-
tur tantum a supcriori illuminante, scili- gclus est ajqualis homini secundum in-
cet a Deo, et ita non ab Angclis. tcllcctum quantum adlinem beatitudinis,
i. Ad idem, Sicut dictum est in primo superior tamcn simpliciter, cum homo
capite : « Impossibile est nobis aliter recipiat bonum intelleetuale permixtum,
a Lucere divinum radium nisi varietate quod in Angdis est purum. Inde dicit
« sacrorum velaminum circumvcla- Commentatorsuper /s7/i/cw,quod« homo
 r

DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. IX, § 6.

« est intellectualis participatione tantum, secundum gratuita Boli

sancti, quia alii
« rationis vero simpliciter. » efBciuntur indispositi peT pec< atum.
Ad secundum dicendum, quod cogni- El per hoc patel solutio ad omnia
tio homihis incipit a phantasmate, et praeterseCundum. A.l quod dicendum,
termraatur ad intellectum et secundum : quod magis Bubvenitur infldelibus dum
hanc viam potest etiam iUuminari ab An< per Banctos eorum revelatur defectus :

gelis, cum non sufliciat ad abstractionem <{uiaper imaginariam visionem excitan-

omnium specierum lumen intellectus tur ad timorem, per hoc reducuntur1 1

agentis, nisi adjungatur lumen angelicum per sanctos in intellectuale, et ostenditur

vel divinum. eis quos imitari debeant.
Ad tertium dicendum, quod Angelus
non illuminat virtute propria, sed vir-
tute divini luminis : et ideo ordinatur
ad idem illuminatum.
Ad aliud vero dicendum sicut ad secun-
dum.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod omnes illumi- bxpositio tbxtus.
nentur ah Angelis secundum intellectum
sicut sancti : omnes enim aequaliter ha-
bent intellectum : cum igitur illuminatio

secundum facultatcin recipienliuni,

fial

yidetur quod omnes secundum intelle- '*• Sed et eloquium, etc.

ctuin illuminentur.
Ad idem, Infldeles plus indigent ii-
2.

luminatione quam sancti Bed uhi niajor :

Indigentia, magis est Bubveniendum : er-

go cis magis debet lieri intellectualis vi-

sio.

Si dicatur, quod non sunl dispositi. Hic solvil quod contra preedicta possel
Contra : Habent dispositionem natura- objici. Dixerat enim, quod dod bsI esti-

lem, cl illa uon est privata per pecca- mandum deos alios imperare aliis genti-
l ii iii .
Sed contra hoc videtur esse quod
I>u>.

:{. Prasterea, Philosophus dicit, quod Moyses in Cantico dicil Pars auU
1
:

« .'iiiiiii,! rationalis est stramentura intel- Domini populm ejus. Videtur enim |-

«ligentiae : quia per ipsara imprimit in boc quod distributis aliis populis,
« verum. » Omnes autem habenl ani- diis, aul tngelis, sibi in partem retin

mam rationalem. Ergo i ies possunl «1 populum Israel El ad hoc boIv<

recipere impressiones intellectuales An- dicit, <| I hoc dictum est, qu i u

geinn alios in hciiui >int redu<

Solutio. Dicimus, quod illuminatione Per hoc autem quod genti Judajorura
uaturali omnes eequaliter illuminantur prafecit aliquera Angelum, dalur intel

per Angelos secundum intelleclum, sed 'I'""

1
M
,sr """ «ingulariter ojua curam

1
IIimiIci KXXIl. 9.
2S4 D. AI.U. MAG. ORD. PRiED.
i
omnibua populis, distri- oeri Dei \ maxims autem, i«l est, sed
babeat, Bed <l<

Bingulis Angelos.
Theologia ostendens, >-t, id est, «•ti.uii
buendo
cum, Bcilicel Deum distribuisse cseteris

Littera bic construitur Diximus.quod :

gentibus Angelos, ita cuidam san-
quod
ctorum ^n^ts/orwmassignal unam gentem
Qon imperabanl alii diigentibus. Sed et,
in cognoscendum, i<l est, ul gens illaco-
,.
i,l S |. etiam illud eloquium, Moysi,quod
gnoseai percu/n, scilicel Angelum, unum
videtur oontrahoc esse, accipiendum est,
ipsam, principium omnium, Deum.
scilicet
id est, exponendum secundum
Scriptura dico hoc ostend(;ns, dixit Mi-
quam diximus, sacram inteliigentiam,
chaelem duxisse Judaicum populum, id
non ut hoc sil dictum, Dco nonpartiente
cst fuisse ducem Judaici populi (I)an.
cumaliis Angelis autdiis nostrum duca-
x, 15). Vel sic Dcus ostendens eum, id
tum, et ipso Deo contento, u1 insua sorte
est, se distribuisse cseteris gentibus \n-
in prvncipatum gentis Isracl et ducatum
quod sit princeps tau- gelos, dixit, id est, imperavit cuidam
ejusdem gentis, ita

tuin illius gentis, et alii aliarum. Sedin- sanctorum Angelorum, scilicct Michaeli,

telligendum est ut, id est, sicut ipsa ex- duxisse, id cst, ut duceret Judaicum po-
cclsa providcntia et divina wia omnium pulum, ut supra. Dcus dico vel Scriptura
hommum simul, id est, similiter hocdi- :
per hoc nos aperteedocens unamproviden-

co distribuente omneshominessalutariter, tiam esse omnium, scilicet divinam, su-

id est, ad salutem, manuductionibus, id percollocatam, quia regit sine mixtione

est, ducatibus sive custodiis reslitutoriis, sui, superessenlialiter, quia est super

id est, quibus restituuntur in Deum, An- omnem essentiam, omnibus virtutibus

gelorum propriorum, id est, sigillatim simul visibilibus et invisibilibus : autem,
unicuiquc praefectorum : ethoc fit solo id est, sed edocens omnes Angelos impe-
populo Israel converso in illuminationem rantes per singulas gentes extendere, id

et cognitionem veri Dei, fere ultra om- est, educere quasque virtutes,scilicet cu-
nes. lloc dicitur propter perfectissimos qui juslibet gentis, voluntate essentiali, id

fuerant in aliis gentibus, sicut Job et est, naturali, quia, sine coactione, quod
Melchisedech. Undc, quia scilicet Israel est naturale nobis. Extendere dico in ip-

est magis reductus, licet non solus, Thco- sum, scilicetDeum, ut proprium princi-
logia, id est, sacra Scriptura, quidem pium uniuscujusque et hoc faciunt sc-
:

ait : Facta cst portio Domini, supple, quentcs actionem ejus ut primi agen-
Israelis, significans seipsum, scilicet tis.

Deum, possedisse Israel in famulatum

 CAPUT X.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. HAI.IH. CORDERIl, S. J. lNriTlPRKTATlO.

Synagogse angelicx ordinationis Repetitio ct conclusio angelici ordinis.

repetitio.

SYNOPSIS CAIMTIS:

I. Docet, sublimiores angelos sublimiori quoque modo illastrari.

II. In illustrationibus servari quoque subordinationem.
III. Omnes sive angelos sive hominos triplicem babere potentiam.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDBKlIf s. i. INTBRPRBTi

Annexa est itaquc sic ipsa quidcm Cooclusum igitur a oobis, qU(
honortbilissima circt Deum tuimorum illa quidem antiquissimt, quas l

dispositio, cx pcrfectiva illuminatione prssto est, intelligentiti im distribu-

ordinata immcdiatc in cam asccndcn- tio,ab ipsamel primitus imtiantc illti-
do, occoltior ct manifestior divinita- iminatiooe COnsecrttt, iinniediate illi
286 1). \\M. MA(i. OHI). PKKI).

tis illuminatione, purgatur, illumina- intendendo, secretiori simul et manifc-

tur ei perficitur. Occultior quidem stiori divini principatus illustratione
tamquam invisibilior et magis simpli- purgetur et illuminetur atque perficia-
ficata et unificata. Manifestior vero, ut tur. Secretiori quidem, quia spirita-
autc data, ct primo lucet, ct universa- liori magisque simplifica unificaque ;

lior ct magis in cam (ut oportct) for- manifcstiori autcm, quia primitiva
ma ctlusa. Ab ipsa autcm iterum pro- primilucaquc et univcrsaliori, ipsiquc
portionalitcr secunda,secunda ct a (utpote liquidiori) intimius infusa. Ab
tertia, et ex tertia sccundum nos hic- hac autem ut itcrum secunda pro sua
rarchia, secundum ipsam bcne ornan- portione, ct a sccunda tertia, et a tcr-
tis ordinationis legem, in harmonia tia noster hic sacer ordo, juxta primaj-
divina ct analogia, ad simul omnis vae illius rectae constitutionis lcgem,
boni ornatus superprincipale princi- divina prorsus harmonia congruentia-
pium et consummationem hierarchice que ad superoriginalem omnis bonaj
reducitur. ordinationis originem et terminatio-
nem sacro quodam ordine promovea-
tur.

Manifestatores autem sunt et Angeli Singuli autem ordines sunt eorum

eorum qui ante ipsos sunt. Ipsi qui- qui praecedunt interpretes ac inter-
dem honorabilissimi Dei moventis : nuntii; primi quidem illi, motoris sui
autem caeteri ex Deo
proportionaliter Dei, cajteri autem eadem ratione, mo-
motorum. Tantum enim omnium su- torum a Deo adeo enim illa superes-,
:

peressentialis harmonia, unicuique ra- sentialis rerum omnium harmonia

tionalium et intellectualium sacro or- cuilibet sacro tam rationalium quam
natu et ordinata ductionepncvidh, spiritalium creaturarum ordini, rato-
quantum ipse hierarchiarum unus- que ductui consuluit,
quisque ordo sacre et decenter positus
est.
 —

DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. X, g i

eae ordinationis. Item, circa primura p -

mt dispositionem trium hierarchiarum,

secundum quse potest dividi para prima.

MVISIO TEXTUS.

A.i, l i:iA

Annexa est itaque sie ipsa quidem h

norabilissima, etc.

Hic BDNT <liio dubia.

Primo, Utrum omnia hierarohia habeat
Determinulis liis qure pertinent ad conncxioiicin aliquam?
unamquaraque hierarchiam per se, de- Secundo, de his quae ponit circa dispo-
terminat de his quai conveniunt eis coin- sitionem hierarchiarum.
muniter, scilicet de connexione earum.
Unde istud capitulum est <le consequen- CiRCAprimum sic procedilur. ,,. ,.

til)us hierarchiam secundum se, sequen- 1. \ idetur eiiini. quod i omnes sint

ri;i vero quatuor <le consequentibus liie- connexi ad invicem : qus enim distin-
rarchiam secundura ea quae traduntur in guuntur secundum aliquid, Becundum
hierarchia. iilcni non connectuntur ccelesl q- :

Dividitur autem lioc capitulum in par- tia- distinguuntur in hierarchia et ordi-

tcs prima determinat de con"
quatuor. In ne : ergo videtur, quod in his non con-
nexione omnium hierarchiarum in con- nectantur.
nexione ;nl unum principium, et actu 2. Ail idcni. Eorum qua conneotuntur
manifestationis uno. In secunda <lc con- materia una, est una capacitas respectu
nexione trium ordinum in hierarchia illius : scd non ouiiiiuiii est capacitas, ul

una, ibi §2, A , Et omnem hierarchiam, supra dictum est : ergo uon connectuntur
In tertia <l<- connexione personaruro <'t iu uniini.

ordiue uno, ilii

(§ -, A), Sed et ipsam '.\. Ail Idem, Quoruni non esl unum
per singulas. In quarta <lc connexione opua et ofGcium, uon conne< tuntur
virtulum in una persona, il>i (§ 2, B), diversi habenl dn ersa ofli< ia

Addiderim eiiam. etc.

Prima dividitur in partesduas. In pri- i . Ad iilcm. I nitas accidcnlis, se< un-

in. repetii >u!i compendio qua dicta sunt
i iliiin Philosophum, reducitur ad aliquara
<lc distinctione trium hierarchiarum unitatem essenl \ n-
quia artificialiter non quseritur conncxio nectuntur Bibi ui i gseulial um qui-
nisi inter distincta. In secunda ponil dam .i quibusdain ditTeranl g< nei <

connexionem earum* ibi, Secundum i/>- spccie, el ita noo i onuectuntur in . 1 1

»

sambene ordinantis. Unde etiam in titu- quo accidentali, el >i < in nulto i onn
lo dicitur : Repetilio el synagoga anyeii- i iiiiitin
288 D. ALB. MAG. OHD. PR/ED.

.".. \d idem, Secundum ea per quae eet parte recipientium, quae sunt diveraa
contradictio, nun eet connexio eliquo- dispositionis, est dietinctio luminis : ita

ruin sed Becundum illuminationea con-

:
etiam a Deo non deecendit aliquod lumen
Iradicunt sibi, ut dicitur Dan. x ergo : in inferioree nisi permedioa, aul secun-
illuminationibus in quibus maxime vide- Jum actum, quando illuminanl ultimoe,

lur non connectuntur. ft ut secunduin habitum, quando ultiini

6. Quorumcumque eet con-

Ad idem, illuminantur a primo immediate : tunc
nexio, eet aliquid commune Bed non :
enim mediie etiam de eodcm infunditur
eet invenire aliquid commune omnibus illuminatio eminentiue, ut poeeint alios

bierarcbiis, cum differant in hierarcbia dd hoc illuminare uno: et ideo omnes in

etordine et coneequentibus : ergo in nul- lumine descendente a primo per media

lo connectuntur. omnia inultima connectuntur nec opor- :

Ad oppoeitum. * ( 't quaererc continuitatem aliquam, nisi

1. Quorum ordo ad unum est, una est ordinis tantuni, <jui tantum facit in spi-

ratio illius ordinis : scd omnes liiarar- ritualibus sicut continuitas in corporali-

cbiffl ordinantur ad unum principium, bus. Licet etiam sic conncctantur in uno
Bcilicet ad Deum, quia quaelibet est dei- lumine, tamen secundum illud diversi-

formc similans, ut in diffinitione com- mode perliciuntur secundum diversitatcm

muni dictum est ergo eorum est ratio:
capacitatis eorum, sicut eamdem doctri-

una, per quam formaliter ordinantur ad nam quidam recipit per modum demon-
unum : ergo in illo connectuntur. strationis, quidam per modum inductio-
2. Praeterea, Sicut est ordo in opera- nis, aiiusper auctoritatem. Etconcedimus

tionibus, ita etiam in operantibus : sed rationes ad hoc.

sicut ait Apostolus, I ad Corinth. xu, 6 :

Divisiones operationum sutit, idem vero Ad primum vero dicendum, quod dis-

Deus, ad cujus scilicet dominium omnes tinctio eorum in hierarchia etordineest a

reducuntur ergo et operantia reducun-
: diversa capacitate recipientium idem lu-
tur ad aliquod unum in illo ergo con- :
men ex hac parte non
diversimode : et
nectuntur. connectuntur. Et similiter dicendum ad
3. Praeterea, Sicut se habent intelligen- secundum.
tiae moventes ad motum, ita et Angeli Ad quod in diver-
tertium dicendum,
ministrantes ad ministerium : sed om- sis officiis et operantibus est lumen diri-

nes intelligentiae moventes connectuntur gens quo reguntur, et in quo conne-

ad invicem secundum actum primi mo- ctuntur.
toris, quiaidem est semper actus moven- Ad quartum dicendum, quod in omni-
tis moti in virtute primi motoris ergo : bus una natura spiritualis per ana-
est

et in ordine ministrantium connectuntur logiam, secundum quam sunt capaces

sibi illuminatione una prima. divini luminis hoc vel illo modo, sicut
Omnia mota connectuntur
4. Praetera, etiam natura diaphani est in pariete ut
ad invicem secundum actum primi mo- in termino, et in aere secundum pervie-
toris, quia idem est semper actus moven- tatem, et in sole secundum actum lucen-
tis et moti ergo eadem ratione ad om-
: di : et sicconnectuntur etiam in essen-
nia illuminata connectuntur sibi in lumi- tiali.

ne primo. Ad quintum dicendum, quod illumina-

Solutio. Dicimos, quod sicul in intel- tiones non sunt causa conlradictionis, li-
lumine ultimum recipit splendo-
lectuali cet circa eas sit contradictio, quando ab
rem primi mediante sccundo, sicut terra uno habentur, et ab alio non : et per eas
ipil a mediante aere, et ideo hasc
sole fit concordia, ut dicitur Job,xxv, 2 :Qui
tria connectuntur in uno lumine, scd ex facit concordiam in sublimibus suis.
 .

DE GCELESTI HIERARCHIA, CAP, X, $ 1.

Ad sextuni dicendum, sicut ad pri- aaturam qod potestesse mani-

uiiduin
mum. fchtior, ct Bic aullo modo.

8. Itcin, Videtur quod qod biI ante data :

CiucA secundum sic proccditur. cum i-nim iiDii sii iln prioritas temporis
1. Videtur incunvenientcr dicere, qnod vel loci, videtur quod sit anti indum
dispositio prima est occultior et invisi- ordinem dignitatis, vel Becundum ordi-
bilior. Aut enim intelligit de visione ex- uem naturs. Sed qoq diciturprimo data
teriuri, et sic omnes aequaliter sunt in- dignitate : quia ez hoc qoq est aliquid
visibiles, quia privatio non suscipit ma- universalius, quia cst prius dignitai
gis et minus aut intelligit de visione
: quod tamen de ipsa subditur. Si autem
intellectuali, et sic nulla est invisibilis, est ante data oatura, aut prioritate gene-

eo quod lumcn quod in omnibus recipi- ris, ethoc QOD potest 6886, quia Bic 6886t
tur, sit intellcctuale : ergo prima non dc- iniperfcclissima, quia quod Bcituria uui-
bet dici invisibilior. versali, scitur imperfecte etin potentia :

2. non sit simpli-

Itcm, Videtur quod aut prioritate causs, et hoc iterum qod
licata simplex cnim non simplificatur
: potesl esse, quia oporteret quod primi
eo quod nunc sit simplex scd illumina- : illuminarentur secundum operation
tio primiluminis est simplex, cum non inferiorum, ut causantes eas, et Bic essel
habeatcausam compositionis, sicut habet confusio actionuui : ergo non est ante
illuminatio secundi a primo et secundo : data.
cum ergo illuminatio primae hierarchiae 1). Prostcrca, Videtur idem sigDiGcari
sit immediate a primo lumine, videtur per hoc quod dicit ante data el primo
quod non sit simplilicata. luccns : ct ita videtur esse ougatio.
3. Prceterea, In capitc primo di- 10. Itcin, Videtur quod qoo >it primo
ctum est, quod « per illuminationes an- lucens. Illa cniin dicuntur lucere primo
« gelicas restituimurinsimplum radium, in intellcctu, sinc quibus niliil potesl
« qui est divini luminis radius, quo illu- sciri : cis tamea ^><i t is qoq aecessi
« minatur primahierarchia : » ergu non scirc aliquid aliorum, ul Bunl principia :

videtur posse simplilicari. ct hffic cognitio esl imperfectissima : er-

4. Praeterea, Diflinitiu simplicis est, go non videtur illuminatio prims nie-

quod non habct partcm, et datur per ne- rarchiffi esse primo lucens : si>- enim ni-

galionem nullius autem hierarchis illu-

: hil cognoscerenl parlicularium.
minatiu habetpartcm ergovidctur sim- : 1 1 Prsterea, Ubi esl primo el poste-

plicitas non possc appropriari primffi hie- iius Lucens, esl ordo rationis in accipien-
rarchiae, cum privatio non recipiat ma- do : sed t.ili^ ordo qod esl in Vngel
gis cl niinus. iiini aobiliori modo accipiaot, quia \

5i Ilein, Videtur quod male dicatur theophanias : ergo oon videtur, quod sil

unilicata, cnm sit una illuminatio et ab ibi illnininaiio primorum primo lu

unu descendcns. il. Ilcin, Videtur quod doo Mt nni\

0. Prsterea, Videtur idem esse sim- salior : cognitionem enim '!< \

plificata ct uniticata, et ita vidctur ibi oportel qos accipere per i oruui c*

cssc nugatio. minationes : Bed illi de ultima el mi dia

7. Ilcm, Videtur quod qoq sii manife- hierarchia ex nomim ordinum d • unt

stior, cum ncquc sit manifestior quoad prslationem Buper multa, ul Priu< i|

nos, CUm sil in anlc data, neqnc BOCUn- 1 1 (\rchangeli : illi > ero de prima nomi-
duin naturam : secundum idem enim ii.iiiiur ali habitu, '|ni salvatur in uno,
inin potesl aliquid esse manifestius el icilicel .li.nit.it.' vel Bcii utia

rum illuminatio non universali

,

eniin sc- "t

occultins : dicta cst OCCultior «

ergo Prsten " ,r

cundum aaturam, quia simplicior :
I.;. a, I

AlT
 :

290 1). ALB. MAG. OIU). PH.Kl).

esl minus certa, el magis indetermina- cessum ad imum maxime simplex. Ilis
ta : snl illuminatio primse hierarchiae fa- duobus modia diciiur aliquid Becundum
cil cognitionem certissimam ergo, etc. : magis et minus unum, non sicut com-
14. Proterea, Nulla cognitio universa- positio in aliquam illuminationem liic :

lis est certa nisi determinetur per ma- tamen dicitur simplificata magis propter
teriam vel per differentias : haec autem accessum ad unum, supra quod funda-
non sunt inprima hierarchia :ergocum tur negatio, quae est non habere par-
cognitio ejus sit perfecta, videtur quod tem : sic enim etiam punctum dicitur
non sit universalior. unum simplex unitate quam habeat. Et
15. Uem, In omnibus hierarchiis est pcr hoc patet solutio ad duo sequentia.
illuminatio ordinata ad actum hoec au- :
Ad quintum dicendum, quod dicitur
tem est secundum quod oportct ergo :
univocata activc : quia reducit ad unuin
non debuit specialiter dici de prima liie- univocans.
rarchia. Adsextumdiccndum, quod simplificata
Iii. Pra3terea, Quod est esse secundmn dicitur secundum quod cxit abuno, quia
quod non oportct, est principium corru- per hoc habct rationem compositionis
ptionis : scd in nulla liierarchiarum est univocata vero dicitur sccundum quod
principium corruptionis : ergo non est reducit in unum.
ibi fornia secundum quod non oportet Ad septimum dicendum, quod secun-
et sic contrarium non est proprium pri- dum naturam est manifestior et occul-
mae. tior, sed diversa ratione. Est enim oc-
17. Prajterea, Quod est in uno, non cultior secundum propinquitatem ad
effunditur : sedforma omnis liabet esse divinum lumen, quod propter sui altitu-
in uno : ergo improprie dicitur -eiTundi. dinem occultum est.Unde de eo dicitur,
I ad Timoth. vi, 1G, quod lucem habitat in-
Solutio. Dicimus, quod illa attribuun- accessibilem. Est vero manifestior secun-
tur primae secundum quod
hierarchiae dum majorem participationem divini lu-
maxinie accedit ad primum, non quin minis, quod licet in se occultum sit, est
alice participent illa secundum suum mo- tamen ratio et causa omnis manifestalio-
dum. nis.
Ad primum ergo dicendum, quod in- Ad octavum dicendum, quod dicitur
visihilis dicitur non quantum ad visum esse ante data prioritate causse, in quan-
exteriorem, sed quantuin ad visum in- tum illuminatio prior est causa illumi-
teliectus. Et cum invisibile dicatur tri- nationis sequentium : quia pcr primos
bus modis secundum Philosopbum, scili- illuminantur secundi ad suas operationes
cet quod nullo modo videtur, etquodest et illuminationes inferiorum, et sunt in
male visibilc propter excessuin luminis, primis eminenter, in aliis vero secundum
et quod diflicile videtur ut parum habens suam proportionem : et ideo non fit con-
de lumine, dicitur hic invisibilis illumi- fusio ordinum.
natio proptcr abundanliam luminis quia : Ad nonum dicendum, quod dicitur
accipitur a prima hierarchia in ipso ful- prius data, sccundum quod propinquius
gorr divino et privatio recipit magis
: accipitur a primo. Primo vcro lucens,
et minus non perse, sed ratione affirma- secundum quod irradiat ad manifcstatio-
quam consequitur, qua3 potest sc-
tionis nem sequentium.
cundum magis et minus participari se- Ad decimum dicendum, quod hoc in-
cundum a< ssum ad primum.
•
i
telligitur de primo lucente incomplexo :

Ad secundum dicendum, quod non di- primuni enim incomplexum non facit
citur illuminatio simplificata per reces- scire, nisi addantur propria principia
sum ab aliqua compositione, sed per ac- complexa. Sed de lucentibus incomple-
 DE C(ELESTI HIERARCHIA, CAP. \, § 1 2'M

xis cst e quoniam primum

convcrso : dum quod magis est simplez per a
lumen est efficax adnotificanduni quod- sum ail uiiuin primiim QCC t.ninn:
-I
-

libetparticulare, supcr quod convertitur: tur quod in aliis si1 Becundum quod non
sicut etiam in luminc soiis manifeslatur oportet. El per boc patel solutio ad
quodlibcl visibile. quens.
Ad undecimum dicendum, quod ra- Ad ultimum dicendum, quod forma
primo iucentibus, quae
tionis ordo cst in naturalisnon est nisi in uno, et ideo
sunt complexa, sicut cst ordo principio- proprie non potest dici effundi : sed de
rum ad conclusioncs : sed in his quaa forma rationis, de qua hic ioquitur, ali-
sunt primo luccntia secundum accessum ter est : quia Bicut coloris Bpecies defer-
ad primurn lumcn, cst via cognoscendi tur pcr Lumen ad visum, ita etiam per
per thcophanias. lumcn intellectus agentis defertur Bpecies
Ad duodecimum dicendum, quod dici- cognitionis, quaa esl intentio rei, ad ani-
tur esse illuminatio primorum universa- mam, et similiter etiam per Lumen divi-
lior, non sicut pcr abstractionem, sed per num, et ideo dicitur effundi. Vel dicen-
modum artis, qui cst modus compositio- dum alitcr, quod sicul quidam dicunt,
nis. Forma cnim artis dum est in artifi- forma cognitionis eadem est in re et in
ce, est communis ad quodlibct artilicia- omnibus cognoscentibus quia unusquis- :

tum illius speciei, sicut ad quamlihet do- quecognoscit veram quidditatem reiqua
inuni forma domus sed quando jam
:
res hahct esse hoc enim est objectum
:

recipitur in matcria, efficitur singularis :

intcllcctus : ct ideo quia in pluribus est,
et quanto est prior artifcx, forma sua Sed tamen intelligendum
dicitur effusa.
est magis communis, licet apud ultimum est, quod non est eadem forma Becun-
sint multipliciores form». Sicut ponen- dum esse quod habet in anima in qua
tcs intelligentias movere ccelum (per est pcr modum accidentis ut intentio
(juarum inolum secundum diversitatem quasdam, et secundum esse quod habet
situs cst tota divcrsitas generabilium), esse in re, prout cst substantia rei

dicunt formas omnium inferiorum esse tamen eadem in ratione Bubjecti : quia
apud intelligentias, sicut artificiata apud id quod perficil esse rei, es1 extra obje-
artiliccm : ct licct molor orbis lunae, qui clinn cognitionis apud omnes cognosi en-
est inferior, habeat plures rationes apud tcs rem illam.
sc,secundum quod cognoscil propor-
tionem motus sui ad omnes superiores,
motor vero solis pauciores, quia deficiunl
proportiones quae sunl inferiorum ad
ipsum, sunt taincu formSB cjus habentes
secundum virtutem omnes illas quaesunt
in inferioribus, et ideo sunl universalio-
res. Similiter illuminatio primas hierar-
chiaa habel virtute in Be omnes qusa
multiplicantur in inferioribus, et ideo
universalior est. Et perhocpatot solutio
a<l (lim Bequentia, quaa procodunl de
universali abstractionis.
Ad decimum quintum dicendum, quod
dicitur hic illuminatio secundum quod
oportet, non Becundum ordinem ad ac-
luin, scil secundum quod forma ma
infusa csl in una ratione lonn.c, BOCUn-
 2!»J 1). Al.K. MAC». <>IU). PK.ED.

tionaliter sil>i. et hssi est dispositio «jus

propria, ul reducatur per primam, et u
secunda reducitur tertia, ••! extertia qum
ultima esl iii ccelestibus, reducitur bie-
rarchia secundum nos, id est, humana :

et hoc lii secundum legem i|t>;uu divins

ordinationis bene ornantis omnia, id est,
EXPOSITIO TEXTUS. decenter donis perficientis, quae est per
prima media, el per ha?c media ultima
reducere. Hnlucitur dico hierarchice
ad principium superprincipale, scilicet
Deum, qui supereminenter cst causa
omnis simul accepti boni ornatus, ctad
Littera sic legatur : Itaque ut patet ex consummationem hierarchim, scilicet
prius determinatis ipsa quidem honora- J)cum, quia ab ipso et in ipso sunt om-
bilissima, id est, prima dispositio, id est, nia : et lioc lit in harmonia divina acti-
hierarchia, animorum, id est, intelle- ve, qua Deus quadain proportionata or-
ctuum, scilicet Angelorum existentium, dinatione disponit omnia, et similiter in
circa JJeum, est connexa ad alias, sic, id analogia propria unicuique quantum ad
est, tali dispositione propria sibi, ex unum principium et iinem. Unde non
perfectiva illuminatione ordinata supra similiter, sed proportionaliter omnia or-
alios, scilicet divina, ascendendo imme- dinantur. Et dicitur harmonia, secun-
diate in eam, sciiicet illuminationem di- dum quod diversa? capacitatis perfectffl
vinani, et sic ipsa purgatur, et perfici- sunt diJTerentibus donis : analogia vero
tur, et illuminatur illuminatione divi- secunduin diversam proportionem capa-
nitatis, immediate existens, occultior citatis in se. Et lioc est primum quo in
aliis secundum propinquitatem ad inac- connectuntur, scilicet in ordinatione ad
cessabile lumen, et manifestior secun- principium et linem unum.
dum participationem luminis divini quse
est omnis cognitionis principium. Occul-
tior quidem est prima dispositio tam- Deinde ponit secundum in quo con-
quam invisibilior propter abundantiam ncctuntur omneSjScilicet in actu manifes-
luminis, et magis simplificata, secun- tandi per modum quo effectus manifestat
dum quod exit immediate a primo sim- causam : unde lioc consequitur exprimo.
magis unificata, secundum re-
plici, et Dicit ergo : Non solum connectun-
ductionem in unum. Manifestior vero tur in ordine ad principium unum,
est quantum ad suam illuminationem, autem, id est, sed omnes su/tt manife-
ut aule data, sccundum quod ejus illu- statores, sicut ferrum ignitum manifestat
minatio immediate a primo accipitur, ignem, ct, id est, etiam Angeli, non so-
etulprimo lucens, prout diffunditur su- lum homines sunt manifestatores eorum
per sequentia, ct ut universalior, se- qux sunt ante, id est, supra ipsos, per
cundum quod habet unite ea quae sunt quos illuminantur. Et ipsi quidem hono-
inferioruin multipliciter, et
magis effusa, rabilissimi, qui scilicet sunt in prima
scilicet a primo in eam per lumen divi- hierarchia, sunt manifestatores Dei mo-
num delata, forma cognitionis, ut opor- ventis omnes illuminando: cseteH aulem,
tet, id est, secundum
naturam formse, scilicet inferiores sunt manifestatorcs
quae consistit in simplicitate et actualita- primorum motorum ex Deo per illumi-
te. Ab ipsa autem,
scilicet prima disposi- nationes proportianaliter sibi : cum enim
tione reducitur iterum secunda propor- non manifestent primos secundum
uisi
 j

DE CCELESTl IIIERARCIIIA, CAP. X, § 1 293

quod participant Iumen primorum, non duin Boetium, et ita secundum hoc uin-
perfeclc manifestant : et ideo <li<o pro- nia erunt ejusdem positionis.
portionaliter. Enim, id cst. quia s uper- 3. [tem, Mathematica (quae Bunl
essentialis harmonia omnium active, i<l rata secundum rationem tantum) sunt
est, Deus, qui omnia in quadam propor- ejusdem ordinia in simplicitate :
<•'-_"• \i-
tione ordinat, tantum providit unicui- detur, quod etiam spirituales substantias
qne ralionalium, id est, hominum, et in- separatae per esse el rationem.
tellectualium, id est, Angelorum, sacro i. Prseterea, In nobis est diverea dis-
ornatu, id est, in collatione donorum positio intellectua ex diversa comn
ornantium, et ordinata ductionc, id est, tione contrariornm. Unde < I i • it Philoso-
reductione, ut scilicet posset reducere phus, quod « molles carne bene aptos
alium vel reduci quantum unusquisque « mente videmus : » talia autemcommix-
ordo hierarchiarum est positus, id est, tio nonesl in tagelis : ergo non videtur,
dispositus in gradu ab ipso Deo, sarre, quod sit in eis diversus gradua in recep-
quia circa sacra dona et actiones, et de- tionia facilitate.
center, id est, secundum proportionem Si.i.i no. Dicimus, quod istius divi

uniuscujusque. positionis non cst causa nisi quantum

sitineisex onlinc divina: sapientiae in-
tendentis ex diversia gradibusunum bo-
num universi, ul supra habitum est. El

licet hoc >it uniini Bimplex, nihilominus

ex ordine sapientice producit res diver-

sarum dispositionum : quia non agil ne-

cessitate naturas, Bed libertate voluntal -.

Et sic patet solutio ad primum.

W. DUBIUM. Ad secundum dicendum, quod gradus
diverss positionia qod esl in eia per ro-
cessum a materia, Bed per majorem <-t

minorem accessum ad unum priniuiii :

in mathematicia autem qod esl ordo ad

unum: el ideo ex aeutra parte habenl
diversos gradus. Et sic patel Bolutio ad
Sed hic esl (lul)iuin, uude sit haec di- tertium.
versa ratio ordinis cui proportionaliter Ad quartum dicendum, <
»i« »«
1
-liv

providit Deus. dispositio animaa non esl ex diversa i om-

1 . quod qod sil ex parte ip-
El videtur, mixtione contrai iorum Bi< ut ex <

sius Deij tiiin ipse uno modo se habenl ciiin potiua <U\ ersitaa quce i bI in mati
c! sit iiiuiin simplex tale autem natum :
ii,i, procedil ex di\ ersitate forma
esl u ii u m facere. diversacoramixtio esl signum d -

1. Item nec videtur esse ex materia : nis animas divere», i aua i vero ejua •

quia « spiritualia materia carent » secun- se< undum ac< essum ad unum simpli i
294 I). AUt. MAG. 01(1). VH.YA)

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATI0.

A. Et omncm hicrarchiam videmus Ut et ipsa singulis hierarchiis deco-

in primas etmedias et ultimas virtutes ros ordines statuerit, atque omnem
divisam. Scd et ipsam, per singulas hierarchiam in virtutes primas, et me-
specialiter dicendum, dispositionem dias atque postremas distributam esse
ipsis divinis harmoniis discrevit. videamus. Quinimo singulas, ut pro-
Propter quod et ipsos divinissimos prie dicam, spirituum, descriptiones
Seraphin ipsi Theologi aiunt alterum iisdem divinis harmoniis disctevit,
ad alterum clamare \ aperte in hoc (ut propter quod ipsos etiam divinissimos
aestimo) declarantes, quoniam theolo- seraphim theologi alterum ad alterum
gicas scientias ipsi primi secundis tra- clamare aiunt qua quidem re, mea
;

dunt. sententia, manifeste declarant, primos

participes facere secundos divinarum
rerum atque notionum.

B. Addiderim autcr.i fortassis, ethoc Hoc quoque non immerito possum

addere, quamlibet ccelestem et huma-
non congrue, quia et sccundum seip-
sum unusquisque et ccelcstis animus nam mentem seorsum proprios in se
continere etprimos, et mcdios, et ulti-
et humanus spcciales habet et primas
et medias et ultimas ordinationes et
mos ordines atque lacultates, qure eo-
virtutcs addictas per unumquemque dem modo, quo superiores singularum
hierarchicarum illuminationum pro- hierarchiarum illustrationum proprii

prias anagogas proportionaliter mani-

ductus, eluccant, quibus unaquaequc
festatas, per quas unumquodque in
mcns pro suo captu quam nitidissimae

participatione sicut idipsum et fas

purgationis, copiosissimi luminis, ab-
fit,
solutajque perfectionis fit particcps.
est et possibile, supcrincognitissimae
purgationis plenissimi luminis, ante

1
Isa. vi, 3.
 :

DE CGELESTI HIERARGHTA, CAP. X, § 2.

perfecta? perfectionis. Est enim nihil Nihil est cnim per se absoluteque per-
per se perfectum, non indigens univer- fectum, aut quod omnino perfectioois
salis perfectionis, nisi perfectissimum non indigeat, nisi quod per se revera
et ante perfectum. perfectum est, et praeperfectum.

potest cssc nisi secundum proprietates

conveniant : quia -i iu his aon conve-
niunt, nec iu essentialibua e quibus aia-
nant : sed diversorum ordinum etiam
DUBIA. qui sunt in hierarchia una, assignavit «li-

versas proprietates : ergo aon videlur

eorum essc connexio.
3. Praeterea, Ab una simpliri iilumi-
natione non eal nisi iiiiiun: si igitur aunt
Et omncm hierarchiam, etc. diversa dona et actus in diversis ordini-
bus, eoruin non est illuminatio una
nec conncctunlur in aliquo.

i. Praeterea, Si cssrt illuminatio una

descendcns in omnes, aul aliquid adde-
retur illi iiluminationi, aut nihil. Si ni-
hil, non distiaguentur per eam diversi
Ilic dcterminal dc tribus conne- aliis ordines. Si autem adderetur aliquid per
xionibus. Et primo de conncxionc ordi- superiores Vngelos per quod distinguitur
num in hicrarchia una. Et circa liocsunt in aliquo ordine a primis, cum additum

quatuor dubia. id quod distinguit eos in speciali ordin .

Primo, Iltrum sit conncxio Irium or- sit cis causa glorise, videtur quod unus
dinum in hierarchia una? Angelus >it causa gloriso alterius. Qu
Sccundo, dc conncxionepcrsonarum in est falsum : quia hoc solius l>-i est

ordine uno. videtur quod non -it illuminatio desi •

a-

Tertio, de conncxione ordinum in dens in omnes, et it.i aon connectuatur.

pcrsona una. Ad oppositum.
Quarto, Utrum ordines remaueant 1. .Miijtir communitas eorum
esl qui
post dicm judicii ? sunt in hierarchia una, quam eorum qui
suut in ili\ ersis sed omni liieran
:
-

m ' Circa primum sic proceditur. connectuntur, ul supra habitum

1. Videtur enim, quod tres ordinea multo fortius ordines unius hii ran I:

unius hierarchias aon connectanlur : quo- 2. Prseterea, Qui cumquc Bunt un

rum enim non est unum donum, aon esl sacrffi b< ienl '> el actionis, I untur
unum opus, aec unumdirigens ia opere: in his : Bed ordines unius
CUm igitur tiiuin onliiiiiin nuii sit iniiiiii suni hujusmodi, quia ha diflinil

donum, « ordines enim distinguuntur bc- hieran hice i untur.

ccundum dona, » ut dicit Gregorius - ii i

rio. Dicimus, quod tre

erj^n eorum non eril opus unum, uec unius 1 1

1 • i ai. In. Mi. . tuutiii . . t iu

unum dirigens : <

i
t ita aon videntur in etiam quam ilh qui sunt iu <li\ ei sis hi

aliquo connecti. i.ii , Iiii-. • . undum quod mngi.s unifor-

2. Ail nliiii, Gonnexio aliquorum non nniii sc liabcnl in re< ipii ndo • t .
ommu
 296 1). AI,H. MAC.. ORD. VW.VA).

nicando divinas illuminationes, quam In iiiiiniiuin : e1 ita oec principium nec me-
diversis hierarchiis : quod enim ea1 in dium ergo videtur, quod diversarum
:

inferiori ordine, est <•! in Buperiori emi- personarum in ordine nm sii deter- i

nenter: el ideo in eodem dono Qonne- minanda talis connexio.

ctunlur tres ordines. Et concedimus ra- i. Prasterea, Sicul se habenl intelli-
tiones ad boc. gentiae moventes ad motum, ita Be ha-
Ad primum vero dicendum, quod licet benl Angeli ministrantes ad ministerium :

denominantur a diversis donis, quia sed ad unum motum non ordinantur,

primi praecedunl secundos in donatione secundum Philosophos, intelligentiae
inferiorum donorum, tamen Buperiores primse, mediae, et ultimae : ergo nec in
ii(»ii excluduntur a donis inferiorum, sed uno ordine eis est ministerium iiiiuin
eminentius participant, et supra proprie- undc debcnt connecti primi, medii, et
tates consequentes donum Qlud : et ideo ultimi.
in his connecluntur. E1 per hoc patet so- Ad oppositum.
lutio ad secundum. 1. Inter corporalia est connexio secun-
Ad tertium dicendum, quod non solnm dum ordinem primi, medii, et ultimi :

una illuminatio descendit a Deo, sed ergo videtur, quod etiam in spiritilms
quantum ad plura illuminan-
plures, in incorporalibus unius ordinis.
tur una tamen et eadem est recepta in
: 2. Praeterea, Lex divinitatis est ubiquc
omnihus quia superiores communicant
: pcr prima media, et per haec ultima re-
inferioribus suas illuminationes, secun- duccre, ut supra dictum est : ergo erit

dum quod possibile est, et illuminationes etiam lioc in eodem ordine.

inferiorum sunt eminentius receptae a Solutio. Dicimus concedendo, quod in
superiorihus : et ideo etiam sunt dis- Angelis etiam unius ordinis sunt primi,
tincti, et tamenconnectuntur. medii, et ultimi : non enim sunt inter
Ad quartum dicendum, quod non ad- eos aliqui duo ejusdem speciei, nec
ditur aliquid active per primos, quo se- eequales indonis, ut supra capite quarto
quentes determinentur in ordine : sed disputavimus. Unde natura communis
radius procedens distinguitur ex diversa unius ordinis non est natura speciei spe-
capacitate recipientium, sicut ex lumine cialissimae, sed natura generis propinqui :

corporali generantur diversi colores. potentia autem generis non est infinita

sicut potcntia maleriae ad infinitas formas

Uubium J.
Circa sccundum sic proceditur. successivc, sed est determinabilis ad dif-
t.Yidetur enim, quod eorum qui sunt ferentias finitas ad quas comparatur se-
in ordine uno, non sit hujupmodi conne- cundum gradus quosdam quibus de infi-
xio : eorum enim qui r: : : gradu uno, mis transitur per mcdia ad novissima in
non est ordo ad se cum igitur : sit gradus genere illo, sicut natura animalis ascen-
quidam potestatis, non videtur esse con- dit ab aquaticis onmino ad silvestria per
nexio eorum qui sunt in ordine uno, niedia quaedam quae pascunt in terra, et

qua^ est priini, inedii, et ultimi. generantur in aquis, vel e converso, ut

2. Prasterea, Eorum quorum non est dicit Philosophus in VII de Animalibus.
aliqua ordinis, non est connexio
ratio Et similiter vita transfertur de plantis in
una ordinata sed eorum qui sunt in or-
:
animalia perfecta per quaedam media.
dine uno, non est aliqua ratio ordinis, quae sunt affixa ut plantae, et liabent sen-
cuin habeant donum unum : ergo non sum ut animalia, verhi gratia, conchilia.
hahent connexionem. Ita etiani natura generalis quae est unius
: '>-
Praeterea, Distinctio personarum est ordinis, determinatur per differentias
iundummultiplicationem materialem : quasdam, licet nohis ignotas, distinctas
talis autem nonhabet Qnem,
cum sit i taincn sccundum gradus : et sic habent
 :

DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. X, § 2. 201

ordinem in essentialibus et gratuitis, ergo non videtur distinctio .«f. primi,

quae consequuntur ordincm naturalium, medii, una persona.
et ultimi in

et ita connectuntur. Et similitcr dicen- 4. Item, Objicitiir de expositione Com-

dum ad secundum de donis. mentatoris, qui primi, medii, et ultimi,
Ad tertium dicendum, quod personae qua* faciunt connexionem in una pera -

ejusdem ordinis non habcnt multitudi- na, dicit inesse essentiam, virtutem, et

nem matcrialem, sed sicut multiplicatur opcrationem, hi> verbis : « Tresisti ordi-
genus per ditrerentias, diversitatem enim « nes sive ordinationes intelligendi sunt
individuorum sequitur diversitas specie- « ita : quia omnis animus habel Bubstan-
rum, cum totum esse speciei et continui- « tiam, Becundum qnam primnm est,
tas salvetur in uno individuo in corrup- : « deinde virtutem secundum qnam con-
til)ilibus vero licet totum esse speciei sit cjunctus est, postremo ordinationem
in uno, non tamen potest continuari in « secundum quam propria operans pie
illo et ideo ad evitandum periculum
: « agit. » Sed contra : Virtus sola parti-
destructionis speciei, multiplicanturindi- cipat illuminationem per se, et non es-

vidua una specie.

in sentia et operatio, nisi per virtutem : in

Ad quartum dicendum, quod ad mo- autem connexionibus unumquodque

aliis

tum uno modo se habentem non exigitur connexorum participat per se illuminatio-
nisi unus motor, qui uno modo se habet nem : ergo hsBC connexio Qon respondet
cum enim non lassetur in movendo, ve- prcedictis, sed est aequivoca eis.
lox motus est ex uno motore, et tardus 5. Prasterea, In aliis connexionibus
ex alio sed unus ordonon instituitur ad
: erant tres capacitatrs : hic autem uon est

unum ministerium in numero, sed in nisi una, habens baec tria : ergo haec non
genere et ideo non est simile.
: est ejusdem rationis cum aliis.

6. Praterea, Secundum hoc cum dae-

mones haberenl haec Iria, essent con-

Circa tertium sic proceditur. nexi : quod falsum est, cumsint maxime
t. Videtur enim, quod inunoet eodem divisi.
Angelo non sit connexio sccundum jui- \<1 oppositum.
mas et medias et ultimas ordinationes, Quaecumque habent plures potentias
1.

sicut simplex aliquod ordinatum non ha- ordinatas ad unum, habent connexionem
betprimam, mediam, et ultimam ordina- primi, medii, el ultimi insuisvirtutibus:
tionem : sed intellectus Angeli est sim- s ,.,i Angeli habent plures potentias, scili-

plex : ergo secundum ordinationem qua cet intellectum et voluntatem ordin i

ordinatur ad unum, (juod est Deus, vel ad unum, quod esl ipsorum pei

quodcumque intelligibile, nonhabetprin- ergo, etc.

cipium, medium, et ultimum. 2. Prsterea, 1''' Bimilibus idem
2. Ad idem, In nobis potest esse ordi- dicium : sc>\ in nobis qui communii
natio primi, medii, et ultimi, propter 'cura Angelia intellectu, est hujusr
multos gradus potentiarum, quarum una connexio virtutum :

subest alteri : sed in Angelis non sunt Sou no. Dicendum, quod in uno in-
hujusmodi potentisB, nisitantun intelle- gelorum esl connei perationum
ctus ct voluntas : cv^o, etc. virtutum bo< undum primum,
3. Prict.-rca, Cum gratuita in Angelia ultimum : cum enim illuminati in

consequantur naturalia, tantum natu- Bi eos transfunditur, purget, illumii

ralia se habenl uno modo, et gratnita : perficiat.ordinera habet ad \

eed naturalia uno modo sc habent, quia perfectio autem felicitatis contempl
unum est influens eodem modo se habenj secundum Philotophum et D im,

simililcr recipicns uno modo 86 h.ibcns : perficitui delectatione tdjun ntcm-

298 I). ALB. MAO. ORD. PRiED.

plationi : aon enim Bolum, ut dicil Plato, simil-' connexioni. El per hoc patel boIu-
u Delectatio esl generatio in Bensibilem tio ad quintum.
o animam, Bed operatio affectivs, id est, Ail Bextum dicendum, quod dsmonei
« ex operatione potentise vel habitus se- non Bunt connexi : quia, Bicut dicil Di<>-
« cundum naturam non impediti : et in nysius, « infirmantur in aaturali opera-

• hoc est ultima perfectio rei :»oporte1 « tione, » Becundum quam est connexio
ergo ad perfectionem eorum, quod sit perfectionis, ul dictumest.

Bpeculatio veri, quod accipiatur verum el

ui bonum, alias non excitaret delectatio- Circa quartum sic procedilur. Uubi

nem, quod moveat ut bonuin delectando- Videturenim, quod ordines maneant

1.

Primum autem esl per Bimplicem specu- post diem judicii quod enim non estez :

lationem intellectus. Secundum autem parte, secundum Apostolum '

non des-
est intellectu inclinato ad affectum per truetur nihil autem quodest
: in patria,

moduin practici intejlectus. Tertium vero est ex parte : cum ergo ordines sint in
est Becundum affectum. Et habent haec patria, videtur quod perpetui erunt.
triaordinem qui est in toto potestativo, 2. Prreterea, Sortes electoiuin sunt
secunduni quod ultimum babet alia, et secundum ordinem Angelorum secundum
s
non convertitur quod enim afficitur de- :
illud, Statuit termlnos populorum, ctc .

lectabiliter, habet acceptionem veri et bo- sed hae semper erunt ergo et ordines :

ni quod accipit verum, et non con-

: et Angelorum.
vertitur. Unde in his tribus fit connexio, 3. Prseterea, Sicut dicit Magister in

etiam in una persona, sicut in praedictis. Sententiis,gradus ordinum in Angelis

Et concedimus rationes ad hoc. disponuntur secundum gradus naturae :

Ad primum vero dicendum, quod in- sed gradus natura; sempererunt in ipsis :

tellectus Angeli est simplex secundum ergo, etc.

esse, et est multiplex secundum ratio- 1. Ad oppositum
quod dicit Apos- est

nem, ut expositum est et ideo secundum :

tolus, I ad Corinth. xv, 2i Deindc finis :

diversos modos accipiendi potest in ipso cum tradident reynum Deo ct Patri,
esse connexio. cum ecacuaverit omtiem Principatum, ct
Ad secundum dicendum, quod intel- Poteslatem, et Virtutem. Ergo eliam An-

lectus et voluntas sufiiciunt ad hanc con- gelos : et ita in fine eliam angelici ordi-

nexionem quia aut : est intellectus tantum, nes destruentur.

aut in ordine ad voluntatem, aut volun- 2. Proeterea, Hoc idem videtur per

tas tantum. Et per hoc patet solutio etiam Glossam ibidem, qua? dicil « Dum du- :

a rat mundus, Angeli Angelis pra?,sunt,

adtertium.
« daemones daemonibus, el homines bo-
Ad quartum diccndum, quod expositio
Commcntatoris non est perfecta, sed est « minibus, ad utilitatem viventium vel
adaptalio quaedam quia sicut in ordine :
« deceptionem omnihus autem termina-
:

naturae ah essentia lluit virtus, et ab hac « tis, jam omnis prcelatio cessabit, quia

operatio : ita etiam imperfectio felicitatis « necessaria non erit et sic cessabunt :

ah opere redundat delectatio in virtutem, « ordines, qua sunt quaedam praelatio-

i

et inde in essentiam : et sic est aliquid « nes. »

1
I ad Corinth. xm, 10 Cum autem vcnerit
:
* Deutrr. xixn,8 : Althsimus... constiiuit ter-

quo'l perfe< lum est, evacuabitur quod ex parte minos populorum.

est.
 I)E CCELESTI IIIERAROIIIA, CAP. X, S 2.

3. Praeterea, Ordines staluti sunt, tu

persuperiores reducantur inferiores : sed
in fine saeculi omnes reducendi erunt re-
ducti : ergo, ctc.
4. Praeterea, Custodia quae est pro-
prium ultimi ordinis, non crit, et sic ea-
dem ratione nec alii ordines.
5*. Item,Videtur quodquidam maneant,
et quidam non : quia quorumdam nomcn EXP08IT10 li.Mi B.
imponitura perfectione,sicut Thronis cst
plenitudo scientiae : quorumdam vero
habet aliquid imperfectionis, ut signifer
exercitus circa minislerium exercitus,
sicut Principes et Angeli. A. Et omnem hierarchiam, etc.
Solutio. Dicimus, quod ordines pos-
sunt tripliciter considerari, autsecundum
sortes beatitudinis, et sic sempcr erunt :

aut secundum quod quidam nobiliora

dona habentes, nobilioribus donis ornan-
tur, et copiosissime a Deo recipientes,
aliis illuminationcs transfundunt, et sic Littera sic legatur : Sic omni - com-
iterum semper erunt : aut secundum muniter connectuntur secundum ordinem
ijuod eorum illuminationes ordinanturad primi, medii, el ultimi. /•//. id cst, etiam
reductionem hierarchiee oostrae, et sic videmus omnem hierarchiam, id est, an-
non erunl post diem judicii in actu sui gelicam et humanam esse divisam m
ordinis, sicut dux post victoriain manens primas medias et uilimas virtutes - -
et
doini, non cst in actu ducis, aihilominus cundum ordinem ad actum unum hierar-
fungitur dignitate ducis, *et gaudel de chia'. Sed et, id estj etiam dicendum est,
victoria per ipsum prius facta. Omnes (juixl Dcus decrevit ipsis harmoniis, id
aulcin ordines distinguuntur ab aliquo est, proportionibua divinis, i<l est, io
dono quod eis semper inerit,
nobilitatis, participatione divinorum, scilicel primi,
liccl quidam denominentur a ministerio medii, cl ultimi ipsam dispositionem, \<\

(juod circa nos exercent : quia per hoc est,ordinem, persingulas, scilicel per-
magis aobis innotescunt. Et per hoc pa- sonas vel essentias el ho< :

t(it solutio ad ea quae qua^sita sunt. iil csi, speciali ratione connexioo I

hoc probal per Scripturam dicens P :

ter quody scilicel n i.i discreti Bunt, t)

<
j

Theologi, Bcilicel Isaias, vi, 3,

id est, etiara ips \
s <ii>lun

i<l Deo propinquissirai

est,

alterum ad alterum,
in hoe, ni testimo, uon propler dub I

lem dicit, Bed propti r timi u era iiuperfi

ci.i expositioois, u,
scilicel inter eos, tradunt secuna >-

tias, i<l es! . illuminatiooi /

id est, ! !• ptaa,
 :

:tin> 1). Al.lt. MAG. <>H|). |»|{ i;n

DllUIM. BXPOSH lu TEXTl 8.

//. Addiderim autem, etc.

Snn secundum hoc esi dubitatio : quia

clanior est propter distantiam, aut prop-
ter malum auditum :hoc aulem non est
in Seraphin : ergo videtur, quod unus
non clamet ad alterum.
2. PraBterea, Apud nos clamatsuperior ITie determinat quartam connexioncm,
inferiori, et e converso, et a>qualis oequa- quae est virtutum in una persona, dicens :

li : ergo cum unus ad alterum clamat, Sic connectunlur illi qui sunt in una hie-
non habetur quod primi tradant secun- rarchia et in uno ordine. Autem, id est,

dis. sed ego, et, id est, etiam addiderim hoc

3. PraMerea, Clamare loqui quoddam fortassis, propter timorem imperfectio-
est :autem potestquilibet
loqui cuilibet nis, non incongrue, sed deeenter, hoc,

ergo videtur idem quod prius. scilicet quia,e/, id est, etiam unusquisqw
i. Prssterea, Homo potest clamare ad animus, id est, intellectus, et coelcstis, id

Deum. Psal. cxvm,l L5 : Clamavi ad tc, est, Angelus, et humanus habet speciales,
exaudi me. Ergo, etc. supra connexionem in ordine vel hierar-
Solutio. Dicendum, quod in Angelis chia, ordinationes ct virtutes, id est, na-
clamor non significat aliquod illorum turas quibus ordinantur ad perfectionem,
donorum, sed intentionem, sicut dicit et quibus elicit actum perfectionis, ut su-

Glossa. Similiter ad primum. pra expositum est, ct primas etmedias ct

Ad secundum dicendum, quod clamor ultimas ordinationes ad anayogas, id

vel locutio potest esse aut de naturalibus est, reductioncs in superius hierarchica-
conceptis, et sic quilibet cuilibet potest rum illuminationum, id est, qua? per lias

loqui aut de gratuitis, et hoc dupliciter,

:
fiunt, dictas, id cst, determinatas a no-
aut tradcns alteri illuminationem per bis proprias per unumquemque, id e-t.

unicuique maiufcstatas sibi proj)(/rliona-

modum doctrinre, et sic non clamat nisi

superior inferiori, ct talis fuit ille clamor : liter, pcr quas, scilicet anagogas, unum-
aut requircndo illuminationem ab alio, et quodque eorum fit in participatione,

sic est inferioris clamare ad superiorem, id est, participanl purgationis divinae su-

et sic Angelus clamat ad Deum. Zach. i, perincognitissimce, quia habitat lucem

12 : Usquequo Domine non miscreberis, inaccessibilem, et in participatione ple-
etc.,ct homo ad Deum clamat.Et per lioc nissimi luminis, scilicet divini, et per-

paloi solutio ad alia. fcctionis divinse antc perfcctx, id est, su-

per omnia : et hoc sicut idipsum, id est,
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. X. § 2. 301

hoc ipsum si bi est fas secundum donum versalis, id est, divinae quae qob perficit,

perceptum, etpossibile, secundum natura- vel non indigent universali perfecti

lem capacitatem. Ideo dico in participa- nisi vere perfectissimum, quia per -••.

tiono. Enim, id est, quia nihil est per se scilicel Deus, et ante perfectum, quia
perfectum, non indigens perfectionis unir per omnia primo.
 CAPUT XJ.

ANTIQUA TRANSLATIO. RALTII. CORDFRII, S. J. INTFRPRFTATIO.

Quare omnes ccelestes essenticc com- Cur omnes caclestes naturae communi
muniter Virtutes coclestes vocan- nomine virtutes coclestes appellan-
tur ? tur?

SYNOPSIS CAPITIS :

I. Docet, ccelestes omnes non eadem ratione virtutes, qua angelos vocari.
spiritus
II. Nomcn hoc commune virtutum non introducere confusionem ordinum acproprietatum,
sed sicut omne essentia; virtute et' operatione constant, ita modo quidem essentias,
modo vero virtutes et energias nuncupari.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

A.Hisautemdiffinitis,illuddignumin- His ita definitis, illud consideratione

telligere, ob quam causam omnes simi- dignum, cur omnes simul angelicas es-
liter angelicas essentias Virtutes cceles- sentias, virtutes ccelestes appellarc so-
tes vocareconsuevimus 1
. Nonenimest leamus. Neque enim, ut in angelis di-

1
Psal. xxin, lxxix, cn.
 I)E CCELESTI IIIERAHOHIA, CAP. XI, § l.\. 303

dicendumutin Angelis ', quoniam om-
nium novissima est dispositio ipsa
sanctarum Virtutum. Et quidem no-
vissimarum sanctam et decoram illu-
minationem superpositarum essentia-
rum dispositiones participant
vero primarum modo. Et hujus
nullo
gratia ccelestes quidem Virtutes omnes
divini intellectus nominantur Sera-
phin autem et Throni et Dominationes
cere possumus, sanctarum illam virtu-
tum novissimam esse distribution<_
atque superiorum quidem essentiarum
dispositiones, sanctam et dccoram no-
vissimarum illustrationem participarc,
: ultimae secus quam primarum. ()'>
ultimaj
eamque causam, ccelestes quidem vir-
tutes omnes, divinos spiritus appellari,
: seraphim autem et thronos atquc do-
minationes nullo modo novissimaj si- ;

nullo modo. Participataj enim extre- quidem superiorum proprietatcs haud

ma3 ab excelsissimis sunt universalibus universim participant. Angeli itaque,
proprictatibus. Ipsi namquc Angcli et et ante angclos archangcli ct principa-
ante Angelos Archangeli, et principatus tus ac potestates, cum post virtut
et Potestatespost Virtutesab ipsaTheo- theologia collocentur, frequenter a no-
logia ordinati, communiter sajpe a no- bis una cum aliis naturis sanctis, coe-
bis similitcr cum aliis sanctis essentiis lestes passim Virtutes appellantur.
ccelestes Virtutes vocantur.

communiter
B. Dicimus autem, quia Verumtamen negamus, nos, cum 11

in omnibus utentes ccelestium nomina- communi aelestium virtutum nominc

tioncVirtutum nonconfusionemquam-
dam uniuscujusque
prictatum introducimus sed quoniam
in omnibus utimur, confusionem ul-
dispositionis pro- lam cujusque ordinis proprictatum in-
:
troducere sed quoniam in tria omnes
;

in tria dividuntur secundum se super- divinaj mentis ctelesti ratione sua di-
mundana ratione omnes divini intel- visaj sunt, in essentiam videlicet, et in
lectus, in cssentiam, et virtutem, et virtutem,et inoperationem.cumomiu
opcrationem cum simul omnes aut
: aut aliquas earum, indiscriminatim
eorum quosdam inobservate ccelestes C(clestesesscntias, vcl coslestes virtutes
esscntias, aut ccelestes vocamus Virtu- appcllamus, cas, de quibus scrmo e

tes, eos TrEpttppaTTiy-w; de quibus sermo circuitionc describcre putandi sumus,

est, significare nos ajstimandum est, ex ea qua; singulis carum inest essen-
ex ea quaj pcr singulos eorum est es- tia, vcl virtute. Neque enim fassit cmi-
sentia vel virtute. Neque enim suppo- ncntem illam sanctarum virtutum pi

sitam proprictatem jam a facile est prietatem a nobis jam rite digestam,
nobis discretarum sanctarum Virtutum inferioribus naturis univcrsim attribue-
minoribus omnino annccterc cssen- re, undc inconfusus ille angelicarum
tiis in conversionc inconfusaj ant^cli- distinctionum ordo pcrtui barctur. J

corum ornatuum ordinationis. Juxta ta cnim rationem jam a n cd-

enim saepe a nobis rectam rcdditam ditam, superiores istae distinci in«

rationem, ipsae quidem superfirmatne feriorum quoque sacras proprietai

dispositioncs abundanter habent et abunde continent, novissimae i tn«

minorum sacras proprietates ultimae : tiquiorum eminentibus

vcro majorum superpositas univcrsita- tatibus carent, primitivis istis ill .-^ra-

1
i
I Supra, cap. V.
 304 I). ALB. MAG. ORD. PRjED.

tea non habent, particulariter in cas tionibus in illas pro cujusque captu
primo apparentibus illuminationibua partiliter derivatia.
per primas proportionalitcr cis distri-
butis.

ob quam causam consuevimus omnet an-

gelicas essentias simul vocare coelcstes
Virtutes, cum Virtutes sint in speciali
IMVISIO RT BXPOSITIO TEXTU8. ordine. Non enim est dicendum, solven-
do hanc qusBstionem, ut in Angelis, id
est, sicut dictum est in quaestiono, quare
omncs vocantur Angeli in capite V, quo-
uiam, id est, quod ipsa dispositio, id est,
A. Hisautem diffinitis, ctc. ordo sanctarum Virtutum est novissima
omnium, id est, ordinum, sicut dictum
est de Angelis, et quidem dispositiones,
id est, ordines superpositarum, id est,

superiorum essentiarum, participaut

sanctam illuminationem et decoram, id
est, decentem unicuique essentiarum no-

In ista parte determinat consequentia vissimarum, id est, inferiorum ultimx :

hierarchiam ratione eorum quae conti- vero, id est, inferiores nullo modo parti-
nentur in hierarehia. Et dividitur liaec cipant illuininationibus primarum, id

pars in quatuor, secundum quod deter- est, superiorum, ut possint ab eis deno-
ininat quatuor quaestiones ex prius deter- minari. Etiam scilicet non est dicendum,
minatis incidentes, qua3 determinantur quod omnes divini intellectus, id est,

in quatuor capitibus per ordinem. In hoc Angeli deiformes, hujus gratia, id est,
autem capitulo determinat hanc quae- propter dictam rationem, nominantur
stionem, Cum Virtutes sint specialis or- caelestes Virtutes, ut ab inferiori, etnullo
do, ut determinatum est, quare omnes modo nominantur Seraphin et Chcrubin
coelestes essentise Virtutes vocantur ? Et et Dominationes, propter hoc quod sunt
dividiturhoc totuin in duas partes, in superiores : extremse enim, id est, illumi-

quarum prima movet quaestionem. In se- nationes ultimarum sunt participatse ab

cunda determinat eam,ibi (§ \\\\W) Dici- t
excelsissimis , id est, supremis universa-
mus autem, quia communiter etc. , libus proprietatibus : quia in superioribus
Prima iterum dividitur in duas. In sunt universaliori et perfectiori modo.
prima ponit quaestionem. In secunda re- lta dico non est dicendum : usque huc
movet rationem quamdam quac posset enim pendet constructio. Ipsi namque
dari, similem cuidam solutioni prius da- Angeli et Archangeli, qui sunt ante An-
tae, ibi, Non enim dicendum est ut in An- gelos, et Principatus, et Potestates ordi-
gclis, etc. nati ab ipsa Theologia post Virtutes, se-
cundum quod est specialis ordo, commu-
Littera sic legatur : Determinavimus niler vocantur sstpe a nobis coelestes Vir-
propria uniuscujusque hierarchiae et or- tutcs, similitcr cum aliis, sanctis essen-
dinis. His autem ita diffinitis, illud est tiis, id est, sicut etiam superiores. llnde
dignum intelligere, id est, necessarium, cum tam superiores quam inferiorcs vo-
 » 1 :

DE CCELESTI IIIERARCJIIA, CAP. XI, § I\. 303

centur hoc nomine, oportet quserere sive inteltigeatiaB sunl universalee moto-
aliamsolutionem. Dicimus autem, etc. rea totinfl naturae: ergo uon habent ma-
teriam: el sic redil idem quod prins.
•>. \ 1 idem, Bxtremum compositionifl
non esl compositum, quia bic esset abire
ininfinitum: Bed ultima compositio eat
ex corporali naturaef spirituali: er{
spiritualifl natura qod est composita : er-
goAngeli Bunt Bimplici
(i. Ad idem, Corporalia minua a<

dubia. dunt ad simplkitatem quam spiritualia

sed formsB corporalefl Bunl simplii
cum igitur a Boetio vocentur /ornue, et
sint spirituales, videtur quod Bint Bimpli-
ces.

7. Ad idem, Quascumque >unt compo-

sita, resolvuntur in ea ex quibiu Bunt
Hic solvit positam quajstionem. Et composita, aut secundum rem, Bicul m
quia in solutione dicitur, quod Angeli corporalihus. aul
secundum rationem, et
dividuntur in essentiam, virtutem, et tunc oportet quod oomponentia per
operationem, quairitur hic primo de es- tum aliquem compooen-
indicentur, sicul
sentia eorum, Utrum sit simplex?Et vi- tia cceli indicantnr oobis per boc quod

detur, quod sic. movetur et movet Bed componentia Au- :

1. Qua3cumque enim carcnt prima geli nou indicantur oobifl per aliquem
compositione qua3 est ex primis compo- actum ipsorum, nec resolvuntnr in
nentihus, scilicet materiaet fonna, carcnt secunduin esse :
ergo QOD sunt compo-
ctiam sccunda quae est ex accidentc et siti.

suhjecto, cum haec causetur ab illa : sed H. Ad idem, Forma materi© esl minna
Angeli carent prima compositione, quia simplex quam forma forrnae: Bed Aogeli
ineis non est materia, quia sicut dicit sunt formee formarum naturalium, oum
Boetius, « Nulla est incprporalibus rebus siut datores earum el moveanl ad ipsaa:
« materia. » Et iterum : « Incorporalia cumigiturformffinaturalessintsimplii i,

« materia subjecta oonegent. » Ergovi- Angeli erunl multo Bimplicion

detur, quod in eis non sit aliqua compo- Ad idem, Ejus quod esl maxime
!i.

sitio. propinquum primo, qod est dispositio

2. Ad idem, Sicut dicil Philosophua ad maxime distaatia ab ipso Bed Vns
in IIMetaphysicorum « Matcrki necesse
: maxime propinqui sunl primo quia - - :

r est ut imaginetur moveri cum re mo- cutdicil Augustinus, « Fecisti Domiae

« ta.» SedAngeli qod moventur: quia ut « duo: unum prope te, Bcilicel Vn
prohatum est in VI Physicorum, « Omne « el .iliud prope mliil. scilicel materiam »

c quod movetur, est divisibile quantum : Cum igitur maxime distaotia sinl ma
non sunt Angeli bujusmodi. Ergo, etc. rialia, quaa Bunl composita ex partibua
:{. Ad idem, Esse materiffi est esse io essentialibus, videtur quod Vngeli noa
potentia : Angeli non Bun1 in polentia, Bint composili.

neque ad ubi, neque ad formam : ergo noo I" Vdidem, Quidquid non habetniai
habenl materiam. unum ante ie, eal simpli % \

i. \d idem. Nullus motor babel mate- aon habenl ante se nisi Deum tc.

riam, cum non sit mobilis, quodoonse- 11. Vd idem, Separata socundum c»c
quiturad habere materiam : Bed Angeli ei ratioDom iuagifl budI Bimplicia quaa
IY
 :

306 1). ALH. MAG. OIU). VW.YA).

Becundum rationem tantum : Bed mathc- dicantur de rebus : ergo etiam Angeli
maticalia qna Bunt Beparata ratione tan- Bunt compoeiti.
tum, Don habenl materiam : ergo ncque ."').
Ad idem, Sicut vult Boetius, i Quid-
Angeli, quisecundum PhiloBophum sunt « quid primum, esl hoc et
est citra

substantieseparat&etiam secundumesse « hoc. » Angeli sunt citra primum. Er§

d ita Angeli Bunt Bimplices. sunt compositi oportet enim aliud esse
:

12. Ad idem, Primum multipliciter tamquam terminans, super quod relle-

commnnicat Be creaturis et maxime no- ctitur, et aliud reflectens : sed oinnis
bilioribus : sed Bimplicitas est quaedam substantia Bciens essentiam suam, redit

COfeditio primi : ergo cominunicatur ad suprase reditione completa:cum igitur

minus Angelis, qui sunt nobilissimffi sub- Angeli sint hujusmodi, videtur quod
Btantiarum. sint compositi : et esl ratio in libro de

Causis.
Ad oppositum. 6. Ad idcm, Ubicumque invenitur pro-
1. Ubicumque est sequens composi- prium alicujus rei, invenitur res ipsa :

tio, est ct prima ex qua causatur : sed in sed proprietas materiae est sustinere et
Angelis est sequens, cum in ipsis sit es- terminari. Gum
utrumque invenia-
igitur

sentia gratiae et gloriae et conceptiones tur in Angelis, in quantum sustinent ac-

ipsorum, quia omnis intelligentia est cidentia, et terminatur in eis forma com-

plena formis : ergo in ipsis est composi- munis ad particularitatem, videtur quod
tio essentialis. in eis sit materia et sic idem quod :

2. Ad idem, Sicut dicit Boetius in li- prius : et est ratio in libro Fontis.

bro de Trittilate : « Forma simplex sub- 7. Ad idem, Sicut sc habct lux primi
« jectum esse non potest quia nihil est : mobilis ad omnia corporalia, ita lux pri-
« subjeetum nisi secundum quod partici- mae causae ad omnia spiritualia : sed lux
« pat materiam. » Sed Angeli sunt sub- primi corporis lucem in propria natura
jecta suorum accidentium. Ergo non sunt speciei alicujusnon causaret, nisi esset
simplices. aliquid determinanslucem ejus, quod est
3. Ad idem, In quocumque est vere materia : ergo oportet similiter ad hoc
significare universale et particulare, cst quod spirituale constituatur in propria
eompositum : oportet enim esse in natura, quod radius divinus determine-
eo aliud principium communicabilitatis, tur aliqua materia et sic sunt compo- :

quod est communicabile, et aliud princi- siti.

pium incommunicabilitatis, quod non 8. Ad idem, Omnis subslantia distin-

communicatur, alioquin contradictoria cta loco habet materiain : Angeli sunt
essent vera de eodem. Sed in Angelis est hujusmodi secundum Damascenum er- :

vere significare universale^ et particula- go habent materiam et sic idem quod :

re : aliud enim est dicere de eis in quan- prius.

tum sunt Angeli,et aliud in quantum est 9. Ad idem, Nullum simplex potest
hoc. Ergo sunt compositi. alicujus actus esse terminus, ut probat
1. Ad idem, Quidquid est in genere, Philosophus in VII primse philosophiae :

participat genus eadem ratione cum sed Angeli sunt termini crealionis : ergo
aliis : sed Angeli ordinantur in praedica- non sunt simplices.
mento substantiie, in quantum dividitur 10. Ad idem, Omne operans per se

per corporeum et incorporeum, quod non sicut formae, et non operans per
non est nisi in Angelis et animabus : suam essentiam, est compositum quia :

sed ea quae sunt in genere substantiae, oportet quod agat per virtutem supe-
recipiunt praedicationem substantiae com- radditam. Sed Angeli opcrantur opera-
posita-, quia materia et forma non prae- tione pcrfecta, et non per essentiam
 DE CCELESTI IIIEKARCIIIA, CAP. XI, § IX. 307

suam, sicut faciendo miracula virtute di- movet, posuit Aviceuna quod essel ani-
vina. Ergo sunt compositi. ma habens imaginationem, ticet alii con-
11. Ad idem, Omnis formu de sc uni- tradicunt, probabilius dicentesquod mo«
versalis est : sed Angeli sunt hoc aliquid vel Bicul intellectus possibilis, Bive ute«
in natura : ergo non sunt formae tan- retur virtutibus sensibilibus quibus mo-
tum : er^o sunt compositi ex forma et ventur organa. Et >ufli< it ad motum sola
ex matcria. determinatio formarum e\ parte reci-
Solutio. Dicimus, quod opinio praeci- pientis. Et solvunt rationefl inducl
puorum Phiiosophorum est, quod sunt contra se, et ad hoc quod dicitur, quod
substantice simplices intelli^entiae, nihil- est in cis oniversale <-t particularej di-

ominus sunt parliculares, et procedunt cunt quod hoc tenet in hi> in quibufl est

per hanc viam licet enim quod recipi- : universale et particulare ratione eorum
tur in aliquo, sit in eo per modum reci- quce sunt <Ic essrutia rei : sed intelligen-
non per modum dantis, si ta-
pientis, et tia non eflicitur particularis ratione ali-
men agens sit univocum, erit in eo et cujus quod sit de essentia Bua, Bed ratio-
per modum dantis et per modum reci- ne ejufl cui adjungitur, sicul quelibet
pientis, quantum ad ea qua3 sunt de esse forma : est eniin hflBC intelligentia Be-
speciei, licet possint esse secundum me- cunduin quod esl hujus intelligentia. Et
liores conditiones in uno quam in alio, quod quod formu Bimplex noo
ohjicitur,
sicut natura humunu quae in Patre et Fi- potest esse subjectum, dicunt quod Qon
lio recipilur, et tarnen hahet aliquid ex est verum simpliciter, Bed tautuui re-
parte ejus in quem recipitur, per quod spectu accidenlium uutur;e,quoe suut ao>
est in mujori vigore vel minori. Simili- cidentiu individui : accidentium autem
ter lux accepta in aere hahct aliquid se- speciei quse manant ab essentialibua spe-
cundum quod est hujusmodi, et huhet ciei, potest esse simplex Bubjectum, Bic-

ctiain secuudum quod est

naturam lucis ut unitassuarum passionum quia taliu :

a corpore primo, per quam movet colo- non requirunt materiam pro Bubjecto,
res omnes, et non solum in hac materia sed id cx quo Quunt. Kt Bimiliter acci-
iu quu recipitur. Similiter dicunt, quod dentium quaa non sunt res Datura, sed
processus primo est
inteliigentiarum a intentionea intellectus, Bimplez potest
per modum univoci secundum quod pos- esse subjectum : et talium accidentium
sihile est : unde et noininutur primum tantum intelligentiaa sunl subjecta. I.t si

nomine ipsarum, el radius divinus reci- iterum dicatur, quod Bunl moventia mo-
pitur in uliquo orhiuiu primo vel sccun- ta, dicunl quod non moventur nisi -«•-

do. Unde intelligentia Becundum quod oundum intentionem, ul desideratum in

cst u primo, cst quasdam lux, Bimilitudo ( i^.

lucis primsB : et secundum quod recipi- Sed non Buslinetur propter

ha&c opinio
tur in orhe cui uuitur ut lorniu ct uio- tiiu Becundum Bdem. Primo, quia non
tor, huhet quod sit hoc : et sic dicunl ponimufl corpora Buperiora moven sJ)

quod reflectitur Buper se, et esl refle- anima, sed a !>'•". etiam forta per rnini'

ctens, secundum illudquod habet, prout Bterium Vngelorura, quamvisetiam IMn-

est u primo. Seoundum quod etiam ha- losophi ponanl proter animam quam o>
bet apud se formas universales, non per cual motorem propinquum, iolelligeQ-
abstractioaem acceptas, Bed Bicut buqI tiam esse motorem reraotum, mini- ••(

formea artis, et secuudum quod habel ex Btrare conceptiooefl ad motum, »icul

parte recipientis, est terminans reflexio- etiam in nobifl Bt. Secundum est, quia
iirin, el formfle efficiuntur particularea aos ponimua ingeloa miniatrara Deo in

oleterminatflB ad opus aliquod, eo quod Bpiritualibus ministeriis, et circa noa de-

( >\ hac parte oonjungitur corpori qu.nl soendendo de ooalo ad noa,et noa tantum
 1

S08 l>. ALB. IIAG. ORD. PK.Kh.

in motu Bphararum. Terlium est, quia sentia Individuetur, pep quod >it i<l de-
si corpora superiora haberenl animas, monstratum, el Beoundum hoc <st \n eii
oporteret esse tres ordines beatorum, Bci- «
»n[ c.xt. quod iil quod <st aliquid est, et
»« I

licet Angelorum, el iilarum aniniarum, id secundum quod est. Hoc autem m <
j »«

it aostrarum, quod mererentur per

el est, nou es1 materia, quia etiam qoi
motum. E1 hec non Bunl consona fidei, prsedicatur quod est. praedi-
<lr re : sed
quamvis Hieronymua dioal superprinci- catur de re dicitur enim, hoc aliquid <-st
:

pium Ecclesiastici, quod « sunl oorpora h ,,( aliquid, vel quod esl
'

Bed tamen est :

« superiora animata » s<'<l glossandum : quodest, Becundum quod habetaliquod

est, <juo<l habent actum anim», scilicet principium individuans. Si autem li<><-
motum, quamvis a Banctis nihil contra velint appeilare materiam, potesl <li<-i

hanc opinionem dicatur, Bed tantum a quod sunt compositi ex materia, ut non
magistris. Possemus autem per modum sit contentio <le nominibus, et erit hoc
hunc ponere compositionem vel simpli- modo diota materia, sicut dicit Philoso-
citatem animarum, sicut et quidam di- phus, quod cum dico Iioc ccelum, dico
cunt, quod secundum quod reeipitur in materiam. Sic ergo concedimus, quod
corpore cui unitur, consequitur ipsam est in eis compositio essentialis, et con-
intellectus possibilis et secundum quod : cedimus rationcs ad lioc. Nec oportet a
esl a Deo, consequitur ipsam intellectus nobis quaerere aliquam demonslrativaui
agens, nisi poneremus animas remanere viam deveniendi in Angelos hoc modo
post corpus. Si enim non haberent indi- compositos : quia tides non demonstra-
viduationem nisi ex corpore, ex omni- tur, sed sufficit quod sustineatur. Hs3C
bus animabus non remaneret nisi una, autem aocipimus per positiones fidei.

destructis corporibus, ex quibus erat in-

dividuatio, sicut dicunt etiain Pliiloso- Ad primum ergo dicendum, quod di-
phi : et ideo oportet etiam dicere de ani- c tum Boetii intelligendum est de mate-
mabus ut de Angelis. Et quia praedicta ri e proprie dicta, quae praecedit rem, et
opinio Philosophorum nostrorum,
est talis non est in Angelis : et de hac etiam
quidam dicunt quod Angeli sunt compo- inteliigiturverbum Philosophi quod se-
siti ex maleria et forma, et individuantur cundo objicitur. Et secundum hoc etiam
sicut ista corporalia. Sed hoc non posse- dicendum ad tertium.
mus dicere, nisi vcllemus redigere spiri- A.l quartum dicendum, quod non sunt
tualia oinnino ad modum corporalium. universales motores, sed moventur a
El ideo aliter videtur nobis diccndum, Deo et ideo oportet quod habeant ali-
:

quod Angeli non habent materiam, s* quid loco forma? secundum quodmovent,
proprie dicatur materia : quia materia et aliquid loco materiae, secundum quod
proprie dicta est illius natur33, quae est moventur.
determinata ad motum : ideo oportet, Ad quintum dicendum, quod non se-
quod in eis quae liabent materiam ad quitur nisi de natura spirituali, quae est
esse, quod esse materia; praecedat for- extremum compositionis Angeli autein :

mani hoc autem non

: est in Angelis. non sunt alicui corpori compositi. Et de
Dicimus tamen, quod in eis est coinposi- animabus non sequitur etiam quia pra> :

ti<> essentialis ex cssc et <juod est : cum ter hoc quod sunt extremum composi-
enim sinl substantiae et non conjunctae tionis, sunt substantiae perfectae, poten-
alicui corpori, e( sinl hoc aliquid, opor-
• tes per se existere.
tetquod sit in eis aliquid quod est princi- Ad sextum dicendum, quod dicuntur
pium communicabilitatis, et haec est es- Angeli fonnaj a Hoelio, quasi fonnantes
senlia qua habenl <>sse : et oportet ite- active, et non quod sint formae alicujus
rum quod sit in eis aliquid per quod es- materia? : et ideo non est mcienda com

-
 DE CCELESTI HIERARGHJA, CAP. XI, § IV 309

paratio eorum ad formas corporales, sed quid in natura, com nulluin sil ens in
ad composita. natura uisi boc aliquid.
Ad septimum dicendum, quod mani-
festantur in cis componentia in quantum Secundo quaeritur. Supposito quod in Mint
movent moventur a Deo et ideo re-
et : eis sil essentia differens a quod est, utrum
solvuntur in componentia ratione, licet sit SBqualiter Bimplex?
non re. I. Videtur autem quod sic : proprium
Ad octavum dicendum, quod Angeli enim aequaliter consequitur omnia de
secundum fidem non sunt datores forma- quibus dicitur hoc cujus est proprium :

rum : quia sic crearent formas, cum Da- sed sicut dicit Augustinus, i Proprium
mascenus dicat « Maledicti sunt qui di-
: « essentiaa angelicaBesl simplicitas : » er-
« cunt Angelos aliquid creare. » Si ta- go videtur, quod omnes aequaliter Bunl
men sint causae aliquarum formarum per simplicis essentise.
ministerium saltem, tunc sunt formae na- 2. Praeterea, Qua squaliter distanl a
turalium formarum secundum formas primo simplici, snnl aequalis Bimplicita-
quae sunt in intellectu, et non secundum tis : sed omnes Vngeli distant squaliter
substantiam, etillaB sunt simpliciores for- aprimo, cum sint in eodera gradu en-
mis naturalihus. tium : quia omnes Bunl intellectuales
Ad nonum diccndum, quod non opor- « Distantia autem a primo, ut dicit Dio-
tet propter hoc quod non habeant com- « nysius, est secundum gradus entium » :

positionem, sed quod non habeant per ergo oinncs sunt aequalis simplicitatis in

modum quo habent maxime distantia : essentia.

quia in compositis sunt multi gradus, se- 3. Praeterea, Spiritus non potest i

cundum quod in quibusdam magis cst gnosci nisi cx vita et cognitione : quia
dominium formae supra materiam, et in per motum reducitur ad cognitionem :

qnibusdam minus. quia « idem est principium motus '-t s< n-

Ad decimum dicendum, quod habent « sus in animalibus, i ul dicil Philoso-
tantum unum ante se per modum effi- phus : Bedomnes Angeli habenl eumdem
cientis, sed duo per modum componen- modum vitae, quia intelleclualem, et

tium. eumdem cognitionis, quia intelligunt

Ad undecimum dicendum, quod etiam deiformiter : ergo videtur quod in eis

mathematicalia habent materiam, licet non sil aliqua differentia simplicitatia es-
non sensibilem, intelligibilem tamen, sentiaB.

sicut dicit Philosophus in VII philoso- ' ^d idem, Prima relatione accipei
phise primse. Et similiter Angeli non ha- primo consequitur uaturam angelicam :

bent materiam sensibilem. Vel dicen- sed omnes Vngeli accipiunt prima rela-

dum, quod secundum opinionem Philo- tione a primo : ergo Bunt etiam sequales
sophorum prsdictam, non dicuntur esse in simpiicitate essentise.

Angeli separati, non habentes mate-

ul Ad oppositura.
riara, nec aliquid determinans loco ma- ' Ea qua sunl ejusdem Bimplicita

teriaa in essentia sua, ^-A secundum noa Bunl etiam ejusdem oobilitatia non
Bunt separati a materia, quae est subjecta omnes Vngeli sunl ejusdera nobilital

motui : habenl tamen aliquid per quod ergo i c,

eorum natura trahitur ad singularita- - Vd idem, Perspicacitas intell

tern, si hoc debet dici materia. in Vngelie i onsequitur simplicitatem i

Ad duodecimum, dicendum, quod sim- Bentis : sed non omnes sunl asque p<

plicitas non esl communicabilis Vngelis, Bpicacesin intelligcndo,tiout sspe babi-

ut carerenl omni compositione : quia iic ><""> esl ergo non >m\\ .-mn.-. .rqual.s
BBsenl formse tantura.e! ita non erunt ali- in simplicitate essenti».
 310 I). AI.lt. M.\f.. OIU). Pll.En.

3. Ad idem, Ubicumque Bunl gradus 1. Videtur enim, quod incompetens sit

diverai quibua desceuditur ab uno primo, divisio : dividentia enim aliquid commu-
noo esl eadem simplicitas : Bed in Ange- ne aon squaliter Bunt in omnibus *\<- <|iii-

lisost ano simplicissimo per

descensus al> \iw< illud commune dicitur, Bicut ratio-
quosdam distinctoa gradus tam Becun- nalc e1 irrationalc non ffiqualiter sunt iu

dum Pbilosophos quam BecundumTheo- omnibus animalibus, Bed in quibusdam

logoa : ergo aon est ibi aequalis simpli- uuum, io quibusdam alterum sed haec :

cita-. tiia smit saqualiter in omnibus Angelis

Solutio. Goncedimus, quod non om- qui dicuntur divini intellectUB : ergo di-
nes sunt sequalis simplicitatis in essentia, visio est incompetens.
et rationes ad hoc : non tamen est magis 2. Pra3terea, Sicut dicit Philosophus
etminus simplex per receBSum ab aliqua in II Ethicorum : « Tria sunt in anima,
compositione, sed per accessum ad unum « potentiae, passiones, et babitus: et haec
simplicissimum. « omnia praecedunt operationem : » cum
Ad primum ergo dicendum, quod sim- igitur illa etiam sint in Angelis, quia
plicitas in quantum est proprium, non operatio egreditur ab aliqua potentia per-
dicitur magis et minus, sed secundum fecta per babitum, et sunt in eis delecta-
quod est relata ad alterum, sicut etiam tiones quae passiones sunt, videtur quod
dicitur unus rationalior altero. Yel di- haec tria addere dcbuit hic Dionysius.
cendum melius, quod simplicitas essen- 3. Proeterea, Quod ponitur in diffini-
tiae est quoddam proprium quod conse- tione, prius est ea : potcntia ponitur in
quitur naturam eorum in communi et : diffinitione virtutis, est enim virtus po-
ideo secundum diversos gradus diversi- tentia in ultimo posita : ergo est prior
mode participatur. virtute, et ita ante virtutem, sicut ante
Ad secundum dicendum, quod intel- operationem.
lectualia, rationalia, viventia, entia, sunt 4. Praeterea, Dividentia non debent ex-
gradus ontium generales, qui continent cedere divisum : sed haec tria sunt inom-
sub se plures alios generales : neque nibus rebus : ergo inconvenienter divi-
enim omnia existentia aequaliter partici- duntur per ha?c divini intellectus.
pant nobilitatem primi, et similiter non 5. Praeterea, Dividentia debent eadem
omnia intellectualia. ratione se habere ad divisum : sed ha3C
Ad tertium diccndum, quod licet om- non sic se habent, essentia enim est ali-
nes habeant intelleetum deiformem in quid rei, et similiter virtus est intra
hoc quod accipiunt simplices quidditates rem, operatio autem nihil reiest, sed exit

rerum et sine discursu rationis, quidam ab ipsa : et sic videtur divisio incompe-
tamen habent intellectum aliis Deo si- tens.
miliorem. 6. Praeterea, In daemonibus sunt haec
Ad quartum dicendum, quod omnes tria : et ita videntur habere communem
Angeli accipiunt prima jrelatione a pri- naturamcum sanctisAngelis per eamdem
mo animarum rationalium quae
respectu rationem.
accipiunt lumen obumbratum continuo Quamvis haec tria communiter de-
7.
et tempore tamen in hac etiam rela-
: nominent omncs, quia dicuntur omnes
tione sunt multi relationum gradus, rela- ccelestes essentiae et Yirtutes et Angeli
tionc c-tiam speciali. propter operationem communem, tamen
Virtutum operatio dcnominat specialiter
Dubium 3. Tertio, quaeritur de divisione quam aliquem ordinem ergo similiter ab :

ponit, quod omnes divini intellectus di- sentia aliquis ordo specialiter denomiuari
viduntur in essentiam, virtutem, et ope- deberet.
rationem. 8. Prseterea, Supermundana ratio c
 DE CfELESTI IIIERARCHIA, CAP, XI, § DN. 311

quam non pertingimus per principia no- capite hujus DOn est accipienda
operis,
bis innata, sed tantum per fidem : sed in Angelis secundum passionem nl inm
naturali ratione possumus devenire ad bis.

ha i
c tria : er^o ipsa non sunt supermun- Ad tertium dicendum v quod sicut in An-
dana ratione data. gelis potentia non prscedit esse tempo-
Solutio. Dicimus, quod haec divisio re, sed natura tantum, qui.i in perpetuia

datur dc Angelis in quantum ipsi sunt idem est posse et esse : ita etiam potentia
intellectus divini, et dicitur intellectus ad agere semper stat suh perfectione : '-t

divinus in haec dividi. Est enim alia di- ideo non est accipere essentiam ante vir-
visio intellectus in quantum intcllectus, tutem.
et non in quantum est natura, cum intei- Ad quartum dicendum, quod operatio
lectus praesupponat naturam : intellectus rei quse est circa materiam extrinsecam,
autem cum sit virtus quaedam, praeexigit non est intra rem : propria vero operatio
ante se essentiam, a qua fluit omnis rei quae est sibi in s-ij^a sicut potenl
virtus : et tunc pcrficitur per operatio- essentia, operatio est esse intra rem : et

nem propriam. Sic igitur ad ejus per- tales sunt operationes angelicae quibus
fectionem in qua est intellectus, exi^itur secundum intellectum perficiuntur.
pcrfectio essentiae et perfectio virtutis Ad quintum dicendum, quod in aliis
flucntis ab illa ordinante ad operationcm rehus non sunt virtutes Bimpliciter, cum
et perfectionem operationis, in qua stat earum potentis uon ponanturin ultimo
ultima perfectio. Et ideo hujusmodi per- simpliciter sicut potentiffi angelics, Bed
fectiones habent se consequenter : quod in ultimo secundum Buam naturam : et
enim est perfectum in operari, est per- ideo haee tria non sunt in omnibus re-
cfectum in posse sive in virtute, et perfe- bus.
ctum in esse : et quod est perfectum in Ad sextum dicendum, quod Bicut dicit

posse, est perfectum in esse, et non con- Dionysius in libro <!<• Divinis nominibn
vertitur. Sic igitur hujusmodi divisio da- « Dsmones infirmantur circa oaturales
tur secundum ea quae exiguntur ad per- operationes ipsorum. : » et ideo potius
fectionem angelicse naturae ut sunt intel- sunt in ipsis infirmitates et operatiom
lectus quidam. deficientes quam virtutes et operatio-
Ad primum dicendum, quod hoc est nes.

verum dc divisione gencris in species. Ad sepUmum dicendum, quod ordines

Talis autem non est haec divisio, sed in denominantur ab aliquo superaddito aa-
ea qusa exiguntur ad perfectionem iiit<-l- tura : et ideo possunl Bpeciales ordines
lectus, et ideo sunl in quolibel intellectu denominari a virtute et operatione qua
perfecto. aliquid additum aaturs dicunt, et non
Ad secundum dicendum, quod potentia el> essentia, quae est primum Buper quod
imperfecta est per Be, et ideo non debuit fundantur alia.

poni intcr ca qu;c dicunl perfectionem :

A(l octavum dicendum, quod licet I

sed virtus qua dicit potentiam perfectam, Bimpliciter possent nobia innote»

Btantem in ultimo, Bimiliter habitus ac- mundana ratione, prout lamen Bunl in

quisiti, de quibus toquitur Philosophus, Buperioribus essentiia dispositia cin idi

non preBcedunl opus, cum aascuntur es vina ministeria, bod oisiper fidem in

operibus et tales non sunl in \ngelis,

:
possumus.
scd tantum habitus infusi vel concreati
naturales, et hi non dividuntur in virtu- Quarto qusritur, utnim in \ngolia o •• «

tcs, qu8B dicunl perfectam potentiam. sintplures virtutes?et videtur, quod oon
Passiones autem non Bunt in eis : <l< le- sil in eia nisi una, n ilii t mt.-ll.-« t.\.i

otatio cniin, ut dicil pionysiui in ultimo l. Omnii enim resquasecujutamBuam

 .

312 I). AUt. MAG. OIU). PKEI).

Bubstantiam oon esl nisi intelligentia, templando ipsas : ergo uoo etl eorum de-
ejus oon esl nisi intelligere : Bed Angel 1
lectatio qusa ee1 in ipsis rebus sensibili-
undum Bubstantiam Bunl intelligenticB, bus : talis autem es1 delectatio aliarum
sicul patel per Philosophos, qui b!c <'.is virium : ergo non habenl <'as.
nominant, et similiter per Dionysium, et 7. Prasterea, Commentator dicit in \I
per hoc quod Bun1 simplices, Bimplici philosophue prirrue, quod non habent ni«

primo sunt propinquissimi ergo earum :

si voluntatcin <-t intcllcctiiin.

operatio non csl nisi intelligere et ita :

H. Prssterea, Dionysius dicit in ulti-

nec virtus sive potentia, nec intelle- mo capite hujus operis, quod « non <-st
ctus. « BBstimandum eos delectari secundum
2. Atl idem, Quorum Bubstantise Bunt « Bensibiles dclcctationcs prout sunt in

Beparats, <'t virtutes : sed Angeli sunt « nohis : » solius autem intellectus delc-

Beparati a materia secundum substan- ctatio est sine passione : et ita non ha-
tiam, secundum naturales IMiilo-
et lioc bcnt alias potentias.
sophos ergo et eorum virtutes separa-
:
Ad oppositum.
tae sunt separatsa autem virlutes sunt
: 1 Anima non conjuncta corpori similis
qinT non opcrantur circa materiam et ap- est Angelis : sed, sicut dicit Augustinus in
pendicias ejus, quod solius intellectus libro de Spiritu et Aiiima, « Anima ante
est ergo non liahent nisi intellectum.
: « conjunctionem ad corpus et post sepa-
3. Praeterea, « Bonum et maluin sunt « rationem habet tres vires, irascibilem,
« in actione tantum, » ut dicit IMiiloso- « concupiscibilem, et rationalem : » er-
phus : actio autcm consistit in operandis go et Angeli habent.
quae sunt conjuncta matcriae, in quibus 2. Ad idem, Per operationcs potentias
estmotus ergo cum Angcli sint scparati
: cognoscimus : sed Angeli operantur cir-
a materia, in eis non est virtus opcrandi ca arduum et delectabile : ergo habent
malum et bonum et ita non crit in eis : has vires.
voluntas, cui haec sunt subjecta. Solutio. Dicimus, quod Angeli non
i. Praeterea, secundum Contrarietas habent alias vires nisi intellectum et vo-
esse et actum contrarietatis non est exlra luntatem secundum rem : et si posset
materiain intentiones enim contrario-: quod habent liberum arbitrium se-
dici,

ruin scparatae a materia non sunt contra- cundum quod consequitur voluntatem et
riae, quia possunt esse simul in anima. intellectum sive rationem. Voluntas au-
Cum igitur objecta aliarum virium, ut tem in Angelis non dividitur in plures
irascihilis et concupiscibilis, et qua^cuin- potentias. Appetitus autem qui dividilur
que sequuntur potentias aflixas organis, per irascibilem et concupiscibilem, est
sint cum contrarietate, vidctur quod in appctitus irrationalis, ut dicitur in ter-

Angelis qui sunt separati a materia, non tio de Anima, quia aut erit circa id quod
sint hujusmodi viitutes. cst elevatum supra facultatem suam, et
"). \<1 idem, Sicut dicit Philosophus, sic est irascibilis : vel circa ea quae sunl
a Non ejusdem delectatio liahens con-
est ad sustenlationem secundum specicm,
« trarium ct non habens contrarium » : aut secundum individuum, et sic est con-
talis autem est delectatio aliarum virium cupiscibilis. Sed circa talia non est dele-
ab intelleetu : ergo non sunt in Ange- ctatio Angelorum, cum hujusmodi sunt
lis. corruptihilium, scd recreantur in opera-
• i. A<1 idem, Non est ejusdem delecta- tionibus intcllectualibus naturalibus aut
^i" in dulci <'l in intentione dulcis : hoc ex donis collatis, aut circa arduuin circa
enim contemplativi est, illud sequentis quod est irascibilis. Sic secundum pro-
passiones sensibiles Angelorum est
: sed portiones matcria non 1
erit aliquod ta-
atemplari in intcntionihus rerum com- lium elevalum supra Angeli virtutem,
 DE COELESTI HIERARGHU, CAP. XI, § IV 313

qu* non est proportionata alieui mate- His habitis, aeoedendum esl ad Htt,-
n *"- ram. Esl igitur sua sohitio, quod virtui
Ad primum ergo dicendum, quod ope- dicitnr dupliciter, ao1 secundum quod
rari dicuntur intelligentise secundum est aaturam consequens in communJ
suam substantiam quia operantur : se- prout dividitur in essentiam, virtutem
cundum suam formam, sicut homo ra- et operationem, el sie di.itur virtus po-
tiocinatur, non quod substantia sua sit tcntia perfecta, Btaui sufa ultimo natur»:
sua intellectiva virtus : et ideo potest autproul est stans sufa nltimo doni, et
habere etiam voluntatem qu® consequi- sic denominat specialem ordinem.
tur intellectum, et si quaj tales essent,
alias autem non.
Secundum concedimus.
Ad tertium dicendum, quod est quod-
dam bonum quod est ex perfectione quae
consequitur rcm secundum quod cst in
via ad (inem ultimum, et nondum quie-
scens in illo, et hoc est bonum quod ac-
quiritur per motum, ct hoc non est in i.xpositio ti:mi b.

his quee sunt separata a materia. Etiam

est bonum rei ex hoc quod est perfc-
ctum ultimo line, et hoc bonum est sinc
motu etiam in liis quce non sunt separa-
ta a materia quaecumque enim habent
: B. DicimilS autem, t/uin. etc.
fincm, non absolvuntur a rationcboni.Se-
cundum hoc bonum etiam erit in intel-
lectu speculativo, cujus iinis est veritas
secunduin Philosophum.
Alia tria concedimus, etsimilitcr argu-
mentum Commentatoris et Dionysii. Littera sic legatur: Diximus, quod non
Ad aliud dicendum, quod aniina antc- cst ita solvendum. Autem, id est, sed ii">>

quam conjungatur corpori, aon est un- : solvendo <li<iint(s, i//<in, id est, Bi ai -

de non potest intelligi, <juod habeal Ires communiter utentes nominatione cceh -

vires aute conjunctionem ad corpus, nisi stium virtutum in omnibus ordiuibus di-
sicut causa prsBhabel quod esl ex ij>sa in centes eos ccelestes \ irtutes, ;/"// mtrx
alio : hujusmodi autem vires sunl exani- </</<iut>/<, el per hoc con/usionem quam-
ma in corpore sibi convicto : <'t ctiain si <l<im. nl est permixtionein proprietatum
aniina bas per sc habcict. non oporterel uniuscujusque dispositionis, id est, ordi-
quod Augelus haberet, quia eadem ani- nis:quia virtus non dicituT <\ nnibus
ma per essentiam intellectiva esl el Ben- proutdicituradonopropriouniusordii
sitiva, et idco vircs scnsilulcs h.ihcrc Sedquoniam omnes divini inteliectus, id

posset. est, Vngeli, tecundum w, id est.si cundum

,\d aliud dicendum, quod operatio ea qu« ad eorum perfectionem requirnn-
Angeli non est circa arduum et delectabi- turproutsunl intollectun i

le circa quod sunl irascibilis el concupi- m/ione,quiaadhoc humanarationonsufli-

scibilis. Unde etiam dicil Philosophus, cit nisi divino lumineperfidemadjuvetur,

quod « ridiculum es1 dicere substantias dividuntur in hoec /ria, scilh itiam,
« cssc prudentes, vel temperatas, vel for virtutem, >i operationem, Quoniam, m-
« tcs, vel ju^tas. » quam, ita est, cum, id ett, quand«> n,.s

omnes superiorei spiritus timul t

311 I). A\M MAG. OHI). PH.hh.

tos, atd quosdam eorum inobservate, id fusss, non confuss, sed distinctai
idestj

est, non abservando an Binl Bupra ordir angelicorum ornatuum, id est, ordinuin
nrin specialem Vlrtutum, vel infra, y#- ornatorum <l<»nis. £Vttm,id est, quia qui-
eomtu ca&lestes virtutes, su1 ccelestes dem ipsse superfirmatse, i<l est, superio-

Bssentias, mtimandum est non significa- res dispositiones habent abundanter, i<l

re, id est denominare «m rffi </ui////s est, cst, eminenter, et, id cst, etiam saeras

sermo, id est, quosdam cmlestes essen- proprietdtes minorum, est, inferiorum,

i<l

liasaut virtutrs. «C Cfl efsefttia, vel rir- el hoc juxta, id cst secundum rationem
tute qum est per smgulos eorum, i<l es1 a nobisssepe redditam in prsdictis : vero,

quas consequitur naturameorum in com- id est, Bed i/lli/nx, id est, inferiorcs, non
inuni. el hoo iwpMppewrixSK, \d est, circunr habent superpositas, id est, eminentn-
locutione : quia per communia denomi- participatas universitates, id est, univer-
nauuis aliquas specialiter. Enim quia sales illuminationes etvirtutes maforum,
neque, i<l est, non etiam est facile, id id est, superiorum. Non habent dico

est, conveniens superpositam, i<l est, ab illutninalionibus apparcntibus in eas,

excellentiori dono specialis ordinis sum- scilicet ultimas, particulariter primo :

ptam proprietatem sanctarum virtutum quia in superioribus sunt universaliter,

jam discretarum, id est, distinctarum a ut ctiam dicitur in libro de Causis, quod
nobis in speciali ordine annectere, id est» intelligentiffi primae continent formas
attribuere omnino minoribus essentiis, id magis universales, Illuminationibus dico
est, inferiorum ordiuum, et boc in conver- distributis cis scilicet inferioribus per

sionc ordinationis, id est, convertendo or- primas proportionaliter sibi : et hoc to-
dinationem, quaea qua? sunt superiorum, tum ponitur ad exponendum quod dixit

in inferioribus. Ordinationis dico incon- conversione.

t f i o -
 GAPUT XII.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Quare secundum Jwmines hierarchoe Cur hominum antistites angeli

Angeli vocaniur? vocentur?

SYNOPSIS OAPITIS

I. Petit, cum iuferiores ordines superiorum perfectiones dod attiogaat, cur * Malachia,
cap. ii, 7, sacordos dicatur angelus Domini omnipotentis.
II. Respondct, infcriores, lirct ad aipialitatem superiorum perfectioaes minime attinganti
eorum tameu similitudinem imitando exprimere, e1 offlcium Bmulari, el id tiara

uoraen participare.
III. Continn.it id ex oo, quod tam angeli, quam bomiaes ob eamdem causam quandoque
etiam dii appellcntur.

ANITOUA TRANSI.ATIO. HMTII. CORDERII, S. j. INTERPRETATIO.

A. Qusritur autem et hoc intelligt- l

eterum et hoc i ledulia eloquio*
bilium cloquiorum studioss intuenti- rum spiritualium conteraplatoril
bus. enim participantia excelsio-
Si qusritur ; etenim 11 quc Doviaaima
rum univcrsitatum non sunt ultima. ob SUHt, totai BUperiorUffl SOOrum ratlo-
316 I). ALB. MAG. OHI). PH.KI).

quam sccundum nos summus

causain ncs minimc attingunt quam ob cau-
MCerdos Angelus Domini omnipotcn- sam nostcr antistcs angelus Domini
tis ab cloquiis nominatur '
? omnipotcntis ab cloquiis denomine-
tur ?

B. Est autcm non contraria ratio Ha;c autein ratio non advcrsatur iis

(ut estimo) ante diftinitis. Dicimus qua.' dicimus enim,

ante dcfinita sunt :

enim, quia universali et supcrposita novissimas antiquioruni dispositionum

majorum ornatuum virtute relinquun- integram et eminentem virtutem non
tur ultimi. Mcdiam enim et propor- attingcrc ; nam partis ctiam pro captu
tionalem participant juxta unam simul suo sunt participcs, sccundum unam
cunctorum conjunctivam societa-
et omnium concinnam collcctamque com-
tem. Quale est quod sanctorum Che- munionom. Exempli gratia, sanctorum
rubin ordo participat sapientiam et cherubim ordo sapientias scientiaeque
scientiam altiorem. Sub ipsis autem altioris est particeps, naturarum au-
essentiarum dispositiones participant tem illis subditarum distributiones
quidem et sapientiam et scien-
ipsa; sapientiae quidem et ipssc cognitionis-

tiam, particularem tamen ad illos et que compotes exsistunt, verumtamem

subjectam. Et quidem omnino in par- duntaxat partialis pro captu suo et

ticipatione sapientioe et scientiae esse inferioris ordinis. Atque universim

commune est omnibus deiformibus quidem sapientiae cognitionisque par-
intellectibus. Attente autem et pri- ticipem exsistere, commune est omni-
mo, aut secundo, aut infra, ne- bus deiformibus intelligentiis verum ;

quaquam commune, sed sicut uni- continenter et immediate, primove vel

cuique ante propria diffinitur analo- secundo inferiorique gradu, non est
gia. Hoc autem et de omnibus divinis jam commune, sed prout cuilibet pro
mentibus non fortassis quis errans cujusque captu fuerit distributum.
diffiniet. Etenim sicut primi abun- Hoc utique de omnibus quoque men-
dantius habent minorum sanctas pul- tibus divinis qui statuerit, minime er-
chrasque"proprietates, sic habent ul- rabit ; sicut enim primae cminenter
timi eas priorum, non tamen similiter, sacrosanctas inferiorum continent pro-
sed infra. Nihil ergo (ut aestimo) inor- prietates, ita quoque ultimae priorum,
dinatum, sietsecundum nos summum licet non pari, sed inferiori gradu.
sacerdotem Angelum Theologia vocat, Nihil igitur absurdi sit, ut puto, si no-
juxta virtutem propriam participantem stri ordinis antistitem, theologia quo-
Angelorum prophctica proprietate, et que angelum appellet, ut qui pro vi-
ad manifestativam eorum similitudi- rili parte angelicam etiam docendo
nem, quantum possibile hominibus, participet proprietatem, atque ad eo-
extentum. rum similitudinem, quantum in ho-
minibus est, per interpretandi munus
accedat.

C. Invenies autem, quia et deos Quinimo theologiam quo-

reperias, III

Theologia vocat et coelestes et super- que deos appellare coelestes illas su-
nas essentias, et apud nos amicissi- pernasque substantias, uti et sanctos,

1
Malach. n, 7 et m, 1. — Apoc. it.
 I)E (XELESTI HIERARCHIA, CAP. XII, § l.\. 317

mos Dei et mirabiles viros*. Et qui- qui apud nos sunt, viros Deoque ami-
dem divinum secretum superessentia- cissimos; cum tamen arcanus ille Dei
liter simul omnibus et remotum et principatus superessentialiter omnibus
supercollocatum, nullum ab eorum et emineat, ut supra omnia locatus,nihil-
quge sunt simile nominari proprie et que illi proprie atque ex tuto simile in
omnino valet. Verumtamen quaecum- rebus vel esse, vel nominari possit ;

que et intellectualium et rationalium verumtamen quaxumque seu spirita-

ad unitatem ejus, et qualiscumque vir- lium seu rationalium creaturarum ad
tus universaliter convertitur, et ad di- ejus unionem, quantum valet, integre
vinas ipsius illuminationes, quantum conversa fuerit, et ad divinas ejus il-

possibile, incessabiliter extenditur se- lustrationes, quoad potest, indesinen-

cundum virtutem, si justum dicere, ter intenderit, quod pro virili, si dictu
divina imitatione et divina univocatio- fas est, Deum imitetur, divino quoque
ne digna facta est. nomine condecoratur.

sent nominari nominibus Buperiorum,

cujus contrarium invenimus in Scriptu-
ris. Ad removendam hanc dubitationem
movet quamdam quaestionem de verbis
Malacli. qui vocal sacerdotem An-
ii, 7,

DIVISIO KT EXPOSITIO TEXTCS. gelum, cum tamen ordo Angelorum sit

supra ordinem sacerdotum nostra hie-
rarcliiae.

Dividitur autem hsBc pars in Ires. \n

prima movel quaestionem. In secuoda
A. Quseritur autem et hoc intelligi-
solvit.il)i(H),/:'.s7 autemnon con4raria,etc.
bilium etc.
ln tcrtia solutionem conGrmat,ibi (( i), /n-
%

venies autem, etc.

Littera sic legatur : Determinavimnfl

prsdictam quasstionem. Autem Bed -/. id
est, etiam hoc quxritur nl> mtuerUibut

studiose, id est, a Btudiosis inspecto-

1 11 hoc capitulo determinat quam- rilnis eloquiorum Bacrorum mtcltigibi-
dain dubitationem quae ex prffidictis /i/fin, id cst, quaa intelligcre debemus.
oriri posset, el inaxiinc cx eo quod di- Enim, id est, quia si uitima, id est, in-
ctum est in precedenti capite. Cum enim feriora //"// Mmt participantia, id est,
dictum fst, (jnod inferiores non partici- participativa universitatum, id <-^t. um-
pant dona Buperiorum, videturquod infe- versalium illuminationura vel virtutum
riores nullo modo haberentsapientiamvel exceisiorum, id est, Buperiorum essentia-
cliariiaicin a ipia uominantur Buperiores riiin. "A ijiiniii causam tummus
virtutes sive ordines, quod falsum rst : seeundum nos, idest, in nostra hierarcJ
ot (juod inferiores aliquo modo qod pos- quss esl inferior, Angelus nominaiur .

1
Psal. xi.iv, :t. — Gen. ixxn, 30. • P«aJ. lxxzj, i. Bxod, m, t
 318 I). AI.lt. MAG. ORD, PFUED.

vlixjuiis (Malach. ui,i). Angeltu Domi- differentes perfectiones : sed ad minui

ni omnipotentis '. illi qui siiut in diversis ordinibus, sunt
B. Est autem noncontraria. Eic Bolvil differentes specie : ergo cum illumina-
hanc dubitationem, el circa boc Btatuit tiones sunl eorum perfectiones, doo
clun. Primo enim ponit principia per erunl inferiorum quae Bunl superiorum,
qua- venatur Bolutionem. Secundo ada- 3. Ad idem, ln toto potestativo siye in

ptat ad qusestionem, ibi, Nihil ergo, etc. naturalibus sive in civilibus inferior nul-
I'.st ergo solutio, quod ea qua suut in lo modo actum superioris, sicut
habel
superioribus universaliter, suut iu infe- sensus non habet actum intellectus, ncc
rioribus, setl particulariter, et ideo pos- balivus actum regifl sed sicut Buperiuf :

suut inferiOra aliquo modo nominari ab (lictum est, liirarebia esl totum polrsla-
liis quaB suut superiorum. tivum : ergo inferiores non habent ea
quie sunt superiorum.
i. Ad idem, Omnis distinctio est vel
secundum participationem ejusdem se-
cundum magis et minus, aut sccundum
participationem diversorum : sed par-
ticipatio ejusdem secundum magis et

minus, non diversificat speciem, qualis

est diversitas inter ordines : ergo distin-
DU151A. guuntur participatione diversorum, et
sic non sunt eadem in omnibus.

5. Ad idem, In Angelis non est ali-

quod donum in vacuum : sed dona

inferiorum ordinantur ad ministerium
extcrius, hoc autem non convenit su-
perioribus ergo non sunt eaedem pro-
:

Sed circa hoc sunt duo dubia. prietates inferiorum et superiorum.

Primo, Utrum dona superiorum sunt G. Si dicatur, quod superiores habcnt

in inferioribus? in habitu, ct inferiores in actu. Contra :

Secundo, Utrum superiores babeant Perfectius est aliquid habere actu quam
illuiuinationes et scientias magis univcr- habitu : sic ergo perfectiora essent dona in
sales ? inferioribus quain in superioribus, quod
cst contra litteram.
Dubium i. Circa primum sic proceditur. 7. PraBterea, Si superiorcs habent
1. Videtur enim,quod donasuperiorum quidquid habent inferiores emincntius,
non sunt in inferioribus convenientia : videtur quod sufficiat unus ordinum
enim in his per qme est distinctio, indu- supcriorum : ergo omnes alii superflui,

cit in distinctis confusioncm : sed ordi- et ita non erunt, cum nihil in eis sit su-

nes distinguuntur pcr dona et illumina- perfluum.

tioncs : si igitur ca quae sunt superio- 8. Prceterca, Dubitatur de quadam ex-
rum, communicant inferioribus, eritcon- positione Commcntatoris super illud :

fusio in ordinibus. Sicut unicuique autcm propria diffini-

2. Praeterea, Dilferentium specie sunt tur analogia. Et dicit Commentator :

1
Malach. m, 1 Ecce eyo
: mitlo Angelum statim venit ad lemplum SUUm Dominator, quem
meum, ei prcparabil viam ante fackm meam. Et oosqu&ritis, et Anaelustestamenti,quem vos vultis.
 :

DE COELESTI HIERARCHIA, CAP. XII, § DN. 310

« Analogia invcnitur interpretari ratio poteatativb tam civili quam naturali iri-

« vel proportio : hic vero qualitatem ferius habet contractum, quod est insu-
« meritorum sive gratiee opinor inter- periori absolutum el universaliter, -i< ut
« pretari.» Si cnim unicuique illuminatio balivua habet potestatem regis, alioquin
distribuitur secundum diffinitionem pro- sil»i non obediretur : el Bimiliter Bensus
priae analogiae, oportct illarn analogiam participat cognitionem intellectua con-
ante (listril)utionemdonorum existere : tractam ad organa et determinatam ad
sed merita Anyclorum non praecedunt sensibilia.
dbna gloria non ergo videtur haec ana-
: Ad quartum dicendum, quod ma
logia esse secundum merita. vcl minus quod causatur <x vigore vel
Solutlo. Dicimus, quod lumcn divi- debilitate ejusdem natur», non diversi-
num non sistitur in primis, sed pervenit ficant speciem, Bicut unus homo est ma-
usquc ad ultimos, sicut dicitur Job, xxv, ^is cognoscens quain alius : sed quando
3 Super quem non surgcl lumenilliusl
: causatur ex diversis naturis, sicul intel-

sed tamen non omncs similiter rccipiunt lectus est magis cognoscena quam sen-
lumcn illud, scd unumquodquc secun- sus, tunc diversificant speciemvel genus.
dum suam capacitatem, sicut est etiam Et ideo cum in Angelia eausctur major
de luminc corporali : ct idco eaedem vel.minor cognitio ex diversa capacitate
illuininationes sunt superiorum et infc- diversarum naturarum, efficitur <-\ hoc
riorum, sed superiorum emincnter ct diversitas iu peraonia vel ordinibus vel
universaliter, infcriorum autcm particu- etiam hierarchia.
lariter et in minori fulyore. Ad quintum dicendum, quod donum
Ad primum ergo diccndum, quod licet in inferioribus esl contractum, el propter
sit convenientia in illuminationibua rece- hoc cst ordinatum ad Bpeciale ministe-
ptis, remanet tamen diversitaa cx parte rium cum autem idem donum in supe-
:

recipicnlium in modo recipiendi : et rioribua sit non contractum, non oportet

ideo non fit confusio, sed remanet distin- quod superiorea ministrent, Bed quod
ctio hierarchiarum ct ordinum. dirigant alioa in ministrando.
Ad secundum dicendum, quod perfe- Ad sextum dicendum, quod si sil ejus-
ctio est actus pcrficicntis et perfecti. ln- dem modi habitus, perfectior est »i -it in

dc potcst habere differentiam ex parte actu quam >i sit in habitu lantum : sed
agentis, sicul alia perfectio inducitur ac- Buperiores habenl habitum per modura
-
tione frigidi el calidi : et potesl habere primi quod habel virtute alia quae -

-
differentiam ex parte recipientis, sicutex quuntur, inferiores autero habenl |"'-t

igne Lnducitur perfectio in lignis \iri<li- riores habitus deterroinantes ad aliquara

bua Becundum fumum, et in siccia ae- actionem Bpecialem : el ideo primi |

cundum (lammam : ergo differentium fectiua habent, licet non ministrcnl Bicul
agentium necesse esl differentea esse per- inferiores, sicul perfectiua esl habere lu-

fectiones, sed diversorum patientium pot- cem quam colorem : est enim lux pnn-
csi esse eadem perfectio, quantum ad cipium colorum, el coloi est lux conl

acliiin agentis, quamvia recipial diver- cta .i<l aliquem a< lum
siiin modum ex parte recipientium : el \<l Beptimum dicendum, quod 1

sic csl csl iu proposito. Ycl diccii<linii. iiiliiui Ii.iImmiiI dona BU

\ irlul.-iii <t

nt supra dictum est, quod differentium riorum, non tamen habent pei euim
sunl diversffi perfectionea essentiales, i lum el ideo non Buperfiuunl alii.
i

possunl lanicn esdem esse gratuitcB Bed unuroquodque esl determinatum »<l
scd Imic oportel addcrc primam Bolulio- suam actionem scundum suum modum.
nem ad hoc ul sii perfecta. Quidam autem di< unt, quud non esl mi-
Ad tertium dicendum, quod in toto perfluum (etsi sinl ejuadem modi esaa
 320 I). ALH. IfAG. ORD, PILED.

plurei in uno miniaterio : quia in hoc primee philoBophis, sed quaai medium
relueef magis bonitaa Dei. Sed secun- sub medio, el secundum boc acientia una
dum boc non easel aliqua determinatio : non es1 inferior alia. Propter quod cum
quoniam si eaaenl infiniti el adhuc magis omnes Augeli cognoacanl res per cauaam
relucerent, magis reluceret bonitaa <livi- primam e1 propriam unicuiquc, videtur
aa, cum non ponant distinctionem mate- quod scientia quorumdamnon sit sub
rialem,quami ia ponant quod eat determi- aliis.

natio cx ordine divinee BapientisB. •"».

Prsterea, Si acientia quorumdam
octavum dicendum, quotl meri-
Ail easet univeraalior ct magis abatracta
tum in eis non praecedit tempore, sed aliis, aut hoc csset rationc luminis abs-
eauaa. In conversione enim qua conver- trahentisquod cssct magis Bimplex, et
si sunt ad Deum, aliis cadentibua, esttria hoc esse non potest, quia omnes sciunt
oonaiderare, scilicet convcrsos, convcr- per lumen divinum aut ratlone scito- :

tentem, et terminum conversionis. Et rum, ct sicunivcrsalior cognitio csset iin-

quantum ad conversos qui liberaliter perfccta, ut dictum est : ergo scientia su-
convcrsi sunt. cst meritum : quantum periorum est universalior.
vero ad convertcntem, scilicct Deum qui G. Praeterea, Secundum Philosophi
eis largitus est gratiam qua convcrte- probationem in VI philosophise primse,
rentur, est praemium : cst quantum ad « In rebus non sunt nisi tres g<adus ab-
terminum conversionis, qui est ultimus « stractionis et concretionis, scilicet

ipsorum finis, cst felicitas. Unde idem est « conjunctamateriae et secundum esse et

meritum etpraemium est felicitas in ipsis « secundum rationem, utnaturalia sepa- :

et simul, sed diversa ratione : et ita pot- « rata sccundum rationem tantum, ut
est salvari ordo causans dilTcrentiam. « mathematicalia : et separata per esse et
Dubium ?. « rationem, ut metaphysicalia : » sed
CincA secundum sic proceditur. scientia omnium Angelorum est abstra-

1. Videtur enim, quod superiores non cta secundum rationem etesse, et quan-
babeant universaliorem et superpositam tum ad subjectum et quantum ad obje-
scientiam, ut in Littera dicitur : cum ctum, quod est divina illuminatio ergo :

enim scire in universali, sit scire in po- omnium scientia est aeque universalis.
tentia, et sic imperfecte, scientia supe- 7. Ad idem, Idissimum cst quod est

riorum esset imperfectior, quod est con- simplicissimi intellectus : hoc autem est

tra ipsum. intellectus in quo stat resolutio omnium :

2. Ad idem, Universale non fit pro- haecautcm stat in id quod secundum se

prium nisi per aliquid additum : si igi- totum intellectuale est separatum a ma-
tur scientia primorum est universalis, teria et conditionibus ejus, et etiam a
tunc nihil est additum et sic non ha-
ei : continuo et tempore, qualiter intellectus
bcnt propriam cognitionem alicujus rei, noster accipit propter conjunctionemsen-
quod cst imperfectissimum. Vel si ali- sitivarum virium a quibus accipit : et

quid additur, efficietur eorum scicntia in quantum separatur a tempore, est

siinilis inferioribus : et sic secundum hoc supra naturalia ct in quantum separa-
:

n«>n debent distingui ab infcrioribus. tur a continuo, est supra mathematica-

3. Praeterea, Inter universale et parti- lia. Si ergo talia sint scita in omnibus
culare niliil est medium : igitur secun- Angelis, videtur quod cognitio quorum-
dum universale et particulare non pos- damnon sitsimpliciorctuniversalioraliis.
Bunt accipi nisi duae hierarchiae. Solltio. Dicimua, quod si Angeli eo-
i. Pra-terca, Scicntia non dicitur csse dem modo haberent scientiam sicut nos,
sub scicntia, quasi subjectum sub subje- impossibile esset evadere bas rationes.
cto. quia sic omnes subalternarentur llabent autem aliter non solum in acci-
 DE CCELEST1 EflfiRARCHIA, CAP. XII, § l\. ^i
piendo, quia non acquirunt ex sensi bil — i

bus sicut nos, sed etiam in habendo, et

secundum habituin et secundum actuin :

secundum actum quidem, quia non pro-

cedunt inquirendo de uno ad aliud sicut
nos, sed deiformiter accipientes in uno
simplici plurium cognitionem : secun-
duin liabitum vero, quia eoruin scientia
non per complcxionem sicut nostra
est :
bxpositio rsxTus
abstrabimus enim a rebus intentiones
jungendo unum cum alio in diflinitione
vel preedicatione :non sic
sed Angeli
sciunt quidditates et naturas rerum con-
nectendo unurn alteri, cum non habeant B. Est autem non contraria ralio etc.
apud sc formas per abstractionem, sed
per unum simplex lumen cognoscunt
res, quod liabet in se virtute res ut fa-

clivum eorum. Est enim lumen eorum

simile lumini primo, in boc tantum dif-
ferens, quod in primo cst quantum ad
operationem et cognilionem, in bis vero Littera sir legatur : Hoc dico, etc. Au-
quantum ad cognitionem tantum. Ideo tem, idesl, sed hsecratio, qua scilicel

dicimus, quod scientia primorum non est cerdos Angelus dicitur, non estcontraria
per viam abstractionis, cum magis ha- ante diffinitis a nobis, id est, determi-
beanl formam compositionis quam abs- natis, ut xstimo. Hoc propter dubita-
tractionis, sed sicut virtus prima est tionem imperfectionis dicit, el uon prop-
universalis, quia non est contracta ad terdubitationem veritatis. Dicimus enim %
aliquid sicut virtus secunda, habenl enim quia, i<l est, quod ultimi, id est, inferio-
primi lumen in virtute universali, et in- res relinquuntur, idest, exceduntur vir-
ferioresin minori virtute contracta, sicut tutemajorum, id est, superiorum orna-
est lumen in solc et aere et coloribus, tuum, id est, ordinum donis ornatorum,
et non oportcl ut aliquid aliud addatur universali et superposita, id est, eminen-
ut per hoc universale lumen cognoscant ti, cum non babeanl per modum ani-
rem cognitione propria, nisi applicatio versalisetsuperpositaavirtutisprimorum.
Luminis ad esse quod est secundum se Enim, id est, quia participant eamdem
totum in virtute luminis, lalis cognitio virtutera Becundura substantiam, /

universalis estperfecta. El potesl accipi diam, medio modo, quantum .i.l

id est,

medium sicut in virtute media habens mediam hierarchiam, ei proportionalem

liimen, et sic esl particularior el suppo- infimo modo, quantum ad ultimam I.

siia Bcientisa superiorum, Bicul virtus in- rarchiam ! e1 hoc lit juxta, id es in-

ferior supponitur superiori, el non per ilmn itmiiii societatem, id est, i onn
modum subalternationis vel perconcre- iinn unctorum ordinum simui
i

tionem ad materiam vel conditiones ma- niiii quantura ad easdem illumin

terisa. ,f conjunciivai indura quod ordi-

Et per hoc patel solutio ad objecta, aantur .^-1 unura finem el principium. I
I

qua3 procedunl deuniversali per modum hoc manifi stal per exemplum di< i m
abstractionis. QuaU est hoc quod dicam, n ilicet, </-

,,/•(/«' sanctorum Cherubin participat

iitiiim et sapientiam altiorem, emi- < i

XIV
 .

32
'

n. ai.b. mag. oitn. pit.En.

uenter a quo denominantur, qod tamen ce1 Don eequaliter V.ngelis, el hoc quan-
Boli habenl Bapientiam et Bcientiam. .1//- luiii ad Bimilitudinem doni. l-t Bacerdo-
tem, iil est, Bed disposiliones, i»l est, or- tem dico extentum, id est, elevatum,
dines ewen/tarwn coelestium <j u;r suni quantum possibile est kominibus ad mu-
.v//A ipsis quidem, iil est, certe e/, i<! est, ni/estativam similitudinem eorum, sci-

etiam ipsse participant sapientiam et licel Vngelorum, id est, ut similentur eis

scientiam, tamen parlicularem et subje- in manifestandoj et hoc quantum ad con-
ctam ad illos, i<l est, respectu Cherubin. sortium potestatis.
Et guidem, iil est, certe esse omnino, i<l

est, quocumque modo in participatione

sapientise et scientise est commune omni-
bus intellectibus deiformibus, iil est, An-
gelis. Autem, i<l est. sed esse in partici-
patione sapientiae ei scientise attente, id

es1 , perspicacissime,ati/ primo, quantum

ad primam hierarchiam, quaa ante alias
accipit, ///// secundo, (juantum ad me- DUBIUM.
diam, ///// infra, id est, ultimo modo,
quantum ad infimam. Hoc dico ncqua-
quam es1 commune omnibus, sed unus-
quisque participat eo modo, et sicut uni-
cuique diffinitur, i<l est, determinatur,
ante propria analogia, i<l est, qualitate
meritorum respondente proportioni na- Sed videtuh, quod hoc non sit simile
turae, cujus diversitas prseintelligitur sic- praedictis.
ut causa diversitatis in modo recipiendi. 1. In omnibus enim Angelis est una
Autem, id est, sed quis, id est, aliquis communis ratio participandi illuminatio-
diffiniet hoc, scilicet quod dictum cst de nes, quia deiformiter : homines autem
Cherubin, ct, id est, etiam dc omnibus secundum hanc rationem non partici-
mentibus divinis, i<l est, de consimilibus, pant ergo non videtur, quod debeant
:

scilicet Angelis, fortassis non errans. Woc denominari a ccelestibus ordinibus,

non propter dubitationem dicit, sed pro- quamvis quidam eorum denominentur ab
pter imperfectionem, Etenim, id est, quia aliis.

sicut primi lu/bent sanctas pulcJirasque 2. Praeterea, Eorum quoe non sunt in
proprietates minorum, hoc est, infe- hierarchia una, non est una participatio :

riorum, abundanter, boc est, eminen- homines autem cum Angelis non sunt in
ter, sic ultimi habent eas proprietates eadem hierarchia ergo non habent :

quae sunt priorum, hoc est, supcriorum eandem participationem illuminationum.

abundanter, tamen non similiter, sed in- Et sic non videntur denominari ab An-
fra, id est, inferiori modo a simili. Ergo gelis
nihil est inordinatum, id est, irrationa- 3. Pneterea, Prima relatione accipere
bile, ut eestimo, si Theologia, id est, sa- illuminalionem non in umbra continui et
cra Scriptura, et, id est, etiam summum temporis, et secunda relatione obum-
sacerdotem secundum nos, id est, in no- brate accipere, facit aequivocam accep-
stra hierarchia, vocat Angelum. Sacer- tionem : cum igitur Angeli prima rela-
doteni partidpantem prophetica
dico tione accipiant, homines vero secunda,
proprietate Angelorum, itl est, quce est ut dicitur in libro de Motu cordis, vide-
in illuminatione occultorum I)eo et tur quod homines non possunt denomi-
a :

hoc j/i.it, i propriam virtutem, id est, li- nari ab illuminationibus Angeloruni.

 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. XII, § l\. 323
i. Praeterea, Alius esl gradus sacerdo-
tis et ProphetaB, sicut habetur I ad Co-
rinth. xii, 10. [nconvenienterergodicitur
Angelus propter participationem prophe-
ticae proprietatis.

5. Prajterea, Sicut comparatur hierar-

chia ad hierarcliiain, ita summum in

hierarchia una ad summum in alia : sed

summus sacerdos habet sununum gra-
dum in nostra hierarchia, quae compara- EXP08I1 iu 1 1.\ 1 1
B.

tur coelesti : non crgo debuit comparari

Angelis qui sunt infimi in illa hierarchia,

sed magis Seraphin.

0. Praitcrea, Pontifices liabent ofticium
circa universitatem : Angelorum vcro (!. Fnvenies autem, etc.
oflicium est circa singulos non ergo de-
:

bent sacerdotes Angelis comparari.

Solutio. Dicimus, quod sacerdos con-
grue potest dici Angelus propter partici-
pationem divini luininis procedentis a
primis usque in ultimos, quamvis sit di-
versitas accipiendi in modo e.\ parte re- Ilic confirmat solutionem per locura a
cipientium : propter quod esl etiam di- minori : quia inferiores Angeli vel homi-
versitas in hierarchia. Et per hoc patet nes vocantur dii, quod minus videtur :

solutio ad prima tria. ergo multo raagis horaines possunl vo-

Ad quartum dicendum, quod Propheta cari Anereli.
secundum quod large dicitur, quicumque
scilicct divinas illuminationes alios in-
slruit, non facit gradum diversum asa-
cerdote : quia lioc sacerdotis est, quam-
vis non sit Propheta, eo quod per se
revelationes occultorum a Deo accipiat,
sicul proprie dicitur Propheta :
<•! illo

modo sumiturlad Corinth, &rv,29 : Pro-

phets duo, aut tres, etc. IU i:il M.
Ad quintum dicendum, quod ratio illa
procederet si compararetur hierarchia
noslr.i angelicae ex eequo, sed illa esl su-
perior : el ideo inferior in illo est Bupra
eura qui es1 supremus in ista.

Ad sextum dicendum, quod uon atten-

ditur in hoc similiiiiilu quod csl illumi- Si d \ idi 1
1
ii hoc ease falaum.
aare singulos vel universos, sed in hoc 1 Quia Bicul dicitur Sap.xn ,21 .

quod esl divinara illuminationera recipe- municabilen l<livinitatis,/<ij

re <'t aliis edere. dibus tt lignis imy w .'

I i .. •« \ idclui

quod aoracn divinura non litcommuni-

cabile hominibus \ el Vngolis.
2. Pru II i fidem ct

philosophiara, i uin non sil nisi nntu

324 D. ALB. MAG. < >1U>. PII.KD.

Deufl :
ergo aon \ idetur, quod homines
debent <li<i <lii.

;{. Medium es1 magis pro-

Preeterea,
pinquum ultimo quam primum *i>i\ ho- :

mines vel inferiores Angeli non denomi-

nantur a superioribua Ingelis, qui sunt
medii inter ipsoa <•! Deum : ergo nmllo
iniiius debent denomin&ri a Deo.
SOLUTIO. quod quidain di-
DicimUS, BXP0S1TI0 iiatis.

cunt, quod hoc nomen, Deus, non habet

plurale, et incongrue dicitur dii : lamen
sancti ad expressionem divinffl similitu-
dinis dixerunt dii in plurali, magis vo-
lentes incongrue dici, quam non intelligi.

Tamen nos possumus dicere probabilius,

quod lioc nomen, Deus, potest conside- Litiera sic legatur : Diximus, quod in-

rari quantum ad id cui imponitur, quod feriores etiam homines denominantur a

est unum tantum, et sic est incommuni- superioribus : eorum par-
quia aequaliter
cabile vel quantum ad id a quo imponi-
: ticipant proprietates. Invenies autem in
tur, imponitur autem a providentia : Scripturis, scilicet hoc quod minus vide-
quia dicitur a Os£>;jlxi, id est, video, vides, tur, quia, id est, quod Theologia, id est,

secundum Grcecos. Hoc autem potest sacra Scriptura, et cailestes et supemas

coinniunicari non secundum quod est in essentias, id est, supra nos existentes,
primo universaliter, sed respectu aliquo- scilicet, Angelos, et, id est, etiam viros
rum et ideo illis est communicabile hoc
:
amicissimos Dciet mirabiles, id est, pro-
noinen, Deas : nec tamen sequivoce, sed pter nimiam sanctitatem in admiratio-
per imitationem secundum prius et po- nem sui corda hominum trahentes apud
sterius. Et per hoc patet solutio ad duo nos, id est, qui sunt de nostra hierarchia.

prima. H° c ^ lC0 cf > id est, etiam vocat dcos,

Ad tertium dicendum, quod Deus ma- ut dicitur in Psal. lxxxi, C : Ego
gis est propinquus cuilibet rei quam ali- dixi : Dii estis. Et quidem, id est,

qua3 causae secundae, cum sit in qualibet ccrte divinum secretum, id est, ejus

re continens ipsam, licet medii magis natura qu33 est occulta propter sui im-
propinqui sint ultimi, quantum ad gra- mensitatem, ct remotum, ut non ens de
dum dignitatis : et ideo magis possunt natura eorum, et supercollocatum omni-
denominari a Deo, quamvis etiam a su- bus rebus simul acceptis, superessentia-
perioribus ordinibus denominaripossunt, liter, id est, super modum quo essentia
ut in sequenti capitulo dicetur. creata potest removeri et supercollocari,
et nullum simile sibi valet proprie
ideo
nominari, quantum ad id cui nomen im-
ponitur, et omnino, quantum ad perfe-
ctam pnrticipationem ejusa quo imponi-
tur ab eorum qux sunt, id est, ab his,
more Graecorum, id est, nihil essentium
potcst sibi simile nominari, ut nomen
communicet secundum perfectam ra-
sibi

tionem impositionis, et secundum id cui

imponitur. Verumtamen qusecumque rir-
tus de numero intelligibilium, id est,
 DE CCELESTJ HIERARCHIA, CAP. XII, g I Y
An^elorum, et rationalium, id est, ho- tatibus. \.\ ob hoc etiam est facta <!)_

minum, et qualiscumque alia virtus uni- divina univocatione, id est, <|ini<! vocetur
versaliter convertitur ad unitatem ejus, eodem aomine quo Deus, non aequivi
scilicet Dei imitandum, et extenditur, id sed analogice, si tameo li"<- est justum,
est, elevatur secundum virtutem suam id est, rectum dicerenon est enim om-
:

quantum possibile estsibi incessabiliter nino rectum, in^ quantum esl imperfi
ad divinas illuminationes ipsius, scilicet imitatio, et in quantum analogica <l<-ii<it
Dei participandas. Iltec, dico, virtus est ab iinivocatione, aliquid non hab
facta di^na imitatione divhia in proprie- <'.jus.
 CAPUT XIII

ANTIQUA TRANSLATIO. B.U.TH. CORDERIl , S. J. INTERPRETATIO

Quare a SerapHin dicitur purgahis Cur a Seraphin purgatus fuisse dica-

fuisse Propheta Isaias ? iur Isaias prophela ?

SYNOPSIS CAPITIS

I. Quaerit cur non infimi, sed supremi ordinis angelus Isaiam expiasse dicalur.
II. Respondet, dici posse probabiliter non fuisse seraphinum, sed boc nomine appella-
tum, ob moilum expiandi per ignera.
III. Pnrfert alteram sententiara, quae censet hunc angelum fuisse quidem ex inferiori ordi-
ne, sed expiandi munus supremo isli ordini attribuisse, quod virtute ejus expiaret,
sicut v. f;. summus pontifex dicitur ordinare per episcopos, et baptizare per sacerdo-
tes, quia ijtsi poteslate ab ipso accepta id faciunt, quam sententiam magis probat.
IV. Describit visionem Isaise, v, ubi vidit Dominum in tlirono sedentem, et seraphim in cir"
cuilu ejus, et narrat quomodo Isaias expiatus sit, et singula mystice exponit.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J INTERPRETATL"?,

Agc hoc secundum virtutem in-

ct Ai;edum illud quoque pro viribus I
spiciamus, ut quid a Thcologis Scra- indagemus, cur ad quemdam ex theo
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. XIII, § 1
_-

phin missus fuisse dicitur. Ktenim re- logis seraphim mitti memoretur. I.t-
sponderit quisquam, quia non suppo- enim dubitabit aliquis et ruesitabit,cur
sitorum quisquam Angelorum, sed non quispiam inferiorum angelorum,
unus quidam ex maximis essentiis in- verum is qui antiquissimis essentiis
numeris purgat saccrdotem '. annumeratur, prophetam expiet.

Quidam
ergo aiunt, quia juxta jam Nonnulli quidem, juxta superius as- II

ante redditam cunctorum intellectuum signatam de omnium intelligentiarum

societatis diffinitionem, non unamcir- communione definitionem, aiunt Scri-
ca Deum primarum mentium norninat pturam minime nominare quempiam
eloquium in Theologi purgationem primorum qui Deo pra:sto sunt spiri-
venisse : quemdam vero nobis pra> tuum ad theologum purgandum adve-
stantium Angelorum sacrificantem Pro- nisse, sed aliqucm ex iis qui nobis
phetce purgationem, Seraphin asquivo- pnefecti sunt angelis, quod sacro illo
catione vocatum fuisse, propter igneam purgandi prophetam munere fungere-
etcaelestem dictorum ablationem pec- tur, per ajquivocationem seraphim vo-

catorum, et purgati in divinam obe- catum esse, propter peccatorum quae

dientiam resuscitationem. Eteloquium recensita erant perincendium oblitera-
unum ex Seraphin simpliciter dixisse tionem, et expiati ad divinam obedien-
aiunt, non circa Deum collocatorum, tiam resuscitationem adduntque Scri- ;

sed nobis praestantium purgativarum pturam non aliquem ex iis qui Deo
Virtutum. assident, commemorassc, sed ux virtu-
tibus expiatricibusqme nobis pra^sunt.

queestionem quae occasionatur ex diclis

in cap. VI. Il»i 1'iiini dictum est, primam

hierarchiam esse circa Deum existentem
semper. In cap. \ II etiam dicturo
IMVISIO TEXTUS. quod primae essentiae sunl velut iu vesti-
bulis ipsius deitatis ordinatffl : el iterum,
quod prima dispositio est circa Deum
immediate stans.el incessanter circum-
iens ejus scientiam. \ quibus omni- I

Age et hoc secundum virlutem bua datur iutellig i

. quod B( mper I
'

inspiciamus, etc. assistant, <•! ad nos exterius non miltan-

tur. Cujus contrarium videturex tsa. vi,

li el Beq. nbi dicitui quod unus

. .
«1«' S

iii|iliin missus i bI ad purgamlum P

phetam I i hanc dubitationem in li"--

capitc detei minat.

Ih\ iditur autem in parti - Ires. lo
|

Iii hoc capitulo determinal quamdam in a 1 1

1< >\ el queestionem. \n sei unda solvit

1
Cf. l*a. vi, r> el eq,
 ?

a28 I). ALB. MAG, 0|{ | >. Vtt.VA).

dupliciter, ibi (§ Lcirca medium), Quidam velex parle coutemplati. \.\ parte con-
trgo aiunt, etc.lu lertia committi judicium templantis quidem impeditur peccato el

Bolutionii Timotheo cui Bcribit, il»i (§ 9 pondere carhis : ex parte autem con-
circ&finem), Hxc illequidem <l<><uit me. templati, eo quod videtur io ipeculo e1

amigmate : ubbc autem 1« mtr«' Bunl .il)

omnibus Angelis : ergo omnes intime

contemplantur :
<•! si hoc est assistere,
tune omnea assistunt.
:!. Proterea, Impedimentum subtilis
contemplationis vel es1 ex hebetudine
naturae, vel ex mala dispositione : Bed
primum non est in Angelis aliquibus,
A. dubia. cum omnes sint Bubstantiffi simplices et
immateriaies nec iterum est in eis ma-:

la dispositio, cum enim non cognoscant

per signa, sed per causam propriam rei,

non est possibilis in eis deceptio : ergo

videtur, quod omnes intime contempla-
tur : et sic idem quod prius.

Sbd quia quaestio fundatur supra dis- i. Prssterea, Esse in contemplatione

tinctionem virtutis assistricis et mini- diviiue scientiai Angelos altentos, quod
strativa 1

,
ideo quffiruntur hic quatuor ante est intime contemplari, attribuit in prae-
LUteram. cedenti capite Cherubin, quibus non con-
Primo, Quid sit assistere ? venit specialiter assistere : ergo assiste-

Secundo, Utrum conveniat aliis quam re non esl intime contemplari.

Angelis? o. Prasterea, Dominationes sunt assi-
Tertio, Utrum omnes Angeli sunt dc strices,cum non mittantur adexterius mi-
virlute assistriceet ministrativa simul ? nisterium, ut supra hahitum est, quod
Quarto, Ltrum idem simul et semel tamen non accipiunt altissimo modo sed :

possit ministrare et contemplari hoc non dicitur intime contemplari, sed

secundo, cum sint de secunda hierarchia :

Duiium i Circa prinmm sic proceditur. ergo non est assistere intime.
1. Gregorius in homilia de Centum Solutio. Dicimus, quod inlime con-
ovibus sk dicit 1

: « Qui sic contempla- templari dicitur tribus modis. v\ut ex

« tione intima perfruuntur, ut ad ex- parte conteniplantis, quod est liberum ah
« plenda foris opera minime mittantur, impedimento peccati pcenae, et gravedine
« Deo assistere dicuntur*. » Rx quo da- corporis omnes Angeli intime
: et sic

tur intelligi, quod assistere sit semper contemplantur et lioc non dicitur pro- :

contemplatione intima perfrui, cum vi- prie assistere. Aut ex parte contemplati,
sio sit tota merces, secundum Augusti- quod videtur sive velamine speculi et
num omnes Angeli sunt
: scd beati : er- aenigmatis : el sic iterum omnes intime
go omnibus convenit assistere, et non ali- contemplantur : nec hoc facit assistere.
quibus specialiter. Tertio modo secundum modum contem-
2. Praeterea, Contemplatio intima pot- plandi : et lioc dupliciter, vel secundum
es1 impediri vel exparte contemplantis, modum hierarchiae, vel secundum mo-

1
S. Gugorius, llomil. XXXIV in Evangolium.
 DE CCELESTI HIERARCHTA, CAP. XIII.. § I.

dum ordinum.Primo modo in-

rccipiendi l. Videtur enim, quod aon solis \n-
time contcmplantur tantum tres primi gelia convenial assistere, sicul .-111111 dici-
ordines recipientes secundum dispositio- tur,ad Heb.ix.H \ Christus assistens pon-
nern primaa hierarchiaB Iumen divinum in ti/ex /uturorum, etc. : ergononsolii \n-
fulgore et simplicitate et propinquissime gelia hoc convenil.
Deo.Secundum hoc etiamtantumiilipro- 2. Praeterea, Beatus Hieronymus dicil
prie assistunt. Sedsecundum modum re- de beata Virgine, quod « exaltata esl bu-
cipiendi ordinum intimc contemplantur < per omnes choros Vngelorum; » E
qui denominantur et constituuntur iu ipsa etiam assistit, et non Bolum \n-
tuo ordine ex dono quod ordinat imme- geli.

diate in Deum, et non habct rationcmin Ad oppositum.

dono quod mittatur ad exterius ministc- 3.Quoddistinguitgradumin una natu-
rium, sed potius ex rationc nominis ra, non esl invenire in alia : sed assiste-
evertitur ab hoc. Sic tres primae intime re et ministrare distinguit gradum in na-
contcmplantur et assistunt, ct cum his tura humana ergo nec : in alia.
quartus ordo, scilicet Dominationum, Solutio. Dicimus, quod si assistere
quorum est et ratione doni, ut supra di- dicitur intime contemplari, nl dictum est,
ctumest,appetercdivinamdominationom, tuno Christus secundum quod homo mul-
ot abslrahcre se ab omniopere per quod to magis assistil quam aliqui tageli, el
inferioribus commiscentur. Unde dictum similiter beata Virgo, et alii sancti squa-
Grcgorii sic cst intelligendum : « Assi- liter assumuntur ad ordines primos
qui
« stunt qui sic contcmplatione intima, Et concedimus rationes duns primas.
« etc., ut ad explenda, etc. » id est, ut Ad tertium dicendum, quod id quod
non habeant rationem ex dono sui ordi- distinguil gradus in una natura quan-
nis ut mittantur, sed potius in contra- tum ad essentialia et perfectiones primas
rium. illius oaturse, non potest esse in alia aa-
Ad primum ergo dicendum, quodom- tura : sed assistere distinguil gradum in
nes Angeli el beati intime contemplan- Angelis quoad perfectiones secundas, in

tur, (juantum ad visionem quae esl de quibuscumhominibusconveniunt:etideo

qua etiam hoc
substantia beatitudinis, de potesl hoc etiam hominibus convenire.
intelligitur, sed non quantum ad con-
templationes theophaniarum hierarchica- Ciho.n tertium sic proceditur.

runi ijuas primi sccundis tradunt. I . Videtur oniin. quod DOD omnes .1--

Ad secunduin patel solulio per prae- sistanl vel rainistrenl quod enim :

dicta. distinctivum el disjunctivum alicujus na-

Ad tertium dicendum, quod licel in turse, non convenil omnibus quae sunt in

cis niin sit obtusio nalura', est tanicn in illa naiura : sed assistere el ministrarc
cis minor capacitas : propter quod im- distinguunl ordines el hierarch -

pediuntur ab altissimo modo contempla- licas : ergo non omnibus conven t utrum-
tionis. que \ «'I alterura tantum.
Ad quartum diccnduin, quod altribui- 2. \d idem, Non oraniura esl vi

tur specialiter Cherubin intime contem- una ad Deum. Cuni crgo haec prteposi-

plari quantum ad illuminationes com- iio , ad, quae venil per « positionem
munitcr ad quodcumque donum perfi- inhocverbo .
notet vicinitalem

ciant. <"l Deum, noo videtur quod omnea

Ad quintum patet solutio per praedi- eBqualiter assistant.
eta. •'••
PraBterea, issistere •
-1 lantuin im-
mediate ac< ipere a I
>eo,e! perari libi in
(ancA secundum sic proceditur. reductione aliorum noo autem omm 1
 330 I). Al.lt. M\<i. Oltl). VW.YA).

Augeli habent sub se aliquos tngeloa a deputantur : » ergo videtur, quod in-

quos reducant al sini cooperatorefl Dei :

eriores assistant.
non srgo oranes assistunt. !». PraBterea, Gregorius dicil . « Sie
i. Prsterea, [ntelligentise Becundum « exterius implent ministerium, ol num-
Philosophos, quaa habenl Formas magis « quam intua desint per contemplatio-
universales, assistunt causee primsB, peci- « nem. Mittuntur ad hominum salutem,
pientes largissime immediate ab ips.i et ;
« et tamen semper vident faciem Patris:

et quaB habenl formas magis particulares, « quia quocumque mittantur, intra ipsum
exsequuntur per determinatos motus « currunt. » Ergo videtur quod mini-
effectus in inferioribus, cum universalis strantes assistant.
virtutis aon sit moveri ad determinatos 10. Prsterea, In corporalibus quid-
elTeetus nisi mediante virtute particulari qiiid illuminatur a medio, illuminatur ;i

et determinata : Bed sicut supra dictum primo, sicut terra non solum a lun.i, Bed
cst, suporiores Angeli habent illuminatio- etiam a sole ergo vidrlur, quod etiam
:

nes universales, et inferiores particulares :

'n spiritualibus inferiores qui illuminan-
ergo similiter videtur, quod inferiores ex- tur a primis, possunt etiam illuminari
sequantur divina ministeria primis tan- immediate a J)eo, et sic assistent et mi-
tum assistentibus. nistrabunt.
'.\. Ad idem, In lumine corporali vi- Solutio. Dicimus, quod sicut in cor-
demus, quod id quod recipit lumen solis poralibus possunt a primo lumine solis
in particulari tantum in virtute particu- illuminariomnes gradus illuminabilium,
lari, est exsequens opera naturae, ut ut luna et aer et terra, in tantum quod
semina diversarum rerum : et quod re- unum recipiat perfecte secundum oin-
cipit in virtute universali, abstrahit a nem actum luminis, ut luna, quae cffici-

determinatis virtutibus ad exsequendum tur ex lumine solis visibilis, clara illu-

effectus speciales, sed ordinatur in mi- minans : alterum vero recipit secundum
nori dignitate ut regens determinatas vir- unum actum tantum, sicut terra quae
tutes agentes, sicut luna : crgo videtur, cflicitur tantum visibilis, et alia medio
quod etiam primi qui recipiunt illumina- modo : ita eliam licet omnes Angeli pos-
tiones universales, non exsequantur de- sint immediate illuminari a prirno, pri-
terminata ministeria, sed tantum infe- mi tamen recipiunt prima receptione di-
riores. vinum lumen et in virtute universali, et
secundi secunda, mediocriler, ~et ultimi
Ad oppositum. ultima, particulariter. Et ita in inferio-

6. Tobiae,xn, lo,dixitangelus \Egosum ribus undecumque illuminentur, sunt il-

Rapkael Angelus, unus ex scptcm, q\d luminationes multiplices et determinatae

adstamus anle Domimtm sed ille erat in : ad diversa negotia, quae in superioribus
ministerio ergo idem ministrat ctassistit.
:
sunt unitae, et universaliter erit inferio-

7. Praeterea, Supra, cap. VITI, dictum rum tantum ministrarc, et superiorum

est quod inferiores recipiunt illumina- dirigere eos in ministeriis, assistendo per
'tiones a primis, et primi immediate a summum modum contemplandi. Et con-
Deo. Cum igitur hoc sit assistere, vide- cedimus primas quinque rationes.
tur quod inferiores assistant quorum est Ad sextum dicendum, quod Glossa ibi-

ministrare. dem exponit « Adstamus, parati ad :

8. Prseterea, Malth. xvni, 10, dicitur : « omne ministerium quocumque mitta-

Agneli eorum incoclisscmper vident faciem « mur. » Unde hoc dictum est, non quia
Patris, etc, et sicut dicit Bieronymus et assistant praedicto modo, scd propter
Gregorius in Grlossa ibidem, « Angeli promptitudinem obsequendi.
« eorum dicuntur qui eorum custodiae Ad septimum dicendum, quod licet
 de coeLesti hierarchia, CAP. XIII, § I.

omncs a Deo immediate illuminentur, ergo non potest esse intus per contempla-
tamen non eodem modo, ut dictum est« tionem, <-t extra per mraisterium.
Ad octavum dicendum, quod vident »;. Praterea, Contemplatio Vngelo-
faciem Patris, quanlum ad visionem rum optimum sui •-) in ccelo ministe- :

beatitudinis, qua Deus se eis offert sicut rium autem exercetur hic circa nos in
sil»i : et si etiam alii immediate de ipso terra : ergo cum existentes in ccelia non
recipiant illuminationes, non tamen mo- sint in terra, utdi.it Damascenus, vide-
do primorum qui assistuut. Et per haec tur quod non possunl simul contemplari
quae dicta suut, patet solutio ad alia et ministrare.
duo. 7. Pr.Tlcrca, FIoc modo 1"- videtur «\
quendi quo Angelus dicil ad Tobiam a
xii, 20: Tempus est ut revertar ad eum,
CmcA quartum sic proceditur. qui me nl isii. Quasi non fuerit circa
1. Yidetur enim, quod non possit Deumin contemplatione, dumfnit in mi-
idem numoro simul contemplari et mi- nisterio adquodfuit missus b Deo : boc
nistrare quia idcm eodcm modo se ha-
: eniin significal verbum reverti.
bcns, facit idem sed intellectus Angeli, : 8. Prseterea, Hoc idem videtur per il-

cum sit simplex, est idem eodeni modo lud quod diciturJob, i, 6 Quadam au- :

se habens secundum unam illuminatio- tem die,cum venissent /i/ii l>>i, nt assi-
nem acceptam : ergo videtur, quod non sterentcoram Domino ,videtur quod con-
possit sccundum illam simul contempla- gregentur ad contemplandum postquam
ri et ministrarc. dispersi fuerant per ministeria: et Bic vi-
2. Prseterea, Haec duo conveniunt detur quod non possint simul utrumque
Angelifl secundum diversasvirtutes, quia facere.
contemplari cst secundum virtutem as- Ad oppositum.
sistricem, ministrare secundum virtutem I. Est primo quod dicil Gregorius :

ministrativani : cum i^itur idem indivi- « Sic exterius implenl ministerium, ut

sibile non possit simul esse in actibus « intus numquam desinl per conterapla-
duarum virtutum, videtur quod non p<»s- « tionem. »

sit idera Angelus siraul ministrare et con- 2. \<l idem, Causa beatitudinis

templari. contemplatio Dei : tngeli Bemper rant

'.\.
Ad idem, Una potentia non pi >l<st beati :sempererg ntemplantur. Cum
siinul circa duo objecta operari, sed mi- igitur aliquando ministrent, videtur quod
nisterium lit circa homines, et contem- Bimul ministrenl el contemplentur.
platio circa Deum. Cum igitur secun- 3. Vdidem, Si aliquid non potesl
diiin intellectum Angelus utrumque ex- in alterum nisi secundum id quod (luit

erceat, videtur quod non possil Bimul sibi a Buperiori cujus inlluxura continue

utrumque facere. recipit, Bimul recipit a superiori, el agil

4. Praeterea, lu aniina ulii suui inuli.c in inferiom Becundum illud receptum,
potentiae quando una esl in actu unius, bicuI rivus simul recipil a fonl »m-

abstrahitur altera ab actu suo :quiara- munical lacui sed Vngeli n n possun

dicantur in una essentia simpliri ; ergo agere in inforiora per ministenum nisi

ciiin in Angelo ikiii sit tanta multiplica- per illuminationes qi ipiunl contt-

ti<> virium, ul dictum esl supra, vidotur nueaDeo crgo simul recipiunl illumi-
quod non possit Bimul esse in istisduo- nationes divinas per contomplationem,
bus actibus. e! agunl per ministerium.

5. Praterea, Substantia Qnita in essi n I Pra l< rea,in intelligcntiisquae moi

secundum Philosophos, inferior
tianon potesl Bimul osse in duobus lo- csbIos,

cis : sc(| \n-cliis esl liuii.c essentia :

nilnl exsequitui per motum nisi per illu-
 1). ALB. MAG. OIID. PRiED.

minationes quas accipit a primis, quibue assistere, Bed communiter quocumque

diricitur in actione : Bed ratio qua agens i I<> : et hoc perlinet ad eamdera vir-
dirieitur inagendo, qod separatur a suo tutem cum ministerio ut dirigens in illo.

actu ergo simul movenl el convertun-

:
Ad lertium dicenduro, quod circa duo

tur ad superiores motores, accipiendo il- objecta non ordinata ad invicero aon pot-

luminationes ab ipsis, et desiderantes est eadero virtus operari : sed %\ unum

assimilari eis per motum : ergo videtur sit ratio alterius, circa ulrumqur opera-
quod simile sit in ministrantibus Angelis, tur siinul. sicut artifex circa artem quam
quod siniul exsequantur ministeria circa habet in anima, el circa opus quod Facil

inferiora, et convertantur ad superiora extra : et similiter est in proposito. Vel

per contemplationem. aliter dicenduro, quod dum contempla-

:;. Proterea, Hocvidetur perverbum tur, non operatur aliquid circa Deum,
Angeli ad Tobiam cum enim esset in
: sed magis recipit ab illo per quod possit
ministerio, dixit se cum aliis adstare co- circa alia operari.

ram Deo, et non adstitisse, vel adstitu- Ad quartum patet solutio per ante di-

ruin esse : et ita simul adstant, mini- £ta.

strant, et contemplantur '. Ad quintum dicendum, quod non di-

Solutio, Dicimus, quod cum in Ange- citur intus esse contemnlando et extra

lis non sit aliquis actus qni non sit de minislrando, quantum ad locum, sed
substantia gloriaB,vel cujus ratio non sit propter convcrsionem in id quod est ex-
gloria, ministrare autem nonsitdeesse tra vel intra, recipiendo et agendo quae

gloriae, cum dicat imperfectionem, non necesse est simul esse.

ex parte ministrantis, sed ex parte eo- Ad sexlum dicendum, quod licet magis
rum quibus ministratur, oportet quod bonitas Dti rcluceat in coelo, tamen ubi-
ratio ministerii sit gloria, cujus substan- quc est : et ita ubique ipsum contem-
tia sic est in contemplatione : ratio au- plantur Angeli. Propter quod dicit Be-
tem operis dirigens in ipso non separa- da 2
quod « quocumque mittantur,
,

tur ab opere, sicut artifex contemplans « intra Deuni currunt. »

fornuuu artis quse cst in ipso, opcratur : Ad septimum dicendum, quod non di-
et itaoportet ut simul operentur ct reci- citur Angclus reverti ad Deum, tamquain

piant illuminationes aliorum per contem- fuerit in loco in quo Deus non erat sed :

plationem essc enim illuminationis est

:
quia deposita visibili specie per invisibili-
in fieri, etiam in corporalibus et
sicut : tatem, ad Dei similitudinem redit, sicut
ideo simul dum illuminatur luna a sole, eliam Filius Dei missus est et vcnisse di-

illuminat eliam alia virtute luminis rc- citur in non tamquam ibi
inundum,
cepti : ct similiter est etiam de lumine prius non fuerit, sed « tamquain visibi-
spirituali.Concedimus ergo quinquc ra- « lis mundo apparuit, » ut dicit Augu-

tiones ultimas, quse hoc concludunt. stinus. Et pcr hoc etiam patet solutio ad
Ad primum vero dicendum, quodcon- octavum.
templari et ministrare non est duo face-
re, sed alterum est recipere videre enim :

est quoddam pati, ut dicit Philosophus.

Ad secundum dicehdum, quod non ac-
cipitur hic conteniplari intime, quod est

« Cf. Tob. xii. 15. S. Gregorio attribuit Doctor.

2
Cf. luperius Uubium 3, ud 'J. Ikuc verba
 1)E CCELESTI HTERARCHIA, CAP. XIII, § l
333

Quidam ergo aiunt, etc. Hic incipit

solvere. E1 dividitur in dnas se- partes
cundum quod duas poni! solutiom -

cunda,ibi(§2),__//er<iK/«w non nimis,eU .

Prima ergo Bolutio est, quod ille qui

purgavil Prophetam, de inferioribua fuil
ordinibus dictus Seraphin aequivoce per
imitationem actus superiorum quia j.ur- :

EXP08ITI0 TEXTUS. gavit per ignem.

Litiera sic legatur Ergo,quia

non :
sic
potesl responderi, quidam aiuntBohten-
do, quia, id est, quod eloquium, id
est,
sacra Scriptura non nominat venisse in
purgationem Theologi, Bcilicel Isaiae,
Littera Determinavimus
sic legatur : unam numero mentium primarum, id
de
praedictas quaestiones. Age, adverbium cst. Angelorum supremorum
existentium
hortandi, inspiciamus secundum virtu- circa Deum, per hoc quod dicil
Sera-
tem nostram, cf, i<l est, cliam hoc, scili- phin venisse : e1 hoc dicunt/ur/a dif-
cct ut tpiid dicitur a Theologis, id cst, finitionem, id est, determinationem so-
scriptoribus Canonicae Scripturae, Isa. cietatis, connexionis cunctorum
id est,

(vi, 'i
)
fuisse missus Seraphin. Sed |>ro- intellectuum, idest,Angelorum. Diffini-
jtlcr hoc quod pluraliter dicit Theologis, tioncm dico/_wj ante redditam a nobis :

polcst dici,quod etiam Ezech. \, 2. di- vero, nl est, sed aiunl quemdam <lc uu-
cilur, quod igniserat in medio rotarum, mero Angelorum inferiorum prsestan-
]>cr quod signiGcatur Seraphin. Etenim, ////>//. i<l est, praepositorum nobu sacri-
id est, quia quispiam, id cst, aliquis re- ficantem, id est, sacra tacientem, purga-
sponderit, idest,posse1 respondere, quia, tionem Prophetse,
Isaiae, fuu scilicel
id est, (juod non quisquam, id est, ali- vocatum Seraphin sequivoce, non f.utu-
quis suppositorum^ id est, inferiorum na casu, sed per imitationem proprie-
el

Angelorum purgat sacerdotem, id est, tatis superiori8 Ordinis, quaB es1 primo in

Isaiam sacra dantem, innumeris, id est, illo, Bcilicelpropter abiationem pecco-

a nmliis peccatis, sed unus quidam ex torum diclorum, id est, confessorum a
maximis essentiis, id est, supremis. Vel Propheta, dum dixit : Vir pollutus la-
aliter, ex maximis essentiis innumeris, biis ego sum (ha. \ i, ."..
| .blationera -li-

quoad n<»s : el hoc relinquil pro inconve- co igneam et coeit stem, id est, per ign< ra

nienti, quia per hoc destruetur totum <|ui consumil peccata, in quo assimilatur
«I
I determinatum est. Quamvis qui- calori ignis, el conserval el perficit, in
dani hoc sustineant, dicentes quod cum quo assimilatur i aloi i i celi : di< itur

Deus aliqua praster ordinem uaturs facit, ibi (vi, 6 el 1 1

'|ucm| tetigil labia i jus i_ ii<-

Don csi mirum si non servato ordine an- quem forcipe luleral de altai i
el bud
gelico nuntiat, sicul cst de [ncarnatione iu proprietatibus S( raphin dictum esi,

Pilii, quaa luit Prophetae nuntiata. Sed g \j neum crplitut am pi

contra hoc esl quod supra,cap.l\ deter- , tcitationem purgati .i n

minalum est, quod ipse Christus secun- dieiitiamdivinam, qua Propl obtu-
(Iiiiu ijiiinl homo angelicis dispositionibus iit ut tnilterelui .i I
'

pra?di< ii

Bubditus enim uon Fuil Lncar-

luil : ipse aiuni »*/oywi//m,idest,sacrnm Scripluram,
s
n.itus ut ordinem rerum dostrueret, Bed i/i '
i id

ul ordinem repararet. esl .

-" deti i minatione quod i ssel de j
 I) ALB. MAG. OUD. lMt.KI).

mis, aumero virtutum

//'>// tliquam <!< gnissimum <»pus spiritualis aaturas . orgo
purgativarum Becundum proprietatem est intelluctus, qui est dignissima poten-

ignis collocatarum circa Deum, scilicet lia.

primarum, sed de aumero prxstantium, \d oppositum.

id est, prsepositorum nobis immediate. I . In co quod squaliter bc habel ad bo-
nuui el ad malum, aon esl delectatio
suiuiua, quffl B8l iu <<» lautum <juo<l lia-

bct perfectam rationem boni : Bed intel-

lectus se habet squaliter ad bonum el ad
malum, quia verum quod est objectum
et liuis ejus, potesl cssc bonum <'t ma-
B. DLBIA. lum : cum igitur in assistendo sit m i\i-

ma delectatio, non erit secunduui intel-

lectum, sc<l potius secundum volunta-
tem, cujus est accipere tanlum bonum.
2. Vrojterea, Assistere esl nobilissimus
modusfuendi : sed frui secundmu Augu-
stinum perficitur amore, qui est babitus
II ic: rbmanent, iterum duo quaerenda voluntatis : ergo et assistere erit secun-
de virtute assistrice. dum voluntatem.
Quintoj secundum quam virtutem vel Solutio. Dicimus, quod assisterc est
potentiam conveniat eis assistere ? nobilissima pcrfectionum felicitatis, et
Sexto, rtrum aequaliter omnibus con- quanlum ad contcmplatuiu contem- el

veniat ? plantem et modum contemplandi.Ad csse

autem beatitudinis oportet esse visionem,
Uuliium 5. Circa quintum sic proceditur. quae est substantia beatitudinis, quia per
1. Videtur enim, quod assistere sit eam accipitur objectum beatitudinis : et
tantum secundum intellectum. Est enim modum visionis ut sit amati et habiti, in
assisteresecundum receptiones plenasil- quo perlicitur delectatio. Unde dicimus,
luminationum a Deo haec autem non re- : quod assistere quidem est secundum in-
cipiuntur nisi secundum intellectum er- :
tellectum ut in accipiente, sed secundum
go tantum secundum intellectum est as- voluntatemut in qua est delectatio. Un-
sistere. de concedimus rationes ad utramque
2. Ad idem, Id a quo denominatur partem.
causatum primum, facit esse propinquis-
simum causae primae : unde et causa pri- Circa sextum sic proceditur. Du

ma nominatur noinine causati primi, ut l.Yideturenim, quodomnesprimi qui-

dicitur in libro de Causis sed causatum : bus est assistere, aequaliter assistant. As-
prinium denominatur ab intellectu, sicut sistere enim sumitur penes conversionem
ibidem dicitur : ergo secundum intelle- in Deum sed omnes de prima hierar-
:

ctum aliquid efficitur propinquissimum cbia habent conversionem primam et

primo ergo et assistet.

:
summam in Dcum, quia tertia quae csl
'). Ad idem, Gregorius dicit, quod « as- immediate,cum non sunt nisi tres : er-
« sistere est intima contemplatione per- go omnes summe aequaliter assistunt.
frui : » sed contemplatio est seeundum 2. Preeterea, Supra,cap.VII,dictum i sl

intellectum : ergo et secunduiu hoc crit de Thronis, qui est ultimus ordo primae
assistere. liicrarcliiae, quod cst receptivus divini su-
I. Pneterea, Dignissimum opus est di- peradventus nobilissime, quia sine ina-
gnissimaB potentise : sed assislcre est <li- terialitate et passibilitate : sed superiores
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. XIII, § 2.

non inferius eis recipiunt : ergo ornnes 2. Praeterea, /Equalitas non recipit
primia;qualiter recipientes, summe aequa- distinctionem, Bicul nec unitas, oisi ma-
liler assistunt. terialem : Bed iaaequalitas per gradus in-
i{. Praeterea, Beatitudo perficitur tri- fioitos vel in Bursum in aumeris, vel
bus, amore, et visione, et habito : qme deorsum in coaliauis. Cum igitur in

tria denominant tres ordines aequaliter, sisteutibus sial quid.im gradus d-t.nni-
ita quod amor Scraphin, visio Cherubin, nati, uon erunl sequaliter assistenb
et habereThronos ergovidetur, quodlii
:

tres ordincs aequaliter Deo conjungan- Quml concedimus et rationes ad -

li"< .

tur in beatitudine : ergd ajquuliler assis- Ad primum vero dicendum, quod tres
tunt. sunt tanlum conversionis modi in genere,
Ad oppositum. quibus diversificantur hierarchuB, in

I. Ea quae non sunt a:quulia in nobili- quolibet tamea suat plures gradus.
tate nalurse etin illuminationibus naturas Ad secundum diceadum, quod illa

proportionatis, non habent a-que intimam proprietas convenit etiam superioribua

contemplationem, et ita non aequaliter eminentius : quia nominati a aobilioribus
assislunt : sed in assistentibus est talis donis cedunl sibi in denominatione pro«
diversitas natura et illuminationum, ut prietatis lalis.
patet cx cap. X, in quo determinala est Ad tertium dicendum, quod ill.i tria

connexio ordinum el liicrarcliiarum et eminentius sunt in primis, licet non de-

primarum in ordine ergo non omnes noniinuri possint ub omnibus.
aequaliter assislunt.

ANTIQUA TRANSLATIO. BA1 1 H. CORDBRII, S. J. IN I ERI i

A. Alter autem non nimis inconvc- Alius item haud admodum ino -

nientcm quanulam niilii prsestitil apo- gruam hujua qua itionis mihi tradidii
logiam super hujusmodi statu. Ait solutionem aiebat enim, magnum il-
:

cnim, quia propriam sacrificativam lum (quiscumque tandem ia

purgationcm magnus ille qui tunc erat ir.m. qui visionem hanc effini

visioncm formans Angelus, in docen- ut prophetam divinia rebus institu<

J3G I). \\M. MAG. ORD. PM.l.h.

duin divina Theologum, in Dcuni ct cxpiandi munus, quod sui crat officii

post Deum in prasoperatricem hierar- in Deum, et Deum, ad primnjvam

post

chiam reposuit. illam hierarchiam retulitse. Ac num«

quid ha5C oratio vera cst ? Keferebat
B. Etnumquid ergo haec ratio vcrax enim qui hoc asserebat, quomodo vis
est ? Ait cnim qui hoc dixit, quomodo illa Dei principalis, cum ad omnia
divina virtus in omnia veniens implet emanando pertingerct, libereque cun-

ct per omnia immensurabiliter pervc- cta permcaret,etiam tum tamen omni-

nit, et omnibus iterum est invisibilis, bus inaspcctabilis existeret, non solum
non solum quasi ab omnibus superes- quatenus superessentialiter omnibus
sentialiterremota, sed et quasi occulte antecellit, verum etiam in quantum
in omnia permittcns providas suas occulteomnia providentke suae penetrat
operationes. Sed tamen ct omnibus operaiione cunctis item naturis spiri-
:

intellectualibus proportionaliter super- talibus pro cujusque modulo illucet,

lucet, et propriam illuminationem in- dumque antiquissimis illis spiritibus
gerens pretiosissimis esscntiis, per eas lucis suae radios immittit, per eosdem,
quasi primas in bene
submunitas se utpote primos, inferioribus perquam
ornate distribuit secundum uniuscu- ordinate ad captum cujusque or-
se

jusque dispositionis contemplationem dinis ac contemplandi facultatem dis-

commcnsurativam. pertit.

tam : ct sic reducilur opcratio in ipsum

sicut onmiuin in Deum.

Littera sic legalur : Ita quidem dicunt.

Autem, id est, sed alter pater, forte le-
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. rotheus prxstitit mihi, id esl, dixit, super
hujusmodi statu, id est, dispositione an-
gelica in hac purgatione quamdam upo-
logiam, id est, responsionem, quoe est

sermo post quaestionem : quia coram

A. Alter autem non nimis, elc. ipso qucesita fuit haec qua?stio, et rcspon-
siones probabiles colligit. Apoloj lam
dico non nimis inconvenientem Ierotheo.
Enim, id est, quia ipse ait, quia, id est,
quod ille magnus Angelus qui erat tioic
formans ministerio visionem illam, id
est, ostendens, tamen erat de inferiori-
llic ponit secundam solutionem. Et di- hus et hoc in docendum, id est ut doce-
:

viditur in partes duas. In prima ponit so- ret Theologum, scilicet Isaiam, divina,
lutionem. In secunda probat eam per reposuit sicut causa secunda reducendo
exempla, ibi (§ 2, li), Et numquid ergo. effectum in primam propriam quam mi-
Esl ergo solutio lalis, quod illc qui nisterio exercuit, purgativam sacrifica-
purgavit Prophetam, fuit de primo ordi- tionem, id est, purgationem sacre fa-
ne, sed non purgavitministerio, sed au- ctam.Reposuit dico in Deum et in hierar*
ctoritate, in quanlum inferior Angelus chiam post Deum prseoperatricem, id
virtute ipsius recepta purgavit Prophe- est, ante alias operantem, scilicet pri-
 . 1

DE CCBLESTl HIERARCHTA, CAP. \lll. 6 2. 7

niam : ad hoc enim quod ostendil se utrura si1 una participata a pluribus pro-
a^erc Angelus inferior virtute divinae il- portionaliter, vel >int raultae ?
Luminationis per primam hierarchiam
receptae, ostendit et Deum el Seraphin < Iirca primum sic proceditur.
purgantem. I . \ idetur enim, «jik.iI ralsum dicatur
in Littera. Unius enim indivisibiiis
cundum esse qod esl extensio in rauita,
W.Et numquid ergo.Hic probat solutio- cum unum -ii indivisum in se el divisum
nem. Kt dividitur in partes duas. [n pri- ab aliis : sed divina virtus esl una indivi-
ma ostendit pcr exemplum, qua3 inferio- sihili- secundum esse, cum non sil aliud
res An^eli operantur reponentes effectum ipse el virtus sua, ul dicil Vugustinus :

in Dcum ct superiores, tamquam in ea ergo non extenditur super omnia.

qiiorum virtute agunt. [n secunda restrin- - Praeterea, Si hoc sitratione simpli-
git ad propositam quaestionem, ibi(§5), citatis, quod potesl esse in pluribus, ul
Ait ergo qui kocdixit. fere omnes dicunt, hoc non potesl <
-

Dividitur autem prima in duas. [npri- quia, ul dicitur in VI Afetaphysicorum,

ma ostendit per simile virtutis divinae « (, st simplicitas rationis et non esse .

universaliter iu omnia diffusae, quod illu- « illa autero simplicitate posita, sciliccl

minatio cjus perVenit in intellectualia « rationis, qualis esl materialium, sequi-

proportionaliter, et ostenditper exempla. « tur esse in pluribus : sed non sequitur
In secunda adaptat a<l propositum, il>i « a<l simplicitatem secundura esse, cura
(§ i), Juxtahanc igitur naturalis ordi- « unitas el punctum uon sinl in pluri-

nationis. « bus : » cum igitur simplicitas divinae

Circa primum duo facit. Primo ponit virtutis non sil ratione, sed esse, non
similitudinem virtutis divinae implentis videtur quod Facial esse in virlule in plu-

omnia ad illuminationes intellectuales. ribus.

Secundo manifestal per exempla, ibi 3. Praeterea, Simplex secundum ratio-

(§ 3), Quam /// apertius dicam. uem esl distincturo a rebus quibus in<

sicul esse in uno : hoc autem raodo di-

vina virtus non esl in rebus : quia sic

essel idera esse habens curo rebus. I nde

oportel quod si1 simplex sei undum •
—
hujusmodi autem simplex in aliquo dis-
tinctum esl el diversum ab ipso :
• { u< •• 1

autero disl incl um esl ab aliquo, uon

in illn : ergo <li\ inn \ irtus non esl in

i.i i:i \. bus ul implcns illas.

i . \J idera, Si i unduin senlenliam

|'\ thagorae, di> ei sitas isn m
nis : i'l ergo a quo nc^al ui

di\ ei sum el distimlum rebus, el •(

p
An i.\ ldenti \m primae partis quaerun- consequens non exlensum in orn
tin- tria. quia distingui ab aliqun di in

Primo, I iriiin divina virtus venial vel illinl, opposiln sunl : do uivii m
extendatur in omnia implens ea, Becun- \ 'i lute, quaB i - n- iii

quod in (Attera dicitur ?

(liiiu creata, inio i suul de
Secundo, trum pen eniall in res si< ul ipso quaii nationes.ul supi 1

I» irmixta
rebus ? dii i uiii ' i

rertio, Si aliquo modo commisceatur, \ iM. Quod dii iiur in

 ;ns I). Al.ll. MAG. <>m>. VH.YA).

reduplicatione sui secundum, el bic

facil citas ( ->t causa, quod divina virtua exten-
deinceps, sicut esse cum sii in omnibus, dilur iu niiilta. el DOD scrundum ratio-
id quod sihi supervenit unum, non esl nem, Bed socundum esse. Esl eaim
distinctum ab esse : quia praater esse perfecta simplicitas secundura esse, quce
in uno niliil manet et ideo oportet : dod halict corapositionem aequecompo-
quod primum esse per reduplicationem nibile esl alteri. Per hoc autem quod ali-

sui eliciat causatum unum, et sic dein- quid componitur alteri, efficitur determi-
ceps sed virtus divina aon reduplica-
: naluin ad aliud, et i potesl esse in
tione sui constituit quffi sunl jiosl ipsam, alio. Unde quod unitas el punctum dod
cum niliil eorum sit : ergo non est ex- possuul cssc in pluribus, es! c\ defectu
tensa in oranibus. simplicitatis : quia suut componibiiia al-
ti. Ad idem, Quod esl in pluribus, re- teri.

cijnt additionem aliquorum supra B6, Ad tertium dicendum, quod licel ex-
aut propter aliquid indigetur ij>so in re : tcndatur sujicr oinuia per niodiini causa3
sed virtuti diviiuo nihil BUperadditur : eflicicntis contincntis, cst tnmcn distincta
quia hoc determinaret ipsam et faceret per essentiam a rebus. Propter quod ab
eam altquo modo in nctu, ut indigeretur ipsn negnri possunl rcs : et ideo distingui
ea nd aliquid in rebus, cum res in suis et extendinon sunt oppositn, cum referan
principiis hnbennt suflicicntcm perfectio- tur nd divcrsn. Et per hoc pntet solutio
nem in esseet agere : ct si non habent, ad qunrtum.
possibile est perliei : ergo divinn virtus Ad quintum dicendum, quod redupli-
non implet omnin. catione sui constituuntur secundum ea
Ad oppositum. qure essentialiter efliciuntur de esse rei,
1. Quod portatomnin immedintc, por- ut formnlin, ut csse, et vivere : non nu-
tntione est in omnibus scd virtus divina : tem est sic in cnusis efficientibus.
iinmcdinte portnt omnin. Ad Hcbr. i, 3 : Ad sextuin dicendum, quod principia
Portans omnia verbo virtutis suse. essentialia rei hnbent csse et ngere a cau-
2. Ad idem, Cnusn et cnusntum neces- sa primn : et ideo si non continunren-
snrio sunt simul, si sit vern cnusn. Arti- tur virtuti ejus, non possent subsislcrc
fex vero non est vern cnusn domus, ut nec ngere.
dicit Avicennn, sed fnctionis domus. Do-
mus nutem vern cnusn est dispositio pnr- Circa secundum sic proceditur. Dubiu

tium in grnvitnte et levitnte fnciens con- 1. quod virtus divinn

Videtur enini,
sistcntinm in tnli figurn. Et non suflicit, commisccntur rebus quod enim consti- :

quod sit simul tempore, scd oportct ut tuit nliqun in proprin nnlurn et specie,

sit in cnusnto tencns illud in essc. Sed oportet enim non

commisceri : nliter

cnusn primn est cnusn universi esse, posset esse proprium principium, quod
quod esl cnusntum primum, et est cnusn oportet ad hoc ut rem in propria natura
secundum sunm cssentinm. Ergo oportet constitunt : sed divinn virlus constituit
quod Deus et virtus ojus secundum cssen- omnia in proprin nnturn et specie : ergo
tinm sit implens rem quamlibet. commiscetur rebus.
Quod concedimus, et rationes nd hoc. 2. Ad idcm, Omne continens conjun-
\d primum vero dicendum, quod i^itur conlentis :cum igitur divina virtus
unum indivisibile sccundum esse non contineat res, oportet quod conjungatur
potesl extendi in multa extensione essen- eis : non autem conjungitur tantum se-
tiali, potest tamen extendi in multa ex- cundum locum, quia non esset inlus in
tensione virtuali, sicut virtus causae effi- re cum igitur dod remaneal aliqu
: i

cientis est in causato. conjuDctio possibilis nisi forte secundum

Ad Becundum dicendum, quod simjili- esse, videtur quod hoc modo conjuDge-
 :

DE COELESTl HIERARCHIA, CAP. XIII, § 2. I

ur : quod autem sic conjungitur, com- agens primura. Ergo qod commiseetur
miscetur : crgo divina virtus est in rebus virtus ejus, vadens tamen in omnia.
ut commixta eis. 2. Ail idem, movel seipsum ad
Nihil
'j. Ad idem, Sic dicit Philosophus : mixtionem : cum igitur virtus divina oon
« Cujus est actio, ejus est potentia : » s mota ab aliqua virtute, cum biI pri-
it

sed continere est actus formae vel loci : ma, essel enim aliquid priua primo, cum
ergo et virtus divina continens, cum non movens prius sit moto, impossibile
contineat ut locus, quia continet tantum virtutem divinam ire per omnia mixta.
extra, crit fornia : ha3C autein commi- Solutio.
Dicimus, quod sicul duplex
scetur rei : ergo et virtus divina commi- estvirtus animae. Una quae esl in ii

scetur. sicut potentia visiva, vel alia. El altera

i. Ad idem, Quod est in aliquo, vel virtus animae est, quae esl effluxa ab
est sicut locatum in loco, vel sicut prin- anima in corpus, quas defertur per Bin-
cipium intraueum in ipso : sed virtus di- gulas partes corporis >|iiiiiilni^ corpora-
vina est virtus in rcbus, cuin contineat libus. Ita etiam cst duplex divina virtus.
iutus et extra, et non continct uisi ubi Una quae est increata, et esl sua easen-
est : cum i^itur non sit in rchus sicut lo- tia, et 1i.it est in omnibus, nulli tamen
catum in loco, quia sic esset contentus admixta. Alia vero esl creata ab ipso in
a rehus, erit sicut principium intraneum rebus, et haec similiter esl in omnibus,
et ita commiscetur. sed permixta omnibus hoc enim est ip- :

"). Ad idem, Sicut dicit Augustinus in sum esse quod esl sermo Dei velociter
libro de Trinitate.* Nondicendum de
est currens peromnia, sicut dicitur in Psal.
« Deo quod cst contra totum ordinem exi.vu, 15*, utexponil Glossa.

« naturae, ct cujus exemplum in tota Ad primum ergo dicendum, quod id

« nalura non potest inveniri, sicut quod quod constituit unumquodque in ualura
« generet se : » sed quaecumque virtus propria, esl divina virtus creata, quaa
creata vadit per omnia vel per multa, miscetur per essentiam : sed virtus in-
commiscetur eis, sicul virtus primi mo- creata constituit per modum agentis pro-
et quaecumque alia
l»ilis, ergo et virtus : prii uniuscujusque per rationem pro-
divina commiscetur omnibus, cum vadit priam rei quam habet apud
pcr omnia. \il secundum dicendum, quod \ irtus
(i. Ad idem, Quaecumque virtus pro- divina increata aon «'-.t continens sicut
portionaliter recipitur ab his per quaB locus, nec etiam sicut forma, sed Bicut
vadit, commiscetur eis, cum proportio \ irtus activa continens intus i I i nlra.
causetur ex commixtione : sed virtusdi- Affensautem oaturale est causa exterius
vina proportionalitor recipitur al» uno- pcr motum <•{ qoh interius ul dans
quoque, ul diciturin Littcra : ergo com- ct ideo non continet intra. S r-
miscetur unicuique. tn- ignis esset separata, ul ngens si i|

\il oppositum. cl essel componibilis alteri ut caua

quod dicitur in libro de Causis,
1 . Esl lciiiiN, oecessario ossel in omnibut
« Causa prima regil omnes res praeter causatis, distini \a \>< i > ssenliam ab illis.

« quod comraisceatur cum eis. » Regil \il tei i iniii dicendum, <jm •<! rorma du-
autcm in certiori regimine per virtutem pliciler potesl 1 1 msidi rari, aul se< undum
suain, quae est sua essentia, cum >ii quod -t formo uial aul >>ecundum

1
Psal. cxlvii, i
•'•
: Qui emittU eloquium suum
 :

n. ai.h m \i,. niii». imm;d.

quod est effectus divinae virtutis a qua « divina virtus venit in omnia implens
habel esse el continere. Secundum igitur « ea : » hoc autem non posset dici, si es-

quod esl forraa maleris, i ontincl ipsam : senl plures virtulea in diversis recepta
!
quia hoc est >i1m a virtute prima, •
6St Ullil.

suum continere refertur in continentiam i. Praeterea, \ irtua increata est ana

virtutis primsB, quae continet unica et in- in omnibus : ergoper eamdem rationem
divisa coutinentia cum continentia for- virtus creata, quae est effectus ipsiua in

mae, quae non contineret nisi per boc rebus.

quod conjuncta e>t sibi virtus divina, nec Ad oppositum.
omnino esset : sicut motus localis attri- Id quod participatur a pluribua non
."».

buitur a Philosopho generanti, quia dans solum nniversaliter, >t<l et particulariter,

formam, dat etiam motum et alia quae non potest iraum esse in multis sed di- :

consequuntur formam. Unde per actum vina virtus constituit res participantes in
continentiae formae non excluditur conti- esse particulari, non solum largiens nni-
nentia divinae virtutis increata.. versales formas, sed proprias : ergo uon
Ad quartum dicendum, quod hoc est est una omnibus. in

ex defectu simplicitatis in virtute aliorum Solutio. Dicimus, quod bonitas vel

_ ntiuin : quia non possunt transire per virtus effluens a Deo in res, est quidem
multa ni>i (01111111x11111 : tjuia est compo- una ratione non generis vel speciei, sed
nibili>. et sic determinabilis : et ideo 11011 analogia ad unum principium, sicut ens :

sic oportet esse in virtute increata. hoc ciiiui cst virtus divina currens j»cr

Ad quintum dicendum, quod sicut di- oiniiia. ut dictum est : scd secundum es_

cit Dionysius,Deus aequaliter est in

« suut uiulta : natura enim vel essentia, ut
« omnibus, sed nou ouniia aequaliter in dicit Avicenna, per se nec est una, neque
« ijiso, sed quaedam propinquius quibus- est multa, sed secundum quod liabct es

« dam, secundum quod plus participant in particularibus, consequitur ipsara mul-

« de virtute creata ipsius : » et ideo in tiludo : secundum vero quod accipitur
hac est proportio, et non in virtute in- per abstractionem a jtarticularibus ut ul-
creata. Alia concedimus. timo communis omnium, conscquitur
ipsam unitas : si ciiiin esset jier se una
Dubiura 3. CmcA tertium sic proceditur. vel multa, numquam essct sine unitate
1. Videtur enim, quod sit virtus una vel niultitudiiic. I)eu>autem non creavit
vel bonitas vel illuminatio creata a Deo, naturani per se : quia non esset jtn>t-
quam omnia proportionaliter participant quain creata cs^rt, cum cn>c sit supposi-
quaecumque enim suut reducibilia in ti : nec iteruni creavit eain in ratione
unuin primum, participant unaiu naturam' tautuin, sed in rebus in ijuibus habet
communem, sicut idemlumen solis par- sse ct multitudinem : et ideo simpliciter
ticipatur al> aere, terra et luna proportio- concedimus, quod Deus fecit multas vir-

naliter : sed omnia reducibilia sunt se- tutes in rebus, quae taraen suut unuui in

cunduiu prius et posterius in participa- ratione analogiae.

tionem virtutis primae : ergo omnia Ad priraum ergo dicendum, qund non
participant eamdem virtutem creatam in oportel ca ijuae j»ra'dicto modo reducibi-
omnibus. lia sunt in unum, habcre unain naturani
2. Ad Ab agente per rationem
idciu. communem, nisi ratione analogiae.

uiiiiiii accipitur nalura communis una : Ad -((1111(111111 dicendum, (juod « Deus

sed Deus per eamdem rationem est prin- « causat unumquodque propria ratione,
cipium omnium ergo nalura participata
: « ct alia ratione equum, et alia ratione

ab ipso, in omnibus esl nna. « hominem, » ut dicit Augustinus. Uaec

Ad idem, lu Littera dicitur, quod tamen pluralitas est rerum j»roductaruiu
 DE CCELESTl HIFI5ARCIII A. CAP. XIII. .1

ab ipso, in respectu quarum eadem os- hanc solutionem al confirmans eam, fa

sentia divina esl in ratione plurium. scilicel .nt : Quomodo divina virtus in-
Ail tertium dicendum, quod dicitur creata veniens in omnia, implet ea -

venire in omnia propter unitatem analo- perfectionibus, et perx enit per omnia im-
gia?, et non quae sil secundum esse. mensurabiliter, id est, qod commensu-
Adquartum dicendum, quod aon es1 r.it.i alicui rei, ita ut qod -it iu alio, <•/

similis ratio de virtute increata, quae qoii iterum in omnibus maaeas • tt m> isibil

commiscetur rebus, et de creata quae qou quia iimii commiscetur rebus, sed manel
c>t distincta a rebus. in -u. i nonso/umsic pervenit
aatura : et
Et quintum concludit, quod non lia- in omnia quasi remotaabomnibus tupt -

bent nnitatem secundum esse, sed non essentialiter, id est, essentia ejus sup
tollitur unitas rationis. omnia existente, ita quod aihil rei con-
leraX, sed >/, i.| est, ''11,1111 pervenit quosi
occulte, quia intus operando, permittens,
-
id est, intromittens, in omnia ma& pr
vidas operationes, \<\ est, sua operata pro-
\ isa unicuique, <! haBC Bunl virtutes
tae. Ki licet ita impleal omnia, sed />n"

et, iil est, etiam Bpecialiter superlucet,

iil est, per modum lucis Be participal in
EXPOSITIO TEXTIS. actu manifestae cognitionis omnibus in-

tellectualibus, e1 hoc proportionaliti

el i|i>a ingerens propriam, hoc est, pro-
portionalem, illuminationem pretio -

simis essentiis, scilicel primis Vngelis,rftf-

H. Et numquid ergo haec ratio, etc. tribuit illuminationes per :li«
-,,
t 1 b-

sentias pretiosissimas, quasi per prim

insubmunitas se % id est, ia illas quaa sub
eis munitae sunl Brmiter Btantes ia suis

ordinibus. Distribuil « 1 i *
-
• * bt naie,

Becundum ordinem ad finem el

id est,

decorem in ipsis el hoc lit sa undum :

Littera sic legatur : Ila illo dixit. Et contempiativam commensurationem ifl .

Becua luui proportionem contempl

-
ninir ergo quid dicendum est? Numquid, est,
id cst, nonne hxc ratio solutionis verax tivae capacitatis uniuscuj
est ? Ait enim ille qui dixit koc, id est, tionis, id est, ordinis.
342 l>. AI.B. M \C. OHI). IMM.I».

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BAI.TH. CORDnRII, S. J. INTERPRF.TATIO.

Quam ut apertius dicam, et per pro- Ut autem dicam clarius, exemplis

pria exempla, Deo ab
etsi deticientia utar familiaribus (quai tametsi Deo,
omnibus remoto, verumtamcn nobis qui cunctis eminet, non ita congruant,
manifestiora. Solaris radii distributio- nobis tamen planiora sunt), solaris,
nes in primam materiam bene distri- inquam, radii diiVusio materiam sibi
butae implcnt omnium lucidiorem, et proximam, quippe caeteris liquidio-
per eam manifestius proprios declarat rem, facillime trajicit, ct pcr eam co-
splendores. Accedens verocrassioribus ruscationes suas clarius succendit ;

materiis, obscuriorem habet distributi- vcrum ubi in densiores aliquas mate-

vam superapparitionem ex illuminan- rias obscuriorem cernitur
inciderit,
darum materiarum ad illuminationis habcre luminis diffusionem, ob mate-
distributivum habitum inopportuni- riarum, qua; illuminanda^ sunt, ad lu-
tate. Et paulo post ex hoc ad perfccte mcn diffundendum ineptitudincm ;

fere indistributum coarctatur. atquc inde sensim ad hoc contrahitur,

Iterum ignis caliditas magis seipsam ut vix ultra distribui jam possit. Eo-
distribuit in capaciora, et ad similitudi- dem modo calor ignis magis se diffun-
nem suam bene convenientia et facilia. dit in ea qua; ipsius sunt capaciora,
Ad vero reformationibus contrarias es- et ad ejus similitudinem facile ccdunt,
sentias,ipsa nullum aut absconsum pri- et adducuntur ; verum in naturis illi

mitivae operationis vestigium manife- reluctantibus contrariisve, vel nullum

stat.Et hoc eo amplius, quia his quaj aut oxile efficacitatis ejus ignea; vesti-
non sunt cognata per opportuna sibi gium apparet ;
quodque aut majus est,
habcntia admittitur primum, utpotc in ea qua: non sunt ejusdem generis,
ignita facicns ab igneis facilc mobilia, per illa qme ipsi jam accomodata sunt
etpcr hicc aut aquam aut alterum quid sc ingcrit, ita ut primum, si ita rcs
non facilc ignescentium proportionali- ferat, ignca faciat ea qwcc facile ignc-
tcr caleficans. scunt, atque iis adhibitis, aut aquam,
aut aliquid aliud eorum quae difficilc
ignescunt, eodcm modo calcfaciat.
 BE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII. g 3 343

I. Videtur enim falsum esse qnod di-

<it. quod snlaris radius manifestiui Bplen-
del in propinquiorem materiam, n ili

ccelestem, et obscurius in crassioribus :

nlii enim lux magis manifestatur, mag -

videtnr : sed corpus cceli (qnod est Inc

dictum prima materia recipiens Inmen)
dod est visibile aisi quantnm ad pai
divisio textus. luminosas, sicul aer videtur : ergo in eo
aonmagis manifestatur radius solis.

2. Prsetereaj Lux ubi est, aecessario

videtur, quia seipsa videtnr : sed in cor-
pore dod videtnr lux a oobii de
cceli

(jmnn ni apertius dicam,etc. aocte, cum tamen irradiet ipsum sol :

orgo non est maxime lucidior omnibus,

3. Avicenna dicit, qnod
Praeterea,
« corpora Bpissa magis Bplendent, sicnt
« crystallus magis quam aqua :
r>
ergo vi-
detur quod falsum dicit, quod m crassio-
ribus materiis obscuriorem habel appari-
llic manifestal quod dictum est de vir- lionem.
tute divina per exempla. \A dividitur in Solutio. Dicimus, quod Dionysius vo-
partesduas. In prima parte ponit exem- cathic lucidiorem, et primo recipientem
plum de luce, quae inter formas corpora- lumen receptum a sole per inspissatio-
les cst spiritualior. In secuuda de calore, nem partium aliae vero partes : cceli qua
qui simpliciter maxime est activus, ibi, raritatem quamdam habent, recipiunt
Iterumignis caliditas. lumeu s<.lis per diaphaneitatem, aicut

aqua vel aer et : illa qus Bunt retentiva

luminis, lucidiora efficiuntur, et ma
visiliilia. unde et htmiiKirin dicuntur,
quasi vasa luminis. I.t >i dicatur, quod
in superioribus dod Bunt rarum et den-
smii, 1)11, c Bunt qualitates langibiles infe-
riorum, dicendum, <iu<><l aon per eam-
dem rationem sunt in Buperioribus et io

inferioribus. Kt per
-

i,i ki A .
li<" patet Bolutio id

primum.
\<l Becundum dicendum, quod ha?i esl

falsa, quod lux v ideatur ubicumque bI < :

sol enim dum est in •'. illumin <t

totum superius hemisphsrium un :

noD potesl esse, <|u<><| posl unam horam

Hig sunt tria dubia. qua ascondit quiodecim gradibua, reti
Primum, do primo exemplo. hal <\u< lumcn plua quam t-'t gradibna .i

Secuudum, de secuudo. ex parte orienl I ita tota alia para

Tertium, de his exemplis in commu- hemisphaerii est illuminata uode cum
1U\ qod videamus lumen in parte illa, opor-
tel quod non ubi< umque lumen ait, ibi
Cirga primum sic proceditur. videatur. I'.i eateliam contri mppoaitio-
 :;;; D AUt. M VG. ORD. IMIKl).

ries in libro de Crepusculis, quarum iina vina : ergo non competil silii hujusmo-
est, quod « lumen non videtur nisi trans- <li exemplum.
« missum ,iil \ identem. » Alia esl : i . Prajterea, Ignis aon adesl omnibus
« Lumen non \ idetur nisi in corpore squaliter qua3 magis et minus distanl ab
« spisso. » Unde lux non videtur nisi lu- eo, sirni Deus : ergo aon videtur quod
minosum immittal in directum videntis .sinnliiiiilii aliquid valeat a<l proposi-
\cl reverberetur ab aliquo spissOj et tiiiu.

propter hoc cum snl jam occidit, non .">. 1'iii'lrrca. Prigus fortius agil in <-a

potesl videri Lumen «'.jns. ni>i quamdiu quae sunt magis calida : propter <iun<l <\
reverberatur a aubibus, cum a corpore iiulic calidissima generantur grandines,
i .rli non possil reflecti> el non lil motus qua3 sunt perfectse congelationis : ergo si-

iuminis ad videntem, sed potius a viden- militer videtur, <| n< x 1 caliditas ignis ma-
le. El cst simile de specie visibili, qua3 gis agat in niinus cognata.
per actum Luminis tnanifestatur : licet <i. Prffiterea, Videmus sensibiliter,
enim species rei i\\\>^ est, prius generetur quod silex et alia dura magis recipiunt
in aere circulariter ad majus spatium, dr ealore quam tenuia : et ita videtur
itaquod etiam ante me sit praesens, non falsum dicere.
tamen possum eam videre nisi per refle- Solutio. Dicimus, quod inter onincs
sionem a speculo quia motus ejus non :
qualitates duae sunt simpliciter activae,
esl ad videntem, sed a vidente. scilicel calidum et frigidum, et calidum
Ad tertium dicendum, quod Avicenna magis frigido : unde et calidum movet,
l(M|uitur de spisso diaphano, propter cu- frigus vcro retardat motuin : et idco
jus inspissationem fit aliquid Lucidum, ut virlus cjus inaxinie habet similitudincin
patet in crystallo, qui est aqua inspissa- inter qualitates elementarcs ad virtutem
ta. Sed Dionysius Loquitur <le spissitudi- divinam, in lioc quod peilransil super ea
ne quae est per inspissationem aeris in in qua; agit proportionaliter.
aquam, et deinceps in terram, et sic priinum ergo dicendum, quod cor-
A<1
efficitur non recipiens lumen nisi in su- pus dislans licet non tangatur ab igne se-
perficie :unde non dixit spissiora, sed cundum substantiam, tangitur tamen ab
crassiora. eo per virtutem suam quam in mediatum
agendo emittit, sed usque ad aliquid per
Dubium 2. Circa secundum sic proceditur; actionem unius in alterum ex virlutc
1. Videtur enim esse falsum quod dicit ignis recepta.
de igne : « l^ni-- enim non tangitnisi im- Ad secundum dicendum, quod in fri-

« mediatum et : si non tangit, non agif : gido in quod agere incipit calidum, non
« ct si non agit, non sequitur alteratio, » est calor simpliciter, neque frigus, sed
!it dicitur in XVI de Animalibus. Ergo alterum ut tendcns ad perfectionein sui,

nmi agit in remotum, sed tantuni in iin- alterum ad destructionem : et sic non est

mediatum. inconveniens in potentia et ut in via es-

'1. Pra3terea, Si ignis tangit frigidum se contraria in eodem, imo neccsse est
tactu physico, oportet calidum fieri in in omni niotu, quamvis simplicitcr et in

illo : sed in eo esl frigus : ergo erunt actu non possint esse simul.
contraria siniul : hoc autem est impos- Ad tertium dicendum, quod in ighe
sibile : igitur ignis non potest tangere, agente accipitur proportio et ex parte
el sic iici agere in ea quce non sunt c<>- agentis, cujus virtusnon aequalitcr im-
gnata, ui frigida. primit in prbpinquumet in distans, et cx
''>.
Praeterea, Agere fortius et remissius partc recipientium, qure non aequatiter
in magis el minus distantia cst virtutis possunt actionem suscipere, el quanlum
deficientis. falis autem non esl virtus di- ad ultimum sumitur similitudo, el non
 t

DE CCELESTl llll-RAW.IIIA, CAP. XIII, 6 :;. 343

quaritum ad primum, et ideo exemplum fectum, Bicul attenditur drvisio etrjus-

deficiens cst. Et per hoc pater solutio ad libet virtutis inquantum hujusmodi.
quartum. Ad secundum dicendum, quod Aristo-
quintum dicendum, quod hoc est
Ail teles accipil proportionem in virtutibus
per accidens quia frigus magis impri-
: materialibus, quas aecesse es1 agerc se-
mit in calidum : quia scilicel per calo- cundiim totum posse : et ideo aon es1 ad
rcm extenuatur. Bt ideo fri^us totum pe- propositum.
netrat. Hic autem loquitur Dionysius de Ad tertium dicendum, quod hoc esl
ellectu caloris pcr sc. Et similiter dicen- verum de agente proportionato, quod
duni ad sextum. communical cum patiente in materia, et
non de agente primo cum etiam nec :

sol inducat totam speciem suam in ali-

3 -
Circa tertium sic proceditur. quo.
1. Videtur enim, quod haec exempla
non valeant ad proposilum virtus cniin :

quae non impeditur, aequales habct effe-

ctus in omnibus virtus divina cum sit in-
:

finita, non iinpeditur aliqua distantia :

crgo non similiter agit in inferioribus

virtutibus, ita quod in quibusdam magis
et in quibusdam minus.
2. Prseterea, « Omnis virtus infinita I XPOSl I lo fKXTUS.
« excedit omnem proportionem linitam,»
ut dicit Philosophus. Si igitur virtus
crcata impriniit in quaedam plus ct mi-
nus proportionaliter ct in tanto tempore,
virlus divina in infinitum excedit propor-
tionem lemporis et effectus, <'t ita aget in
nunc et semper usque ad summum perfi- Littera sic legatur : Diximus, quod
ciendo. secundum commensurationem
distribuit
3. Praeterea, [mperfectnm <^t agens uniuscujusque, quam commensurationem
quodin nullo inducittotam speciem, quia /// apertius dicam, id est, explanem, et

hic cst linis Deus autem in nullo totam

: per exempla propria, id est, convenien-
speciem suam inducit : ergo non conve- lia. etsi, id estj quamvis exempla dico
nit sibi agere, quia essel imperfectio in deficientia <i Deo, quem nihil pra ler
eo. fidem repraesentat, remoto ab omnib
Solutio. Dicendum, quod haec exempla in infinitum superius existente, vern >

sunt convenientia, quantum possibile est men exempla dico manifestoria

in creaturis simile Deo accipere, defi- id est, Bensibilia. I t . inquam, - m,
ciunl tamen, ut prius dictum est. dicemus haec : Distributu - i

Ad primum vero dicendum, quod <lii, nl est, Fulgores ejus dispei - id

Deus non agit secundum lotam virlutem est, abuodanter distributx, id ost, i om-
infinitam,u1 facial quidquid per eam po iiiiiiiM-.it. i- in materiam primam, id •

test, licet tota agal ea. Vgit enim Becun- in corpora primo re< ipienlia lumen, 1

dum ordinem sapientiae imponentis finem retentiva ejus, xmplent, id est, implendo
unicuique naturaB. Nec ex hoc sequitur, faciunt eam lucidio nunum, id i at,

(piod virtus priini noii sil BtmpleX ul li.i- omnibus, et i ' -"I tnani/t

bens partem elpartem quia non Bic : di ciarat proprioi splendore* • , id eat,

citur lola \ el non tota, sed secundum sed i adiua ejus id est,
 1). \\A\. MAG. nm>. imi l l>.

corporibiu receptivia Luminis crassiori- id est| primffi virtutis agentis, scilicel

hus, iil ost. in opacitatem crassatis, qua ignis, manifestat, aut absconsum, id est,

recipiunl tantum in Buperficie, habet occultum ei debile, ad essentias contra-

obscuriorem distributivam superapparir rias, id est, io contrarium dispositas, re-

tionem, distribuitur enim Becundum
cis formationibus, i<l est, actionibus ignis,
Buperficiem per modum coloris, non lu- quibus aliud Bibi conformat. Dicil ergo
cis. [Jnde etiam Pythagoras vocabat co- auilum, aut absconsum, propterea in quc
lorem litifdvtuN : el etiam esl color lux ii(in potest de facili imprimere ignis,

obscurata in corpore opaco. Et bfflc sicut sunl ebenus, magnes, et carbuncu-

obscuritas causatur ex inopportunitate, lus, quffl propter constrictionem porprum
iil est, deficiente proportione illuminan- exterius oon potest Bubintrare ignis, ul

darum materiarum ud habiium, id cst, dividendo consumat, nisi valde difficul-

formam vellucem, distributivum illumi- ter. Et hoc exemplum eo amplius mani-
nationis. Etpaulopost ex koe etiam de- festat propositum : quia caliditas ignis
ficiendo coarctatur radius ex defevtu ma- admittitur, id est, recipitur primum in

terisB ad fere perfecte indistributum, id his quse non sunt cognata, id est, pro-
cst, quod fere niliil participatur, sicut in pinqua ad formam ignis, per opportuna
colore nigro, qui causatur ex defectu sibi habentia, id est, per ea quae sunt
lucis, modicum retinens de luce ad ma- proportionata ut facile recipiant. Adinit-
nifestationem obscuritatis tantum. titur dico, utpote, id cst, sicut faciens

ignita ea quae sunt facile mobilia ab

Iterum caliditas ignis magis seipsam igneis, sicut ligna sicca, ct sicut calefi-

distribuit in capaciora et bene convenien- ca/is, licct non perfecte igniens, aut
tia, id est, proportionata ad similitudi- aquaui, aut quid, id est, aliquid alterum

nem suam, id est, ignis consequendam, de nunicro nou facile ignescentium, et

et facilia ad receptionem. Vcro, id est, hocproportionaliter eis, et pcr hoc quod

sed ipsa caliditas nullum vestigium, id facile igniuntur.

est, operationem primitivse operationis,

 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. XIII, § \. 1

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORUF.RII, S. J. INTF.RPRETATIO.

Juxla hanc igitur naturalis ordina- Sccundum hanc igitur naturalis or-
tionis rationem, supcrnaturalis ipsa dinis rationcm, supernaturaliter fons
omnis boni ornatus visibilis ct invisi- omnis ordinis, cum visibilis tum in-
bilis ordinatio congrua^ dilucidationis visibilis distributionis, proprias splcn-
claritatcm primo apparcntcm ut in dorcm illustrationis primordialiter per
copiosissimis efFusionibus cxcclsissi- influxus bcatissimos suprcmis isti

mis manifcstat esscntiis : ct pcr cas scntiis manifcstat, ct per illas reliquse
quae post sunt essentia;, divinum par- deinceps divinum istum radium pai-
ticipant radium. Has cnim primaj co- ticipant. Hae cnim cum primae Deum
gnosccntes Dcum, ct divinam supcr- agnoscerent, divinasque virtutis ej

eminentcr dcsiderantcs virtutem, et dcsiderio summo tenerentur, 1 c

prajoperatriccs ficri, quantum possibi- ctiam assecutae sunt. ut primoe ad di-

le est, Dco simili virtute et actionc vinae potestatis atque actionis imitatio<
dignae effectae sunt : et post se essen- ncm pro captu suo pervenirent e ;
-

tias ipsas ad similcm virtutcm, ut vir- demque inferiores ad eamdem imita-

tus, deiformitcr cxtendunt, copiosc tionem, quantum j t, bei
ipsis tradcntes cx supcrvenicntc in cas promoverent, dum absque invidia
claritatc : et illae itcrum subjectis, ct illas inditas sibi lucis pai I

pcr singulas prima ci quffi cst post ip- ipsreque viciss im in inferi i . n
sam, tradit ipsa, a qua nonnc ct in ita sigillatim, prima sibi pi oxin
omncs proportionalitcr pcrvcnit ? Est y\uoA sibi datum cst pai ticip<
crgo simul cunctis illuminatis princi- sic [ue per providentiam in omn<
pium illuminandi Deus quidem naiu- cujusque captu divina lus distribuiti
ra et vcrc et proprie, ut luminis esscn- 1)st igitur omi illusti antur

tia et ipsius csse ct vidcrc causalls. illuminandi principium D< is quidem

Tum deiformiter et Dco similiter per- natura, et xt\ ie ui luc
mancns superpositum, post sc unicui- sentia, ipsiusque ^tat .u-

qucdivina lumina pcr sc in illud tiaus- ctor :exinstituto autem Deiqueio I

:;is I). \\A\. MAG. <>l!l). IMl l.h.

vehendo. Ergo excellentissimam coe- tionc. quaelibet superior ex partc

lestium animorum dispositionem, si- cujuslibet inferioris, ad quam ejus in-
mul omnium reliquarum essentise, terventu divina lumina trajiciuntur. Su-
secundum quod consequens cst, post prcmam igitur coelestium intelligentia-
Dcum principium mirantur, omnis sa- rum dispositioncm, c.cterorum angc-
crae et divinas scientiae ct divinae imi- lorum omnium esscntiaj, jtirc mcrito
tationis, tamquam per illas in omnes post Dcum, omnis sacrosanctaj Dei
etnos divina illuminationc distributa. cognitionis imitationisque principium
Propter quod et omncm sacram et cssc ccnscnt, quod per illas in omnes
Dco similem operationcm in Deum ad nos usque Dei principalis illustratio
quidem quasi causalem referunt dcin- : derivetur quaproptcr sacram omnem
:

de in primos deiformes intcllectus Deique imitatricem actionem ad Deum

tamquam primosoperatores divinorum quidem ut auctorcm referunt, ad pri-
et magistros. mas autem ac deiformes mentes, ut
Non ergosanctorum An-
pri:r.a primarios effectores divinorum ope-
gelorum dispositio magis simul om- rum Prima itaque san-
ac magistros.
nibus habet igneam proprietatem ctorum angelorum distributio magis
et effusam divinae sapientiae tra- prae reliquis igneam proprietatem
ditionem, ct mysticam excelsissimaj continet, fusamque divina; sapien-
divinarum illuminationum scientiaa, communionem, acsummas divina-
tiae

et sessivam proprietatem gestantem,

'
divinam susceptionem significantem ?
lpsae vero suppositarum dispositiones
essentiarum, igneam sapientem scien-
rum illustrationum scientia? usum at-
que peritiam, soliique proprietatem,
qua? patulam ad Deum excipiendum
capacitatem indicat inferiorum autem
:

tem Dei susceptoriam virtutem parti- essentiarum dispositiones hujus igneae,

cipant quidem infra, et ad primas sapientis, scicntis, ac Dei capacis vir-
adspicientes, et per eas ut imitatione tutis participes quidem sunt et ipsae,
divina praioperativa* digne factas in sed inferiori gradu, et cum respectu
deiformitatis possibile rcductaa? Dictas ad priores per quas, ut divinae imita-
crgo sanctas proprietates quarum par- tionis praeformatrices, ad deiformita-
ticipatio per primas post ipsas subsi- tem pro captu suo promovcntur. Di-
stentes fiuntjpsis illis post Deum tam- ctas itaque proprietates sacrosanctas,
quam hierarchiis reponunt. quarum secunda; naturae per primas
participes effectaj sunt, iis ipsi post
Deum, tamquam pnepositis suis, ac-
ceptas ferunt.

1
Cf. suporius, cap. VII, oxplanationem hujus verbi, throni.
 1

DE CCELESTJ HIERARCHIA, CAP. XIII, § i.

tuin ad consortium potestatis, et deside-

rantes/?m prseoperatriees, id eet, primo
operantes, constituendo per Buam opera-
tionem aliaa m virtute operandi Bnb ipsis
quantum ad aimilitudinem effectus. Ista?
dico sunt effectse dignse virtute simili
Deo et actione >imili quantum possibile
est eis, <-t extendunt ipsse itias </»>
DIVISIO ET EXPOSITIO IKXITS. siaii post se ad similem <
irlutem, Bcilii

diviii.iin, el hoc faciunt »1 virtus quae est

deiformiter, id est, Deo Bimilis. [peae di-
co tradentes ipsis, Bcilicel inferioribus
copiose ex claritate divina supervenientt
Juxta hanc, etc. I» eas, scilicel primas, et illse iterum,
scilicet inferiores tradunl subjectis, idest,
inferioribus se, et sic per singulas ip
prima lr»<lit ei quse estpost eam, a qua
scilicel prima aonne illuminatio perx enit
et, iil est, etiam in omnes proportionali-

ter? quae sunl plura. Quasi dicat : Sic.

Ilic adaptat exempla ad illuminationes Ergo, patet ex dictis, Deus causalis ei
angelicas, Primo adaptat
et facit <luo. ipsius esse rerum et causa videre ij>>mi>
exempla ad oppositum. Secundo con- cognoscentium. Causalis dico natura, ut
cludit intentum, il>i, Non ergo prima. primum agens per suam essentiam, < /

vere, in quantum tantum causa

est ••(

Littera siclegatur quo ita est

: Ivx in nullo modo causatum, et />r<>/,,i>-. \n
luce et calore, juxta hanc rationem or- quantum aon illuminat actu lucis extra-
dinationis naturalis, id est, naturalium neo a natura sua, ut, id est, lamquam
rerum, id est, ad similitudinem ejus ipsa essentia luminis. Ergo ho< quidem, id
supernaturalis , id cst, divina ordinatio est, certe principium esi Uluminandi
omnis !><>»> ornatus, id est, perfectionis cunctis illuminatis nmul acccptis. //////

essentialitcr qua decorantur res in se el • 'li.iiu noc principium

rmanens supt /

ordinantur ad finem, scilicel visibilis, ut positum unicuique, quod esl immedi

in corporalibus, et invisibilis, ut in spi- post se deiformiter, id est, l>'" simililer,
ritualibus, manifestat claritatem con- ni quantum alia fiunl deifoi mia per I

qruse dilucidationis, idest, <|u;i propor- quod primis subduntur. Si< di< o peru
tionaliter unaquaeque illuminatur, primo nens // n nl est, immediate
/ .

apparentem in essentiis excelsissimis, iil hendo divina t»>»i»» m iitud, -

est, supremis effusionibus copiosissimis, quod esl posl ipsum / rw-

c/ per eas, scilicet primas, participant nium reiiquarum dispositiouum vel •

divinum radium essentiss inferioros quse dinum simui accv\)la »iir<i»<

post primas s unt. Etenim, iil est, quia tissimam disiwsitit . •

hse excelsissimaB primse inter omnes co- tln.iiii primam <•/// // id

gnoscentes Deum, i<l est, prima cognitio- est, \u. • I • i u 1 1 1 . \| i Lur di<

ne quam recipiunt aon ad Bufficieutiam, /////// quod <

id

sed ad copiaro ut in ;iln>^ efflucre possent esl . | il ompelil ei, quod fi ,m

quantum ad similit udinero doni, et *<

derantes supereminenter aliis divinam I

virtutem, id est, assimilari sibi, quan- principium tamquam iHuminati

350 I). \\M. MAG. ORD. Plt.ED.

illas scilicel primas distributa, i<l est, eas, s

<

•
i 11« • *
t primas, reponunt sicul io

proportionaliter delata /// miiiics inferio- causa dictas sanctas proprietates Irium
pes et in nos etiara. Propter quod infe- ordinum quarum participatio esl in in-

riores re/erunt quidem omnetn sacram ferioribus per primas. Reponunl dico
operationem et similem Deo, per quam post Deum ipsis illis, Bcilicel prirais
scilicet r\ i|i>i Bun1 similes Deo, ct tamquam hierarchiis, i<l est, principati-
alios assimilant. Referunl dico in De- bus totius illurainationis : <'t ideo «ju . •« I

///// quasi in causalem, i<l est,in pri- exercel inferior, potesl attribui superiori
mam causam : deinde referunl in virlute cujus agit.
primos intellectus dei/ormes, i<l est,
supremos tamquam in primos operato-
resdivinorum operum posl Deum et pri-
mos magislros, in quantum illuminanl
alios el perficiunt.

Ergo /Kiii, id est, nonne prima dis- Dl BIUM.

positio, i<l est, hierarchia sanctorum
Angelorum habet igneam proprie-
tatem, quantum ad Seraphin, ma-
gis omnibus aliis simul accoptis, et
similiter nonne magis habet traditionem
divinx sapientix effusam a I)eo,e/ etiam
mysticam, i<l est, occultam, cxcelsissi- Hic ESTdubitatio dcvirtute Deo simili.
i/i,t scientise divinarum illuminationum 1. Cum eniin virtus divina sit sua
quantuin ad Cherubin, ct suniliter nonne essentia, videtur quod Angelus sit sua
magis habet proprietatem sessivam, id virtus.
est, sedis, gcsta//tcm, id est, portantem 2. IIoc ctiam videtur per verba Com-
sedentem? Proprietatem dico significan- mcntatoris : dicit enim : « Sciendum
tem divinam susceptionem, quantum ad « cnim, quod virtus in intellectualihus
Tlironos. Quasi dicat : Sic. Vero, id est, « non est ut apud nos accidens : » ergo
sfd nonne ipsse dispositiones, id est hie- cst eorum suhstantia.
rarchiae suppositarum, id est, inferio- DicitBeda superJoan.
3. Praeterea, :

rum essentiarum participant virtutem Se- « Species arcae in anima est vita. » Et
raphin igneam, ct virtutem Cheruhin hoc etiam Commentator dicit « Spc- :

sapientem et scientem, quantum ad mo- « cies eorum vita sunt, non quemadmo-
dum et ad scita, /'/ Thronorum virtutem « dum in materia. » Ergo multo fortius
snsceptoriam Dei ? Participant dico in- virtus cst eorum suhstantia.
fra, i<l est, inferiori modo, et adspicien- 4. Praeterea, Accidens advenit compo-
tes <i'l primas ut ad influentesj d redu- sito : sed Angeli sunt simplices : crgo
ctss inpossibite deiformitatis, id est, in non est in eis virtus accidens. Et haec
Dei similitudinem, secundum quod eis videtur Commcntatoris ratio dicentis :

esl possibile per eas, id est, per primas « At vero accidens non est illis : » incoiu-
/// per factas digne, i<l est, digno et con- posita eniin sunt.
gruo modo se <'is habentes in imitatione Ad oppositum.
divinapraeoperativse, i<l est, in quantum l.Dicil A.ugustinus:« Summa simplici-
ipsae prius inferioribus operantur, sicul « tas el qme soli Deo competit, esl esse
Deus prius omnibus. Quasi dical Sic. : « quod habet » sed virtus habetur ah :

sque huc enim pendel interrogatio.

I
Angelo ergo sua suhstantia non est sua
:

Ergo essentisequa? fiunt subsistentes post virtus.

 DE C(ELEST1 HIERARCHIA, CAP. XIII. § :;.

2. Praeterea, Virtus consequitur essen- crescente organo, et etiam intellectiva

tiam : ergonon est idem cum ea. per accidens.
Ad tertium dicendum, quod spi
Quodconcedhnus, et rationes ad hoc. rei quas esl in anima, uon est \ ita,

Ad primum vero dicendum, quod aon accidens \ i\ i : sed speciec spe< i- i, quae
quantum ad hoc est similitudo, sed quia cst intellcclus agentislumen faciensspe
operatur ad reductionem inferiorum sic- cies intelligibiles, estvita ul ens princi-
ut virtus divina. pium vitae in vivente.
Ad secundum dicendum, quod Com- Ad quartum dicendum, quod per hoc
mentator non quod simpliciter non
dicit, quod sunt simpliccs, non removetur .il>

sit accidens, sed quod non sit accidens eis accidens speciei el rationis, ul dictum
sicut apud nos quia non est accidens
: est supra, ><'d tantum accidens indivi-
individui, sed naturam consequens vel : dui, quod est accidens vere, quamvis
quia non confortatur per crementum sic- etiam non omnino Bint simplicos ul di-
ut virlutes materiales, ut virtus visiva ctum est.

ANTIQUA TRANSLATIO. r.Ai.i ii. <<>! Dl •! II, S. IN 11 I 11 1 1 \

Ait ergo haec diccns, visioncm ab Aiebat itaquc qui haec refei el i\

illa susceptam, Theologo per

fuisse sionem quidem illam exhibitam i

unum imperantium nobis sanctorum theologo a quodam eorum, qui n

et beatorum Angelorum et ante illu- : praesunt, sanctorum ac beatorum ai
minativam ipsius manuductionem in loi um,cujus illuminati nuduc
illam sanctam contemplationem repo- ne ad spii italem istam c

suisse. Et superscdcrc vidit cxcelsissi- uem fuerat evcctus, in qua su|

mas essentias, quantum in symbolis illas essentias (quasi in symbolis, ut

dicendum, post Deumet cum Deo et sic loquai |
vidit infra Deun I

Deum
-

circa collocatas, et omnibus

sublimiorem,
etiam ipsis superai cane omnium insupci ipsai unl
superprincipalem summitatem in me« biiiter eminentem s ipei pi iem
dio superfirmatarum Virtutum super- verticem, in medio s ninentium
collocatam. virtutum suj m.
 152 i). alb. m \c. <>m>. nu:i>.

ilti
(§ c. , Vidit ergo visionibus. Iu tortia
<|ui<l ex parte Seraphin, <|ims stare \ i-

dit, ibi (§ 7), Deinde easdem sanctissi-

morum, etc.

Littera sic legatur : Ergo postquam

pra&dicta quibus sequentia confirmantur,
suut vcra, dicens hsec, i<l <-st, hanc bo-
DIVISIO II BXPOSl l Id l l\ i i
8, lutionem, ait hoc, s<ilic<'t visionem illam
<lr qua csl quaestio, fuisse susceptam </

Theologo, scilioel Isaia, ab illa, scilicel

prima dispositione primo operante

sicul a
jicr iini/ii) <lc uuincro sanctorum et bea-
Ait ergo hsec dicens, elc. torum Angelorum imperantium, id cst,
immediate praesidentium nobis sicut per
ministrum exsequentem el per secundum
agens virtute primi, et ait inferiorem re-
posuisse manuductionem, i<l est, opera-
tionem qua manuductus cst Propheta,
ipsius, scilicet Prophetae vel inferioris
Angeli, ante illuminativam, id est,

Superius ostensum est, <|uo<l inferio- quam praeoperatursuolumine prima dis-

resreponunl suas operationes in superio- positio sicut virtus prima. Reposuis
res sicut in praeoperantes, et lioc quod dico in illam sanctam contemplationem,
communiter dictum est, restringit ad id cst, in primos contemplantes. Et per
propositum, scilicel ad visionem Isaice, lioc ostcndit, quod oportet purgare su-
de <}ua est quaestio, ostendens quo- periorem, et, ideo Propheta vidit, quan-
modo haec et plura alia edoctus est Pro- finn dicendum est videre in symbolis, id
pheta per illam visionem. cst, in scnsihilibus liguris. \'idit dico
Dividitur autem liaec pars in duas. Tn supersedere excelsissimas essentias, id

prima solvit ad proposituin, ostendens est, Seraphin, collocatas posl Deum se-
<{u;e dicta sunt in communi, in illa visio- cunduin dignitatem naturae, et cum Deo
ne servata esse. In secunda manifestat secunduin participationem attributorum
solutionem per exemplum nianifestum ejus, et circa Deum, in quantum illumi-
nobis cx nostra hierarchia, et propin- nationes eorum rellectuntur in lincm a
quum proposito, ibi (§ 9 circa initium), quo exeunt ut a primo principio. Deuin
Magis autem proxime, etc. dico summitatem, id est, celsitudinem
Prima dividitur in duas. In priina cx- superprincipalem, id est, super altitudi-
ponit substantiam visionis. ostendens nem principum, supercollocatam in mc-
quid pcr substantiam visionis edoctus dio virtutum superfirmatarum aliis, sci-

fuerit.Insecunda quidde consequentibus licct in rnedio Scraphin. Dicitur cnim :

visionem, ibi (§ 8), Docuit ergo /kiii, cic. Vidi Dominum sedentem, etc. Et iterum :

Prima dividitur in tres. ln prima os- Seraphim stabant siiper illud '. Dicit
tendit, quod edoclus csl <-a per quae sol- ergo supercollocatam quantum ad su-
vitur dicta quaestio. In secunda parte os- pereminentiam quan-
naturae, in medio,
tendit quid edoctus fuerit ex parte Dei, tum ad attributorum communicationem.
quem \i<lit super Thronum sedentem,

•
l-a. i, 1 et 2.
 DE CGEtBSTI HIERARCHIA, CAP. XIII, § 5.

tis insua cauaa, aicut sol Becundum re-

lationem ad circulum obliqunm causat
diversa, ut dicit Philoaophtu : seddoo
est inveuire aliquod differens ad quod
referatur divereitaj quae provenit io infe-
rioribus ordinibus <\ actione superio-
ruin .-
ergo Buperiores non transmutan-
tur infcrioics Uluminando.
duuium. Ad oppositum.
I. Intellectua operativua propter hoc
, quod nihil accipit a rebus, imprimit Por-
mas suflicienter, nullo imprimente in i[i-
suni :
scd intellectus tngeli babet ipe<
rerum ad modum intellectus operativi,
ut saepe dictum esl : ergo Bufficienterpot-
Ific est dubium. Utrum superiores est imprimere alteri sine conversa i

opcrentur in infcriorcs, qui anlc rcpo- ceptione ab ipso.

nanl operationes suas in primas quas in 2. Motorpriua imprimit in
PraBterea,
sibi subditos itcrum excrccnt? mobile sine communicantia ab invicem
Et videtur, quod non. convcrsiin, id est, sine conversione, ita

1. Ea enim intcr quae cst distantia per scilicet quod mobile nihil imprimal iu<>-
essentiam ct nulla continuatio,non trans- Venti : ergo similiter videtur, quod in nii-

mutant so invicem. Sed primi distantes nistrantibus superiores posaint imprimere

sunt per essentiam ab infcrioribus : cum in inferiores, non recipiendo aliquid ab
igitur non sit assignare aliquid in quo eis.

continuentur, non vidctur quod possint Solutio. Dicimus, quod intellectus su-
agere in illos. periorum qusedam per modum
est ut lux
2. Praeterea, Corpora inferiora quae
« artis facturus specierum, el non recipiens
« moventur ct suscipiunt actionem supe- a rebus et cura in eis lux primo n
:

« riorum, babcnt se ad oa sieut maleria pta sit iu universaliori virtute el ul actua

« ad formam, » siout dicit Philosophus quidam respectu inferiorum, imprira
in libro Caeli et Mundi : sod inferiores possunt in inferiores Bine converaione.
Angeli non reducuntur ad superiores, si- El concedimus rationes ad hoc.
cut materia ad formam : ergo non trans- Ad primum vero dicendum, quod idem
mutantur ab ois recipiendo illuininatio- facil ordo in spiritualibus quod COnti-
nos ab ipsis. nuitas in COrporalibuS : p<r hoc <min
13. Prajterea, « Inferiora corpora vin- <|ii<)<l unum esl in simpliciori actu quam
« cunt in hieme superiora, quamvis in alterum, minus habena de potentia
« asstate sit e converso, » ut dicit Philo- mixtum, quod esl deficiens ab ip
i<l

soplius : ergo videtur, quod inferiores recipere potesl impressionem ejus, qua-

aliquando debent vincere superiores liter fit impressio in animabus noal i i

agcndo in ipsos. intelligentiis.

4. Praeterea, Quando ex actione alicu- Ad secundum dicendum, quod c

us agentis provenit diversitas effectuum inferiora non reducunturad suj m-

jiu recipientibus, si illud agens csl unum cul ad formam qu
in se, bportet ad minus quodcausel <li- rum, sod sicut potenl lum, et i -

versa Becundum relationem ad aliquid bile ad motorera, cujus e§1 p r -;• em

differens, cum diversitaa in causato ha- movere, et sirailiter redueuntur inferio-
beat amateriaaliquam cauflamdiversita- rei ingeliadsuj
x,v
 I». \\M. MAG. ORD. Nt.KI).

\'l tertium dicendum, quod in corpo- circa agentera etetiam circa recipientia.
riluis iufrriora iinn vincmit snpcriora Esl cniiM sol ( .iiisa diversorum Becundum
tjii.f sunl universaliter agentia, sioul Bunt diversorum situs, e1 in eodem Btans lia-
eorpora ccBlestia, qua aon recipiunl pe- bel alium effectum in diversis recipienti-
regrinam impressionem, ul dicil Philo- Ims : el Birailiter illuminationum diversi*
so|)luis : scd dicuntur vincere super par- t.is quaa esl in inferioribus ordinibus,
Uoularia agentia, qu.T sunt Buperiora provenit ex diversis illuminationibui
elementa : superiores autem Angeli se descendentibua a primis, Becundum quod
habent ad inferiores ut universales agen- referuntur ad diversas rationes rerum in
tcS. primo, quamvis maneal Bimplicitas es-
Ad quartum dicendum, quod diversi- sentia 1
. Provenit ctiaiii divcrsitas cx di-
tas in effectibns solis est ex diversitate versa capacitate recipientium.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETAT10.

Didicit ergo visionibus ipse Theolo- Didicit itaque ex hisce visionibus

gus,quiajuxta omnemsuperessentialem theologus, Divinitatem, sccundum
supereminentiam incomparabiliter su- omnem supernaturalem excellentiam,
percollocatum esse divinum simul om- sine comparatione prcestare omni visi-
ni visibih ct invisibili virtuti. Atqui, bili et invisibili virtuti, omnibusque
quia ab omnibus est remotum ut uni- insuper exemptam esse, ut qure ne pri-
versale, neque primis eorum qute sunt mis quidem istis modo
essentiis ullo
essentiis simile. Adhuc et omnium ip- similis existat : ad h&c, ipsam omnium
sum principium et causam substanti- esse principium et causam substanti-
ficam esse, et eorum qme sunt, secre- ficam, indissolubilisque rerum man-
ta singularitate immutabile fundamen- sionis immutabile firmamentum, ex
tum, ex quo et esse ct bene esse etiam quo ut essent, et bene essent, suprema?
ipsis summe munitis est Virtutibus. etiam virtutes habuissent :
 I)!': CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII, § 6. 355

ipsum, Bcilicet divinum principium om-

nium, iu ijii.iiituin producit rea in

et causam substantificam, id -t, Bubsi-

stere facientem res in inquantum
esse,
conservat, et esse fundamentum eorum
qum sinii secreta tinguiaritate, i<l est,
secernens unicuique pi n»ri utji
<
i
— . prout
est propria causa rei cujuslibet, n<>n
EXroSlTlO TEXTCS. tantum communis, et immutabile, in

quantuin est primum agens dod motum

ah alio, nec deGciens in Beipso, al quod
habel esse per se, et .1 z quo, Bcili-
cet Deo, et esse et bene esse, quantum ad
Didicit enjo visionibus, etc. naturam et perfectionem aaturae : 1 -t

enim in ipsis virtutibus summe muniti

Bcilicet Seraphin, propter quod videntur
stare circa illum, <'t aon tantum in infe-
rioribus.

llic ostondit quid cdoclus sil cx visionc

circa Deum, et dicit quod dno, scilicct
quod supercminct oninihus per dignita-
tein natnrae, ex lioc quod vidit eum in
tlirono elevato, ct quod tainen commu-
nicat se aliis dando csse et bene essc, per
hoc quod vidit Seraphin snpcr euin. IUT.ICM.

Liltera sic legatur : Ergo quia vidit

superprincipalcin, <;lc. ipse Theohgus,
scilicet Isaias, didicit cx visionibus i.slis,

quia divinum, id est, Deus esl incompa-

rabiliter, id est, sine prOportione ex di-
gnitate suaa aaturae supercollocalum <>m- Hic 1 -1 dubitatio de bis qus in /

ni virtuti invisibili, que, id <'>t, et visi- Deo attribuit.

bili simul acceptis, el hocfuxta omnem Videtur enim falsum dicere.

supereminentiam superessentialem, id Quod enira incomparabilitei
1 .

est, socunduin jns superemiuenliae illius motum, aon partii ipatur sed diviua
ijni esl Buper omnem essentiam. Atqui, boaitas pai ti< ipatur .1 rebus, ul dii lum
id est, certe didicit, quia divinum est ab .^t cap. I \ Deus oon
omnibus remotum dod coarctatum ad iacoraparabiliter -i rebus.

aliquid /// universale principium omnium 2. 1

*
1 . 1
1
. 1 . .1. Vidotur 1 ir< 1 I101 falsura

rerum, neque, id est, <•! aon «>! simile quod di< il coininuDi
etiam primis essentiis eorum qux sunt, uequalitei
id cst, inter ea quoa Bunt, scilicel Sera- aon BBqualiter appropiuquan
phin, qui dicuntur sub ipso, quasi uod bitudo oniin unius nd nlteruni osl qus
attingeates similitudinem ejus omniao. (l,im relal 1-

Adhuc didicit, quamvis it.i -it remotura iicmorum r D

per dignitatem aaturae, '•/, id esl . etiam dora modo propiuquitoti nd iportet
35G I) \\A\. MAG ORD. IMU:i).

ut ill»' inmlus sil ctiam in Omnibus qu.c secundum hoc dicitur esse in medio eo-
appropinquanl silu. iiiin.

Praeterea, Impossibile est idem ei- Ad secundum dicendum, quod ratio

dem esse vicinum et remotum : sed cui illa tenet in relativis in quibus innasci-
est vicinum aliquid, illud est vicinum tur relatio ex motu circa utrumque ex-
sil»i, et similiter est de remoto : si igitur Irciinmi. el non in his in quibus esl mo-
Deus esset vicinus alicui rei distanti ab tus in altero tantum, sicut columna im-
ipso, ipse sinml esset distans et propin- mobili manente lit dexter et sinisicr.
quus rei eidem, quod esse non potest. Unde quantum ei parte columns simili-
i. Praeterea, Sicul idemquod est unum ter se babet ad ea quae dissimilitcr se
in substantia, faoit indifferens in substan- babent ad ipsam. Similitcr Deus eodem
tia, iia sequale quod esl unum in quanti- modo sc babct quantum esl ex parte sui,
tate, Facit indistantiam quantitatis : si rebus divcrsimode accedentibus ad ip-
igitur esl sequalitas propinquitatis Dei ad suni.
rriii, et e converso, non enim potest in- Ad tertium dicendum,quod quando
telligi, quod plus distet unum ab altero aliquid appropinquat alteri ex boc quod
quam e converso, oportet quod eadem ambo communicant idem, tunc oportet
propinquitas sit Dei ad rom, et e conver- quod si unum vicinatur altcri, quod et e
so : et ita non potest esse, quod ipse converso, sicut si ambo partioipent albe-
non aequaliter distet ab liis quae non dinem, oamdem rationem propinquitatis
aequaliter distant ab ipso. babent in ipsa : propinquitas autem Dei
;). Item, Videtur quod non sit univer- ad res non est per boc quod Deusaliquid
sale quod enim universale est, minus
:
communicct, cum ipse sit quidquid ba-
proprie est causa rei cum igitur Deus :
bet, sed alia sunt per boc quod aliquod
sit propinquissima causa uniuscujusque, participant de attributis ejus : et ideo
non est universale principium. non est eadem ratio propinquitatis in
6. Praeterea, Quod est magis universa- utroque extremorum.
le, minus eflieax ad cognitionem rei
est :
Ad quartum dicendum, quod aequali-
unde per causam universalem scitur res tas non est rei ad Deum per hoc quod
quia et non propter quid sed Deus seip- :
participet aliquid idem cum ipso, sed
so cognoscit perfectissime omnia ergo :
quia accedit ad ipsum secundum quod
non est causa universalis. potest : propter quod etiam dicitur liomo
7. Item. Yidetur quod non sit funda- tieri ad similitudinem Dei, ut pcr praepo-
mentum Imc enim attribuitur matoriae,
:
sitionem ad, notclur distantia a porfocta
qua1 sula inter caetera removetur a Deo :
similitudine.
ergo incohgrue dicit de ipso fundamento. Ad alia duo diccndum, quod Deus non
Solutio. Dicendum ad primum, quod dicitur univcrsale per abstractionem, sed
Deus quidem quantum ad eminontiam sicut virtus non coarctata ad aliquid, et
suae naturae, quae non participatur ab baec est propria causa rei, et perfecte de-
aliquo, dicitur incomparabiliter super- monstrans rem, tirmiter tenens ipsam in
collocatum, sed quantum ad attributa esse et in virtute sua. Vel dicitur funda-
quae sunt atterius rationis ab essentia, mentum ad similitudinem fundamenti,
licet non sit alia secundum rem, partici- quod est primum in re. Et similiter vir-
patur a rebus, et praecipue a supremis tus divina est prima, supra quam stabi-
substantiis participantibus bonitatem ip- liuntur omnes virlutes sequentes tam na-
sius et sapiontiam et alia attributa : et turales quam gratuitae.
 DE GCELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII, § 7.
-

ANTIQUA TRANSLAilO. BALTH. CORDERII, S. J. INTFRPRF.TATIO.

A. Deinde easdem sanctissimorum Ipsas deinde deiformes sanctissimo-

Seraphin edoctus est deiformes Virtu- rum seraphim virtutes doccbatur, quo-
tes, sacra quidem ipsorum cognomi- rum sacrum nomen quid igneum dc-
natione, quod est ignitum, de quo signat, dc quonospaulo post dicemus,
paulo post nos dicemus, quantum no- prout poterimus interpretari, istius
bis possibile, subintroducere in deifor- igneae virtutis ad divinam similitudi-
me ignitae virtutis anagogas. nem impulsus. Porro cum senarum
alarum sacrae fictionis absolutam sum-
B. Alarum vero expansa sacra forma- mamquc in Deum
primis ac mediis
in

tione in divinum, inprimiset inmediis novissimisque mentibus excitationem,

absolutam et
et in ultimis intellectibus nec non innumerabiles eorum ped<
altissimam extensionem. Sed et eorum multasque facies sanctus ille t
1

multificum et multiforme videns intel- videret, utque alis tam pedum quam
lectualis Theologus, ct alis distingui facierum adspectus arcerentur, alaeque
eam subtus pedes, et eam subtus faciein medise perpetuo moverentur, ad intcl-
visionem, ct eum in mediis alis super ligibilem eorum quae cernebai scien-
motum, ad invisibilem corum quae vi- tiam adducebatur, explicata illi supre-
sa sunt reductus cst scientiam, mani- morum spiritum multivaga plurimaq
festata ci altissimorum intellectuum cernendi facultate, sacraqut
multivia et multivida virtute, et eo- verentia, quam supermundialiter ex«
rum sacra formidine quam
habent su- hibent in sublimiorum profundiorum-
permundanc in altiorum et inferiorum que mysteriorum
supcrbam et audacem et impossibilem ria impenetrabiliqui
scrutationcm. nec non optime ta Deum imii m
tium actionum inc Jtivolan-
C. Et in commensuratione Deum te perpetua motione. Quin et divinum
imitantium actionum incessabile et al- illu.l praestantissimumque laudi* can
tivolum semper motionis. Sed et illam ticum discebat, ang< m
 1

D. \ 1 > m \c.. ORD. i»im;d

divinam et multum pretiosam hymno- efformabat, prout poterat, ipsi theolo-
diam eruditus est, formantc visionem go sacram suam scientiam communi-
A.ngelo secundum virtutem ipsi Theo- cante.
logo, et tradente propriam sacram
scientiam.

ducere, quasi de subtua ad summum.vel

subintroducere te anagogas indei/orme,
caetcris non mutatis.

DIVISH) ET EXrOSISlO TEXTUS. B. Alarum vero, ctc. Ilic ostcndit quid

didicit ex alis, et oportet liic exponere
quid significenl sex ala?.

A. Deinde easdem sanctissimorum, ctc.

Iloc dicit quid didicit ex parte Sera-

phin. Kt primo dicit quod didicit ex ip- DUIflUM.
sorum nomine. Secundo quid didicit ex
alis eorum,ibi (B),Alarum vero expansa,

etc. Tertio quid didicit cx eorum hym-

nis, ibi (C, circa finem), Sed et illam <li-

vinam, etc.

Littera sic legatur : Z>rvWe,scilicetpost

id quod didicil de Deo Thcologus, edo-
clus est per visionem easdemvirtutes dei- Et ad evidentiam eorum quse in Litfe-
formes, id est, Deo propinquns, scilicet ra dicuntur, oportct hic quserere de his
Seraphin sanctissimorum, et hocquidem quae Seraphin attribuit,
sacracognominatio?ieipsorum,sc\\icetSe- Videtur enim, quod incongrue uta-
1.

raphin, quod est intcrprctatum ignitum t tur corum manifestatione supra enim, :

de quo pa ulo post nos dicc-

scilicet igne cap. VTT, dictum est, quod illuminationes
mus, scilicel ultimo capite, ponendopro- primae liicrarchiae sunt circulares : hic
prietates ejus secundum quod spiritua- autem dicit,quod habent extcnsionem
liliu^ competunt, et hoc quantum possi- qu;e cst seCundum rectitudinem er_ :

bilc esl nobis secundum modum scientiae contradicit sibi.

nostrae ,subintroducere anagogas, id est, 2. Prseterea, Omnes Angeli habentvi-
proprietatcs sursum ductivas. Proprieta- sionem absolutam a speculo el aenigma-
tes dico ignitse virlutis sursum in dei/or- te, cum habeant intellectus deiformes :

>'"'» id est, in dona quibus spiritus Deo ergo nondebuil specialiter attribui Sera-
similahtur : et huic respondel subintro- phin.
 I)E COELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII. § 7.

3. Praeterea, Ezech. 1, 0«, dicitur de utramqueexigiturbiiiariusalaram.utsint

Cherubin, quod habent quatuor pennas, altivoli ia Buperiora, et citivoli in infe-
quce sunt quatuor alae, qui tanien sunt riora, per facilem ationem in atro-
in eadem hierarchia cum Seraphin : ergo que, quorum exigitur donum capacitatifl
similitcr Scraphin debuit hic ostendi naturae. Sed Benariufl alarum Becundnm
tantum cum quatuor alis, ct non cum Dionysium intelligitur, quod dnobus alia
sex. velabanl caput Buum, et duabus pe
4. Prasterea, Ad motum unum sufli- buos, et duae erant in medio eorporu
ciunt duae alae : cum ergo prima hierar- quamvifl Augustinus aliter exponat
chia sumatur penes conversioncui in quod « velabanl corpufl et pedes Bedenti
Deum, et sic videturhabere tantum unum « super thronum. » [Jnde Becundum Dio-
motum, videtur quod nun deberet dc- nysii expositionem Bignificantur illumi-
scribi nisi tantum cum duabusalis. nationes trium hierarchiaram, quflB ba-
Solutio. Dicendum ad primum, quod bentur a superioribufl, qui habent quod
illuminationes prima?hierarchiae ex parte est inferiorum, el uon e converso. Unde
contcmplati sunt circulares, quia invol- per binarium alaiiun qui erat in capite
vuntur circa id quod est priinum, me- flignificatur illuminatioprimaa hierar-
dium, et finis, ut supra patuit : scd cx chiae, et per medias mediaa, et per
partc contemplantis quod elcvatur in id qua; in pedibus erant, illuminatio ulti-
quod est supra ipsum, est extensio simi- ma3. Ezechiel ergo tantum posuit qua-
lis motui rccto. tuor : quoni.un silii ofltendehantur Becun-
Ad sccunduni diccndum, quod licet duin (juud operabantur .il» captivitatem
omnes liabcant absolutam contempla- Gliorum Israel, vel eorum Liberationem,
tionem quantum ad modum ex parte et secundum quod accipiebantur de hoc
contemplantis, quia sine veiamine speculi illuminationes per conversionem in

et flenigmatis quantum tamen ex parte

: Deum. Sed Lsaise ostensi sunl Seraphin
objecti est proprium primorum, quia ac- Becundum quod sunl in vioinitate ad
cipiunl in ipsa prima virtute non coar- Deum : et ideo debuerunl Bibi ostendi
ctata ad aliquid : inhis vero quas [><isl cumsei alis, quod pertinet ad perfe-
ipsas sunt, contrahitur et determinaturj ctam ilLuminationum receptionera.El |><'r

et tanlo magis, quanto plus descendil : hoc patel Bolutio ad alia.

et idco inferiores recipientes in superio—

ribus et nou in ipso priino, non habent
absolutam extensionem.
\<l tertium dicendum, quod invcnitur
et binarius ct quaternarius <•! senarius
alaiuin in Angelis descriptus. Binarius
euiiu cst secundura duo ijuilms elevantur
in motucontemplationiflj Bcilicetcapacitas
naturad, et illuminatio descendensj sine
quibus non possunl in alluin contiinpla-
tionis elevari. Duplex vero binarius, qui
est quaternariua alarum, est B&oundum
duo opera ipsorum, scilicel convereio-
ncin in Buperiora »•! inferiora !
<•! ad

1
Ezech. i, 8 : Quatuor faeiei uni t
t\ >yw ;r^ / i
 .

380 1). WM. M\(.. ORD. IMl.l.l».

BcilioelProphetSi virtute altissimorum

intellectuum, scilicel Seraphin <-t (llie-
rubin multwia, qiianium a<l imiliiiinli-

aem pedumi secundum quod multii mo-

dis operatui m infciiora, <t muliiriihi,
quantuoi < * * 1 multitudinem vultuum, bo^
cunduin uniltiis fulgores .i superiori ro-
ceptos, '/ iniinifcstata v\ socra farmidine
l.xrosmo n:\ n S.
riiiiini, scilicct siijicrioruin, i/iinm ha-
brnt siipriiiiuiidniie, id cst, sii|ir,i inun-
dum nostrum, quia secunduin rcvcrcu-
tiam tantum. Formidine dico iu srruta-
tiouem altiorum, id est, divinorum per
B. Alarum vero expansa, etc. eminentiam, et eorumdem infcriorum,
profundorum, secundum quodus-
id est,
que ad fincm scrutabilia sunt. Scruta-
tionem dico superbam, id est, quce esset
eis superba, quiaappeterentexcellentiam
non debitam eis, et audacem, secundum
quod non compararetur ad vires suas,
Littera sic Legatur : IToc quidem edo- et impossibilem, secunudm quod eorum

ctus est ex eorum nomine. Vero, id est, vires deficiunt ab illa : et haec formido
sed edoctus cst expansa formatione, id designatur per hoc quod dicitur, quod
est, significatione alarum extensionem, cum vox de firmamento, submit-
fieret

id est, elevationem eorum absolutam et tebant alas suas, quasi non praesumentes
altissimam, quantum ad universalitatem se extollere in altiludinem divinae con-
etaltitudinem objecti, in divinum, idest, templationis, secundum modum suum,
in Deum in primis et mediis ct ultimis quod esset eis superbum.
intelleetibus secundum illuminationes
trium hierarchiarum. Sedet, id est, etiam
alius Theologus, scilicet Ezechiel, intel-

lectualis, quantum ad visionem intelle-

ciualcm, videns multificumet multiforme

eorum, id est, multipedes et multorum
vultuum : sic enim habet alia translatio.

Dicitur enim Ezechielis, 1, G : Quatuor

facics uni. Et videns eos alis distingui, DUBIUM.
reductus est per haec visibilia ad invisi-

bilem scientiam, visu corporali, eorum

quse visa sunt ab ipso Propheta, scilicet
ad eam visionem subtus pedes, id est,
quae per alas pedum designatur, et ad
eam quae subtus facies, id est, in capite,
et a<l euni super motum, id est, eminen- Sed videtur esse falsum quod dicit.

tem : vel super motum, id est, maxi- 1 Angeli habent inteillectus dcifor-
iiiiiin in mediis alis : vel distingui alis mes : ergo nihil est eis superbum et im-
eam visionem, <'l<\, id est, distinctione possibile.
alarum horum trium distinctionem desi- 2. Prseterea, Omnium illuminationcm
iari. lteduclus est dico manifestata ei, et moduin accipiendi Deus fecit commu-
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII, $ 7. !

nicabilem, et maximc primis cssentiis : le, id est, indeficiens, et altivolum super

ergo non est eis aliquid superbum et im- alias, semper motionis eorum, id '--t,

possibile. continuuin motnm eorum altum len-

in

Et dicendum, quod omnis illuminatio dentem, et hoc in commensuratione, i<l

ct modus qucm communicata
fecit, sit est, in proportione ad ipsum, aetionum
primis csscntiis, non tamen modus in- imitantium Deum, id ••-!, per quas pro-
creatus, quo ipse intelligit infinita virtu- portionaliter Deum imitantur, el alios in

te ct luce se et alia : hoc enim non esl imitationem ducunt. s<;i ,-t, i«| est, etiam
communicabile nisi communicaretur vii- lsaias est eruditus illamhymnodiam, id

tus et essentia infinita : et sic ficrcnt dii est,laudem, « Sanctus, sanctus, sanctus,
pernaturam, quod redundaret in imper- divinam, quia Deusea laudatur, mui- '•/

fectionem l)ei, si sibi aliquid ada'quari tum pretiosam, quia continet mysterium
posset. trinitatis et unitatis, ut Bupra cap. VII
dictum est, hocel Angelo formante visio-
nem ipsi Theologo, scilicet [saiffi, secun-
dian virtutem, scilicet Prophet», et ip

Angelo tradenteeif scilicel Prophet», sa-

EXPOSITIO TEXTUS. cram scientiam propriam, id est, con-
naturalem ei, quia per symbola.

C. El in commcnsuratione Dcum, etc.

Et iterum Theologus videns incessabi-

Hf>2 I». AI.H. MAl,. OHh. PH.l.h.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETAT10.

Docuit ergo eum et hoc, quia pur- Quin et hoc ipsum edocebat, quo-
gatio est quantumcumque purgatis modo divinae claritatis ac munditiei
ipsa divinae claritatis incognitae, quan- pro cujusque captu participatio, quo-
tum possibile, participatio. Haic au- quo modo mundis etiam esset expia-
tem ex ipsius divinitatis remotis cau- tioni. Quoe cum praacipuis de causis a
sis, qua omnes sacros intellectus super- Dei principatu in cunctis sacris men-
essentiali occultationes perficit, altissi- tibus superessentiali quodam secreto
mis circa se virtutibus manifestior operatur, supremis tamen virtutibus
quo modo est, et magis semetipsam Deoque proximis manifestior quodam-
manifestat et distribuit. Deinde secun- modo existit usque magis se explanat
;

dis, aut novissimis, aut nostris
ctualibus virtutibus, quantumab ipsa
unaquasque secundum deiforme exi-
stit, sic manifestam suam illuminatio-
nem conducit ad proprie occultationis
laudandum ignotum.
intelle- etinsinuat; secundis vero novissimis-
ve nostris virtutibus hisce spiritalibus,
prout queeque a deiformitate ipsa di-
stat, ita claram ejus illustrationem ad
secreti sui singularem confert ignora-
tionem.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII

id est, aliquo modo est manifestior, non

simpliciter, sed comparatione inferio-
rum, altissimis virtutibus, wilicel pri-
mis ordinibns existentibus eirea se im-
mediate, etmagis m eis manifestat seip-
sam, ad modum luminis corporalis, cn-
jus est manifestare Beipsum, et etiam
magis se distribuit.
Deinde ipsa clarita-
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. te sic conducit manifestam suam illumi-

nationem, idest, manifeeta causaaKqua-

litcr r\ qnantnm ad mediam
seeundis,
hicrarchiam,aut novissimis, quantum
ad ultimam, aut nostris, quantum ad
Docuit eryo eum, etc. hunianam intellectualibus virtutibua ud
laudandum ignotum principium, soili
Deum, propriss occultationis, id est,
qua procedit occulta claritas. Sic dico
quantum ab ipsa, BCilicel claritate una-
qweque virtus existU secundum deifor-
Jlic ostcndit quid consequcntcr ex vi- me, id est, secundum participationem
sione Prophcta didicit, concludens ea divinae similitudinis proportionaliter Bibi.
quae dicta sunt. Quasi dicat Adducuntur inferiora per
:

Et dividitur in partes tres. Tn prima claritatem divinam el jucundam partici-

dicit, quod oinncs operationes inferio- pationem primi principii, e1 hssc jucun-
rum etsuperiorum reducuntur in divi- ditas per laudem intelligitur : unde alia
nain operationem. In secunda, quod translatio habel c jucundum, » id est,
oporationes inferiorum reponunt in su- lene, ignotum.
perioribus, ibi (§ 9, A), Lucet autem per
singula. In tcrtia concludit congruentiam
solutionis, ibi(§9, A suhlincm), Nihil er-
go inordinatum.

Littera sic legatur : Ergo ut primum

dictum est, Angelus formans visionem,
docuit rum, scilicet Prophetam, </, id

est, etiam hocquia, id est, (juod purga- 1)1 lill M

tio in quantumcumque purgatis, Bive
primis, sive infimis, est participatio ipsa
divinss claritatis incognitse, propter su'
inlinitatcm non pecfecte nots, qua libe-

rantur a dissimilitudinis confusione, el

hoc quantum possibile esl unicuique,

ciini Mini perfecte participetur. Autem, Sin \ iih ii it f.iUuiii .!

id ost, sed hsec, scilicel claritas divina, I Niilliiin enim ignotum laudatnr,
ex causis ipsius divinitatis remotis a re- <|iiia non exprimil quod intelleetns non
hus per excessum, i«l est, ex ipso Deo concipil . i rgo \ idetur contraria d
causante procedens, qua, scilicel clarita- dicens ign otum laudandum.
te divina,j9er/fct/ omnes sacros intellectus - Prasterea, Per claritatem ducuntur
superessentiali occultatione, </iw modo, ad divinam contemplationem . quod io-
364 I). \\A\. MAG. OHh. IMl.KI).

tem quia contemplatur, qod est igno- tiotus, secundum Ld Bcilicet quod ji-< i >

luiu : ergo uialr dicit ad ignotum con- participatur, et secuudum id Laudatur ut

ducere illuminatiouem. Bupra hoc ens quod a uobia de i|i-" par-
3. Praeterea, Nihil delectal nisi cogni- ticipatur,quamvis illud quod Bupra in-
tuiu : si igitur summe delectantur inpri- tellectum nostrum est de ipso, determi-
iiin principio, non videtureis esseigno- uatc Laudare non possimus, nec etiam
tuiu. Angeli. El ideo <li<it Commentator :

i. Prsterea, Sicut dieit Augustinus, « [gnotus est Deus non propter varieta-
« Fruuntur cognitis in quibus voluntas « tem syllogismorum ignolam nobis sed
« deiectata conquiescit : » Angeli autem « per quamdam incomprehensibilem
fruuutur Deo : ergo non est eis igno* « ignorantiam nostram, quaa in nobis et
tum. « sigillatim et pariter est. Primo 1111111

Solutio. Dicimus, quod Deus quidem « modo ignota sunt nobis, quae ex parte
est ignotus simpliciter, quia non coguo- « sua incertiludincin Jialicnt,utconclusio-
scitur a quacumque creatura secundum « ncsremotuj aprincipiis:quapropter con-
totam et inlinitam virtutem, secundum « trariae ad ipsas syllogizari potest. Deus
quod ipse seipsum cognoseit et hanc : « autem est ignotus nobis ut principium
cognitionem vocat xvugustinus « compre- « quod innnensitate sui luininis capaci-
« hensionem, » quam de Deo dicit esse, « tatem nostram exeedit. » Et per hoc
impossibilem 1 secundum quid tamen est patet solutio ad objecta.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETA TIO.

A. Lucet autem per singula secun- Secundas porro sigillatim per pri-
dis per prima. Et si oportet breviter mas illustrat, et ut summatim dicam,
dicere, primo ex occulto ad manife- primitus ex occulto in apeitum duci-
stum ducitur per virtutes prinias. Hoc tur per virtutes primas. Hoc igitur
ergo Theologus didicit ex lucem du- theologus ab angelo, qui ipsum illu-

cente cum Angelo, hoc est, purgatio- strabat, discebar, quomodo cum ipsa-
nem omnes divinas operationes per
et met expiatio, tum caetera? Dei princi-
primas essentias relucentcs in omnes pales operationes omnes, per primas
 DE CfET/ESTT HIERARCHFA, C\I\ XTII, §

reliquas distribui, secundum uniuscu- essentias elucentes, in omnes reliquas

jusque ad deificas participationes ana- distribuantur, juxta cujuslibet ad dei-
logiam. Propter quod et ignite purga- ficas participationes
capacitatcm qua- :

tivam proprietatemipsisSeraphin con- propter per ignem expiandi proprieta-

sequenter post Deum reposuit. Nihil tem merito ipsis seraphim secundum
ergo inordinatum, si purgare dicitur Deum tribuit. Nequaquam igitur ab-
Theologum Seraphin sic enim pur- : surdum sit, si theologum expiarc sc-
gat Deus omnes, quorum totius causa raphim perhibetur. Utenim Deus, hoc
est purgationis. ipso quod omnis expiationis causa sit,
omnes purificat, vel potius (ut magis
Magis autem proxime utemur
B. obvio exemplo utar) sicut apud nos
exemplo, sicut secundum nos summus pontifex, dum per ministros suos seu
sacerdos per suos ministros aut sacer- sacerdotes expiat, illuminatve, ipsemet
dotes purgans aut illuminans, ipse di- expiare et illuminare dicitur, quoJ illi
citur purgare,et illuminare, per ipsum ordines, quos consecrat. sacrosanctas
purgatis orditibus, per se in ipsum suas in ipsum referant actiones sic :

reponentibus proprias sacras opera- angelus quoque qui thcologum expia-

tiones : propriam purgativam
sic et bat, propriam purgandi vim atquc
scientiam etvirtutem ipsepurgationem scientiam Deo quidem, ut auctori, se-
Theologi perficiens Angelus, in Deum raphim vero, tamquam primicerio sa-
quidem veluti causalem, deinde in crorum antistiti, attribuit ac si dicat, :

ipsum Seraphin tamquamprimo agen- cum angelica quadam revercntia eum

tem summum sacerdotem reponit: qui purgabatur instituens : Ejua qua
veluti fortassis quis dixcrit cuman- in te meo ministerio perficitur cxpia-
gelica reverentia, purgatum edocens, tionis, principium quidem praeci-
« quia in te ante me perficiendaj purga- puum, et essentia opifcxquc atque
« tionis principium quidem est excel- auctor est is, qui primas etiam essen-
« sum et essentia et creator et causalis, tias et in luccm protulit, et juxta se
« primasqueessentias adesseadducens, collocando continet. atque conservat
« et circa se collocatione continens et immutabiles, lapsusque expertes, el
« observans inconversibiles et casu ca- easdem movct ad primas providentire
« rentes, et seipsum movens in primas suaj operationes participandas ;

« propriarum providarum operatio- cnim is qui httC me docuit, seraphim

« num participationes. » Hoc enim hic legationem declarare dixit. Principes
me docens, ait ipsius Seraphin ma- autem sacrorum, et post Deura dux,
nifestare missioncm. « Summus au- primarum essentiarum ordo, a
c tem sacerdos et post Deum dux, ipse ego deiformiter expiare didici,
« prasstantium essentiarum ornatus, a ipsius, inquam, est,qui p
« quo ego purgare deiformitcr erudi- piat, pcr quem providentias suas
« tus sum. Ipse igitur est per me te ncs c\ abdito Qd D09 produxit |UI

« purgans, per quem proprias providaa cst auctor et effector i

« actiones ex occulto et in noa produ- nis. Atque hiec ille quidem m

« xit ipsa totius causa et opifex purga- bat, tibi autem ipa . iusm
« tionis. » Haec ille quidem docuit Intelligendi dic i

mc : tibi autem ego trado. Tuae autem erit, aut per alteram dictarum c
;

. ist-

concesscrim intellcctuali ct discicti- nnn omni ambiguitatis SCI

v;e scienti.r aut alteram partcm di- solvi. eamque altcri, utpotc probabi-

ctarum causarum absolvi a dubitationc tcm. et C msenta

ct eamdcm honorare aut alteramtam- : anteponere •.
aut per te, quid cum \c-
30« ]). AI.H. MAli. onn. PILED.

quam cooaequena et rationabile et ritatc conjunctius sit invenirc, aut ab

aeque verum nabentem : aut a teipso alio discerc (Deo scilicct vcrbum tri-

quod vere viciniua inventre : aut ab bucntc, quod et angeli interpretentur),

altero diacere, Dep videlicet dante, et nobisquc angelorum studiosis reve-

priua recipientibus Angelis, et Angc- !arc clariorem (ai iieri possit) mihique
lorum amicis nobis revelarc, per ejus gratiorcm contcmplationem.
magis amabilem contemplationem.

quod et, id est, etiani inferior Angelus

reposuit ipsis Seraphin sicut praBoperan-
tibus conseguenter post Deum, cui primo
reposuit proprietatem purgativam igui-
i:\rosiTio TEXTUS. te, id est, per ignem quo purgasse dici-
tur labia Propheta^. Ergo, ut patet bx
dictis, nihil est inordinalum, id est,
contra dispositionum ordinem, si Sera-
p/iin purgare Theologum, ut
dicitur
A. Lucel autem t etc. primo operans, non sicut exsequens sic :

enim etiam Deus purgat omnes qui pur-

yantur totius, id est, cujuslibet vel per-
fectae purgalionis, quorum est causa pri-

ma et ideo
: Angelus exsequens ostendit
Dominum et Seraphin accipicntem cal-
culum de altari, ut ostenderet Deum
IIic ostendit, quod sicut operationes operari ut primam causam, et conse-
omnium reducuntur in primum princi- quenter Seraphin per virtutem receptam
pium, ita etiam operationes inferiorum ab ipso.
reducuntur in superiores, dicens Autem, :

id est, sed divina claritas sicut lucet

omnibus ex Deo, ita etiam lucet secun-
dis per prima, et hoc ita est per singula.
Et si oportet brcviter dicere, primo duci-
tur ex occullo divinitatis ad manifestum
uniuscujusque/;e;-/??7ma.s, id est, superio-
res virtutes, Ergo Theologus, scilicet

[saias, didicil hoc cx Angclo duccnte eum DUBIA.

in lucem divinam. Hoc ergo est, scilicet

quod didicit, purgationem et omnes divi-

nas operationes, ut perfectionem et il-

Luminationem, et siqme sunt alice, distri-

bui per primas cssentias in omnes rcli-

quas, scilicet inferiores, relucentes, id cst,
ut reluceant in eis : et hoc sccundum Sedgratiacjus quodhicdicitur, scilicet
analogiam nniuscujusque inferiorum ad inferiorcs venisse adpurgandum Prophe-
participationes deificas, Ld est, divino- tam, virtute recepta a primis, cum hoc
rum, per quae deiformes sunt. Propter videatur iieri per motuin localcm inferio-
 :

DK CCELESTJ HIBRARCHfA, GAP. XIII, § 9. :j.i7

rum, quajratur de mutu Angelorum sc- a loco : ergo videtur, quod uon -it in
cundum locum ct quia niliil movetur : loco.
in loco nisi aliquo moilo sit in loco, ^ Ad idem, Ulumum corpus porfeotis-
quaerendum est primo de loco Angelo- siinuin et nobitissimum UOD est in Loco :

hoc qua^runtur quatuor.

ruin. Et circa non enim Buperhcies Bua exterior est
Primo, Utrum Angelus possit esse in locus suus,
utquidam dicunt, quia locui
loco? secundum PbiloBophum nihil est rei :

Secundo, Si est possibile, qualiter sit sed quolibet corpore uobUior est Ange-
in loco? lus ergo non est inloco.
:

Tertio,Utrum necessario sit in loco ? 7. Ad idein, Sicul dicit Philosophus in

Quarto, Utrum Angelus possit simul IV Physicorum, « ueque nnam differen-
esse in diversis locis? « tiam babemus puncti et loci puncti et :

« eadein est ralio uniuscujusquc imlivi-

Cikca primum sic proceditur. <i sibilis ad suum locum : » cum igitur
1. Yidetur enim, quod non possit csse Angelus sit indivisibilis, non videtur
in loco : omne enim quod est in loco, cst esse in Ioco qui non sit ipse :
e1 it.i uon
sursum, vel deorsum : sed nulla intelli- est in loco, cum nibil sit suus locus.
gentia cst sursum vel deorsum, ut dicit 8. Ad idem, Sicut dicit Philosophus in
Rabbi Moyses : crgo nulla intelligentia IV Physicorum, « locum non ponimus
sive Angclus est in loco. « nisi propter molum : » sed Angelus
2. Ad idem, Nihil per se est in loco non movetur ad locum, cum non habeal
nisi corpus, cujus lines commensurantur naturas quibus corpora detenninate ino-
finibus loci : si igitur aliqua spiritualis ventur ad suum locum ergo non est in :

natura sit in loco, hoc erit per accidens : loco.

remoto autem quodperse est, non rema- Ad oppositum.
net quod per accidens est cum igitur : 1. Dicit Gregorius, quod * Angeli ini-
Angelus non sit conjunctus alicui quod « nistrant cutn ad nos inittuntur : » hoc
per se est in loco, non potest aliquo ino- autem est cum iu loco qui circa UOS eat,
do esse in loco. sunt : ergo videtur quod sinl in looo.
3. Ad idem, Anima proptcr sui sim- 2. PrsBterea, Zachar. i, II. dicitur,
plicitateinnon esl in locoper se, sed per quod vidit Angelum Stantem inter mi/r-
accidens tantum cuin igitur : Angclus
sit teta.

majoria simplicitatie quam anima, non •*• Proterea, Damascenus dicit, quod
poterit esse in loco neo per se, nec per « ibi Bunl ubi operantur : » oum igitur
accidens. operentur circa nos, videturquod Bintin
i. Ad idem, Quod de bs habet compa- loco,
rationem eequalem ad omnem locum, si SoLonot Dicendura, quod est duplex
est, aut est ubique, aut uusquam : sed locus, Bcilicet spiritualis, qui metapho-
Angelus non habet de se magis compara- rice dicitur locus, et sic Deus dicitur
tionem ad Looum unum quam alterum* spiritualis locut Angelorum a virtute
cuin iuiii sit in ipso naiura Inclinans ad continendi. I adedicit Beda, quodcquo-
aliquem locum, sicut in gravi vel levi • cumque mittantur, intra Deum - nr-
cum igitur non sii ubique, quia hoc bo- • runt, • Sic etiara di< iiur in Actibus,
lius Dei est, videtur quod non sit in ali- oap. ivn, 28, quod iu
(pio loco. movemur, et sumut, Locus ver porn*
.">.
Ad idem, Quidquid est Ln loco, re- Lis proprie dioitur locufl qui < m luperfl-
oipit ab eo aliquam proprietatem Loci, ipsum
oies corporis continontis, vel eliain
qus3 est immobilitare, (irmare, vel conti- corpus oontineuB. Dicimud igilur, quod
nere : Angelus nilnl istorum recipit Angeli neoessario luntinloco ipirituaii,
368 I). \\A\. IIAG. <>IU). PM.KI).

in «niiiii sua ••[M'!-;ilioMc : >cd <1«' 1""' iiini ultiinus orbis ikmi BSI in loCO, 86 d Q6C

est quaBstio. Concedimus etiam propter etiam inferiores orbes, siaeoipialur locua
anctoritatem 9criptursa et s&notorum, naturalis, cujus sbI contmere et salvare,
Vngelos in loco corporali etiam posse quod i indiget aliquod incorporale.
esse, secundum quod opOrantur cifcti [Jnde cx hoc tuntum ostenditur, quod es
iios, sed non secundum qucid Deum con- nstura Bua non requirit locum, led potr
templantur. I.i ooncedimus rationes ad cst habere locum ex c<» quod operatur
hoc. dirca nos, qualiter non operatur orbis ul-

Ad primum ergo dicendum, quod in- tiiuus.

telligentia siVe intellectus secunihnn septimum dicendum^ (juod pun-

\d
quod liujusmodi nequo est stiisum, nc- ctum non dicit opcrationcm in toco, per
quc dcorsum qfuia secundum quod est
: quod possit distin^ui opcrans ali eo in
iiitcllcetus, halxd ordincm ad univcrsale, quo operatur, sicut Angelus distinguilur
qiiiid non est hic et nunc, sed ubique et a suo loco ct ideo non est ratio siinilis
:

semper : sed sccundum quod est intclle- de utroquc.

ctus hujus Anueli liabentissinirularitatcm Ad octavum diccndum, quod Angelus
ex co quod cst loco materia? in ipso, ut non movetur ad locuin motu detcrmina-
supra dictum cst, est inloco per accidens, to sibi ex natura sua, sicut gravia ct le-

licet non per se, sed sicut est intellectus via, sed secundum quod ex libertatc vo-
hujus bominis in quantum est hujus. luntatis operatur circa diversa loca.

Ad secundum dicendum, quod Ange-

lus non est in loco per accidens secun- Circa secundum sic proceditur.
dum quod unitur cuidam corpori, ut ani- 1. Vidctur cnim,quod Adgelus non
ma, sed secundum quod operatur circa sit diffinitive in loco, hoc est, quod ita

aliquid quod est in loco per se per hoc : sit hic quod non sit alibi. Intcllcctus
cnim oportct, quod actio ejus sit in loco, enim et intelligibilc sunt aequalis simpli-
et pcr accidens ipse, cum operatio non citatis : quia simplicitas intelligibilis est
scparctur a virtute agente remota au- : ex actione intellectus agentis : non au-
tem hac operatione, concedimus quod tem quod non habet cum igitur in-
dat :

non est in loco, nec per se, nec per ac- telligibile quod est universale, propter

cidcns. sui simplicitatem non sit hic ita quod

Ad tcrtium diccndum, quod ex hoc non alibi, videtur quod nec intellcctus,
quod aliquid est simplex ex natura sua, et ita nec Angclus, qui est intellectualis
non est in loco sed quantumcumque sit
: naturce, ut saepe habitum est in Littera.

simplcx, oportct quod sit in loco per ac- 2. Ad idem, Perfectibile atlingit suam
cidcns, si conjungatur ei quod per se cst perfectionem ubique, cum non sit per-
in loco. fectio extra perfectibilc : sed universale
Ad quartum dicendum, quod Angelus quod est pcrfectio intellectus, est ubique:
non habet dcterminationem ad aliquem ergo et Angelus qui est intellectualis

locum de sc, id cst, de natura sua, sed naturae, non diflmitur loco aliquo.
dc sc, id cst, de voluntate sua dctermi- 3. Praeterca, Intellectus deiformis non
natur per operationem suam ad aliqucm habet aliquam applicationem ad locum,
locum circa quem operatur. cum non recipiat ab his quae sunt in loco
Ad quintum dicendum, quod id quod sicut intellectus nostcr : cum ergo Angeli
eiroumscribitur loco, oportei quod reci- sint dciformes intcllcctus, videtur quod
piat dictas proprietates loci sic autem : non diffiniantur loco.
Angelus aon est in loco, ut patebit in i. Prseterea, A quocumquc rcmovctur
sequcnti articulo. prius, et posterius : sed prius incst loco
Ad sc\inm dicendum, quod non solum circumscribere quam diffinire : diflinire
 T)E C(ELESTJ HIERARCHIA, CAP. XIII. § 9.

cnim loci est pcr lincs essentia? hoc te- versale dupliciter potesl considerari, ..ut
ncre ct alibi non esse : circumscribitur in quantum esl perfectio intellectus ut
aulem quod secundum terminos descri- intellectus est, >-\ -i,- u tU determinalur
bitur in loco ct commensuralur partibus : ad aliquem lo ;um, sicul nec intellectus
loci autcm cst Iocatum terminare, iu se- in quantum intellectus : sed iiniversale
que separare ab alio : cum igitur Angeli iu quantum • •-! perfectio hujus inteliectus,
non circumscribantur loco, videtur quod esl qusedam intentio qua esl accident
nec loco diffiniri possint. liiijus, ei secundum hoc determia itur ad

5. Si dicatur, quod est in loco ut per locum aliquem per accidens, et similiter
operans in i[>so. Contra : Illuminans cor- inteilectus iu quantum est inteliei
poralc minus est potens quam illuminans lllljllS.

spirituale : sed aliquid illuminatur cor- Ad secundum <\\> '111111111, quod perfe-
porali luminc illuminante non praesente, ctio intellectus dupliciter potest conside-
sed remoto, sicut a sole : ergo similiter rari, aut secundum quod est aatura qu -

videtur, cum operatio Angelorum sit dam, quae est objectum intellectus, >{

circa nos per modum illuminationis, sic ii« »11 • -t idem iu diversis intellectil
quod possint operari circa nos, etiaiusi et in re : idem -t quod
quia • est princi-

non sint ubi nos sunius. pium intelligendi omnibus 1 adi

G. Praelerea, Ad boc quod aliquid non etiam, sed secundum 1 sse quod habet
sit alibi quam bic, oportet quod sit hic et velin rebus vel in anima, est aliud li

contineatur hic : sed Angelus non est bic aliud non intelligentes lme
ibi : et ideo
utcontentum bic ergo non potest dici,
: decepti sunt quidam, dicentes animara
quod sit liic ita quod non alilii quam hic. nobilius esse ubi inteUigat, quam in cor-

Probatio mediee. (lum Angelus per se pore quod vivificat.

non contineatur loco, non restat quod Adtertium dicendum, quod intellectiu
contineatur nisi per operationem suam, angelicus esl quidi m serapi r natura dei-
cum non sit uniliis corpori sicut anima :
formis, sed non semper in actu deiformi,
si autem opcralio est hic, hoc non esl imo operatur in nos per rormas vel illu-
sibi ex parte operantis, quia sic esset lo- minationes proportionatas nobis, et lunc
calis qu&libel operatio <'jus : ergo est sibi applicatur ad locura non ul recipiens o
cx parte termini in quem terminalur loco, sed iit conferens lii> quee in I-

operatio : ergo ex hoc nonsequitur quod siiut secundum vero quod est in actu
:

operans sit hic,sed tantumquod terminus deiformi contemplando Deum, non est in
sit hic contentus. loco.
7. PraBterea. Philosophus etiam ponit,* \d quarlum dicendum, quod circum-
•juod inteliigentiaB operantur in animabus Bcribere inesl loco pei prius quamdiffini-
nostris, nec tamen aliquando ponil eas re : unde circurascriptio loci lei minatur
cssr iu loco circa nos, sed semper in Buis ad id quod per ;
in I quod
orbibus ergo videtur similiter, quod
: terminus operation \ ''li : unde on- •

non oporteat nos ponere eas propter sequenter diffinitur ad locum illura

suam operationem hic contineri. ratio terminata in illud, el o|

Soixtio. Dicimus, ijikmI Angelus se- ikui esl separatum ab oporationo si

cundum quod operatur circa nos, est in ul etiam • ircum 1 minal

hoc loco iu <|in> operatur, et non alibi, , ,,1 pus, 1 1 por juens anima un
non tamen commensuratus huic I".". 1II1 del itur ad loi um iliura ul u

••iiiu nou habeat partes quantitativas et :

alibi, el I diflinii

ideo dicitur, quod non osl in loco cir- \,\ quintum lum, q iilumi-
•. ilc lici .11-
cumscriptivo, sod diffinith
A<l priraum vero dicendum, quod uni- iluni substanliain, lamen continuatur

mv
 370 I). AI.H. M \(. nlth. I» i;d.

distanti per mediura diaphanum, per corporalem creaturam non erat locus :

quod deferiur luroen usque ad <i i>t a n--

o esse Angeli non dependef a loco.
aliquod : Bed virtua Angeli non esl sic li. Hoc idem habetur per \ erbum Hie-
multiplicabilis in medio V| \
: et ideo oportet ronymi, qui dicit :
« raillia aostri
quod secundum essentiam sil in loco ubi « temporis aondum implentur annorum,
operatur. « et quantas priua aeternitates, quanta
Ad sextum dicendum, quod operatio « lempora, quantas Bsculorum originei
quidem continetur in hoc loco ex parte « fuis.se arbitrandum est, in quibus An-
lermini : et ideo terminus ejus est inloco « geli, Throni, et Dominationes, cfflteri-

per Be ut circumscriptus a loco, aihilo- (( que ordines servierunt Deo. » Et si di-

iiiinus tamen et operans per accidens catur, quod hoc uon verum, cum
est

continetur Becundum quod uon separatur contrarium dicat Augustinus, ad minus

a sua operatione. intelligibile est Angelos esse sine ioco :

Ad septimum dicendum, quod Philo- ergo non (lciiciKlfiit a loco.

phi non posuerunt intelligentias agere Ad idem, Dignius uon dependet ab

3.
aliquas operationes in nobis nisi per mo- indigniori, neque secundum naturam,
tus orbium unde virtus eoruin est : ef- ueque secundum intellcctum sed An- :

Quens ab intelligentia in corpus cceli, et geli digniores sunt quolibet loco : ergo
deinceps per elementa defertur ad ani- possunt et esse et intclligi sine loco.
inain : nec est inconveniens virtutem spi- i. Ad idem, « Principia substantiae
ritnalem deferri per corpus, cum etiam « sunt ante principia accidentis et etiani
Bpecies visibiles in esse spirituali deferan- « praeexistunl ipsi sub&tantise, » sicut di-
tur per aerem, licet spiritualius recipian- cit Philosophus : cum igilur locus acci-
turin aniina. Sed Angelos non ponimus dciis sit, Angeli q u sunt substantiae pri- i

mediante aliquo corpore operari in nos, mae, et eorum principia, sunt ante prin-
sed per seipsos spiritualiter : et ideo cipia loci, et non dependent ab eis er- :

non potesl esse virtus nisi ubi est substan- go non necessario sunt in loco.
tia ejus. 5. Ad idein, Illud dependet a loco
quod babet generationem in loco : Ange-
Dubium 3
Cirga tertium sic proceditur. li non habent gencrationem in loco, ne-
1. Videtur enim, quod Angelus neces- que continentiam sive conservationem :

sario sit in loco, sive quod dependeat a ergo non dependent a loco.
loco : quod enira ita est hic quod non 6. Ad idem,Quod dependet a loco, de-
alibi, necessario est in loco sed Angelus
:
pendet ab eo secundum aliquam pro-
est hic quod nonalibi ergo, etc. :
prietatem : Angeli non sunt hujusmodi,
2. Ad idein, Quidquid secundum om- quia ncque continentur, neque itnmobi-
nem sui actinn est in loco, necessario est litantur in loco : ergo non necessario
in loco : Angelus secundum omnem sui sunt in loco.
actum est in loco, quoniam secundum Solutio. Dicimus, quod Angcli fuerunt
quod contemplatur, assignatur sibi pro simul cuin creatura corporali, poluerunt
loco cnelum empyreum : secundum vero tamen ante fuissecreati. Et ideo dicimus,
quod ministrat, esl circa nos : ergo vi- quod secundum naturam suam non dc-
detur (juod uecessario est in loco. pendent a loco, nec necessario sunt in
\d oppositum. loco, secundum quod opc-
sed tantum
I .
Damascenus, « Deus prius
Sicul dicil rantur pirca id quod cst in loco, ut di-
« excogitavit Angelos quam corporalem ctuin est. Quidam vero volentes ultra
reaturam » excogitatio autem est :
intelligere quam possint imaginari, ne-
opus ejus igitur primo fecil Angelos
:
sciunt aliquid intelligere nisi ad modum
quam corporalem creaturam sed ante : corporalium : et ideo dicunt Angelos
 : :

DE COELESTI IllERAKCIIIA, CAI». XIII, § 9. 1

non posse esse, si non alicubi sunt, quod sterii est circa nosrcum igitur simul
frivolum reputaraus, dicenles quod pos- contempletur et ministret, utsupra habi-
sunt esse sine loco, et concedimus si- tum est, videtur quod Bimul possit
mul rationes ad hoc. in pluribus locis.
Ad primum vero dicendum, quod esse 4. Ad idem, Omne quod movetur in
hic et non alibi, accidit Angelo nou ex nunc, simul est in diversis locis : in illu
natura sua, sed ex eo quod operatur cir- eniui nunc erit in illo ad quod movet, et
ca localia : non sequitur.
et ideo ratio in quo et per quod aliter enim :
i

Ad secundum diccndum, quod id quod prius et posterius in illo motu, el bic

secundum suum actum omnem est in lo- esset in tempore : sed Angelus potest
co, non necessario est in loco, nisi locus moveri in nunc, ut infra patebil : i

esset principium generationis ejus, sicut potest simul esse in diversis locis.
dicitur, quod patria est principium ge- 5. Ad idem, Corpus Christi propter
nerationis, quemadmoduin et pater : unionem potest Bimul esse in diversis lo-
quod non convenit Angelis. Cum autem cis, quia in hoc altari et in illo : Angi -

ccelum empyreum attribuitur Angelis so- lus autem est Bimplicior corpore <
'. Ii iist i :

cundum quod contemplantur Deum, cst ergo multo magis potesl esse in diversia
propter congruentiam loci : quia ille lo- locis.

cus est nobilissinius inter omnia loca Ad oppositum.

corporalia, unde maxime decct nobilis- 1. Omne quod diffinitur loco, non est
simas subslantias, nec tamen est satis di- in pluribus (ocis simul : Angelus diffini-

gnus eis et secundum hunc modum di-

: tur loco, ut dicit Damascenus : ergo non
citur etiam, quod
magis Ecclesia est est in pluribus locis siinul.
suus locus quain theatruin, non tamen 2. Ad idem, Omnis creatura finita est
sua natura dependet ad locutn illuin. nihilautem finitae essentiae esl extra ter-
minos suaa essentiae cum igitur Angelus :

Quarto quaeritur, utrum Angelus pos- sit essentia creata, si >it per Buam sub-
sit simul esse in diversis locis? stanliam in hoc loco, nihiJ 6JU8 eril extra

1. Naturam eorporalem sequitur locus hune locum : et ita non polest esse in

ratione compositionis : Bpiritualis autem pluribus locia simul.

natura simplicior est corporali : cum igi-

tur corpus sit in uno loco tantum, vide- Quod concedimusel rationes ad hoc.
tur (juod natura spiritualis ens in loe<> Ad illud vero quod primo objicilur.di-
habeat aliquod suprahoc quod non de- cendum quodlocusnon consequitur na-
terminetur ad unum, sed possit esse si- turam corporalem ratione compositionis,
mul in pluribus. sic enim omne corpus esset in loco Bed :

2. A<1 idem, Aniina esl in quolibet lo- cum locus possit dici quanlitas mathe-
co corporis in quo operatur : cum ergo matica, <•! iterura quantitas oaturalis,

Angelus sil simplicior anima, operetur Becundura quod Bupra quanlitatem ha-

autem circa nos, videtur quod sit in qua- bel aliquam virtutem quo continendi,

libet parte loci circa nos : el bic eril in lo proprie dicitur Iocus, naturalis au-
pluribus locis. ,rl11 locus Bequitur corpus Bccundum
',]. Ad idem, Dicit Damascenus, « An- quod est indigens continenle etsalvante,

« gelusibi est ubi operatur : ubi autem el Bic nullum incorruptibile esl in l<

* contemplatur, ibi operatur, el Bimiliter quamvis aliquod iira habeal ex

« iihi iuiiiistr.it : » ergo esl utrobique Buperficiem corporis alterius, ad quod
terminantur partes ejus. ade l<"'t
sed nou est idem l<-<us in quo contem- I

platur et in <|iio iiiinistr.il. quia locus tura spiritualis sil simplioior, non rel

contemplationis esl ccelum, locua mini- turadhoi quod -it in uno Ioco tantura,
 c

(72 1). AI.H. MAG. OHI). VH.VA).

iilnini difliiiialur illo tciniiuis .-> j » i i ituali- \i m: iii »i \ i qusrere de motu An. -

bus vel corporalibus : hoc tamen habel loruin, propter id quod dicitur: Volavii

plus spirituale quod dod commensura- ad me untts ', etc. El oirca hoctria qusB-

tiu- loco sicul corpus. runtur.

\.l Becundum dicendunij quod anima Primo, utrum Vngelus possil moveri?
1 1 iii esl in corpore Bicut locatum in loco, Secuudo, l i rii iii motus ejus sit in

sicul probal Philosophus, Bed sicutforma nunc vel in tempore ?

in materia : el ideo tota est simul in qua- Terlio, Utrum motus ejus sit univo-
libct parte, sicut quslibet alia forma : et cus inolui corporum ?
similiter easel de A.ngelo, si esset forma
unita alicui corpori. ClRCA piiinuin sic proccditur.
Ad tertium dicendum, quodlocus con- I. Videtur eaim, quod Angelus non
templationis potest considerari aut quan- possil eoim probat 1'bilo-
moveri : Bicut

tiun ad objectum, quod ubique est, et Bic sopbus in \'l Physicorum, « Omne quod
idem est Locus contemplationis et mini- « movetur, non prius pertransit majus

Bterii : aut quantum ad congruentiam, et « se quam minus vel ssquale » Ange- :

aic est cc&lum empyreum locus contem- lus autem cum sit indivisibilis, non ba-

plationis : et cum sunt in illo, non sunt bet minus se ergo oportet, quod si mo-
:

hic, licet hic etiam contemplentur, cum vctur peraliquod spatiuin, quod trans-
Deus eis ubique sit prasens, quamvis eat indivisibile rnagnitudinis, quod ei

contemplatio non sit operatio, sed po- sequatur haec autem intinita sunt in
:

tiu> receptio, ut supra dictum est. quantuincunique parvo spatio ergo :

\d quartum dicendum, quod Angelus oumquam pertrausire potest aliquod spa-

licet inoveaturin nunc, non tamen liabet tium : ergo non movetur.
comparationem ad locum secundum il- 2. Ad idcin, Sicut idein Pbilosopbus
lud nunc, cuin sit idein nunc motus ejus probat, « omne quod movetur, partim
cum nunc temporis quod babet conti- « est in termino ad qucm, et partim in
nuitatem ex loco, ita quod partes nunc « termino a quo : » sed omne tale est

et temporis respondent partibus et ter- divisibile : cum igitur Angelus sit indi-

ininis loci : Angelus enim non movetur visibilis, impossibile est eum moveri.
commensurando se loco : et ideo non 3. Ad idem, Omne quod non est divi-

oportet quod in illo nunc coinparetur ad sibile per motum, non movetur : sed sic
diversa loca : et hoc nielius patebit in- est de Angelo : unde dicitur in libro de

fra. Causis, quod « intelligentia non dividi-

Ad quintum diceadum, quod corpus « lur secundum substantiam, neque per

Christi non lial>et ex unione quod sit in « motum » et hoc ideo est quia motus
:

diversis locis, sed ex coosecratioDe : quia cum sit actus imperfeclus, babet poten-
in diversis locis coDsecratur : aliter eniin tiam et quod enim movetur se-
actum :

non esset nisi in uno loco. cundum locum, non est in uno ubi tan-
tum, sed recipitur de uno in aliud An- :

gelus auteni non sic est in uno loco,

quod in alio ergo non movetur.
:

i. Ad idem, Sicut dicit Habbi Moyses,

omne quod movetur, est corpus Ange- :

lus non est corpus ergo non movetur. :

'
tsa. vi, 6.
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. XIII, § 9.
-

5. Praeterea, Omnis motus secundum « vens universum sil in centro, vel in

locum, aut est uaturalis, aut violentus, « polis?B Utrumque enim es1 immotum
aut voluntarius. Motus autem Angeli non in motu circulari. Sed in Vngelis qod
potest esse naturalis : quia sic semper aliquid assignare movens non motum.
moveretur ad unum locum vel circa Ergo non moventur.
unumlocum. Nec iterum violcntus quia : '.). Praeterea, Quanto aliquid magis re-
omne quod movetur ad aliquem Locum movetur a situ el quantitate, tanto ma-
violenter, movetur ad alium locum na- gis removetur a motu punctum autem :

turaliter,ut dicitur in primo Cceli et Mun- quod habel Bitum in continuo, et etiam
di. IVec iterum est voluntarius omnis : unitas qu83 non removetur a quantitate,
enim motus talis est processivus omne : cum sit pars, non movetur punctum qui-
autem quod habet motum processivum, dem per se, sed per accidens : unitas ve-
habet organa procedendi, quffl suut prin- ro neque per neque per accidene
Be,
cipia illius motus, ut dicitur in secundo cum igitur Angelus sit remotius inter
Mundi, hujusmodi autem Angeli
Coeli et omnia a situ et quantitate, non videlur
non habent ergo non moventur aliquo
: posse moveri.
modo. Ad (tpposituin est
6. Ad idem, Cum nihil seipsum mo- 1. Quod dicitur Daniel. i\. lil : Ve-
veat, quia simul esset in potentia et ac- nit ad me cito volans ', etc. et pluribus
tu, omne quod movetur, movctur ab ali- aliis Iocis sacrse Scriptura similia legun-
quo motore diverso in essentia qui est tur.
sibi conjunctus, sicut in his quae moven- 2. Prsterea, Angelus aliquando ope-
tur ab anima, et remotus, ut in aliis : scd ratur hic cum prius operetur alibi : sed
in Angelis non est assignare aliquid di- hoc non potesl esse aisi venirel huc,
versum esse, nec conjunctum, nec re- quia virtus el operatio ejus, cum sil om-
motum : ergo non moventur. Si dica- nino spiritualis, non potest deferri ad me
tur,quod quo est, est movens in ipso : nisi per medium : ergo oportel quod v<
-

et quod est, est inotuin hoc est contra : niat huc, el ita oportet quod moveatur.
Philosophum, qui probat, quod « nulla Concedimus, quod Ingelus
Solutio.
« forma simplex est inovcns, cujus ina- movetur de cmlo ad terram, et de uno
non est per se mobilis » ignis
c teria :
homine ad alium. Quomodo autem mo-
enim non movetur a forina sua, Bed a veatur, non plene humana ratione com-
generante. prehendi potest, cum non moveaturmo-
7. Ad idem, Sicut dicit Philosophus, tu quo corpus movetur, supermun-
Bed
« Oinnis transniutalio cst propter mali- dano inoiii : el ideo a Philosophis non
« tiam indigentis : » in Angelis autem ponuntur moveri, sed demonstranl con-
non est malilia indigentiffl : ergo non trarium. cum l><'i mandatum non p<
I i
-

moventur. sit esse falsum, el ei altera parte

8. Atl idem, Sicut dicil Augustinus in Scriptura, qua? dicil <"^ moveri, non
octavo Bupra Genesim ad litteram, « <>iu- possil mentiri, oportel alium esse mo-
« nis motus csl al) aliquo immobili in i|>- iliim iiis quaro qui per philusophiam
« so quod movetur, Bicut manus quio- comprehendilur, «'t esl de occultii I

« Bcente Lacerto »propter quod eliaiu

: l nde concediraus rationes probantes
ffuseril Philosophus in octavo Physico- quod moventur.
nan, « utruin virtus universaliter mo- Ad primum vero dicendum, quod id

1
Daniel. ix. M : hcct vir Qabritl... cito "- kuuMigitm r mcti/Ici Tiini,
 374 ALB. M\(i. ORD. PRiED

quod movetur commentiendo bc spatio, proportione excedil virtutem quamJibet

oportel <iii(mI prius transeal per eequale corporalem : si igitur aliqua virtua cor-

quam per majus autem non : Angelus poralis movel in tempore, virtus Angeli

bic movetur unde motus ejus oon ba-

:
movebil in nunc.

bet comparationem ad spatium mVi per \d idem, Sicul dicil Philosopbus,

'.\.

acoidens, in quantum accidit inter ea ad « ld. iii est indivisibile moveri quod in

qu» movetur esse spatium Bed motus :

u iiunc moveri : » si igitur Angelus
ejus magis assimilatur motui virtutis moveatur, cum ^ii indivisibilis, in nunc

quce transit super diversa, a qua non se- movebitur.

paratur essentia, quam motui corporis. i. \(l idem, Quanto aliquid babel
dicendum ad omnia talia
Et similiter minus resistens in motu, el virtus mo-
quffl procedunt de motu corporis, quod vens est fortior, tanto in minori tempore

movetur remetiendo vel commetiendo movetur : Bed virtus spiritus sine pro-
locum, prater quam ad Beptimum et ad portione excedit virtutem corporis, ct

nonum. similiter non resistitur sihi in propor-

Unde dicendum ad septimum, quod tione aliqua ad resistentiam qua* est in

motus naturalis semper esi propter indi- motu corporis : ergo non erit proportio

orentiam sui motus autem voluutarius

:
temporis ab ipso : omne autem tempus
non semper, sed quandoque propter in- est proportionale omni tempori : crgo
digentiam alterius, et sic Angeli moven- motus Angeli non est in tempore, sed in
tur propter indigentiam nostram : quau- nunc.
doque etiam ad ostensionem virtutis, el 5. Ad idem, Nih.il quod movetur in
sic etiam Angelus movetur, ut ostendatur tempore, movetur a?que cito ad propin-
virtus sua, et glorificetur Deus qui eam quum remotum sed motus Angeli
et ;

sibi contulit. est aeque cito ad propinquum et remo-

Ad nouum diccndum, quod compara- tum ergo non movetur in tempore.
:

tio illa tenet in his qua? habent aliquaiu G. Praeterea, Lumen spirituale nobilius
comparationem ad quantitatem etsitum, est et potentius quam lumen corporale :

et sic ad motum corporalem Angclus :

sed lumen corporale, ut dicitur in libro
autem non habet aliquem ordinem ta- de sensu etsensato, non movetur in tem-
lem et ideo non comparatur illis secun-
: pore : ergo multo magis qui est lumen
dum magis et minus removeri a motu, spirituale.
cum sit omnino alia ratio motus. Ad oppositum.
1. Augustinus Deus mo- dicit, quod «

« vet corporalem essentiam per locum

Dubiurn 2 Circa secundum sic proceditur. « et tempus, spiritualem vero per tem-

I . Videtur enim, quod Angelus movea- « pus, non per locum » Angelus vero :

tur in nunc : enim et posterius

prius est spiritualis essentia ergo movetur in :

iu motu esl ex eo quod esl partim esse tempore.

hic, et partim alihi : quia prius ct poste- '1. Praeterea, Sicut dicit Philosophus,
rius in motu, causatur a priori et poste- « Sicut se hahet nunc ad tempus, ita se

riori in magnitudine sed Angelus non : « habet motum

moveri » ergo esse ad :

est partim hic et partim ibi in suo si Angclus movetur, oportet quod mo-

motu : ergo non crit in eo prius et veatur in tempore, et quod in nunc sit
posterius : et ita non erit in tempore, terminatus motus.
cum tempus sit numerus motus secun- :}. Ad idem, Omne quod movetur in
dum prius et posterius. nunc, oportel quod simul sit in diversis :

J. Praeterea, Virtus fortior movel in oportet enim, nunc sit quod in illo in
minori tempore : sed virtus Angeli sine omnibus mediis per qu;e movetur et in
 A

DE CCELESTI II II Jt IUII A I , CAP. XIII, § 9.

ipsis tcrminis : sed Angelus non potesl movetur Angelus, non est continuum,
esse simul in pluribus locis : ergo non sed Bunl uunc ordinata non continua, <-t

movetur in nunc. dicuntur proprie i ices : Bicut -i non

Solutio. Dicimus, quod Angelus move- esset motus primi mobilis, intelligerem
tur secundum voluntatem suam, et pot- diversa intelligibilia in diversis nunc non
est moveri intemporenunc,
ve- et in : continuis, quia secundum unumquodque
rumtamen non est idem tempus eodem est intellectus in pleno actu, et continni-
modo dictum cum eo quod est mensura tasnon estactus ad actum, Bed potentiaa
corporalium. El quod non omnes motus ad actum.
corporales mensurantur eodem tempore, Et similiter dicimus, quod diversa
causaest, quia habent ordinem ad unum nunc qnilm^ potesl moveri Angelus,
in

primum motum simplicissimum, qui est uonsuntconlinua.quffisunttempusin quo

causa et mensura omnium aliorum mo- movetur :
<•! quia potesl transire <!<•
uno
tum corporalium. Si autem essenl plures adaliud inuno istorum nun<- \ «1 in pluri-
motus a^q-je primi non ordinati ad in- hus, ideo potesl moveri persuam volun-
vicem, essent etiam tempora plura : mo- tatein in num \ <l in tempore, hoc in<»<ln

tus autem Angeli non habet ordinem ad accipiendo tempus, nt dictum est.

motum cceli <'t ideo motus ejus non

: Ad primum dicendum, quod prius <t

potest mensurari eodem tempore, quo posterius esse in motu, esl partim esse
mensurantur motus corporalium. Et hic, <'t partim ibi, in his <ju<»nnn motus
curn tempus haheat continuitatem ex ma- habcnt continuitatem ex spati<» quod

gnitudine quam pertransit mobile reme- mensuratur in tempore continuo : talis

tiendo ipsam : in motu autem Angeli autem non esl motus \.ngeli.
non est aliqua causa continuilatis, cuin Ail Becundum dicendum, quod ratio illa
non commensuretur magniludini quod non concludit plus, nisi p<»s- >- move-

movetur, nec haheat continuitatem ex ri in nunc.

primo molu, retinehitde tempore tantum Et hoc concedimus.
id quod est formale in ipso et hoc esl : \<l tertium dicendum, <|u<><1 ratio Phi-
quoil sint in ipso prius et posterius nunc losophi procedit de mobili quod habel
non continuata, quffl tamen non sunt ordinem ad motum aliquem primum
ctiam ejusdem rationis cum nunc tempo- continuum el li<»<' impossibile : es!

ris quffi respondent indivisibili magnitu- indivisibile sicul <•! mo> eri in nunc.
dinis. .\<l quartum dicendum, si< ul ad Becun-
Et si <]ic;ttui\ quod inter quselibel duo dum.
insianlia esl leinpusmedium. Dicimus, \il quintura dicendum, quod illurai-

quod verum est in tempore quod conse- natio <•-( in aunc, quia tton esl motus,
quitur inotum circularem continuum : siil terminus motus, <•! esse tale est m
unde etiamsi consequeretur molum re- terraino temporis : el ideo non eal simi-
ctum, non tamen esset necessarium aisi I,. de motu Vngeli, qui non esl terminus
in motu continuo,sicu1 etiam est in lineis, alicujus motus.
quoniam in linea circulari non est acci \,l Bextura dicendum, <|ih><l \ -ti-

pere duo puncta inter qua non -ii linea nii- accipil variari per tempus Bpiritua-

media in linea vero recta accipicndo

: [em creaturam, per n icea m cul

duo puncta iu eadem linea continua dictura esl corporalem n :

r !"• iim

semper esl media linea, inter duo '•'•<l commensurando se loco, el it < n-

puncta linearum contingentium bg nihil gequi n per terapus i onlinuum.

est medium, el similiter ubicumque non \,l Bcptiraum di( quodendum, illa

est continuitas. eorap i

inlelligondn de motu »'t

Unde dicimus, quod tempus in quo ,1, tempore <|u<"l liab< i i ontinuitati m • \
 D, ALB. M VG. <»itli. Ni.l.l)

B patio. I.i per ea qua dicta Bunt, patel lionea divinas Becundum dispositionem
'
),
etiam Bolutio ad octavum.
' ,

Pulimm 3 Circa tertiuro aic proceditur.

1. Videtur enim, quod motus dicatur Sciendum tameo est, quod circa mo-
de corporibus tuin Angelorum sunt quatuor errores.
univoce de Vngelis et :

quodenim in pluribus invenitur, ul dicil Primus est Rabbi Moysi, qui dicit,
Philosophus, oportel in uno primo esse : quod uon moventur Becundum Bubstan-
\ngelis in cor- tiam, Bed secundum effectum sic ex- ••!
si igitur motus esl in ei :

poribus, oportel quod reducatur ad unum I

»nit omnia
1
loca Scriptura in quibua

primum talia autem sunl univoce di-

:
aliquid dicitur de motu Angelorum :

i-ia : ergo univoce dicitur motus de quoniam Becundum ipsumnon habentali-

eis.
quem effectum in nos nisi quem possint

2. Prseterea, Univoca quorum sunt, explicare per nuitum cadi, cujus viitus

es1 ratio eadem secundum idem nomen : defertu-r ad uos per corpora mcdia ; un-
Bed inomnibus ratio motus esi per re- de non oportet, quod secundum substan-

cessum ab uno et accessum ad unum lo- tiam circa nos sint.

Alius est error dicentium Angelos

cum ergo dicitur de omnibus motus
:
si-

univoce. mul esse in pluribus locis, et in omni-

;{. /Equivoca non habenl
Praeterea,
bus ubi volunt : et secundum bos etiam
principium unum sed motus Angeli :
non salvatur niotus.

principium est voluntas sicut motus no- quod An-

Tertius error est dicentium,

ergo motus univoce dicetur. gelus movetur de uno ad alterum, non

tri :

Ad oppositum. tamen transeundo media. Et hoc pro

Motus in corporibus est per divisio- tanto non potest esse quia cum non :

nem mobilis ex motu : in Angelis autem transeat boc, per hoc quod continuat

est omnino indivisibilitas ergo non es1 :

hoc illi, oporteret quod crearetur hoc :

molus univoce dictus. et aliter non est intelligibile.

Soldtio. Dicimus, quod non dicitur Quartus error est dicentium, quod
univoce motus de Angelis et de corpo- moventur per modum quo corpora mo-
rilms i[uia qu(E nec eodem modo sunt
:
ventur, hoc est ridiculum, et non intel-

in loco. nec eodem modo est in eis Unde melius dicendum, quod
ligibile.

temporis, nec nunc, nec omnino aliquid motus eorum aequivoeus est motui cor-
simile. El concedimus rationem ad hoc. porum, ut dictum est : sic enim nihil

Ad primura dicendum, quod proposi- absurduin sequitur, et veritas sacra Scri-

tio Philosophi intelligenda <- in univo- 1 ptura salvatur.
cis, sicut omnia calida reducuntur ad ca-

lidum ignis.
Ad secundum dicendum, quod non esl

in eis recessus eodem modo, quia non

per commensurationem spatii el ideo :

ratio illa est eequivoca sicut nomen.

Adtertium dicendum, quod volunlas
etiam non similiter movet quia in no- :

bis movel corpus, quod es1 diversum in

isentia ad acquirendum aliquid sibi

necessarium :sed voluntas Angeli movet

eum ad communicandum aliis illumina-
 t

DE COELESTl HIERARCHIA, CP. XIII, § 9

recepti, ui scientia referatair ad illumi-

aationem, virtus ad poteatatem. Reponii
quidem in Deum veluii causalem, id

primam causam luminis, demde poal

Deum reponit in ipsum Seraphin tam-
quam, id est, Bicul apud noa reponitur
ouuiis sacra actio in summum taeerdo-
temprimo agentem, in quantum omnes
Bxposmo tbxtus. agunt recipiendo ab ipso : veluti quis,
i<l est, aliquis fortassis dixerii, id est,
dicere possel edocem purgatum eum
angelica reverentia . id est, repna-
sentans verbis quomodo Angelui qui
B. Magis autem proxime, etc. purgat hominem, ex reverentia totum in
superiorem referat. Dixeril dico, sic lo-
quens purgato in persona inferioris An-
geli, hor Bcilicet quia ante me, nl quo
ego recipio,e.9/ quidem quoddam exelsum
prineipium purgationisperficiendse m te,
et est ante me quaedam divina,
essentia
Ilic confirmat solutionem positam per et creator est etiam ante me, et causalis t

exemplum in nostra hierarchia : quia id est, prima causa, que id est, et <u/- t

sicut Pontifex dicitur purgare auctori- ducens primas essentias ad esse, scilicel
tate, purgante suhdito sacerdote per mi- primae hierarchisB, et continens ea» collo-
nisterium, ila et Seraphin dictus est catione circa se, et observans eas incon-
purgare, purgante inferiore Angelo. versibiles, id est, ab ipso averti aon pos-
sibiles, et cnsu carentes per peccatum :

Liltera sic Legatur Magis autem ma-

: <'t hoc per confirmationem. El princi-
nifesta erit praedicta solutio per id quod pium d ico movens seipsum per dona quae
dicetur utemur enim ad hoc proban-
: influit, ul inprincipio expositum est, tn
dum cxemplo proximu, et nobis et rei primas participationes quae sunl prima-
manifestandse, lioc scilicet, quod sicut is rum essentiarum^onera/ionum sacrarum,
qui est summus sacerdos, id cst, Ponti- providarum, id est, provisarnm i

fcx, secundum nos, id est, in aostra hie- propriarum, i<l esl proportionalium si-

rarchia, purgans aut illuminans plebem bi. Enim, i'l est, quia docens m
per suos ministros , id est, diaconos, aut pra?dicta, aitmissionem ipsius Seraphin
sacerdotes inferiores, ipsedicitur purga- manifestare hoc quod dictum esl de
re e/ illuminare, ordinibus inferioribus quod prseexistil principium quod
scilicet purgatis per ipsum, per se, id Deus. Ita dico dixerat, quod ante n
est, sine medio. His dico reponentibus creator. Autem, id est, sed
proprias,'\(\ cst, quassuo ministerio exse- id est, ornata dispositio pnestantium, il

quuntur operationes sacras in ipsum, est, primarum *um esl qu

scilicef Bummum sacerdotem : sic t id est, summus ipud n ux inl
imiliter Angelus ipse, scilicel inferior, riorum post Deum,(\\i\ esl primusdux, "

et, id est, etiam perficiens buo ministe- ywo, scilicct ornatu < i inferior tnmam-
rio purgationem Theologi, sciliccl ditus purgarr te de\ i - \er, id eat, k
ls,ii;r, reponit propriam scientiam purga- cundum Bimilitudinem divina? potcstatis,

tivam, et virtutem propriam, id est, buo Igitu licel ornatua primui ea1

ministerio purgantem, \<l proportione pugans >icul pei ministrum,

 :

378 I). AI.B. IfAG. ORD. PRJBD.

per quem, scilicet primum ornatum ipsa Bcilicel causam per quam dubitatio Boivi*
causa ft opifextotius purgationis, srili- iur, honorare, id est, praferre alteri
cel Deus, produxit, tt, i<l est, etiam in aui, si aeutra placet, concesserim tibi

nos actiones, i«l est, acta, providas, id alteram, causam, tamquam ha~
Bcilicel

est, provisas ab i|>^<>, proprias, id est, bentem consequens, i<l est, oonveniens
proportionales aobis. Produxil dico ex aliquod qusestioni, et rationabile in se
occulto 8U8B divinitatis, quidem, iil est, e/ tvaue verum prsBdictis duabus. Ita

certe ille pater docuit me hoc, id est <li- «liiiul ego concesserim aut te invcnirr a
ctam Bolutionem. Autem, id est, Bed teipso, id yworf esl virinius verae solutio-
egotradotibi hoc idem, non imponens ni : au/ discere te ai altero hoc,videlicet
tibi aecessitatem ad concedendum. .1«- Deo primo dante et Angelis prius reci-
/<•//*, id est, scil concesserim tuse scientim pientibus a Deo respectu nostri, <?/ dein-
vnllectuali, quanlum ad principia quo- dc nmicis Angelorum, id est, sanctis vi-
rum est intellectus, ct discretivse quoad ris recipientibus revelare, id est, poten-
conclusioneSj quarum cst ratiocinatio. tiain revelandi nobis per contemplatio-
Concesserim dico «7?// nbsolria prsmissa nem ejus, Bcilicel Dei magis amabilcm
dubitatione per altcram pnrtem duarum sibi propter majorem puritatcm, vel in
causarum, id est, solutionuni causas <li- Angelis, vcl in amicis eorum.
ccntium dictarum a nobis, et eamdem,
 CAPUT XIV.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERM, S. J. INTERPRETATIO.

Quid significat traditus angelicus nu- Quid significus traditus angelorumnu*

merus ? merus ?

SYNOPSIS CAPITIS :

Ex Danielia cap. vn, 10, docet, maximum esse angelornm nnmernm, qni licel pr<
qnidem qod sit infinitus, >•'<! limitatns, major tamen sil al ab hominibna
hendi possit, Bolique l)«'o cognitus, el rerum omnium corporearnm Dumernm i

dat.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INl

Et hoc autcm dignum (ut flestimo) I midem et hoc ipirittli comm -

intellectuali cognitione quia eloquio-

:
tatio im (

rum de Angelis traditio millies millia d( rum <

decem millia decies millia, millia dicat, t millies d

esse ait, et
secundum hos sublimissimos numero- millia, sumo loa q mua
38ii I). \\M. MAG. ORD. PILED.

rum seipsam rcvolvens ct multipli-

in numcros, in scipsos glomerando ac

cans, ct pcr hos apcrtc signans innu- multiplicando, quo per hos aperte dc-
merabiles coelestium essentiarum or- clararet ccelestium cssentiarum ordines

dinationes. Multae enim sunt beatae mi- a nobis annumerari non posse. Multi
litisesupcrmundalium intellectuum in- namque sunt bcati supcrmundanarum
finiKim ct coarctatam supcrantcs ma- mentium excrcitus, qui infirmam et
tcrialium sccundum nos numerorum contractam matcrialium nostrorum
commcnsurationcm, et a sola gnostica numerorum rationem penitus excedunt,
diffinite secundum ipsam supermun- scitcque detiniuntura sola ipsorum su-
dana et aelesti intelligentiact scicntia permundiali coelestique intelligentia

ditissime eis donatam sanitatem di- scientiaque, qua? illis abundantissime

vinse multae scientiae, sapientifica om- conceditur a Dci principali et infinito-

nium simul quae sunt superessentia- rum conscia creatrice sapientia, qune
liter subsistentis principii, et causae superessentialiteromnium simul rerum
substantificae, et continentis virtutis, et et principium, et causa substantifica,

ambientis consummationis. et continens virtus et complectens de-

terminatio existit.

DIVISIO TEXTUS. DUBIA.

Et )wc autem digmtm, ut aestimo, etc.

Et ideo qua?ratur hicdenumero Ange-

lorum.
1. Et videtur, quodnumeruseorumnon Dubiun

sit prae magnitudinc inlinitus nobis : sic-

ut enim dicit Philosophus, « In non ha-

In hoc capitulo quaeritur de numero « bentibus materiam non est numerus ni-

Angelorum ratione ejusquod dicitur « si per causam et causatum : sed ordo

Dan. vu, 10 : Millia millium ministra- « causoe et causati in separatis a materia
bant ei, et decic.s millics centena millia « non excedit numerum notum nobis,
assistebant ei. « qui est numcrus orhium » ergo vide- :

Dividitur autem in partes duas. In pri- tur, quod non possint esse tot Angeli.

ma movet quaestionem. Insecundasolvit, 2. Praeterea, Sicut dicit Philosophus,

ibi,Et per hos aperte signaus. Et est « Xunierum cognoscimus divisione con-
haec solutio sna, quod per hos maximos « tinui : » sed Angeli sunt separati ab
nnmeros quoad nos significaturnumerus omni continuo : ergo videtur in eis non
eorum esse inQnitus nobis, excedcnsma- esse tantus numerus.
terialcm nmltituilintin. 3. Praeterea, Damascenus dicit, quod
 ,

DE CfELESTI BIERARCHIA, CAP. XIV, § l\. ;;8J

« dififerentia est causa aumeri : » diffe- ostenditur in pluribus quam in paui

rentiu
et in
autem furmalis aut est materialis
'eadem natura, et haec est per <li-
ergo debenti — in maxima multitudine.
-. PrsBterea, Spiritualia ministi
visioncm continui, ut patet in decisione quaBcreatisunt Angeli,suntplui vi-
seminis, et liaec non potest esse in Ange- detur,quodetiam Angelidebentessemulti.
lis : aut est differentia specifica, et Jiaec :{. Hocvidetur perauctori-
Praeterea,
non potest in tanto numero multiplicari, tatem Scripturae dicitur enim Job, \\v, :

si naturam spiritualem per differentias •5 Nitmquid est numerus miiilum ejut ?

:

velimus dividere ergo non videtur, :

Et Dan. vn, li), dicitur, millies millia.
quod sint in tanto numero. El .Matth. xxvi, An putat, •">:», dicitur :

4. Praeterea, Sicut dicit Philosophus, quianon possum rogare Patrem meum,

a Inlinitum in uumero causatur al> infi- et exkibebU mihiplusquam duodeeim le~
« nito in continuo : » sed in Angelis non giones Angelorum ?
est continuum, cum non sint corporei : Solutio. Dicimus, quod Angeloram esl
ergo in eis non est inlinitus numerus. maxima multitudo iniinita aobis, Deo au-
5. Praeterea, Omnis multitudo exit ab tem liniia etsibiipsis. Aliter tamenoportet
communi primo per divisio-
aliquo uno aumeramformarumseparataram
accipere
nem bimembrem, sicut aniinal dividitur secundumquod Philosophiponebant intfl-
primo per rationale et irrationale, ct ligentias formas orbium, et aliter num- -

deinde per aliasquousque multipliccntur rum separatarum Bubstantiaram haben-

specics animalis : si igitur spiritualis na- tium in se aliquid individuans, sicut nos
tura dividatur, hoc erit per duas differen- ponimus Angelos, ut Bupra dictum est
tias, et non poterit procedere in maxi- Multiplicantur eniin secundum 608 intrl-

mum numerum : ergo non videtur quod ligentiae per reduplicationem quamdam
sint plurcs quam duo AnycJi, vel pauci primi, secundum quod est receptum in
plures. altero ab ip>o, sicut radius primsB cansa
6. Quanlo aliquid magis re-
Prajterea, recipitur in primoorbe, •( c>t intelligen-
cedit ab uno, magis multiplicatur cum : tia prima per reduplicationem in qua re-
igitur Angeli maxime appropinquent uni duplicatur radius primascausas ut tertium
primo, crunt remissiori numero respectu producat: usque ad ullimum orbem
el Bic

Jiorum inalerialium, cujus contrariiiin permodumquoetiamincausisformalibui

dicitur in littera. esl reduplicatio, ut vivum esl redupicatio

7. Preeterea, Impossibile esl idem esse entisinseipso,quianihilpervivumadditur

principium collectionis et multiplicatio- enti extraens, Bed ex reduplicatione habet

nis : sed separari a materia esl princi- actumalium: cl >i<- deindc.Etsimiliterest

pium collectionis respectu eorum quaa di- in intelligeatiis, quas ponunl Philosophi,
visa sunt divisione materiee : ergo A.nge- reduplicatio primi secundura quod esl i

li (jui sunt Beparati a materia, qod sunt ceptum in altero : aec esl io.-~-il.ih' aliti i

in maxima multitudine. multiplicari, aisi Becundura recipientia

8. Prsterea, Divisioesl causa aumeri: in quil.ii> reduplicatur, el \ irtus prima
scd in An-clis non potesl 6886 aliqua ili- procedens perordinera ad producendum
visio : quia Qeque per se, cum non sinl omnes, sicul oec aliaa formaa multipli-

quanti : aeque per accidens, cum qod cantur aisi per re< ipientia. Nos autera p
conjungantur aiicui dl\ isibili per se sicut imus Vngelos habenti - in se aliquid in-

accidens vel forma : ergo in eis aon vide- di\ iduans loco mal uradum qu
lur esse aliquis numerus. multitudinem habent, noo lamen exeun-
Ad oppositum. tesabunoreaii principio perdivisioneo ul
I. In spiritualibus Bubstantiis maxime genei ata Bed quia |" i lion( ra di>-

ottenditur divina bonitas: *rd illa maj tincti — 1 1 1 » t singuli Bub perfei lionibus -<uis
 I). ALB. MAG. ORD. Plt.KI).

determinantibus secundum diversas ape- rea homines participatione Bpeciei sunl

« ic> ea qua3 Bunl tnalerialia in i j » > s
i : e1 unus bomo, per Bubtractionem maleria-
sic |t(is^iini esse iiiulti. El concedimus lium individuantium bic autem non :

rationes ad hoc. sunt Angeli abstracti a materia.

A.l [iniiuiiii vero dicendum, quod Phi- Ad octavum patel solutio per id quod
losophus loquitur de liis quaa Bunl Bepa- dictum eal ad Becundum.
ratautformse quorumdam corporum :el

talia non multiplicantur uisi Becundum

quod unumprocedit ;il> alioin diversore-
cipiente. Angeli autem uon sunt formsa, Ni nc assTAT utrum omnes qu»rere, uub.u

sed substantiffi in se individuatffi, non Angeli reducantur ad unum genus? Et

habentes materiam, sed aliquid loco ma- videtur, quod sic.

terise. '• Omnis enim multitudo differentium

A.l Becundum dicendum, quod mate- specie, Bub uno genere continetur, ge-
riam cognoscimus divisione continui in nus enim quod de pluribus Bpecie
est

his quorum exitus est ab uno reali prin- differentibus praedicatur sed Angelorum :

cipio per divisionem materiae, aut per multitudu est differens specie ad minus
species, aut per accidentia. Sic autem quoad diversos ordines ergo continen- :

iii.ii est multitudo Angelorum, sed sic- tur Bub uno genere.

ut si intelligeremus plura puncla esse 2. Ad idem, Genus est quod de aliqui-

ita divisa, quorum unumquodque ha- bus non conversim in quid predicatur :

beret in Be aliquid individuans materiale sed tale aliquid pradicatur de omnihus

distinctum ab alio. Angelis, ut spiritualis natura : ergo unum
Ad tertium dicendum, quod in eis dif- genus habent.
ferentiffi specificae sunt multa-, quamvis Omnis multitudo redu-
3. Prasterea, «

non sunt notffl nobis. « citur ad aliquid unum, » ut vult Philo-

Atl quartum dicendum sieut ad secun- sophus ergo et multitudo Angelorum

: :

dum. aut ergo illud unum est accidentale, et

Ad quintum dicendum,quod sicutpro- hoc oportet reduci ad aliquod esscntiale

bat Philosophus, ultima differentia eon- a quo iliiit sieut ad causam aut est es- :

vertitur cum specie quae est specifica : sentiale unum : sed cum dilTerant specie,

unde oportet quod sint seeundum nume- non possunt habcre essentiale unum nisi

rum specierum, et non duae tantum, genus : ergo babent unum genus.
quamvis differentiffi (quee primo restrin- i. Praeterea, Cum omnes Angeli con-
gunt communitatem generis) sint duai veniant in quibusdam proprietatibus con-
tantum. sequentibus spiritualem naturam, opor-
scxtum dicendum, quod proporlio
Atl tet quod in aliquo naturali conveniant :

illa tenet in liis quae exeunt a primo eo- de natura autem rei non sunt nisi genus
(l.iu ordine Angeli autem non proce-
: et differentia ex quibus est diffinitio rei :

duut a primo in ordine communicandi cum ergo non conveniant in dilTerentia

esse materialibus, sicut corpora coelestia veravel designataper aliquidconsequens,
et motores eorum, sed in ordine commu- oportet quod convcniant in genere,
nicandi gratise et gloriae, in quo sunt quamvis etiam a nobis non sit significa-
inulli uiodi perfectionum [ter quos An- bile, nisi per circumlocutionem lantum.
geli habent multitudinem non propor- 5. Prffiterea, Sicul supra, cap. XI, di-
tionatam multitudini materialium. ctum est.« Omnesdivini intellectus divi-
Atl septimumdicendum, quod separari « duntur in essentiam, virtutem, et ope-
a materia ut forraa communis est prin- « rationem : » essentia autem illa com-
cipium collectionis el unitatis, sicut plu- munis omnibus designabilis est aliquo
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. XIV, § r.V

modo, sed non ut principiura ut ens, generis per actum intelleclus, non viden-
quia non communicatur per jnius et po- lur Angeli esse in genere.
sterius : nec iterum ut species specialis- :i. Ad idem, Quaecumque sunl io _ -

sima, curn contineat diversa in specie : nere, prius Bunt in potestate quam de-
ergo designatur per appropriantia ipsam terminentur in actu propriae Bpeciei :

ut ^enus ergo habent urrum genus.

: quaecumque autem primo sunl in poten-
Ad oppositum. tia. educuntur de potentia hoc autem :

1. Quaecumque sunt in eodem genere, non convenit Angelis ergo non sunt in :

baberrt unanr potentiam in qua sunt :

genere.
quia genus, ut dicit Porphyrius, habet 6. Ad idem, Si Angeli suni in gen
differentias potestate, quibus constituun- aul sunt in potentia generisBecundum
tur specics sed Angeli non habent totum suum — aul Becundum partem.
—
: < ,

unam potentianr in qua omnes sunt, Si secundum totum i eorum : i

quia, ut dicit Philosophus, in perpetuis totum esse eorum educitur de potentia :

idem estesse et posse : unde non prius quod autem creatur, non educitur de po-
sunt potentia in uno quam actu distincta : tentia ergo secundum nihil sui Ai
:

ergo non sunt in uno ycnere. creantur, quod est haereticum. Si Becun-
2. Ad iderrr, Sicut dicit Philosophus dum partem siii esse, aut Becundum - -
in VIII philosophiae prirnx,« Universale nus, aul Becundum differentiam. Sed non
« in quantunr universale, norr est sul»- seeumlum genus, quia genus non est in
« stantia,sed ». equitur rem, cum abs- potestate generis nec secundum diffe- :

« tralralur a rebus . » cum

genus igitur rentiam, quia cum hoc solum natum sit
sit quoddam universale, oportet quod esse iir potentia, educeretur i\r potentia
abstrahatur ab aliquo quod est ante spe- quidquid educibile est nullum autem
:

cierrr : sed in Angelis nihil est ante spe- tale creatur. Ergo erit idem quod prius.
ciem, (juia potentia non praecedit esse : 7. Ad idem, Sicut dicit Commentator
ergo non habent unum genus. in secundo philosophiae prirrue^ genus
3. Praeterea, Sicut dicit Philosophus in non esl materia, Bed forma generalis :

primo de Anima, Animal universale

« non autem esl genus in quantum est for-
« aut nihil est, aut posterius est :»etea- ma, quiasic omnis forma esset genus :

dcm ratio cst de quolibel genere : sed si vero in quantum generalis, cura hoc
non dicitur posterius nisi quia habet sit per abstractionem potentise indeter-
esse universale genus per abstractionem minataB a determinantibus, non poterit

ejus quod est indeterminatum et in po- esse in Vngelis, in quibus non Beparatur
tentia ad determinantia : sed in Angelis potentia ab actu. Si autem -«.111,1111111
iiMii potest esse aliquid hoc modo poste- utrumque, Bcilicet in quantum forma
rius, tum quia potentia in eis non est di- neralis, aut secundum id quod est prout
visibilis ab actu, tum quia a Beparatis principium Bpeciei, et sic 1 um -ii pi

iroir lit Beparatio, ne in infinitum eatur : non habet rationem _- m 1 s, quod in

ergo non habent commune genus. quantum hujusmodi esl posterius aut

4. Praeterea, Quod est in intellectu, secundum esse quod habet in rel

oportet aliquo modo esse in re, nisi in- el Bic itenim '-1 contractum, et

tellectus sit cassus et vanus, sicul mate- communitalem generis retinena vi --

ria quantitatis esl in rerum aatura, etsi cundum quod est in 1

non secundum esse abstractionis, ut ao ralis, qua est pei

An- non poti -1 Bse ia Vng( rid< lur

cijrit intellectus mathematici : sed in • lia

gelisnon est eductio aliquade potentia quod non convenil onere,

eecundum rem cum igitur ea quae sunl : 8 Vd idem, Sicutd \

in uno genere, reducantur de potentia 1 nus abslrahitur a maleria, et differcntia

 M D. ALB. MAG. ORD. IMi.hh.

i i forma ! i Bod ingeli Bunl immateria- determinatur per formam, a qua designa-
non Bunl in genere. tur natura differentiae, el hoc modo etiam
Soldtio. Conoedimus, quod Angeli re. omnes differentiaB sunl in aatura generis
duountur in unum
genua remotum, ef ut determinans in determinato. Similiter
quidam etiam in propinquum descen- dicimus, <|u<mI kI quod esl ^ngelorum,
dendo, quamvia natura generis non sil esl natura a qua abstrahitur genua com-
significabilis forte anobis proprionomine : mune <iu<><l unoquoque, c
praedicatur de
multorum enim generum Bicut et «lifTe- determinatur per commune ipsornm a<l
rentiarum nomina propria non habemus, modum differentia3:quamvisenim non ha-
qusB Bignificamufl circumlocutione per beanl materiam, habent tamen aliquid
oonsequentia. Supponimus autem hsc loco materiae in se <iu<> ipsi individuan-
dicentes ea quaa dicta Bunt de generis na- tur, et a designatione eju- Bumitur com-
tura, quo<l per B6 neque una est. neque munitas generis : et >i<
-

etiam communi-
multa, sed haec accidunt sibi secundum ta> generis in eis aliquo modo redueitur
respectum a<l aliqua extra se, vel secun- ad communitatem maleriae. Et concedi-
duiu esse quod habel in speciebua et in- mus rationes ad hoc, quod sint in eo-
dividuis, vel secundum quod abstrabitur dem genere.
ab illis ct iterum. quotl differentia non
: A<1 primum vero quod in contrarium
est omnino cxtra naturam generis, alio- objicitur, dicendum, quod sicut dictum
quiu diflinitio non esset unum, sed mul- est, omnes dilTerentiae eor «"nt in po-
ta. sicut homo albus et iterum, quod : tentia nalura? generis aqu> «ecundum
t

natura generis esteademinse et in spe- id quod est, in perjJi^iiis eaim esse et

cie, differens tamen per determinatum et posse differunt per intentiones : sod di-
indeterminatum, sicul esl etiam <le men- cuntur esse idem in eis, q^.a unum est
sura applicata atl corpus vel non appli- tantum in altero simul tempore.
cata. Natura autem superioris quoe est in Ad secundum dicendum, quod genus
inferiori, sive sit genus, sive differentia, secundum quod est principium essendi
non neque forma quaa est
est materia, ut est natura qusedam in hoc, est prius :

pars compositi, quia ha?c non praedican- idem tamen secundum quod habet ratio-
tur, sed sunt principia generis vel dilTe- nem communitatis ex abstractione, est
rentias quamvis enim materia sit mate-
: posterius non tamen oportet quod sit
:

ria formaB, est tamen causa totius et : ordo temporis, sed tantum principii et
ideo potest designare totum et talis de- : principiati. Unde concedimus, quod ge-
-uuatio est totum compositum et proe- nus abstrahitur ab eo quod est ante spe-
dicatur de ipsa et haec est natura gene-
: ciem, non tempore, sed natura.
ris, a quo genus commune accipitur. Ad tertium dicendum, quod in Angelis
Similiter forma quamvis forma sit ma- etiam est universale posterius et prius
teriae, tamen causa totius esse et ideo : diversis rationibus, ordine naturse, licet
totum sub illa ens designari potest et : non temporis et quamvis non sint se-
:

ha?c designatio praedicatur iterum de parata sccundum esse, potest tamen ab

composito : et haec est natura differen- eis abstractio intentionum lieri, qua3 non
tiae, quia, sicut dicit Avicenna, « ratio- est ejusdem rationis.
« nalitas non est dilTerentia, sed princi- Ad quartum dicendum, quod intelle-
« pium differentiae. » Inde patet, tpiod ctus non educit de potentia generis spe-
vera differentia noo esl aliud a natura ciem realiter, sed tantum per additionem
generis, quia ulraque < ^t designatio to- intentionis ideo non exigitur ex parte
:

tius sed differunt tantum sicut de- rei ut educatur realiter de potentia per
terminans eldeterminatum, sicut etiam generationem, sed suflicit ordo unius
matena a qua accipitur natura generis, ad alterum sicut principiati ad principia-
 DE CCELESTI HIERABCH1A, CAP. XIV, § l.\.

tam. Et similiterest dicendum ad quin- volvens et multiplicam in teipsam subli-

tuin. missimos, maximos numerorum
id est,
Ad sexlum dicendura, quod cst secun- secundum scilicet decem centum
nos,
dum totum esse in potentia generis : ex mille quia non habemus aomina ma-
:

hoc tamen non sequitur, quod non cree- jorum numerorum, oisi per multipli
tur : quia cum creatio terminetur ad tionem tiorum in seipsos : et per hos nu-
esse non ad naturain, in se dal rei
et meros maximos uobis aperte signifieans
esse et principia qu® habent ordinem ad ordinationes ccelestium essentiarnm
illud csse, licet non in aetu principiandi. cundum individua esse innumerabiles
Ad septimum patet solutio per ea quae quoad nos : el hoc verum <--t. Enim, id
dicta sunt. est, quia beatae militiae, ut aliudal verbo
Ad octavum dicendum, quod Avicenna beati Job, \.w, :{ Numquidest numerus :

largc accepit materiam, pro omni eo militum ejus ? MilitiaB dico supermundo-
quod hahet rationem materipe et tale est : iium intellectuum, i<l est, Angelorum
natura quns determinatur per dilTercntias: sunt multss superantes commensuratio-
< terminari enim est actus materise vcl nem, id est, proportionem materialium
p . ietas : <'t sic est materia in Ange- numerorum secundum nos, id est, rerum
li materialium iju.t sunt apud nos. Com-
mensurationem dico infirmam, id est,
inlirmarum reruin respectu virtutum bu-
periorum, et coarctatam, i<l est, diminu-
tam respectu earumdem, et hxc multa
sunt gnostica, id est, nota di/finite, id
est, determinate a sola intelligentia,
quantmn ad cognitionem principiorum,
et scientia, quantum ad cognitionem
^Tincipiator\imt supermundana ei costesti,
Bcilicet angelica : et haBc cognoscuul qod a
se,sed secundum ipsamsanitatem, i<l est,

perfectionem, ditissime, i<l est, abundan-

8itio tbxtus. tissime donatam eis, Bcilicel Angelis. Sa-
uitatem dico vel perfectionera scientim
(Hriii.r multse, i<l est, quam a Deo parti-
cipanl copiose. Donatam dico '/ tapienti-

fica, i<l est, divina Bapientia factiva ©m-

iiiuni quse tunt simul accoptorum. Sa-
pientiGcam dico principii subsistentis, i<l

est, per ><• existentis, non commixti su-

peressentialiter, Bcilicel Dei, • ( ejusdi

causse subslantificss, i<l est, racientis om-

nero Bubstantiam, ei ejusdem virtutis

Littera sic legatur: Et, i<l <•>(, etiam continentis in esse omnia f ejus-
inter alia qusa determinata Bunt, /// testi- dem consummati ^<- ambienti
mo, hoc esl dignum intellectuali cogni- ,st. circumeundo per prnvidentiara ,

tione, id est, ut per causam cognoscatur, ficientis poteal enim describi primura
:

soilicel quia traditio eloquiorum, i<l est, principium, auts«i tdumquod esl in »<•.

lacra Scriptura, aitde Angelis, eos esse el aic esl 'i

I dicit subsu
millies millia ei decem miliia decies pii : aul secundum quod pr<><lii' it .ili i

millies (Dan. vn, 10). Hoc <li<<>. ail re- li<"' vel Becundum rationes idealei
Xiv
386 l>. Al.lt. MAG. ORD. PRifiD.
''"•"" "" •"' '"," " -*~V» : v-1 -., ,, ,io ,11,1, virtutU ,„„,„„.„„, i-

"""• '

'
dlnd
""• ^ 1
"' »io dicil
• oti ,„ „, ii„,„, ,, ,,, ,,„,,
'

,„•„„.,
causm mbstanltficm : vel conservando
in comummationi,
 CAPUT XV.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Qucesint formativce angelicarum virtu- Qua? sint formatce imagines virtutum

lum imagines? Qiiid igncum, qui ucu- angelicarum, quid ignis, quai huma-
li, quce aures, quis tactus, quce super- na species, quioculi, quae nares, qua
cilia, qui dentes quce brachia, quce aures, quce ora, quis tactus, qiuv pal-
manus, quce pectora, qui pedes, quce pebiw, qiuv supercilia, qiuv puber-
nuditas, quis lucidus amictus, quas tas, qui dentes, qui humeri, qtuv ul-
\once, quce artna, qui geometrici iuv, manus, quod cor, quod pe-
qtuv
funes, quce nubes, quod electritm, Ctus, quod dorsum, qui pedes, quce
forma ,
qiuv humana alce, qtuv nuditas, quod indumentum y

p nares, quce ora, quae quae lucida vestis, qiuv sacerdotalis,

palpebrcu uis auditus, qui humeri, quae \once, qtuv virgae, qiuv hastaf,

quod cor quae dorsa, qux alce, quis quai secures, qui funes geometrici,
ictus i iccrdotalis, quceviryce, qiuv qui venti, qiuv nubes, quod a-s, quod
\m venti, quod ces, qui colo- electrum, qui chori, qui plausus, qui
wrum lapidum, quce aquilce colores diversorum lapidum, quce
v, qui equi, quce differentiae forma leonis, quce figura bovis, quce
equinorum colorum, quce flumina, species aquiLv, qui cqui, quce d.
i Currus, qiuv rotce, quod diclum rentiae colorum equinorum qui flu-
Angelorum ? vii, qui currus, qiuv rotae, quodnam
eaudium dicatur angelorum ?

81 NOPSI9 < \i'ii i- :

•li respectu diversorum prsosunt el subsunt.

!1. i uibus el ad quid iguis in Scripturi9 celebretui .'
Ignis proprietal
•
humana forma iu caalestibus denotet, .i"" 1 sensuum facull il id palpebra

ia, dentes et caaterss parteg corporis ? quid pennaa, quid uudil is

.'

IV. Quid vestes diversae signiflcent, quid zonas?

V. Quid secures et diversa instrumenta?
VI. Cur angeli ventis comparantur, cur uubibus?
VII. Quid aas, electrum et lapides diversi ?
Quid forma leonis, quid bovis, quid aquil», quid equorum diversorura I ii.i.
Vlll.

concupisci utia ?

IX. Quia flumina el rotaa denotent, quid currus, quid rotarum n dul

dio.

ANTloUA rRANSLATIO. BALTH.

Fer age quod restat, remittentes no« ;edum deinceps, si

\ I

strum (si videtur) intellectualem ocu- aciem laxantes, i sublimi, qua

 1). AI.I5. MAG. <HU>. IMt.KI).

lum circa sublimes contemplationes ab decebat, contemplandi contentione ad

angelico vigore, ad dividuam et multi- dividuam ;ic multipartitam multifor-
partitam latitudioem multiformis an- mis angelicarum elVormationum diver-
gelicarum specificationum varietatis, sitatis latitudinem descendentes, rur-
descendentes, iterum in ipsis tam- sum ab cis, ceu ab imaginibus, ad coe-
quam in consequentibus in simplicita- lestium mentium simplicitatem rete-
tcm ccelestium animorum analytice re- xcndo revertamur. Illud autem tibi
llcxis. ante cognitum esse velim, dum sacro-
(Jnum autcm sit tibi praicogni- sanctis mysticarum qux formantur
tum, quomodo sacraj formatarum ima- imaginum sensibus anagogicis, eaedem
ginum discretiones, easdem aliquando crelestium quandoque essentiarum dis-
ccelestium essentiarum dispositiones tributiones prnsesse sacris, atque ite-
ordinantes significant, ct iterum ordi- rum subesse novissima:que sacris pras-
natas ct novissimas ordinantes, ordi- sidere, primreque subdi, denique, ut
natasque primas, et easdem, ut dictum dictum est, cum primse tum medise
est, primas et medias et ultimas ha- tum postrema? virtutibus }

bentes virtutes, nulla inordinata ratio- nificantur, istiusmodi mod [ .n.an-

ne introducta, secundum hujusmodi di absurdam nullam rationcm intro-
reserationum modum. Siquidem enim duci. Namsiquidem gubernari aliqua>
quasdam a prioribus dicere-
ordinari a prioribus diceremus, casque has ip-
mus, deinde earumdem ordinantes sas exinde gubernare, prioresque, qu*e
priores, iterum ordinantes ultimarum, novissimas sacris imbuunt, imbui de-
ordinari ab ipsis illis ordinatis, vere nuo ab illis ipsis quas imbuerunt " :
:

inordinatione res et confusione multa que absurda plane confusionisC,^

interposita. Si vero easdem et ordina- nissima res ista foret. Sin °"tem sacris
re et ordinari dicimus, non autem ea- illas et erudire et erudiri icimus, non
rumdem autab eisdem, sed eas singu- tamen easdem aut ab iisdem, sed ea-
las ordinari quidem a prioribus, ordi- rum singulas instrui qui( a priori-
nare autem novissimas, non inconse- bus, instruere vero pos< hau,d
quenter fortassis quis dixerit in elo- incongrue quis dixerit, sacras illas quae
quiis sacre factas formas easdem ali- in eloquiis formantur im eas-
quando posse et primis et mediis et dem aliquando posse cum primis m
ultimis virtutibus pulchre et vere cir- mediis tum ultimis virtui js prop^ie
cumdari. simul vereque accomi. ^uari. Quare
Et sursum igitur conversibiliter tam illa in anteriora sc convertens in-
cxtendi, et erga scmetipsas firmi- tentio, quam circum sem.otipsas on-
tcr convolvi et propriarum existentes stans volutatio, virtut. : )dia
custoditivae virtutum, et erga venien- propriarum, nec non mde per
tia sociabiliprocessione, provide eas in communicantem se inferioribus pro-
participatione virtutis esse, omnibus cessum, providas virtutis participatio
non falso coadunavit coelestibus es- cunctis profecto ccelestibus intelligen-
sentiis : et si aliis quidem superposite tiis verissime competit, licetquid emr
ct universaliter, ut sa^pe dictum est, nenter aliis etuniversim, ut saspe di-
aliis vero particulariter et subjecte. ctum, aliis vero ex parte ac remisse.
 DB CGSLESTI HIERARCHIA, CAP. XV, § I

DIVISIO TEXTUS. DURIA.

Fer ayc quod restat, remittentes, etc.

DURiTANTin hic Bos circa figurat

Q68 Angelorum.
Primo, Utrum _ngeli possint assni
re corpora ?
Secumlo si pnssunt, Utrum hoe -it g

his quae proprie dicun- c\ natura?

elis, vel in speciali, vel in moi eant corpora
rertio, I truin
d hoc capitc determinal de sumpta cum labore el poena?
S] iluis figuraliter manifestan- Quarto, Utrnm Angelus b_1 totus in
tur. qualibet parte corporis assumpti?
dividitur in partes duas. In prima Quinto, Utrum ejusdem figurae corpus
dc i
«i de figurationibus Angelorum possil assumere inferior et superior An-
S( . ilibus I'i secunda determinat de gelus ?
deti . rinationibus eorum, il»i (§ 13), Re- Sexto, De qua materia assnmunt cor-
liquus pora ?
Prima dividitur in duas. Iu prima de-
quid et quomodo de figuratio- ClRCA piiinuin Bic prOCeditUT. l>u_l_._ I.

sit agendum. \\\ secunda inci- I

. \ idetur enim, quod aon possinl .1--

p , (§ 2), Inchoandum autem sumere. Omnis enim virtus quse potesl si-
ratione, etc. ae corpore esse, fortior est Bine corpo
Prima dividitur in tres. lu prima dicit quam cum corpore, Bicut patel io sni-
quo modo et ordine de figuris determi- ni. 1
: _ed fortior virtus melius poti -
m-
nandum sit. Iu Becunda dicit, quod qoq plere operationem Buam : cuin iifitur
esl inconveniens si eadem figura apta- qoo assumanl corpora aisi ul operentur
tur his quffl sunt in diversis ordinibus, circa qos, \ idetur <| I
nuinquaiu a-xu-
il)i, Unum aulem sit. \\\ terlia dicil quid manl corpora, cuin fai iant unumquoi
considerandum sii in islis figurationibus que melioi modo quo pol ri multo
1

vcl Formationibus, il»i. Ei sursum igitut forliu- quum Qalura.

conversibiliter. _. Si dicalur, i\m>>\ qod assumunl
pora proptei m . m. ntiua
esl aobis < ionti 1 Pi im ij> ililor io
iliini operari in npiritura nostrum : spt-
ritus autem noster msjus Bymbolum ba
bel 1 uiii spiritualibus, quam oum <
01 (•
390 I). Al.lt. IfAG. nitl). lMU:i>.

ralibus : ergo convenientius esl Bibi ac- umi virtutem corporalem : ergo ex ordi-
cipere per Bpiritus separatoa quani in ae Buaa Datura possunl aasumere corpo-
corporibus assumptis. i,i, el ita movere, '"11111 non possinl mo-
:\. Preeten a, < >mne quod movetur, vere nisi aliquo modo conjungantur cis.

aut movetur a virtule unita, Bicul ani-

malia : aul b virtute effluxa, sicut qusa Soli no. Concedimus, quod Angeli
moventur Sed corpora assunr
violenler. possunt assumere corpora pro sua vo-
pta al> eis non possunl moveri ab eis luntate et movere ea ad explendas divi-
sicul a virtute unita, quia tale movens nas voluntates. El concedimus rationes
semper est forma moti : nec iterum Bicul ad hoc.
avirtute effluxa, quia cum Angelus per Ad primum vero dicendum, quod non
uon possil tangere corpus, oportet assuinunl corpus ut melius possint age-
autem movens motum esse simul,
et re quantum esl ex parte corum, cum ni-
oportet esse commune medium utrique hil virtutis eis per corpus assuinptuiu ac-
quo defertur virtus moventis in motum :
crescat neque decrescat : sed est melius
et hoc non est invenire in motu Ange- quoad nos, quia magis congruit nobis,
lorum ergo non possunt movere ali-
: ut supra capite secundo ostensum cst.
quod corpus, et ita nou assumunt, cum Ad secundum dicendum, cniod sjtiri-
non assumant nisi admotuin. tus nostcr licet quantum ad n
i. Praeterea, Determinari ad corpus gis conveniat cum spirituali

ualuraliter, nobilius est quam non na- quia jnojder unioncm inclin; na-
turaliter : unde si accidat aliqua dispo- bet ad corporalia, efficiuntui
sitio non naturalis, erit determinatio et suce aliquo modo corporales
unio imperfectior : sed primum remove- maxime spiritualcs vidcntu
tur ab Angelis, multo magis secundum :
cacon\'cuit ei accipere corp
ergo nullo modo possunt assumere cor- Ad tcrtium diccndum, qi
pus. sumptum movctur ab eo sicut i e
."). Praeterea, Spiritus secundum natu- eftluxa : nec oportet aliud > 1-

ram unitus non potest sua voluntate cor- ne nisi motum ipsum, qui - ut
pus deponere : ergo similiter spiritus se- subjecli, et Angeli ut a lil

cundum suain naturam scparatus non sibi per se motum, quia g ur

potcst sua voluntate corpus assumere. sicut etiam motorcs orbi 3nt

6. Prseterea, Quod est ex toto separa- aliud commune.

tum, non potcst aliquid moverc, quia Ad quartum dicendur ^eli

omne movens conjungitur aliquo modo non determinantur ad cc no-

mobili : sed Angelus cst ex toto separa- do, assumant cor
licet non
tus : ergo non potest movere aliquod sunt forma3 eorum, nec habent vi tem
corpus, et ita nec assumere. proportionatam ipsis.
Ad oppositum. Ad quintum dicendum, quod spiritus
1. Legitur Gencs. xviu, 2, de tribus unilus secundum suuin esse est forma :

Angelis qui apparuerunt Abrahae in simi- undo per se inest sibi uniri : ct ideo non
litudine hominum, et similiter Tobiae habet similem potentiam ad superiorem,
apparuit Raphael, et in multis aliis locis sicut spiritus separatus pcr naturam ad
sacrae Scripturae legitur, quod Angeli assumptionem corporis, quas, noncomj»c-
corpora assumpserunt. tit sibi secundum suam naturam, sed so-

2. Praeterea, Virtus superior movet lum per accidens, quod est exercitium
inferiorem ex ordine suee natura?, sicut ministerii. Vel dicendum, quod spiritus
corpora ccelestia, elemeuta el elementa- etiam separatus nunquam potest assu-
ta : Bed virtus Augelorum esl supra om- mere corpus, ut natura cjus determine-
 DE COELESTl BIERARCHIA, CAP. XV, § I.

tur pcr illud, sicut nec unitus potest se- corpus figuratum non inesl eia pernatu-
cundum naturam ficri separatus. rain.
Ad sextum dicendum, quod esse sepa- - ,., ,„-,. Dicimus, quod per naturam
raium pcr naturam ct conjunctum per convenit aliquid alicui dupliciter : aut
motum ex voluntatc, non sunt contraria :
q „i, convenil sibi peraliquod principium
csscnt autcm si utrumque essel exnatu- essentiae suaa, el sicnon convenil -Vnge-
rasua:ct idco nihil prohibet quod in li s per uaturam assumere corpus,
toto separatum cst pcr naturam, pro vo- animaa quae Becundum Buum esse esl for-
luntatc movcrc corpus. ma corporis : aut ex ordine natura suas
ad uaturam aliam, et sic convenit cuiii-
p»2. Circa secundum sic proceditur. bet motori orbium movere qu& subsunl
1. Vidctur enim, quod posse assumere motui sui orbis, el non quas super ipsum
corpus convcniat cis pcr naturam suain :
sunt omnia obediunt sibi inferiora,
: et
nihil cnim est commune bonis et malis similiter omnia inferiora sunl obedientia
Angelis nisi sua natura cum ergo : assu- Deo unde etiam Angelis qui buu1 bu-
:

mcrc corpus convcniat utrisque, videtur perioris naturae, magis Deo propinqui
quod hoc sit eis ex natura. per naturam, obediunt omnia corpora
2. I Sicut dicit Philosophus, admotum,inquantum operantur volun-
« Ex iturae est, quod superio- tate divina. Et sic dicimus, quod est An-
« ra inferiora : » sed Angeli ex gelis naturale assumere corpora : quia
natui riores corporalibus : er- convenil eis ex ordine suee naturae, bi

go cx ordii i naturao possunt move- cundum quod naturale dividitur contra

re ea mere. gratiam et culpam. Et concedimus ratio-
3. Pra . Quidquid est in Angelis, nesadhoc.
cst i d pccna, vel gratia : sed Ad primum vero dicendum, quod in

assun •
rpi ra non est poena, quia contrarium objicitur, quod propositio
tunc >"l in l)onis : ncc gratia, quia veraesl d>' his quaa Bunl natursB propler
non '
malis : ergo est natura se : hoc autem non convenil Vngelis
ipso propter se, Bed propter n<>-. : el propter
A m. hoc ratio non sequitur.
1 «Tihil i perfectum sine eo f [ 1 1 < » * 1 Ad secundum dicendum, quod i

nati eoi lebetur : sed Angeli per- separatum ita quod natura ejua non di

fecti isi non assumunl corpo- terminetur ad aliquod corpus, et conjun*

ra : < lon es1 naturae ipsorum. gi corpori admotumexpropria voluntate
2. "A'l i'li lontraria non insunt <'i- non sunt contraria : el ideo alteruro pot-
dcrb i
m suam : scd Angeli [>er esl esse natura Bua, el alterura ines ox
naturum snnt separati : ergo <[im<l ordine naturas susb.
assumant >ra, non convenil <-is per \<l tertium dicenduro, quod h<

naturam. rum esl de oaturali quod inesl <\ .<li<|ii"

'.]. A<1 idem, Quod naturale est, aem- principio essentiali : tale enim non |

per inesl : sed Angeli imn semper assu- abesse manente natura illa - m
niunl corpora : ergo h<i<- non esl eis na- non esl li<<< naturale, ul dictum
turale. quartum dicendum, «ju.
\'l \i >.t

i. \<l idem, « 1'nius natura non esl Vngeli non proportionatur ad corpufl i

« nisi Bgura una, quia Rgura esl natura- sumptum sicul virtus anima?, ila
q
« lis unicuique habenti figuram Becun- majus movere non possel <i i<l<-<> non
« dumnaturam, » ut dicil Philosophus : oportet, quod semper assumal corpua
sc<l idem Vngelus apparel in corporibus ejusdora li. ui

diversaruro figurarum ergo assumere :

 .

I). ALB. MAG. OHI). IMU.D.

Putium i, Circa Lertium Bic proceditur. omnibufi, aut iii niilla : sed n.ni in nulla :

1 Videtur enim,quod Angelus in<>\ eal ergo in omnibus totus.

corpus assumpluru cum Labore e1 pcBna :

:;. Prslerea, Unitas corporis reducitur
[abor enim et pcBna moventis contingit ad uoitatem motoris : quia « unius cor-
,\ hoc quod mobile non ex i * » 1 1
» obedit u poris iiiiiis eat motor, » ut di< it Philo-

moventi ; Bed corpus assumptum non ex Bophus : sed unitas corporis consistit in

totoobedit virtuti moventis Angeli, quia conjunctione omnium partium :

crgo

aon Bemper movet ad motum naturalem videtur,quod motor Angelus conjungatnr

illi corpori, cum moveat in diversas corpori assumpto secundum quamiibet
partes : ergo movet cum Labore et pce- partem.
na. Angelus non assumit cor-
i. Prseterea,

2. Ad idem, Plus obedit motori corpus pus nisi ad inotum si ergo moveret tan- :

unituin quam non unitum Bed anima :

tum unam partcin, BUperflue assumer»t
qutt est motor unitus, movet cum labore alias : nibil autcin cst supcrlluum in ope-

propter inobedientiam mobilis : ergo ribus cjus, multo ininus quain in opcri-

multo fortius Angelus qui est motor non bus naturae : ergo movet quamlibet par-
unitus. tcm : et ita conjungitur ci rti.

3. Praeterea, Omnis motus qui est con- 5. Praeterea, Angelus non

trariusmotui naturali inohilis, est pceno- quod movct animatum : s

sus moventi Bed Angelus movet eorpus

:
ad motum unius partis non mc etur a'ia

assumptum quandoque in contrarium sui continua nisi contracta pci motum |

e

niotus naturalis : ergo movet cum labore partis qua3 immcdiate movi tu _ si

et pcena. Angelus moveret unam p d a-

Solitio. Dicimus, quod motus potest te existens in illa, alia ur

esse non laboriosus dupliciter aut quia : nisi tracta : et ita esset i ino' . a-

niobile non babet motuin contrarium na- omncs partcs

tus, quia ;o-

turalem, ct sic motorcs co?li movcnt sine dem motu, et non ad j dis

labore, quasi sit motus ab anima, sccun- motus, cujus contrarium icil ; ip-

dum Philosopbos : aut proptcr vicloriain tura ergo quamlibel

: uc-
moventis supra mobile sinc aliqua pro- diate movet : et sic oiu igi-

portione, et sic motus Angelinon est la- tur.

boriosus, quia virtus ejus non cst propor- Ad oppositum.

tionata alicui corpori. Et per boc patet 1. Quadibet parscoi >ve-

solutio ad objecta, quee procedunt secun- tur motu processivo, mc [>ro-

dum primum inodum. prio, ct ita propria virtute : :rlus

non dividitur in diversas virtutcs, ut su-

pra dictum est : ergo non potest movc-
Dubium 4. ClRCA qUartumJsic proceditur. re diversas parlcs corporis quod movetur
1. Yidctur cnim, quod Angclus sit to- ad modum inotus processivi et ita non :

tus in toto corporc assumpto, movcns conjungitur nisi parti uni quam mo-
enim necessario conjungitur mobili sed : vct.

Angelus movet quamlibet partem corpo- 2. Preeterea, Animae non convenit esse
ris assumpti ergoest in qualibet parte
: : totain in toto corpore in quantum est
scd ubicumque est, lotus est, cum sit indi- motor qui divcrsis viriutibus niovct di-
visibilis ergo videtur, quod sit lolus in
: vcrsas partes corporis,sedinquantum cst
qualibet parte. fonna substantialis scd Angelus non :

2. Praeterea, Vngelus per eamdem ra- est forina corporis aSsumpti crgo non :

tionem totum se habet ut. sit in qualibet esl totus in qualibct partc ejus.
parto corporis assumpti : aut ergo erit in Solutio. Dicimus, quod Angelus est
 DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP XV. § |.

totus in qualihet parte corporis assumpti. 1 .Ad oppositum est primo qnod «luitur
Rationes ad hoc concedimus. Nec tamen in Litlera hi<-.

sequilur, quod sit in pluribus locis, quo- -. Praeterea, Unius corporis rant <li-

niam operatur ad totum corpus sicut a<l versae proprietates : Bed diversae proprie-
unurn indivisibile motum : cum enimnon tates congrue possunl aptari diversis : er-
sit proportionabilis, nec ordinem habens go diversi Angeli eodemcorpore possunt
ad quantitatem nisi per operationem, Bgurari.
sequaliter crit ihi unum circa quodcum-
que spatiuin operetur. Quml concedimus et rationes ad hoc.
Ad id vero quod primo ohjicitur in Ad primum vero et secundum dicen-
conlrarium, dicendum quod motor unitus dum, quod licet sit uuuiu corpus, tamen
quia non habet proportionatam virtutem potest diversis proprietatibus divei
ad corpus, non potesl una virtute mover repraesentandis vel significandis apl

re diversa organa : sed Angelus non uni- Ad tertium dicendum, quod licet con-
tur corpori assumpto ut forma, et excedit venianl Evangelistae quantum ad id de
virtus ejus omnem proportionem corpo- quo scribunt, lamen magis diffemnt
ris et ideo una virlute quae esl volun-
: quantum ad mysteria quae excellentius
tas, potest movere plura instrumenta vel scribunl quam
cuidam Angeli .
<[ ideo
parles. aptatur figura una, in quantum eminen-
Ad secundum diccndum, quod si ani- tius scribit de incarnatione, vel de pas-
uia essetmotor non proportionatus cor- sione, vel de resurrectione, vel <!< ascen- oubiun» «.

pori, non oporteret quod pluribus virtuti- sione.

l)us diversa organa moveret et ita in :

quantum est motor, etiam esset in loto Sexto qmeritur, de 411.1 materia BSSU-
tota. munl corpora.
1. Et videtur, < jn< ><I deaere per A.ugu-
Circa quinlu... sic proceditur. stmum superGenesim ad litteram, el per

1. Videtur enim, quod Angeli diver- Apuleium, qui dicit, quod « Angeli Bunt

sorum ordinum non debeant assumere « animalia aerea, corporea.

corpus ejusdem figurae diversorum enim :

s, '
,1 contra : A,r ''-'" '

M " ,,u retiB

Angelorum diversa sunl dona, ei diversi cum 'r' 1 " 1

'

Angeliassumantcorpora ti

suntactus : sed per corpus assumptum rata diversis figuris corporum, videtur
debent ducere in proprios actus ipsorum : 'I"
,hI """ de •""' assumant.
ergo a diversis etiam non debel assumi -• Pweterea, Humidum subUle cuilibel

corpus unius figurse. humido subtili continuatur per quod

2. Prasterea, Per unum Bignum uon transit : aer autem hujusmodi esl :
-
1

significantur diversa : per corpora as- corpus aereum quod assumerel ingelus,

sumpta aliquid uobis significare inten- continuaretur aeri per quem tran«

tluiil cum igitur diversorum si1 diversa

:
autem non potesl hal leterminatam

Bignificare, videtur quod uon debeanl figuram : cum igitur corpora assumpta

assumere corpus unius figurse. : '"^ Bgurata, non sunl aei

3. Prteterea, Humidum iu.il<- esl lermi-

;{. PrsBterea. Quatuor
v Evangelistas de-
»
•
aabile
, ,

propno termino
,

: quod aulcm 1 ,,, ,, ,

«1
scribuntur in fijrura
~ quatuor diversorum 11 ,,,
iu s
1 , -I . non potesl liauoi .1111 i
\

animalium. maaris lamen conveniunl in , . ,,,

emm ,,
idens, sicul aqu ligura
s "" officio - M'"' 1 »dem scribunl quam li|imini ye , iBTmiuit
egj
diversi Angeii ergo el diversi tngeli
:
,„,,„,„„,. ,, , , 1(1 , .,„ humidus est. et
non debenl Bignifican eadem figura.
u_ niiu ,, Hi .„,,.,„ q|lod priui
non {( i{
391 l>. Allt M\(i. ORD. lMl.i:i).

B1 eadem ratione non possunl assumere aqueum : quia h<<<- lolum reteniivum eal

de aqua. figur».
i. Item videtur, quod assumanl de Quod autem Augustinus dicit, quod
igne, per idquod infra dicil Dionysius. habenl corpora aerea, hoc dicil secun*
Sed contra I<1 quod delel omnem figu-
:
dum opinionem aliorum, el non asserti-
ram, oon es1 figurabile sed ignia delet :
ve, eum etiam ibidem dicat, quod « ha-

omnem figuram consumendo ergo non : « benl corpora perpetua, quod Ealsum i

esl Bgurabile : el sic idem quod prius de estsimpliciter. Apuleius vero simpliciter

aere. mentitur, bicu! el in multis aliis.

:;. Prasterea, Angeli assumunt cor- Quod vero dicil Dionysius <!<• igne,

pora ut veniant ad operandum circanos: non intelligit quod assumant <!<• materia
sed motus ignis non esl ad nos, sod a ignis, sed de proprietatibus ignis, ut

nobis potius : ergo non assumun! corpus splendidum, <-t similia.

ieneum. Quodvero quod corpora subito

dicitur,

6. Praaterea videtur, qnnd nec ter- disparent, dicimus quod verum est. Sed

reum : quia corpus assumptum subito lmc non est inconveniens posse fieri ab
disparet, sicul legiturde Angelo Tobias ' : A.ngelis in corpore terrestri ut subito ap-

lux autem non potest convenire corpori pareatet dispareat, cum et magi Pliarao-
lerrestri ergo non assumunt corpus
:
<l<
i
nis operatione da?monum subito conver-
terra el sic nullum corpus assumunt.
:
terint virgas in serpentes, el qusedam alia
7. Si hoc concedatur. Contra : (Juod prodigia, el multo fortius hoc boni \n-
ostenditur ad visum tantum, est decepto- geli possunt facere. Quamvis possumus
rium : sed nuntiis veritatis non convenit dicere, quod semper est miraculum
decipere : ergo nec monstrare aliquid quando assurnunt corpora. Sed licet
quod non ost : cnm igitur monstrent se quandoqueappareant in assumptis corpo-
in corporibus, videtur quod assumant ribus, possunt tamen quandoque apparere

corpora. fictis formis in pbantasia : nec talis fictio

8 Prseterea, Illa species in qua viden- erit deceptio, quia est ordinata ad in-
tur, aul est extra, aut tantum in vidente. structionem veritatis,sicut etiamjDominus
Si extra : ergo indigel aliqua substantia, tinxit sc longius ire sine deceptione, sed

et sic redit prior qunestio. Si esl tanlum ut ostenderet se esse longe et peregrinum
intra videntem, tunc numquam videren- acordibusdiscipulorumquibusapparuit 1 .

tur corporali visione, sed tanturn imagi- Et sic patet solutio ad omnia qua? objecta
naria, quod ost contra Augustinum. sunt.

Solutio. Dicendum, quod non est in-

telligibile qualitor corpus subtile non in-

corporabile possit figurari : et ideo cum
sicut dicit Bernardus et Augustrnus quod
Angeli assumant corpora, non sit do crc-
dibilibus, sed opinabilibus, non possumus
•licoro quod assumunt aliquod corpus
subtile non figurabile, ut ignis, vel aeris,
sed corpus terrestre, quod secundum
imturam continuatur per humidum

1
Cf.Tob. xn, 21. 2
Cf- LuCi XXIV , 28
 I)K C(ELESTJ EJIERARCHIA, CAP. \\ ,
§ I

imagines quibus ostenditur eonun <li--

quo modo quidam purgant, qui-

crelio,

dam purgantur, el quidam instruunt, et

quidam instruuntur. I-ta- dicosignificani
eas<lrnt dispositiones, id est, ordinee cce-

lestium essentiarum aliquando /// ordi-

nantes, alias purgando, perficiendo, el il-

luminando, et iterum ordinatas ab aliis

EXPOSITIO TEXTIS. per reductionem in finem, et significant

novissimas, idest, nltimas nt ordinantt
que, etprimas nl ordinatas, el
id est,

gnificant easdem dispositiones, sive sint

primd3, sive ultims, uihabentes iterum
intra se virtutes primas, medias >/ ulti~

mas, ul dictum est capite X. Sic dico

Littera sic legatur Determinavimus ea
: significant, nulla inordinata ratione in-

quoe propric dicuntur de Angelis. Scd terdicta, id <>>t . nihil contra ordinem ra-
nunc age, adverbium liortandi, fer, id tionis (•oii<(M[m ,
iiti', srcundum hujusmodi
est, dic qaod restat nobis, si videtur reserationum modum, id <'-t, manifesta-
tibi nos dc caetcro debcre essc remitten- tionuin. El boc ideo. Enim, id est, quia
tes nostrum intellectualem oculum a vi- si nos quidem, id est, certe diceremus
gure ange/ico, id cst, a naturali virtute quasdam ccelestes dispositiones ordinari
Angelorum, circa sublimes contemplatio- aprioribus se, deinde diceremus postea
nes Angelorum secundum naturam spi- priores ordinantes, id est, ordinatrices
ritualem corum, ita quod paulo submis- earumdem, scilicet inferiorum, iterum
sius loquamur descendcntes ab unitis et postquam sunl ordinantes ultimarum,
indivisibililms sccunduni nalurain ad di- ordinari ab illis ipsis, scilicet ultinii- or-

viduam, id cst, divisibilem secundum dinatis a primis. Si, inquam, sic dicere-
figuram corporalem, et multipartitam nius. vere res, id est, dispositio angel

secundum ipsorum latitudinem, id est, constaret, interposita multa inordina-

copiam multiformis varietatis angelica- tione, quia non essel ibi aliquis ordo dan-
rum specificationum, et hoc nobis iterum tis et recipientis, el confusione, quia ooo
analytice,id cst, resolvendo corporalia essel aliqua distinclio, dum agens bus
in i)vo\)v\c\<dv<.,rr//exis, id est, redeunti- perel iterum a recipiente ab ipso. I

bus in simplicitatem ccelestium animo- id est, M-d si dicimus easdem </ ordinare
rum, Bcilicet Angelorum. Reflexis dico et ordinari, autem, id est, Bed non
i)i ipsis figuris, tamquam inconsequenti- dinatricos esse earumdem in quibus 01

Ims, id est, non convcnicntibus Angelis, nantur, aul ordinari ab eisdem quas
•

per quaa non possumus sistere in ipsis, dinant, sed dicimus ngulas qu
scd oportel resilire sicul radius reflectitur i,l est, certe ordinari a priorib* - .

a corpore non pervio. i, iii , id est, sed ordinare n id

Unum a/itrin sif tihi pr.rcoijnitum , est, inferion S . inquam, bii di

hoc Bcilicet, quomodo discretiones, Bi- mus, /<> uis t i<l ee1

repurgationes, narratorias di< ere potesl rwi id

ve id est, i,l est, < i

interpretationes, per i|u,is ostendun- rsi, Rguras •

id est, »-
tur purgari in symbolis. Discretiones sentationem /
loquiis,

imaginum sacrse, impres- 3 (. w d

dico i<l est, , 1

1
1 • 1 1 1 1

sionc sacrorura donorum formatarum convenienter aliquat

enli '-
eis pcr assumplionem, nl est, istoe id est, d< i
< .'
 ,

396 !». \l.li MAG. ORD. PB 1 l>.

mis, et mediis, et ultimis virtutibus an« Vel custoditive, adverbium, suli eodem
gelii sensu, ct etiam hoc, scilicet eas esse
providas, vel provide, adverbium, in

Et sursum igitur, etc. EJic ostendil participatione propris virtutis, id est,

quid in istis [iguris universaliter consi- i uiii secundum proportio-

providentia
derandum sii, dicens : fgitur ul patet tionem recipientium communicare pro-
r\ dictis, afiquis etiam mm falso coad- prias virtutes ^roce*«'(7n« sociabili,id esl
unavii, id est, simul attribuit omniah&c communicativa erga venientia, id est,

catlestibus essentiis^omnia hsc ex is-

el virtute procedente ab eisad associandum
Us6guris extendi sursum conversibiliter, sibi per Bimilitudinem doni ea qusa extra
id cst, convertendo se in Buperiora, ut ab advcuiunt, Angeli rccipiunt suaui actio-
eis recipiat quod aliis transfundat, ct nciii : etsi, id est, quamvis (/uidem aliis,

etiam hoc, Bcilicet convolvi firmiter erga id cst, Buperioribus conveniant hssc super-
semetipsas, id est, iu Beipsis Bubsistere, positc, id cst, eminenter, et universaliter,
quando corpus assumunt, quia non dcter- vero, id cst, scd aliis, scilicct infcriori-

minantur ad ipsum,e/ etiam hoc, scilicet lius particulariter et sitbjecte, ut s.rpe

cas cssc r.ristenlcscKsloditivxpropriarum dictum esl. Et similiter exponit Maxi-
mrtutum, quia virtus earum non debili- mus, cap. XI et XII.
tatUr pcr lioc quod corpus assuinunt.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDERII, S. J. 1NTERPRETAT10.

Inchoandum autem ratione, et qua:- Caeterum initium sermonis facien-

rendum in prima formarum discretio- dum, et quajrendum in prima my-
ne, ob quam causam Theologia ferc sticarum figurarum explanatione, qua-
omnes invenitur honorans ignitam rc theologia prsesacram
cseteris fere
sacram descriptionem. illam igneam descriptionem compro-
Invenics ergo eam non solum rotas basse reperiatur. Siquidem comperias
igneas conformantem, sed et animalia eam non solum rotas igneas forma-
ignita, et virosquasiignem fulgurantcs, re, verum etiam ignita quaedam ani-
et circa eas aelestes cssentias cumulos malia virosquc fulgureos, et circum
;

carbomimigniscircumponentem,et flu- ccelestes essentia prunarum acervos

 DE CfELESTI HIERARCHIA. CAP. XV, § 2.

mina immensurabili sonitu igne fla- collocare, tluminaque ingcnti fragore

grantia. Sed et Thronos ait igneos flammigcrantia; quinimo thronos ig-
esse,et ipsosexcelsissimos Seraphin coe- neos esse dicit, ipsosque summos se-
litus ardentes ex cognominaiione signi- raphim incensos ex ipso nomine decla-
ficare, et ignis proprietatem et opera- rat, eisque
proprietatem et actionem
tionem ipsis distribuit, et omnino sur- ignis tribuit; atque omnino sursum ac
sum deorsumque ignitam honorificat deorsum igneam liguram singulariter
selectim tormarum facturam. commendat. Quaproptcr formam igne-
Ergo igneum significare censeo coele- am significare censeo, ccelestium in-
stium animorum deiformissimum. Ipsi telligentiarum maximam cum Deo
enim Theologi sancti superesscntialem contormitatem : sancti siquidem theo-
et informem essentiam in igne sajpe logi superessentialem, et quae formari
describunt, tamquam habenti multas nequit essentiam, in igne saepenumero
divinae (si fas est dicere) proprietatis, describunt, tamquam qui multas Jquo-
quantum in visibilibus imagines. dammodo visibiles, si dictu fas est,
divime proprietatis imagines prae se
ferat.

informa ignea, in quacumque etiam alia

forma appareant. In secunda ponit
proprietates ignis, secundum quas ma-
xime ostenditur conveniens spiritualibus
repraasentandis, ibi (§ 3), Ignis enim
DIVISTO ET KXPOSITIO TBXTUS. sensibilis.
Prima dividitur in partes tres. In pri-
niii assignat rationem movel
ordinis, et
qusestionem. In secunda conGrmat qua>
stionem, ibi, Invenies ergo, etc. lu lertia

Inchoandnm autrin, etc. solvit, ihi, Ergo igneum, etc.

Litlera sic legatur : Diximus quid con-

siderandum esl de formationibus gene-
raliter.Autem, idest, sed in determina-
tione de unaquaque Gguratione inchoan-
Hic incipit determinare <!•• Gguris cor- dum ratione, id est . ratioa - ordim
poruni qutbus describunt Angelos, se- formis communibus, et quxrcndum est

cundum (|uid competant eis bujusmodi prima discretio marutn, id est,

Ggurse. quando primo incipimus <li\ isim de
Kt dividitur ip partes duas. \\\ prima determinare, \ el in prima forma d

determinat quadam Gguratione

<lc quee nente, quffl scilii el esl commuo
<|u;isi communis est omnibus figuris ipso- rendum dico ob quam causam I

rum. In secunda determinal de specia- aia, id est, sacra Scriptui nitur h

libus Gguris, in (|uiltns quandoque appa- norans ignitam
rent, il>i
(§ t,sub initio), Sed ethumani- nl est, reputat eam t.ili honorc ili_u.nu.
fonnrs. ut per hoc desi i
iba i -.t< ra, w ili< • i « I » n ina
Prima dividitur in partes duas. In pri- ct angolica, el h alias

ma ostondil quare semper ostenduntur iras quia pluriea eia utitur.

 :

398 I) \\A\. MAG. (Utl). IMIKI).

Inrmirs QTQQ rmn. Bcilicet Theologiam, et Bimilitudinea divinss proprietatis,

nonsolum conformantem Angelis rotas guantum est possibile m visibilibus,
igneas (Ezech.1,13) : ted etiam animalia (juia imperfecte reprosentant, si tamen
ignita. (Ezech. 1. 13 <-t i\, 3), et Bimiliter fas, id cst, litiiiim <st dicere, quod lia-

visos ignem fulgurantes,

guasi id cst, bcat imagines proprietatis divinaqob :

Bplendentes (IV Reg. vi, 1", <li- Eliseo, enim habet nisi Becundum proportionem
et in II ftfach. x, 29) : et invenies etiam ad actum.
eam eircumponentem cirea eas ccelestes
'
tsentias cumulos carbonum ignis (Ezech.
ix, 3 et x, 4), etiam flumina flagran*
et

tia igne immensurabili sonitu (Dan. vii,

9 et 10). Sed et, id est, etiam Theolo-
^ia ait Thronos esse igneos (Ezech. i, 13,
et Dan. vn, 9 et 10), et significat vel si-
(jnificarecsnn invenies excelsissimos Sera-
pJiin ex cognominatione eorum esse ar- DlBllM.
drntes ccelitus, id est, co^lesti ij^ne, et

distribuit ipsis, scilicet Seraphin pro-

prietatem ignis et operationcm, scilicet

ardere, in quo notatur eminens esse pro-

prietas ignis, quia summis attribuitur ;

et omnino Theologia honorificat sele-

ctim, id facturam for-
est, singulariter

marum, id est, compositiouem figura- IIic est duliium, utrum debeant An-
rum ifjnitam sursum, id est, in superio- geli maxime describi per igneas figu-
ribus, deorsumque, id est, inferiori- ras ?
bus. 1. Et videtur quod non : supra enim
cap. II dictum est, quod convenientius
Ergo igneum, etc. Hic solvit, et est so- describuntur spiritualia per ignobilia, in
lutio sua, quod quia Deus describitur in quibus non possumus decipi : cum igi-

forma ignis propter nobiles ejus proprie- tur ignis sit de nobilissimis corporibus,
tatcs, descrihuntur etiam Angeli ut desi- non convenienter describuntur per
gnentur Dco simillimi. ignem.
2. Praeterea, Ignis est pcena damnato-
Littera sic legatur: Ergo ex quo sic rum Angelorum : ergo non convenienter
saepe conformanlur ignito, ego ccnseo, est instrumentum bonorum et beatorum
id est, arbitror, igneum, id est, igneas Angelorum.
formas signifcare defformissimum, id 3. Approximatio ignis est
Proetcrea,
est, maximam similitudinem ad Deum cum nocumento sed Angeli assumunt
:

inter alias creaturas, animorum coele- corpus ad salutem nostram ergo non :

stiwn, id est, Angelorum, Enim ipsi convenit eos assumere corpus igneae fi-

sancti Theologi describunt sxpc in igne gurae.

divinam cssentiam superessentialcm, id Solutio. Dicendum, quod supra di-
est, quffi est super omnem essentiam, ct ctum est,quod convenientius describuntur
informem, id est, sinc figura, sicut per vilia quantum ad nos sed hic loqui- :

Exodi, iii, 2, apparuit in rubo ignis, et tur secundum quod decet eos.
Deuteron. iv, 24, et ad HebraB. xn, 29 Ad secundum dicendum, quod secun-
Deus noster ignis consumens cst. In igne dum expositionem Basilii super illud
dico tamquam habenti multas imagines Psal. xxvm, 7 ; Vox Domini intcrcidcn-
 DE C(ELESTJ BIERARCHIA, CAP. XV, § 3.

tis flammam ignis, « Ustivum ignis di- ras, scilicel se undum lacem : el sectin-
« videtur a lucido, et ustivum includetur dum hoc qoo esl pcena damnatorum.
« in inferao ad pcenam damnatoram, et Ad tertium dicendum, quod ustivum
« lucidum ignis remanebit supra adju- estnocivum ia igne, et hoc non assu-
« cunditatem electorum. » Et similiter muat, sed tantum splendidum onde di- :

dicimus, quod Angeli secundum nobiies xitsupracap. II, c ignem iuuocae splen-
proprietates i<mis assumunt igneas figu- « dentem spiritualibus aptari. i

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Ignis enim sensibilis est quidem, Ignis namque omni-

sensibilis inest
sic dicendum, in omnibus et om-pcr bus, ut sic dicam, ac purecuncta pcr-
nia clare vcnit, ct rcmovetur ab om- vadit, et ab omnibus excipitur cum- :

nibus, et lucidus cst simul et quasi que totus luceat, simul cst ct occull
occultus. Incognitus ipse per scipsum ignotusque manet per se, non adhibita
non accumbente matcria, in qua materia in quam vim suam exerat in- :

propriam manifestat actionem im- : tolerabilis est et invisibilis, omnia su-

mensurabilisque ct invisibiiis, pcr perat, eaque quibus insedit ad suum
seipsum potens simul omnium, et traducit officium alterandi ?im obti-
:

quaccumque in eis fiunt adactionempro- net, omnibus sibi quoquom

priam mobilis, tradcns seipsum om-
: pinquantibua sui - im tradil :

nibus quoquomodo proximaiuibus : renovat omnia calore vitali, et fulgori-

renovativus, naturaj custodia : illu- bua apertia illuminat teneri miaceri- :

minativus circumvelatis splendoi ibus, que non poteat secernendi vim h

:

incomprehensibilis, clanis, discictus. immutabilia eat, suraum fertur, pene-

resiliens, sursum fcrcns, BCUte mcaiis, irabilia ; sublimia, nullam suatinei de-
excelsus,non receptus contumeiia mino. jectionem ;lemper mobil
rationis, scnipcr motus, pcr seipsum movetur, movet alia, compn n-
motus, movcns altcrum, comprehen- tli vi pollet, compi tit, doo
dcns,in comprclicnsus.non indigensalte- eget altero, clam m| lific it, et in
rius, latentercrescens a seipso, ei ad sua- qualibet capaci materia ittam indicat
100 I). \\A\. MAG. <>|{|>. !MU;i>.

ceptas matciias manifestana suimct majcstatcm efficai cst, potcns, omni-

:

rnagnitudinem, activus, potens, simul bus invisibiliterpraesens, si negligatur,

omnibus praeaena invisibiliter, negle- non vidctur cxistcrc attritu autcm, ;

ctus non essc putatur. Attritu autem, vclut indagine quadam connaturalitcr

sicut quadam vindicta, connaturaliter ac propric subito relucet, atque sur-

ct propric subito relucens, et itcrum sum incontincntcr avolat, om- et in

incomprehensibiliter impalpabilis, non nibus lucalcntissimis sui communioni-

minutus in omnibus ditissimis sui- bus minimc minuitur. Complurcs itcm
mct traditionibus. Et multas fortassis alias quis invcnirc potcst ignis propric-

quis invcnict ignis proprietates pul- tates, qme quasi scnsilcs divinas cffi-

chras (ut in scnsibihbus imaginibus) cacitatis imagincs existant.

divinse operationis.

DIVISIO TEXTUS. nrniA.

Ignis enim sensibilis est, etc.

Sed DrniTATLR de istis proprietalibus.

1. Ignis enimnon est in onmibus,cum
qna?dam sibi sint contraria : sed nihil est
sensibile ubi non est : ergo ignis non est
omnibus.
sensibilis in

Hic ponit triginta tres proprietates 2. Item, Contrarium non vadit clare

nobiles ignis, quibus congruit in reprae- pcr suum contrarium sed ignis habet :

sentationem divinorum. quadam contraria ; non ergo vadit clare

Et prinio ponit proprietates. Secundo per omnia.

eoncluditpropositum, ibi (§ i), Hoc ergo -5. Quod venit
Item, ad mixtionem
scientes Theosophi, cadestes essentias, omnium mixtorum,nou est remotum ab
etc. omnibus sed ignis est hujusmodi, cum
:

« omnia mixta componantur ex quatuor

« clementis, » ut dicit Pbiloaophus non :

ereo est remotus ab omnihus.

4. Item, Quod est occultum, non est

lucidum : sed ignis est occultus, ut post-

ea dicitur : et Alexander dicit, ([uod

cnonlucet in sphaera prqpria, sed tan-

« tum in aliena materia : » <M-go non est

proprium sibi. quod sit Iuciduin.

:i. Item, Quod per se manifestatur,
 . n

DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XV, § 3. 10!

lioc nou cst occultum : sed ignis etiam in ctu : ergo non esl incomprehensibilis.
propria sphajra manifestatur, apparet I'»- Item, Idera es< clarum el illumi-
cnim Lumen ejus in galaxia : ergo non nativum ergo superflue addil primocla-
:

cst oecultus ct incognitus in propria ma- iiiin, posl illuminativum.

teria. I i • Item, Discretum et communicati-
0. Item, Nihil quod est finitie essentiae, viini iliuminativum Bunl opposita : Bed
est immensurabile : sed ignis es1 hujus- primo dixit, « tradil Beomnibua commu-
modi, sicut omne creatum: ergo non f.st « nicando : » non ergo esl discretus.
immensurabilis. I<S. Item, Ignis moveturad mixtionera :

7. Itcm, « Lucidum seipso videtur, » non ergo esl resiliena quia quod resilit, :

ut dicit Philosophus sed ignemdicitesse : non miscetur.

lucidum : ergo non est invisibilis. I'.(. Item, Ignia movetur sursum a _-
8. Item, Xuii solum calidum esl acti- nerante : ergo potius debel dici sursura
vum, scil etiam frigidum : cum igitur tatus, quara sursum ferens.
aliquid dicatur potens ex victoria quam 20. Item, Philosophus in secundo <<>-
habet supra patiens, agcndo in ipsum, h et Mundi arguit quosdam ponentea
non videtur proprium ignis, cujus ignem acutotura angulorum, el ostendil
qualitas est calidum, quod sit per se po- (juoil iinii debetur elementia Becundum
tcns. naturam aliqua Bgura, ni>i forte rotun-
9. Item,Videtur superflue ponere,quod (l.i, secundum ij I Bituantur in Bphaaris
sitimmobilis :cum postea dicat, quod sit suis : angulus autem aliquid figuraa est,
semper motus etperse motus, cumetiam el inMi rotundas : ergo non \ idetur i^iii~;

non sitsilii proprium, sed cuilibel corpori esse acutus, cum acutura sil passio an-
naturali conveniat. guli.
II). Item, Supra dixit, quod« perom- 1\ .
Itcm. Quod esl excelsura, non ordi-
« iii.i vadit : » sed quod esl hujusmodi, natur ad mixtionem quaa lit circa lociim
omnibus se tradil : superflue ergo addil medium : sed ignia esl elementum mix-
approximanti Ims. toriini : ergo non debel esse excelsum.
II. Prfieterea, \on videtur tradere se Tl. Item, Non esl conturaelia alicui
omnibus approximantibus : quia Luna corpori esse in loco buo naturali, Bive
approximal sibi,quaBnon recipil impres- sil sursura, sive deorsura : ergo per hoc
siones ejus : similiter ebenus, el simi- qitiiil ignis esl sursura, non debet dici
lia. iiim receptus conturaelia minorationis.
\2. Item, Propriura per se convenil Solutio. Dicendum, quod priraas sep-
alicui : Bed renovari non convenil igni, tem proprietatoa Bunl referendae ad
nisi socundum quod esl in materia alicna iu noura cceloste, scilicel calorera < •
•-
1 i :

in quade qovo generatur ergo non do- : ali.c autera nes refe runtur ad ignera
bet poni proprium eius. ijin osl rli'nn iii ii iii . .i I
secundum quod
L3. Praeterea, Magis custodil nnturam esl in iii itei ia propi ia, aul bim undum
propriam in materia sua quam in aliena, ijiin I i- i in alien i in 1 1' i i.i|ii.iin oranino
et itii miii videtur renovativus naturoa \ incil ii' »n mi ittus, aul boi unduiu qu
custodia. in mixto.
14. Ilcm, Splendores ignis el in bc I 1
1 1 •
di< endum ad pi imum, qu
manifeste apparent, el etiam alia mani- l..i- cielcstis Bcntitur in oinnibun
feslanl : sed quod esl velatum, non osl ciiiin el iii elerai ntia ol in •
liuneutal >
•

manifestum : ergo malo dicil . quod sil quin niliil con <cquilur pi upriain ^| m
uluminativus circumvelnl ia splendoribtis. nisi \ irtul ieli. I nd« aui um il-

15. comprcbenditur etiam

Ilcin, Lgnis cliiini.c non I cti . quia non habel *;

Becundum materiam sensu el intelle- ;i • i •

-
1 1 1 .iiiii.

xi \
K)2 I). Al.lt. MAG. ()\\\). VU.VA).

\i\ secundura dicendum, «

1 1 1 « >< 1 sol du- \il septimum dicendum, quod lucidum
pliciter causat calorem, buI per aaturam aon videtur seipsOj nisi sit in materia
-ii.iin secundum figuram
propriam, aut s|>iss;i : uoii 1'iiiiu ubicumque est, videtur,
angulorum radii «jn^. qui secundum quod ni Bupra dictura est : unde dicilur xndix i-
reflectitur ;i<1 angulum acutum, causal sibilis proul est in materia lenui.
calorera, et perpendiculariter cadens facit Ad octavum dicendum, quod per bc
oombustionem : el secundum angulum activum est proprietas i^ni<. Becundum
obtusum frigus, el secundum quod tan- quod esl elementum liabens qualitatem
^it Linealiter latera, facit perpetuum fri— per Be activam, scilicet calorem : frigus
uus. (i Radii autera solis, ut probat Pto- ciiini a^il per accidens, quasi sistendo
« lemseus, conjunguntur in centro terrae, motum : iiiiit enim privando, et ideo aon
« et sio vadunt per omnia elementa, el dicilur per se potens.
i iterum movent ad mixtionem, et sic Ad nonum dicendum, quoil dicitur
c veniunt in elementata. Hem, «Omnia
» mobilis ei motus, oon intellieratur dc
ut

« corpora ccelestia recipiunt himena sole, motu locali, scd de motu altcrationis :

« ut dicunt Philosophi, sicut luna : » et sed lioc convenit sihi secundumquod per
>ic ignis coelestis aut per calorem aut per virtutem activam per se transmutat om-
olaritatem vadit per omnia, nec contra- nia in speciem suam, utdicitur inquarto
riatur alicui, cum rx eo unumquodque Meteororum. « omnia erunt materia
generatum propriam speciem habeat. I^IIIS. ))

Ad tertium dicendum, quod ignis coe- Ad decimum dicendum, quod appro-

lestis removetur ab omnibus generatis sc- ximatio non tantummodo inteliigen-
ista

cundum substantiam, sed niiscetur secun- d,i cst secundum locum, sed secundum
dum virtulem. convenientiam materiae unitsB : et pro-
Ad quartum dicendum, quod ignissive ptcr hoc licct lunam non tamen
tangat,
ccelestis, sive elementaris, lucidus est in imprimit in ipsam, cum eorum non sit
se : scd lux cjus nou subjicitur visibus materia unita : in elementis vero ad ul-
nostris, dum est in materia tenui, sed timum imprimit, licct difliculter propter
tautuui secundum quod est in materia indispositionem Supra autem
materise.
cujus partes adunantur ad invicem. Un- locutus cst de igne ccelesti, qui cominu-
de dicit Avicenna, quod « ex congrega- niter oinnibus corporibus se tradit, ad
« tione diaphani lit lucidum, ut patet in minus secundum lumcn, etiam ccelesti-
« Giystallo : » et ideo dicit Alexander, bus. Et similiter dicendum ad undeci-
quod « ignis in propria materia non lu- mum.
cet. » Ad duodccimum dicendum, quod non
Ad quintum dicenduni, quod itrnis in est inconveniens aliquam assignari pro-
materia propria non manifestatur per lu- prietatem ignis, in quantum est in mate-
men. Galaxia enim non est ex splendore ria aliena, in quantum renovatur per no-
ignis, quoniam semper eadem esset in vas generationes, et extra sphaeram pro-
parte coeli : compertum est autem, quod priam, sic melius custodit naturam suain
niovetur in centum annis gradu uno sed : quam si csset in materia propria : quia a
causa ejus est multitudo stellarum minu- materia grossa tardius evellitur per ac-
taruni in illa parte codi. quarum lumen tionem contrarii. Et similiter dicendum
videtUr continuum. ad decimum tertium.
Ail Bextum dicendum, quod quamvis
sit finitae essentise, t;imen virtus ejus non Ad decimum quartum dicendum, quod
coarctatiir ad unum effectum, sed in om- non dicuntur splcndorcs circumvelati
ni.i generabitia potesl : et ideo virtute quasi occultati, sed quia aon cxse habet,
non est commensurabilis alicuieorum. Bed abexteriori, secundum quod commu-
 DE CGELESTI HIERARCHIA, CAP. XV, § 3.

nicat eum ccelesti corpori, ut dicit Philo- enira simul converteret, moveretur in
sophus. rotundum vel in latus. Philosophus au-
Ad decimum quintum dicendum, quod tem intclligit, quod aon habet angulos
dicitur incomprehensibilis, quia nonpo- permauentes et hoc :
verum est cum
test coniiueri inclusus in loco : et hoc semper varientur.
non est sic in propria sphaera, sed secun- Ad vicesimum primum dicendum,
durn quod est in materia aliena : quia quod esseexcelsum convenit >il»i prout
enim quaerit materiam raram, rarefacien- est in propria sphaera, quae est altior I"-
do disrumpit id in quo includitur ut con- cus inter omnia elementorum, Bed
Loca
tineri non possit, sicut patet in vase un- virtute solis movetur in mixtionem.
dique clauso posito ad ignem: aerenim Quodlibet enim elementum habetaliquid
inclusus rarefit, et constringit vas. Simi- in ccelo movens ipsum, Bicul terra~mo-

liter est in musto, et similibus. vetur ab orbe stellarum Qxarum, pro-

Ad decimum sextum dicendum, quod pter diversas species generatas in ipsa.
clarus dicitur per remotionem ab obscu- Aqua vero ab orbe lunsa : quod manife-
rantibus, ut a vapore grosso vel fumo, ste apparel inrefluxu maris. Fgnisvero
qui facit in ipso rubedinem lucidus ve- : ab orbe Aer vero propter mullitu-
solis.

ro dicitur, secundum terminum ad quem, dinem motuumin ipso ab aliis quinque

sccunduiu participationem lucis. planetis, sunt multorum motuum.
qui
Addecimumseptimumdicendum, quod Ad vicesimum secundum dicendum,
dicitur djscretus quasi discretivus : dis- quod quanto corpus in eminentiori loco
cernitenim materias, ut plumbum ab ar- est, tant bilius est secundum natu-
gento assumit enim ad se subtilia
: si- ram : quia habel plus de specie « >\f-
milia sibi, ct rejicit grossiora. Propter cies enim est in terminis, » ut dicit Phi-
quod dicitur congregare homogenia sibi. losophus : et ideo secundum altitudinem
Ad decimum octavum dicendum, quod loci sui naturalis convenienter dicitur
elementa in mixto sunt secundum pri- non receptus contumelia minorationis.
muin esse, quod es1 ex forma substantia-
li, sed lioii secundum esse secundum [tem, objicitur (!<• aliis proprietatibus. Dubium
(juod est iu perfectione qualitatum acti- ' Et primo <\c hoc quod di.it semper
varum et passivarum : et inde est, quod motus videtur enim falsum, nihil enim
:

dum sunt in mixto, unumquodquc tendit motum motu recto, semper movetur
ad locum siiuin : et ideo, ut dicii Phi- quia stal in termii lotus : sed ignis
losophus Mundi, « opor-
iu libro Coeli et motus esl rectus, quia sursum
« tel compositum ex elementis quando- non movetur scmper.
« que dissolvi : » quia quodlibel eril in -• Praeterea, Nulla linea recl in-

loco suo. cl secundum hoc dicitur ignis unita : sed non possetmoveri motu i

resiliens, el maxime secundum quod esl s i

mper msi essel linea re< ta infinita :
<|

in materiaquam vincit. « in reflexione incidil quies lia, > ut

Ad deoimuni nonum, dicendum, quod dicil Philosophus : ergonon semp

dicitur sursum ferens, id est, sursum la- molus.
tus : vel etiam quia cogil alia in quibus : *- Philnsnphus probat in
Prrolerea,

habet victoriam, sequi motum suum, oclavo Pnysicorum, quod • «-«dus motus
quantum participant de forma ejus. » circularis osl perpotuus . hic autem
Ad vicesimum dicendum, quod ire in non est motus
motus corp <
-• d

acutum accidil silii io quantumesl in ma- ris primi, ul probatur in primo -/•/( (

teria aliena quam successive convertit, Wundi ergo non est semper motus.
:

r\ ideo convertendo quamlibel partom Itcm, Nidelur, quod nonsil

i

p
posl partem semper in acutum vadil : si motus sicut (111111 probat Philosophus
:
 : ;

104 D. ALB. m M5. <>m>. nu;i>.

contra Platonem, « nihil esl Beipsum litas activa, sicut calidum, quee est quali-

i movens :
» quod autem per so movetur, tas ignis : erg >n esl proprium ignis

>( .
movel ; ergo ignisnonestper se motus. esse acth um.
."». Prceterea, Gum semper sit sibi pr®- li. Item, Potentia non manifestatur
Bens, m per se moveretur, Bemper mo- ui>i per aclionem : ergo idem videtur
veretur : quod falsum est, cum quiescal esse activum etpotens.

uaturaliter insuoloco, ul probal Philo- 15. Item, fgnis esl in Beipso Bicul alia

sophus. omnia elementa ergo non videtur : Bi-

c, PrsBterea, Nulla forma simplex mul omnibus praesens.

essentialis movere suam raate-
potesl 16. Item, Quseritur secundum quid ao-
riam, eo quod movens es1 distinctum cipiuntur istae proprietates ignis ?

per essentiam a mobili, quod non conve- Solutio.Dicendum ad primum, quod

nit formse nihil autem potesl poni mo-
: semper moveri non convenil igni mo-
vpns si per se moveretur nisi forma non : tu proprio, sed secundum quod est in

ergo per se movetur. sphsera propria, movetur motu cmli

<•! :

7. [tem, Videtur non esse sibi pro- quia non solum est verum in orbibus,

prium quod sit movens alterum : omne quod attingit inferius motum superioris,
enim generans transmutat alterum in sed etiam in omnibus corporibus attingil
speciem suam : sed quodlibet elemento- inferius motum superioris quantum pot-

ruin generat sibi simile : ergo non solus est unde quodlibet elementorum mo-
:

ignis estmovens alterum. vetur ab aliquo orbium, ignis autem a

8. Item, Quod est extra locum suum, Sole et Marte, ul dicit Rabbi Moyaes et :

comprehenditur, et non comprehendit motus talis non estrectus, sedcircularis:

autem frequenter est extra pro- el sic potesl esse semper non a virtute
ignis
prium locum ergo non : est comprehen- intrinseca semper movente, sed a virtute

dcns incomprehensus. extrinseca et iste motus est innaturalis

:

Praeterea, Omne quod eorrumpitur, igni, secundum quod est in specie sua,
9.

comprehenditur a virtute corrumpentis :

sed naturalis, secundum quod est elemen-

ignis autem quandoque corrumpitur ab tum quia aliter non posset venire ad
:

aliis : ergo comprehenditur non compre- mixtionem nisi ex qualibet parte deferre-
hendens. tur perradms solis. Et per hocetiampa-

Item, Dum esl extra proprium 1<»- tet solutio ad secundum et tertium.
10.

cum, non potest salvari, nisi in materia Ad quartum dicendum, quod dicitur

aliena, qua consumpta deficii ergo non : per se motus ignis, secundum quod per
estsibi proprium, quod sit non indigens se opponitur ad per accidens moveri, et

alterius. n011 secundum quod opponitur ad ab

11. Item, Quod crescit ex seipso, iu alio moveri, movetur enim a generante

infinitum crescct, quia numquam deficit sed motus suus esl consequens formam,
>il»i unilc crescal : sed ignis non crescit quia quantum accipil dr forma, tantuin
actu iu infinitum : ergonon est latenter accipit de motu naturali ct etiam est :

crescens a seipso. accidens per se ejus, sicut accidens spe-

non suscipil materiam
12. Itcin, [gnis ciei, non accidens per accidens, sicutac-
propriam, sed tantum alienam omnis : cidens individui : et propter hoc etiain

autem virlus materialis debilitatur in dicitur naturalis naturam conse-

quasi
materiaalicna : ergo ignisnon manifestal quens, ul in secundo Physicorum dicit
cendo suam magnitudinera adsuscc- Philosophus. El per hoc patet solutio ad
ptas materia. quinlum el sextum.
13. Item, Essc activura in suura con- A.d septiraum dicendum, quod cali-
trarium est maximefrigidi, quod est qua- dum solum movet simpliciter ut dans
 DE COELESTI HIERARCHIA, CAP. XV. § S,

motum frigidum autem movel

: privan- cniiii in ccelo per principium sui : quia
do motum unde etiam movel
: ad cen- cum omnis alteratio reducatur sicul in
trum, ubi fit congregatio in immobilita- principium in alterans non alteratum,
tem, ct non diflusio : etquia principium neque dispositum per qualitates altera-
calidi cst ignis, ut dicit Philosophus iu biles, oportet in ccelo esse principium
sccundo Metaphysicse, ideo proprium est omnium qualitatum activarum el passi-
sibi movere simplex quid, quamvisetiam varmn, sicnt Mars principium esl calidi
aliud aliquo modo agat. Et pcr lioc patet el sicci intemperati, et Sol temperati,
solutio ad octavum. vel etiam ulterius in aliquam stellarum
Ad nonum dicendum, quod calidum (ixarum, et similiter : in aliis vero ele-
pcr sc habet movcre frigidum el compre- mentis et elementatis esl per mixtio-
hcndere illud sub propria sua virtute, nem secundum esse primum, quod esl a

quamvis frigidum sit privalio, ut dicit forma substantiali, cum formae substan-
Philosophus in duodecimo de Animali- tiales miscibilium remaneanl in mixto,
bus, etimperfecte habens Quod actum. ut dicilCommentator el A\ icenna aliter :

autem frigidum quandoque comprehen- non resolveretur mixtum in illa, ne< _ -

dal ignem in quo est calidum extra lo- rcnt in mixto, ciini omnis actio sil a for-

cum suum, est per accidens, scilicet per in. sed non esl in eis secundum esse
i :

abundantiarn frigidi superabundantis vir- ultimum quod habel a qualitatibus acti-

tutem parvi calidi. Ipse autem posuit id vis el passivis : el ideo esl invisibiliter
quod per se inest. in cis e1 insensibiliter : in se vero i sl Be-
Ad decimum dicendum, quod licel cuudum esse primum el secundum et

extra sphseram propriam indigeat aliena sensibiliter.

materia in qua multiplicet se, potest la- Ad decimum sextum dicendum, quod
men essc in se ul insphserasua sine alie- plures proprietates ignis possunl inveni-
na materia : ei ideo non indiget alte- ri, ut ipse dicit, sed quas ponuntur, sunl
rius. triginla tres.

Ad undecimum dicendum, quod crescil

a seipsOj quia virtute sua, et non quod
in ipsd sil materia sui crementi : el ideo
non crescit nisi addito combustibili.
Ad duodecimum dicendum, quod licet

in principio tnateria in quam agit, sit alie-

na, et debilitel virtutem agentis resisten-
doel in minori virtute recipiendo, in fine KXP0S1TI0 l i
\ l i
s.

autein efficitur materia propria, et robo-

ratur virtus ignis multiplicata matcria :

quia « patiens esl dissimile in principio,

« simile autem in (ine, o ul dicil Philo-
Bophus.
Ad decimum tertium dicendum, quod
Bolum calidum esl simpliciter acth um, 1 .1 ai cipiunlur -

ul pnus dictum esl : el ideo poniturpro-

primn ignis. \ni . nini aliquid • on»( quitu
Ad decimum quartum dicendum, quod proul esl mi se util pnuil > »i m m i

potens dicitur secundum \ irtutem in nl- aliona. In bi uutem ignis - -t sublilis, ln-
timo actus, cidus, cnlidus, <•!
Ie> is. Quod autem s<

Ad decimum quintum diccndum, quod quitur ipsum in quantuui esl Bubtilia

lgnis est in omnibus quodammodo esl : tanlum, aul esl io operationc nd s< nsum,
 ,

40G 1). Al.lt. MAG. OIU>. IMU.I»

( t bic esl prima, de qua dicitur, ignis i

st, per actionem cjus : quiacausal agen-
quidem est setisibilis, per efTectum, m do corpus el dispositiones corporis. Aut
omnibus sic dicendum est scnliri enini : consequitur ><> undum aclionem in atto-

iu omnibus inesl silii rationo subtilitatis, iiiin. el lioc Iripliciter : quia \ el quoad
iiua potesl penetrare omnia, el < on> onil motum alterationis, <t sic cst aona, sci-

maxime ignco ccele6ti, ut dictum est. licet quodcsl mobilis, i<l r-t. motivus :

Aui sequilur subtile per actum proprium aui quoad Iransmutationcm substanthi-
<[ui esl penetrare partes el partea par- lem alterius in ipsum, quoe es1 liuis alte-

tium, ut dicitur in 11 <iV Generatione, et rationiSj el sic esl decima, scilicel ijuod
sic esl Becunda, quod venit clare, i<l estj <•>! tradensseipsum, i<l est, formamsuam
virtute lucispcr omnia, el intelligilur de omnibus quoquo modo proximantibus
igneo cceli. Aut est per propriclatem, sihi per univocationem materrae. \ut

quae est spiritualitas, et sic est lertia, quoad salutem speciei, quas consequitur
quod removetur ab omnibus igneum cce- generalionem, el sic est undecima, Bcfli-

li per suhstantiam, propter sui spiritua- cct <|ii(nl esl renovativus sui in materia
litatom enim incorporatur, quamvis alterius sc generando [<ri> custodia, id
quandoque misceatur per virtulem. Si est, conservatione suaenaturaa in specie.

antem sequitur ignem in quantuin est lu- Si vero consequitur calidum simul ct lu-
cidus per se, et sic est quarta, quod si- cidum, aut ex parto lucidi magis, ct sic

mul est lycidus, quantum est in sc cum est duodecima, scilicet quod est illumi-
hoc <[iio<l dicetur. Aut sequitur lucidum nativus, simul et tale faciens splendori-
sinml cum subtili, et hoc tripliciter : bus circumvelatis, id cst, circumposilis
quia vel in comparatione a<l materiam substantiae ejus, ut ab alio receptis. Aul
accidentalem, et sic est quinta, scilice'- ost ex parte calidi magis prout est usli-

quod simul cum lioc quod est lucidus in vum ot consumptivum, et sic est deci-
e/etiam ipseper seipsum non accum- ma tortia, quod est incomprehensibiles,
bente materia, id secundum quod
est, scilicetsecundum quod pcr consumptio-
non adhaeret alii materise in qua mani- nom rarefaciendo disrumpit quod ipsum
festat propriam actionem, qucc est lucc- circumstat. Aut ex partc ulriusque, ot
re, est quasi occultus incognitus nobis : sic ost decima quarta, scilicet quod est

quia propler sui subtilitatem non subja- clarus, in quantum pcr calorcm segrega-
cet visibus nostris, ut supra dictum ost. tur ab impuris, quse consumendo mun-
Vel secundum posse, et sic cst scxla dat matoriam, et parlicipationc eflicilur

quod esl immensurabilis, in quantum clarus. autem conscquilur ut lovis.

Si
est virtus non determinata ad unum tan- aut socundum terminum a quo, aut se-
lum, ut commensurata illis. Vel in com- cundum torminum ad qucm. aut socun-
paratione ad visum, et sic cst septima, dum molum ipsum qui scquilur lovo. Si
quod esl invisibilis propter sui subtilita- secundum tcrminum a quo, aul secun-
tem. Si autem consequitur ipsum in dum scparationem a subslantia inliiua.
quantum est calidum, aul sequitur cali- c1 sic cst decima quinta, scilicetquo.d esl

ilinn per se, aut calidum et lucidnm si- discretus, separans ad se subtilia sibi si-

mul. Si calidum per se, aut secundum milia, ctroliuquons grossa : aut secun-
posse materiee, etsic est octava, scilicet dum separationem a locis inlimis, ot sic

quod c-t//'/
-

seipsum ratione calidi, (juod esldecima soxla, resiliens, ut supia ex-

esl perse activum, potens omniumsimul, posilum ost. Si voro seeundum termi-
id est, in omnia corpora generabilia quae miiii ad quem, aut secundum motum a<l
int materia ejus, et qusecumque fiunt in illuui. aut secundum locationem in oo.
ipsis, Bcilicel corporibus^ ut dispositio- Si secundum motum, aut ex parte loci,
nes eorum ad actionem propriam ignis, id et sic est decima seplima, scilicet sursnm
 1

1)E COELESTl HIERARCHIA, CAP. \V, § 3. [01

ferens alia : vel latus a generante, aut ma quod est mani/estaru

Beptima,scilicet 17

secundum motum motus, et sic est deci- suimet magnitudinem vWlulis ad

1S ma octava, acute means, id est, in acu- ptas materias. Si autem Becundum prin-
tum vadens. Si secundum Locum in quo cipium agendi, aut per se, aul secundura
locatur, aut absolute, ct sic est decima quod est occultatus. Si per se, aut est in
10 nona, scilicet excelsus, propter sublimi- manifcsto, aut quanlum ad agendum
tatem loci : aut comparando ad Locum tantum,e1 sic est vigesima octava, Bcili< el

20 ignobilera, et sic est vigesima, scilicet quod esl aclivus. Aul ad vicendum per
quod non est receptus ut iu loco contu- actionem,et sic esl vigesima uona, scilicel -"

mclia minorationis, i<l est, secundum i|iiinl est secundum virtutem

potens,
ignobilitatem qua minoretur dignitas agendi. Aul secundum utilitatem, et -

ejus, ut scilicet esset in iuliiuo Loco. Si est trigesima, scilicet quod esl prsesens

vcro sccundum molum, aut secundum simul omnibus per mixtionem invisibili-
21 quod continue cst, et sic est vigesima ter, ijuia non secundum quod esse, sed
prima, scilicel quod esl semper motus, secundum quod esl in qualitatibus n nsi-
aut secundum connaturalitatem, ct sic bilibus. Si autem secup.dum Gnem actio-
22 cst vigesima secunda, scilicet quod est nis, proul cst debilitatus aul secundnm :

perseipsum motus. Si autem consequitur facilitatem adjutorii, et sic esl trigesima 31

ignem prout est in materia aliena, aut prima, scilicetquod neglectus, in quan-
;il)solule, ;iut comparate. Si absolule, tuin tegitur cineribus, putatur non esse:
secundum effectum sui
;iut in illa, aut autem, idest,sed attritu, id est, ji>t ter-
sccuudum modum existendi ea, aut se- sionem cinerum esl siil>it<> relucei\s
cunduin principium agendi in ipsam. Si connaturaliter ei proprie sibi, el hoc
autem secundum effectum, aut (jui cst sicut qusedam vindicta suaa despectionis.
23 alterandi,et sic estvegesima tertia, scili- Aut secundum conformitatera adjuti, el
cet quod cst movens alteram. Aut qui sic esl trigesima secunda, scilicel quod 3»

21 esl vincendi, et sic csl vigesima quarta, iterum jmst occultalionem esl incomp -

scilicet quod
comprehendens alterum
cst hensibiliter impalpabilis, id est, i
» <
» 1

sub virtule sua ut nutrimentum suum, comprebenditur tactu, propter \ ehi men-
incomprehensus al> aliis, quia alia sunl liam el excessum qualitatis solvendo
materiaejus.Si autem secundum modum proportionem sensus. Si autem sequitur
existendi, aut qui ost silii in se, et sic qsI principium agendi comparati .id statum
quod sic
vigfisima quinta, scilicet est in antc actiiMicin.ct sic esl Irigesima terlia, 3J

aliena materia, quod tamen non est in- scilicet quod non esl minutus in omnil
digens alterius, cum possit etiam per sc ditissimis traditionibus suimet, u\ est,

esse. Aul secundum modum sui in alle- »1 1 abundanteraliis de se coniraunicat.

ro, et lioc aul secundum virtutem augen- i.t fortassis quis,\& cst,aliquis iVj

20 tem, et sic est vigesima sexta, scilicel multas pulchras proprietates ign

quod cst crescens latenter // seipso, id centes spiritualia, ut, id esl . sii ul

cst, propria virtute : aul secundum ma- possibile, iVi sensibilibus, imaginibus, id

teriam in iju.i augetur, et sic est vigesi- ost, Birailitudinibus di\ i

{08 1). AI.I5. MAG. IHIIK IMU:i>.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Hoc ergo scientes theosophi, c<ele- Quod cum theologi perspectum ha-
conformant, sig-
stes essentias ex igne beant, coelestes cssentias ex igne for-
nificantes deiforme earum, et (quan- mant, declarantes earum divinam si-
tum possibile) Dei imitabile. militudinem, et, quantum licet, Dei
imitationem.

Sed et humaniformes ipsas descri- Humana quoquc illas forma descri-

bunt propter intcllectualc et sursum bunt, proptcr intclligcndi cclsaquc
habendo intuitivas virtutes, ct figurai spectandi vircs, formaequo rectitudi-
rectum et luculentum, et sccundum nem ct erectioncm, atque naturalcm
naturam principale et regalc, ct sc- piincipandi rcgcndiquc praerogativam,
cundum scnsum minimum quidem ct quod homo scnsu quidem caetero-
quantum ad reliquas vinutes irratio- rum comparatione brutorum minimc
nabilium animalium. Omnium vero valcat, onnibus tamcn imperet praj-
potens secundum intcllcctus magnitu- stanti vi, mcntis ac rationabilis scien-
dinem, virtute, ct sccundum rationa- tise dominatu, animoque natura libc-
bilem scientiam continuitate, ct se- ro et invicto.
cundum naturam animae liberum et
potentissimum.
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. XV, § L. m

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. M M! M

Jloc ergo scicntcs thcosoplii, etc.

Ponit ergo in prima parte aovem pro-

prietates I dnis. Sed dubium esl hic de
una eanim, scilicel quod est minimum
secundum sensum.
Id cst divina sapientes scientes hoc, id I- Videtur enim falsum esse (jui.i :

cst, proprietates ignis, conformant, id sicut dicil Philosophus in II de Anima,

est, Qgurant ccelestes essentias, scilicet quod « sensum tactus habet homo cer-
Aniidos, cx iijiic siijnificantes per hoc « lissimum, » et in libro de S>,t-/< >t

deiforme Dei imitabile, quantunt pos-

et sensato, addil quod « habel eum verio-
sibile csl cis, id est, quod Deo similes « rem aliis animalibus : ergo Qon ha-
sunt et ipsuni imilantur, qui per ignem bel minimum (!<• sensu.
saepe describitur, ipsas describunt, etc. ~. Quanto complexio
Praeterea,
magis redacta ad medium, tanto sl i n

Hic ostendit speciales Bguras. Et divi- lior tactus : quia cum nihil Bential sibi
ditur iu partes duas. In prima determinal simile, sed id quod esl in potentia, qu in-

dc humana figura, el liis quae circum- l<> magis osl in medio, tanto majores « I i
T—

staiil ipsara. In secunda de Gguris irra- ferentias cognoscel :-<•'! homo esl ma-
tionabilibus in quibus quandoque appa- xime reductui ad romplexionem me-
rent, ilii (^ 8 ciroa (inem), Ipsos etiam diam quia sicui Ibrmasuaesl Bimillima
:

venlos nominari. formae cceli, cum sil proporlio formaB -i«l

Prima in tres. Iu prima ponit propric- materiara, oportet etiam, qu< pus sil

tates hominis, ibi, ubi ostenditur quid simillimum corpori quod cceli, on«
Bignificel figura humana quae eis apta- trarietate, ut probal Avicenna lio-

tur. In secunda agil de partibus hominis, mo optimum tactum habet, el sii id< m
ibi(§ 5), Est autem et per singula.lnteriia quod prius.
de his qu® circurastanthominem, utve- 3. Praeterea, i Bonitas compl
Btos et instrumenta, ibi § 7), Nudum «estsignum bonitatia itionis, m
quoque, etc. i oii, el memoriaB,ut dicit Philosophus,
quod molles i ai ne - •
i
• 1
1 mi nte sunl :
•

sed homo excellit omnia in < ognitiom

.
omp ixime in

medio, 1 1 bk optimum tactum.

i . Si dicatui , quod licel habeal opti-
niuin ta< tuiu. taracn dolicil m aliia bi nsi-
iin I). ALB. HAO. ORD. IMiKh.

Imis. Contra fundamenlum : Tactui est aul Becundum quod esl naturam conse-
aliorum sensuum, propter quod dicitur quens, el hoo dupliciter, vel Bccunduin
in libro «I» Somno tt Vigilia, quod
1
imr <« comparationem ad organum in Be, el lii

(. mobilitato organo tactus, immobili- cst indicium bons complexionis, e1 per

i tantur etiam omnio iili.i : » si ergo ho- consequens bonss cognitionis : aut in

mo habet optimum tactura, excedit etiam comparatione ad organa aliorum Mn-

in .ilii- Bensibus, Buum, e1 sio esl fundamentum aliorum
.'».
Prasterea, Homo omnia ani-
inter Bensuum, quia omnia eorum organa Fun-
malia plura accrpil per Bensum accipil : dantur Buper nervum tactus, e1 sic patel
enim Bensibilia propria et communia et quod non tantum accipitur in ratione
per accidens el intentiones acceptas cum Bensus : et i<l<'<i non esl instantia in \\>-<'.

Bensu MDii a Bensu, et iterum intentio- quamvis maximsB virtutis sil in homine.
nem abstractam, in qua omnia alia ab Similiter el gustus in quantum cst sen-
ijisn deficiunt, licet quffidam dealiisplu- sus atiimenti, proul est tactus quidam :

i,i vel pauciora participent, Becundum secundumvero discretionera differentia-

quod nobiliora sunl : ergo homo maxi- rum Baporis, qus consequuntur se cum
iiuiiu i'si in sensu. differentiis odoris, cst Bubtilior in aliis,

i». Item, Qussritur secundum quid ac- qua? snnl melioris olfactus, sicul cnnes
cipiuntur proprietates*? qui nutriuntur depane cum Budore ln>-
Solutio. Dicimus, tpn >d Commenta- minis, consuescunt discernere odores di-
tor duplieiter exponil hoc. El prima ex- versorum hominum ex diversitate sapo-
positio est, <|u<»<l dicitur homo rainimum rum, el inveniunl latrones perodoreseo-
secundurasensum, non respectu aliorum rum, ex subtilissimis odoribus relictis in

animalium, sed respectu alterius perfe- vestigiis, <iui sunt insensibiles nobis, eis

ctionis iu ipso quia magis esl in ipso : autem sensibiles. [tem etiam sicul expe-

intelleclus, secundum quem esl homo. rimento probatum est, canes per sapores,
« lu uoliis enim, inquit, modicum est cognoscunl cujus animalis sit caro, un-
« Bensibile : non cnira per illud consi- do visum esl quod latrant et refugiunl a

« stimus, sed per intellectuale. » Sed carnibus lupinis coctis. Unde concedimus
haec expositio non videtur esse <lc inten- tria prima.
tione Auctoris. Alia expositio cst, quod A<1 quartum dicendum, quod licet <un-

respectu aliorum animalium homo est nes sensus fundentur super organum ta-

minimum in virtule sentiendi : Bed h<»<

-

ctus, tamen consequitur unuraquodque

intelligendura est <l<' his qusa Bunt tan- suam virtutem perspiritus et dispositio-
t ii iii sensus, scilicet alii prseter tactum, nem organorum, quaein aliis melius esse
Qon quod omnia animalia secundum possunt quam in homine.
quemlibet illorum excedanl hominem, quintum dicendum, quod sensiti-
A<1

sed secundum quemlibel aliqua, canes vum hominis habet quamdara virtutem
secundum olfactum, et lupi vel apri se- secundum qupd conjungitur rationi, <'t in
cundum auditum,e1 aquila secundum vi- ilL excedit, licet in his qua sensus tan-
suui. Tactus autem quatuor habel com- tum sunt, deficiat.
parationes potesl enim accipi in compa-
:
A<l Bextura dicendum, quod proprieta-
ratiene a<l sensibile, cujus discretionera tes istae sic accipiuntur : quia aul conse-
accipit, <'t si<- est Bensus divisus contra quuntur hominem in comparatione a<l

alios : vel comparatione a<l sentientem, aliud, et sic est quinta : aut in se absolu-
el hoc dupliciter, vel Becundum quod est te, el sic dupliciter, vel Becundum extrin-

natura auimalis, quia al> hoc sensu <'st secum, vel secundum intrinsecum. Et
animal, ut dicil Philosophus et Avicen- Becundum extrinsecum, secundum par-
na, vel ad minus naturam significans : t<'iu scilicel visivam, el sic est Becunda :
 I)E CCELESTI BIERARCHIA, CAP. W. § 4. i!i

aut sccundum tolum, et li<»c dupliciter, do intuitivcu virtutes, id est, visivas, boc
vel secundum quantitatem, proul stat est, propterhoc quod habel virtulem in-

suh figura, ct sic est tertia : vel secun- tucudi supra se, quaotum ad figuram, • t

dum qualitatem, et sic est quarla. Si haec esl Becunda quantum ad partem vi-
vero secundum interius, aut secundum sivam :
</ iterum propter rectum />>/

sensum, et sic est sexta : aut secundum ejus, quia solus inler caetera animalia in-
intellectum, et lioc dupliciter, vel secun- cedit rectus, quod esi propter calorem
duin superius, vcl secundum inferius. cordis, ut dicil Philosophus, et hsei i b(

SecuniJum supcrius, scilicet secundum tertia, secundum quantitatem Btanlem

quod participat cum intellectuali natu- sub figura : et propter luculentum, i«l

ra, ut horizon intellectualis naturaB, et est, hilarem faciem ejus, el bsec est quar-
sic est prima : vcl secundum inferius, ta, secundum qualitatem vultus sui
scilicct prout cst inferioris cognitionis a ctiam propter principale ei regale tecun-
superiori natura : et hoc dupliciter, vel dumnaturam, id est, propter hoc quod
secundum speculationem, el sic esi octa- naturaliter aliis animalibus praeest, et re-

va vcl secundum motum, ct hoc dupli-

: git ea, ut dicitur Gen. i, 26 : Ui prsesit
ciler, vel secundum intellectum practi- piscibus, etc, et haec esl quinta,incom
cum, et sic est septima, vel secundum paratione ad alia i
(/ *'ti' | i> 1 propter hoc
voluntatem, etsic estnona. quod quidem, id est, certe esl minimum
secundum sensum, nonquod habeal pau-
ciores sensus, sed quantum ad reliquas
virtutes irrationalium animalium, quae
sunt majoris virtutis in sentiendo secun-
(luni sensum, e1 haec esl sexla vero, id :

est, sed esl omnipoiens uirtute tecundum

magnitudinem intellectus practici, pcr

quem habel virtutem faciendi sibi di

EXPOSITIO TEXTUS. saria ;ul vitam vel defensionem : e1 ideo

non «lcilit sibi arma natura sicul aliis ani-

maliliiis. ut dicitur in libro dc I ia/i-

bus : el h»c esl septima, secundum in-

lellectum praciicum : el etiam esl potens

cohtinuitale secundum raiionaletn tcien*

tiam, el Becundum quod continue dedu-
bminii no- Littcra sic legalur : Non solum in ,-it causas in causatum : sic enim
vem pro
prietnteti. figura tgnea ccelestes essentias descriluini tur hic r.ili.'. oi hffic pertinel ad spi cula-

Theosophi, sed et, id est, etiam descri- tionem lanlum, ei esl 01 lavo et etiam :

himt ipsas humaniformes, id est, in for- osl liberum et potentissimum

secundum
inii hominum propter intellectuale ho- naturam anim/e, el ha»c perlinel nd vo<

minis, et hasc esl prima proprietas, Be- luntatem, cujus esl primo liberta

cundum <
| u< >» I esl horizon intcllectualis potentissima Bccundum quod
naturce : et iiBruni propler sursum habeti- potest, el osl nona prop
H2 I). \\A\. M\C. ORD. IMU.h.

ANTIQUA TRANSLATIO. I3ALTH. CORDERU, S. J. INTERPRETATIO.

A.Kstautemetpersingula(ut ajstimo) Quinimo fas sit etiamex qualibet, ut

eorporalis nostrae multiplicis partitio- arbitror corporeai nostrae multiparti-
nis invcnirc ccelestes virtutes, dicentcs tione non incongruas imagincs hau-
conspectivas quidem signiticare virtu- rire, quae ccelestes virtutes reprae-

tes ipsum ad divina luminaria clarissi- sentent, ut si dicamus videndi qui-

mum respcctum, et iterum teneram et
liquidam ct non repercussam, sed acu-
te mobilem, et puram, et planam im-
passibiliter divinarum susceptionem
illuminationum.
dem facultates deciararc pcrspicacissi-
mam ad divina lumina suspectionem,
nec non simplicem ac liquidam mini-
mequc refragantem, sed agilem, pu-
ramque patulamque divinarum illu-

strationum sine passione susceptionem.

B. Olfactuum vero discretivas virtu- Olfactuum vero discernendi vires

tes, illudsuper intellectum suaveolentis vim esse, quaj mentem superantis fra-
distributionis (quantum possibile) re- grantiae diffusionem, quantum fas est,
ceptivum, et eorum quae sic non sunt, percipit,resque fcetidas perite discernit,
per scientiam discretivum ct omnino et omnino refugit.
refugitivum.
 :

DE C(ELEST1 EflERARGHIA, CAP. \V. s :;.

-

}]

DIViSK) TKXTI S. |,| |;| \

A. Esl aulem et per nngula, etc.

Cirga primum quaeruntur duo de Ben-

sibus in communi, secundum quod ad
praesens pertinet.
Primo, 1'tiiiin in Angelis debeanl .li-
versi sensus distingui ?

Positis superius proprietatibus hominis Secundo, <!<• uumero ''"11111).

per (jiias hnmana forma Angelis circum-

ponitur, in parte ista incipit ponere pro- Circa primum sic proceditur. un 1.

prietates partium hominis, secundum Videtur enim, qou quod in \ hl: .-1 i
^

(inas sunt figurae spiritualium substan- debeant diversi sniMis distingui Bicul :

tiarum. enim vuli Augustinus, a Visus et auditus

Et dividitur in partes duas. In prima ad exterius quidem relati, sunt plures
<{

determinai de partibus quas sunt organa « relati autem ad intellectum, sunl

sensuum. lu Becunda dc aliis organicis (< unum. » Cum igitur io Angelis >int
partibus, ibi v§ 6 circa medium), l%veni- sensus tantum secundum intejlectum
lem vero. non debent in cis pluressensusassiirnari.
Prima iterum in duas. In prima ponit 2. \<l idem, Sicut dicit Philosophus,
proprietates secundum quinque sensus « Intellectus esl qui <•*•!
omnia facere <i

corports. In secunda parte determinat de • "<>ii tant visibilia el audibilia »

partibus custodientibus principales sen- ergo cum in Angelis non sil cognitio nisi
bus, ibi (§ 6 sub initio), Palpebras, etc. intellectiva, non habcnt distinctas accep-
tiones sensibilium : crgo non < I *
-
1 •>• *
n t in
eis assignari plures sensus,
: >. Praeterea, • Imnis potenl ia su
potest quidquid potesl inferior,
formalis respectu omniuin inl im,
et |>i'i consoquens 1 olligil in *•

inferiora . Bed intelle* lus esl sui

potentia • 1
_ om nsus unitc < "lli-
.
-
•
1 1 1 1 1
1-
111 ips », 1 sic idcm •
|
u • •< I
pi
i. P :
<
'• i 1 S ul dii it Basilius bui
principium Proverl ..
Scnsua in
jpii ilualibus esl inlollci lua n lalus ad
1 pi u b< 11 • 'I intellectus non <li\
 iii I). ALB. M \<-. ORD. PfbED.

cificatur Becundura diversa praesentia ac- Circa Becundum sic proceditur. onbum
cepta : ergo Bensus in Bpiritualibus non \ idetur enim, quod sensus spirituales

SMn i plures. non possint dividi secundum divisionem

5. Preeterea, Diversi sensus Bunl prop- sciisu> corporalis : dividuntur enim sen-
i,. r ||, u -
quod diversa sunl sensibilia ad bus corporales perhoc quod quidam co-
materiam relata : sed intellectus denu- gnoscant rem distantem per medium ex-

datus esl a materia : ergo omnia scnsi- trinsecum, ul visus, el auditus, et olfa-

bilia sine distinctione cogrtoscit intelle- «tns quidam rem sibi conjunctara per
: et

clus : ergo non debent distingui sensus in medium intrinsecum sed omnibus An- :

Angelis, quae Bunt intellectuales naturaa. u<-lis conjunctum esl beatificans ergo :

Ad oppositum. '" r s "°" potesl esse talis distinctio sen-

'

Potentiae passivae diversificantur se- suum.

cuudum diversa activa diversas |»;issio— Solutio. Dicendum, quod sensus cor-
nes inferentia : cum igitur sensibilia sint porales dupliciter possunl distingui, aul
nala inferre passiones, videtur quod sil penes id quod essentialiter distinguit ip-

aliqua diversitas in iniellectu reeipiente sos, scilicel per diversa objecta, Bicul est
distinctionem cognitionis «\ ipsis. in omnibus passivis essentialis distinctio
Dicendum, quod Bensus in
Solutio. per activa, eo quod passorum sunt actus
Angelis proprie non sunt, sed metapho- activorum per actus autem est essentia-
:

rice, quamvis quidam dicant esse poten- lis diversitas rerum. Potest etiam eorum

tiam sensitivam et organa et in anima se- distinctio suini per proprietates conse-
parata et in Angelis : sed hoc ridiculum quentes, sicut quod quidam accipiuntur
est. Unde dicimus, quod dicitur sensus per medium extrinsecum, et quidam per
in spirituali natura, intellectus rei prae- intrinsecum. Sed hoec divisio non est es-
sentis : propter similera modum accipien- sentialis : quia si visus per mediuin in-
di ad sensum. Sie igitur dicto sonsu in trinsecum sentiret, adhuc distinguerctur
Angelis,non distinguuntur plures sensus a tactu per diversas rationes objcctorum.
secundum potentiam intellectus, sed sc- Unde ex similitudine scnsuum eorpora-
cundum actum ejus non enim diversa : lium distinctorum ex diversa rationc ob-
vel idem divcrsis rationibus cognoscilur jccti, sumamus distinctionem scnsuuin
a diversis potentiis inteltectivis, scd ab spiritualium : non enim pioprie dicun-
eodem secundum diversos actus. non ta- tur de eis, ut dictum est. Potest igitur
mcn secundura substantiam actus diffe- intcllectus acciperc suum objectum ma-
rens, sed sccundum formam actuum qui ximc distans sub ratione veri, aut sub
sunt in diversis rationibus objcctorum. ratione boni. Sub ratione autem veri ac-
Sic ergo concedimus primas ({uimjue ra- cipit, accipicndo rcm ipsam in se, et sic
tiones concludentes intellectum secun- cst visus spiritualis, sic etiam visui cor-
dum potentiam non distingui. porali rcs ipsa ofTertur : aut sub quibus-
Ad id vcro quod in contrarium objici- dam signis, scilicet spcciebus et creatis
tur, dicendum quodhoc lenet in potentiis immissis a Deo in intelleclus agentes ad
quas sunt tautum passivae, sicut sunt po- voluntatem ejus cognoscendam, et sic est
tentiaB sensus : sed intellectus cst etiam auditus, sicut etiam auditus corporalis
activus : intcllcctus enim agens facit om- accipit rem ut contingit ipsam significari
nes formas in ratione simplicitatis ut rc- per vocem. Si vcro in ratione boni, aut
cipiantur in possibili inteliectu. prout conjungitur secundum substantiam
aut secundura quod recipil ab ipso quas-
dam suavcs emanalioncs, ct sic cst spiri-

tualis olfactus, ad modum quo corpora-

lis odoratus percipit suavilatcm corporis
 DE CC5LEST1 HIERARCHIA, CAP. XV, § 5. n:;

odorifcri,velsecundum fumalem evapo- nat, et lumen Bcilicel el emittens lumen.

rationem, aut tantum secundum spiritua- \<l primum vero dicendum, quod I

lem transmutationem qualitatis, scilicel in Deo non sit compositio rerum, est la-
odoris. Si vero secundum quod conjun- men in eo pluralitas ralionum.
gitur secundum substantiam, aut recipit Ad secundum dicendum, quod visus
substantiam ejus intra se, el sic es! spi- corporalis per se objeclum est qualitas,
ritualis gustus,prout contingit ipsos frui ]><t accidens esl substantia : intellei
Deo existente in ipsis per gloriam, sicut autem (qui visus esl interior per se ob-
etiam Corporalis gustus est sensus ali- jectura est substanti®, et omnia alia ordi-
menti : aut secundum quod conjungitur nantur ad cognitionem ejua : el i<lc" |">-

secundum substantiam, nt extra ipsum lius dixil lumen luminare quam lumen.
existentem, et sic est spiritualis tactus,
ad similitudinem etiam corporalis. Possunl autem proprietates istae bic ae-
(.•i[)i, Proprietas enim visus aut consequi-
tur ipsum absolute, aul comparate ad
FLec autbm pars in qua determinat de objectum. Si absolute, aul proul est in

proprietatibus sensuum, dividitur in actu, <! sic esl prima : aut proul est iu
quinque partes secundum quod suut organo, et hoc dupliciler, aut secundum
quinque sensus. lumen reddere alteri, et sic esl tertia :

Kt primo iifzit de visu. aut secundum lumen recipere, <'t hoc <lu-
Secundo, de olfaclu. pliciter, secundum quod est causans i<l

Tertio, <le auditu. essentialiter bonam receptionem, <'t

Quarto, <le gustu. esl secunda secundum dispositio-

: aut
Quinto, <lc tactu. nes consequentes, vel secundum interius,
el sic est sexta vel secun lum exterius
:

Ponit autem octo proprietates visus. organum, et sic est septima. Si autem
Et dubitatur de prima, quod scilicet
1. secundum comparationem ad objectum,
visus in eis significat respectum a<l divi- aut quantum a« comparationem organi
I

na Luminaria. « Luminare enim, ut <litit ad objectum, et sic esl quinta : aul

« Damascenus, csi vas Luminis » <! ita : cundum excessum objecti, el jioc dupli-
oportet quod sit in eis compositio, Lumi- citer, vel quantum ad formam ipsam
nis sciiicet <'t corporis habentis Lumen : sicesl quarta : vol quantum ad imp
in divinis autem non <-st compositio : sionera consequentera, el aic oclava.
ergo non <l<'l)uil dicere Luminaria.
2. INa-irica. Luminaria videntur pro-
pter accidens Buum, scilfcet Lumen, <|in"l

per Be videtur : cum igitur Deus seipso

videatur, <l<'l)iiil dicere <li\inuiii Lumon,
el uou Luminare.
Solutio. DicimuSj quod Dionysius po-
suil istaui proprietatem <l<' visu spirilua-
li,secundum quod hujusmodi di\ iMi^ esl

contra corporalem Bicul enim : in m^i

corporali non ^istilur in Lumine recepto,
sed per i<l quo proceditur
refertur in i<l a

Lumen, ita etiam visu spirituali lumen

divinura, quod <'si thoophania, sub quo
\ idetur, ducil in \ isionem Dei : el idoo

posuil Luminare, quod utrumqtie nomi-

 4hi I). ALB. MAG. Uth. IMU.h

cet M'ii>ni communi, et deinccps, et "I»

hoc es1 pervium. Sed Becundum hoc vi-

detur, quod Qon conveniat Bpirituali vi-
sui, niii qod >ii ali.i
< potentia prior in-
tellectiva. l.t dicendum, quod etiara ln-

tellectus reddil voluntati ountiando for-

iii.iin qua movenda sit. Et susceptionem
dico, iitm repercussam : visus enim de-
i \po»ri Ki 1 1 \ 1 1 s. Mlis repercutitur a luce excellenti, utpote
uon potens in illara : el etiam Qoster in-
t('llc(iii> repei"cutitur a luce divina, Bed
qoq intellectus Angelorum intuentium
i|isuni immediate : et sic esl craarta, per

A. Est autem per singula, etc. comparationem ad objectum secundum

excessum. Non talem dico, sed acute
mobilem, et puram et planam. Omnis
enim oculus circularis est, ct cx hoc ha-
bet quod sit mobilis. In acutuni autem
movetur secundum quod radii congre-
gantur in pupilla, ct cx hoc confortatur
pro- Littera sic legatur : IVr prsedictas pro- ad cognoscendum speciem objecti, el si-
prieiaies
VISUS. prietates describuntur Augeli in forma gnificat in Angelis subtilem intuitioncm
humana. Autem, id est, sed est, id est, intellectus : ct ha?c cst quinta, secundum
contingit, m/ sestimo, invenire ccelestes proportionem ad ohjectuni. Et suscep-
virtutes, id est, Augelos, e/, id est, etiam tioncni dico puram, in quantuin huinor
«er singula nostrse multiplicis partitio- crystalhnus qui intus continetur, segre-
nis corporalis, id est, omnibus partibus gatus cst ab oinni tcrrestri, pcr quod im-
corporis aostri figuratas. Hoc dico con- pediretur ad receptionem : et sic est sex-
liivit invenire qos, dicentes virtuies con- ta. Et planam, secundum quod tunicae
spectivas, Ld est, visivas quae eis circum- cxterioris una pars altcri non supcre-
formantur, quidem, id est, certe, signifi- minet si cnim superemineret una,
:

care ipsum clarissimum respectum, id obumbraret alteram, et sic impcdirct

est, intuitum eorum qui cst actus visus, receptionem specierum : et ha?c cst

fld t/irinfi luminaria : hoc expositum est scptima. Susceptionem dico impassibi-
per objectum, prima proprie-
el haec esi liter : per lioc enim quod oculus sphae-
tas et iterum dicimus hoc
:
significare ricus est, congregantur radii ad punctum
susceptionem divinarum illuminationum unum : et ideo eliciunl calorem, sicut
tcneram, id est, humidam, secundum elicilur ignis de crystallo rotundo, et ex
qin.d organum est bcne receptivum, et calore rcsolvitur humor, et lacrymantur
haec esl secunda : et etiam liquidam ct oculi : cttanlum potest intendi lux, quod
bene reddentem alteri, sicut Liquidum corrumpitur visiis. Ihcc autem passio
diffunditur ad altera, et haec est tcrtia : non potest contingere in Angelis, et haec
oportet enim organum esse visus bene cst octava.

receptivum, propter quod est humidum,

el iterum tentivum formarum, et propter
hoc esl consistentium partium, et non li. Olfactuum vero. Hic ostendil (juo-
aeris, sed aquae, ut dicitur iu libro de modo coQveoit eis olfactus.
§ nsu et sensato : el oportel etiam, fjuod
reddat species suas aliis virtutibus, scili-
 ,

DE CGELESTl HIERARCHIA, CAP. XV, § :;. i!7

procedunl de auditu el olfactu i orpo

Libus.

DUBIUM

EXPOSITlo TBXTUS.

Sed cirga hoc cst dubitatio de ordine. II. Olfaciuum vero %

etc
i. Audilus enim altior est odoratu, ut

Sensu et sensato : ergo

dicitur in libro de
prius debuit ponere audituin, quam odo-
ratum. Si dicatur, quod odoratus est
magis necessarius ad esse animalis, quia
species odorum sequuntur speciem sapo-
rum tunc viderelur, quod tactuin prius
:
Littera m»- legatur : Vero, id est, Bed
ponere debuerit, quem ultimo ponit. nosdicentes in Angelis virtutes discretii i

'1. Praeterea, Audilus et visus discipli- otfactuum, odoratuum significare

id est,
\\m sensus sunt, quorum uuus deservil illml receptivum eorum, quantum /<
inventioni propriae, et alius doctrinae : sibile esl eis, id est, virtutem recepti-
ergo eos immediate ordinare debuit. vaiu distributionis olentis suave, id est,
)5. Praeterea, « Visus el auditus, ut suaviter, quae esl super intetlectum,
« dicit Philosophus, omnium corporum quantum ad principium : et haBC est si-
« suut cognoscitivi, alter per se, scilicet milituiln divinau bonitatis Buaviter "I-
« visus, alter peraccidens, in quantum factum afficiens : ei «'li.iiii significa
« res significabilis esl voce : » olfactus discretivum per scientiam eorum qu <

autem nullo modo se habet ad omnia : sunt sic, Bcilicet Buaveolentia, ei om-
ergo immediate |><^i visum debuil pone- nium refugitivum eorum. I nde logitur
re auditum, el non olfactum. iu Vitispatrum, quod « quibusdam d

Solutio. Dicimus, quod Dionysius ali- « nachis juxta cadaver obturantibus na-
ter ordinal Bensus Bpirituales quam a «> res, Vngeli sepelierunt, el poslmodum
Philosophis ordinentur Bensus corpora- «« invenientibus quemdam decorumjuvi
lcs : quia enim auditus spiritualis ost « iiciii. Ingeli ii.ii es obturai \ it

perceptivus veri sub signo, olfactus vero i ci dixerunl interro^autibus cur h

Bpiritualis esl perceptivus boni per sua- i cerenl . quod Bi< ul illis fcetebant

vem emanationem significantem ipsum, g \ era, ita sibi fu lebanl \ itia. •

bonum autem altius coilocal Bpiritualiter

quam verum, ideo prius ordinavil olfa-
ctum quam auditum. Tactus gustus «'I

propter hoc quod omnino materiales

siint. ultimo ordinantur, el visus primo
propter sui subtilitatem. Rationes autem
MV
•ilS I). AUt. MAG. nun. Plt.KI).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

A. Aurium vero virtutes, illud par- At aurium virtutes, id quod in eis

ticeps et gnosticum divinae inspiratio- est particeps cognitionis, divinamque
nis susceptivum. scite suscipit inspirationem.

B. Gustativasautem invisibilium es- Gustandi autem potentias ipsis esse

carum plenitudinem, et divinarum et ciborum spiritalium satietatem, et di-

alentium promotuum susceptivum. vinorum atque deliciosorum rivulo-
rum susceptionem.

C. Tactivas vero convenientis aut Tactiles porro sensationes, id quod

nocentis per scientiam discretivum. in eis res proficuas noxiasvecum scien-
tia discernit.

D. Palpebras deinde et supercilia Palpebras et supercilia, id quod in-

divinarum visionum et intelligentiae telligentias notionesque divini adspe-
custoditivum. ctus conservat.

Juvenilem vero etadultam aetatem, Pubescentem aetatem ac juventutem,

illud innovantis semper vitalis vir- vim vitalem qua- semper viget.
tutis.

E. Dentes autem divisivum inditae Dentes, id quod alimenti adhibiti

nutrientis Unaquaique
perfectionis. perfeciionem dividit : quaelibet enim
enim essentia intellectualis donatam essentia spiritalis uniusmodi intelli-
sibi a diviniore uniformem intelligen- gentiam, quam a diviniore traditam
tiam provida virtute dividit et multi- accepit, pro inferioris ductu captuque
plicat ad inferioris ductricem analo- provida virtute dividit multiplicat-
giam. que.
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XV, § 5. 11}

Humeros autem et brachia, et itc- Humeros, ulnas et manus, faciendi

rum manus, factivum et operativum ct agendi ac perpetrandi vim.
et activum.

Cor vero symbolum esse deiformis Cor autem esse symbolum vitas dei-
vitai, propriam vitalem virtutem dei- formis, quaj vim vitalem suam deifor-
formiter in ea qua: praeintellecta sunt, miter in ea quibus consulit. disper-
seminantis. tit.

Pectora iterum significare durum et Porro pectus dicamus designare vir-

custoditivum, ut a supposito corde tutem indomabilem, et quae vivificam
vivificse distributionis. quodammodo suppositi cordis distri-
butionem tueatur.

Dorsa vero continuum simul cun- Dorsum autem, illam vim qua: vi-
ctarum fertilium virtutum. tales omnes virtutes continet.

Pedes autem mobile et velox et cur- Pedcs vero, vim movendi, celerita-
sile in divina sempcr euntis motionis: tem et cursum sempiterni motus, quo
propter quod et pennatos Theologia ad divina cientur propterquod ctiam,
;

sanctorum intellectuum figuravit pc- pcnnatos sanctarum intelligentiarum

des. Pennatum namque signat anago- pedes theologia finxit. Penna siquidem
gicam velocitatem, et aelestis sursum declarat ad sublimia duccndi veloci-
versus itineris activum, et ab omni tatem, et coelestis vitae cursum, ad an-
humili per sursum fercns remotum. teriora semper atquc celsiora promo-
Ipsa vero pennarum levitasnihil terre- ventem, ct supera pctendo, terrcna
num, sed totum mundc et sine gravi- fugicntem pennarum enimlevitaa de-
:

tate in excelsum ascendens. signat id quod nulla c\ parte terrenum

est, sed sc toto sinc admistione ac
gravitatcsursum fertur.
 i -II I). Al.lt. M \(.. ORD. IMU.h.
tualis, ui dictum cst : ergo ponendo vi-
sura inni debuil in eis ponere auditum.
'1. Praeterea, « Auditus deseruil <l<»-

« clrina'.» ul dicil PhiloSOphug : snl gic-

ui dicil Jerem. \\\i, -!i : Non docebit
ultra vir proximum suum
omnes enim :

cognoscent m<\ etc., et multo magis lioc

in Angelis verum videtur ergo non est :

BXPOSITIO TKXTl S. in eis auditus.

3. Praaterea, Auditus percipit cum di-
stantia per mediuin cxtrinsecum : sed
Angcli non sunt distantcs a suo bcati-
ficantc : ergo respectu ejua non conve-
A. Aurium vero, ctc. nit cis auditus.
Solutio. Dicimus, quod sicut supra
dictum est, auditus spiiitualis A.ngelo-
runi est quo percipiunt primum vcrum
sub signis quibusdam, scilicct spcciebus,

scilicet creatis.

Unde diccndum ad primum, quod ve-

Litlera sic legatur : Yero, id cst, sed rum per se ct sub signo acceptum est

virtutes aurium, scilicct auditivas signi- in diversa rationc objecti, sicut etiam ea-

ficare illud susceptivum, id est, virtutem dem res corporalis pcrcipitur diversis

Augelorum suscipieutem particeps et sensibus secundum divcrsa.

gnosticum, id cst, cognoscitivum divinse Ad secuiulum dicendum, quod licct
inspirationis, id cst, acceptlonis volun- non sit in eis doctrina qua unus doccat
tatis cjus per aliqua signa : sicul enim alium pertinentia ad essc beatitudinis,

dicit Gregorius : « Dcus loquitur inspi- illuminat tamcn unus alium de bis quae
« rando. » pertincnt ad dispensationem mysterio-
rum Ecclesiae, et dispositionem mundi,
ut sa?pc dictum cst, quamvis sccundum
oinnia salvctur in cis ratio doctrinae per
receptionem a Deo, secundum cjus pcr-
ceptionem maxime distinguuntur sensus
spirituales in Angclis.
Ad tcrtium diccndum, quod quamvis
in cis non sit distantia localis, est tamen

DtlillM. in eis distantia per essentiam.

Sed videtur, quod superfluit ponere

I.

auditum in eis quia de organo auditus

:

undum idem objectum possunt accipi

potentiee plures : sed -irundum verum
>ipitur lain \i>us quam auditus spiri-
 DE COELESTl RIERARCHI A, CAP. XV, g
,_l

EXCOSITIO Tli.X I l
S. Ul i:il M.

IJ. Gusiativas autem, etc.

Sed hic esl iliilnt.ii io.

1. * _ii— tii— .
secundum quod esl Bensus
alimenti, est tactus quidam : aon ei .

secuodum hoc debuissel determinare de

ipso separatim a tactu.
2. Praeterea, Gustus esl propter indi-
Hic determinat de gustu, dicens:_4w- gentiam : haec autem non esl in _ng
tem, id est, sed dicimus gustativas vir- lis : ergo uon est in eis aliquis gu-
tutos in Angelis significare plenitudl- slus.
ncm, id est, abundantem repletionem :{. Praeterea, fstae Bgurae non circum-
escarum, id est, refectionum invisibilium formantur Angelis nisi ad nostram in-
visu corporali, et divinarum, in quantum structionem : sed p< r hoc qnod dicuntnr
divina participationeet fruuntur el susten- erustare, es1 causa erroris credentium •

tantur. Et significare etiam susceptivum, corporali cibo uti : ergo gustus non d

id cst, virtutem eorum susceptivam pm- beret eis attribui.

moluum, id est, spiritualium augmen-
toniiu, quibus continue innovantur qo- dicendum ad primum, quod gustus
El

vis illuminationibus, et alentium, idest, etiam secundum, "ju<»'l es1 sensus ah-
qui alimentum sunt. menti, differl a tactu in duobus, scili

Et ({uia gustus esl sensus alimenti, organo, quia non in qualibel parte la< lus
ponit duo quce alimento perQciuntur : os gustus el etiam \ irtute, quia gu-
|
:

uutrit enim secundum quod eslpoten- stus circa alimenta habel judiciura sapo-
tia caro, quantum ad hoc dixil es-
cl rum, quod non habel ta< tus el idi o de

carum, et auget secundum quod quanta, eis separatim delerminari debuit.

ct ideo dixii promotuum, \,| secundura dicendum, quod in \n-

eelia sicul el in qualibi l alia < reatura

leneantur in - <"-
indigenlia ul -

pfimara el ideo indigi ot lalibui

sara :

esi is.

\,l tertium di< endum, quod • \ om-

[libus sirailibus male ai cepti

causa i rroris, si tam n debilo modo

ipiuntur, aon flunl rorii,
 I). Al.ll. MAG, niih. p|{ l.l>.

2. Prstereaj Tactus esl Becundum ul-

liin.i quffl —ii i*t Bimul : sed Deufl uon ha-
bel iiliiiiniiii : ergo qod potesl essetactufl
\ ogeli ad Deum.
3. Prasterea, Tacta adhserenl sihi : b< d
niliil exaltatur usque ad Deum : ergo non
potesl intelligi tactus Angeli ad Deum.
i. Prsterea, I t dicit Philosophus, i ln
EXPOSITIO TEXTUS. (( tactu naturali utrumque imprimit inul-
terum : » sed Deus nihil recipit al> An-
gelo : ergo, etc.
.">.
Praeterea, Tactus cst discrctivus
dissimilis : sed omnes Angeli sunt dei-
C. Tactivas vero, etc. formes, ut saepe dictum esl : ergo non esl

tactus Angeli ad Deum.

Solutio. Quid dicatur hic actus, di-

ctum est prius.
Unde dicendum ad primum, quod licet
non disccrnant nocens per experimentum,
Hic dc tactu determinat, Vcro,\d cst, discernunt tamen per scientiam specula-
sed dicimus tactivas virtutes significare tivam.
in Angelis discretivum, id cst, virtutem Ad secundum dicendum, quod licet

discretivam Angelorum per scientiam Deus simpliciternon habeat ultimum, ha-

etiam sensibiliter convenientis t scilicct bet tamcn sccundum quid, prout accipi-
Dei conservantis, prout cst cxlra eos, aut tur ab intelleclu Angeli.
noceniis, id est, peccati quod corrumpit Ad tcrtium diccndum, quod Angelus
esse gratise, sicut tactu corporali discer- non tangit Deum ut jungatur sibi per
nimus conservantia ct corrumpentia ani- aequiparantiam, sed attingit ipsum vivens
mal. sub eo.
Ad quartum 'dicendum, quod in veri-
tate Dcus nihil accipit ab Angelo tan-
gente ipsum scd Angelus recipit a Deo : :

ct idco in hoc non cst similc tactui nalu-

rali : sicut si manus tangeret inlinite ca-
lidum, tota mutarctur ignem, in nullo al-

terans ipsum.
Ad quintum dicendum, quod quamvis
ni nir.M. Angelisinf Deo similcs, tamen excedun-
tur ab ipso : ct talis similitudo est quse
requiritur ad discretionem tactus.

Sbd i.\ hoi es1 dubitatio.

1. Quoniam eis nihil uocet : ct ita non
convenif eisdiscretio convenientis <'t no-
 DE CCELESTI HIERARCHIA, CAP. XV g .;.
423

EXPOSITIO TEXTIIS. Mhir.M.

D. Palpcbras deindc, etc.

Si.i. \ iui.i i
r boc esse falsum.
1. QuodBemper innovatur, con-
riiim
tinur transmutatur Bed hoc non com- :

petil Angelis : ergo vitalis eorum virtus

non innovatur.
Hic determinat de partibus custodien- 2. Prseterea, Danielis vn, 22. dicitur,
tibus visuin, dicens : Deinde post prae- quod antiquus dierum venit el loquitur :

dictos sensMB, dicixnus palpebras et super- de Deo ergo videtur, quod Angelis <jui
:

cilia qiue circumformantur Angelis, si- sunt etiam deiformes, magis deberel ap-
gnificare ipsorum custoditivum, id esl, tari Benectus quam inventus.
virtutem vel diligentiam custodiendi in- Ad primum horum dicendum, Bicul

telligentise divinarum visionum, id est, dicil Philosophus, « Novum es1 quod Bui

quae est per divinas visiones, id est, illu- « principio, propinquum est e1 >i ac- : •>

niinationcs. Cuslodiunt autem palpebrse cipiatur propinquitas quantum ad prin-

corporales visum, tegendo organum ejus cipium temporis, ponerel ii"\it,i>. trans-
a nocivis. Sed sicutdicil Gregorius Nys- mutationem : si vero accipiatur Bimilitu-
scnus, « Debona dispositione palpebra- dinarie novum secundura propinquitatera
« ruiu est, ul sint nigrse, quatenus radii ad principium efficiens, Bignificabit u<i\i-
« visualrs non disgregentur : el de bona tas roburvitalis virtutis influxce .i prim<
« dispositione superciliornm est, ul >int quanto enim aliquid esl propinquiua vir-
« arcualia : radii enimvisuales egrediun- tuti agenti, tanto magis confortatur inip-

cturpermodum pyramidis, cujus basis so impressio ejus : el hoc igniticaturper

« est res visa, et summitas in oculo : juventutem, e1 \<ri adultura pei a-

« et si supercilia non essent rotunda, im- tlll.l'.

« pedirent visum constringendo radios. » \,l Becuudum dicendum, quod

ctus congrue attribuitur judici propl

Juvenilemvero. Bic determinal dealiis proprietatera senis, -• ilicel sapientiam

partilms organicis hominis. E1 primo de ngorera justitico, per substantiam tamen
juventute, secundum quod indicalurper indicat di f< •
tum : el sic aon pot< sl • on-
membra, et maximeper faciem, dicenc -m,. aptari spiritualibus subatantiis.
Vero, id est, Bed dicimus juvenilemet
adultam tetatem in qua videntur Angoli,
significare illud innovantis semper vitalis
virtutis eorum.
i_i I). AI.H. M \(i lillll. I'l< lli.

propter hoc quod tnanus esl organum

organorum, serviens homini in pra?para-
lione omnium instrumentorum, qunnon
siiut ei dato a natura, .ignificare facti-
rmii ipsorum et operativum et activum.
I.i esl differentia triasecundum
inter haec
Philosophum in VI Ethicorum quia fa- :

ctivum refertur ad operationes mechani-

I \l'ns| 11.. n XTUS. cas, quaB Runl transmutando materiam :

unde dicit, quod « ars esl habitus facti-

« vus cum ratione veri. » Activumvero
esl referens ad opera virtutum, quibus
uon est aliquid factum per transmuta-
E. Dentes aulem, etc, tionem materiaa in figuram aliquam. n- I

de dicit « prudentiam esse activum habi-

tum. » Operativum vero refertur ad ac-
tionem qua_ est propria el perfectiva cu-
juslibel potentiae, qua delectatur, sive sit

opus operatum, sive operatio.

Hic determinat de dentibus, dicens :

Ycro, id est, sed dicimus cor cssc in
Autem, id est, sed dentes significare in Angelis symbolum, id est, similitudinem
Angelis divisivum perfectionis nutrientis vel signum vitm ij)sorum deiformis se-
in ^ratia inditse eis a Deo, id est, virtu- minantis, id est, eminentis dei/ormiter
tem qua illud quod est uhite in Deo di- propriam vitalem virtutem in ca quas
vidunt et multiplicant secundnm propor- prseintellecta sunt, id est, super intelle-
tionem suam, et inferioribus ministrant, ctum quasi cxtrinsecus circumstant, sicut
sicut nutrix masticat cibuni infantulo prseconlialia dicuntur, sunt circa
:
quae
unde et significant dentes meditationem cor. « Sicut enim cor, ut dicit Philoso-
qua divisim super attributa divina ferun- « phus et Basilius, primum in animali
tur ad perfectionem sui et inferioruin pro- « creatur, et ejus virtutc creantur alia
portionaliter : enim, id est, quia unaqux- « membra, et seminatur vita in ipsis a
que intellectualis essentia dividit cl mul- « corde, qnod primo suscipit vitam, tam-
tiplicat provida virtute vel doctrina, id « quam prima sedes animse : » ita etiam
est, providendo sibi et inferioribus intel-
quantum est in Angelis est principium
ligentiam, id est, illuminaHonem unifor- quod est ipsius, et seminat etiarn
vivificans
mem proul esl in superiori, donatam sibi vitam deiformem in inferioribus essentiis.
a diviniore, id est, a supcriore, qui ma-
gis est in participatione Dei hoc^/ pcctora
: et Iterum dicimus in Angelis
analogiam, idest, proportionem doctri- significare durum, el per hoc custoditi-
uae inferioris t secundum quam possibile rnni distributionis vivi/icse, id est, vit.r
esl reduci in inferiorem qui per se divi- distributaB, a/ a corde supposit o pectn-
dere qou potest. in Angelis immortalitas,
ri : el haec est
quantum ad vitam nalura?, confirma- <'t

ii/lna, id est, sed dicimus humeros, tio, quantum ad vitam gratiae.

qui referuntur in spiritualibus
ad robur
actionis, et brachia, quaa refemntur
ad Vero, id est, sed dicimus dorsa signifi-
tsecutionem operis, et iterum manus, care conlinuum, idest, continuitatem cun-
,1;
'I referunturad indigentiam operandi,
''
ctarumsimulvirlutumfertilium,ide&i ) t&-;
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. XV, 6 6.

rentiumXolUgunturenimindorsocostaeel pcnnatum sir/nificat velocitatem eorain

ossa quibus animal efficitur robustum ad onagogicam, id est, Bursum ductivam, >-t

ferenda onera. Et hoc significat in Ange- activum eorum, i<l ••-!. contemplatit i

lis adunationem virtutis ad explendasdi- operationem versussursum ceelestu iti

vinas voluntates. riSj quo scilicel in Buperiora tendunt, «'t

significal remotum, id <'-t, remotionem

Autem, id est, sed dicimus pedes eo- corum ab omni humili quo dejici pos-
rum significare mobile, quantum a«l vir- Bent, et hoc esl Bolum p sc -.1111111. el h<
tutem movendi, ct vclox, quantuin ad per sursum ferens, id >>(, per virtutem
pcrfectionem ejus, ct cursilc, quantum ad qua siirsiim feruntur in contemplando.
remotionem impedimenti motionis eutnis Vero, id est, sed ipsa levitas pennarum
scmpcr in divina, per contemplationem, significal nihil terrenum esse in '-i-. vel
proptcr quod, scilicef velocitatem, Theo- secundum intellectum, vel -''11111111111

loyia fiyuravit pcdcs sanclorum intelle- affectum, sed totum t id est, ex toto a*-
ctuum,\d est, An^elorum pmuatosjhn. cendens in excelsum, id est, in divina,
vi, 2), ubi dicitur quod duabus alis vela- munde, id est, Bine materialibus, et tine
bantpedesetiain sedentissuper tbronum, gravitate, quia Bine continuo ct tempo-
ut exponit Au^ustinus : sed sic non ex- re.

ponit Dionysius. Namquc, id cst, quia

ANTIQUA. TRANSI.A 1IO. BAI 111- CORDERII, 5. J IN 1 i i PRI I A I

A. Nudum quoque et discalceatum Nuditas vero calceorumque pi

dcmissiim, ctabsolutum, et immcnsu- virtutem illam abstractam edi<

rabilc, ct purum corumquaeextrasunt, tam. et puram ab omni externo iddiu-

appositioncm, ct ad simplicitatem di- mento, qua divina: simpl
vinam (quantum possibile) assimilati- tum fas est, assimilatur.
vum.

B. Sed quoniam iterum simpla et Csterum, cumrorsus simplex illaei

 :

42G D. \\.\\. MAG. oim. rit.Kh.

multum varia sophia, ct nudos vcstit. muliformis sapicntia nudos quoquc

et vasa quaedam dat ipsis circumfcrrc : quasdam iis vasa tradatcir-
vcstiat, et
ctdat animorum ccelestiumsacroa ami- cumferenda agedum ipsa etiam sacra
;

ctus organa (aecundum quod nobis

ct coelestium spirituum operimenta et
possibilc) apcriamus. instrumcnta, prout possumus, cxplice-
mus.

Claram quidem cnim vcstem igne- Ac lucidam quidem vestem igneam-

amque signifkare restimodeiforme jux- que, significare arbitror deiformitatem
ta ignis imaginem et luculentum, pro- ex ignis similitudine, ct vim illustrandi
ptcr eas quas in coelo quietes, ubi lu- propter cceli tranquillitatem, ubi lux
men et omnino indivisibile dicendum, est, et quod omnino spiritaliter illu-
aut intellectualiter illuminans, aut in- strat et illustratur : pontificiam autem,
tellectualiter illuminatum. id quod ad divina mysticaque specta-
Sacerdotalem vero vestem ad divina cula conducii, totamque vitam conse-
et mystica speculamina ductivum, et crat.

totius vitae votum.

Zonas quoque fcecundarum ipsa-
rum custoditivum virtutum, et con-
gregantem eas habitu in seipsum uni-
te converti, et circulariter
tatecasu carente a natura? similitudine
circaseipsum circumferri.
Zonas autcm esse virtutum custo-
diam ftecundarum,earumque habitum
collectum, qui in semetipso singulari-
cum facili- tcr convcrsus. circuloque concinno in-
dissipabili identitate succinctus sit.

dicuntur secundum positionem, ibi (§7

B),SW/ quoniam iterum.

Littera sic legatur : Quoque, id est,

etiam dicimus nudum et discalceatum si-

IUVisnt i;r EXPOSITIO TEXTUS. gnificare in Angelis intelleetum eorum de-

missum, id cst, non restrictum ad conti-
nuum et tcmpus, et absolutum, id est,

non dependcns ad materiam, et immen-

surabile, id est, non conclusum sub
A. Nudum quoque et discalceatum, etc. mensura unius intclligiltilis, sed ad om-
nia potens, et purum ab appositione eo-
rum quge sunt extra ipsum, in quantum
enim cognoscit non informatur spe-
res,

ciebus receptis ab eis. Et haec omnia per-

tinent ad receptionem. El significant
Ilic determinat de liis quoe circum- etiam assimilativum eorum <ut divinam
stant extrinsecus corpus humanum, et simplicitatem, quanium possibile est eis
partes ejus. Et primo de his quae dicun- quod enim denudatur, ad aliquam sim-
tursecundum privationem, scilicet <le nu- plicitatem reducitur : et hoc pertinet ad
do el discalceato. Secundo de his quae reductionem eorum in primum.
 DE CCELESTl BIERARCHIA, CAP. X\ 12"

pertinel ad significationem loue quam

nudi.
S lutio. Dicendnm ad primum, qv
demissnm non <Ii<itur hic infirmni
ampliatnm i ilsum, pront dividitnr
contra restrictnm pedis lx e

v» nit intellectui ang seeandmi

quod eoram intellectus noa restringitur
DIBIA. per continnnm.
Ad secundum dicendnm, qu<<d >unt
puri ab eormn qua >unt extra, appoi -
tione, qnoad medinm, licet non qu.
objeetum : cognoscunt • -
n i 1 1 1 res qv
tra ipsos snntj non recipiendo aliqnam
Bpeciem ab eis, sed in lumin hb pri-
Sed hic dubitatur. ma3.
1. Privationem naturaliterprsBcedit ha- Ad tertium dicendum, quod immemm-
bitus : cuni k ilur nudumsif
r
privatio ve- rabilitas virtutia potest atiendi qnoad
stiti.prius debuit ponere vestea qnam nu- duo, aut qnoad congregationem virtu-
dum. tum in uno et bic virtns in se roboi -
:

2. Praeterea, Privatio cognoscitur per tur, et sic significatur per tonam : .iut

habitnm, <'t insufficienter cognoscitur nu- quantum ad objecta multa in <iu.t

j

dum, nisi praecognito vestito. et sic Bignificatur j>-t dis atum, in

Et dicendum, quod Dionysius non or- quantum pes restringitnr sub mensnra
ilinat ea secundum ordinem quem ha- calcei, et similiter nec intellectns >uh
bent in his uY quibus proprie dicuntur, mensura intelligibilis.

sed secundum ijuod Angelis attribuuntur :

nudi antem proprietas per se convenit

Angelis, vestitum autem secundum ali-
quid circumpositum eis : et ideo prius de
nudn determinavit.

!ti:m , dubitatnr de proprietatibus nudi

(juas Ingelis attribuit.
1. [ntellectus enim Angelorum exalta- SIO I 1 EXPOSITIO ; l \ll ^.

lur per divinam contemplationem el per

modum contemplandi : ergo non conve-
nit eis demissum.
2. Prsterca, [ntelligunl ea qusa Bunt
exlra ipsos : ergo non convenil eis pu- B
ruin al» appositione eornm qus sunl
extra.
•\. Prsterea, Infra dicetur, quod zonsa
Bifrnificant congn - ati( d< m \ irtutum
unitarum in seipsis : sed infinitum virtu-
tis Bequitur unil ti<>.

Bicul dicitur in libro de I llic determinat int

i virtus uiiit.i plus esl nnita quam inulti-

« plicata ; i ergo immensurabiio magis ' ""•

i-N i). ai.h. m \<;. <»m>. nu;i>.

Circa primum iterum causam de- ponit cii, ubi, Bcilicet in coslo empyreo, dicen-
terminationis hujus. Secundo incipil de- </>/iu esl esse lumen, et, id est, etiam lu-
lerminare, ibi, Claram </ui</<'/ „. men <>iii/iin<> <>>< i^i/>i/<- corporali visu :
<!

hoc ost aut intellectualiter illuminana bc-

cundum quod est in superioribus, <mt

Littera bic Legatur : Sed <///<>iii/ti/> s<>- i//t<'
,
lf<t//<tl/i< r ,

illiiiiiiiKiiiiin, id est, ali

phia, i<l est, Theologia simpla, quantum alio intellectu alterius infusum.
ad signata, rt multum varia, quantum
quia per multa signa idem de- Socerdotalem vero. \\\< descendit •i<l
ad Bigna :

Iterum postquam descripsil vestem iu speciali. El primo determinat

monstrat.
est,etiam vestit quos de veste tota. Secundo, <l«' parte vestis,
eoa ut nudos, et, i<l

prius descripserat nudos, et <lni ipsis <ir-

ibi, Zonas quoque.

cumferre qusedam rasa, id est, organa

Littera sic legatur Vero, i<l est, sed
quibus continetur totum artificium sieul
:

aliquid in vase. Quoniam, inquam, ita aestimo sacerdotalem vestem, in qua An-
est, cia, adverbium hor-
geli apparent, u1 dicitur Bzech. i\, -,
est, et da l
, id

tandi, aperiamus, ostcndcndo quid signi- quod apparuit vir vestitus /i>><-is. Hoc dico
ficent, seeundum quod possibile estnobis, signiticare duc/ivum, id est, qme ducunt
ad speculamina, id cst, speculationes,
sacros amietus, id cst, vestes, ct orgcuia,
divitta quantura ad objcctum, ct mystica,
id cst, instrumcnta coslestium animorum,
Angelorum. quantura ad altitudincin objccti, quod a
id cst,
quolibet creato intcllectu manct incora-
detcrmi- prchensum et incognitum secundum ali-
Claram quidcm. II ic incipit
quid, et signilicare etiam lotius vitse vo-
nare de vestibus. Et primo in communi.
Saccrdotalcm,
(um, id cst, quod totam vitam suam qua-
Secundo in speciali, ibi,
si vovendo depulant ad divina mysteria.
etc.
Ihec duo sunt saccrdotum, unum quan-
tum ad intcllcctuin, altcrum quantum ad
Littera sic legatur : Enim, id est, quia vitam sive atTcctum, ut in toto divini sint.

quidcm, id est, certe /estimo claram ve- Quoquc, id est, etiam aestimo zonas in

ste^n corum, quc, id est, et igneam; ut quibus apparent, ut Apoc. 1, 13, signili-

claram rcferatur ad participationem lu- care custoditivum ipsarum fcecundarum,

minis in se, igneam ad consumptionora id est, gcnerativarum virtutum. Zona

noxiorum in aliis. IIoc dico significare enim circumponitur lumbis, in quibus cst

deiforme eorum j uxta imaginem, id est, gcnerativa virtus undc : significat in

similitudinem ignis adductam, scilicet Angelis conlirmationcm virtutum, quibus

proprictatcs prius positas, et significat inferiores spccialitcr fcecundant, et signi-

etiam luculentum, id est, lumen intelle- ficat etiam habitum luminis divini recop-
ctus enrum propter luccm ignis : ctctiam tivum, congregantcm ras, scilicot virtu-

significantur in Angeli proptcr cas ca tes, et converti unitc in scipsum, sicul

quietes Angelorum, quse scilicet sunt in zona rctinet vestcsne dofluant, ot congrc-
caelo, quantum ad locurn congruentem gat eas otiam ad ipsum qui cingitur, ct

contemplationi, non quodtantum inccelo signilicant etiam Angelum circumferri

quicscant in divina contemplatione, sicut circa seipsum circularitcr pcr considora-

etiam ignis est quiescere in supcriori lo- tioncmsui, a similitudine naturse : quia

1
Anti.jua translalio habet d<d quod difficile lectio habet 'jipt xai, Agedum cl.

intelligitar ct est fortasse mendum. GrsBca

 DE CCELESTl HIERARCHIA. CAP. XV, § 8. m
cjus natura non constat ex dissimilibus, impedianl motum, qua etiam s\ dilabe-
in quo confimatur circulo, cujus circum- rentur, possenl occurrendo pedibus fa«
ferentia est aeque distans a centro et hoc casum
: : el ideo significat Bui ipsoram
cum casu carente. Zona enim
facilitate contemplationem confirmatam et fa. i-
in circuitu amhit et componit vestes ne lcm.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl S. J. INTERPRETATIO.

Virga etiam regalc ac principale, ' irgas vero designare regiam et du-
V
rectaque omnia diffiniens. calem dignitatem, rectamque rerum
divinarum ordinationem.

Tela vero et secures, dissimilitudi- Ilastas et secures. vim dissimilia di«

num separativum, et discernentium videndi, virtutumque discernere valen-
virtutum acumcn et efficax et actuo- tium acumen et activitatem, atque ef-

sum. ficacitatem.

Geometrica autem et tectonica vasa, Geometrica fabriliaque vasa, fun-

fundamentum et aedificativum, ct per- dandi et aedificandi absolvendique fa-
fectivum,et quaecumque alia reducentis cultatem, et quaecumque alia infei
et con vertentis sunt secundorum provi- res adducendi et convertendi pr<

dentiae. dentiam concernunt.

autem quando et in nos

Est di- \ccidit quoque nonnumquam,ut in-
vinorum judiciorum sim symbola illa strumentaquaesanctis angelis affing
quse actasutitasanctis Angelis organa*. tur, divinorum
Aliis quidcm declarantibus corrigen- symbola existant, dum alia quidem

1
Niim. wii ;
II Reg, «IV ; kpOCSi. M |
Imi I { J< i>'iu U I
 I). AI.H. MA(.. n|(h. IMl II»

tem disciplinam, aut punientem justi- correctricem disciplinam vindicemque

tiam. Aliis vcro abangustia libertatem, justiiiam, alia vcio pcriculi libcratio-

aut disciplina finem, aut prioris benefi- nem, vcl disciplinae fincm, vcl pristinse

resumptionem, aut appositio-

centiae felicitatis rcstitutioncm. aliorumvc
ncm aliorum donorum parvorum, aut muncrum, cum cxiguorum tum ma-
magnorum sensibilium, aut invisibi- gnorum, cum scnsilium tum intcllc-
lium. Et omnino forsitan nondubitarct ctualium adjectionem manifestant ; nc-
perspicax animus pulchrc invisibilibus quc vcro dubitavit ullo modo mcns
adunare visibilia. perspicax, visibilia propric rebus qua,-

adspcctum fugiunt accommodare.

Ipsosetiam ventos nominari ^eorum Quod autem vcnti nominentur, hoc

velocitatem significat,
absque mora pervcnientcm eflectum,
et desursum in ea quoj sunt deorsum,
ad sursumque transucctivum motum,
erigentcm quidem ad superiorem ccl-
situdinem, moventcmquc prima ad
communicativam et providam mino-
rum processionem.
et in omnes fere eorum celerem conficiendi rationem
indicat, ad omnia ferme absque mora
penetrantem, susque deque ultro ci-
troque quaquaversumpermeandi facul-
tatcm, quse inferiora quidem ad supe-
riorem promoveat sublimitatem, pri-
ma vero moveat ad providum ct com.
municantcm se inferioribus illapsum.

Circa primum ponit duo instrumenta

indicantia dignitatem.Secundo, pertinen-
tia ad impugnationem, ibi, Tela vero.
Tertio, ad aedificationem, ibi, Gcome-
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. trica.

Liltera sic legatur : etiam aestimo

virgas quas in modum sccptrorum sacra
Scriptura eis adaptat, significare regale
Virgas etiam, etc. et principalc, id est, dignitatem ipsorum
qua regunt et principantur inferioribus,
que, id cst, etiain significarc diffiniens

omnia recta, applicando rectitudinem

quam habent apud se (quae significatur

per virgam rectam) ad opus.

Vero, id est,scd aestimo tcla, de quibus
Bic determinat de instrumentis. Et dicitur II Mach. x,30,e/ secures, de quibus
primo secundum quod significant aliquid dicitur Kzecli.ix, significare separativum,
in eis. Secunde proul significant aliquid idest, destructionem dissimilitudiman,\d
iil» eis circa nos exercendum, il>i, Est au- est, vitiorum, et acumen virtutum dis-
tem quande. cernentium, quantum ad subtilcm discre-

' Dan. vii ; Psal. xvn et cm, 3.

 DE CCELESTJ HIERARCHIA, CAP. KV, ;, H. i:il

tioncm virtutis et vilii, sicut tcliim acu- Fpsos etiam ventos. Ili< incipit deter-
tum est, et efficax, secundum quod eis minare de formia aliis .il» homine. Et
nihil potest resisterej et actuoswn, Be- primo de Bensibilibus, scilicet quae aon
cundum quod corum discretio non st;it habent Bensum. Secundo de sensibilibus,
in cognitione speculativa. ibi (§ 1 1), Sed quoniam quidem, etc.

Auiem, id cst, sed vasa, i<l est, ins- 1'rima dividitur in duas. In prima de->

tmmenta geomelrica, id est, ad mensu- terminal de his quorum generatio esl in

randum, de quibus dicitur Ezech. xl, aere ex resolutis a terra el aqua.Secundo.

3, et Zach. n, 2, ei tectonica, id est, de his quorum generatio est ex vapore
aedilicativa aestimo significare fuuduti- in terra retento,ibi(§ [0),lpsa etiam m
vum, supple, actionum, qua in spiri- Prima in duas, Becundum quod duo
tuali fundamentum
aedificio locatur vapores resolvuntur,scilicet vapor Biccus,
quanlum ad fidem, vel quantum ad pur- qui est principium ventorum, e1 humi-
gationem, et sedificativum quantum ad f
diis, (jui est principium pluvisB. Et ideo
spem quce erigit, vel quantum ad illumi- primo determinat de ventis. Secundo, de
nationem, et perfectivum, quantum ad nube quaB facit pluviam, ibi § 9 circa
charitatem, quaBConsummat, velquantum medium), Sed et nubis.
ad perfeclionem, qusecumque alia pro-
et primum primo ponit Bignificatio-
Circa
videntise superiorum pertinentis ad actio- nem venti quantum ad motum, Secundo
nes, reducentis, quantum ad terminum quantum ad substantiam et virtutem.
ad quem, et convertentis quantum ad ter-
mmum & qu.0 : convertentis dico,id est,con- Littera sic legatur:Zi7ia/w ipsos \ 1 1 ^ «
• l <
> -i

versivaBsecundorum, idest, inferiorum. nominari ventos. In Psal. cm, 3 Qui :

Autem, id est, scd est, id est, con- ambulas superpennas ventorum. Il"<: ili-
tingit quando illa organa, id est, co, significat velocitatem eorum, scilicel
instrumenta, quse acta sunt, id cst, pe- Angelorum in superiora, Bicut motua
racta, secundum quod Scriptura fingit venti est velox, propter hoc quod cali-
linuras a sauctis Angclis sint sgmbola, duni impellitur ex circumstanti frigore,
id est, signa, et, id est, etiain divinorum et Bignifical effectum pervenientem ab
judiciorum in nos. Aliis quidem instru- Angelis in inferiores omnes fert absqtte
mentis et securibus declarantibus disci- mora, propter virtutem agentis, ei signi-
plinam Dei, quas esl eruditio per diffici- ficat motum Ingelorum transvectivum
lia, corrigentem, quantum ad eos qui de sursum in ea quse sunl deorsum, que,
disciplinis emendantur, aut justitiam iil cst. el de deorsum ad sursum i mo-
Dei punientem malos qui non corrigun- ventur enim de ccelo ad noa defei enl

tur. Vero, id cst, scd aliis instrumentis aobis \ oluntatea el i

1 1
• 1 i • i.i ih\ ina, el de
pertinentibus ad sedificandum declaran- nobis in ccelum deferendo vitam aostram
tilins libertatem, id est, Liberationem ab ;ul Deum : quod sequitui N
el hoc esl l

angustia, aut finemdisciplinse, utsupra, tnin dico erigentem quidem secimda, id

uui resumptionem prioris beneficentia, r si, inferiora ad situdinem

aut appositionem aliorum donorum vel riim , redui endo ea in parti( ipationem
priorum parvorum] scilicel donorum, superiorum, in quantum motus est sur-
uut magnorum sensibilium, i<l cst, tem- siim. que, id est, el oventem prima, id

poralium, <iu( invisibilium, corporali vi- ,.s|, BUpei 101 i a 1

\
imn-
sii, ut spiritii.iliuin, et omnino, i<l est, nicativam ei providam minorum, id esi,

universaliter perspicax animus Bciena sx , n i,., iorum, in quantura Fa< iunl Bup
simililius siinilia conjicere, forsan non communii are proportionalitor, deferendo

dubitaret visibilia pulchre, iil est, decen- iuferioribua illuminationo pi<<< < <t< nt«> a

tcr, adunare invisibitibus. Buperioribus, quod signilicatur p< n oran

 I 12 I). \\M. MAG. nm>. PRiED.

descensum : et l">i Bumitur Becundum habel vel participat naturam terrss, et

formam motus venti, cujus motus non quodcumque eorum deficeret, cessarel
est certus, sed ad diversas partes : mo- ventus ct i«lfi» quamdiu durat, move-
:

velur enim sursum, in quantum partici- tur ad 'li\ ersa : propter quod impulsui
pal calorem accidentalem ex actione bo- ejus nonest continuus.
t movetur deorsum Becundum quod

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO

Dicctautem fortassis quis, aerei spi- Possit etiam quis dicere ventosum
ritus ventosam cognominationem, et illud nomen spiritus aerii, ccelestium
deiforme coelestium significare. Habet intelligentiarum deiformitatcm desi
enim ct hoc divinae operationis imagi- gnare siquidcm ct illi divinae effica-
:

ncm et formam, ut in symbolica Theo- citatis imago quaedam inest ac figura

logia per tetrasticam dijudicationem (sicut in Symbolica Theologia, juxta
per demonstratur, secundum
plura mysticam quatuor elementorum expli-
naturai motivam, gignentem, et velo- cationem,pluribus a nobis demonstra-
cem et potentem capacitatem, et igno- tum est), nempe ob vivificam mobilita-
tum nobis et invisibile latibulum mo- tem velocemque et insuperabilem mea-
ventium principiorum et consumma- tum, nec non inaspectabile latibulum
tionem. Nescis enim (inquit) unde moventium principiorum ac termina-
venit aut quo vadit >. tionum. Nescis enim, inquit, nnde ve-
niat, aut quo vadat.

Sed et nubis speciem ipsis Theolo- Quin etiam eis theologia nubis spe-
gia circumformat a
significans per hoc , ciem a ngit, hoc ipso sacras intelli-

Jo tn. B. 2
iii, A[ioc. x.
 1)E COELESTI HIERARCHIA, CAP. XV, § 9. 433

sacros intellectus occulti quidem lumi- gentias declarans arcano quodam lu-
nis supermundane superrepletos, pri- mine supermundialiter repletas, pri-
ma apparitione primam manifestatio- milucam illam apparitionem sine fastu
nem pompose accipientes, et ipsam suscipere, atque luculenter eamdem in
copiose in ea qua_ sunt secundo lucide inferiora per remissiorem illustratio-
et proportionaliter distribuentes. Et nem pro illorum captu transfundere,
quia genitale eis, et vivificum, et acti- nec non illas insuper wecunditate, at-
vum, et perfectivum subsistit, juxta que animandi augendique ac perficien-
intellectualem imbrium conceptionem, di virtute pnestare, propter intelle-
et excipientem sinum humidis pluviis ctualisimbris generationem, qua,* sub-
in vitales partes evocantem. jectum sibi gremium impinguantibus
pluviis ad vitales partitudines infor-
mat.

nem :enim librum istum in qua-

divisit
tuor partes, secuiwlum quod Bensibilia
sequuntur naturas quatuor elementorum,
i\ quibus componuntur. Habet dico for-
EXPOSITIO TEXTUS. main secundum capacitatem motivam
naturse ad vivificationem ventus enim :

secundum qruod esl in forma aeris pi r

evaporationem attribuuntur >iln propi -

tates aeris. t\er autem propter hoc quod

Dicet autem, elc. *>st calidus et humidus, convenit sibi es-

se principium vit;c qua. esl in calido et

liuiniiln. nt dicil Philosophus, et capaci-
tatem etiam gignentem : competil enim
aer optimse generationi, propter calidum
bene movens, el humidum benemobil
ci ideo omnia Bemina sunl calida el liu-
Iil est, Fortassis quis dicet cognomi- niiila. Et iterum velocem, secundum quod
nationem ventosam spiritus, i<l est, ven- non multum resistit transmutationi, sed
ti aerei, non quantum a<l materiam, scd velociter capit impressiones,<f/ \
n,
quantum ad proprietatem Bubtilitatis w- ia quantum esl potens ad recipiendum
gnificare deiforme ccelestium, i<l est, An_ omnes impressiones, propter humiduro
gelorum : habet enim ventus BimilitudL bene terminabile ad aliud. Dicitur hic
nem quamdam ad divina,maxime quan- potens potentia passh a, non aclii
.1 •• :

tum ad subtilitatem. Enim, idest, quia, el li.ci- rtiaiu >u" modo convi aiunl »li\i-

ci , iil cst, etiam hic, scilicel aereua ven- nis, ri BigniHi anl etiain ignotum >.

tus, habet imaginem ei formam, i<l est^ i,ii isibile iatibulum princi)
siinililuilinrin dirin.r operationis, Ui fife- ventium, Bcilicol divinorura m-
monstratur per plura in symbolica Theo- mationum, Becunduro quod esl primum
logia, iil est, iu quodam libro quem Fecil i n ,,\ ,ii-s. el ultimua (inis, habitana lu<

de lu^ qua_ symbolice de l)eo dicuntur, inacci wibilem quod signifn atur pei in-

per tetrasticam, iil est, quadripartitam \ isibilitati m aeria e! venti, quai eUam
dijudicationem, id est, determinatio- mnl pi incipia, ul dictuni I bi-

XIT
 ,

I) M.I.. M \(i. n|!h. imu;i>.

lia propter Bubtilitatem qua aon conalanl recipiunl : vel in <] u< >^l i 1
><
• t etiam infe-

partes ul Bubjiciantur quod visui. El riores Vngelos copiose, mul- quantum ad

ventua Bil latens, confirmal per Evange- titudinem manifestatorum, lucide quan-
liuni. dicens :Enim, i * 1 eat, quia Domi- liiin ad evidentiam medii,e/ proportiona*

nus inquxt, unde

Joan. m. 8 ': Nescis liter Becundum capacitatem recipientis.
.Nulii enim accidil
spiritus, i«l <'^t. ventus mtit. aut quo vo* sensim transfnndere
i/it. per visum, quamvis sciatur per ra- lumen receptum a sole, proul Bcilicel
tionem. El nota, <|u<mI Augustinus expo- opponitnr soli, <•! reverberatur ad ipsam
nii hoc <1<' Spiritu sancto, sc<l Chrysosto- radius <'jus, el significat, quia eis, scilicel

inus et Dionysius <l<

i
vento. Angelis, subsistit, id est, Bubstantialiter

S det, i<l <-st. etiam Theologia circum* convenil genitale, Bicut nubes per pln-
format ipsis, scilicel Angelis, speciem, i<l
viam movel a<l generationem
stillanlcin

est, significationem nubis. .1<>1>, xxxviii, per commixtionem elementorum, et it /- i

34 Numquid elevabis in
:
nebula vocem ficum, secundum <juod movet semina ad
tuam? El eodem, wwn, II Subes
: vitam in actu el activum secundum (juod
spargunt lumen suum, etc. Et eodem, jam nata facil crescere, et perfectivum t

wwi. 2!> : Sivoluerit extendere nubes secundum quod in fine perlicit fructus.
quasi teniorium. Theologia dico signifi- Et secundumtria prima dicitur matutina,
cans per hoc quod eos describit in ligura secunduin ultinium serotina et hoc Osee :

nuhis, sacros intellectus esse quidem su- vi, i '. Kt lioc convenit Angelis jiuta

quantum ad copiam, super-

perrepletos, conceptionem bdellectualern non corpo-
mundane, quantum ad modum recipien- ralem imbrium, secundumquod inferio-
di luininis OCCulti, scilicet divini, acci- ra per illuininationes quasi imbres ab eis
pientes pompose, i<l est, gloriose et clare fluentes recipiunt esse et vitam et aug-
primam manifestationem luminis secun- mentum et perfectionem in gratuitis, ct

duin (juod immediate a Deo accipiunt et significat conceptionem evocanlem, id

primo, prima upparitiunc, quantum ad est, deducentem humidis plaviis ab hu-
nioduni accipiendi : quia sine continuo mida nube fluentibus sinum, id est, ter-

ct tcmpore et inquisitione, sicut dicit ram excipientem, id est, recipientcin

AJexander in libro de Motu cordis, quod pluvias in partus vitales plantarum,
Angelus est suhstantia illuminationuin quarum terra est sicut mater, ut dicit
quae sunt a primo prima relatione accep- Philosophus etiam : et hoc quantum ad
tiva. Nubes enim secundum quod sunt eflectum in natura primum, quantum ad
suli sole, lumen cjus occultatum in su- virtutem agentem. Et similiter deducunt
periore superficie recipiunt. AntzcYi ct i/>- Angeli inferiores se in conceptus vitales
sam, scilic<'t manifestationem luminis, reducendo in ipsum primum principium
distribuentes in ea quse sunt secundo, vitae.

scilicet in animas, quai secunda relatione

Ktus Joan.iu,8,sic habet in Vulg.: Spfritas

2
Osee, vi, 4 : Quid faciam tibi, Ephraim?
ubivull spirai : et vocem ejus audis, sed nescis (Jui<{ fariam (iii, Juda misericordia vestra, qua-
'.'

unde <
i iikiI. niit <jii" < <id<u ; si nubes matutina, et ijuasi rto manc pertransiens.
 DE CIELESTI IFIERARCHIA, CAP. XV, § 10.

10

ANTIQUA TRANf.T.ATIO. RAI.TH. C0RDERII, S. I. INTERPRETATIO-

Ipsa etiam lapidum

reris et electri et Quod si quoque aeris et electri lapi- * "
multicolorum speciem Theologia cce- dumque multicolorum speciem theolo-
lestibus essentiis circumponit. Ele- gia ccelestibus essentiis accommodat :

ctrum quidem, quoniam auriformesi- electrum quidem. ut quod auri argcn-

mul et argenteum significat imputri- tique formam prae se fcrat : in auro
bile, ut in auro, et simul largum et non quidem, putrcdinis expertem et incon-
minutum et incontaminatum splcndo- sumptum minuique nescium atque in-
rcm, et apertam, ut in argento, et luci- violabilcm splendorem in ai :

formem ut ccelestem claritatem. autcm lucidam, ccelestemque clarita-

tcm denotat.

^Ere autem secundum traditas ratio- dEri vcro, juxtt rationes assignal
nes, aut igneum, aut auriforme attri- vel ignis vcl auri species attribuenda.
buendum.

Lapidum autem multicolorcs spccics Porro lapidum multicolores species,

significare aestimandum, aut quasi al- vcl in quantum albae, quid lucidui
bas, luciforme : aut quasi rubcas, au- vcl qua rubr.c. quid igneum; vel
riforme : aut quasi pallidas, juvcnilc tlav.c, quid aurcum vel qua : virid
ct novum pcr singulas species in-
: et juvenile quidpiam acvigens si
venics anagogicam tvpicarum imagi- putandae sunt : atque ita secundum
num dijudicationem. quamque speciem q
quamdam typicarum imaginum, qu
ad superna revocet, rep
nem.
 136 I). Al.lt. M\(l. ORD. piu:i>.

splendorem, inquantum esl albumabun-

dans aon constrictum Bplendore, ti non
minutum per supereminentiam uniussu-
per alteram obscurantis eas, Becundum
quod per liquationem partes extendun-
tur in Buperficiem planam, et incontami-
natum, secundum quod ex contactu non
obscuratur ut ss, et significal claritatem
EXrOSITIO TEXTUS. apertam, per politionem, et lueiformem,
secundum quod alhus color maxime est
similis luci in virtute, et caelestem, in
quantum color argenti similis estclaritati
cccli unde in alchimia argentum dicitur
:

Jpsa etiam n>ris et eleclri, ctc. luna. Vel quod dictum est de splendore,
referendum est ad fulgorem auri et ar-
genti, ut supra.

Autem, id est, sed Theologia signilicat

sere, igncum, aut auriforme esse
aut
attribuendum Angelis, secundum tradi-
determinat de formis corporum
Hic tas rationes auri et ignis, id est, proprie-
mineralium, quorum generatio estex va- tates : habet enim similitudinem aes cum
pore in terra retento, dicens Etiam ip- :
igne, propter ruborem : et ideo potc-4
sa Theologia circumponit ccelestibus es- signifioarc proprietates utriusque.
sentiis speciem, id est, figuram ssris.
Ezech.i,7 Scintillge quasi adspectusseris
:
Multicolores autem lapidum specics,
candvntis electri,quod est ex mixtio-
ct
:
id est, figuras aestimandum est signifi-
ne auri et argenti. Ibidem, 1, 4 De me- :
carehadc, aut species quasi albas ut mar-
dio ejus quasispecieselectri. Et lapidum garitas significare luciforme, ut dictum
multicolorum. Ezech. xxvm, 13 Omnis:
est de argento, aut quasi rubeas, ut car-
lapis pretiosus
operimenlum tuum. Elc- bunculum, auri/orme, propter auri ru-
ctrum quidem, quoniam auriforme si-
borcm : aut quasi pallidas, ut onychi-
mul, ct cum hoc argenteum ex utriusque
num significare juvenile et novum. Est
mixtione constans, significat imputribile,
enim pallor juxta principium propter hu-
id est, non facile consumptibile, ut in morem adhuc indigestum, ut in pueris,
auroj id est, quantum ad proprietatem sed postea rubescit, superveniente ca-
auri, quod igne nonfaeiliter consumitur,
lido, et de juvene et novo dictum est su-
el purgatur, aliis consumptis, nec etiam pra. Et per singulas species lapidum in-
rubigine, quamvis non aurea etiam pro- venies anagogicam, id est, in spiritua-
prie loquendo putrescunt et hoc signifi-
:
lium proprietates ductivam dijudicatio-
cat Angelorum incorruptionem. Et simul
ncm, id est, expositionem imaginum
cum proprietate auri ut in argento, id tgpicarum, id est, figuralium : typus
est, secundum proprietatem argenti, enini figura dicitur.
quam etiam habet, significat largum
 DE CCELESTl HIERARCHIA, CAP. XV, § n .
"

11

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO

Sed quoniam quidem hcec secun- Sed quoniam de his satis a nobis
dum virtutem a nobis sufficienter di- pro virili parte dictum esse arbitror,
cta esse arbitror, transeundum in san- ad sacram coelestium intelligentiarum
ctam reserationem coelestium animo- per bestiarum formas expressarum
rum sacre figuratac bestialis formatio- explicationem transeundum cst.
nis.

Leonem enim significare censendum Ac leonis quidem forma declarare yju

principale, robustum, ct indomi-
et putanda est vim illam principalem tc
tum, et abditum ineffabilis divinitatis, robustam atque indomabilem, quaisti
ut virtus, assimilativum intellectua- occultissimo ineftabilia divioi princi-
lium vestigiorum circumvelamine'. Et patus arcano pro aimiles evadere
virili

mystice fortassis pomposo amictu, se- nituntur, spiritalium vestigiorum coo-

cundum divinam illuminationem in pertione myaticeque suppresso com-
semet restituto itinere. meatu viae, quae ad ipsum pcr Ji\i-
nam illustrationcm inducebat.

lpsam vero bovis, firmum ct novum Porro illa earum robur

bovia forma
et intellectuales sulcos revocans ' in signat ac vigorem, idque quo spirita-
susceptioncm coMestium et gignentium lcs sulcoa scindum acdilatant coeh

imbrium, et custoditivum, et fortissi- bus fecundisque imbribua suscipien*

mum. dis ;Jfcornua vero, servatricem invi"
ctamque vim.

1 1
Ipoc. iv, 7 ; Eiech. i, 10. Uias
i:5S h. \ut. HAG. ORD. Plt.Kh.

Ipsamdehincaquilaj^regaleetaltife- At aquilae figura regiam dignitatem

atque supera petcntem celcremque vo-
rum,ct citivolum.et a potentificum ali- 1

latum, et ad cibum qui vires reficiat,

mentum, acutum, et sobrium, et agile,
ct bcne machinatum.etadcopiosumet
capiendum, cum agilitatem, tum cur-
multolucentem radium divini solisde- sum, tum facilitatem, tum virtutum
speculativarum virtutum robustis videndi facultatum intentio-
siderio in
nibus, libere directcque atquc irretor-
sanis obtutibus, immediate, recte et
inilexibiliter contcmplativum.
te obtuendi uberrimo uti luculentoque
radio, quem sol divinus evibrat.

Illam vero equorum obedienset frae- Equorum autem species obedien-

nabile ', et album quidem vere luci- tiam designat et facilitatem ; ac candi-

dum, et quasi maxime divini luminis dorum quidcm, ingenuitatem, utpote

cognatissimum. Eorum autem qui ni- divino quam maxime lumini cogna-
gri sunt, rubrum vero
abditum : tam cceruleorum vero, secretum illud
;

igneumet activum, commixtorum quo- abditum ruforum vero, igneum vigo-

;

que ex albo et nigro, perfectiva virtu- rem et efficacitatem albo denique ni- ;

te extremorum conjunctivum, et pri- groque pilo aspersorum species, vim

ma secundis, et secunda primis con- illam denotat, qua traduce extrema
versibiliter ac provide connectens. connectuntur, prima secundis, ac
et
secunda primis conversim provideque
conjunguntur.

Sed si non sermonis terminaremus Verum sermonis modum qua>

nisi

commensurationem, et per partes di- reremus, singulas etiam animalium

ctorum animalium proprietates, et recensitorum proprietates, omnesque
omnes corporales eorum conformatio- corporeas eorum eflormationes, non
nes adunassemus fortasse non incon- incongrue ccelestibus virtutibus per
grue ccelestibus virtutibus secundum accommoda-
dissimiles similitudines
dissimiles similitudines. remus. Siquidem vim eorum irascibi-
Furibundumquidem ipsorum, intel- lem ad spiritalem fortitudinem,
lectualemfortitudinem,cujusnovissima cujus ira novissimum vestigium existit;
furorest imago.Ipsam veroiterum con- concupiscentiam vero, ad amorem di-

cupiscentiam amorem divinum Et in

3
. vinum ac summatim dicendo, sensus
;

summatim dicendum. simul omnes brutorum animantium omnes, partes-

irrationabilium animalium, ct sensus que multiplices, ad immateriales cce-
et multiplices partes immateriales coe- lestium essentiarum intelligentias
lestium essentise intelligentias et uni- atque uniformes virtutes referremus.
formes virtutes reduccntes. Sufficiunt Verum enimvero prudentibus non ista
autem sapientibus non solum haec tantum, sed vel unius imaginis obscu-
ipsa, sed unius significativa? imaginis rae mystica declaratio satis est, ad eo-
dijudicatio in proximarum simili mo- rum quaa ejusdem generis sunt expla-
do declarationem. nationem.

1
Bzech. i, lo ; Apoc. i\. 7.
3
Apoc. xx ; Zacli. vni-
/ li. vi, 1 • t Beq.
 T)R CCELESH HIERARGHIA, CAP. XV, § II

tum, propter ejua animositatera el soper-

biam licel eoim domari possit, ita u|
:

patiator hominem (cum dicatnr Jaco. m,

7 : Omnis natura bestiarum, etc. domi-
ta sunt n natura humana) aoo tamen
potesl domari ad aliquod <»[in- buo
nnm exercendum : e/ significal assimila-
tivuin Angelorum ad abditum, id est,
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. OCCulllllll ////' /fnbi "is nOMS ///'/// /7////\ I . ///

virtus, id sst, virtuoss, el boc circum-

velamine, i<l est, deletione assimiiatu-
vum intellectualium vestiaiorum : dicitnr
enim de qnod candadelel vestigia.
leone,
Scd quoniam quidcm Ji/pc secundum Similiter Angeli per altitudinem 'el rir-
virtutem, etc. tutcm contemplationis relinquunl [nobis
non apparentia intellectnalia vestigia,
quibus tendnnt in assimilationem l>'i

contemplando, e/ hoc convenil myst\

quantum ad Angelos, itinere restituto in
semet, per motom circnmitus, el hoc in
Angelis secundum divinam illuminatio-
Hic incipit deternrinare de sensibili- nem pomposo amictu, id est,
fortassis
bus. Et primo de animalibus. Secundo velando vel amiciendo ex quadam glo-
de his quae in modum animalium congre- ria sua vestigia dicitur enim de leone, :

gatione quadam partium fonnain habent quod quando vcnatnr alia aniinali.i.
ihi (§ 12), Inspiciendumque. circuit nemus, ut bestiaa exire oon au-
primo determinat de animali-
Item, deant odoratis vestigiis, licel deleai nt
bus ipsis. Sccundo, de moribus eorum, videri aon possinl : el hoc Bignifical in

ibi, Furibundurn quidem. Angelia conversionem eorum Bupra Beip-

bos ex divino lumine. I.t qnia haac pro-
FAttera sic lcgatur : Sed quoniam qui- prietas non eral certa, dixil fortasi
dcm arbitror hsec de sensibilibns suffi- Potesl ergo accipi proprietas leonis aul
cienter esse dictaa nobis, oon simpliciter secundum oaturam, Becundum virtu- aul
gedsecundum nostram vir/utcm transeun- , tem, el bic es1 Becunda aul Becundum :

dum es1 aobis in sanctamreserationem, operationem. Si secondum naturam, anl

id est, expositionem sacre quantum ad Becundum oaturam ipsam, etsicesl pri-
Bignatum figurat.r bestialis formationis m.i aut secundum consequens naturam,
:

ca&lestium animorum, cum sacros Bpiri- e1 sic esl tertia. Si Becundura opei al i

tus sacra Scriptura in figura animalium nrin, aul quantum ad modora opei il

describatj ut ESzech. i, 10, in figura bo- ais delendo vestigia, el sic es1 qoar-
minis, leonis, bovis, el aquila3. Zach. i,i : ant qoaatom ad aiodum i

vi, 1 el siMj., de equis albis, aigris, rufis quod i ircuil . e1 bic i »1 quinta.
et variis.
i i.l esl . sed ipsam ipecicm b

Enim, id est, qnia censendum esl leo- censendum esl Bignil umi. id

///•/// significare principale t ande dicitur, cs1 . Fortiter lig< ns pedem ae i adal 1 1

quod animalium propter ao-

leo esl rex cil llieroa} mus \ iutn f
id est,

bilitatem aaturas, et robustum, quia buo i pcrsevorans in opere, quamvis equus

robore vincil omnia animalia, et indomi- i in quodam impetu plus i m rat, et n
440 I). ALB. IIAG. ORD. PRiED.

i iitm, iil est, innovativum, in quantum bilioris visua in ipsum solem oblique in-
u arando lerram innovatur : unde e1 no- tuentur, et inflexibiliter, in quantum <<>-

t vale dicitur : » etrevocans intellectua- pialuminis non repellitui potentia ab

les sulcos , id est, mentes inferiorum ui actu. Contemplativum dico tnulto, id est,
suseeptionem imbrium, gratiarum cos/e- toto desiderio. Potesl ergo sumi proprie-
rftum,quantum ad locum, et gignentium las aquilse, autquantum ad naturame!
ad effectum, quo gignunl in esse : sicut sic el esl regale au1 quantum ad poten-
:

etiam 1><>s arando dividil terram prius tias in se, vel relatas ad autrimentum :

rx Biccitate constritam, ut possil recipere sic in bo, aul quantum ad motivas, aut
pluviam desuper venientem ad genera- quantum ad apprehensivas. Si quantum
tionem terrsenascentium, et custoditi- ad motivas, aul quantum ad locum mo-
vum, in quantum bovis labore triticum tus, sic ost altivolum quantum ad
: aut
nascitur, unde vita hominis custoditur: modum, sic est citivolum.Si quantumad
et fortissimum : hoc dicitur quantum apprehensivas, autquantumaddelectatio-
ad queedam genera bouni, ul sunt buba- nem apprehensionis, Bic est multo desi-
//, qui etiam magis equis ourrere pos- derio : aut quantum ad apprehensionem
suut : vel quantum ad perseverantiam in ipsam, et hoc vel quantum ad potentiam
Labore, et ita quod firmum referatur ad ipsam tantum, et sic est in sanis obtuti-
virtutem, fortissimum ad applicationem bus, ctc.:aut quantumad actum tantum,
ad opus. et boc vel quantum ad medium, et sic

est immediate vcl quantum ad modum,

:

Dehinc censendum est ipsam speciem et sic est recte : vel etiam secunduin po-
aquilse significare regale, quantum ad di- tentiam ad actum, et sic est inflexibili-

gnitatem naturee,dicitur enim rex avium: ter, si in comparatione ad alimcntum :

et altiferum, quia in altum fertur, et ci- aut quantum ad apprehensivas, sic est
tivolum, id est, velociter volans, et acu- acutum quantum ad visum, et sobriuin
tum adpotcntificum, id est, potenter ac- quantum ad odoratum. Vel quanlum ad
quisitum alimentum, seeundum quod motivas, et sic cst agile quantum ad in-
ip^o acuto visu de longc intuetur, et so- secutionem, bene machinatum quantum
brium, quantum ad bonitatem odoratus, ad captionem.
de longe enim odorat. Dicitur enim de
Mauris, quod habent honum odoratum, Vero, id est, sed illam speciem equo-
quia non utuntur vino et aliis : quia liu- rum censendum est significare obediens.
jusmodi cibi replent nares fumis, et im- Equus enim maxime obedit homini, li-
pediunt odoratum. Unde sobrietas poni- cet non solus obediat, et frsenabile, hoc
tur hic pro puritate odoratus. Et aqile proprie convenit, et album quidem in
adinsequendum et attingendum praedam, equis significare vere lucidum, ct quam
et bene machinatum, secundum quod maxime, id est, valde cognatissitnum, id
natnra praeparavit ei bona instrumenta est, simillimum intcr creaturas divini lu-
ad capiendum et vincendum, scilicet un- minis, sicut albedo maxime convenit
gues, et contemplativum ad radium di- cum luce.Autem, id est, sed censendum
vtnisolis, quantum ad Angelos, copio- est speciem eorum equorum qui nigri
suni, quantum ad ea quse declarat, et lu- sunt signilicare abditum, id est, occul-
eentem, quantura ad modum declarandi, tum liubrum vero in equo signifi-
nobis.
el lioc in sanis obtutibus, id est, visibus care igneum, propter similitudinem co-
vvrtutum speculativarum, sicut visus loris, et actwum, propter ignis proprie-
aquilaa sine laesione sui intuetur solem, tatern, quoque, id est, etiam spociem
xmmediate, aon receptum primo in equorum comixtorum ex aibo et nigro,
alium, Bicul aos, recte, quidam enimde- qui dicuntur equi varii, significare eon-
 DE CfELESTI TIlERARrjIIA. CAP. XV, 6 12. U\

junctivum extremorum perfectiva vir- fortitudinem ipsorum, scilicel Vngelo-

tute, id est, virtute qua iina suinmis per- rum, cujus, scilicel fortitudinis, //'

ficiendo conjungit. El hoc cst quod se- /////. id est, perfectissima imago, id est,

quitur, conncc/nis, id est, virtutem con- similitudo, posl quam dod inveniturm -

nectendi habens prima secuudis, dcfe- lior. estfuror: elicit enim similem ac-
rendo illuminationes, ct secunda prirnis, tum actui fortiindinis.
reducendo, et hoc conversibiliter, in

quantum convertuntur in prima, ac pro- Vero, iil est, Bed referendom esi ite-

vide, secundum quod prima inferiori- rum ipsam concupiscentiam in ingelis

bus provident. /// amorem divinum. El de lii> plora di-

cta sunt incap. II. Et summatim dieen-

Sed fortassis non incongrue secundum dum omnes

si/iiiil </ sensus irrationabp-
dissimiles similitudinc. Hoc supra ex- liiiin animalium, et multiplices •um
positum est cap. II, coslestibus virtutibus partes esse reducentes, id est, reprsesen-
adunassemus proprictates dictorum ani- tantes immateriales intelligentias etuni-
malium, et, id est, eliam /;c/ partes, ut formes, id est, simplices oirtutes
factum est de partibus hominis, ct, id /i.-r ccelestium scilicel Angelorum Auiem,
est, etiam conforrnationcs, id est, signi- scd sufficiunt sapientibui non solum /
licationes corporalcs eorum, scilicet ani- ipsa quffi ilixiimis. sed dijudicatio unius
malium, si non terminarcmus comrncn- imaginis, id cst, Bgurse significativx
surationem scnnonis, ne scilicct longitu- spiritualium in declarationem proxima-
do mensuram opcri debitam excederet. rum, id cst, similium simili modo qod :

Furibundum quidem dictum de Angelis enim solum accipiunl dicta, Bed ei lii>
censcndum est signilicare intellectualem similia.

i'i

ANllQUA TRANSl A TIO. BAl I ll. CORDERII, S. J. INTB

Inspiciendumque et hoc, fluvios di- < lonsiderandum modo quid sibi I\

ctos fuisse, et rotas, et currus conne- lint flumii
xos ccelestibus cssentiis. [gnea quidem lestibusessentiisadj incta perhibentur,
enim flumina significanl divinoa pro- Ac flumina quiden d\\ m<>s illos
 -

442 I). ALB. MAG. 0\\\). IMt ED.

motus, copiosam ipsis et non dcficicn laticcs significant, largissim.tm illis ac

tcm affluentiam donantes, et vivifica perenncm inundationis copiam BUppe-
nutrientea foecunditate. Currua autem ditantes,vitalisque foecunditatisaltores;
conjunctivam similitudinum societa- currus autem, conf<ederatam aiqualium
tem. Rotsautem pennatajquidemcum societatem ; rot;e vcro alate, et ad an-
sint, in ea quffi antc conspectum sunt teriora irremcabili atquc irreflcxo mo-
inconvcrsibiliterct inficxibilitereuntcs, tu tendentes, vim angelicaj activitatis
per rectam justam viam excuntis
et recto scmper tramite pergentem, qua
operationis earum virtutem in eamdem spiritalis corum rotatus omnis ad viam
sinc fiexu et recte sectam viam simul illam rectam arduamque supermundia-
omni earum intellectuali rotatu supcr- liter dirigitur.

mundane directo.

Est autem et per aliam anagogen di- Licetetiam alia sensu anagogico spi-
judicare intellectualium rotarum ima- tualium rotarum descriptionem inter-
ginariam descriptionem. Vocitatumest pretari est enim eis, ut propheta ait,
:

enim eis, ut ait Theologus, thea, thea, nomen inditum Gelgel, quod Hebrico
thea Signat autem hoc juxta Hebrai-
. sermone revolutiones revelationesque
cam linguam revolutiones et revelatio- significat. Igneaj enim divinajque rotaj
nes. Igneaj si quidem et deiformes ro- conversiones quidem suas habent,
tae, revolutiones quidem habent circa quod sempiterna motu circa idemsum-
idipsum optimum semper mobili mo- mum bonum versentur ; revelationes
tu. Revelationes vero secretorum ma- vero, quod occulta sacramenta reve-
nifestatione, et circumsubjectorum re- lent, et humiliores quosque promo-

ductione, et altarum illuminationum veant, sublimesque divini fulgoris ra-

in ea quaj subjecta sunt, deductiva per- dios ad inferiores transfundant.
fectione.

1
Vulg. habet, Ezech. x, 13 : Et rotas istas autem: TeXY^-
vocavit volubiles, audiente me. Septuaginta
 .

DE OELESTI IIIERARCHIA, CAP. W. § \i. 4i3

pars arcus, ijni deprimitur opo

cnini sicut in motu cceli alterum
primens, et alterum depi essum
conversibiliter, aecundum quod non a ~-

saut a motu, aeque retrocedunt, ei infle-

xibiliter, secundum quod aon exeunt .i

vi.i, per oiam rectam, iu quantum

non exeunt justam,
ul» extremis, et

undiun quod attingunl finem. Unde

expositio textds. dicit Ezech. Euntes i. 17 :
ibant :

et non revertebantur, Rots dico bic eun-

tes significanl viriutem operationis, id
est,virtuosam operationem earum, scili-
cel ccelestium essentiarum. Operationifl
dico exeuntis in eamdem viam, quia cir-
Inspiciendumque, etc. culariter, sine flexu, id est, non rever-
tendo, ct recte sectam, id esl , designatam,
in quantum uon exit <il> extremis el hoc :

siinnl omni intellectuali rotatu earum,

scilicet essentiarum, id est, circulari actu
intellectus, de qu<> oap. VII ctictum est,
supermundane directo, scilicet objectum
Hic tletorniinat de quibusdam quorum beatae contemplationis.
ratio consislit in congregatione quadam
partiuni, ut fluvius igneus, dc quo dici- Est autem, id est, convenil dijudu
tur Dan. vn, 10, et de curru igneo, <{< imaginariam descriptionem intelleciua-
quo dicitur IV Reg. II, 11, et de rotis, de lium rotarum, et, id est, et\&m per aliatn
quihus dicitur Ezech. [, 13 et seq. anagogen, id est, sursum ductivam expo-
sitionem. Ut enimait Theoiogus li. I •

Littera sic Legatur : Que, id est, el in- x, [3)vocitaium est eis, scilicet n>ti> a

spiciendum ethoc, scilicet, etfluvios et Deo, thea, thea, thea, \\\ Hebraeo habe—
currus et rotas fuisse dictos connexos cos- tur SiSnNTipi '< > Graece, revoiutio I iline,

lestibus Enim, id est, qui;i

essentiis. Nostra autem translatio aliter habet,
igneaflumina significant quidem divinos scilicel : Rotasistas vocavitvoiubiies,au-
promotuSf idest, emanationes a Deopro- diente me. Hoc autem, scilii
moventes, donantes ipsis, scilicet Ange- juxta Hebraicam linguam fqua ha-
lis affluentiam donorum copiosam, bet SibnKTlp) revolutiones et revetatioi
quantum ad multitudinem, et non defi- Siquidem, id est, certe rotsei^
cientem, quantum ad continuitatem, et formes, Bcilicet ccelestes essentia '

promotus dico nutrientes spirituali uutri- quidem revolution vel >

mento Angelo foecunditate vivifica, Bicul voiubili motu circa idipsum optimum,
lluvius fcecundal terram ad productionem Bcilicel Deum, quera in umeunt, ul bu- i

plantarum, etdal vitam piscibus. Currus pra dictum est,< ap. \ II H • •

autem conjunctivam societatem

significat ii, habent alias resp ctu iuferiorum w
in divino ministerio, similitudinum, id /li/ i, iii quantum m-
cst, habentium similes naturas el dona. feriora pai lii iunl sui i ircuitum
,,N t.
Rotse autem cum quidem sini pennatsB, ciri n I >• -'1111 •
•'

euntes in ea quse ante conspectum sunt. c 1 1 <

ulari retlucl

El dicitur conspectus rotflB, vel anterior j. ct( um, 1-1 esl . iufei i"i um,
m D. Aut. m \<>. om>. rni.n.

ne deduetiva altarum, quia diyinarum, i j»s< » , ui primo principio : et ideo Becun-

illuminationum in eaqute subjecta moi/, dum Grscam translationem ploriea <lici-

in quantum deduota perficiuntur in ill«» tur 8£a.

ut iu liuc, per illuminationes exeuntes ab

13

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Reliquus nobis in explanationem de Reliqua nobis de ccelestium distin-

gaudio ccelestium dispositionum ser- ctionum gaudio reddenda ratio est :

mo. Etenim acceptrices omnino non etenim omnino incapaces sunt passi-
sunt ejus quae secundum nos est pas- Deoautemcon-
bilis nostras voluptatis;
sibilis delectationis. Congaudere autem gaudere perhibentur, ob eorum qui
dicuntur Deo de perditorum inven- perierant inventionem, scilicet secun-
tione, juxtadeiformem epulationem, et dum deiformem suavitatem, quam ex
in providentia et salute in Deum red- illorum, qui ad Deum convertuntur,
euntium deiformitatem, et incorrup- cura saluteque percipiunt, et juxta be-
tionis leetitiam, et illam beneficentiam nignae copiam laetitias atque ineffabilis
ineffabilem,in cujus participatione saspe delectationis, cujus saspenumero viri
facti sunt et viri sancti per deificos di- quoque sancti participes effecti sunt,
vinarum illuminationum superadven- cum in ipsos divinae illius ac deificse
tus. lucis fulgor influeret.
 . S

DE CCELESTI BTERARCHIA, CAP. XV. § 13. i |

delectationem, Lffititiam, ei exsultatio-

nem.

r.iucA primum sic proceditur. ium i.

I . \ ideturenim, quodinAngelisnonsit
gaudium. Naturaa enim impassibilis aon
'•-t aliqua passio Angeli autem Bunl na- :

tura impassibiles, cumsint immateriales

DIVISIO TEXTUS. i
pgo in eis dod potesl ndium, cum i

sit passio.
Ad idem, [ndivisibile aon mutatur
-.

secundum passionem vel passibilem qna-

litatem, cum talis mutatio sil tantnmcir-
Heliqnus nobis in explanationcm, etc ca sensibilia, ut dicil Pbilosophus : sed
Angeli sunt indivisibiles : ergo non affi-
ciuntur gaudio, cum sitpassio vel passi-
bilis qualitas.
3. Ad idem, Oppositorum esl potentia
una sed tristitia opponitur gaudio, qua
:

non potest esse in Angelis: ergo uec

Hic restat determinare de delectatio- gauaium.
nihus Angeloruin. i. Prffiterea, « Virtus politica non po-
Et primo ostendit qualiter accipiendae « test esse in Buperioribus substantiis, »

sunt delectationes in Angelis. Secundo ut dicit Philosophus, quffl tamen majoris

ponit epilogum totius capituli, il>i($ 1
'«), esl perfectionis quam passiones, cum
Tanta a me. ordinet eas : ergo nec gaudium potest
esse in Angelis, cuin >i t passio.
."».
Prsterea, Qui habet unam passio-
nem, potest habere pluri I
in An-
gelia non est s|>cs. aeque timor : ergo ne-
quc gaudium et tristitia : cum ista sint
quatuor primffi passiones anims.
ti. Prsterea, Si gaudenl Vngcli, aut
gaudium eorum est totum simul, aut non.
DiniA. Si totum >i ni ii I : ci mper equaliter
Be habent ad gaudium : et ita non gau-
denl de uno peccatore pcsnitentiam agcn-
te iiiinc magis quam ante. Si autem non
siinnl esl omne autem quod non
:

niul. est cum motu

nliiiui passio, «
1 1 i.i* pro( ul est .!•

Cirga primura quatuor quffiruntur. it it.i Miin gaudent

Primo, l tiuin gaudium sit in Ange- I. Vd oppositum Bunt multffi auctori-
lis ? tates. Isa. lxvi, 10 : / tamini eum .1 -

Secundo, Quid sit illud gaudium? rusalem,

Tertio, Utrum illi gaudio tristitia *it giliseam. Matth. \\\. 21 IntraingaM-
contraria, cuJub etiam sint vicissim sus- i/inm Domini xv, 7 (i mdium
l I . :

CCj)ti\ l. m/ in coiio coram VngelisDci, tupertt

Quarto de differenlia inter gaudium, I*,,

Uiam ageni J m.
 1). \\M. M\(i. i)\\\). V\\l.\).

wi. 2n e1 22 Gaudebii eor oeslrwn, et

: bat Philosophus, « delectatio cum sit in
gaudium veslrum, etc. Constal enim, « perfecta assimilatione, uon est motus,
quod eadem ratio esl de Angelia el de « Bed terminus motus : i el ideo non esl
animabus §
» « »
— t mortem. intempore, Bedtota Bimul, Bicutgeneratio,
2. Praeterea, Philosophus etiam dicit, licet udii ninnis sit simul, quiade diversifl
qnod i gaudium el delectatio Bunl essen- |mp->siiii1 esse diversflB delectationes, quae
« tiiilia beatitudini : » cum igitur Angeli non sunt simul, sicut nec omnefl gCAera-
>inl beati, aecessario gaudent. tiones BUnl Bimul. Alia concedimus.
;{. PrsBterea, Perfectio inferioria vitai
esl i 1 1 gaudio : quia « virtuosus gaudei in Cihca Becundum sic proceditur. dm
« operibua virtutis, » ut dicit Philoso- 1. Augustinus dicit, quod « gaudium
phus : ergo multo magis perfectio bea- « est diffusio animi in conceptioneboni : »

tee vitae est cum gaudio : et ita Angeli sed secundum hoc non videtur conveni-
gaudent. re Angelis diffnsio enim contraria est
:

Solutio. Dicimus, quod gaudium ost collectioni : sed Angeli in primo colli-
in Angelis, non tamen gaudium secun- guntur, ut saepe dictum est : ergo non
dum quodest passio quia sic non trans- : gaudent contemplationc secundum
Dci,
cendit potentiam sensitivam, in qua cst quam poniturin ipsis totum gaudium.
alteratio et passio secundnm Philoso- 2. Praeterea, Nihil diflunditur nisi con-
plium. sed secundum communiorem ra- strictum : constrictio autem afTectus est
tionem gaudii et delectationis, qua? diffi- tristitiflB, quas in Angelis essenon potest :

nitur a IMiilosopho in Ethicis, quod « est ergo non est in eis gaudium secundum

« operatio naturalis habitus non impedi- diirusionem.

« ta, et diffinitur per causam » et ideo : 3. Proeterea, In natura ejusdem ani-
reprehondit diffmitionem LMatonis, qui malis est motus constrictionis et dilata

dixit. quod « delectatio est generatio in tionis, sicut in conchilibus : ergo simili-
« sensibilem non enim consi-
animam : » ter videtur, quod dilatatio et constrictio
deravit delectationem nisi secundum in affectu sint ejusdem, et sic idem quod
quod est passio et sic non est in Ange-: prius.
lis nisi aequivoce passio dicatur omnis af- Ad oppositum.
fectio. Et per hoc patet solutio ad duo Quod non dilfunditur, semper eodem
prima. modo se habet sed Angeli non semper :

Ad tertium dicendum. quodgaudio tali eodem modo se habent in gaudio, quia

nonest tristitia opposita : quia sicut dicit gaudent de conversionibus peccatorum
Philosophus, « delectationi qme est ex novis quibusdam gaudiis quae prius non
« considerare, non est tristitia conlra- habuerunt : ergo in eis potest esse dilTu-
« ria: » nec tamen oporteret quod tristitia sio gaudii.
inesset, quia alterum inest per naturam. 2. Item, Videtur quod non gaudeant
Ad quartum dicendum, quod licet vir- de pcenitentia peccatorum magis quam
tutes politicsB non sint in Angelis secun- de contrario quod enim secundum ra-
:

dum lios actus sccundum quos sunt in tionem unam suscipit utrumque contra-
nobis, quia lioc parum esset eis, sunt riorum, aut circa utrumque gaudet, aut
tamen, ut dicit secundum
Augustinus, « circa neutrum sed intellectus sub ea-
:

« perfectiores actus et secundum succe- dem ratione suscipit utrumque contra-

« dentia sibi : » et hoc Philosophus non riorum, quia sub ratione simplicis et in-
contradicit. telligibilis : ergo cum Angeli sint intel-
Ad quintum dicendum, sicut ad pri- lectuales, non magis gaudent de conver-
lllUIIl. sione peccatorum quam de opposito.
\d sextura dicendum, quod sicut pro- :}. PrflBterea, InteUectualis virtutis non
 DE CCELESTI HII.HAHt.HIA, CAP. XV, g II ,,-

est delectatio et gaudium in particulari- ideo in eis <\u\[ contrarii motus hi : sed
bus : cum igitur Angeli sint intellectua- m intellectuali oatura utrumque conti -

les, ut saepe dictum est, non convenil eis riorum movet Bub ratione ana, quia
gaudere de conversione particularium agunt secundum rationes, qua non sunt
hominum. contrariae : alioquin non compaterentur
4. Praeterea, Simile gaudet de simili : Be in anima
unde de atroque contrario*
:

sed cum non sunt

Angcli sunt separati, riiin gaudent :etideo oon eat conatrictio

sibi similes particulares homines non se- Becundum naturam eorum, quamvia po-
parati ergo non gaudent de actibus eo-
: namus Becundum fidem conatrictionem
rum. tristitia. in malis Angelis.
Solutio. Dicimus, quod gaudium Ad quartum concedimua, quod Ang -

convenit Angelis secundum dictam diffi- liquandoque gaudent de uno quo prina
nitionem gaudii per similitudinem ad dif- non gaudebant.
fusionem gaudii corporalis sicut enim : Ad quintum dicendum, quod intelle-
animalia quando tanguntur ab aliquo con- ctus, in quantum est inteliectus absti i-
venienti, dilatant seipsa, ut penetrentur hens nniversales intentionea, non m
extoto ab illo convenienti, et non resistat se habel ad gaudendum de uno qnam de
spissitudo partium : e converso autcm alio contrariornm secundum autem :

constringuntur quaudo aliquo nocivo quod est intellectua hujus habens formaa
tanguntur, quasi claudendo se perhibeant compositionis quaa habent ordinem ad
Bubintrationem illius in seipsis. Similiter particularia, habet similitudinem cum
sccundum metaphoram quamlo intelle- particulari, per hoc quod habet Bpeciem
ctus propria operatione percipit aliquid ejus apud se : et aic potest gaudere de
conveniens secundum habituro connatu- ipso, cum et ipse sit particularis, et ma-
ralem, praebet se illi, et porrigit se in gis de uno quam de alio, cum tamen <\r
ipsum quasi penetranduin ab ipso : et neutro tristetur. El per hoG patet solu-
talis diilusio dicitur gaudium et delecta- tio ad duo alia.

tio quae diffinitur ab Aristotele, « operatio

« connaturalis babitus non impedita : »

unuinquodque autem gaudet in opeia- Girca tertium sic proceditur, .

tione sibi propria, secundum quod hujus- 1. \ idetur enim, quod \ii_-<li uati Bunt
modi : unde diffinitio data est per cau- Buscipere contrarium gaudio : dicitur
sam, est enim operatio causa delectatio- enim Isa. xwui. 7, quod Angeli pacu
nis. amare flebunt. Fletus autem triatitiam
Ad prinuini ergo dicendum, quod li- significat. Ergo in <i> potestesse iri-titia.
cet in contemplatione l><i colligatur An- -. Preterea, ' Ippositorum <<|<p<<-iti sunt
gelus in uno, dilatatur tamen in Be, ut in effectus : si igitur gaudenl <!<• <<<ii\ ersione
profundo sui recipial ipsum. atorum, oportet <|u<<<! U istentur <!<•

Ad Becundum dicendum, quod non damnatione.

oportel dilatari i<l quod constrictum est, ;i. Prsterea, .Oectus sequitur affe-
Bed id quod inm dilalaluin est, vel i|ii<<il cliiin : ciini i_iiui in liominibus >mt nlTe-
minus dilatatum esl sic Angeli dila-
:
<•!
ctua contrarii, quia quidam obstinali
tantur ex uovis receptis illuminationibus Bunt, el quidam convertuntur, videtur
magis ac magis, Becundum quod crescit quod iM \ ii- elis Bint conlrarii afT< < tns
in eis accidentale preemium. circa eos.
Ad tertium dicendum, quod in anima- \<l oppositum.
libus qusa moventur motu dilatationis et I . Philosophus dicit, <pi<«l « delen t
a-
constrictionis, Bunt contraria agentia, « tnuii intollectuab mlnl cst , ,,i

Becundum rationem contrarietatis el u iinin i sed ileleclatio \n_. . . •

i uui
 . :

l). ALB. SIAG. ORD. l'l(.i:h.

bs1 intellectualia : ergo dod affioiuntur :{. Prasterea qussritor de Laatitia e4 ex -

oontrario Angeli. sultatione.

2. Prceterea, Impossibile <si esse con-

trarios affectus in ilJo qui idem recipil Soli 1 1". Dicimus, quod delectatio et

snlt omni similitudine ex omnibua con- iiliiiiii suni de eodem, scil differunt

trariis lalis autem est : intelleclus : ergo secundum modum. Delectatio enim con-
cum in Angelis sint intellectuales ope- sisiit in quadam pastura potentisa in suo

rationes, videtur quod in eis non sint objecto convenienti secundum rationa-
contrarii affectus. lem habituin, secundnin quod cst dele-
:!. A»l idem, tnter contraria potest esse ctatio hominis, et bonis propria. (iau-

mutatio media : in Angelis autem non dium autem consistit in quadam jucun-
fst possibilis inutatio : ergo eorum gau- ditate qua manifestal sc ad alternm jier

dio nihil esi contrarium. quaedam signa prodeuntia extra. Exsul-

Quod concedimus, et rationesad hoc. tatio autem, ut dicit Cassiodorus super
A«l primum vero dicendum, quod lioc Psalmos, « est magnumgaudinm, laetitia
intelligitur de nuntiis Ezechiffi ad Ra- « veroparvum.» Sedpotestaliterdici.quod

psacem. Vel si intelligatur de Angelis sumitur secundum eifectus delectationis

ccelestibus, dicuntur flere : quia ad 1110- ct gaudii, et secundum dilatationem afle-

dum flentium se habent, sicut etiam la- ctus dicitur ketitia, quasi latitia : secun-
borare dicitur Deus. dum vero quod exsilit in delcctans, dici-

Ad secundum, quod conversio et dain- tur exsultatio.

natio quanivis sint contraria, lainen ra- Ad primum vero dicendum, quod tri-
tiones eorum quibus ab intellectu acci- slitia opponitur eis quantum ad id de quo

piuntur, non sunt contrariae, nec hahent sunt. quo uniuntur.

cl in

contrarios effectus. Et per hoc patet so- Ad secundum dicendum, quod simili-

lutio ad tertium. ter in sensitiva natura differunt.

Ad tertium dicendum, quod illa qua-
uobium 4.
Circa quartum videtur tuor possunt diversari secundum multos
1 Quod idem sit gaudium et delecta- inodos.

tio : uni enim unum opponitur : sed tri- Ad quartuin patet solutio per ea quse

stitia utrique opponitur: ergo suntidem. dicta sunt in solutione.

2. Praeterea, In natura sensibili sunt

idem : ergo videtur, quod similiter in

intellectuali.

3. Praetcrea, Non sunt nisi quatuor

passiones animi, scilicetspes de futuro
bono, timordcfuturo malo, tristitia enim
est de praesenti malo, gaudium de prae-
senti bono, molestia enim est idem tris-
titiae : ergo videtur, quod delectatio sit

idem gaudio.
Ad oppositum.
I. Gaudium potesl esse de alieno bo-
no : delectatio autem proprie non : ergo
i > <
• i l sunl idem.
1. Praeterea, Gaudium potest esse in
spe, Bicut dicitur ad Roman. xn, 12 :

Spe gaudenles. Delectatio autem non

ergo qod Bunt idem.
 I)E CCELESTJ HIERARCHIA, CAP. XV, § 14.

autem cong udere Deo deperdiiorum in~

\ entione (Luc&, \\, 32), juxia, id est, -• -

cwidumepulationem deiformem, \>i est,

in qua Deo similantur. In groco habetur
(Jafftwviiv, quod -i_iiitii-.it requiem el deli-
cias in objecto cum facilitate el impassi-
bilitate, e/ deiformitate, iil est, secun-
dum quod Deo afficiuntur,
Bimiliter
EXrOSlTIO TEXTUS. in providentia et ialute redeuntium per
pcenitentiam in Deum, el juxta fotitiam
incorruptionis, i<l est, de incorruptione
naturs, et siiailitrr de confirmatione gra-
tiif, et etiam juxta illam ineffabilem
in)hi> beneficentiam, quantum a<l dona
effluxa ii !><•<>, in cujus, Bcilicel benefi-
Litlcra sic legatur : Reliquus est nobis centiae, participatione ssepefacli sunt, et %

scrmo dc (jaudio ccelestium dispositio- id est, etiam viri sancti per superadven-
?iwm,idest, ordinum, in explanationem, tus divinarum illuminationum deificos,
id est, ad explanandum. Etenim omnino id est, quibus divinorum participes fiunt.
non situt, id est, nullo modo suniaccep- Kt sic gaudent iu quatuor, in contempla-
triccs cjns passibilis delectationis quse tione Dei, in salute nostra, in propria
secundum nos est, quantum ad sensuin, firmitate, et in participatione Bpiritua-
secundum quod Plalo diffinivit. Dicuntur liuin donorum.

11

ANTIoUA TKANsl.ATIO. 1
M I II. CORDl i. IN

Tanta a mc de sanctis formationibus Haec a me de saci i fictiooifa

dicta sunt diligenti quidem earum ma- dicta sintj quce licct accuratam earum*
nifcstationc deficientia, perfecta autem dcm explanationem minimc ittingantj
XIV
r.n I). Al.lt. M \(i. nith. 1'lt.KI).

(ut assthno) ad non humiliter nos re- multura taroen, ui opinor, conferent
roanendum in figurativis phantasiis. intelligentiae nostrae, ne iiciis liujus-
cemodi imaginationibus immoremur.

Si autem et lioc dixeris, quomodo Quod si objeceris, nos nequaquam

non omnium deinde angelicarum in anium ex ordine, quae Scripturis
eloquiis virtutum, aut operationum,
continentur, virtutum aut operatio-

aut imaginum fecerimus memoriam num imaginumvc angelicarum fecisse

respondemus verum quia qua- :

mentionem respondemus id quod res
;

rum quidem supcrmundanam scien- est, nos quarumdam supermundialem

tiam ignoramus, nos aliumin ipsis scientiam ignorasse, ac potius doctore

lucis ductorem docentem desideramus. ac illuminatore alio disccndis iis indi-

Quaedam autem tamquam dictis aeque gere ;

quasdam vero,quod dictis aequi-

potentia praetermisimus, commensu- valcrent, pertransirc, cum orationis

rationi sermonis providentes, et super brevitati consulentes, tum arcana, quaj

nos sccretum silentio honorificantes. captum nostrum superant, silentio ho-

Amcn. norantes.

ad non remanendum nos humiliter, id

cst, infime in phantasis fi ural is, quasi

in veritate.

expositio textus. Si autem et hoc. Hic respondet cuidam

quaestioni, dicens : Si autem et hocdixe-
?-is, quomodo non fecerimus nos memo-
riam deinde, id est, consequenter post
prsedicta, omnium angelicarum virtutum,
quantum ad dona, aut operationum, aut
imaginum, id cst, figurarum, in eloquiis
Janla a me de formationibus dicta traditis Respondemus hoc csse verum
: :

sunt, etc. quia nos desideramus alium ductorem lu-

cis, luccm divinam scilicet docenlcm in

ipsis, scilicet virtutibus^ et operationibus,

et imaginibus : quia quidcm ignoramus

supermundanam scientiam, scilicet di-
vina illuminatione accipiendam, id est,

in liis qua3 ignoramus, muluimus audirc

aliuni quam doccrc. Et ha?c est respon-
sio humilitatis.
I"l est^figurationibus sanctis, i&est, san-
ctorum. Dicta dico deficientia diligenti, Postea ponit aliam responsionem di-
id est, perfecta manifestatione earum, cens : Autem prastermisimus quaedam
tem, i.l est, sed perfecta, ut aestimo, seque potentia, i<! est, similia dictis,jpro-
 DE COELESH HIERARCHIA, CAP. XV.
§ u. r;i
viderties commensurationem \A p<rt i .;; /• ,

prsseusopus, .W^J fitata^"" ^ '"'"' "'"

 INDEX

CAPITUM LIBRI DE CCELESTI IIIEnAIlCIIIA.

Prologus.

ANTIQUA TRANSLATIO. DALTB. II, 9 J.

CAPUT I.
CAPI l I

Quoniam omnis divina illuminatio se- Divinom omnom illusl i an-

" "
cundumbonitatemvarieinprmvisapro-
^ ]
1 1

reniens, manet Bimpla.el non hoo bo-

providenti i reguntui • man intem, ma-

illuminata.
'"•"• •«mplicem n que h i lum,
lum, B ed el viviflcal
:

vei 11 ru i liam un d illu-

slr inlur.
434 INDEX CAPHTM

I \i'i i II. CAPUT ll.

Quoniampulchredivinaetcmlestiaetiam Quod apte res diyina> ai.jue coelestes

per dissimiliasymbolamanifestantar. ±1 dissimilibus etiam signis explicentur. 22

CAPUT III. CAPUT III.

Quid est hierarchia, ct quaj

1

per hierat -
Quid sit hierarchia, et quamam ejus uli-
*
chiaru ulilitas? 3 litas-? 73

CAPUT IV. CAPUT IV.

Quid significat ngelorum cognomina- Quid Angelorum nomen significet? 96

tio ? 96

CAPUT V. CAPUT V.

Quare omnes coelestes essentiae commu- Quare omnes essentin ccelestes ronimu-
uilcr Angeli dicuntur? 131 ui noniine Angeli vocentur ? 131
 1NDEX CAJPITUM

CAPUT VI. CAPI I \l.

Quip prima ooploslium essenliarum <li<- Quajnam -ii prima coslestiam

positio, quaa media, quao altiraa .'
l 18 rum distinctio, qum media, quaj po-
strema.

CAPUT VII. CAPUT VII.

De Seraphin et Cherubin et Thronis, el De seraphim, cherubim, ! Ihronis, de

de prima eorum hierarchia. 156 que prima eorum hierarchia.

<\i>i;t viii. I \IM I \ III.

De Dorainationibus el Virtutibus el I'"- !)•> dorainationibus, virlulibus el polo

testatibus, el de i lia eoi um hierai -
statibas, el dc aiedia u um li

chia. chia.

c\i'i I IX. r.APi i i\

l)i> Principibus, '! \i changcli . el Vn D

^<'\\s, el de uli i iii i corura liici archi i n

 iM)i:\ i:\nii m

CAPl i X. CAPUT X.

Synagogm angelicffl ordinationia repe- Repelitio el conclusio angelici ordinis. 28.S

titio.

CAPUT XI. CAPUT XI.

Qnare omnes coelestes essentia) commu- Qur omnes eoelestes nalimc communi
niter Virtutes ccelestes voeantur ? 302 nomine virtutes ccelesles appellantur? 302

CAPUT XII. CAPIT XII.

Quare secundumbomineshierarcha; An Cur hominum antistitesangeli voccntur? 3IS

'>!.'>
geli vocanlur?

CAPUT XIII. CAPIT XIII.

• a Seraphin dicitur purgatus fuisse Cur a seraphim purgatus fuisse dicatnr

Propheta Isaias? [saias propheta ? 326
 iNDEX CAPITUM

CAPUT XIV, CAPUT XIV.

Quid si^nificat traditus aiiL'elicus nume- Quid signiflccl tradilus angelorum ou-
rus 379 merus.

CAPUT XV. CAPUT XV.

Qua; sint formativffl angelicarura virtu- Quffl sint formatffl imagines virtutum an-
tum imagines?Quid igneum,qui oculi, gelicarum, quid ipnis, qum bumana
qum aures, quis taclus, quffl superci- species, qui oculi, qum oares, quaj au-
lia, qui dentes, qum brachia, quffl ma- res, quffl ora, quis tactus, qum palpe-
nus, quffl pectora, qui pedes, qiue nu- brffl, qum Bupercilia, qno pubertas,
dilas, quis lucidus amictus,quffl zons, qui dentes, qui bumei i. qum nlnm,
quee anna, qui geometrici funes, quffl quffl manus, quod cor, qnod i" i lus,

nubes, quod electrum, qum leonis for- quod dorsum, qni pedes, qum alm,
ina, quai luiiiiana effigies, quoj uares, quffl nutiitas, quod indumentum, qna
quffl ora, quut* palpebroo, quis auditus, lucida veslfc, quai sacerdotalis, qua
qui bumeri, quod cor, quai dorsa, qum tonm, quffl virgffl, qum basts, qum -

ala?, qtiis amictus sacerdotalis, quos cui es, qui funes geometi i< i, qni renti,

virgffl, quffl Becures, qui vehli, quod quffl oubes, quod ms, quod ele< Lrum,
^•s, (|ni colores diversorum lapidum, qui choi i. qui plansus. qui i
li-

quaj aquiiffl Bpecies, qui equi, quai dif- versoi tiiu lapidum, qum f"i raa

ferentiffl equinorum colorum, qum qum flgui .1 boi i-, qua) s| i |uil»,

lliiiiiina, (|ni currus, quffl rotffl, quod qui equi, qum difl lorura

diclum gaudium Angelorum .' equinorum, qui fluvii, qni currns,

quffl rotffl, quodn im - uidiura di< nlur

-
angelorum !

•-«- <kK> <SA<i> e^->^

 INDEX
Locorum Scripturce, qui in Commentariis in librum

de Coelesti Hierarchia cxplicanlur.

EX VETERI TESTAMENTO

GENESIS.

Cap, l--2(i. I't praesit piscibus, etc. IH

EXODI.

Vll-i. Constitai te Deum Pharaoni». XII, l» i

IN >"
\\\iii ji. \,,n videbil me bomo, vivet.
1 1
•• <L l
 X

INDEX LOCORUM

DKl.TKHONoMII.

XXX1I-9. Isra.l quomodo faclus estpars Domini. IX 0, B, exp.

XXXII 8. Statuit terminos gentium secundum numerum Angelorum Dei. I - Ti , exp.

TOni.K.

XII- 15. Ego sum Rapliael Angelus, unus ex seplcm, qui adslamus anle
Dominum. YIII-6, d. 2.
XII 20. Tempus est ut reverlar ad cum, qui mc misit. XIII 1, d. i ad 8.

jon.

XXY-2. Qui facit concoidiam in suMimibus suis. III-3, n, exp. Item, X-l, d. 1 ad .'».

XXV-3. Numquid ^st numerus militum ejus? XIV, d. 1, 3 ad oppos.

 INDEX LOCORUM HH

PSALMORUM.

XXVIII-7. Vox Domini intercidentis Qammam ignis. XV 2. d. an. .

l L -.

LXXXI-6. K^o dixi : Dii oslis, et lilii Excclsi omnes. XII, D, 1 \\>.

CUI-3. Qui ambulas super pennas vcntorum. X-V-3,

kcci.k^iast.k.

1-7. Ad locum unde exeunt Qumina, revertuntur, ut ilerum Quant. lu

M \ 1:

Xlr
M 2. Extcnsio alarum.
v '•

x v un
VI-3. Clamabanl alter ad alterum.
' - •'• -
,
[V1
INMA LOCORUM
x H-' "».
«p.
vi-:t.Sanctus, sanctus, sanctus Dominue sabaolh.
Nl " d •'•> •
Vl-6. Volavit ad me unus de Seraphin.
'» -
,N s
i\ ,-, angelus magni consilii - «P-
Vlll-6.
J. ;

\ .. tssur.virgafu s mei. ' '

IX d. 5 ad [tera, XV-13, d. 3 ad i.
angeli pacis amare llebunt.
... I.
\\\iii ;
\ll-H, exp.
Quis esl iste, qui venit de Bdom
.'

I mii .
i.

JEREMLE.

non est sanata. IX-- 5 d 3 ad 2 -

IJ-9. Curavimus Babvlonem, et . -

EZECHIELIS.

candentis X.V-1, d. 0.
1-7. Scintillas quasi adspectus aeris
VU-14, exp.
111-12. Benedicta gloria Domini de loco suo.
XV-7, exp.
IX-3. Vir vestitus lineis.
 INDEX LOCORUM 103

DANIELIS.

VII-9. Antiquus dierum sedit. \\-t; ,|. ,,,, ,

lt \ ^
VII-10. Millia milliuin ministrabant ei. XIV, d. I, tad oppos.
VHI-I6. Fac intelligere istum visionem. \IH-7, m,

OSEE.

XII- 3. lu fortitudine sua directus est cum Angelo. IV-5, d. nn. ad i,

/vcil.Mil l.

I B. \ idil vii uiu ttantem inter mj leU

i
\ 111
461 INDEX Ijm:uiu m

MALACHLE.

11-7. Angelus Domini exercituum est. XII, A, exp.

1V-2. Sol justitiue. H-i:i, exp.

II MACIIAB.EOIUM.

X-30. Telorum jaclus.

xv '
8 > ex P«
 EX NOVO TESTAMENTO

M.VTTII.KI.

XVIII- li). Angeli eonim in coelis semper videnl faciem Patris.

l\ i, (I. I ;nl 2 ad oppos. Item, Xlll I, d. ;
id ;
id o|

XXIV-29. Virtutes coelorum comraovebuntur. wn

XXVI-24. Bonum eral ei, si aatus qod fuisset, ll s
. d. un. ad G.

I.IT..1

XXU-25. Regi gentium dominantur eorura. Vlll-l, d. 3ad 10.

lx '•
\\ii :is. Ecce duo gjadii hio. ' •
'•

•"'

XIV
iu, I.MHA l.or.uiil M

JOANNIS.

1-9. Illuminat omnem hominem venientem in bunc mundum. I-l, exp.

lll-s. Nescis unde veniat, aul quovadat. XV-9, exp.

Al) ROMANOS.

IV-1". Qui vocat ea quae non sunt, tamquam ea qnaa sunt. IV-l, d. I.

XI-36. V.\ ipso oninia et in ipsum. I t> exp.

XIII-4. Non sine causa gladium portat. IX- 1, d. i ad I.

I Al) CORINTHIOS.

III 9. Dei adjutores sumus. lll-;>, d. I.

\\-Ji. Cum Iradiderit regnum Deo el Palri, cessabit omnis prselatio. 111-3, d. •
 INDEX lOCOIUM Wl

ii ad com.vniios.

1-19. Non fuil in illo Est, el Non, sed Esl in illo fuit. l I, exp.

Alt 6ALATAS.

III 19. Lex... ordinata per Ingelos in manu mcdiatori l\ •. d. >

\n 1.1'in siuS.

111-10. Ut iunotescal principalibus, l»u» in cudoslibuii ;

i
clc -i.ini, mullifoi iin- sapii utia ti 111*3, d, 3.
ii.S IMHA I.OColU M

I \( iiisi.

I 17. Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum

est, descendens ;i Patre luminum. 1-1, eip.

II PETRI.

[-21. Non voluntate humana allata est aliquando prophetia. IX t, d. 2 ad 3.

-Hx-J-
 D. ALBERTI MAGNI,
MTISBONENSIS EPISCOPI, OKDLMS PHEDICATORUM,

COMMENTARII
IN LIBRUM SAXCTI DIONYSII AREOPAGITiE

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA.

SYMPRESBYTERO
TIMOTHEO DIONYSIUS PRESBYTER.

CAPUT I

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTBRPRBTATIO.

Quce sit ecclesiasticce hierarchia tradi- Quce sit ecclesiastica hierarchia tra
tio, et quce ejusdem speculatiol tio,et quis sii tjus \

ipitis :

1. Ecclesiaslicam hierarchiara descripturua monet,

imii te re profania revelanda, sed bapliiatis, pro • uju
quoad Heri pote it, explii and i
in Eccl

iu r u 1,1 adminislrandi muuus concredilum esl, qui lio iu mun ilur,

II. Cura priori libro angelicam hierarchiam d< scrip rit, ait, no
illa convenire in eo, quod inferii ;
iporioi institnanlui
,i.l Deum adducantur : differre autem in ho< , quod illi, ul simplii
HO 1). kLB. IIAG. ORD. 1MU.I).

nos aulem, cuob anima corj "' constemns, el rebus apiritali-

noodo illustrenlui :
'i
1

bus immedialc intendere nequeamus, pei sensibiles imagines ac flguras ad spiritales

contcmplaliones subrigamur, unde eliara insqualiler Deum participamus.
III. Deflnit, quid -i 1
hierarchia in genere, <•! quid sil bsec nostra bierarchia, scilicel esse
rorui mi dispensationem, cujus principiura sil
v< . Trinitas, (Inis, uniocura
Deo.
i\ . \ii, Deura laiu nobis quam angelis convenienleui cuique hierarchiam providisse, >lli-

quidem magis spiritalem, nobis vero magis materialem, quippe cujus Bubstantia
sunt Scriptur» ac traditiones, qum"in symbolis el flguris res Bacras aobis propo-
lnini.
\. Ostendit, cur sacramenta nostrm hierarchioe sub Bymbolis sensibilibus tradanlur ;
qnia
nimirum id conditioni nostra? magis congruit^ el ad rerum sacrarum venerationem
i.ini, ne a profanis contemnerentur.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO,

Quia quidem sccundum nos hierar- Hierarchiam nostram, sacrorum

chia divinorum puerorum sacratissime liliorum sacratissime, Deo insita^ ac di-

intenta atque divina, habetur deifica vinae deifica'que scientice,nec nonaflla-

scientia ct opcrationect consummatio- tionis et perfectionis esse functionem,

ne, ex supermundanis et sacratissimis ex supermundialibus et sacratissimis

ostcndere nos oportet eloquiis, sacra;- oraculis demonstrandurn nobis est iis,

que perfcctionis mys'.eriorum tc/£t/,v. qui ex hierarchicis lrrysteriis traditioni-

his qui ex hierarchicis sacramentis et busque sacro sunt hoc munere initiati.

traditionibus pertecti sunt.

Scd vidc quomodo ut ex principio, Sed vide ne explodas Sancta sancto-

deinde Sancta sanctorum rcvcnerare : rum,quin potiusarcanaDeireverebcris,
sed autem ct haec sccreti Dci intellectua- ac spiritalibus inaspectabilibusque no-
libus et invisibilibus scientiis honorili- tionibus celebrabis, inaccessa quidcm
ca, imparticipata quidem ha:c etincon- profanis illa ct intacta reservando, solis
taininata ab imperfectis conscrvans, vero sanctis cum sacraquadam, uti fas
sacris sacrorum cum sacra
autem solis est, claritate res sacras communicando.
illuminatione, sancte et pulchre com-
municans.
 »

DE ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. I, § I. ;:i

ad principales partefl philosophiae, quae

Bunl rationalis, moraliSj et Irea modi
Bentialefl philosophiae, qui determinantur
in \ I philosophiae primXt sciiicet mathe-
matica, natnralis, et divina : haec antem
non harnm, nec reducitor ad
est aliqna
eas :maxime enimvidetur rednci in mo-
ralem, in quam reduci non potest, pro
dubia. tanto quod moralia considerat <>|>»'r.itio-

aes aostras : hsec autem esl de qoibusdam

operatis, Bicul de Eucharistia, et simili-
ltus : ergo non est Bcientia.

Ad idem,
i. Vvicenna dicit, <jum,i

« omnis Bcientia est, vel de his quaB sunt

« ab opere nostro, vel .il> opere naturs :

Quia per angelicae hierarchiae spirilus sed sanctificationes qus lii<- traduntur,
immediate a Deo recipientes divinas illu- non Buntab operenatura, nequenostro,
minationes, ipsa Ecclesiastica hierarchi- seddivino: ergo non est scientia.
r,i in dos deferuntur, tamquam anima- Ad idem, Sicut probat Philosophus
•">.

romnostrarumpraesides, decenter etcon- in FV Ethicorum, « Omnis Bcientia

venienter immediate post doctrinam cce- « ffitcruoium. m <[uo<l <>>t <l<> necessariis :

lcstis hierarchiae, tradil nobis I). Diony- sed ea < r u r < hic traduntur, inceperunt
sius doctrinam Ecclesiasticae hierarchiae : per institutionem alicujus in tempore :

circa quam autc Litteram quatuor quae- nec iterum semper erunt, quia Sacra-
renda sunt. mentoram usus cessabunl : ergo de liis

Primo, Utrum doctrina ista Ecclesia- non potest esse scientia.

sticae hierarchiae sit scientia ? Vd oppositnm.
Secundo, Quid sit subjectum ejus ? I. Angelica hierarchia, <'t hnmana,
Tertio, Utromsituna? dem perficiuntor, id est, divino lumino :

Quarlo, dc linc ct modo ijisius. cumigiturde angelicahierarchiasitscieit-

tia, quemadmodum in alio libro tradidi,

CiRCAprimum sic proceditur. videtur quod etiara de Ecclesiastica de-

1. Videtur primo, quod doctrina Eccle- beat esse scientia.
siasiici' hierarchiae, hic tradita, nonsil -. Ad idem, Hierarchia Ecclesiaslica
Bcientia. « Nulla enim scientia esl circa lialx-t difibrentiaa et passiones quffl de i|>-

« particularia, » ul dicit Porphyrius ex sa demonstrari possunt, et habet diflini-

suiiiiua Platonis : Bed iu hac doctrina tionem, el partes quaa requiruntur in

traduntur particulares operationes m i— Bcientiis : ergo de ea potest i an-

aistrorum Ecclesiae: ergo non est scien- tia.

ti.i. Soi loncedimus, quod ha?c d< -

(

2. Ad iilcui, Omnis scientia habet |»i in- trina E< lcsiasti< ne hii ran hio?, esl - ion-

cipia communia, et propria, <\ quibus tia, concedimus rationes ad hoc non
et :

procedit : sed hfflc doctrina non habel lamen estscientiaphilosophica, necredu-

principia communia, cum non reducat ea oitur ad aliquam earum, nec sicut parti-
quffl tradit, iu communes conceptioncs : cularie ad univcrsalcm, cum Bubjcclum
et Bic etiam aon habel propria principia, el prim ipio ejua stabilianlur a primo i

quorum firmitas est ex comraunibus : Philosopho, ne< ab aliquo : neo iterutn

ergo non esl scientia. ul Bubalternata a<l Bubalternantem,

:{. Ad idem, Omnis scientia reducitur cummedium ejusnonsit -»il> modi
H2 D, \LB. MAO. ORD. PR/ED.

rura, taraquam demonstraret quid, altera tamen est Bcientia grammatics, propter
demonstrante propter quid : sod esl pars immutabilem Bignificandi aptitudinem :

m iruii.i- tli\ in;t', quas non est aliqua ea- el Becundum hoc de Bacramentis potcsl

inin. (|u.r dicuntur liberales: quamvis esse scientia.

quantum a I Bubjectura >it liberrima : scd

esl ante liberales quantum ad certitudi- Cirga secundum sic proceditur. uuMun
nemluminis, qu» est per inspirationem : I. Videtur, quod sacramenta, <!<• qui-
ct hic modus esl certissimus in se, quia bus tamen agitur in hac Bcientia, non
firmatur immediate in Lumine divino, a siut subjectum ejus : in omni enira scien-
quo esl omnis lirmitas in principiis ra- tia, deterrainari debet desubjectoincom-
tionis : quorum principiorum Lumen est muni, et de omnibus partibus ejus : sed
probatio Liberalium Bcientiarum. ru<l<' in hac uon determinatur de sa-
scientia
dicit (ilos>;i super Joannera, quod « in- cramentoincomrauni, et do omnibus ejus
• spirotioniomnesconsentiunt: sedinex- partibus quia nihil dicitur de matrimo-
:

i« cogitationibus, i<l est, argumenlationi- nio, ,.( extrema unclionc, el poenilenlia :

« bus est maxima dubietas: unde et con- ergo sacramentum non estsubjectumhu-
« tradicunt silii invieem, quamvis uobis jus operis.
« videatur niiuus cerlus modus qui est 2. Praterea, In scientia debent deter-
« per inspirationem, propter noslrum minari primsditlerentia3subjecti, in qui-
« defectum. » bus convenit secundura prius el }>oste-

Ad primum ergo dicendum, quod liic rius, sicut philosophia prima de aclu et
non traduntur particulares sanctificatio- potenlia, et substanlia et accidente : sed
nes, ut baptismus Petri, scd particula- sacrainentorum quaBdain sunt nova2 legis,

riuin operalionum, sicut in medicina, in quibus est perfecta ratio sacrainenti,

(juamvis gratia exempli, aliquae singula- sicut in causanlibus et significantibus
res operationes tangantur. gratiara quaedam vero sunt sacramenta
:

Ad secundum dicendum, quod haec veteris Legis, qme tantum significant, dc

doctrina habet principia, ex quibus pro- quorum differentia nibil liic determinat :

cedit, non qii83 subjicianlur rationi, sed ergovalde insufticienter traderet scien-
qua sunt supra rationem, a divina inspi- tiam de suo subjecto, quod cst inconvc-
ratione accepta : nibilominus tamcn reci- niens.
pit principia conimunissima, quibus utun- 3. Praeterea, quod sacra- Si dicatur,
tur demonstrativae scicnti33,utest dequo- menla sunt subjeclum, quantum ad ritus
Jibet affirmare vel negare. sacranientorum, secundum quod perti-
Ad tertium dicendum, quod scientia3 nent ad actionem hierarcbiae, cum in
qua sunt de rebus quarum cognitio ac-
1
sacramento pcenitenlia? maxime exerce-
quiritur per principia, quae sunt sub ra- antur hierarChiae actioues, de ritu pceni-
tione. reducuntur ad illas scientias : hasc tentia3 aliquid dicere deberet, de quo ta-
aulein esl Bcientia divina, per ea qua3 men niliil dicit.

sunt supra rationem procedens : et simi- 4. Praeterea, Ipse determinat de qui-

bl<-r dicendum ad quartum. busdam quas tamen non sunt sacra-
\d quintum autem dicendum, quod menta, sicut de dormitionibus, id est,
licet non semper fuerit usus sacramen- de ritu sepeliendi morluos,et similiter de
torum id significando, el causando gra- mysticis consummationibus : ergo sacra-
tiam,nec iterum sempersil futurus, apti- raentum non est subjectum bujus scien-
tudo tamen ad significandura et causan- tiae.
dum iramutabilis est, sicut eliam dictio- ;i. ltem, Videtur quod Ecclesiaslica
nes in Lingua Latina, ex aliquo tempore hierarchia non sit subjectum, ct tamen
suut mstitutaa ad significandum, de hia videtur alicui esse subjectum ex titulo :
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I, § 1. *73

hierarchia enim est quidam gradus po- Circa tertium m<- proceditur.
testatis sed haptismus de quo hic deter-
: I. Videtur, quod non biI una. i I na
minatur, non determinat aliquem gradum enim scientia esl unius, » ul dicil Phi-
potestatis, cum a quolibet tradi possil : losophus : cum igitur multa tradantur iu
ergo tota ha3C scientia non versalur circa hac scientia, ut baptismus, conGrmatio,
hierarchiam : et sic hierarchia non potesl ethujusmodi, videtur quod non sil una
esse subjectum ejus. scientia.
(>. Praeterea, Ipse non determinal de -. Praeterea,non uniuntur nisi in
I — t ; *

quolibet actu hierarchiae, sicut de pceni- ratione sacramenli sacramentum autem, :

tentia nihil determinat : ergo videtur esse ul dictum est, non est Bubjectum hujus
valde insufliciens. scientia ergo ista multa non reducun-
:

Solutio. Dicimus, quod subjectum hu- tur in rationem unam subjecti : ergo de
jus operis csl Ecclesiastica liicrarrliia.se- hisnon potesl esse scientia una.
cundum quod est in sanctificationibus de- Solutio. Dicimus, quod haec Bcientia
scendentibus a summo hierarcha per est una, et habetunitatema subjectosuo,
incdios usquc ad ultimos, qui sunt tan- sicul et aliae acientiae et omnia quae de- :

tum Sacramenta autem hic non

subditi. terminantur in hac scientia quamvis
intcnduntur, nisi secundum quod ad dis- sunt multa, reducuntur tamcn ad bierar-
pcnsationem liicrarcharum pertinent : chiam Ecclesiasticam, aut bicuI partes,

unde non detcrminat de sacramentis in aut sicut operationeSj aut aliter. Et per

quantum sacramentasunt, ostendens quid hoc patet solulio ad ea quae objecta

sit res in quolibet sacramento, sed quas- sunt.
dam operationes quil)us dispensantur
Bacramenta per hierarchas. Etideocon- Cihca quartum sciendum est, quod Gnia "

cedimus, quod sacramentum non est sub- hujus scientiae non est u1 sciamus, sicul

jectum liujus operis, et quatuor primas nuno et hic, sed ul el sancti sirauB, se-
rationcs. cundum determinatam sanctitatcm, qua
Ad quintum dicehdum, quod baplis- scilicet descendit per ministros Ecclesisea
iinis quantum ad jurisdictionem descendil primo hierarcha. Modus aulem determi-
a primo hierarcha in medios ministros nandi inscientiisestduplex, scilicet com-
usquc iu iiltiinos, licci exsecutio cjus positivus, descendendoja primis in ultima,
non determinelur ad hierarchas, propter per compositionem Becundi cnm primo,
necessitatem, quaa determinal ministrum etsic deihceps. Resolutorius, dividendo
quemlibet, etiam de plebe. causam in primas causas, el composita
Ad scxlum dicendnm, quod in poeni- in simplicia. E1 in eisdem potosl >->
tcntia non esl principalc id quod es1 ox uterque modus, secundura diversum or-
actione hierarchs, sed quod 6b1 ex par- dinem. In bac outem scientia raodus
tc subdlti, scilioel interior contritio, quae manifestandi esl resolutorius divinus,
absolvil a culpa : hierarcha autem noi) non in principio philosophiaB lucil

ahsolvil nisi jam absolulum, dctcruiinau- cuim operationes inferiorom in superio-

ilo laulum pcenitentiara exteriorem. El res, el humanas in divinas, et haa inma-
similitcr ciiam cst iu matrimonio, i|ii"il gjH divinns,quousquo perveniatur
perficitur consensu, et in extrema unctio- primuin principium. Modus vero proi
nc iu (|u,i principaliter operatur devotio dendi in scicntia, quantum ud parli
recipientis : in aliis autcm principalius ostondetur ex divisionc Uio vero, ul
illud, quod esl in actione conferentis de efficiente, et habitu regonte, detormi-
lacramenta, et id lo his dotorminat. natn sunl in principii I

i/ll.r,
17 i i). \\a\. m \<;. <>m>. hm.d

mvih<> n:\ivs. K\l'OSIil<l ll.\ II s.

Dividitur autem iste liber in duas par- Kl (jnia iste liber scriptus fuil in mo-
!<••*. prima determinat de Ecclesiastica
In dum epistols ad Timotheum, sicul et

hierarchia in oommuni in secunda de : Ccelestis hierarchia, praemittitur saluta-

partibus ejus, et incipit in sccundo ca- tio taiis : Dionysius, quod esl proprium
pite, il»i, Dietum esi igitur a nobis, etc. nomen Auctoris, Presbyter, id esl se-
nior, hoc est, Kpiscopus, in quo tangi-
Prima dividitur in duas. In prima de- tur ejus dignitas, fuil enim Episcopus
terminat modum istius scientiae quod
: Athenarum, mittit salutem, velhocopus,
dcbet primo tieri in qualihet scientia, ut Timotheo, qui fuit discipulus Pauli, com-
dicil Philosophus
secundo philosophiee
in presbytero, id est, coepiscopo sibij ete-
primx. Jn secunda dctenninat dc hicrar- nim ipsc fuit Episcopus Ephesi.
communi, per diile-
chia Ecclesiastica in
rentiam a ccelesti, et secundum com- Quidem, idest, certe, quia hierarcJiia,
parationem ad suum principium, ihi id est, sacer principatus, puerorum, id

(^ 3), Qusedam igitur Angelorum cst, est, niinistrorum, sccunduin inorcm sa-
etc. cra? Scripturae, ut Joan. \\i, 5 : Pueri
Prima dividitur in partes duas. In numquid pulmentarium habetis, etc, <li-

pritna ponit niodum qui est in ista scicn- vinorum per participationem sacronim
tia. ln secunda prohat quoddani, quod donoruin quae cst, secundum nfis, id est,
dixerat, ihi ($ 2). Sic cnim ut Theologia, apud nos, ad divinani, angeHcara hierar-
ctc. chiam dico, intenta sacratissime, quan-
Priina dividitur in duas. In prima os- tum ad rectam intentionem eorum quae
tendit e\ quibus principiis, et quibus au- sunt in ea, tendentem in Dcum, ut in
ditoribus tradenda sit hsec scientia. In finem omnis actionis hierarchiae : attjue
secunda autem quibus occultanda, ihi, dirina, quantuin ad dona quihus in liic-
Sed vide quomodo, etc. rarchia constituuntur, qua? sunt Dei si-
militudincs : quia, inquam, hffic hie-
rarchia, habetur ex deifica, Dcum simi-
lante, scientia, quantum ad perfectio-
nem contemplationis, et c\ operatione,
quantum ad perfectionem activae : ct ha
duo ponebantur in diffinitione hierarchiae,
quasi materialia, incap.lll Ccelestis hie-
rarchix. Et c\ consummatione. id est,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I, § l. 173

perfectione, quae es1 finis operationis citur, Matth. vn, ii : NoliU dart san-
hierarchiae : el ideo intermittit alia duo, ctum canibus,nequemittatis margaritas
scilicel purgationem et illuminationem : vestras anteporcos,eic.:autem t idest,sed,
quia, inquam, sic habentur, oportet os- communicam solit sacru auditoribus
tendere teleten, id est, ritum et formam cum saera iliuminatione, i<l esl doctrina
mysteriorum, id est, occultorum sacras sacrorum, id quan-
est, de sacris, sanete,
perfectionis, id est,ea quae Latent sensi- tum ad affectum, et pulchre, quantum ad
hus velata in ritu perfectionis hierar- intellectum, i«I est, per decentes ratio-
chiie : oportet (lico itst<'ii(l«Te r.i cloi/uiis iii

sacra3 Scripturae scilicet s.upermundanis,

quia per inspirationem traditis, elevanti- Autem, id est, sed ywfc quomodo non
bus ratellectum super mundanas rationes, ex principio, id est, extra principii de-
e/ sacratissimis , quantum ad ea quaa in centiam, quod est Deus, tradas ea. Si
eistraduntur: et haec oportet ostendere his sancta sanctorum Bunt, venerare ea. Si
auditoribus, qui suntperfecti ex hierar- autem haec sunt <;! quse sunl secreti
chicis sacramentis et traditionibus, i<l l><i, etc. El hic sensus ostenditur
est, doctrinis, ul principia el auditores ex alia translatione, quae Bic dicil :

proportionentur rei traditae. Alia liltera « Sed vide ul non extra terminnm
est, « habet, » ubi ista habelur, el pot- « suum mittas Bancta sanctorum : reve-
est sic legi : quia hierarchia habet tam- « neraberis autem, etea quse sunt occulti
quam essentialia sibi intenta, id est, ao- « Dei, intellectualibus <'t invisibilibus
tion.es intentas, sacratissime atque di- « cognitionibus honorabis : extra termi-
vina dona, vel actiones, dico, ex deifica, « nura suum ponerentur, si non in in-
etc. « telligibilia reducerentur, el Bi immun-
« dis communicarentur. »

Sed tu, Timothee, vide, id est, <;t-

<»

ve, quomodo, i<l est, per quem modura

sil hierarchia, utex principio, id est, <'\

<|iio principiosit, quiaex !)<•<> : deinde con-

Biderata sanctitate principis, revenerare,
id est, iterura atque iterum revenereris
sancia sanctorum, i<l est, sancta nayste-
ria hierarchise, ;t Bancto sanctorum tradi-
ta:e1 rationem sivemodum reverentissex- i; ,,, B)Ai
|)li<al comrauniter dicens : Sed autem <i

hsec, Bcilicel sacraraentum, quod esl se-

creti Dei, hoc est, occulti nobis, quia lu-
ct'in habital inaccessibilem, ejus scilicel
auctoris, honorifica hos ritus, scientiis

intellectualibus et invisibilibus exterio-

ri visu, id est, non sistendo in sensibili- I. Sed vidktih insuflicienlei enan
bus, sedprocedendoexhis ininscnsibilia: ca, <\ quibus habetur hiei rul

in his enim honorantur,quod talium sig- enim dicil Philosophus, •• \>\ virtulem
na creduntur, el non propter sonsibitia i tria nntur, Bcilicel lle,

tantum. Honorifica, <li<". conservam t el indesinenter operari : • cum igilur

quidem hsec imparticipata <//> imperfe- omittat voluntatem, ponens scicntiam <t

ctis, id est, immundis, quorum voluntaa operationem, vidctui insuflicienter d

renititur, et incontaminata . *
I » iis qui re.

nituntur eis obviare, secundum quod di- 2. Preetei . Sicutdicil Philoaophuf,

 m I) \I.U. MAG. <HU). IMU.I).

u Velle magis cssentiale esl virtati quam conferre ei qui nbn habet : Bed imperfe-
Bcire, «|ui.i primum conferl ad \ irtu- ctinon habent Banctitatem,qua? confertur
i i •in : » ergo potius debuit ponerevo- per sacramenta ergo in collatione sacra-
:

luntatem, quam Bcientiam, mentorum, hoc est prscipue observan-

Prteterea, Secundum voluntatem (liiin, ni dentur imperfectis.
movemur : cum igitur Banctificalio sil ex Ail oppositum est quod dicitur, Sap.
merito, poneus ea qu«e pertinent ad san- i.
.'*»
et i : Spirilus sanctus disciplinx
ctitatem hierarchiae, potius debuit pone- effugiet fictum, multo magis malitiaa ma-
re voluntatem quam scientiam. Iiiiii : et iii malevolam animam non in-

Solutio. Dicimus, quod in sanctitate, troibit sapientia.

ijii. r esl exoperatione nostra/principalior Solutio. Dicimus, quod sunt quidam

i -i voluntas quam scientia, cujus san- imperfecti voluutate, et actu, quorum
ctitas est, quffl est per virtutes : sed san- sciiicet voluntas repugnat gratiae : et ta-

ctificatio hjerarchica non est exoperatio- lilms niiii sunt conferenda Bacramenta,
ne nostra, sed ex quibusdam operatis, quia et contemnerent, et effectum sacra-
in quibus operatur virtus divina: et ideo meutorum non obtinereut : sunt enim
in hac significatione non est priucipalior sacramenta qusedam medicameuta Bpiri-

voluntas. Et per hoc patet solutio ad Lualia : unde sicut corjioralis medicina
objecta. non producit effectum suuro in corpore,
nisi pra^parato per actionem, ita etiam
Dubium i. I. Iti:m, Videtur falsum quod dicit hic, ubi repugnat voluntas, gratiae non pos-
sacramenta eonservanda esse impartici- sunt habere effectum. Sunt autein qui-
pata ab imperfectis. Magis enim indi- dam iterum imperfecti, qui tamenfaciunt
gentibus magis sunt communicanda : quod in se est, prseparantes se ad gra-

imperfecti autem magis indigcnt ergo : tiam : et talibus sunt conferenda sacra-
eis magis sunt communicanda. menta. Et per lioc palet solulio ad ob-
2. Praterea, Tn operatione virtutum jecta.

largitatis, secundum Pbilosophum, est

 J)E ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I B 2. m

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDERII, S. J. 1NTERPRETAT10.

Sic enim, ut Theologia discentibus Sic enim, uti nobis divinis contem-
nobis tradidit, et ipse Jesus divinissi- platoribus tradidit theologia, etiam ip-
mus animus et superessentialis, omnis semet Jesus (divinitate transcendens ac
hierarchiae et sanctificationis et dei- superessentialis mens, universae ordi-
ficationis principium et essentia et di- nationis sacrae, sanctimoniaeque ac
vinissima virtus, beatis et nostrum divinae functionis principium et es-
melioribus essentiis significantius si- sentia. virtusque divinissima) beatis
mul et intellectualius illucet ', et eas istis nobisque multo pnestantioribus
ad proprium lumen assimilat secun- naturis manifestius simul et intelhgi-
dum virtutcm, nostrasquc ad se exten- bilius affulget, ct ad propriam, qu td
torum et nos extendente bono amorc fieri potest, eas lucem informat : quin
complicat multas altcritates, et in uni- et intento in eum amori nostro, et ad
formem divinam consummans et
et rcs nos probas incitanti, frequentes ad-
vitam et habitum et actionem, san- miscet varietates, atque ad uniforme
ctam et pulchram donat divinss sacer- ac divinam nos vitam instituens, ':...'
dotalitatis virtutem. Deinde in san- tudinein quamdam, ei rerum, uti par
ctam venientes divini sacerdotii opera- est. sacrarum effectricem d
tionem, propius quidem nos efficimur dotii virtutem impertitur ; qua td I

super nos esscntiarum secundum vir- cram sacerdotii functionem accedenti

tutem similitudini manentis et immu- ipsimel etiam suprein: :i-

tabilis earum sacrffl collocationis, et bus, sacri illorum . [uantum li-

hac ad beatam Jesu et divinam clari- cet, imitand

tatem rcspicientes , et quaecumque tem, propinqui
videre possibile, sacre explorantes, et ad Jesu tm illam divinam-

1
Cf. librum de < irlcsli Hiciart hia, ca \ ill. n
iTS I). AUi. MAG. nith. hH.Kh.

speculationibus scientie illuminati que lucem adspicientes, sacro, quoad

mystica disciplina, consecrati, et con- intueri fas cst, ritu speculantes, visio-
secrantes luciformes, sed et deifici, num etiam, juxta mysticam scientiam,
perfecti et perfectiores fieri poteri- illustrati cognitione, consecrati accon-
mus. secrantes, luciformes ac deifici, perfe-
cti ac perfectores evadere poterimus.

rarchise angelicae, et humaneB, quantum

ad ipsos gradus potestatis, el sanctifica-
tionis,quoad dona depurantia, et confir-
mantia, quibus gradus distribuuntur, et
EXPOSITIO TEXTDS. deificationis, quantum ad consummatio-
nem reductionis in Deum : e1 ipse dico
essentia, id est, omnis essentiae causa,
et virtus divinissima, effective, signifi-
cantius, id rst, expressius, simul et intel-

Sic enim ui Theologia, etc. lectualius, quia simplicius illucet in

essentiis beatis et nostrum melioribus,

id cst, nobis scilicct ct Anj_r elis, et assi-

milat eas adproprium suum lumen, non

per aequalitatem, scd secundum virtu-
lcm, id proportionem ipsarum, quia
cst,

et complicat, \A cst. adunat, multasalte-

Bic probat quaedam qua? dixerat, quod ritates nostras, id cst, intellectus nostros
scilicet non onini sunt eequaliter sacra- non lirmitcr stantcs in uno, sed nutantes
menta communicanda : et est ratio sua ,ul diversa : c< non cnim
nomi- alteritates
talis: Fste qai est principium totius hie- « nat multiformes carnalium voluptatum
rarchise, dissimiliter distribuit proprium « curas, » ut dicit Commentator : lias

lumen his qui non sunt eequaliter dispo- enim non complicat in se, sed abjicit.
siti :secundum capacitatem enim homini- Non tamen quorumlibet nostrum, sed
bus et Angelis distribuit : ergo similiter extentorum <trf &e, id est, <{ui porrigunl
Pontifex his qui non sunt aequaliter clis- sc ipsi, praeparantes sc ad gratiam : et

positi secundum voluntatem, non aequa- hoc fit, dmore bono, bonorum, nl est,

liter debet sacramenta praebere. extendente, idest, elevante nos a<l ipsum :

et ipsc spiritus consummans, i<l est, per-

Littera sic construatur : Enim, id est, licicns altcritates nostras in uniformem

quia, ul Theologia, i<l cst, sacra Scrip- et divinam vitam, quae participatione
tuia, tradidU nobis discentibus ab ipsa, divinorum ad divinam unitatem accedit,
id est, modum
quo non sunl omnibus et similiter uniformem habitum et actio-
aequaliter sacra exponenda, et ipse Jesus nem, donatnohia sanctamet pulchram,
Becundum humanitatem, animus, id est, id cst, decenter ordinatam, virtutem di-
intellectus, divinissimus, id est, supra mnxsacerdotalitatis, id est, quae a I)co,
modum omnis creaturae divini luminis et circa divina csl. non per essentiam,
particeps, ul etiam Angeli ab ipso reci- <juia sic esl in solis sacerdotibus, sed per
piant, et superessentialis ratione divinita- participationem, proul aliquid cjus par-
tis qus intus est, principium omnis hie- ticipatur ab intelligentibus. Tripliciter
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I. § 2.

autem perficitur anima, secundum essen- ficitur per illurainationem secundum

Liam, el sic esl \ a ex influentia gratiae
i t subjectum : et etiam perfecti et perfe-
inanimam a Deo. Perficitur etiam se- ctiores.

cundum potentias, <•( quantum ad hoc

dixithabitum quo aliquis operatur, cum
tempus Eueril secundum Augustinum.
Perficitur etiani in opere, <-t quantum ad
hoc dixit actionem.

Deinde venientes (dante gratia) in <>//<-

rationem divini sacerdotii, velper essen-

tiam, vel per participationem, nos qui- dubium.
dem efficimur i>r<>i>itis quam prius era-
mus secundum virtutem uostram simi-
litudini collocationis , i<l est, <»r<lini>

earum essentiarum quae sunt super nos,

scilicet Angelorum. Collocationis <li<<>.

sacrse, manentis et immutabilis : licel

enim in sacrorum receptione li-nc.vcntin-, L. Sed vidbtur, quod qod magis illu-

sempertamen in eodem ordinis gradu ceatDeus Vngelis quam nobis humanae :

persistunt, nl alibi explanatum est, et ex naturae enim illuxil divinum Lumen

hac similitudiqe tamquam non sistentes cundum esse per unionem: Vngelis au-
in ea, sed respicientes ut in primum 1( " tantum per gratiam, quod multo
'
1

principium ultimum consummationis

el minus est Nusquam enim Angeios ap- :

finem, ad beatam Jesu, quantum ad na- prehendit, etc. '

: ergo multo magis
turam humanam, et divinam claritatem iUucet hominibus quam Angelis.

ipsius, quantum ad divinam, et etiam '-• Praeterea, Hoc illucere esl maxime
illuminati, id est, instructi sacre, id est, secundura intellectum : sed secundum
Becundum mensuram fidei, explorantes, Augustinum,« Secundum intellectum pa-
i.l est, inquirentes de divinis, qusecum- « res sumus Angelis »non ergo minus :

que possibile est aobis videre, el etiam illucet nobis quam Ugelis, cum eaquali-
disciplina, id est, scientia, mystica, id bus aqualiter illuceat nobis.
est, Bguris velata, el hoc speculationibus
''>
Prteterea, Glossa super Vpoc. stxi,

sa< >;r scientise, polerimus consecra-

'"• dicit, quod « eadem esl mensura ho-
fieri
nainis tngeli si igitur Deus non
ti, i.l est, purgati, quantum ad similitu- « el :
-

dinem doni, et consecrantes, quantum ad aequaliter eis distribuerel lumen, ess

consortium |><>ir>i,iii>, luciformes, i<l est, injustus quod es1 impossibile.

illuminati, el deifici, id est, iiluminantes, ^d oppositum.

<! hoc propter similitudinem aominis :
Infimum in Vngelis est altius eo q

quia eio< dicitur a videre, et sic propin- esl eminentius in hominibus

iiuai sanctificationibus luminis, et quan- enim deJoanno Baptista, quod qm nino

tumad incomraunicantiain rei, quia om- est inregnocaftorum majoi

nia ista sunt divime scienti» assumptio, go i
idera mensura homin
ut in septimo Vngeli et sic non aequaliler iliu D
capitulo priBcedentis h :

rarchias <li<il : el idoo tota doificatio pei -

utrique.

v ••"• x ll
\,i n ebr. ii, 10. ' •
-
iSO I). AI.lt. MAG. ORD. IMt.VI»

S 1 1 no. I quod quantum ad

licimus, hoc manente uon posaumus i ise eequales

sortem beatitudinia eadem est mensura Angelis qui * idenl pet speciem.

utriusque, Bcilicel hominie el Angeli, e1 Ad Bocundum dicendum, quod secun-

SBqualiter Deus illucel utrique Bed : dum intellectum Bumus Bdquales tngelis
quantum ad Btatum visa, homines Bunt quantum ad Bortem beatitudinis, Bed uon
Bub Angelis,e1 minus participant de divi- quantum ad Btatum visB el Bimiliter :

uis illuminationibus. etiam dicitur --• eadem m< usura li«>-

i

Ad primum ergo dicendum, quod licel niinis el V.ngeli. Unde patet solutio ad

magis sil illucere per unionem quam per tertium.

gratiam, uon tamen illa unio removet a Aliud concedimus : quia concludit
tota humana natura modum accipiendi, quantum ad statum praesentis vit».
qui est per speculum et in senigmate, et

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO

Quiedam igitur Angelorum est et Quisnam sit ergo sacer angelorum

Archangclorum hierarchia, et super-
mundialium Principatuum,ct Potcsta-
tum, et Virtutum, Dominationumque,
et divinorum Thronorum, aut aequipo-
tentium Thronis essentiarum,
Theologiaattenteetsempercirca
esse et post Deum tradit,
et archangelorum ordo, nec non supcr-
mundialium principatuum ac potcsta-
tum, virtutuinque ac dominationum, ct
thronorum divinorum asqualiumque
quas thronis naturarum, quas assiduo per-
Deum petuoque circa Deum et cum Deo ver-
Cherubin sari theologia tradit, chcrubim illas

cas Hebnvorum voce et Seraphin no- Hebrajo vocabulo ac seraphim appel-

minans, ornatum earum et hierarchia- lans, ea qua; de sacris beatarum ista-
rum sccundos ordines et divisiones rum mentium ordinibus ac distinctio-
consequens invenies in eis, nobis non nibus a nobis conscripta sunt, evol-
condigne quidem. ut possibile autem et vendo comperies in quibus ctsi non
;

ut Theologia sacratissimis Scripturis pro merito, pro virili certe nostra, et

subintroduxit. juxta cas hierarchiam quoad sacratissimarum theologia
laudantibus. Scripturarum explanavit, sacrum illa-
 '

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I. § 3. L8i

Tantum tamen diccre necessarium, rum ordinem concelebravimus. Illud

quomodo et illaet omnis nunc laudans tamen dicere necesse est, quomodo cum
supra nos hierarchia, unam habet et ille, tum omnis qui modo a
nobis de-
eamdem per omnem virtutem hierar- pnedicatur sacer ordo, un:\m habc
chicam actionem : ipsumque summum eamdeinque in omni sacra sua func:
sacerdotem, quomodo juxta eum es- ne virtutem, utet ipsem ordi i
i

sentia et analogia et ordo habet perfici antisies. pro sui status, dignitatis or-
secundum divina et deificari, et subje- dinis ratione, divinis initietur ac Deo
ctis tradere secundum dignitatem uni- uniatur, subditosque suos, pro cuj'. -

cuique, facta ei divinitus sacra deifica- que dignitatc, afflata; sibi divinitus
tione ipsosque subditos sequi quidcm
: sacrae dcificationis participcs reddat ;

meliores, extendere vero minores in ea sic ut subditi superiores quidem se-

qure ante sunt quosdam autem et
: quantur, ita tamen ut et ipsi simul in-
prreesse, et quantum possibile, alios feriorcs ad anteriora promoveant, qui
ducere, et per hanc divinam hierarchi- jam provccti aliis etiam pro virili du-
cam harmoniam, verc subsistens bo- catum praestent, atque hac divina sa-
num et sapiens et optimum participare craque ordinis consensione, pro modu-
unumquemque juxta virtutem. lo quisquc suo, verc essentia sua pul-
chri, sapientisac boni particeps ezistat.

gelicae el humanae. Iu secunda ostendit in

quo differant, ibi, § \) t Sedipsx quidem,

etc.

Circa primum ponil in quibus sil \n-

gelica hierarchia. Secundo ostendil quid
sil>isi1 commune cum humana, ibi, Tan-

divisio i;t expositio TEXTUS. Ikiii tamen dicere necessarium, etc.

Littera sic legatur : Diximus, quod iste

significantius illuccl essentiis supra nos

el complic i1 etiam nostras alti ril il s.

Quxdam igitur Angclorum, etc. Igitur qusedam hierarchia, scilicel sup

Angeiorum et Archangeiorum
rior esl

Principatuum supermundialium, qui

sunl tres ordincs infimas hierarchioe in

Vngelis : ei Potestatum, Virtutum^

Dominationum, quantum a«l mediam ;

divinorum Thi
Ilir incipil delerminarc dc Ecclcsiusl i q tvquipotentium 1 indum pol
bierarchia in communi, el dividitur in sl item hi 'rarchia?, qn
partcs duas. In prima inon l in quo ""it-

v 'iiil ol differl cum Vngclii a liicrarchiu.

In sccunda dctormiual dc Ecclo iasl at indum '

secundum ca quaj sunl propri i sibi, niiii. <, indum <|

ilii
(
§ i circn lineni v
7/1, ! u\-

eti

Prima dividilur in duas. In primn undum n I

11, ul dictum
tendil quid >il commune hierarchiea an- 1 il cap, \ II el \MI I

w\
 1). AlLB. MAG. ORD. PRiED.

Theologia nominans ilicel

dico, < natura, et analogia quantum ad propor-
ntias voce Hebrseorum Cherubin tionem hicrarchiaB, juxta cum,
<•/ <>nln
et

Seraphin,e\ hoc dictum est, quantumad scilicel summum sacerdotem, in quo ip-
tres ordines primcB hierarchi», conse- se Christua est, habet perfici secundum
quenshttc nomina, invenies in eis orna- t
divina : aliter enim perflcitur nalura
tum earum, scilicel dictorum ordinum, humana el angelica, el aliter Angcli <jni

id dona quibus ornanlur, et secundos

est, sunt in diversis hierarchiis, <•! aliter in

ordines hierarchiarum, quantum ad gra- eadem hierarchia qui sunt in diversis or-
dus in quibus ex dictis collocantur, et di~ dinibus : quia patet in omni hierarchia
visiones, quantum ad differentiam unius ipsos quidem subditos *<</<<! meliores, i<l

ab alia. Haec dico, invenies, nobis laudan- est, superiores per participationem <1<>-

tibus. i<l est, per modum laudis tractan- norum ipsorum, et hoc quantum ;nl si-

tibus hierarchiam, juxta eas^ i<l est, s*e- militudinem doni : vero, i<l est, Bed
cundum quod est in praedictis essentiis, quantum ad consortium potestatis, ex-
quidem, i<l est, certe, non condigne eis, tenderc, i<l est, reducere minores, id est,

autem t
id est, sed ut possibile fuit nobis, inferiores per se, non in se, sed in ea
etut Theologiaintroduxitinsacratissimis quse antesunt : autem, i<l est, scd quos-
Scripturis : quia utcap.VII Caelestis hie- dam, scilicet illo.s majores, et prseesse

rarchisB dicitur, « non est dicendum ali- aliis, et quantum possibile

ducere alios,
« miid <le eis nisi quod sacra Scriptura est eis, et per hanc quam diximus divi-

tradidit. » nam harmoniam, i<l est, proportionem

divinorum, quantum a<l virtutem e1 a<l
famen quamyis ha?c exposita sinl auo- finem, hierarchicam, quantuin ad ipsum
bis in alio libro ('), ad praesens tantum est ordinem, participare juxia virtutem
necessarium dicere, ut accipiatur in quo suam bonum, scilicet Deum, qui est ve-

convenit cum Ecclesiastica hierarchia, re subsistens, quantum in se cst a nullo

de qna est praesens iuterpretatio, scilicet dependens, secundum qnod
et sapiens,
quomodo et illa hierarchia, scilicet cce- est linis intellectus, est enim sapientia

lestis, quae est supra nos, </ omnis hie- per causas altissimas, <•/ optimum, se-
rarchia maic, id est, in statu viae lau- cundum quod est finis affectus habens
ihtns Denni, scilicet Ecclesiastica hierar- in se omne delectabilc.
cliia habet per omnem virtutcm, id est,
potestatem cujusque hierarchiae, unam
et eamdem actionem hierarchicam, quia
habet hanc actionem : ipsumque sum-
mum sacerdotem, i<l est, qui supra alios
collocatur sacra dans, sive sit Angelus,
sive homo, quantum <( deificari a<l si-

militudinem divinorum donorum, et tra-

dere subjectis, i<l est, inferioribus, divina

dona, unicuique secundum suam digni-
/<//<///, et haec facta deificatione sacra,
id est, assimilatione a<l Deum, ei, scili-

cel summo sacerdoti divinitus, i<l est, a

I)"". quia primi recipientes a Deo effun-
•liinl iu subditos, el hoc l.l, quomodo, \<\
est, per modum qn<», essentia, i<l est,

'

(') i
sti hierarchia, cap. VII. § II.
 DE ECCLESIASTfCA HIERARCHIA, CAP. I. § 3.

quod haec est hominum et illa Ingelo-

rum : ergo liber iste essel superfluus
'> Prasten i, Non est un i hierarchia
iu symbolis el in aperta visione recii
re : sed hominum hierarchia •-! recii

re in symbolis, Angelorum vero in aper-

ta visione : ergo non esl eadem hierar-
chia, el sic nec actio una.
DUBIUM. i. Pra3terea, Quae non Bun1 ejusdem
divisionis, eorum non esl Bubstantia
una : sed Angelica hierarchia dividitur
per novem ordines, Ecclesiastica autem
non, Bed tantum in tres, scilicel ESpisco-
pos, Presbyteros el Diaconos, u1 i|>-.- <li-

Sed videtur esse falsum quod dicit, cel : ergo non sunl ejusdem substanl
scilicet ([iiod omnis hier&rchia per om- e1 sic nec actionis.
inMn virtutem habet unam el eamdem •*>.
Ad idem, Non esl una
eadem el

actionem. tio in statu meriti <-tsecundum fontera

1. Diversarum enim naturarum diversa beatitudinis : sed nos Bumus in statu
est potestas, cuiu potentia >i t oonve- merendi, Angeli vero iu sorte heatitudi-

niens essentiae : sed hierarchia nou nis : ergo non esl una actio hierarchiae
est quidam gradus potestatis ergo
nisi : nostrae el illorum.
hominum el Angelorum natura <li>tau- Soli no. Dicimus, quod Angelica i't

tiuui, uou esl hierarchia uua er^o nec : humana hierarchia differunl quidom in

actio uua hierarchiae. specie, sed sunl idem in genere hio-

2. Praeterea, inalio lil>ro(') sufficienter rarohiae, <•! sic etiam habenl unam actio-
determinavit, quae formaliter sunt ange- nem genere, licel non specie. I !l per 1

licaa hierarchiae : si autem humana et an- l>

it''t Bolutio ail objecta : concludunt
gelica haberenl unam actionem, aon enim omnia 'I'.' identitate secundum si

differrent uisi materialiter, secundum ciem.

(') Cf. de Coelesli bierarchia, cap. VI <-i seq.

 181 I). AUl. MAG. n|{|>. Nt.F.h.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TII. CORDliRII, S. J. INTERPRETATIO.

Sed quidem super nos essen-

ipsce Cancrum sublimiores istae natune
tiae et ordinationes quarum jam me- ordinesque, quarum venerandam su-
moriam sacram fecimus, et incorpora- pra feci mentionem, et incorporeaj
les sunr et invisibiles, et supermunda- sunt, et spiritalis ac supcrmundialis
na est secundum ipsas hierarchia : sacer illarum magistratus existit; no.
eam vero secundum nos videmus pro- strum vero cernimus, diversa ab ipsis
portionaliter nobis ipsis sensibilium rationc, sensibilium varietate signo-
symbolorum varietate multiplicatam : rum mnltipiicari, quibus sacrosancte
ex quibus hierarchice in uniformem ad uniformem deiformitatem pro cap-
deificationem in commensuratione quse tu nostro, et ad Deum divinamque vir-
secundum nos est, rcducimur, in tutem promovemur. Istaj quidem, ut-
Deumque et divinam virtutem. Ipsa? pote mentes, prout illis fas cst intelli-
quidem ut intellcctus intelligunt, jux- gunt; nos vcro a sensu perceptis ima-
ta quod eis fas est : nos vero scnsibili- ginibus ad divinas, quantum possu-
bus imaginibus in divinas, quantum mus, contemplationes sublevamur. Et
possibile est, reducimur contemplatio- ut verc dicam, unum quidem est,
nes.Vereque dicendum, unum quidem quod omncs qui deiformes sunt appe-
est, quod omnes uniformes appetunt, tunt, ejus tamen, quod omnino unum
participant vero non uniformiter idip- atque idem est, non unimode partici-
sum unum quod est sed sicut unicui-
:
pes existunt, sed prout cuilibet pro
que divina juga distribuunt juxta di- merito sortem divina trutina distri-
gnitates partem. buit.
 DE ECCLESIASTICA IIII-KAIICIIIA. CAP. I
> a

Sed quidcm haec nobis in ea, quae Verum ista in operc de iis qu.c sub
est de Invisibilibus et soisibilibus, ac- intellectum ac sensum cadunt, fusius a
tione latius dicta sunt. nobis enucleata sunt ; modo vero sa-
Nunc vero nostram hierarchiam crum nostrum ordinem, cjusdcmquc
principiumque et ejus essentiam, quan- originem essentiam, quoad facultaa
et
tum possibile, dicere tentabo, omnium suppetit, exponere conabor, omnium
hierarchiarum principium et consum- sacrorum ordinum principium ac con-
mationem Jesum invocans. summationem invocans Jcsum.

Est hierarchia seu ordo sacer omnis III

Estquidem hierarchia omnis secun- juxta venerandam nobis sacrosanctam
dum adorabile nostnu sacrae traditio- traditionem, universalis rcrum sacra-
nis, omnis subjectorum sacrorum ra- rum subjectarum ratio, seu gcne-
111 i
tio, aut universalissima hujus conti- ralissima corum, quaj sub ordinem ca-
nuatim hierarchiaj, aut hujus sacrorum dunt, id est sacrorum summa.
consummatio.

municant cum corporibua in hoc quod

diffiniuntur locis, propter quod dicit Da-
mascenus, quod« Bunt corporales, com-
« parati ad Deum qui non diffinitur lo-
« co, » et sunt invisibiles visu corpoi
KXPOSITlo TEXTUS.
et kierarchia secundum ipsas, id est,
ipsarum, est supermundana, quia non
symbolis perficitur. Vero, id est, sedtH-
demus eam hierarchiam quse eal secun-
Sed ipsas quidem, etc, dum nos, id est, Ecclesiasticam, i

multiplicatam, id est, multipliciter per-

fectam varietate simplicium symbolo-
riiin, e1 hoc proportionaliter w/ii^ %m
qui aliter capere non possumus, ex qut-
bus, scilicel Bymbolis in commensurat
ne (jii.r secundum tios estt i«l est, Becun-
llic ostendil iu quo differunl nostra <•!
iliiin propoi lii mcm nostram . reducim
Angelica hierarchia, ei primo ostendil hierarchice in deificationem umiformem,
propositum. Secundo ponit ad hoc quam- id est, siiuil' iii unitatem, his qui deifi-
dam generalem regulam, il>i, Vereque cati sunl parlicipalione, i

dicendum, etc. Sic continuetur, ut dictum l> um, quantura ad Bimilitudinem <!<•
"•nI, in (|iio conveniunt duaa hierarchioe. ei divinam virtutem, quanlum ad con-
boi liniii potestatis. I i hujus dilTcrenl
Littera sic legatur : Sed ipsx quidem ha?c esl ratio : quia -t.

essentise et ordinationes quoo sunl super sup< i

iores i bsi ntia*, \ el sup< i m n-
nos, id csl, angelicaa, quaruin jam feci- h.i inteitigunt divina, ji.i(>i quod > >

mus sacram mcmoriam, in lioc capituloj a f, id est, possibile, ut m(> /A

et sunt incorporales quantum ad aatu-
,
quia iuliil habenl di ,
um iut< ||i

raiu, quanlum autom ad hoc, possunl i tus. sicul in Dobis depi imilur n-
|

altquo modo dici corporales quod com- linuum «•! lempus, non quod < ssentio i
48fi 1). AUt. M VG. Oltl). VU.VA)

nim sit potontia intellectus, quia li<>'' bo- cjiis, ibi § G . Ihtjas principium hierar-

lius Dei esl : vero, i<l est, scd nos redu- chise.

cimur, quantum possibile esl nobis, in ( .11 i,i primum duo

Primo dicil in facil .

divinas conlemptaliones sensibilibus, id quo omnis hierarchia consistit. Secundo

est, per Bguras quasdam quia proprio :
;i]i|»li<'ai hoc Ecclesiasticae hierarchia;, in

vereque dicendum esl (quod univorsale hoc ostendens quid sit, ibi (§ 3), Nostrm
principium esl in scientia hierarchiae)quod i<liiiu hierarchia, <'!<•.

scilicel unum quidem, scilicel Deus,

est

quod omnes tam Angeli quam homini - Littera sic construitur : Omnis quidem
uniformes secundum genus hierarchiffl hierarchia tam angelica quam humana,
appetunt\i\ Qnem
optimum. Vero, i<l el secundum adorabile, idest, « venerabUef
rvt. scil idipsum unum quod est, quod (sic enim habel alia translatio) nostrte
in se semper manel unum, non partici- sacrae traditionis, scilicel secundum (pi< •< 1

pant omnes unxformiter, id est, eodem traditum est nobis a venerandis viris in
modo, sed hoc sicut divina juga, i<l <'st, Scripturis sacris, est omnis, i<l cst, l<»la

divinae leges (quae omnia sibi snbju- ralio, osdinis s<'ili<<'t, sacrorum, i<l est,

gant) distribuunt pariem in participando de sacris subjectorum, i<l est, inferiorum,

juxta dignitates participantium. complectens in se omnia sacra dona
Sed hxc quidem, scilicet quonn»<l<» eliani infeiiorum, quae sunt ratio quare
quidam cum symbolis, et quidam aoci- quidain ordinantur super alios, et hoc
piunl sine symbolis, latius dicta sunt a dicitur quantum ad ipsurn ordinein hie-
nobis ea in actione, i<l est, tractatu, quae rarchicum : aut etiam cum hoc est uni-
est de invisibilibus et sensibilibus, quae versalissima consummatio, id est, perfi'-

dos non habcmus. clio sacrorum, id est, quae est per sacra,
continuatim hujus hierarchue, aut hu-
Nunc vero nostram, etc. Hic incipit jus, id est, secunduni quod una cst sub
d sterminare de Ecclesiastica hierarchia alia," quia superior complectitur in se
in communi, secunduin ea quae sunt pro* omnes perfectiones inferioris.
pria sibi, et angelicae. Et primo dicit de
qno est intentio. Secundo exsequitur,
ibi, Est quidem hierarchia, elc.

Litlera sic construitur : Vero, id cst,

I postquam ostendimus quo diffcrl

in

nostra hierarchia al» angelica, nunc di-

rrff Irniaho {t[HtlulU))l pOSSibHe) est 10*1-

lii, nostram hierarchiam, id est, Eccle- nrini m.

siasticam, et principium ejus et cssen-
litiut. i<l est, difGnitionem, invocans in
adjutorium Jcsum, principium et con-
summationem, i<l est, Qnem omnium hie-
rarchiarum, tam humanse quam angeli-
ca\ id est, a quo manant, el in quem re-
ducunlur. I. Sed ViDETUR, quod luec diflinilio

hierarchiae sit incompetens : hierarchia

Est quidem hierarchia, etc. Hic exse- < -ii i iii inest magis superpositis quam sub-
quitur, el <livi<lil in duas partes. In pri- jectis : ergo magis et potius debuil dice-
iua dicil <|ui<l sil Ecclesiastica hierar- n\ ratio superiorum quam subjectorum.
chia. lu secunda quod sil principium '1. Pra^terea, Hierarchia consistit in
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I. § 5.

scieritia et actionc, ul in capitulo tertio S no. Dicimus, quod non

ii .1
intendit
Ccelestis hierarchix dictum esl : haec au- diffinire hierarchiam, i um alibi diffinita
tem sunt lam in superioribus quam miI>- sit, sed ponere id quod compleclilur in
dilis : ergo hierarchia esl ratio utrorum- omnia ess mtialia hieran hiae, in quo Bunt
que. implicile diffinientia hierarchiam. Per
\. Prasterea, Purgatio et iiluminatio ho •
quo i dicilur, om rorum ratio
et perfectio perficiuntur his duobus, sci- et consummatio, tangitur el scientia
licet scientia el actione : cum igitur illa aclio ct quidquid aliud c mcurrit ad per-
tria sint operationes hierarchiae, videlur feclionem hierarchiae : el per subjecta
quod illa hierarchia sil in scientia et uc- dal etiam intelligere sup trposita, cum
tione : et sic idem quod prius. subjectum sine superiori non possil in-
i. Praeterea, Non ponil iu sua diffini- telligi. Et per hoc patel solutio a<l nl.j.'-

tione essentialia hierarchiae, quae in alio cta.

libro posuit:ergo videlur incompetens
essc (liliinilii).

AXTIQUA TRANSLATIO. BAI III. CORUERII, s. J. INTERPRETA riO.

Nostra igitur hicrarchia dicitur et est Saccr igitur ord :^v dicitui
continens omnium
eam sunt quae juxta cst (unctio, univcrsa sacra i e i

sacrorum negotium, sccinulum quam plectens, q la divinu

divinus hicrarches perfcctus omnium omnium per se rci um rum
habebit qua3 sccundum ipsum sunt sa- ticeps existit, in
cratissimorum participaiioncm, utpote summu ellatur. Sicut en
ab hierarchiacognominatus. Sicutenim :m ordinem nomina> i

hicrarchiam qui dicit, omnium simul simul com

comprehensam sacrorum disposi-
dicit pe
tioncm sic hierarcham dicens, decla-
: m appellat, Dco inl

rat mirabilem et divinum virum, o divinum plai - mni

nis sacrae eruditum scientise in quo : tum, ln qu»>
purc sua hicrarcliia omnis pcrficitur et oim. illi intst. j

cognoscitur. c i t ur
 i). alb. mai>. oitn. rtu;n.

<m hierarchia, perficitur et cognoscitur,

ui in co in quo est porfecta virtua hie-
rarchiae, in aliis enim esl per participa-
lioaem ab \ipBO, pure, id est, Bine defectu
aliquo.

l JtPOSI riO TBXTl S.

Nostra igitur hierarchia, etc. durium.

Hic applical Ecclesiasticae hierarchiae 1. Si:n videtur falsum quod dicit, quod
quae dicta sunl de hierarchia in commu- hierarches cst perfectus participatione di-
ni. diccnSj cx quo omnis hierarchia esl vinorum sacrorum : sicut cnim dicitur .«d

liilis. nostra hierarchia dicilur secundum !!«!>. v, 2 et :{ : Et ipse Pontifex circum-

signiGcationcm nominis^ et est sccundum datusest infirmiiate : et propterea debet,
siiuin esse^ negotium, id est, actio, con- quemadmodum pro popalo, clc. : ergo
linens, id est, contentivum omnium sa- videtur quod non sit perfectus in sacris.
crorum quae suntjuxta eam, id est, quae -. Praeterea,l Joan.i, 8, dicitur : Si di-
ad ipsam pertinent, non enim continet xerimus, quoniam peccatum non habe-
sacra angelica, secundum quam, scilicet mus, ipsi nos seducimus, ct veritas in

hierarchiam, id c-t, ex co quod habet ip- nobis non est : ipse autem Joannes de
sara divinus hierarches, perfcctus om- hierarchis crat : ergo videtur, quod hie-
nium, id est, in omnibus, habebit par- rarcha non sit perfectus participationo
omnium sacratissimorum,
licipalioncm omnium sacrorum.
qux secundum ipsum sunt, id est, qme Solutio. Dicendum, quod suut quac-
ail suam hierarchiam pcrlinent, utpote dam sacra quae pertincnt ad sanctitatem
cognominalus ab hierarchia. Sicut enim vitae, et secundum talia nullus perfectus
qui dicit hierarchiam, dicit disposilionem fuit in hac vita nisi «Icsus Ma- Ghristus et

quamdam simul comprehensam omnium ter ejus : el de his non loquitur. Sunt
sacrorum, id est, ex omnibus sacris : etiam quaedam sacra quce pertinent ad
dicens hierarcham declarat ex ipso potestatem hierarchicam, et talia omnia
aomine virum quemdam, a virlute enim, perfecte sunt in hierarchia, cum nihil
mirabilem quantum ad altitudinem j>o- deest de virtute inferiorum. Et per hoc
testatis, et divinum quantum ad bonita- patet solutio ad objecta. Itoc autem quod
tem el similitudinem donorum, erudi- dicit, hierarcham esse virum mvrabilem,
tum omnis sacrae scienlise : in quo omnis etc, intelligendum est quanlum ad id

sua hierarchia, Bcilicet secundum quod quod debet esse, licet in multis deficiat,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I, § 6. 489

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO.

Hujus principium hierarchiae, fons Hujus origo sacri principalus fons

vitae, csscntia bonitatis et una cxistcn- una rcrum
est vitae, essentia bonitatis,
tium causa Trinitas cst, cx qua et cs- omnium causa Trinitas, ex qua per
sc, ct bcnc csse cst subsistcntibus per bonitatis redundantiam et ipsum esse,
bonitatcm. Hxc autcm omnium sum- ac bcnc csse rcbus. llunc autem omnia
mitas divinissima principali bcatitudi- transccndenti divinissimae beatitudini,
ne trina, unica vere cxistit secundum trinae unitati, vere existenti, modo
quod nobis incomprehcnsibile est. quidcm nobis incomprehenso, ipsi au«
tcm notissimo in votis quidem est ra-
Huic autcm dcsidcrabilis voluntas tionalis (creaturae) salus, tam nostra
quidem cst rationalis salus, ct secun- quam mcntium supernarum; vcrum-
dum nos ct super nos csscntiarum. tamen hiec salus iis qui salvantur non-
II;i'cautcni non aliter ficri potcst nisi nisi jam deificatis potest obtingere. I

deificatis salvatis : deificatio autcm est autem haec deificatio, Dei quaedamt
ad Dcum, quantum possibile, et simi- quoad fieri potest, assimilatio unioque.
litudo, ct unitas.
 I). Al.15. M \<i. <>lth. IMM.I).

esl causa existcntium, etbencesse el ua-

lni.i' quantum
in r>t fons vitaj, <•( gratiae
in quantum est atia non
bonilalis,
solura hicrarchicis, sed omnibus rebus
subsistentibus per suam bonitatem, qus
dduxit, ut in cap. IV Cwle-
stis hierarchias dictum est. Hxc autem
causa quaB est divinissima, id est, perfe-
DIVISIO ii EXPOSI i lt> H \ ll S. ctissima summitas, cacumen om- quia
nium rerum, in quantum <^t ultimus Gnis,
el secundum quod omnes perfectiom b
caeterarum rerum sunt altiori modo in
ipsa, trina principali beatitudine, id est,

Hujus autem principium, etc. principalibus beatis, scilicet personis,

quarum quaelibel principalis dicitur pro-
pter aequalitatem majestatis. Cum enim
principalis beatitudo sil essentialis bea-
litudo, non diceret Trinitalem esse in es-
sentia, nisi abstractum pro concreto po-
neretur. Haec, dico, existit unita in es-

In parle ista determinat de principio scntia, verc, quia secundum esse et

hierarchise, et dividitiir in partes duas. essentiam (ail differentiam essentiae uni-

In prima ostendit quid sil omnis hierar- secundum esse

versalis, quae cst multa,

chiaB principium : in secunda, emanatio- non habens veram unitatem) et lioc se-

nem hierarchiae abillo principio, ibi (§8), cundum quodest nobis incomprehensibile,

Dicamus itaque quomodo, etc. scilicet ut tincs ejus circumspiciamus,

Prima dividitur in duas. In primapo- quamvis per fidem quoquomodo altin-

nit principium hierarchiae. In

commune gamus.
secunda ostendit secundum quam condi-
tionem sit proprium principium hierar- Huic autem, clc. Quia prsedictum prin-
chiae per differentiam ab aliis rebus, qua- cipium est causa communis omnium re-
runi otiam causa est, ibi, Huic auiem rum, ostcndit secundum quam rationem
desiderabilis, etc. ef ficiatur propria causa hierarchiae.
Et dividitur in partes duas. In prima
Littera sic construitur : Diximus, quod ponit conditionem secundum quam causa
hierarchia omnis sacrarum ratio ct
est communis omnium rerum, est propria
hierarchise, tam angelicae quam humanae, hierarchiae. lu secunda ponit conditiones
princirium est Trinitas quae est unus hierarchiae, secundum quas cxit a pro-
Deus, qui est fons vitse in quantum cst prio principio, ibi(§7), Omni autem hoc
spiritualis naturae, cujus est effundere vi- commune, etc.

tain, et essentia bonitatis, scilicet causa

undum quod est bonum per essentiam, Littera sic construitur : Huic autem
a qua est bonitas per participationem iu scilicet Trinitati, est quidem desiderabilis
omnibus causatis ab ipsa, ut dicit Boe- quaedam voluntas, id est, volitum, salus
tius, et una causa omnium existentium, rationalis naturae et essentiarum sccun-
in quantum est prima, quia impossibile dum nos, id est, hominum, et essentia-

est plura ponere prima secundum Philo- ni ni super nos, scilicet A.ngelorum. Et
phum. Etiam ex qua, Trinitate scilicet, diciturhic rationale etiam secundum quod
id est, provenite/essesecundum quod
. -i diffeientia animalis, et lioc est quod
 DE ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. I, 8 7 i'.H

diciiur I ad Tim. n, i : Qui omnes homi- creatum, qucm quis acquiril ex conjun-
nes inli salvos fieri, etc. Ila-r autem vo- ctione ad Deum, unitas \ cro referlur ad
liintus salulis est propria causa hierar- objcclum beatitudinis, quo ititu- I

chiae. Hsec autem salus nonpotest <dii<-r do increala. da?c autcm sunt quibus |

fierif nisi salvatis deificatis, id est, in Qcitur hierarchia, ut in cap. II! Cceiestis
Deuin reductis, extra quem aon esl sa- hierarchiae dicitur : « el idco ista non <li-
lus. Dei/icatie atitem est </ simiiitudo <></ <it amplius : » <•! sic <\ voluntate salu-
Deum et unitas, quantum /,</s,i/ji/<' est : ti- causalur hierarch
et similitudo refertur a<l habitum glorUe

AN flQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERRRETATIO.

Omni autcm hoc communc hierar- Omni porro ordini sacro commu
chiae summum, ad Deum et divina at- scopus est, erga Deum et res divinas
tenta dilectio, divinitus atque potentcr continua dilectio, quae divinit jse-
sacrificata, et ante hsec ab corum con- ritur, et perejus unionem consumma-
trariis perfectn et inconvertibilis rever- tur, quaeque ac prior est, illi adversan-
sio, ct cognitio corum quffi sunt, quas tium omnimoda et irrc

ea quae sunt est intellectualis veritatis rerum qu

et visio et scientia, et unilbrmis con- ritatis visio sci< tiaquc, r-

summationisdivina participatio, ipsius fectionis ejus qui

unius, quantum possibile, contcmpla- divina particip
tionis refectio nutriens invisibiliter et qu<se omnem sui t

deificans omnem in sc extentum. i itali modo reficit dei

41)2 1). ALB. M \C. nim. IMUd).

ii. Praeterea, Non omnis hierarchia

perGcitur per conversionem immediate
iu Deum, Bed tantum prima : ergo non
videtur quod Bummum omnis hierarchis
(•^t dilectio ad Deum.
7. [terum, Reversio pertinetad purga-
tionem : sed illuminatio esl ante purga-
tionem, quia est propinquior agenti, et

I>l BIA. non agit nisi transmittendo lumen ei :

uun debuit dicere quod reversio sit <mir

hssCj Bcilicet dilectionem et alia.

8. Prsterea, Contrarius habitus divinsa

illuminationi est peccatum, quod non est
Omni autem hoc commune, ctc. in angelica hierarchia : ergo non omni
hierarchiae commune est conversioa con-
trariis.
!t. Praeterea, Perfecta reversio non vi-
dctur csse in Kcclcsiastica hierarchia,
cum et ipse Pontifex circumdatus sil in-
firmitate, ut dicit Apostolus : ergo hoc
Hic ponit conditiones hierarchiae, se- iterum non cst proprium oinni hierar-
cundum quas existat propria sua causa. chiae, scilicet perfecta reversio.

I.t ad evidentiam eorum quae hic dicun- 10. Praeterea, Videtur idem esse per-
tur, quaeratur de his quae dicuntur in fectum ct inconvertibile, quia per hoc
Littera, e< primo de hoc quod dicitur, quod perfectum cst in aliquo, firmiter
dil Deum et divina. stat in illo : ergo superfluum erit dicere,

1. enim non est ponere

Hierarchiae per/ecta et inconvertibilis revcrsio.
uisi uuuiu Qnem ultimum sed haec prae- : 11. Iterum, Cognitio eorum qua5 sunt,
positio ad, uotat habitudinem finis : ergo refertur ad scientias quae sunt de specie-
per hoc quod dicit ad Deum et divina, bus entium, quas non oportet habere
videtur ponere plures ot divcrsos lines, hierarchiam : quia sicut dicit Philoso-
cum copula sit inter diversa. jilius, parum, aut nihil con-
« Scire aut
2. Praeterea, Divina uon possunt dici «fertadvirtutem » ergo non debuitsum- :

nisidona participata a J)eo scd asccn- : mum omnis hierarchiae poncrc circa co-
dendo ad Gnem primo occurrit quod ini- gnitionem.
nus dignum cst dona autem sunt infra : 12. Praeterea, Cognitio rerum diversa
dignitatem Dci : ergo prius debuit dicere est a rebus ipsis quarum cst : ergo vide-
divina quam Deum. tur falsum dicere, quod cognitio eorum
3. Iterum, Dilectionis non est attende- qu;i> sunl est ea quse. sunt.
re, sed magis scientiae : ergo inconve- 13. Praeterea, « Scientia non est nisi
nienter dicit, attenta dilectio. circa intelligibilia, » ut probat Pliiloso-
\. Iterum, quaeritur quare potius po- plius in priino Posteriorum, quia seusi-
suit dilectionem quam fidem et spem vel bilium non est scientia : ergo postquam
succedentja ejus, cum ipsis perficiatur dixerat cognitionem quae refertur ad
hierarchia ? scientiam, non debuit ulterius dicere,
•"».
Praeterea, Ultimum complementum visio intellectualis veritatis.
e8l in agendo : sed dilectio dicit habitum : I i. Praeterea, Idquod simplexest, non
ergo non est dilectio Bummum hierar- habet partem : quod autem non habet
chiae, scd magis diligere, partem, non potest participari : cum igi-
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. I. § T.

tur Deus sit simplex, videtur quod niliil iniiiii desideratum in omni hierarchia. El
sit dictum, divina participatio. s'n- patel solutio ad quintum.
I."). Praeterea, Nbn participatur Deus Ad sextum dicendum, quod licel non
nisi in refectione quadam ergo posita :
omnis immediate perficiatnr .1 l)<". t.i-

participatione divina, superfluum fnit ad- men homo perflciens vel Angelus n<>i\

dere refectionem. intendil reducere in --•, sed in Deum :

Iti. Praeterea quaeritur, quomodo dif- (juia M'i iiinliiiii lumen receptum .il» ij»-«i
ferunt hscc quatuor, scilicet participatio perficil alium : el ideo ullimum omnium

et refectio, nutritio et deificatio, «

1 1 1
«•
i - po- esl iu conversione ad Deum.
nit. Ail septimum dicendum, iju.j.I licel
Solutio. Dicendum ad primum, quod illuminatio si( prior respectn agentis, ta-
Deus est quideni unns iu substantia, sed men quantum ad recipientem prior • -t

multiplex in attributis, quas tamen non purgatio :quiaprius Becundum rationem

faciunt in ipso realem multitudinem, sed removetur a materia oppositum quam
differunt tantum ratione, ul scientia, bo- introducatur forma.
nitas, et similia : et haec attributa intelle- Ail octavum dicendum, quod pecca-
xit per hoc quod dixit, divina : per hoc tum (juoil esl contrarium lumini divino
autem quod dicitur Deus, intelligitur ili- el virtuti secundum quod est in habitu <'t

vina substantia : et ha3C sunt uuus linis actUj esl tantum in nobis : sed hic contra-
propter indifferentiam ex parte rei. liuin suuiitur large ad quodlibet opposi-
Ad secundum dicendum, quod ratio tum, secundum craod dissimilitudo con-
isla procederet, si per ly divina, demon- fusionis dicitur contrarium el sic con- :

strarentur aliqua dona ipsiuscreata : sed trarium esl in omni hierarchia '.

quia dicunt attributa qu.se. sunl in sul»- Ad nonum dicendum, quod in nostra
stanlia ipsius, prius debuil poni Deus hierarchia esl perfecta reversio quantum
quam attributa ejus nisi enim aliquo : ad hoc ijuoil nihil remanel de eo quod esl

modo cognoscatur Deus, non potesl co- contrarium gratiae^ licel imperfecta sil

gnosci scientia ejus iu quantum divina esl quoad hoc quod remanenl aliqua? conta-
et sic de Jiliis. giones venialium, quse non simpliciter
A<l tertium dicendum, quod licet dile- opponuntur gratia? 1 1 dilectioni.
clionis non sil altciilio, ul ciijiis actus sil decimum dicendum, quod re\ orsio
\d
tamen ad attentionem
attendere, inclinal dicitur perfccta secundum quod nihil 1

secundum quod dicitur « l»i amor, il»i : l manel de opposito : sod dicitur inconver-
« oculus. » tibilis, secundum quod conlii matur in illo

quartum dicendum^ quod dilcctio

\<l ail i|iiinl ir\ ertitur.

non est ex parte sicul Qdesel magisetiam \d undecimum dieendum, quod non
spos propter : non possunl esse in .
1 1 1 < >
• 1
iniiiii- cognitio requiritur ad hioran hiara,
omni hierarchia. Dilectio autem com nis sed tantum illa quaa esl dc 1 obua hii r ir-

csl et in viact in patria. El ideo potiusdi- chicis, sine qua cognitione non :
li-

\it diieclioncm quam visionem, quffi buc- i|ni- c--r hicrarcha in actu, 11 1 quod ox-
ccd.il lidei : quia licel visio B*i1 lota sub- erceal oflicium suum, licol |" in-

shinl tamen dulccdo

i;i bealitudinis, e t perfoctus hiei ar< ha - cundum p m
tantum ex dilectiono, qua amota nec vi- i.imIiiiii.

sio dclcctnhilis cssel : el hoc esl ulti- \d riuodoi niiiiiii iliconduin, quod 1

1
1 r. cap. 1 \ de 1
 L9I I). Al.lt. M M.. nltl). IM! ED.

i,i ista corrupta est, unde alia Iranslatio autriens. Itom, cibus corporalia assimila-
habet, • cognitio eorum quaB sunl in lur membris perfecte per hoc quod acci-
« quantum sunt, i possumus tamen di- l»it formam caraii vel ossm ipirituaiis :

core quoa I lilleram istam, quod scientia vero cibus, assimilal sihi sumentem ip-
iundum ossentiam n »n esl res quarura siiin per perfectam reductionem, sicul
esl scieutia, sed secundum aclum, sicut dicitur, [ad Cor. vi, 17 : Qui adhmrd
sensus sensibile, eo quod esl unus actus Domino, unus spiritus est : el quantum
sensus el sensibilis, Bicul dicit Philoso- ad hoc dicitur deificans.
phus, eo quod sensus non esl aclu nisi
per actum sensibilis.
Ad decimum tertium dicendum, quod
cognitio, ut dictum est, refertur ad res

hierarchicas, sed visio intellectualis uni-

tatis ad (inem hierarchiae, secundum quod
ipsa unitas in se intelligitur, ad quam per
symbola hierarchica ducere intendit.
Ad decimum quartum dicendum, quod EXPOSITIO I EXTUS.
id quotl esl simplex secundum substan-
tiam, potesl hahere partes ut est obje-
ctum intellectus, secundnm quoddiversa
1« issunt de ipso considerari, sicut pnn-
ctuni in quantuin esl principium unius li-
neae, e1 in quantum esl finis alterius : et

sic partem Dei

intellectus potest accipere Littera sic construatur : Diximus. quod
secundum quod considerat ipsum secun- Dei est voluntas salus nostra, et essen-
dum rationem scientiae vel bonitatis et tiarum quae supra nos sunt, qute non pot-
aliorum : el iterum secundum quodscien- cst esse nisi per deificationem, qux» est
tiam ejus vel bonitatem non accipit sibi assimilatio ad Deum, Autem, id est, sed
ccuntluni immensitatem virtutis divinae, omni hierarchise tam angelicaa quam liu-
I proportionaliter. mana\ /toc $ummum id cst, ultimum, t

Atl decimura quintuni et decimum sex- ad quod ascendunt tamquam ad finem,

tum dicendum est, quod illa quatuor est commune, scilicet dilecHo aitenta, id

differunt secundum similitudinem cilu est attcntum reddens ad Deum secundnm

corporalis, nisi in hoc quod cibus corpo- substantiam, et divina, itl est, attributa

ralis convertitur in nutritum, spiritualis ejus : amor

quia velut ignis acutus est

vero convertit in se accipientem ipsum, penetrans omnes partes, et di£Cerentias

sicnt dictum esl ab Auuustino : « Nec tu amati perquirens. Dilectio, dico, sacri/i-
« me mutabis in te sicul cibum carnis cata, idest, « sacrificans » sic enim habet
« tuas, scd mutaberis in me. » Cibus enim alia translatio) hominem Deo, divinilus
corporalis sumitur per comestionem, quantum ad principium a quo est, etpo-
ct lmic respondel in spirituali cibo di- tenter quantum ad habitnm, quo virtuo-
vina participatio. Itcm, cibus corporalis se lit conversio in Deuin, sonat enim hic
propter convenientiam delectat et con- potenter potestatem perfeetam halntus,
fortal natuiam, el similiter cst in cibo ct non impotentiam imperfectam : et ante
spirituali delectatio ex convenientia re- haec, scilicel dilectionem vel sacrificium,
pti divini doni quam importat refe- quod cst ultimum, esl perfecta, quantum
ctio. c.ilnis corporalis unitur membris, et ad terminum a quo, secundum quod ni-
similiter cibus spiritualis conjungil sibi liil remanet <\r contrario, et mconverti-
recipientem, e! quantum ad hoc dicitur bilis, secundum quod firmiter ^tat in t>T-
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. I, g s ;•:',

mino a<l quem, reverosi ad Deum, tio consumnationis %

\>\ est, perfectionis,
eorum contrariis, scilicel oppositis sal- uniformis, i<l est, per quam in Bimililudi-

tem ut privatio, sicul confusio dissimili- 11 iii virtulis constituitur, el hoc quan-
tudinis, et hoc dicitur quantum ad pur- luni ad acc< plionem donorum, < i

gationem quae esl una actionum quibus contcmplationis, id est, quae i

devenitur ad illud commune ultimum, el templatione ipsius unius, scilicct D

iterum quantum ad illuminationem i
quantum possibile wAn-*. el hoc quan-
cognitio eorum qux sunt, scilicet peiii- liiin ad del< ctationcm quae esl |" r i

nentium ad hierarchicos actus, quse sci- vcnientiam accepti. Refe< ii<», <li< • <. nu-
licet cognitio, est ea quse sunt, scilicel triens invisibiliter, i<l est, in\i»il<ili nu-
de quibus esl secundum actum, et visio trimento : Becundum
in\ i-il<ili. dico, i

ct scientia intellectualis veritatis in se, poralem isura quantum ad unionem quaa

\

;id quam per hierarchiam ducimur, et vi- unil nos Deo, et deificam omnemexten-
sio dicitur quantum ad prima quae sunl tum, scilicel propter praeparationem
per modum conclusionis, <-t iterum quan- se, scilicet Deum, quantum ad perfe<
liim ad perfectionem esl divina participa- iiluminationem.

ANTIQUA TRANSLAl 10. BAI.TH. Iii. 5. J. INI

Dicamus itaque quomodo divina Dicimus ita |ue, D i principalem

l\
bcatitudo, vcra divinitas. et principium beatitudincm, qua; nat
dcificationis, ex quodeificari deificatis, principium deificati»
bonitate divina hierarchica in salutem deificandi sunt deificantur, d
ct unitatcm omnium et rationalium et nitatc dinem,
intellectualium essentiarum donavit. I !t dcificationcm omnii
supermundanis quidem et beatis qui lium iinn spiril

tibus immaterialiter et intellectualit \

non cnim extrinsecus eas Deus in di-

vina movet, invisibiliter autcm et in- iii

trinsecus illuminatas, in eam in se pu-

ram et immatei ialiter di\ in sc<

voluntatcm.
vii idiand
i!i,, D. \i.n fcfAG. ORD. riu:i).

D6 dicta, immaterialiter, i<l est, aon ma-

terialibus symbolis quantum ad id in quo
accipitur, et intellectualiter, quia
non per
Bensum phantasiam, quantum ad dig-
el

positionem accipientis non enim Deus :

movet eas, Bed quietat, in divina extrin-

secus, i«l est, per extrinseca, sicul sunt
sensibilia : autetn, i<l est, sed eas illumi-
divisio ii bxpositio tkxiis. natas invisibiliter, id est, non exteriori
visu. Bed intellectu, et intrinsecus, quia
per intelligibilia movel in eam divinissi-
mam voluntatem, suam, confor-
scilicel

mando sihi, puram ab omni macula, et

Dicamus itaque, etc. immaterialiter in se, quantum ad essen-
tiain in qua radicatur.

Ilic ostendit qualiter sit exitus hierar-

chias, a determinato principio : et dividit

in partes duas.
prima determinat exitum angelicsB
In
hierarchiae in sccunda exituin Ecclesias-
: dubia.
tiea», ibi (§ 9, a), Nobis vero, etc.

Littera sic construitur : Itaqne ex quo

tale est principium et dispositio hierar-
chiae, dicamus quomodo divina beatitu-
do, in quantuniest objectumbeatitudinis,
nt linis, cl vera deitas, secundum quod Sed videtur, quod Deus movet An-
1.

est in se, i<l est, naturalis deitas ad difre- gelos extrinsecus sicut enim dicil \u- :

rentiam eorum, qui participatione, vel gustinus Deus movet creaturam cor-
: «

nuncupatione dicuntur radii, et, id est, « poralcm per tempus et locum spiri- :

etiam principium deificationis, secundum « tualem vero per teinpus, sed non per

quodab eo estgratia quae ducit in finem, « locum » quod autem movetur per
:

cx quo scilicel principio est, deificari tempus, movetur extrinsecus, quia tem-
omnibus deificatis, quomodo, dico, dona- pus est accidens motus quod distare fa<it :

vit sua bonitate, non necessitate, vel in- ergo movet Angelos, qui sunt spirituales
digentia, divina hierarchica, id est, dona creaturse, extrinsecus.
hierarchica, et ordinem ejus, in salutem, 2. Pneterea, In libro de Causis dici-
quantum ad collectionem in fine, etuni- tur, quod « interrem cujus substantia el
tatem, qua colliguntur in assimilatione « actio est in momento temporis, cujus-
De\, omnium essentiarum et rationalium, « modi sunt generabilia et corruptibilia,
scilicet hominum, ei intellectualium, id « et rem cujus substantia et actio est in
est, Angelorum. Et lamen diversimode : « momento seternitatis, ul Deus, est
quia supermundanisetbeatisquietibus/id a res cujus substantia esl in momento
est, quicscentibus ab omni transmutatio- « sternitatis, et actio in momento tem-
 DE ECCLESIASHCA HIEItARCHU, CAP. I, § 9. j :

• poris » sed tales sunt Angeli ergo

:
: hoc mundo sumus : secundum vero quod
extrrasecus raovet illos Deus. actio eorum accedil ad tempus per vi-
Solutio. Dicimus,quod sicul dicit Au-
cissitudinera, dicuntur esse iu tempore,
gustraus, « JEternitas vere una est, ta-
quamvis essentialiter tempo- uou sinl ia
«menparticipaturamultisin quantum re, et sic dicit Augustinus, quod
movel
« part.cipant mcommutabilitatem
: eos Deus per tempora. Et per hoc patet
undc dicimus, quod Angeli secundum solutio ad primum
quod per contemplationem accedunl ad Ad secundum dicendum, quod res illa
participationem divinae aBternitatis, re- media secundum intellectum Uctoris
moventur a terapore et omni vicissitu- est ccelum, cujus substantia esl perraa-
d.nc ct ideo dicit Dionysius, quod
:
nens el motus temporalis capax : si ta-
non moventur
« in divina extrinsecus : » m en intelligatur .1, Angelis, t..„. rum
quia nosetiam, sicutait, secundum quod actio dicetur temporalis, ut dictum cst.
mente aliquid aetcrnuui capimus, non in

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. C0K0BRII, S. J. INTBRPRBTATIO.

A. Nobis autem quod illis uniformi- Nobis autem, quod simpli His
ter et connexim donatur, ex Deo tradi- collectimque prcestitum, ex di\
tis eloquiis, quantum nobis possibilc, traditis eloquiis, pro captu n di-
in varictatc ct multitudine separabi- visibilium varietate multitudineque
lium symbolorum donatum est. signorum donatum c

B. Essentia enim nostree hierarchise Substantia cnim hiei

est a I)co tradita cloquia. Sanctissima sunt divinil \1

autem eloquia hsec dicimus queecum- m

que a divinis nostris sacris, perfectori- da, quas .1

bus in agiographis nobis ei Theologi- divir , jrj Scriptu

cis donata sunt dcltis. Atqui ct qu.r- sacris librisque theologicia tradita 1

11?
m 1). ALB. MAG. oim». Plt.Kl).

cumque ab ipsis sacris viris immate- bis sunt : uti et illa qus ab iisdcm vi-
riali doctrina, et minorc quodammodo lis sanctis subtiliori, non omnino dis-
jam in c<clcsti hicrarchia, ct intellcctu sita ab ordine ccclesti insinuationc, dc
in intellectum per medium verbum mente mcntcm, mcdiante vcrbo,
in
corporalc quidem, immaterialius vcro corporco quidem illo, simul tamen
tamcn cxtra scripturam duccs nostri immatcriato, sinc scriptione, institu-
cruditi sunt. torcs nostri sacra quadam traductionc
sunt cdocti.

Neque ha?c divini summi saccrdotcs Ncque vero ista divino Spiritu
in sacrificii commune, non vclatis in- aftlatorum sacrorum praesulum mo-
visibilibus, scd in symbolis sacris tra- numenta, in sacri ordinis commu-
didcrunt. Kstcnim non omnis mun- ne bonum, propatulis intclligcntiis,
dus, ncquc omnium, ut eloquia aiunt, sed symbolis quibusdam sacris tradu-
scicntia ', cta sunt non enim quilibet sanctus,
;

neque omnium, ut eloquia tradunt,

scientia est.

Necessario igitur primi nostra? hier- Ncccssario igitur primi sacri ordi-
archiae duccs ex supercsscntiali deita- nis nostri moderatores, supersubstan-
te ipsi rcpleti divino dono, ct in idip- tialis Dei principatus sacro ipsi mu-
sum deinde prseire cx divina bonita- ncrc plcni, et in posteros illud ipsum
te missi sunt. Ipsi vero copiose aman- derivatum a divina bonitate missi, cum
tes tamquam dii, eorum qui post se et ipsi, utpote divini, promotionem dei-
sunt rcductionis ct dcificationis, scnsi- ficationemque posterorum affatim de-
bilibus imaginibus supercoelestia, ct siderarcnt, sensibilibus figuris super-
varictate et multitudine connexum, et ccelestia, et quod unitate collectumest
in humanis divina, et in materialibus varia cum distinctione tum multitu-
et immaterialia, et his quae sunt se- dine, nec non in humanis divina, et in
cundum nos superesscntialia scriptis matcriis immateriata, atque in nostra-
suis et non scriptis doctrinis secundum tibus rebus supersubstantialia, qua
sacras nobis tradiderunt legcs, non scriptis qua non scriptis institutioni-
propter immundos solum quibus nec bus, in sacratissimis oraculis nobis
symbola tangcre fas est, sed quia et tradidcrunt : nec id proptcr profanos
symbolica qiuvdam est, quod quidcm tantum, quibus vcl ipsa signa tangere
dixi, proportionalitcr nobisipsis, no- nefas sit, sed quod noster, ut dixi, sa-
stra hierarchia, desidcrans sensibilia cra ordinandi ritus, cum illorum.com-
in eam ex eis ad invisibilia diviniorem paratus, symbolicus existat, sensibili-
nostram reductioncm. bus signis opus habens, ad diviniorem
nostri ex illis ad intelligibilia sublima-
tionem.

1
Marc. iv, 1 1.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCIIIA, CAP. F. 6 9.

modo Qostra hierarchia perficitur pei

cra eloquia, el .1 quibus sil tradita. S -

cundo, quod Bunl p r symbola tradita,

ibi (§9), Veque hse >/>> ini etc. Terl
quibus baec >\ mbola sinl revelanda el
quibus non, ibi (§ 10), /,'>>> landas tam
sunt, etc.

EXPOSITIO TEX'1 i
S.

A. Nobis vero, etc.

hl IULM.

Ilic ostendit exitum Ecclesiasticae hie-

rarchiae a sim principio. El primo osten-
dit modum exitus. Secundo, manifestat Circa primum esl dubium de hoc quod
quod dixerat, ibi (§ 9, B), Essentia enim dicit,quod eloquia sunt essentia nost
nostrze, ctc. hierarchicB videtur enim esse f,il>iiin.
:

Regulans enim el regulatum non

I .

Littera sio exponitur : Sic dantur An- sunl idem sed uostra hierarchia regul 1-
:

^elis hierarchica : vero, pro sed illud lnr sacra Scriptura, quffi dicitur hic /

quod donalur illis, scilicel Angelis, uni- dita 11 /><>> eloquia : ergo qoq esl 1
— n-
formiter, quia non per diversa > i 14 1 1 a . el tia Qostrce hierarchiae a I
*'•" tradil 1

connexim, id est, simpliciter, quia non quia.

per materialia cl composita dona, lameu '1. Praeterea, Eloquia habeul relalio-
donatum est nobis, quantum possibile Qem ad alterum quantum ad auditum :

esl nobis, ex eloquiis traditis a Deo, sed talem rclationem qoo imporlal h

scilicel sacra Scriptura, in varietate, rarchia : ergo non sunl idera |" r - ssen-
quantum ad dilferentias significandi, et tiam.
multitudine, quantum ad diversas cau- Soli 1 1". I uccndum, quod I

sas sacramentorum separabilium t quia i xponenda |

usain : sunl
in ris sistere non debemus, sed separali cra eloquia 1

ab cis per hffic \ enire in intellectualiu ari hiffi, qou |"'i inolum tuutura •!

symbolorum, id est, scnsibilium signo- 11.1. quia lui 1 insuflii

rum. mores, ul dicil Philosophu •. -

obligando pei m iduin

non habe in-

Essentia enim, etc. Hi' manifestal suffii 1

quid sii aobis donatum per symbol iic-. 1 .1 |"-i hoc j". la.

per hoc quod causa nostrffi hierarcliiffi

smil sacra eloquia, qu e symbolis m >l<i^

tradita Bunt. Primo ergo i»>ini«lit quo-
500 D. AUl. MAG. Oltl). PRjED.

iil est, appropinquando ad modum quo

accipil ccelestis hierarehia immaterialiter,
et eruditi, dico, ex intellectu unius, in

intellectum alterius procedente doctrina,

sicul ex intellectu Pauli in intellectum
[erothei, el sic deinceps : el hoc per
medium quod deferl intentiones unius
ad alterum, verbum, dico, corporale qui-

Exrosmo ti:x 1 1 s.
dem, ne credatur omnino immaterialiter
accipere sicul ccelestis hierarchia, imma-
terialius vero, quam alii recipiant, ta-
i/irii duces nostri extra scripturam,
eruditisunt. El intendit quod sacra elo-
B. Essentia enim nostrse hierarchise, etc. quia sunt quae sancti viri scripserunt,
vel quia verbis edocuerunl discipulos
suos, et ipsi aliis tradiderunl secuudum
quod acceperunt, sicut luna illuminat in
quantuin habel luinen a sole.

Littera sic exponitur : Diximus, quod Neque hsec divini, etc. Hic ostendil
noliis datuni esf per symbola. Enim, i<l quare doctrinam suam sacri viri symbo-
est, (juia eloquia tradita a Deo est essen- Iis tradiderunl : el dividitur iu duas,
tia, id cst, essentialis causa nostras hie- secundum quod duas rationes assignat.
archisSj regulando per moduin doctrinae Secunda incipil ibi(§9). Nonpropter im-
et legis. Hsec autem dicimus eloquia, mundos solum, etc,

qusecumque donata sunt nobis in deltis,

id est, pugillaribus sive tabulis de cera, Littera sic exponitur : Neque, id Cs1

et sumitur hic pro libris, agiographis, id non diri/ii summi sacerdotes, id est,

est, sacrae Scripturae, et Theologicis, id sacra dantes, non non tradiderunt /wec,
est, in quibus divini sermones sunt scri- scilicet sacra eloquia, invisibilibus non
pti, et haec a nostris divinis sacris perfe- rr/atis, id est, tradendo invisibilia sine
ctoribus, id est, ab bis qui in divinis j>er- velamine fiffurarum : sed tradiderunt in

fecti, nos sancte instruendo perfccerunt, sacris symbolis, et haec in commune sa-
sicut Prophetae et Apostoli. Atqui, id crificii, id cst, communicanda aliis, (jui

est, certe, ct, id est, etiam illa sunt sacra per haec eflicerentur sacri. Et lioc ideo :

eloquia qusecumque nostri duces, id est, enim, id cst, quia non omnis hoino esl

magistri, sicut fuit Ierotheus et alii

>
mundus : sed quia sunt porci et canes
siuit eruditi ab ipsis sacris viris, quisci- quibus non licel dare sanctum et marga-
licet Scripturas canonicas ediderunt, im- ritas, ut dicitur Math. vn, (i : neque om-
materiali doctrina : quia sicut capaciori- nium hominum esl scientia, qui scianl
bus divinorum immaterialiter eis tradita spiritualia honore congruo revereri, ut
s
sunt, quae aliis in vilibus signis occul- e/oquia aiunt .

tantur : et minore, id est, simpliciore

quodammodo jam in cai/csti hierarc/tia,

1
I ad Corinth. \m,7 ; Scd non in omnibus
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, I \l'. I, § 9. 501

Tgitur necessario, ne sancta deridean-

lur, primi duces nostrse hierarchiae, qui
scilicet nobis sacra eloquia tradiderunt,
ipsi per se repleti divino dono ex super-
essentiali deitate, et, id est, etiam Deum
postquani ipsi receperunt, missi sunt ex
divina bonitate, nostram salutem pro-
vidente, prseire nos exemplis et doctrinis
iii idipsum, soiliect divinum donum. dubia.
Fpsi vero duces copiose amantes, el qos,
quorum salutem operabantur, el Deum
cujus gloriam quaerebant, tamquam dii
per similitudinem donorum et consor-
tium potestatis, operatores per ministe-
rium, reductionis, quantum ad conjun-
ctionem, et deificationis, quantum ad Si-:i> imp.hm esl de hoc quod <li<'it. Jm i.

assimilationem perfectam ad finem <•<>- [mmundis non est f.i^ tangere ipsa
rum qui post se sunt, quibus scilicet a symbola sacramentorum sit enim aliquis :

Deo praepositi sunt, tradiddfunt nobis qui teneatur ex officio exhibere Bacra-
non proprio motu, sed secundum sacras menta, qui sil in peccato mortali, si non
leges, doctrinisva libris quos ediderunt, tangal symbola dispensando sacramen-
etnon scriptis quantum ad hos quos ore ta, peccat, quia omittit i<l ad quod te-

tantum docuerunt, ex quibus iterum netur : similiter si tangat, peccat, < j 1 1 i.i

transmissa est doctrina in alios, secun- non cst fas siLi tangere cum sit immun-
dum t[ii<id al> cis acceperunt. Tradide- dus : ergo videtur, quod sil perplexus.
runt, dico supercaelestia sensibilibus ima~ Dicendum, quod in veritate ille <|ui

ginibus, i<l est, symbolis, <

i
t tradiderunt esl in peccato mortali, mortaliter peccat
id quod in se est connexum, id est, sim- quandocumque induit vestres sacras, nec
plex et iiiniin, scilicel spiritualia, et va- licel sibi omnino concedere .ili<|U"<l sa-
rietate </ multitudine symbolorum : el cramentum, nisi baptismura propter ne—
tradiderunl divina in rebus humanis, ei cessitatem, qoii tamen ita ut exhibcal se
immaterialia in rebus materialibus, et tamquara ministrum EcclcsisB cum *it

superessentialia his rebus quse secundum indignus. Similiter peccal si non exhi-
nossunt: el tradiderunt hoc modo non beat et teneatur. Nec taraen esl perple-
solumpropter immundos, idest, infideles xus : quia potesl renuntiare officio, vel

vel peccatores, quibus non estfasbe&ti- poenitere de peccato, el lunc licebil sibi

tudinis tangere symbola, i<l est, spccies tradere sacramenla, quia aliquid I

sensibiles sacramentorum sed quiano- : pcBnitenti, <|iu<<l non licel dum esl in

stra hierarchia est qusedam hierarchia peccato.

symbolica, scilicel symbolis tradita. Quod
quidem dixi, quia sunl propor/ionata Dbindi quoBritur de hoc quod dicitur,

nobis ipsis, qui per sonsibilia nati su- quod nostra hierarchia desideral syml
mus accipere. Hierarchia, dico, deside- ' ^ 1
'
1 -"•"" l,,ln '" ,l x i-
1< t

rans, id est, requirens sensibilia iti no- 'I'""

1 »ne symbolis possit rcduci,
sinim reductionem diviniorem ipsis son- '• Quorumenim una esl potestas, una
sil.ililms, quce esl exeh, scilicet sensibi- '^ 1 perfectio : Bed noslra hierarchia
libus, ad i,n-is,l,iliii. angeli staa accipiendi,

Bpiritualia scilia t. alias Qostra qod redu-

oeretur in spii itualia : cura igilur i
502 D. \l.lt. M \«.. nlih. IMM l>.

lico perficiatur Bine symbolo, el nostra lectus nostcr accipiat cum continuo el

fti.iin hoc modo poterit perfici. lcmporc.

i\ Prceleroa, Sicut liabemus Bcnsum, primum diccndum, quod si in jm »-
\d
it.i 1 1 intcllcclum : ergo sicul propter (alo inlcllcclh communicemus cum
.i

sensuni esl proporlionale nuliis accipere Vngelis, diflerimus lamen in modo in-
sensibilia, ita propter intelleclum crit lelligendi : quia intellcctus noster conne-
proportionale uobis accipere intelligibi- xus esl sensui, accipiens a scnsu, quoa"
lia. n >n esl de intclleclu Angeli.
\. PraMorea, Per lumen nobis natura- secundum dicendum, quod licet
Ail

liter inditum possumus in ea quae sunt habeamus intellectum sinil et sensum,

tantum intelligibilia, cum inter scientias tamen intellectus noster accipit a sensu :

metaphysica sil de intelli&ibilibus tan- et ideo oportet ut per sensibilia perficia-

tum, ul dicunl Philosophi : ergo multo tur.

magis potesl lumen gratise nos ducere Atl tertium dicendum, quod quia <•;> <!<
ad intelligibilia sine sensibilibus. quibus est metaphysica, sunt tantum
intellectualia, ideo intellectus noster se
Soldtio. Dicendum, quod non potest habet a<l illa sicut oculus vespertilionis
congrue pcrfici nostra hierarchia nisi ad lucem solis, quamvis in sc sinl ma-
manuductione sensibilium, cum intel- nifestissima, ut dicit Philosophus.

io

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDMUMI. S . .1 . INTERPRETATI0.

Revelandae tamcn sunt symbolorum Attamcn manifestae simul sunt sa-

rationcs divinis sacris perfectoribus, cerdotalibus signorum rationes, quas
quas non cst justum educere in adhuc sacrorum etiamdum candidatis expla-
perficiendos, scicntes quomodo sacro- narc ncfas, quod exploratum sit. sa-
rum, Deo tradentc, legislatores orna- crorum divinitus traditorum lcgislato-
tuum statutiset inconfusis ordinibus, et res, stabilibus atque impermistis ordi-
unoquoque sccundum dignitatem acci- num distinctionibus, cujusque merito
piente, proportionibus et sacris distri- accommodatis, disparilibus ac sacris
butionibus hierarchiam ordinaverunt. partitionibus sacrum ordinem distri-
 1)E ECCLESIASTIC \ RIERARCHIA, CAP. I, 6 10.

Propter quod et tuis sacris con- buissc. Quaproptt-r tui etiam ipsius
fessionibus credens (rccordari cnim sacrosanctis pactionibus persuasus (ea-
carum sanctum est) sic omnem qui- rum cnim mcminisse sanctum) ej i

dem suppositam hierarchiam sanctam patus quidcm ordinem, ut Cffiteris

laudem non tradas alteri pr.eter aeque praestantiorem, ncquaquam alteri com-
ordinatos tibi, dciformcs, sacros, per- municabis, praeterquam tui similibus
fectoresque, cosque patieris confitcri deilbrmibus saccrdotibus ipsisque ;

secundum legem hierarchicam, mun- pcrsuadebis ut juxta ritum hierarchi-

dorum quidem munda tangere, com- cum proliteantur, sancta quidem sanc-
municarequc solum divinis deificata, te contrectare, solis autem deifica di-
et perfectorum perfectivis, sanctisquc vinis, perficientia perfectionis capaci-
sanctissima, aliaque hierarchicorum, bus, sanctisque sanctissima communi-
et rnec tradidi divino dono. care : nam sacrorum ordi-
praeter alia
num munera, hoc quoque divinum tibi
munus demandamus.

quia nondum perfecti sunt, ne Bcandali-

zentur el irrideant. Non est, dico, has
justum educere, scilicet scientes quomodo
nostri duces, latores, docendo vel Bcri-

bendo, sacrorum ornatuum, divi-

legis
EXPOSITIO TEXTUS, nae, in qua scilicet ornatus Bacri el do-
norum spiritualium traduntur. Latoi

dico, Deo tradente, quia non a Beipsis,

sed Spiritu sancio inspirati, locuti mni

sancli Dei homines '. Quomodo, dico, isti

Revelandse tamen sunt, etc ordinaveruni aostram hierarchiam j/a-

tutis (irmis, el inconfusis, vel Beparalia a

confusionis discrimine, vel impermixl
ordinibus unoquoque accipiente tecun-
et

iliim dignitatem sui ordinis, ul non om-

ins aequaliter accipiant. Ordinaverunt,
dico, proportionibus ex pai te re< ipii n-
liiini, ii sacris distributionibus % id est,
Hic ostendit quibus revelanda sunt
Bymbola, el quibus occultanda, dicens :
donia sacris disti ibuenl - bi i undum pro-

Quamvis Bym* poi ione9 dictas.

nostri duces intclleclualia i

Propter quo 1 51 ilicet san< li pati

bola tradiderunt, tamen rationes, id est, .

ordinaverunt, id est, tiam

significationea symbolorum suni reve- r/, 1

landee, id exponendaa sacris divinis dens tuii mibus : el di-

est,

perfectoribus, i<l est, his qui in divinis 1 uiiiiii' hic • qua?dam

siones quaa fieri bo1< b int in primil
ultra alios communitor perfecti sunt.
non justum 1,-1.1. adhu< fiunt in ord
Quas Bciliccl raliones est l
,
el I

oporum Ba< rdotum, ul - ilicct -n

educere exponendo in adhuc perficiendos. , - 1
•

1
II Petr, i,2i,
50i 1). AI.U. MAG. <>m>. PfUED,

dignus rl castus, etc. : inter quas etiam positam, i<l est, nostrae inferioris hierar-
eral hoc quod spondebant, scilicet sacra chis doctrinam,non tradas alteri prsster
qod communicare immundis. Unde dicit seque ordinatos tibi, scilicel deiformes,
credens, etc. i<l est, credcns quod in sacros, perfectoresque, pro <iu" patieris
memoria habeas quod promisisti ;»<l confiteri eos quibus tradis, id est, recipies
observandum enim, i»l est, quia san-
: confessionem ab cis, secundum praedi-
ctum est recordari earum, scilicel con- ctam legem hierarchicam Btatutam a l'a-
fessionum iit impleantur, Ego, <lic<>, cre- tribus conGteri, dico, munda quidem
:

dens, tradidi tih\ c\ divino dono <iu<> tangere eos tantum qui sunt <!<• numero
donata Bunt mihi et hoc »>[>us aliaque de mundorum, communicare deificata,
et

numero hierarchicorum, in aliislibris sic, i<l est, sacramenta, solum divinis viris,
iil fsl. lali pacto, ut omneni quidem lau- quia pro sanctis sanctissima, el non pro
tlon, id est, laudandam hierarchiam sup- aliis.

1 » »
 GAPUT II,

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRBTATIO.

De perficiendis in baptismate. De iis quai in illuminatione seu bap*

lismo peraguntur.

SYNOPSIS CAPITIS:

Prima parte capilis ostendit, quo ordine perveniatur ad vitse sani til it< m, el qu
baptismus sit qusedam oativitas spiritalis, atque principium operura supernatara-
liuin, el simul monet, soloa sanctos ad sacramentorum adspectum esse admitl

Seounda parte describil solemnem ritum baptizandi, qui sic habel !

I. Pontife* sacra promulgal l Ivangelia.

11. EVsligionis artmtor pBtrinurh seu susceplorera quosrit, a quo instructus ura
adducitur-.
III. Hic benigne ipsum excipit.
IV. Clcrum convocal ad agendas 1)'" gratias, el a patrino adduclura •
•!• mn mula in-
terrogat.
\ . [nfidelitatem detestanti manum imponit, el inscribi jubet.
VI. Facta precatiom baptizandus exuitur, el Hunl insufflation
VII. Fil solemnis professio fidei, el baptizalur.
VIII. Veste candida amictus traditur susceptori, el - > rra • ommunionis parti

Tertia parte subjungil contemplationem, in qu

I. Ostenditj i itum hunc essfl Banctum.

II. Craremonias istas signare gratiam spiritulera
III. Deum gratiam suam omnibus communic
IV. Exponit, •
1
1 1 1
> "i 'i perveniatur ad pi i
m.
v. Quid sibi velil adductio el inscriptio bapli mdi, quid iteno abn dqdU
VI. Quid ad Orientem traduotJ
306 1). Al.li. M \i.. n|U). VW.YA).

VTI.Quid anctio.
\lll. Quid in aquam immersio el emersio.
IX. Qnid candidum vestimentum.
\ Quid unctio flnalis.
XI. Quid communio.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETATIO.

Dictum est igitur a nobis sacre quo- Dictum itaque a nobis est sancte,
modo ipsa cst secundum nos hierar- sacri ordinis nostri scopum esse Dei,
chix interpretatio ad Deum nostra quoad ejusrieri potest, assimilationem,
quantum licet et similitudo et unitas. atque unionem. Hanc autem, ut divi-
Hujus autem, ut divina docent elo- na Scripta tradunt, maxime observan-
quia, piissimorum mandatorum dile- dorum dilectione mandatorum sacris-
ctionibus et sacris actionibus jucunde que functionibus dumtaxat conseque-
perficimur. mur Qui enim, inquit, diligit me,
:

Servabit enim, inquit, diligens me sermonem meum servabit, et Pater

verbum meum Pater meus diliget
', ct meus diliget eum, et ad eum i>eniemus,
eum, et ad eum veniemus, et mansio- et mansionem apud eum faciemus.
nem apud eum faciemus.

1
Joan. xiv. i'S : Si 'juls diligit me, sermonem meum servabit...
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II. 6 1

determinando ea quaa perficiuntur < i

nos in baptismo : ii ideo intitulatur <l<-

perficiendis in baptismale. In secun la

determinat ritura baplismi <|ui erat in pri-

mitiva Ecclesia, il>i (§ 3 . Summus qui-
dem sacerdot, etc, el intitulatur myste-
hii \i baptism u is, eo quod determinat
figuras visibiies quibus spiritualia occul-
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTl s. tantur. Iu tertia exponil significationem
rilus. ilii
(§ 8 . ffsec quidem ettquantutn
ml symbolum, el esl titulua ejus, i beohi \,

i<l est, speculatio, quia ex sensibilibus

ducit in Bpiritualium cognitionum con-
Dictum est igitura nobis sacre quomodo templationem.
ipsa est, etc. Prima dividitur in tres. In prima, ul
continuct se ad prsecedentia, ostendit
quibus perficitur nostra hierarchia. lu
secunda ostendit specialiter quaa perfi-
ciantur in baptismo, ilii
(§ l), Uujus au-
tem ui divina docent, etc. Tertio probaf
per aucioritatem, ibi [§ I), Servabit enim,
In superiori capite determinatum est inquit, etc.
«le Ecclcsiaslica hierarchia incommuni in
comparatione ad suum principium, et Littera sic exponilur : ll<»< opus et

per differentiam a ccelesti. Hic incipit alia tradidi lil>i. tgitur dictum eti tibi '/

determinare dc spiritualilms operationi- nobis, incapite tertio Coetetiis hierarchue,

biis, hierarchiae : ct, sicut dictum esl su- sacre, i<l <'st, non transeundo limites sai ra
pra, non est intentio ejus in hoc libro Scripturae, vel confirmando auctoritati-
dcterminare de sacramentis omnibus, bus, quomodo ipsa interpretatio, idest,
sed tantum de liis in quibus lota virlus diffinitio vel intenlio tm Graei o enim ha-
est ex operatione hicrarchiaB. Operatio betur »xon4<, quod est intentio) hierar-
autem bierarcharum vel ministrorum chi.r secundum not, i<l ost, nostra, i<l

Ecclesiae cst vel circa intrantes, vel est, secundum aostram aestimationem,
(
circa exeuntes, vel circa progredientes ; undc <•! in 'celetti hierarchia <h< it « ><•< un-
el secundum hsec hoc opus dividitur in dummi », etl hajc,seilicet nottra i / sinti-

partes tres. iiiudo qua quiescaraus, < i unitat, quan-

lu prima parte determinal de baptismo tiiin ,nl i<l in <|ii<< qui< s< imus, - /' iii ,

Becundum quod esl operatio bierarchiae quantum licet, i<l est, possibilo esl no-
circa intrantes. In secunda <lc operatio- bis, quod non omnino.
nibus hierarchicis qus Bunl circa progre- [utem . id est, sed nos sp< ialitei
/

dientes, in lertio capite, ibi sciliccl (§ I

miir in ih\ iii.i siraiiitudini 8l

cap. Scd cugc, quoniam ejus com-

III), i
\ hoc maloriam guudii liab
memoratio qusedam erat, <•!"'. In lertia tionibus et tc tionibti ».

dclcrminal do opcrationibus hierarchicia undum quod pielas rtur ad ullum i i f< <

sunl circa cxcuntcs, scilicel mortuos [)c'i, mandatorum huj ut ,id esi,no9ira
i li
< 1 1 .
>
1

(cap. \ II). il»i scilicct, tJit autttn diffi- i.ii. In.c. ni doi <»( divi l •».

nitis} necessarium m/, etCi nl est, quia Dorainua inquit, .l<<.in i

Prima para dividitur ia tres partes. Iu 2 I Ditigt ns bum mnnn,

prima determinat utilitatem baptismij Pater meut <lilij<-f < i, . ,//i
508 1». U.H. M \c. ORD. V\\ Kl).

venientus </ mansionem apud eum facie- .">.

Itera, Malth. m, 1 e\ iv, 17. dicitur

mus. Pasnitentiam agite, el dicil Glossa, quod

« prima virtus esl veterem fiominera per
• pcenitentiam divellere : » ergo non \ i-

detur dilectio prior perfectio nostrae hie-

rarchiae.
Solutio.
Dicimus, quod de ista pro-
prietate Buper IV Sententiarum sufficien-
ter notatum esl quantum tamen ad prae-
:

sens pertinet, dicendum quod omnia i^ia

dubiom. aliquo modo possunt dici prima. Quatuor
tamen virtutes cardinales nullo modosunt
primae in perfectione spirituali. Gratia
autem est prior simpliciter in perfectione
spirituali, sicul dans esse spirituale : Bed
hoc esse supponitur in hierarchia, quia
omnes perfectiones liierurchica' sunt su-
Sed vtdbtur, quod dilectio ot actio non peradditae ad esse spirituale : et hoc pri-
sini prima perficientia nostram hierar- mumest quod supponil in hierarchia, et

chiam, et ita non dehuerunt hic poni. ideo de gratia non facil uientionem. ln-
I.Totum enim per inodum universa- teraliaautem quae adduntur secundum
lis se habens, cst prius naturaliter par- rationem supra hoc esse ad perfectionem,
te : sed dilectio est quaedam pars gratise: qua? est in scientia et actione, qua? est
etgo gratia prior. essentia hierarchiae, dilectio cst prior
2. Praeterea, Esse prius est quam simpliciter, quia secundum suhstantiam
operari, ut ipse posl dicet : sed esse spi- et diffinitionem, cum sit forma universa-
rituale habet anima per gratiam : dilectio lis etperfectio omniuni aliorum, et non
autem, cum sit virtus, ordinatur ad ope- e converso : forma enim prior est suh-
rari, ct actio est operatio ipsa : ergo gra- stantia et diffinitione, cum materia non
tia prior cst perfectio nostrae hierarchiae cognoscalur nisi sccundum analogiam
(jiiam dilectio et operatio. Si dicatur, ad formam, ut dicit Philosophus. Fides
quod dilectio cst prior virtus. Contra : est prior secunduni quid, quasi pcr nio-
Sirut ostendit A.postolus, ad llch. xu, i: dum temporis et generationis quia pri- :

Ksl fides sperandarum, etc, id est, fun- musmotus in Dcum est fidei. TimOr est
damentum totius s|)iritualis a?dificii fun- : etiam quodammodo prior ex parteno-
damentum autcm est prima pars ergo : stra secundum recessum a termino, quia
tidcs est prior dilectione. timor expellit peccatum. Pcenitentia ve-
3. Praeterea, Sicut ipse dicit in lihro ro est prior «juasi immediate purgans
deDivinis nominibus cap. VII, (ides col- mentem a vitiis ad inferendum virtutes,
locat nos in veritate et veritatem in no- cum tamen praesupponat motum fidei ct
bis hoc autem csl primum in perfectio-
: timoris. Quidam tamcn dicunt, quod non
ne spirituali : crgo fides et prima perfe- est inconvcnicns quod fides sit prior
ctio et non dilectio. quam dilectio, quia fides refertur ad in-
i. Item, Videtur quod timor, propter tellectum, dilectio autem ad affectum :

id quod dicitur in Psal. cx, 10: Initium et sic non secundum idem suntprius. Et
sapientue timor Domini. per hoc patet solutio ab objecta.
 DE ECCLESJASTICA HlERARCHfA, cap. n,

ANTIQUA TKANbLATlO. BALTH. COKDLKll, S. J. INTERPRETATIO.

Quoddam igitur est principium san- Quodnam est igitur initium sacro-
ctissimorum mandatorum sacrai actio- augustissimorum observationis
sanctae
nis, ad aliorum divinorum eloquiorum mandatorum ? Ka quae ad raeterorum
et sacrarum actionum susceptivam op- cum sermonum tumopcrum sacrorum
portunitatem, formans animales no- quam cxpeditissime nostras animales
stros habitus, ad supercoelestis quidem efformat affectiones, quaeque nobis ad
anagogen nostrum iter faciens, et di- supercoelestis otii fruitionem viam ster-
vinissimie nostne regcnerationis tradi- nit. sacrosanct;L', inquam, ac divinissi-
tio. Ut enim communis ait magister ma: regenerationis nostras traditio. I t

noster, secundum intellectum quidcm enim inclytus Praeceptor noster ait,

in divina primordialis motus est, Deo primo quidem mentis ad divinamotio,
divinaque dilcctionc ad sacram opera- Dei est dilectio : sacrae vero dileci
tionem divinorum mandatorum prin- in sacrosancta divinorum praecepto-
cipalissima processio, essendi divinitus rum observatione progressus primi .

nos ineffabilissima creatio. cst ineffabilissima divini nostri stai

fabricatio.

Si enim esse divinitus est divinage- Cum cnim divinus hic statua sit

neratio, nequaquam aliquando quid quaedam nativitas divina, numquam

noveritDeo traditorum, neque quidem sane intellexerit, ned im |uid-
opcratus sit, qui ncquc subsistcrc di- quam rciuin divinitU I Ul

vinitus habuit. ne ipsc quidem statua hic divinitua -it-

Aut numquid, ct nos humanum flatus sit.

dicimus, subsistcrc oportet priinuni, \n non ct nobis humai

dcindc opcrari sccuiuluin nos, quo- lo [uimui stentia pi imum
modo non existentis, neque mo- c^t, ut deinde quas nostri I

tum, sed neque sistentiam habentis, tractemus, cum [uod n .1 o m

cxistcns illud solummodo operantis, neque motionem ni un
in quibus cssc natum est i Sed hoc omnino habeatj quod autem qu
510 i). ai.h. mag. nnn. rit i n.

quidem, ut BBStimo, apcrtum : dcindc pacto cst, ea tantum ct agat et patia-

autem divina divinaj gcnerationia in- tur quas naturas Btatusque sunt sui '-.

spiciemus symbola. Et mihi nullus im- Atquc hoc quidem, ut opinor, perspi-
pertectus in contemplationcm veniat. cuum cst. Casterum divina divinae ge-
Etenim non solarcs fulgores infirmis ncrationis signa contcmplcmui At nc .

pupillis intucri non pcriculosum, ncc mo mihi profanus spectatum veniat :

liis qmc supra nos sunt audcrc inno- ncque cnim debilibus pupillis sole ir-
cuum. Siquidcm vcra cst juxta legem radiatis obtueri tutum, ncquc nobis
hierarchia, Oziam quidcm quia sacra supcriora tcntare innocuum sit ;
quan-
tractavit, subvertcns, Corc vcro quia doquidem vcra illa lcgalis hicrarchia,
supra sc sacris, Nadab et Abiud, quia ()ziam quidcm sacris, Corc vcro se
'

profane propriis abusi sunt. dignioribus ingcrentem, Nadab dcni- *

que et Abiud suis numcribus non rc-

3

cte functos, detestctur.

di r.u.M.

1HVISK) TBXTI S.

Circa primum est dubitatio de his qua3

Quoddam igitur, etc. atlrihuit haptismo.

I. Videtur eniin primo, quod non sit

principium mandatorura sanctissiraorum

sacrse actionis. Principio cnim essentiali
remoto, removetur id cujus est princi-
pium : sed haptismo remoto, remanent
sacra mandata, « quia, sieut dicit Augusti-
II ic ostendit qiur perficiantur in bap- « nus, fuit alius modus nostrte salutis Deo
tisnio, et circa hoc tria Facit. Prirao [)ro- « possibilis quam
mortem Christi et
per
ponil quod intendit. Secundo probat au- « baptismum el similia, cum tamen sine
ctoritate ferothei, ibi (§ 2), Ut enim « sanclis mandatis non possit esse salus:»

cbmmunis, etc. Tertio probat idera per ergo baptismus noriestprincipium essen-
inconveniens cx simili in aliis rebus na- tiale sacrorum mandatorum si vero non :

turalibus, il>i (§2), A//f numquid et nos, sit essentiale, turic non dchuit ipsumpo-

etc. riere principium, quia principia per aeei-

3
1
II Paralip. xxvi, 16-21, Lcvit. x, 1,2.
2
Num. xvi, 31 et seq.
 :

DE ECCLESIASTIGA UIERARCHIA, CAP. II. 2. -,n

dens non
cum
possunl determinari per ar- <jui nondum perfecli rant : em iot iii ii e
tcm, sint inOnita. >,, Q08lPOa habitus aon est bapUsrai
2. Praeterea, Multi sine baptismo bene 10. [tem, Omnia symbola, al dictum
operati sunt in veteri Lege :
sineprincipio est.faciunl aobis iter ad Bupercceleet i.i
autemnon potest esse principiatum :
er- ergonondebuithocappropriarebaptis-ii. ».

go baptismus non potest esse principium II. Item, Baptismus esl intrantium
mandatorum sacra actionis. quorum non esl divinissim regeneratio! i

3. Si dicatur, quod dicitur principium sed perfectorum : ergo bapUsmusnon

tantumrespectusacramentorum.Contra: debel dici divinissimm traditio regenera-
Principium non sequitur id cujus esl tionis.
principium : sed pcenitentia el matrimo- Praterea boc aon videtiir univer-
12.
nium snnl sacramenta quae fuerunl ante saliterverum quia ei qui ficte accedit
:

baptismum instituta, quia in paradiso, non traditur, quia Spiritus sanctus disci
sicut dicunt sancti : ergo aliorum sacra- plinss effugiet fictum (Sap i 51
mentorum baptismus non est princi- 13. Item, Quaeritur, cum unius secun-
),um - ,mi " quod iiniim non
l >ii nisi operatiouna
Matrimonium potuit esse
4. Praeterea, quomodo h»c quatuor
essentialis, attri-
intcr iniideles in quibus non est baptis- buanturbapUsmo?
nius ergo baptismusnon est principium
:

matrimonii. ad hoc ultimum primo dicendum,

El
:i. non
Praeterea, (iratia sacramentalis quod in baptismo intrinsecus prseterex-
esl eademcumgratiavirtutum: undequi teriora symbolaesttria considerare, scili-
babet unam virtutem, habet omnes, C el quod fundal in esse spirituali, ul di-
quodnonest in sacramentis sedvirtutes :
citAugustinusin libro de Bono conjugii
principaliter ordinantur ad operationes :
unde etiam non baptizatus aon potesl ,,•-

ergo n«»n debuit hoc abcui sacramento cipere ordines, aul confirmationem, vel
attribuere, quod essel principium omnis aliquid hujusmodi el Becundum boccon- :

acUonis sacr», sicut ipse supra dixit. venil sibi quod sil traditio regem rationis,
6. Praeterea, Sicut dicitur Joan. \in, qui esl motus ad esse rei. Est eUam in-
35: Inhoc cognoscent omnes quia discv- venire in ipso id quod esl lantum res,
puli mei r.s/is, si dilectionem habueritis scilicel gratia, el secundum hoi dicitur
ad invicem: ergo non dobuil hoc baptis- principium tacratissimorum mandato-
mo altribuere. rum. Esl etiam invenire in ipso id quod
7. Praeterea, Praeceptum non datur esl res el sacramentum, scilicel
i
i harai ler
capacibus pra?ceptorum :
sed baptismus quodestlumen quoddam assimilans nos
dalnr parvulis qui non Bunl capaces pr«- I
rinitati, in cujus invocaliom s m< lili

cepti : ergo non est principium sacrorum tur bapUsmus, el etiam dal facilita
mandatorum. capiendi spiritualia el sei undum h
K. Item, Essentialis operatio semper quanl ad tcrminum a quo
sequitur rem sed baptismus non semper
: uoslra, convenit tibi forra
format animales babitus nostros ad spi- habitus nostros quantum < ro ad I

ritualia percipienda, cum quidam otiam minum adquem, convonit sibi itei
'
|in^i baptismura adhuc animales Bint, el ad ai n rcplestis quiel \

qou possinl capere spiritualia ni^i per quia '1111 possumus consi
exercitium : orgo aon videtur hsc essen- nem sanctam rclatam ad Hn< tn

lialis operatio baptismi. tertium, quo autin

!>. Prssterea, Habere fortes habitus ad se, el hoc <lu|i!i quia vel quantum
divina esl perfectorum : baptismus au- ad actum qui esl principium operalionis,
1*111. secundum omnes, esl intranUuin, el sio est quartum, traditio, etc. : quii
 . ,

312 I). Al.lt. MAG. nlili. IMll.l).

neratio < ,s t motuB ad formara : au1 secun- iinn esl in esse indivisibile : quia b! unus
(liiiu operationem ipsam, el li<>.- quan- conjugum convertatur ad fidem, el alter
tmn ad affectum, e( Bic eal primum quod iKui consential cohabitare sine contume-

r»l prinoipium, etc. : aul quantum ad in- lia < Ireatoris, datur silii licentia aubendi
tellectum, et sic esl secundum, Bcilicel alteri matrimonium quod esl posl
: Bed
quod esl formans, etc. baptismum, esl omnino indivisibile. Et
Ad primum ergo dicendum, quod dici- per hoc patet etiam solutio ad quar-
tur esse principium mandatorum Becun- t u 1 11

diiiii quod tliil facultatem implendi man- Ad quintum dicendum, quod virtusest
data, secundum quod general in es actionis ut immediate perficiens forma
gratiae, cum non possil aliquis operari potentiam ad agendum Bed baptismus :

non habens esse, est enim operatio a cst primum principium per quod datur
principio essendi : unde est essentiale id quod csl principium operandi et essen-
principium, licet si non essct, possent ta- di spiritualiter : quod autem est causa
men mandata
esse ex alio principio :haec eausu\ csl causa causati.
tamen potestas non aufert sibi, quin sit Ad sextum dicendum, quod dilectio est
essentiale principium ex quo est sicuti : prior supposito esse spirituali quod dalur
dics poterat esse ah alio quain a sole, ut in liaptismo, ut prius dictuin cst.
fuit in primis tribus diebus, si sol non Ad scptimum dicendum, quod sicut
fuissct : c.\ (jno tanicn sol cst, cst princi- dicit Magister in Sententiis, « prius dan-
pium diei. « tur virtutes in munere, non ha-
licet

Ail secundum dicendum, quod cum « bcant exercitium : » dantur enim habi-
baptismus triplex sit, omnes qui bene tus gratiae et virtutum quibus habiles sint
operati sunt, aliquo modo baptizati sunt, postea ad agendum ca quae praecepta sunt
vcl in eo quod cst loco baptismi, sicut quamvis ad praesens non possunt exercere
morientes in sanguine suo : vel in signo opcra virtutum, explendo mandata, prop-
baptismi habendo fidembaptismiadminus ter defectum oreranorum.
O
implicite, sicut dicit Apostolus, I adCor. Ad octavum dicendum, quod sicut <li-

x, 2 : Omnes in Moyse baptizati sunt in cit VictOrinus, « Natura habiles, ars po-
nube, et in mari. « tentes, ususfaciles facit : » similiterdi-

Ad tertiuin dicendum, quod quaedam cimus, quod gratia quas datur in baptis-

sacramenta sunt oflicia personse vel natu- mo, est quaedam facultas ad modum artis

ra?, sicut pcenitentia in quantum estdolor qua efficimur potentes ad capiendum ea

de peccato, est officium ad actum perso- quae supra naturam sunt, ad quiT tamen
nae pertincns, et sic potcst esse ante bap- ex: natura apti sumus et sic omnes bap- :

tismum Becundum vero quod habetvir-

: tizati formatos habent habitus ad spiritua-
tutem ex eo quod descendit a passione lia, nisi sint ficte accedentes adbaptis-
Christi et rx virtute clavium, sic cst sa- mum : pportet tamen ut informentur per
cramentum, non potest esse nisi in
et sic doctrinam et exercitium, ut faciles sint
baptizato. Similiter matrimonium est of- ad spiritualia capienda. Et per hoc patet
ficium ad propagationem naturae, et sic solutio ad nonum.
institutum fuit in paradiso, et potesl ess Ad decimum dicendum, quod symbola
in infidelibus : secundum vero qu<»d est omnia faciunt iter ad spiritualia per mo-
sacramentum Ecclesiae, significans con- dum Bigni, sicul circulus facit iter ad vi-
junctionem Christi el Ecclesiae, e1 dua- num : baptismus vero fa<it iter infun-
rum naturarum in persona una, non dendo habitum inclinantem ad spiritualia,
fuil antc baptismum, nec est in non bap- sicut si duceretur aliquis ad vinum per
tizato. quod aliquid accipiat a baptis-
El gustum \ini.
nin. patet c\ hoc quod ante baptismum A<i undecimum dicendum, quod non
 1

DR ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II, § 2. 513

datur divinissima regeneratio cx parte ad anagogen, id est, Bursum ducti mem

recipientis, sed ex parte infundentis gra- superccelestis quietis, Bpiritualium -'ili-
tiain, scilicet Dci, quod aeque divinissi- cet, quae sine motu sunl , et boc |»'-r con-
mum est infundendo intrantibus sicut templationem et desiderium. Alia tran
perfectis. latio planior est, quse sic babet : « L'itur
Ad duodecimum diccndum, quod bap- « quod est principium venerandissimo-
tismus, quantuni in sc cst, semper tradil » riim prasceptorum? interrogative) quod
divinam regenerationem : si tamen lictus « ad aliarum sanctarura locutionum »-t

non recipiat, hoc cst ex defectu buo po- : « sanctificationum susceptionem opportu-
nit cnim obstaculum gratiae sicut si quis : « ni>siini' formal aostros animales babi-
claudcret fenestram ne illuminaretur <lo- « tu^,quod ad Buperccelestis iini> sursum
inus a solc, qui taincn sol dc se natus esl « actionem uos conducit, sanctam et di-
eain illuminare : et similiter etiam esl de « vinissimam nostram regenerationem
aliis sacramentis. « nobis tradet. » El Burama eadem est,
et expositio patet |><t prsedicta.

Vt enim communis, etc. Bic probat per

auctoritatem quod sit principium, <li-

cens Enim, id est, quia magister noster

:

communis, scilicet [erotbeus, <|ui utrius-

quemagister ftiit,vel«inclytus»secundum
aliam litteram, ait, principalissima, i<l

i:\posmo TEXTUS. est, prima processio nostra ad saeram

operationem divinorum mandatorum,
quse est ex !><•<> tamquam principio pri-
ini) iniluente qu&, Deo, divinaque di-
:

lectione, quasi forma universaliter ma-

uente, scilicel baptismus :
<! boc dictum
est iu quantum ex ea es1 prima facultas
Littera sic exponitur :Ergoexquo per operandi spiritualiter : quaa iterum est

dilectiones et actiones divinorum manda- ineffabilissima, uon ex parto recipien-

torum est nostra perfectio, traditio no- tiinn, sed es parte Dei influentis, creatio,

strss regenerationis,q\i& Bcilicel regenera- quia non prsBsupponil aliquid aliud in

mur in esse spirituali, prius generati in esse gratise : el iali> factio dicitur creatio,
cssc uaturse, scilicet baptismus : regene- propter <[u<"l dicitur quod esse quod est

rationis, dico, sacrm quantum ad esse in priraum, esl per creationem, bonum ;

quo generat, et divinissimss quantura ;i inforraationem : ess( i divinitus, id

(juo esl generatio, est quoddam princi- esl . qua causatur in esse divino ; idem
piurn sacr& actionis sanctissimorum enim in spiritualibus esl principium es-
mandatorum sive praaceptorum. Princi- sendi el operandi, bicu! etiam in d

pium, dico, formans nostros auimales Hoc, di< o, est >/i/itIti>n prim
habitus , scilicet naturales rationeset aliaa tus noster in divina sccun
vires, quas aesciunt de Be accipere in clnm uostrum. Uia translatio sic babet :

materialibus nisi materialia, adopportu~ i Primus motus dilectio D

nitatem et humilitatem susceptivam alio- i \ gro • 1 1 • • lionis 1

1 1 1 i
ud
rum divinorum eloquiorum et aliarum i operationora di\ inorum |
ilomm
sacrarum actionum, quaa consequuntur « principalissimus pi kdi

baptisma, <'l faciens iter nostrum, infun- i iioa 'li\ ine inelTabilissiraa disp

dciido liahiiuin inolinantem ••! ducentem i tio. « lt planum esl : et boc sio probat.

XIV
 ,

511 I). ALB, MAG. ORD. IMl.ED.

Enim, id est, quia si divina generatio esi guibus ihititm est, i«l est, quod busb na-
causa divinitus esse, i * 1 cst, quod aliquis turaa competit, Bicul actiones convenien-
bi1 in esse divino, ille '//// negue habeai tes BU83 Bpeciei. Quasi dicerel : Nonne
subsistere, id cst, esse divinitus, scilicel hoc cst rationale, quod aliquis prius ha-
Becundum divinum esse gratieB, negua- beal esse el postea operari, cum aon ens
guam aliguando guid noverit, i«l < st uoii habcat niotuui, sicnt neque essen-
Bciet, numero traditorum n Deo
de : tiam : ef quod iioii cst, uon habct opera-
quia quod non est, non potesl scire et : tionem uisi Becundum sui esse ? Quasi
hoc dicitur quantum ad operationem diceret : sic : et ita sicut non ens non
baptismi, quo? esi Formare animales ha- potesl operationem hujus, bic
operari
bitus nostros negueguidem operatus sit
: (juod non habet esse diviuum, non pot-
aliquid divinum quia quod uon cst, non
:
cst operari operationes divinas. Alia
operatur et hoe dicitur quantum ad
: translatio sic habel : « Sicut quod nullo
omnem operationem qiiae est principium « inodo neque motum, sed neque
est,

mandatonim sacrae actionis. Kt ita pa- « cssentiam habet illud vero quod ali- :

tet, quod baptismus qui esl creatio essen- « quo modo est, illa soluin operatur aut
di divinitus, cst primus motus in divina « patitur in quibus essc natum est. » Sed
et principiuni corum qua? dicta sunt. hoc quidem apertum est, scilicet baptis-

nium aptum, ut aestimo :

esse principium
Aut numquid, etc. Ilic probat idem dei/ide autem nos inspiciemus symbola
per inconveniens, a simili rationibus na- divinse generationis , id est, quoe sunt in
turalibus, quod aliquis nou ha-
scilicet baptismo. Et nullus imperfectus, id est,
bens diviuuni esse, non operetur vel pa- inimundus veniat in conlemplationem,
tiatur aliquid divinum quia tunc aliquid : id cst, ad contemplandum spiritualia la-
operabitur et patietur non secundum tentia sub symbolis, quse ego reserabo.
quod natus est ex suo modo essendi et : Etenim non est non periculosum bitucri
hujus contrarium patet in omnibus, quia solarcs fulijores infirmis pupillis, quia
homines non patiuntur neque operantur obeaicantur : nec similiter est innocuum,
nisi humana. sed valde nocivum praesumptuose au-
dere, id est, ingerere se his quse sunt su-
Littera sic construitur : Aut numquid, pra nos, id est, supra capacitatem intel-
id est, an non, debet enim responderi ad lectus nostri, quia non capientes, sumi-
fin non, cum tamen ad numquid respon- mus materiam errandi. Siquidem, id est,
deri deberet negative, an nou, dico, 7ios certe, vera, id est, justa est hierarchia,
habemus hoc humanum, id est, in ratio- id est, sacra dispositio juxta leqem hie-
ne humana apparens, scilicet quod pri- rarchicam : vel verum est hoc secundum
mum oportet subsistere, id est, habere legis dictum. Hierarchia, dico subver-
esse, deinde operari secundum nos, id tens, id est, percutiens lcpra, Oziam qui-
est, in rebus qua^ apparent apud nos, dcm, quia sacra tractavit : ingressus
quomodo, id est, sicut non exislentis, cnim templum Domini voluit adolere
(more Graecorum qui carent ablativis, incensum super altare thymiamatis,
pro quibus solent ponere genitivos) ne- quod non erat sui officii, sed liliorum
gue motuni, id est, operationem, vel Aaron. Et subvertens Core, Dathan et
passionem,negwe subsistentiam,'id est,es- Abiron, quia supra se sacris se ingere-
senliam (alia enimlitterahabel essentiam) bant, convenientibus Moysi et Aaron :

habentis, id est, habente, existens, id est, unde murmuraverunt contra eos, diccn-
existenter, operantis, id est, operante, tes, cur elevarentur supra populum Do-
ciut patientis, id est, patiente illud so- inini, volentes ipsi superiorum oflicia
lummodo quod est de numero eorum in usurpare : et ideo aperiens terra os
 DE ECCLESIASHCA BIERARCHIA, CAP. II

suum devoravit eos. ut dicitur Nura. ut dicitur Levit. i, 2. E« similitei rob-

xvi, 3J et Et subvertens Nadab et
seq. vertuntur in praBsenti per infidelitatem,
\l.;...i ...._•.. /-
Abiud, quiaprofane, id est, illicite abusi . ,

el in futuro per aeternam mortem, qui in

suntpropnis officiis, offerentes Domino ea quae Bupra - Bunl . praesumunl : pi
lgnem alienum, cum tamen non eorum
pterquod non oranes ad contemplatio-
esset officium offerre Domino et : i.Jeo min dicendorum Bignorum venire de-
ignis egressus a Domino devoravit eos, bent.

ANTIQUA TRANSLAT10. BALTII. CORDERII, S. J. [NTERPRETATIO.

Sacramentum illustrationis} sive bap-

Mysterium baptismatis tismi.

Summus quidem sacerdos assidue Sacrorum pra.su!, cum omi i gil-

ad Deum similitudinc omnes homines latim homines ad Deum assimilai
volens salvos esse, et in agnitionem salvos fiei i, ct ad agnitionera \

veritatis venire omnibus

1
^
praedicat ea vcnirc cupiat, praedicai omnil
qua. vere sunt Evangelia, Deum ma- veria I vangeliis, Deura ipsum i

nifestatum fuisse liis qui in terra sunt, nis propria sua naturaliqu
ex propria cxistcntcm ct naturali boni- propitium, ad noa | i i hum
tate (irmitcr advcnissc, ad unitatcm summa descendisse,
suam pcr liumanitatis dignitatem dig- morem ignis, unita sibi
na asstimantem, et ad se, imitati in- quantum ad eorum <

1
ln Grsnco habetur, illuminationto. i ....

1
i ad Tim. ii, i ! Deus... gid onuin homines
 516 l>. \\M. M Wi. nim. IMt ED.

star ignis.assimilando sibi unita secun- cationem. Quotquot enim receperunt

dum ipsum propositum coaptantem. eum, dedit eis potestatem filios Dei
Quotquot enim receperunt eum, dedit fieri, his qui credunt in nomine ejus :

eis potestatem filios Deifieri, hisqui qui non ex sanguinibus, nec ex volun-
credunt in nomine ejus, qui non ex tate carnis, sed ex Deo nati sunt.
sanguinibus, neque ex voluntate camis,
scd ex Dco nati sunt '.

Et hffic pars dividitur in partes duas.

In prima determinal qualiter baptizandus
accedebal ad baptizantem. In secunda,
quid Episcopus operabatur circa ipsum,
IUV1S10 TEXTUS. il)i
(§ (i), Ipse vero cuni Isetitia, etc.

Circa primum quatuor dicit. Primo,

qualiter Episcopus praedicabat invitans
ad baptismum. Secundo, qualiter au-
diens conversus quaerebat aliquem fide-
Summus quidem sacerdos, etc. lem qui se iuduceret ad Episcopum, ibi

(§ fc)j Qui autem korum diligit, etc.

Tertio, qualiter ille promittebat sibi ip-
si, ibi, Ipsc autcm universaliter, etc.

Quarto, qualiter euin ducebat, ilti (§ o

sub tine), Et qui accipit eum, etc.

Positis his quae efficiuntur in baptis-

mo, ostendit ritum baptismi, qui erat in
primitiva Ecclesia : et ideo haec pars in-
titulatur mysterium tcletic baptismatis,
in Graeco vero est illuminationis : el di-

citur mysterium propter symbola quibus

veritas simplex occuitatur, teletse vero
dicitur ritus, baptismatis vero dicitur A. DUBIUM.
totum quantum ad totum sacramentum,
sed illuminationis specialiter quantum
ad characterem qui est divinum lumen.
Sciendum autem, quod non est intentio
sua dicere tantum ea qua3 sunt de neces-
sitate sacramcnti, sed etiam ea quae per-
tinent ad maximam solemnitatem ipsius, Circa primum dubium.
est
unduin scilicet quod solemniter cele- 1. Videtur enim, quod baptizandum
bratur ab Episcopo in cathedralibus Ec- non debuerit introducere praedicando :

clesiis. ofticia enim praedicandi et baptizamli

Joan. i, 12.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II. § :;. ."17

sunt distincta : unde dicit Apostolus licet aptitudo recipiendi talem virtutem)
I ad Corinth. i, 17 : Non enim misit me ab initio mundi.
Christus baptizare, sed evangelizare : Ad quartum 'li<-> odum, quod bap
ergo non videtur ad eumdem pertinere. muj <--i principium uniens, cum >it fun-
2. Praeterea, Baptizare est opus Dei, damentum aliorum, ul dictum <-A :

praidicarc autciu opus bominis : possum ideo unio ad Christum, Bpecialiter attri-
eniin dicere, Evangelium meum, >*-t\ buitur baptismo.
non possum dicere, baptismus meus^ sed
baptismus Chiisti : ergo non videtur
ejusdem esse baptizare et praadicare.

3. Prajterea, Cum in principio mundi

Spiritus Dei ferebatur super aquas (Gen.
i, 2), quod est figura baptismi, videtur
quod prcedicationcm suam debebal inci-
pere invitans ad baptismum ab iuitio
mundi, sicut etiam in sabbato sancto BXP08IT10 TKXTD8.
fitquando est solemnis baptismus,etnon
ab incarnatione Christi.
4. PraBterea, Per alia sacramenta ali-
quis perfectius unitur Christo quam per
ba])tismum : ergo heec unio non debebal Summus quidem sacerdos, etc,
attribui baptismo.

Solutio. Dicendum ad primum, quod

baptismus et praedicatio conveniunl in

relatione ad unum principium a quo de-

scendunt: sicut enim jurisdictio baptizan-
di descendit a Pontifice in alios, ita el Littera sic exponitur : Summus '//<i-

praedicatio, sicut dicitur adRom. \, l"> : dem sacerdos, \<\ est, Episcopus similitu-
Quomodo prsedicabunt nisi mittantur ? dine assidue ad Deum, id est, Bemper
Unde ponendo utrumque officium circa Deo assimitari cupiens
unam personam summi Pontificis, esl mines saivos >/ in agnitionem
intentio Bua ostendere, quod utrumqne tatis venire, Bicul dicitur .i D I ad
descendal ab ipso, non quod per diver- Tlin. II, i ,/>/, rilii iil iininiliiis ,/it

bos exerceri non possint. Conjunguntur vere Evangelia, \>\ esl bona auntia, qui-
autem simul : quia cum baptismus con- bus uobis nostra Balus uuntiatur (non
sisiiii in operatione, praeexigit praedica- enim dicuntui bic I \ ingelia, libri Kvan-
tionem, vel per ipsum, vel per alium f.i- liorum), scilicel Deum fuisse m
ctam, quae <>l illuminans el dirigens ad statum per assumptionem carn jui
baptismi exsecutionem. in terra ntnt, Bcilici t horainibu -

Ail secundum dicendum, quod licel sinii bic manifi statum

baptizare intrinsecus -ii opus Dei, tamen pria et naturaii sibi boniiaie, non i

agitur ministerio hominum exterius "!"•- // ( / in mundum, f< . in

rantium. \ oi a i arno, non in pl

Ad Lertium dicendum, quod baptismus dico ipsui

non li.ilniii \ irl utem nisi a li mpoi ini iunitat "n . \'\ • >t . nt

carnationis < Ihrisli, qui la< tu bucb mi sibi unirentu .

dissimae carnis, virtutem re iii\ am pietntem suum, quia in quantum borai-

contulit, aliquid licel fueril in aqu nes, I li uon buiuus, nisi qui .
 :

518 I). AI.H. MAG. ORD. IMIKD.

iiofl misericorditer dignos existimavit. El sed non (imncs sal\ antur : ergo DeUfl
venisse dico, assimilando ad se, imitati mm vull omnes Bah os Reri.

instar, id est, similitudine ignis, coap- -. Item, Augustinus dicit, quod « len-

tantem per assimilationem sibi unita se- « dere in Deum qod esl aatura homi-
eundum ipsum propositum suse volunta- « num. sed quod au-
gratiflB Qdelium • :

tis. vel secundum praparationem reci- tem esl tantum per gratiam, qod es1 in
pientium. Alia translatio sic habel : « Mi- potestate aostra, sed tantum Dei: cum

« sericordem existentem his qui in terra igitur per fidem fiamus lilii l)<-i, videtur
« sunt, ex propria el aaturali bonitate ip- quod non si1 data potestas hominibufl

« sum ad nos venire, propter amorem lilios Dci lieri.

« hominuin, dignatum esse, et uniendo '.].

Prseterea, Apostolus dicit ad Eph.
« ad similitudinem ignis, assimilare sihi n, S, quod lides donum est l)ei et doii

« unita secundum ipsorum ad deificatio- ex aobis '

: ergo non estex potestate no-
« nem aptitudinem : » et hoc prohat per stra.

auctoritatem Joan. i, 12, dicens : Enim,

id est, quia eis credentibus dedit pu/c- Dicendum ad primum, quod
Solutio.
statemfilios Dei /Sert,per participationem Ueus vult volunlate signi omnes homi-
divinae similitudinis, quotquot receperunt nes salvos fieri, et non voluntate bene-
eum, removentes obicem gratiae, qua sei- placiti dat eniin omnibus praecepta sa-
:

lieet lilii non nati ex sanguinibus, id est, lutis. Etsi ohjieiatur Damascenus dicens,

!\ conunixtione sanguinum, neque ex quod sit voluntas beneplaciti *, dicendum

voluntatecarnis, quae est in eoitu, scd ex quod secunduin ipsum est duplex volun-
Dco ntt/i, id est, divina virtute : ut per tas divina, sciliect eonsequens, quoe ha-
hoe distinguatur regeneratio spirilualis a bet relatiouem ad noslra opera, et sic di-
generatione corporali. cit,quod non vult omnes salvos fieri,
cum non omnes opcrentur ad salutem,
quos solos sic vult salvare. Est etiam vo-
luntas antecedens, quae ordinatur ad ef-
fectus ordinatos ad salutem praecedentes
opus nostrum, et sic vult omnes salvos
fieri, cum omnibusdetcognitionem boni,
et liherum arhitrium, et naturalem incli-
nationem desiderii ad bonum : et quia
IJ. DUBIUM. illos effectus ordinatos ad salutem vult
voluntate beneplaciti, ideo dixit volunta-
tem beneplaciti pro omnihus esse salutis.
\d aliud dicendum, quod dicitur in
potcstate nostra filios Dei licri, quia pos-
sumus nos praeparare ad suscipiendam
gratiam, removendo impedimenta quo :

Skd ciroa hoc dubium cst. facto ipse infundel gratiam, quamvis
I. Voluntati enim divinae nihil resistit, gratia virtute Dei perficiatur in aobis.
ul dicitur ad llom. ix, 19, el in Psal. Sicul dicitur aliquis habere voluutatem
cxui, 3: Omnia qusecumque voluit,fecit salvaadi se, qui submergitur, per hoc

\<\ Ephes. ii. s et 9: Gratia enim salvati num cst non ex : operibus, ne quis glorietur.
;•' / fldem, ei hoenon ex vobis, Dci enim do- ' S. Damascends, Lib. II, cap. 29.
 9

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II. B 4. 5 1

quod potest apprehendere lignum, quam- Et per hoc patet etiam solutio ad alte-
vis non virtute sua, sed ligni liberetur, ruru.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

Qui autem horum diligit vere super- Quisquis autem horum munerum II

mundialium divinam participationem, vere supermundialium sancte particeps

veniensad quemdam eruditorum sua- esse cupit, accedens quempiam sacris
det se duci ab eo ad summum sacerdo- sacrorum
initiatum, ilagitat ab eo ad
tem via. Ipse autem universaliter sub- pnesidem manuduci, ncc non integre
secuturum esse promittit tradituros, et cunctis sanctionibus obsequi poll

digne accessionis ejus, et simul omnis tur, rogatque, suae cum admissionis
in id quod deinceps est vita.', cognitio- tum totius exinde vitae curam su
nem recipere. pere ne recuset.
520 I). ALB. MAG. ORD. PRifiD.

BXPOSITIO TBXTI s. Dl Bl \.

Qui autem, etc.

Dubu
1. Seo videtur, quod non debeatalium
qua'rere qui eumducat, sed per se ire,

sicut dicit Augustinus, « Adultus debet

« loqui per se ipsum, quamvis sufficiat
« parvis confessio patrinorum » sed hic :

loquitur baptismo adulti, quia per

de
Deinde dicit : Autem, id est, sed ille pra'dieationem convertitur ergo non :

qui diliijit divinam participationem ho- oportct qmerere anadochum.

rum supcrmuudialium vere,qui se prcedi- '1. Praeterea, Vox propria magisaedili-

cari BLud.iwii,veniens ad quemdam de nu- cat quam alicna : ergo melius esset si per

mero eruditorum, id est perfectorum in se quani per aliuin ducentein accedeivt

iide Cliristiana, suadet, id est petit se ad Episcopum.

duci ab eo, scilicet Christiano, ea via

quae est ad summum saccrdotem, id cst, Diccndum, quod non indigct anadocho
Episcopum. Ipse autcm, scilicct petens ut confiteatur pro ipso, cum ipsc per se

baiplismum,promittitse esse universaliter, confitcatur, ut jain dictum est, scd utper-

id est, per omnia subsecuturum per fidem hibeat testimonium de seipso apud Epi-
et mutatiuneni vitae, tradituros, id est, scopum, quod non lictus acccdit, et ut
eos qui sibi fidem Christianam tradent, inslruat eum in documcntis fidei, et qua-

promittit se digne, id est, non ficto cor- liter baptismum petere debcat, ad mo-

de recipere cognitionem per fidem ejus dum quo novilii in religionibus inagi-
accessionis, scilicet baplismi, quo acce- stro indigcnt, quamvis ipsi per se conti-

ditur ad Deuin, et simul cum hoc, omnis teanlur voluntates suas per seipsos. Et

vitse quoe est in idquod deinceps est, id simililer dicendum ad aliud.

est, quae sequetur baptismum vel ejus

Dubl
acceptionem, quae facit eum accedere ad 1. Item quaeritur,Utrum ista promissio

sacerdotem : et vocatur illc auadochus, qua promiltit se sul)secuturum, sit vo-

id cst, in superiora ducens, qucm nos tum? et vidctur, quod sic propter Glos-
patrinum appcllamus. sam in cap.viadRoman. qua^dicit, quod
est votum.
1. PraBterea, Votum est spontanca
obligatio: sed iste se sponte obligat : er-
go est votum.
Sed contra : Votum est melioris boni
promissio, de libera aclione et promis-
 DE ECCLESIASTICA fflERARCHIA, <\l>. II. g 5. 521

sione firmata : sed haec promissio esl de Uossa large accipit votum pro qualil
bono quod est necessarium ad Balutem, promissione qua esl «1- quolibet bono.
et sic non de meliori ergo non esl vu-
:
Ad secundum dicendum, quod sponla-
tum. neum de quo esl votum, esl bonum quod
""ii esl aecessitate impositum, -' «1 tan-
Quod concedimus : omne enim votum iuiii voluntate assumptum : hsec autem
est de eo quod est voluntarium : quUus promissio esl spontanea, quia >-\ quod .1!»
enim vovet se non occidere, quia ad hoc altero est impositum, voluntas a< 1 edil et
omncs determinate tenentur. libere promittit.
Ad primum ergo dicendum, quod

ANTIQUA TRANSLATIO. HAI.TM. CORDERII. S. J. INTERPRRTATIO.

Eum quidcm illius salutcm sacrc Tum hunc, salntis quidem ill

amantcm, at vero rei altiiudincm con- sanctc cupidum, sed rci celsitudinem
tra mensurantem humanum horror humanas fragilitati opponderantem,
quidem et impossibilitas subito cir- borror illico anxietasque int :

cumstant :obedientibus tanicn cis, verumtamen benevole tandem simul

perficit quod petitum est et deiformi- facturum annuit,
pctitioni ejus satis se
ter confessus cst: ct qui accipit cum, ipsumque suscipiensad summum
ducit ad hicrarcham cognominatum. cit sacerdotem.
•••>•>
1). Al.lt. MAG. OIU). PRiED.

|-.\1'0S1T10 TKN I I >.

DUMUM.

Eumquidem, etc.

1. Sed videtuu, quod non debeat duci

ad Episcopum : quia quilibet saccrdos
potest baptizare, et etiam pater et rnater
in necessitate.
Dbinde Quidem, id cst, certe,
dicit: 2. Praeterea, fnbaptismo Spiritus san-
postquam audit hoc ab ipso, subito hor- ctus datur tanlum ad esse, ut prius di-
ror, idest, in momento, qui ex magni- ctum est, sed in confirmatione datur ad
tudine phantasiae, et impossibilitas pro- robur : et ita confirmatio majus aliquid
pter impotentiam hominis ad causanda est : minora autem a minoribus sunt dan-
ardua, circumstant ewm,scilicet Ghristia- da : cum igitur confirmatio datur a solis
num rogantem, amantem quidem sacre, Episcopis, haptismus dehet dari ab aliis

id est, divino amore salutem illius, at saccrdotibus.

vero, id est, sed eum dico, mensurantem, 3. Praeterea, Christus, sicut Joan. iv,
id est, comparantem altitudinem rei 2, dicitur neminem baptizavit, sed disci-
quam petit contra humanum, id est, hu- puli ejus ' : Episcopi autem sunt loco
manam virtutem quamvis inci-
: et ideo Christi in Ecclesia, et minores sacerdotes
tetur ad consentiendum ex amore salu- loco discipulorum : ergo ipsi debent bap-
tis, retrahitur quodammodo ex tali com- tizare non Episcopi.
et

paratione : tamen obcdicutibus cis, id Solutio. Dicendum ad primum, quod

est, consentientihus sibi haptizando, sicut dictum est, hic intendit tradere ri-
Episcopus perficit quod petitum est ab secundum suam maximam
tuin baptismi
eo, et confessus cst, id est, promisit se solemnitatem et haec est secundum quod
:

proficere deiformiter, id est, benigne ad confertur ab Episcopis, a quibus primo

similitudinem Dei. Alia translatio sicha- descendit gratia dispensandi sacramenta
bet : « Postremo autem se facturus ta- in alios, sicutungucntum in capitc quod
« men quod petitum est, benigne confite- descendit in barbam, barbam Aaron, et
« tur : » et sic anadochus qui accipit cum dcinde in oram vestimenti ejus*:et non
in curam suam, ducit ad cognominatum intendit, quod non possit dari ab aliis
hierarcham, id est, Episcopum. inferioribus.

1
Joan iv, 2 : Quamquam Jesus non bnptizarct, 2
Psal. cxxxn, 2 et 3.
scd discipuli ejus.
 DE ECCLESIASTICAX HIERARCHJA, CAP. II. § 6.

Ad secundum dicendum, quud baptis- Ad tertium dicendum, quod Christua

mus potest dari a minoribus, sed Qon uon baptizavit, dispensatione duplici,
propter minoritatem, cum sit janua el scilicet ut ostenderel omnei baptizare in-
fundamentum sacramentoruin, sed pro- terius qui aullum baptizavit exterra
pter necessitatem, ne contingeret ali- ne derogarel baptismo Joannis qui tunc
quem fraudari vita aeterna cx defectu baptizavit, quamvis ipse tpostolos bap-
baptismi propter absentiam Episcopi, tizaverit.
maximc in parvis.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDLKll, S. J. INTBRPRETATIO.

Ipse vero cum lajtitia tamquam in autem cum Iffititia, aon secus at-
Is II

humerisovem recipiens ambobus viris, que humeris ovcm, duos illoa viros
ut diximus, primum quidem laudat cxcipicns, spiritali prinnim BCtlODC
per intcllectuales cucharistias ct cor- gratiarum, corporisquc adoratione,
poralcm adorationem unum benignum unicum, a quo vocanda vocantur, ac
principium ex quo vocata vocantur, et salvanda salvantur beneficum princi-
salvata salvantur. pium veneratur.

Dcinde omncm saciam dispositio- Omnem deinde sacrum ordin< i\

nem in coopcrationc quidem et con- cum hominia saluti

ut

festivitate salutis viri, eucharistia quo- que congaudeant, tum ut divin

que divinffi bonitatis, in sacruin cho- nitati gratias agant, in saci um
rum congregans, in quidem
principio cogens, initi mum
eloquiis incumbentem cum omnibus quem e Sci iptui ia una cum unh i

Ecclesiae plenitudinibus hymnum psal- ecclesiffi clero decantat

lit. Et postdivinam salutans men*
hffic ubi saci um altare de isculai i . ad
sam, ad virum advcnienicm aCCedit, et viiuin. qui pra i dit, et

interrogat eum, quid volens venit :

quid petitum ven< i it
524 I). ALB. MAG. ORD. PRjED.

Ho vcro rcligiose accusantc, juxta Tuni ipsum, juxta instructioncm

anadochi traditionem, incredulitatem, fidcjussoris, infidclitatcm pristinam,
ignorantiam vcri boni, a divina vita vcriquc boni ignorationcm, ncc non
desidiam, dignanteque per sacram vitae spiritalis privationcm dctcstan-
suam medietatem Deum et diyina con- tem, atque sancta cjus intercessione
sequi, testatur quidcm ipsi profuturam Dei divinorumque compotcm ficri po-
universalcm forc propitiationcm, tam- stulantem, prsemonet, integre illi ad
quam pcrfectissimo ct immaculato Dcum acccdendum esse, utpote pror-
Deo. sus perfectum et immaculatum :

materia.Et etiam per corporalem ad<>-

rationem laudat unum benignum prin-
cipium, scilieet Deum, ex quo vocata
vocantur et salvata salvantur. Ad Rom.
viii, 30 : Quos vocavit, hos etjustificavit.
EXPOSITIO TEXTUS.
Secundo congregans Episcopus om-
nem sacram dispositionem, id est, ordi-
nem, hoc est, totum clerum in sacrum
cfiorum in cooperationc quidem, id cst,
Ipse vero cum Isetitia, etc. ut cooperentur, et confestivitate salutis
viri, id est, ut gaudeant saluti baptizan-
di, quoque, id est, etiam in eucharistia
divinse bonitatis, id est, ut gratias agant
Deo, psallit hgmnum, id est, laudem di-

vinam cum cantico, incumbentem elo-

Hic ponit ea quae operatur Episcopus quiis, id est, qui innititur sacrae Scrip-
postquam repraesentatur sibi baptizan- turae, tractuin ex non solum cx psal-
ea,

dus, et sunt deccm et octo, quorum pri- mis, ut dicit Gommentator et haec,:

inum est gratiarum actio pro bona vo- cum omnibus plenitudinibus Ecclcsise,
luntatc ejus. id cst, cum toto clero.

Dicit ergo : Ipse vero, scilicet Episco- Et post haec tertio salutans, id est, os-
pus ex ambobus viris, scilicet ducente et culans, divinam mensam, id cst, altare,
ducto, ut diximus, recipiens ductum accedit ad virum baptizandum adce-
cum Isetitia, tamquam ovem portans in nientem, et interrogat eum quid volens
humeris, quae perierat. IToc sumptutn est venit : eo vero scilicet baptizato religiose
de Isa. xl, 11, ubi sic dicitur : Sicut pa- accusantc incredulitatem priorem ct ig/io-
stor gregem suum pascet, etc. Vel me- rantiam veri boni, scilicct Dei, juxta
lius Luc. xv, 5, de ove perdita, quam traditionem anadochi, et sic docuit eum
cum invenit pastor, portat in humeris ductor suus, et etiam accusando praeteri-
suis gaudens. Ipsc, dico, primum qui- tam desidiam, id est, pigritiam,a divina
dem per eucharistias, id est, bonas gra- vita, ywepro et Episcopo dtgnunle conse-
tiarum actiones, intellectuales, quia li- (jni ipsum baptizandum Deum per unio-
cet per vocem corporalcin exprimat, sunt nem ipsum et divina dona, quibus
ad
tamen de rebus intellectualibus : nec di- uniatur pcr suam sacram medietatem,
cuntur hic inteilectualia, et separata a id cst, operationein sui sacriticii, quo
 :

'
i)i«; eccu.siastica iiikk aiiciiia, cap. ii. g 6.
•* >

medius intcr Deum et bomines consti- gustious, Don planctum pceni-

requirit
tuilur. Qui, dico, accusat se, rogans ul teotiae ergo similiter Dec oofessioni m.
: i

Episcopus dignetur admittere eum addi- -. Praeterea, Baptismus habet virtu-

vina sacramenta, co dico, sic aceusante, tem lautimi ex passione lni>ti e < .

Episcopus quidem testatur universalem non requirit aliquam operationem io

propitiationem, id emendationem a est, baptizando.
peccatis secundum totam animam, sic SoLDTio. Dicendum ad primum, quod
quod nulla peccati macula remaneat baptismus in adulto requirit interiorem
vel iterum secundum corpus et animarn, planctum de peccatis prceteritis : aliter

et universaliter quia quantum est ex

:
ciiiin lictus accederel : planctum vero •

parte propitiantis, ad omnes se extendit, teriorera dod requirit : Bed planctus ex-

licct non omnes recipiant banc, <lico, :

terior dod dicitur esse confessio ;

fore profuturam ipsi, scilicet baptizando, torum, quia ad banc lenetur, cum Bcrip-
lamquam quas est a Deo perfectissimo et tuni sit, .Matth. in. i». quod veniebanl ad
immaculato propter quod universaliter
:
baptismum Joannis, confitentei /''<ata
abstergit peccati maculas. sua ': dicitur autem planctus exteriorsa-
tisfactio injuncta pro peccatis : nihil

enim debel eis injungi faciendum.

Ail secundum dicendum, quod virtus

passionis Christi operatur in baptismo at

perficiens remissionem peccatoram ••!

niniiM. essc spirituale : nihilominus at gratia

non inveniat obicem, requiritur ex parte
baptizandi detestatio posteriorum malo-
ruin, nc sit aliquod obstaculum gratiaa

Sed videtur, quod non debeat se

1. ex illis.

accusare quia baptismus, sicut dicit Au-

:

1
Matth. ln, '>
et 6 : Tim<- exibat ad eum regio circa Jordanem : et baptixabantur
(Joannein) Jerosolyma, ei omnit Juda, et omnis Jovdane confltentet /• i
:;2rt D. \\A\. MA(i. OIU). VW.VA).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

A. Et divinam ei conversationem Propositaque divine vivendi norma,

introducens, et interrogans si sic con- nec non interrogato num ex ea victu-

versaturus est, post confessionem im- rus esset, assentienti manum capiti

ponit ejus capiti manum, imponit, consignans eum, sacerdo-

et
tibus mandat, ut virum susceptorem-
que describant.
B. Et signans, describi imperat sa-
cerdotibus virum et anadochum.

C. autem describentibus vi-

Ipsis Quibus adscriptis, sacram infit pre-

rum, orationem sacram facit, et hanc cationem qua una cum ipso ab uni-
:

omni sic Ecclesia faciente, subintro- versa congregatione completa, illum

ducit quidem eum, et exuit per mini- discingit, et per ministros exuit.
stros. Deinde statuens in occiduis in- Sistens exindeipsum ad occidentem

tentum et manus erigentem ad ipsam prospectantem,manusque versus illam

conversas regionem, exsufflare quidem plagam aversas protrudentem, tertio
ipsi ter jubet satana, et adhuc quas Satanam insu.fflare jubet, atque insu-
sunt abrenuntiationis confiteri. Et ter per abrenuntiationis verba proferre ;

ei abrenuntiationem contestans, con-

eique ter abrenuntiationis solemnibus
sistentem ter hoc transducit ad Orien- verbis propositis, cum eamdem toties

tem, et ad ccelum respicientem et ma- conceptis verbis pronuntiavit, ipsum

nus extendentem, jubet coordinari ad orientem transfert, et in ccelum in-
Christo et omnibus a Deo traditis sa- tuentem, manusqueattollentem, Chri-
cris eloquiis. sto cunctisque sacris a Deo traditis
eloquiis jubet assentire.
 DE ECCLESIASTICA BTERARCHIA, CAP. II, §

Eo hoc faciente, testatur ite-

vero et Quo trinam illi denuo praeci-
facto,
rum ei ter confessionem et iterum : pit professionem, tertioque professum
ipso ter confitente, orans benedicit et benedicendo recipit, eique manum
manum imponit. Et ad summum ex- imponit. Dum vero ministri penitus
uentibus eum ministris, afferunt qui- eum exuunt, sacrum unctionis oleum
dem sacerdotes unctionis sacrum afferunt sacerdotes. Pontifei vero tri-
oleum. Ipse autem unctionem per sig- no signaculo inchoans unctionem, sa-
nationem ter incipiens, coeterum sa- cerdotibus hominem tradit toto cor-
cerdotibus virum ungere omni corpore pore inungendum ipse autem ad ;

tradens : ipse ad matrem filiolitatis adoptionis matrem (id est fontem) va-
venit. dit cujus aquas postquam sacris in-
;

vocationibus sanctificavit, nec non tri-

D. Et tunc aquam sacris invocatio-
nibus sanctificans, et tribus sanctissi-
mi chrismatis cruciformibus
bus perficiens illam, et
sanctissimis immissionibus oequali nu-
mero sacrum Deo aceeptabilium Pro-
phetarum inspirationis melodema con-
sonans, jubet virum afferri et quo-
dam sacerdote ex descriptione ipsum
bus sacratissimi unguenti crucis forma
affusionibus, totidem sacri unguenti
appositionibus sacrosanctum Deo af-
eilusioni- flatorum prophetarum divinae adspira-
chrismatis tionis hymnum concinendo, consecra-
vit, adduci virum jubet; ac sacerdote
quopiam e scripto cum ipsum tum
susceptorem proclamante, initiandus
;
sacerdotum manibus in aquam ducitur
ad manum pontificis qui superne ad- :

et anadochum pnedicante, ipse quidem stans,ubi sacerdotes secundum aquas,

a sacerdotibus ad aquam ducitur ad versus pontilicem initiandi nomen
summi sacerdotis manum, et ad eum proclamarunt, ter eum immergit, sub
manuductus ipse summus sacerdos ternam istam immersionem atque
desuper stans, reclamantibus iterum emersionem divime beatitudinis
tres
ad summum sacerdotem juxta aquum Personas invocando. Tunc excipientes
nomen perficiendi sacerdotibus, ter eum CSSteri sacerdotes, tradunt sus-
quidem ipsum summus sacerdos bap- ceptori seu admissionis auctori, et ubi
tizat tribus perficiendi dimensionibus una cum eo initiatum veste congrua
ct emersionibus, trinam divinae beati- amiciverunt, rursus illum ad pontiti-
tudinis invocans substantiam Acci- cem ducunt ;
qui, divinitus sacrato
pientes autem eum sacerdotes porri- oleo virum consignans, sacrosanctse
gunt accessionis et anadocho et duci, Eucharistiae participem declarat.
et cum ipso accipientes vestimenta
perliciendorum, adunatum ad sum-
mum sacerdotem iterum reducunt.
Ipse vero deilicantissimo unguentO
virum signans, participem manilestat
de caetero sacrse perfectissimae Kucha-
risti;e.

Hasc autem ab ipsa in

perficiens, Ilis ntc peractis, a suo ad secundt VII
seqlientia processione, iterum ad pri- progressu, ad rcruin iicruin pi.icip
morum extenditur contemplationem, rum exigitur contemplationem, ne ullo
quasi per nullum tcmpus aut modum tempore \cl modo quidpiam I suia in-

in alieno quodam praeter propria con- stitutia tractet alienum, scd asaidue
528 1). ALK. MAG. ORD. I'K.EI>.

vcrsaturus, sed a divinis in divina at- perpetuoque divini Spiritus ducttl a

tendens, et semper divino Spiritu divinis ad divina transformetur,
transordinandus.

EXPOSITIO TEXTUS. DUBIl M.

A. Et divinam ci, etc.

1.Sed vldetur, quod non debeat im-

ponere quia hoc pertinet ad confirma-
:

tionem in qua datur Spiritus sanctus ad

robur, sicut dicitur in Actibus de Apo-
stolis, quod imponebant manus super
Deinde dicit : Et tunc Episcopus in~ illos, et accipiebant Spiritum sanctum l
.

troducens ei, scilicet baptizando, divinam 2. Prasterea, Quare capiti potius quam
conversationcm, id exponens quid
est, alteri membro imponit manum ?
credere et operari oporteat divinum vi-
rum, et interrogans eum, si sic est con- Et dicendum ad primum, quod haec
versaturus, id est, si proponit illa ser- impositio manuum non est ad idem pro-

vare, post confessioncm, id est, post- pter quod est in conlirmatione, in qua

quam ille proinisorit se observaturum, per impositionem manuum datur Spiri-

imponit quarto capiti ejus manum. tus sanctus ad robur : sed haec impositio
manuum operatur ad reprimendam vir-
tutem daemonis, quae est in fomite, ne
possit impedire ellectum baptismi.
Ad secundum dicendum, quod anima-
les virtutesmaxime manifestantur in ca-
pite et ideo capiti manus imponitur ad
:

repressionem oninium animalium mo-

tuum.

Act. vni, 17.

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II, § 7. .",29

tes Bibi provideri si non essenl adspecia-

lem titalum ordinati
baptizandi : sed
ideo describebantur, legentibus presbyte-
tis Bcripturam nominia ejua ei Bui anado-
chi, ut procederenl tamquam recepti ab

Episcopo, el oe aliquis infidelu in cau-

sam derisiouis se immisceret, maxime
cum quandoque essenl multi baptizandi :

EXPOSITK) TBXTl S. modo autem hoc aon esl aecessarium :

quia omues Bunl Gdelea Beparati ab infi-

delibus. E1 per hoc patet Bolutio ad to-
tniii.

H. Et signans, etc.

Doinde dicit : I^t sic Episcopus signans Exrosn lo TEXTI -.

baptizandum signo crucis, imperat sacer-
dotibus describi virums baptizandum sci-
licct, el ejus anadochum.

C. Ipsis autemdescribentibus, efc

niTur.M. Deindedicil : Fpsis autem t scilicet sa< i r-

dotibus, describentibus virum utrumque,

Episcopus facit aliquam sacram orai
in-iii, quinto, et uc omni Ecclesia /
te, habeal oralionero dicendo • Vmeo
subintroducit quidem Episcopus
I. Sed vidbti r, quod non debeal de- licel baptizandurn ad se, et gexl wi-
Bcribi : quia describere videtur pertinere nistros, id est, diaconoa exuit « nni gup
inl ordinationos minislrorum. rioribus \ estibus.
'1. Proterea, Qusaritur quare modo aon
describantur baptizaadi sicul lunc ? Item /i septimo Episcopus stai

in i|ii«> differl haec descriptio a descrip» eum, scilicel baptizandum i uis, id

tione quaa lil in ordinibus ? ,..i. iii occidentali parte eum,

templi,

dico, intentum ad iutelligi ndura quod iit

1 .1 dicendum, quod ordinandi descri- ,i, ,i oi igentem, "I esl, cxc< d< nt» m
'".
buntur ad spccialem titulum, ae aliis se manut v
•

-
tngeraat, el iafesteal Episcopum, peten- Bcilicel o< cidentalem, .i qua \- aiunl i<

IIT
530 h. \\A\. M \ii. ni(h. PM.KI).

aebrn, per «|u.is Bignificantur spirituales

tenebrsB, jubet quidem ipsi baptizando
Episcopus exsuffiare ter satana, id est,
diabolo el Bumitur indeclinabiliter sa-
:

tiimi hic : iii *

1 1 1 *
» significatur expulsio
omnis diabolics operationis, per hoc
quod flatus expellitur : et jubet adkue
eum eonfiteri ea yw« swn/ abrenuntiatio-
nis, ut cum dicitur, « Anrenuntias sata- hi l-i l M.

« qbb et omnibus pompis ejus ? »

Et sic fer contestans ei Episcopus

abrenuntiationem, confitentem, dicendo,
« Abrenuntio, » ter hoc transducit oc-

tavo "(/ Orientem, id est, orientalem par- 1. Si-i) vidbtdr, quod non debeal eum
tem templi, unde v< nil iumen, signifi- inungere : imctio enim significat habili-

cans spirituale lumen quod esl a Ghristo : talem ad tqtus in quantuni anfcit rigidi-
ct sic y^/Ar/ eum respicientem et manus tatem membrorum : ha?c autem habilitas
extendentem adccelum coordinari, id est, pertinct ad confirmationem in qua datur
paciscendo se tradere Christo et omnibus Spiritus sanctus ad rohur operandi : ergo
sacris eloquiis traditis a Dco ad obser- videtur qu»>d haptizandus non deheat
vandum ea. inungi.
2. Praeterea, Operari sequitur esse :

Eovero, scilicet baptizando, et, id est, nondum habet

scd iste spirituale,
etiam hoc faciente, iterum Episcopus te- cum nundum sit baptizatus : ergo n<m
statur ei terconfessionem, id est, ut con- debet inungi ad habilitatem.
fiteatur se observaturum, et iterum ipso 3. Praeterea, Quare incipit Episcopus
ter confitente, Episcopus orans benedicit eum inungere ?
euin aliqua oratione, et itnponit ei tna- 1. Ilem, Ouare non inungit eum oleo
tttttn : qui jam recipiens eum ad baptis- infirmorum ?
mum (et hoc decimum) ct ad sutn-
est 5. Item, Ouando inungitur ?
tntttn, id est, ad ultimum (undecimo) tni-
nistris, id est, diaconibus ex toto jam Et dieendum, quodolei unctio removet
exueniibus etttn, scilicet baptizandum,.vrt- membrorum rigiditalem et per conse-
cerdotes quidem afferunt sacrum oleum quens reddit expeditum ad operandum :

unctionis, id cst. sanctum ad differentiam et sic etiam unctio confirmationis. Item,

olei infirmorum. Jpseautem, scilicet Epi- mitigat etiam dolorein corporis, etquan-
scopus, incipiens unctionem />cr signalio- tum ad hoc siguificat mitiyationem fomi-
nem tcr id est, tria simia crucis cum olco tis, et operatur ad boc, et sic requiritur
faciens supra baptizandum, tradens sa- ante baptismum, ne virtus da?monis exi-
cerdotibus ungere casterum virum, idest, strns in fomite impediat cfTectum baptis-
residuam viri partem, id est, totocorpore, mi : propter quod etiam fiunt exon
ipse Kpiseopus venit admatrem filiolita- mi : Episcopus autem incipit inungere,
tis, \i\ ost, aquam in qua fit spiritualis ut ostendatur tota virtus baptismi de-
generatio. scenderc ab ipso in subditos. Ideo autem
non ungit oleo infirmorum, (juia illud

olcuin ordinatum est contra infirmital

corporales, qua? causantur ex peccato, ut
talcs solvat : hic autein non habet talem
 1

DE ECCLESIAST3CA HIERARCHIA, <

\l\ II, : l

rafirmita&era corporalem, et ideo non est <•<>> scripserat : ipsequidem, scilicel Ljj.-
inungendue hoc oleo tizandus, ducitur a tacerdotibus </</

aquam jam sanctificatam, ad manum

summi sacerdotis, id est, Episcopi >i ;

Bic postquam baptizandus esl manudu-

ct/is adeum, scilicel Episcopum (quarto-
deoimo) ipse summus tacerdos ttatu </>-

super, i<l est, in eminentiori loco, et

iterum sacerdotibus reclamantibm </>/

summum sacerdotem, qui est iuxla

EXPOSITIO n:\ris. aquam, nomen perficiendi, id est, bapti-
zandi :
ijisr dico, summus tacerdos, i «

est, Episcopua (quintodecimo) baptizat

ipsum ter, ibi,
immissionibus >i tribus
demersionibus perficiendi, i<l est, ter im-
1). Et tunc aquam, etc. mergendo et extrahendo, qui et hoc facil
invocans trinam substantiam, i.I est, per-
sonam divinas beatitudinis, dicem : I

« te baptizo in nomine Patris et Filii el

« Spiritus sancti. »

Deinde dicit : Et tunc Episcopus, Sacerdotes autem accipientes eum jam

postquam vcnil ad aquam (duodecimo) baplizatum de manu Episcopi (sextodeci-
sanctificans aquam sacris invocationibus, mo) porrigunt eum et anadocho t duci >

idesl, invocationibus vel exorcismis, et accessionis t i<l est, primo <|ui conduxit
perficiens illam, scilieel aquam, sanctis- eum in accedendo, ul instruatur al» ips

simis irihtis effusionibus Chrismatis cru- <!<' rudimentis fidei : et tunc (decimosep-
ciformibus, i<l est, in modum crucis tei timo) sacerdoles cum ipso anadocho ac-
infundens <'t perficiens, etiam sanctissi- cipientes vestiwenta alba, quae sunt /"
mis immissionibus Chrismatis, ut con- ficiendorum, i<l est, baptizatorum, redu-
servel a putredine peccali, propter bal- cunt iterum, scilicel baptizatum <i<liin<i-

siiiniiin quodcorpora a putredine conser- itini. iil est, 8LSsim\\aiuin ,adsummum sa-
vat, et consonans sacrum melodema, id cerdotem, qui similiter alboeral indutus.
est, Psalmum inspirationis Prophetarum
acceptabilium numero sequali, scilicel fpse vero (decim tavo) signans virum
tribus effusionibus, id est, cantal Ires deificantissimo unguento, id est, confir-

Psalmos in quibus fil mentio debaptismO) mans iiiin Chrismate >\ i.lulti statira

iit cst ille, o \ ox Domini super aquas 1

. » confirmantur posl baptismum, iixhu
eum de cxtero esse pa
Sic, <lir<>, sanctificata aqua, jubet (tcr- perfectissimse Eitcharisliae, id i

tiodecimo) afferri ad se virum baptizan- sumere coi pus el saiiguincm

>il»i <

dmn, et tunc quodam sacerdote prsedi- Kpiseopus autem /•> r/ -i.

cante, i<l est, nominanto \<'l legente ip- conipletis lii-. iterum exlenditur n<i

st/i/i baptizandum et anadochum <

,

ju-. ex tempiatio . icl i

- ;

ira

descriptione, i<l est, <'\ libro inquo prius quce supra se sunl .li\ inorum, rt diena ad

< i>,
Ps.il. XXV11II,3.
 1). ALIt. IfAG. <»1U). IMl.KI).
532

altare : extenditur, <li<

-

ab ipsaproces-
". tlniii alieno opere prsster propria, i<l est,

sinnr in srr/iiriitin , itl <-st. postqiiam ope- divinaopera, quae sil>i Eaota Bunl propria

eos «jui post ipsum simt. bap- per officium, sed • • i

« > I sit transordinan-
ratus esl
•

in |

tisando e1 preedicando, ex quibus reditin dm proficiendo a divinis in magis divina

prima, id est, ad hoc ul significet, quod attendens, i<l est, cum t<>ta cordis affe-

n II II II III /rill/i/is rlllt illinllliil sit ctione et semper proficiens, el li<><- divino
ip86 /><'/'

eonversaturus, vel conversurua, in quo- Spiritu, i«l eBt, virtute Spiritus sancti.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

III. Theoria. III. Cotitemplatio.

A. Hffic quidem est, quantum in sym- Haec symbolis divinse gene-

in sacris

bolis, sacrae hostias divinageneratio nil rationis initiatio nihil indecori vel pro-

indecorum aut immundum, et sensibi- fani quin nec sensiles figuras continet,

libus habens characteribus, sed Deo di- sed Deo dignae contemplationis aenig-
gnfficontemplationis rcnigmata, natu- mata in naturalibus ad captum homi-
ralibus et humanissimis speculis ima- num speculis effigiata. Quid enim ei
ginata. Cur enim apparuerit refellens dcfuisse videatur, diviniori etiam my-
etdiviniorem rationem perficiendorum steriorum silentio suppressa ratione,
silentcm, persuaserit contemplativa, cum divina institutione satis probetac-
advcnientis fiduciam comparans sacre, cedentis, quam sancte operatur, vit.e

et omnis simul malitiae per eximiam et intcgritatem, et per vitam probam ac

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II, § 8. 533

divinam vitam purgatione per aquam divinam, univcrsa,- simul malitia,- per-

naturali corporaliter ipsi denuntians. purgationem, naturali emundatione

aquse corporalius ipsi denuntiet ?

Hsec ergo etsi nihil quid divinius ha- ( t itaque symbolica initiationum tra-
beret perficiendorum symbolica tradi- ditio nihil hoc divinius haberet, ne-
tio,non immundaesset,ut asstimo, doc- quaquam, ut reor.expers esset sancti-
trinam quidem rectae vitteintroducens, tatis, cum et rccte vivendi disciplinam
perfectamquein malitia conversationis introducat, et omnimodam in vitiis

purgationem, universalitercorpore pui- transacta.- vitaj emundationem, toto

gato naturaliter peraquam insinuans. corpore aqua penitus perpurgato, natu-
raliter insinuet.

B. Sed sit quidem hic imperfectis Verum sit huec quidem rudiori- II

introductivusanimarum modus, ethie- bus introductio spiritalis, qua_- et sa-

rarchica et uniformia, quantum fas, a
muititudine distinguens, et commode-
rans immundis ordinibus compactam
conversationem. Nos autem ascensio-
cramenta sancta atquc unitiva, uti fas
est, a promiscuis distinguat, et singu-
lis ordinibus accommodatamconcinnct
sublimationem nos autem, cum sacris
:

nibus sacris in perfectorum principia ascensionibus sacramentorum princi-

respicientes, et ea divinitus eruditi co- pia contemplantes, sacro eademaltlatu
gnoscemus, etquorum sunt characte- perccperimus, cognoscemus quorum
rum elligies, et quorum sunt invisibi- characterum sint effigies, et quarum
lium imagines. Sunt enim, ut in eaquie rerum occultarum imagines existant.
est de Tnuisibilibus et sensibilibus ac- Ut enim in opere De intelligibilibus ac
tione aperte disputatum est, qinedam sensibilibus pcrspicue declaratum est,
quidem sensibiliter sacra invisibilium sensibilia sacramenta, simulacra sunt
imaginationcs, et in ea manuductio et intelligibilium, ad quae manuducunt
via. Invisibilia vero corum qua) sccun- acviam sternunt intelligibilia ?ei;

dum sensum hierarchicorum et prin- sacramentorum sensibilium princi-

cipiumet scientia. pium sunt atque scientia.
:;:'. n. Ai.n m \<;. onn. v\\ i;n

M\ ISIO l l \ 1 I s. 1)1 IIIIM.

A. Jlsec quidem cst,quantum insymbolis,

siicr.r. etc.
1. Sed vidbtur circa primam partem,
quod inconveniens sil nos perfici percor-
poralia nihil enim debet quaerere per-
:

fectionem a minori sedhorao major est :

dignitate naturae, corporaiibus, inanima-

tis maxime ergo non debet : in eis qua-
In parte ista intendit proponere con- rere suam perfectionem.
templationemsivespiritualera intellectum '1. Preeterea, Ad Gal. m, I <'t Beq., in-
eorum quae sensibiiibus actionibus circa crepat Apostolus eos qui convertuntur ad
baptismumexerceri dixeral undeet Theo- : infirma et egena elementa, talia qualia
ria intitulatur, et dividitur in partes duas. sunt symbola saeramcntorum, quia inlii-
I prima ostendit quomodo convenien-
ii mum dieilur defeetu virlutis : hfiBC autem
ter per sensibilia symbola exercetur per- non videntur habere virtutem perficiendi
fectio Ecclesiasticae hierarchiae in sacra- hominem ergo non debet liomo in eis
:

mentis. In secunda accedit ad spiritualem qua^rere suam perfectionem.

intellectumsymbolorum positorum circa :{. Praeterea, Sieut dicit Philosophus,
baptismum, ibi (§ 9), Dicamus ergo quo- « Si non tangit, non ayit, nec sequitur
modo, etc. « alteratio : » scd hasc symbola corpora-
Prima dividitur in tres. fn prima dicit lia nonpossunt tangere aniinam quee spi-
nos convenienter perfici per materialia ritualis est ergo non possunt agere in
:

symbola. In secunda manifestai hoc ipsam, ncc aliquo modo iminutarc ipsam
specialiterinbaptismo, ihi(>i 8), Curenim secundum perfectionem gratiae.
apparuerit, etc. In tertia ex dictis ponit Solutio. Dicendum ad primum, quod
hunc modum qui est per symbola, ma-
et majus nisi minoretur, non dehet quauere
nifestat esse nostrae perfectionis quantum perfectionem suani in minorihus : sed
ad imperfectos, et qualiter circa lioc se homo a dignitate sua per peccatum mi-
habeant imperfecti, ibi (§8, B), Sed sit noratus est : et ideo lioc sihi in ponam
quidem, etc. datuiii est, ut qui suo superiori subjacere
non voluit, aliquo modo suhsit minori-
hus, perfectionem suam quairendo in

illis. Et haec solutio non videtur esse se-

cundum intentionem auctoris : et idcirco

aliter potest dici, quod homo non qiuerit

perfectionem suam in rebus corporalihus

 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, I \l\ II,

inquantum minora ipso sunt, se<l se- sacramenti. Alia translatio habet, i san-
cundum quod aliquo modo supra ipsura i ctae perfectio l><i ^enerationis, • quia
facta sunt per virtutem divinam quae esl scilicel <li\ in.i generatione perficitur. II

in ipsis, non quantum ad dignitatem aa- dico, e/, id est, etiam ex ipsis tensibili-
turae, sed secundum quod homo per ipsa bus characteribus, i<l est, figuris, nihil
accipit perfectionem gratiae a Deo <! hoc : habens indecorum, sed est ibi >\<-<< i

idco quia proportionale esl nobis acci- proportione sensibiliumad significandum

pcre per sensibilia propter aaturam in- spiritualia, neque immundum propter ip-

tellectus noslri : et haec solutio videtur sam rei pluritatem : el hoc dicitur ad
esse secundum intentionem Dionysii. diflerentiam idololatriae, in qua ipsa ma-
Ad secundum dicendum, quod sacra- teria sensibilium ad significandum fcetida
menta novae legis non sunt infirma quae et turpis est, quia perfundebanl se san-
causant gratiam, non sunt egena quae guine, et jacebanl in pellibus immolato-
continent gratiam Apostolus autem lo-
: rum animalium, el simiiiter etiam sacra-
quitur <lc sacramentis veteris legis, quoe menta veteris legis in ipsis Bensibilibus
tantuni eranl signa ct nihil causare pote- habebant immunditiam quamdam ex • •<.-

raut, et maxime postquam consummata daveribus immolatorum animalium : sed

crant. habens asnigmata, id est, obscuras repne-
A<1 tertium dicendum, quod cst ibi sentationes, contemplationis dignss />

quidam lactus corporalis corporis a<l id est, decentis Deum propter similitudi-
corpus : scd virtus quae cst a Deo in sa- aem proportionis : aenigmata dico, ima-
cramento, tangit Bpiritualiter animam, et ginata,id est, figurata, speculis t id <•-!,

perficit eam. creaturis repraesentantibus nobis spiritua-

lia, naturalibus nobis, <'t humanissimis,
i<l est, hominem maxime decentibus, cu-
jus intellectus accipil cum continuatione
et tempore propter hoc quod accipit a

phantasia <! sensu. i /Enigma autem

« proprie, secundum Donatum, est quaa-
« (l.iin obscuritas verborum involuta i :

Bed hic sumitur pro qualibet obscura i<-

BXP0SI1 10 TEX ii S. praesentatione, Bicul dicil Apostolus, I ad
Corinth. xm, Videmus nune pt I- :

culum in xnigmate,ubi dicil Vugustinus,

quod « aenigma esl obscura nllegoria. »
Enim, i<l esl quia Bi baptizans ,

Il.rr quidem est, etc. /•//, i<l est, docuerit baptizatum pi r b< ns -
bilia, contemplativa, sciliccl supernatu*
ralia quaedam -
nparans, id est, ex

paratione Bcnsibilium oxcitans //'<///-

liiim advenientis ad baptismum de mi,i

- ilute, el hoc ienuntia baptiiando

omnis simul tnaliti.r, id ••-!. omnium
Littera sic exponitur //. /V tllll r/« III peccatoi ura bu< irura •

quara diximus, est divina generatio, quia i,l esl . nobil intum ad
per baptismum lilii Dei nascuntur, sacrse am quantum - 1 i id • | n > • t in haptisi
hostue, i<l est, immolationis qua homo ipil . el hi I
unionem cum
immolatur Deo, quantum in symbolis, id Doo li"<" dii o, di nunl Uurali />m-
est, quantum pertinel ad Bymbola hujus fu
t
Hillll,
536 D. ALB. MAG. ORD. pit.v.h.

quaa naturaliter mundal corpora, el Big-

nili«.it purgationem animae a peccatis : Bi,

inquamj bic persuadeat, ctir apparuerit,

id est, quare potesl videri aliquid re*

fellens, idest, reprobare, et, id c^t. etiam

silentem diviniorcm, id cst, altiorcm ra-
tionem perficietidorum, id «st eorum .

quaa perficiuntur in baptismo? Quasi di-

cat : Nulla rationc persona potesl aliqua im rium.
refellere baptismi sacramenlum <}ii;iiitniii

ad symbola, etsi nulla ratio esset ni^i

quae dicta est de mundatione aquae, cum

tamen plures sint . Alia translatio habel
planius sic : « Quid enim videatur pec-
« care, etsi divinior sermo eorum quaa
« liunl taceatur persuasibilitate et con- Sed videtur, quod baptismus non de-
« templatione accedentis bonam vitam beat fieri in aqua, sed magis iu aliis li-
« sancte negotiata, id est, procurata, et quoribus.
« universse simul malitisB purgationem 1. lu baptismo enim non solum aufer-
« ipsi denuntian^? » Ergo,ex immediate turpeccatum, sedetiam conferturgratia :

dietis, /i.vc symbolica traditio perficien- saoramentum autem significat quod effi-
dorum, id est, ritus baptismi, /10/1 esset cit, aqua autem eum non adha reat cor- i

immunda, ut sestimo, id est, certe scio, pori, sed tantum purgct sordes, non si-
ct, id est, etiam si nihil quid haberet di- gnilicat aliquam collationcm gralice, sed

vinius figuratum :hsec dico, quidem in- tantum purgationem a culpa ergo conve- :

troducens doctrinam rectse vitse, id est, nientius fieret in oleo quod adlia^ret cor-
signilicans per aquam. propter nitorem pori, vel in aliquo alio liquore.
quam praebet, et insinuans purgationem 2. Praeterea, Videtur quod in omnibus
conversationis pra>terit;e, qxuv fuit i/i ma- speciebus aquse possit fieri baptismus :

litia, universaliter corpore, id est, tolo aquoe enim non competit baptismus se-
corpore purgato naturaliter per aquam. cundum quod cst quoddamcommune,scd
secundum esse quod habet innatura,quia
secundum hoc habet proprietates signifi-
cantes efFectum baptismi secundum esse :

autem quod habet in natura, est in spe-

eiebus suis ergo aqua? secundum Bpe-
:

cics suas competit baptismus : sed cum

lixivium ct vinum sint speeics aqua? se-
cundum Philosophum, videtur quod in
cis possit iieri baptismus.
3. Praeterea, Sicut dicit Philosopbus
in libro de Generatione,* Speeies simpli-
« elementorum manent in mixtis »
ciuni :

ergo videtur, quod in aqua sccundum

quod est in corpore mixto, possit lieri
baptismus.
4. Item, Videtur quod in cervisia et in

aquis permutatis per artem : ars cnim

non dat formam substantialem, quia for-
 DE ECCLESIASTICA HIERARGHIA, CAP. II, § 8. 537

ma artis accidens est : ergo non mutatur qualitates permiscentur, b1 efficitur alia

aqua a specie sua : ergo in ea potest fieri quaktas media. El similiter etiam non
baptismus. potesl licri iu aquis permutatis perartem,
Solutio. Dicimus, quod aqua maxime si non remaneanl effectus, sicul in cervi-
competit baptismo inter alios liquores, et sia licel enim ars agens instrumento
:

hoc propter tria : aqua enim est commu- artis quod est istud cujus est principium

nis, et ideo communis materia debel re- voluntas, ul dolabrum, non possit mu-
spondere sacramento necessitatis, ne pro- tare species naturaliter, tamen cum ;iLr it

pter defectum materiae aliquis privetur per instrumentum naturale, utperignem,

salute quae est per baptismum. Secundo, potesl lieri transmutatio speciei. El per
quia alii liquores propter hoc quod adhae- hoc patel solutio ad totum.
rcut corpori, non simplicitcr mundant,
sed tingunt unde non ita congrue sig-
:

nilicant interiorein mundationem.Tertio,

primum mundansest aqua, ctsi enimali-
qua mundent, habent hoc secundum quod
participant aliquid aquae.
Ad primum ergo dicendum, quod effe-
ctus non est de essentia ejus effectus :

aulem baptismum consequens est conse- EXPOSITIO li:\l i s.

cutio gratiaB unde non dehet esse in Sa-

:

cramento baptismi adhssio prius conse-

cutioni gratiae. Vel dieendum, quod aqua
per hoc quod ahluit, facil ctiam nitere,
et illi uitori respoudet collectio virtutum II. Sed sit quidem, etc.

iu re sacramenti.
Ad i<l quod ulterius quaeritur, dicen-
duin (juod sciendum, (juod omnibus in

speciebus iu quibus manel aqua secun-

dum suum effectum, scilicet cum impetu
infrigidandi, mundandi et fluendi, potesl
fieri baptismus : unde in quibusdam Deindo dicitur : Sed ex quo beec tradi-

aquis alchimicis, quaB per effectum ma- tio quae esl per symbola, nihil habel im-
nifestantur alterius esse speciei, quia mundum, sit quidem, id est, supponatur
convertunt metalla, quod non esl effe- esse, hic modus introduclivus animarwn
ctus aquae, el si non moveantur,stanl el in salutem imperfectis, id est, quantum

non lluuut, uou potest fieri baptismus. ad imperfectos, distinguens, i<l est, sepa-
Etsimiliter in vino ct oleo, quia non ma- rans occultando, ei hierarchica dona et
iicl clTeclus mundaudi.Sed inaquacalida uniformia, id est, Bimplicia, '/ multitu-
potest, quia licet per violentiam sit in dine infidelium nr irrideant, quantum
contraria dispositione, manel tamen na- /rtv est, ul est, possibile occultari,

turalis virtus ad infrigidandum. T.t ideo commoderans, i«l est, proportionaliter tra-

dicimus, quod iu aqua secundum quod dens, compactanif id est, convenientem

est iii mixto, ul iu oleo, vel vino, non conversationem immundis ordinibus t
i«l

potest fieri baptismus maneal : quia licel est, iraperfei tis, qui nondum mundati
iu mixto secundum primum esse quod sumI. \li.i translatio habet, >• particula*
-
csi a forma substanliali, non tamen ribus • •!' tionibus, el sunl a< liones pai
uiiiiict secundum quod esl m esse perfe- ticulares, ul incipiontium, | »
i «
1
1 • ientium
cto proul esl activum el passivum, quia ei perfe< toi um, quibus proportioualitor
r>38 1>. Al.lt. MAG. ORD. 1MU-.I).

«•-i per singula accipere. Uia littera ha- esi aperte, itl est, latius, in ea actione
bet, « incotnpactam, incompo-
» id est, (ju.r est de Tnvisibilibus ei de sensibilibus
mI.iui altitudinem supernaturalium. Nos (quem librum uon habemus) qusdam
aulem qui nec infideles nec imperfccti quidem setisibililer sacra, nl est, Bensibi-
sumus, respicientes sacris ascensionibus lia sacra quaa sunl imaginationes, itl est,

intellectus, a Btatu imperfectorum, in figurs invisibilium, quantum ad mate-

principia perfectorum, i<l est.de numero riam Bacramenti, manuductio in ea,
et

divinorum quae sunl Bcilicel principia Bcilicel invisibilia quantum ad totum sa-

qua3renda symbola quasi finis, et eruditi traiiitiitiiin. ei via, quantum ad rem sa-

divinitus, id <'st. a Deo ea principia cog- cramenti, quae jam dixeral invisibilia.

noscemus per hoc, quorum characterum, Invisibilia vero sunt et, i<l est, etiam
symbola sunl effigies, itl est, Bimilitudi- principium eorum hierarchicorum quse
nes, <! lioc dicitur quantum ad id quod sunl secundnm sensum, est, sensibi- itl

significanl ef causant et continent, et liuin symbolorum, inquantum quaerun-

quorum invisibilium sunt imagines, id tur sensibilia propter illa, et sunt.sc/V////V/

est, figurae, ft hoc dicitur quantum ad rerum in quantum accipiuntur per ea,
figurata, quia nec causant nec continent, sicut scientia conclusionum ex prasmis-
sicut gloriam. Sunt enim, ut disputatum sis.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATI0.

Dicamus ergo quomodo divinae bca- Dicimus itaque, divinas beatitudinis

titudinis bonitas semper juxta eadem, bonitatem, eamdem semper et eodem
et sit sichabens, proprii luminis bene- modo se habentem, beneficos lucis suae
ficos radios in omnes copiose expandit radios cunctis oculis mentalibus abun-
intellectuales vultus. Si quis ergo dis- danter expandisse adeoque si sponta-
;

cesserit ab invisibili lumine, aut invi- nea mente praiditorum arbitrii libertas
sibilibus, superbus per se potens, ma- spiritale lumen deserat, a natura sibi

litiae amore, intimans naturaliter in- insitas luci excipiendae vires amore

spersas ei ad illuminandum virtutes, pravi prtucludens, praesenti quidem

protendit pnesentis sibi luminis, non luci se subducit, haac tamen eam mi-
 DE ECCLESIASTICA HIEH ARCHT \. CAP, II. § 9. ;°,!<

recedentis, scd superlucentis ipsa tri- nime connivcntcm il-

destituit. scd vcl
stis et convertens a currente deifor- luminat, atque aversanti benigne pror-
miter. Siquidem moderatc ipsi dati sus occurrit. Quod si mcdiocri instru-
visibili visiones supersiliet, et ad cta vidcndi facultatc tcrminos transi-
ipsas semper suum vultum claritates lierir, visum supcrantibus
radiisque
obtueri fiducialiter audebit, lux quidem tcmere ausa fucrit obtueri, lux quidem
operabitur prajter lumen nihil ipsa vc- , nihil a sc alienum faciet, vcrum ipsa

ro pcrfecta impcrfecte concupiscens, peifectis impcrfcctc se ingcrens, alicna

eo quidem quo inobediens est, non neutiquam assequetur, mediocritatc
etiam intclligct humile vero inornatc
: porro sua insolcntcr superbic ua
despiciens per seipsam restaurat. Yc- culpa frustrabitur. lknigne tamcn. ut
rumtamen, quod quidem dixeram, be- di\i, divina lux mcntalibus semper
nefice semper in intellectualibus vulti- ejusdemque praesentis, et
oculis patct,
bus divinum expansum est lumen, ad Deo dignam sui semper communi-
incstque ei recipcre prajsente eo. ct cationcm paratissinne, copiam habcre
scmper ad divinam propriorum tra- licet. Ad hujus imitationcm divinus
ditioncm cxistentc paratissimo. Ad antistcs effingitur, lucidos divinae cru-
hanc divinus summus sacerdos forma- ditionis radios super omncs luculcntcr
tur imitationem, luciformes suae divi- explicans, ct se accedentcm Dci imita-
nae doctrina^ claritates copiose in om- tione illuminandi promptissimus, nulla
nes expandens, et ad venientem illu- utcns objurgationc, vcl dira proptcr
minare Dei imitator paratissimus est, priorem defectionem vel intcmperan-
non invidiose neque immunde priori tiam imprecatione, scd cxcmplo Dei.ad
apostasia immoderata quidquam sem- se accedentibus suis scmpcr illumina-
per usufus, sed divinitus semper pro- tionibus pontiticalitcr atlulgens cum
vcnicntibus suis in lucem ductionibus decore atque ordinc, ct pro cujusque ad
hierarchice relucens in bono ornatu et sacra capacitatis rationc.
ordine et analogia uniuscujusque ad
sacra commcnsurationis.

Sed si quidem sancta: ordinationis Scd quoniam divinum Numcn sa- IV

est principium divinum secundum cras disciplinae principium ezistit ,

quod scipsos cognoscunt sacri intcl- qua sanctae mentes in sui deveniunt
lcctus, ad consequens naturaj visibilc cognitioncm quisquis ad insitum
;

recurrens, in principio quidem quis naturae lumen recurrerit, principio

quando cst, ipse videbit et hocaccipiet quidcm quis tandcm videbit, i[ I

primum ex respectu ad lumen sacrum hocque lucis accessione munus sacrum

donum. Qui autem bcnc propria lu- referet ; porro qui propria sua ir-

tnini impassibilibus oculis inspicit, ex rctlcxis oculis considerarit, abditaa qui-

non lucentibus quidem revertetur igi dcm ignorationis sui tenebras elimi-
rantiae obscuris. Dei autem perfectissi- nabit pei fcctissimae tamen Dei ui

niam unitatcm ct participationem, qui ct participationia adh

imperfectus est, non ipse indc concu- dem dc^:dv-[;<> s| i athcM
piscet : in brcvi vero per ipsa sua pri- sed sensim primum a |
-

ma, deinde adhuc priora, ci per illa tiora, ct i. \ iis ad potissima, nec oon
praestantia et perfecta, in sublimissi- tus jam 11. ordine, id pi incipa-
mam divinamoidme ct sacrc
in as- lem Dei celsii lodam
ccndet communionem. Hujua est or- modo evehetur. Hujuscc renuati sacri-
540 1). AUt. MAG. ORD. lMt.r.h.

natus, et sacri orditlis imagO advuiicn- quc ordinis argumcntum cst, acccdcn-
tis confusio, ct coruni qu8B sunt sccun- tis vcrccundia, rerumque ad se spe-
dum seipsum cognitio ad summum ctantium cognitio, ad aummum aacer-
sacerdotem viffi anadochum habens d<>tem vi;c ducem nacta susceptorem.
ducem. Eum vero sic asccndentem Sic adductum, divina beatitudo ad sui
divina beatitudo in suam participatio- admittit communicationem propri.i-
nem recipit, et proprio luminc tam- que lucis, instar signi cujusdam, ipsuiu
quam quodam ipsi signo tradit divi- participat, Deo intimum reddens, ac
num perficiens, et communicantem di- consortcm muncrum divinorum, atque
vinorum partis et sacrai ordinationis. ordinis sacri ;
quorum sacra est tesse-
Quorum symbolum sacrum a sum-
est ra, summi sacerdotis accedenti datum
mo sacerdote advenienti donatum si- signaculum, nec non salutaris descrip-
gnaculum, sacerdotum salutaris de-
et tio sacerdotum salvandis eum aggre-
scriptio in salvatis eum connumerans, gans, atque sacris inserens monumen-
et memoriis sacris ponens apud eum tis una cum susceptore, tamquam
anadochum. tamquam vivifkcT ad ve- saiutifene ad veritatem viffi : illum
ritatem vias amatorem quidem, et con- quidem, amatorem sincerum ac comi-
sequentem ducis divini, non erran- tem ductoris divini hunc vero mini-
;

temque Deo traditis ductionibus se me errabundum divinitus traditis in-

quentis manuductorem. stitutionibus sequentis manuductorem.

Sed non summe contraria si-

inest Caiterum non licet summe contraria
mul participare, neque communionem simul participare, nequc communica-
quamdam ad unum habentem partitas tionem aliquam cum uno habenti di-
habere unus recipit firmam
vitas, si visas habere vitas, si unius stabilem
participationem, sed immensurabilem proeferat participationem ; sed exsor-
esse, et inordinabilem in omnibus uni- tem expertemque omnium
esse decet
formitate divisionibus. Quod quidem uniformitatis divisionum id quod si- :

symbolorum traditio sacre expandens : gnorum traditio sacra innuit, dum ac-
advenientem velut priorem vitam cedentem priori quodammodo vita
exuens, et usque juxta illam habitus exuens, et ad extremos usque affectus
solvens ultimos, nudum et discalcea- exspolians, nudum et discalceatum
tum sistit, ad occidua adspicientem, statuit versus occidentem spectantem,
et manuum abrenuntiatione obscurce nec non manuum rejectione tenebri-
malitiasrenuentem communiones, et cosee malitiae communionem abnuen-
ingenitum sibi dissimilitudinis habi- tem, atque agnatum sibi dissimilitu-
tum tamquam exspirantem, et univer- dinis statum quodammodo effiantem,
sales confitentem ad deiformis contra- totalesque profitentem deiformitati ad-
rium abrenuntiationes.Sicomnino non versantium abrenuntiationes. Sic om-
detentum ipsum et absolutum facturn, nino ipsum affectus jam expertem ex-
in conspectum transducit in divino lu- sortemque traducit ad orientem, divi-
mine, statum et respectum futurum melucis statum illi adspectumque,om-
fore munde, in perfectissimo ex mali- nimoda malitiae fuga, fore purum an-
tia rcditu, promittens, et sacras ejus nuntians ipsumque sacrosanctis, cum
;

ad unum rationabili intuitu confessio- uno totali conspiratione, professioni-

nes uniformi facto per veritatis amo- bus uniformem effectum, vere amanter
rem respiciens. suscipiens.
 DE ECCLESIAST1CA HIERARCHIA, CAP. II. § 9.

qui BUnl causa "iimis ln.ni in <|. .ttui.i,

in omnes vultw intellectuales, i<l est, in

omnea mentefl angelicas \«'l human

Ergo si quis, idest, -i aliquu discesserii
ab invisibili lumine, quantum ad 1 1 *

phaniam, quas esl medium Bub quo vi-

dentur divina, aut • «!> invisibilibut divi-
nis in quas ducil I m iim- ii theophaniae, m-
divisio bt expositio texti s. perbus per se potens, i<l est, Buperbe cre-
<l'-n- per se posse sine magistro accipere
lumen divinum. Alia translatio habet,
« spontanea propria voluntas, i i<l »-st .

(|uoil s 1 1 a voluntate credil Be posse in «li-

Dicamus ergo, etc. vina, amore malitise, id est, mali, ma-

liini enim in quantum hujusmodi uon
desideratur, sed in specie boni quod est
sihi subjectum, <'t hoc feceril inlimam

naturaliter virtutes divinas inspersas ei

ad illuminandum, i<l est, praesumptuose

se ingerens ad divina ulterius perscrutan-
Hic incipit ponere quid significenl da ex solis aaturalibus, ipsa anima ejus
symbola baptismi prius positi, et primo tristis, id est, obtenebrata, et convertens,
quid significent ea quae fiunt circa intro- i«l est, << avertens » (sic enim habet alia
ducendum, secundo de his quae (iunt littera) se a currente, i<l est, ab occur-
circa baptizandum postquam introductus rente sibi lumine deiformiter, i<l est,

est, ihi (§ 9, V), Sed non inest summe, sicut decet divina, protendit, id est, deti-
ctc. cit. vel o suspendil •> secundum aliam
Prima dividitur in tres. In prima os- litteram, luminis, id est, a lumine «li\i-

tendit qui significet praedicatio Episcopi. qo, prsesentis, id est, praesente sibi, non
ln secunda, quid ductio anadochi, ilii recedentis, i«l est, recedenti .il« ipso, sed

(§ 8, IV), Sed si quidem sanctse, etc. In superlucentis, id est, superlucenti : oon

tertia, quid conscripto sacerdotum, ibi, enim privatur divino lumine, quia divi-
Eum vero sic ascendentem, etc. uum luraen deserit eum, Bed quia ipse -
Circa primum, primo ponit signatum avertit, sicut qui claudit oculos ad solem.
praedicationis quod est divinum lumen, Siquidem praesumptuosus ips

omnibus se offerens, quod tamen per se liet, in superiora se erigens, aonconten-

recipere, aon debet quis praesumere. In tus sibi proportionatis, id est, Iranscen-
Becunda ostendit quomodo praBdicando det visiones (aiia translatio habet <• lermi-
Episcopus imitatur haec, ibi, Adhanc di- qos v) visibilis dati ipsi tm idest,

vinus, etc. proportionaliter sibi, ei audebii /?<

liter, id < ,s < . praesumptui -/«/

Littera sic exponitur : Ergo ex quo in- ipsas claritates divinas <ltmn
visibilia Bunl scientia symbolorum, dica- suum, id est, quae sunl supra proporl

mus quomodo bonitas divina beatitudi- oem sui inlellectus, tu

ttis semper est manens juxta eadem, operabilur j

lumen, quia non fa«

quia qoq mutatur de uno in aliud, et tenebraa in ipsa anima,

quomodo ipsa sic sit, id est, Bimiliter sumptuosa anima n >>.

Bemper se habens, expendit copiose betie- id est, divina, im d e»t, inordi-

ficos radios proprii, i«l est, -m luminis, Qate, odo qu

 : x

542 l>. ALB. M \(.. ORD. IMt i;i).

diens, non contontus accipere per alios, Sed siquidem, etc. lli< < t>t <m<I j t <|ui<l

ut sibi constitutuoa es1 .1 l><<», etiam per Bignificel anadochi ductio, el primo po-
B6 iimi intelliget : ea vero por Be ipsam ail signatum <|u<<<l esl conditio suaa im-
despiciens humile, i<l est, mediocrequod perfectionis.Secundo, convenientiam si-
eral Bibi proportionatum, inornate, i<l gnati ad signum, ibi, Hujus est ornatus.
est, indecenter, perse ipsam restaurat, i<l etc.

est, per ><• ipsam volens acoipere amittit

unde ali.i littera habet,* eo privabitur, » et

iterum alia littera habet, « refellet,* <! sic Littera sic «

- [»• »ni i u i-
: Siquidem prin-
privabitur. Magis superrea hac habet :
cipium divinum sancUe ordinationis ad
« Qus3 non sunl propria quidem* non Deum, id est, primum in conversione ad
« consequitur autem quod est secun-
: id |> t
.
U m,
secundum quod intellectus
r.v/,

« dum mensuram, inordinate oontenv- sacri hominum vel Angelorum coano-

« nens, per se ipsam, <•<> privabitur. » SC unt seipsos qimndo quidemquisM est,
Verumtamen quamvis privetur, divir- aliquis est princip* conversionis ad
in
/////// lumen semper est expansum in in- Deum recurrens ad visibih qmsequens,
tellectualibus vultibus benefice ad effe- j,l rs t, convenicns ButBnaturx, i/isc tunc
ctum bonitatis, quod quidem etiam prius videbit seipsum , et primum accipmt
dixeram, <//<e pro et inest eis, seilfoet hoc donum, cognitionis scilicet sui, cx
vultibus, i<l est, in eis est recipere ab eo respectu ad sacrum lumen, i<l est, divi-
scilicel divino lumine prassente eo, et num. Alia translatio Sed si bo- habet : «
semper existente paratissimo ad divinam « nae ordinationis principium divinum
traditionem propriorum donorum. « est, secundum quod sui ipsarum sunt
« cognitrices sanctae mentes, qui ad pro-
Divinus summus sacerdos formatur «</ « prium visibile naturae recurret, in prin-
hanc imitationem, scilicet divini lumi- « quidem quis ipse est videbit. »
cipio
nis : sacerdos, dico, ropiose expandens Qui autem bene, id est, attente inspieit
luciformes, itl est, luci divina3 similes, propria, id est, suam conditioncm lumi-
claritates suae divinae doctrinse, rt est ,,i impossibilibus, id est, non trementi-
paratissimum illuminarc, per praedica- bus oculis mentis, sed defixis ad hoc et

tionem advenientem ad se Dei imitator : non rcsilientibus : (jui autem vult videre

in hoc ipso, dico, semper non usurus, id propriam infirmitatem, revertetur qxi-
est, nonnumquam, quidquam dr priori dem ex obscuris, id est, tenebris igno-
apostasia immoderata, i<I est, de priori rantiae non lucentibus : autem pro scd,

vila sua peccati, in qua recedens a Deo, non inde, i<l est, statim hoc facto, ipse

mensura virtulis carebil non usurus,: qui imperfectus adhuc est, concupiseet

dico, invidiose, ul rejicial creditum sibi perfectissimam uniiatem et partieipatio-

donum, neque immunde, ut vita concor- nem l><'i, sicut habcntperfecti : qui autem

del doctrinae, sed semper relucens, pcr statim vult ascendere ad summn, vero,

doctrinam et exemplum, hierarchice, id id est, sed in breviper ipsa qua3 in se co-

est,per actiones hierarchicas suis ductio- gnovit, primo cognoscet prima sua, id

nibus, quibus ducunl subditos, prove- est r ea quae sunt iromediate priora illis.

nientibus divinitus, i<l <'sl, Deo perficien- deinde adhuc per illa alia priora, <>t //'/•

te, /// lucem, <'t hoc in bono ornatu illa adhuc alia praestantia eis, id est, su-

quantum ad dona, et ordine, quantum periora, <-t sic gradatim perfectus in <>/-

adgradum, iu quo per donum constitui- dine, id est, ordinate, et saere, idest, de-
analogiacommensurationis unius-
tur, et center /'// sublimissimam communionem
cujusque ad sacra quantum ad propor- divinam ascendet.
tionem recipientis ad receptum.
 —

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II i ;

Hujus quod diximus, est ornatus, id i ir quae esl ad eritatem ducens,

i
et tam-
est, dccens repraesentatio, et imago, id quam consequentem divini ducis, id est,

est, signa dicti sacri ordinis, qui esl in secutorem sui anadochi, et ponens ana-
ascendcnte, est confusio, id est, verecun- dochum tamquamno/i errantem quantum
dia advenientis ad baptismum, qua uon ad se scilicel manuductorem sequentis
s
ingeril seipsum ad Episcopum, el cognitio eum, scilicet baptizandi, ductionibus, id
eorum quse secundum seipsum, id est, est, instructionibus traditu sibi .1 /'">.
sme imperfectionis aqua causatur confu-
sio : haec, dico, confusio, habens, id est,

quaercre faciens habendum anadochum Sed non inest, etc. Hic it Bignata \

ducem viee qua; cst ad summum sacerdo- eorum quae exercentur circa baptizandum
tcut. susceptum, q -11111 primum esl exutio
vestimentornm, quae significat recessum
a vitiis.
fuffi /wo, etc. Jlic ostendit quid signi- Dicit ergo : Diximus, quod scribitur
Gcet descriptio, el primo ponit signatum quasijam receptus in divinam participa-
quod est receptio a Deo in suain partici- lionem : sed nonuon con- inest, id est,

pationem. Secundo ponil esse signum tingitsimul participare contraria ntm-

hujus quod dictum est, ibi, Quorum est me, id est, in perfecto actu, neque contin-
symbolum, etc. git habentem quamdam communionem
ad unum, id est, ad Deum habere vitas
Littera sic exponitur : Vero, pro sed, partitas, id est, actiones vitae dispersas
divina beatitudo recipit in suam partici- ad materialia quae diversa sunt. Si tamen
pationem eum, scilicet baptizandum, sic, recipit firmam, iJ est, constantem parti-
id cst, gradatim ascendentem, et tradit cipaiionem unius, id est, Dei : sed opor-
ipsi de proprio lumine tamquam quodam tet eum qui liabel vitas partitas,
signo, per hoc scilicet consignans eum immensurabilem t \d est, uon contentum,
omnibus, perficiens eum divinum per as- vel regulatum in -ui^ actionibus secun-
similationem ad Deum, /'/ communican- iliim formam unius, ei inordinabilem,
tempartis, id est, distributionis divino- propter defectum a Gne, in omnibus d\

rinn quantum ad dona, e/ sacrse ordina- sionibus ab uniformitate, id est, unifor-

titmis in quantum per dona ponitur iu mi, id quantum ad omnia in quibus
est,

gradu liicrarcliia'. separatur aprimo. Quod, scilicel idquod

dictum est, expandens, id est, insinuai

Quorum, scilicet eorum quae modo di- sacre traditio symboiorum, id est, p

cta sunt, symbolum est sacrum signacu- symbola, exuens advenientem ad bapti:

lum donatum advenienti ad baptismum 11111111 \ estimentis, ve '<<'

1 1 itam,
// summo sacerdote, quia dictum es1 significando exutionem a vita pec< ili,

quod signabateum crucissigno, /•/ <

- 1 i .
1 1 t etsoivens, id est,auferens uitim 1 habi-
saiutaris descriptio sacerdotum, quia ///s anima? ejus usque juxta ill li-

eum praecepto Pontificis inter Balvandos cel \ it.nii peccalf, quia lotum ud itlam
conscribebanl : descriptio quidem, dico, pei tinens deponitui hoc, d ns,

connumerans eum, scilicel baptizandum, sistit, id est, ^t.iiuit baptixandum,

/// salvatis, id est, in aumero salvatorum, 1/1//11. iii signili< etu -iti" interiorura
ci in memoriis sacris, id est, scripturis, habituum, < I d -
lum, ul lur
quas proptor memoriam sunt, poncns purgatio a piwteritis aclionibus, quibua
eum, id esl cum eo anadochum
iijniil , :
r-t spirilualiter progressus in bonura vel

connumerans, dico, eum, scilicel bapti- in malura sicul por prdes, (/-/>

zandum, tamquam amatorem vivifica ad occidua, id est, ad occidentales pao

 3 1 i l). AUt. MAG. <MU). VH.VA).

les, '/ renuentem commwiiones obn urss

malitise, i<l est, diabolics abrenuntiatione
manuum, i'l est, extensione qus abre-
nuntiationem significat, el eum tamquam
tpirantem, idest, ad modum exspira-
lionis qua illud exsufflat extra Be mitten-
do ingenitum habitum dissimilitudinis
itl est, habitum peccati, qui esl ingenitus

quantum ad causam, scilicel fomitem, l'i i:il M.

el facil nos Deo dissimiles, et eum confi-

tentem universales abrenuntiationes ad

contrarium deiformis, id est, ad omne
quod contrariatur divinaa gratisB. Et sic

hoc facto transducit in conspectum, i<l

est, ad Orientem unde venit lumon quo

conspicimus, ipsum, scilicet baptizan- Dubitatub autem hic de eo quod <li-
dum, jain per abrenuntiationem oris et cit, quod « non inest summe contraria

operis el cordis factum non detentum, simul participare. »

servitute peccati, et absolutum ab eo, 1. Videtur enim, quod sinml culpa el

promittens ei fore sibi munde, id est, gratia sint in eodem, de quiluis ipse in-
sin»' peccati el ignorantiae macula, futu- tendit. Hum enim sanctificatur impius,
rum statum, quantum ad affectum, et aut cst i<lein instans in quo ultiino esl
respectum, quantum ad intellectum, in peccatum et primo gratia, aut diversum.
divino lumine, id est, si erit in partici- Si diversum, cum « inter quadibet duo
patione divini luminis, et hoc in reditu « inslantia sit tempus inedium, » ut dicit
perfectissimo ex malitia, id est, per hoc Pliilosophus, erit aliquod tempus, in
quod recessit perfecte : et traditio, dico, quo neque est in peccato, ncque in gra-
respiciens sacras confessiones ejus, seili- tia, quod est inconveniens. Si autem est
cet baptizandi, de fide rationabili intuitu idem sed quas sunt in eodem instanti,
:

adunum, scilicet Deum quem acquisivit simul sunt ergo gratia et peccatum si-
:

in respiciendo ad divinum lumen. Ipso mulsunt.

jam facto uniformi, per hoc, quia colle- 2. Praeterea, Unum contrariorum cx-
ctus t-st in amorem veritatis
unuin, per pellit altcrum, culpam scd non
ct gratia :

prinue, non dividens amorem suuin circa potest expellere eam quando non est, quia
temporalia. tunc non agit in ipsam similiter ncc :

Et sic exposita esl depositio vestium, quando ipsa non adest, quia quod non
adspectus ad Occidentem, extensio ma- cst, non agit ergo oportet, quod ambo
:

nuum, qua3 significat renuntiationem sinl simul.

operis, et exsufflatio quas significat 3. Praeterea, Non omnc peccatum op-
renuntiationem cordis, et confessio ponitur omni virtuti : ergo nonremovet
abrenuntiationis quantum ad os, ct etiam omnes virtutes : ergo peccatum et virtus
duclio a<l Orientem, et confessio ejus. possunl esse simul in eodeni.
Solutio. Dicimus, quod contraria non
possunt esse in actu perfecto simul, et

lioc est quod

surnmc contraria : se-
dicit

cundum potentiam tamen possunl t-sse

simul, nou tantuin secundum poten-
»'t

tiam receptibilitatis materiae, quia sic

omnes formae sunt simul in materia in

 DE ECCLESIASTICA HIEB \H< lll \ I \i\ II
g

potentia, sed etiam secundura motum in aliquo continuitatem, sed potius mensu-
quo permixta actui propter
est potentia : ranl vio
quoil dieitur a Philosopho, quod « est Ad secundum dicendum, quod pec< -

ix actus imperfectus, quia quod alteratur, lum esl privatio pura : et sicul lenebraB
« partim habct utrumque terminum, sic- qod expelluntur per actionem lucis io ip-
« ut est et in aliis motibus : » sed hoc sas, cum oihil sint, sed tantum perad-
non pertinet ad propositum, quia virtus «c ventum lucis, ita expulsio peccati aihil
« et vitiumnonacquirunturpermotum,» esl aisi adventus gratiae : in aliis tamen
sicul etiam dicit Philosophus : iinde dici- contrariisquorum utrumque est aatura
raus simpliciter, quod non possunl esse quaedam, non sequitur quod ->int Bimul
simul. iu actu, sed in potentia, Bicul motu
in

Ad primum vero dicendum, quod esl quo tmum ad esse, alterum ad aon esse
idem instans, ucc taracu oportet quod tendit.

siut simul iu anima : quia alterum est in Ad tertium dicendum, quod virtus mi-
ea ut recedens, et alterum ul adveniens. sericordiae non expellil aisi peccatum
Et hoc non potesl esse in formis natura- sibi oppositum : sed quia iu virtute con-
libus quae acquiruntur per motum : quia tinetur gratia quae opponitur omni p
non ultimum accipere iu motu \\ce in
est cato, ideo non compatitur secum aliquod
tempore, propter hoc quod non perma- peccatum, <<-t\ expellil omne ex parte
ael unde non esl accipere ultimum iu-
: gratiag. Quidam tamen dicunt, quod qui
stans, scd diversa. Nec tamen sequitur, habet unam virtutem, habel omnes : e1

quod iuter ea sit aliquod tempus me- ideo una virtus expellil omne vitium :

dium hoc cnim nou sequitur nisi de

: sed hoc non esl verum de omni virlute
instantibus quae sunl termini temporis politica, sed tantum de theologicis,
habentis continuitatem ex motu a ma- tione gratiae quae cum illis supponitur.
gnitudine : sed instantia non habent ex

MV
 :

546 I). AUt. MAG. ORD. I»iu;i>.

lO

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDIiRlI, S. J. INTERPRETATIO.

Sed est ibi clarum, ut lustimo. hie- Verum, ut opinor, sacrorum peritis
rarchicorum eruditis quia devictis in
: principiorum pcrspectum est, assi-
fortitudine ad unum resistentibus et duis ad unum connitendo adspirationi-
contrariorum universalibus interemp- bus, atque totalibus contrariorum mor-
tionibus et abolitionibus, immutabile tificationibus et abolitionibus, res spi-
valet ad intellcctualia deiformis habi- ritales status deiformis immutabilitate
tudinis. Non enim redire tantumopor- potiri. Non enim ab omni
duntaxat
tet ab omni malitia, sed et viriliter du- malitia est recedendum, sed obuiran-
rum esse et intrepidum contra perni- dum viriliter, et imperterrite semper
ciosam semper in eam subjectionem, obsistendum ipsi noxirc remissioni ;

neque templi veritatis amoris in quiete nec a sacro est umquam amore cessan-
umquam fieri : attente vero et auerna- dum, sed continenter ac perpetuo pro
liter in eam, ut virtus, extendi ad per- viribus illi insistendum, ad perfectio-
fectissima divinitatis ascensionem sacre rcm divini principatus sublimationem
semper augentem. sancte semper negotia sua dirigenti.

Vides autem horum diligentes ima- Horum autem exactas cernis in

gines in hierarchice perflciendis. Dei- iis qme pontiricaliter administrantur

formis quidem summus sacerdosin- imagines siquidem antistes dei-
: ipse
choat sacram unctionem, sacerdotes formis sacram auspicatur unctionem,
vero sub ipso perficiunt unctionis sa- quam cancri exinde sacerdotes con-
crificium, ad sacra in similitudine per- summant, ad sacra per figuram hanc
ficiendos certamina evocantes secun- certamina initiatum excitantes sub
dum quae sub militante Christo factus Christo munerario constitutum, qui
est. Quoniamut Deusest militiae crea- videlicet ut Deus ccrtaminum exhibi-
tor : ut sapiens vero, leges ejus posuit tor, ut sapiens legum praeceptor. prae-
operatus cst bonus, decorus, victoribus miorum denique victoribus convenien-
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II, § 10.
'

bravia. Etadhue divinius, quoniam tium ut pulchre munerator exsistit. Et

quidcm ut optimus in militibus effe- quod his divin in ipsisn.
ctus est, cum pro eorum li-
ipsis sacre pugilibus ut bonus exstiterit, saci
bertate et victoria ad mortis et corrup- mentaliter pro illorum libertate atq
tionis concenans potcstatem, certanti- victoria, mortis ac corruptionis im
bus quidem tamquam Deus perfectus rium debellando, in certamina quidem
ascendit gaudcns. Manet autcni in sa- gaudens, utpote divina. initiau:
pientis legislationibus : et sccundum cendet, legibus aui pientisinsistet,
eas sine transgressione contcndit ad juxtaque illas inviolate certabit, ii
1

bonorum praemiorum spem firmiter strium prajmiorum ceita spc fultus,

se habens sub optimo militiae domino sub bono certaminum exhibitore I

et duce ordinatus. mino ac ductore constitutu

nis } i'l est, immutabilis, non pernaturam,

sed gratiam, virtus divina qus esl in ba-
ptismo, postquam superavit propria
peccata pra?terita per conversionem ad
Deum, valety id est, vigorose potesl
EXPOSITIO TEXTLS. extendere ad intellectualia, scilicel divi-
T
n,i inlelligenda el saporanda. \ on etiim
oportet tantum redire ab omni maiit .

sed >'/. iil est, etiara esseviriliter duru

i<l est, Qrmura, et sem^
Sed est ibi clarum, etc contra perniciosam subjeclionem
scilicel malitiara : haec enim t'»

vitiosa es1 : neque, \<\ est, el uon oportet

fieri iiiiiiiiimii iit quiele, i'l est, in cessa-
tione templi, i<l esl . sacri atm
Hic ostendil quid significel unctio qua i/irl/i.r. "nl est, ab amoi e (alia transl tl

baptizandus anto baptismum ungitur, el c refectione ») id est, numquam I

dicil quod ungitur ad similitudinem pugi- re lastiditus satictur : . i<l esl .

-

lis, ut fortiter dimicel contra adversan- oportel eura attenli , id est, cum sumn
les sibi, quantum ad gratiae statum. studio, et .r/rrn>i/i/> /•, id i st, immutab
liter extendi in eam vcritat< m,
Dicil ergo : Sedibi, hoc est, in hac nl esl . vii luose,
inateria, ut sestimo, clarum est, i'l est, in/>ii/> iii per exorcitiura boni
evidens eruditis hierarchicorum, i<l est, sanclffi meditationis -

hierarchis, hoc Bcilicel quod resistenti- ast ensionem >li> initai lur in

hu.s sihi, ne >il in gratia, scilicel pecca- Psal. i xxxiii, 7 el 8 i

lis el dffimonibus, devictis in fortitudine corde disposuit, <!. Ibunt

ad unum y
\>\ est, per fortitudinem quam riiili/rin, • I

consequitur ex eo quod colligil sc in

nl -I
Deum, et universalibus interemptionibi I
'• iii . - . \

iil csl , desl ructionibus quantum ad n vel interrogative. di

culam, et abolitionibus, iil est, deletio- pn

nihus contrariorum gratiffi quantum ad quoj anl il '"
s
reatum, immutabile deiformis habiludi- hierarchi
548 I). ALB. M \(. ORD. PILED.

dos deiformU inchoat sacram imctionem, tus sub Chrislo ascendil gaudens, certan-
iingens eum oleo sancto, ter Bignanseum tibus Becum .ilii>. lamquam ifi •< - ili- j
•
«
1 1
1

(ui dictum est) u1 ostendatur, quod ipse vinorum, Autem, i<l est, ^<<l ipse ordina-
esl bierarchicffl perfectionis principium : tus sub Christo optimo militiss dua

sacerdotes vero qui Bunl sub ipso, perfi- Domino, manet in legislalionibus sui
ciunt sacrificium, id est, sacramentum ducis sapientis, etsecundum eas directua
untionis, evocantes perficiendum, id est, contendit, i<l <•>(, certat sine transgres-
baptizandum, adsacra certamina, i<l est, sione legis, ipse dico, habens se similiier
ut certando a<l perfectiones divinas per- ml spem bonorum prsemiorum.
veniat, el hoc, in similitudine, i<l est,

per symbola secundum quse, scilicel sa-

cra dona in baptismo percepta, est factus

sub Christo militante : in Graaco habetur
48Xi)TT)v, qutxl esl pugil, sicut miles sub
rege militante, est enim simul et miles
et Rex. Quoniam ut Deus, id est, in

quantum Deus, est creator militite, i<l

est, militum spiritualium, et sic cst Kex 1)1 BIA.

eorum : rcro, id est, scd ut cst sapiens,

id est, in quantum cst sapiens, posuit le-

ges ejus, scilicct militiae quibus exercea-

tur : sed ut bonus et decorus, id cst,

omnia decenter ordinans, operatus est

victoribus bravia, id est, praemia : et di-

citur bravium praemium quod datur in I. Sed vmKTDR, quod liaec unctio non Du,J

iinc cursus. Kt adhuc divinus, id cst, dcbeat nondum

licri baptizatis : hic enim
Deum maximc decens, quoniam quidem signilicat maximam perfectionem, ut jta-

ut cstoplimus, effectus est carncui assu- tet in lit/era, quamvis possilulis sit ali-

mcus in militibus, id est, intcr milites cui in hac vita accipere : ergo videtur,
sacre coucertans, id est, simul certans quod maxime ingredientibus et noudum
cum suis militibus, ad, id est, contra renatis non deberet fieri talis inunctio.
potestatem mortis et corruptionis, quae '2. Praeterea, In regno saeculari non
annihilavit, et hocpm libertateet victo- omncs eliguntur, scd lantum fortiores :

riaeorum, id est, suorum militum. Sic cum igitur baptizandus eligatur ad >piri-

igitur inquantum csl Deus, militiae crea- tualc regnum, videtur quod non debeat
tor et Rex in quantum sapiens, bapti-
: statim inungi per modum athletae vel

zator in quantum bonus, praemiator

:
: militis in praeparationem pugnae. Si di-

in quantum optimus, concertator Fpse : catur, quod haec unctio sit conlirmatio,
quidem Christus gaudens ascendit tam- videtur esse falsum : quia in conlinna-
quam Deus perfectus, id est, « tamquam tionc non operantur sacerdotes simplic
« in divinis perfectus, » sic enim habet sed tantum Episcopus hav autem un- :

alia translatio, certantibus, id est, cer- ctio inchoala ab J^piscopo, pciiicitur per
taminibus, hoc est, virtute suoruiu cer- sacerdotes : ergo non est confirmatio.
taminum ascendit ad plenitudinem divi- Solutio. Dicendum ad lioc ultimum
norum donorum, sicut dicitur adPhilip. primo, quod ha?c unctio non esl confir-
ii. 8 et 9 : Christus factus est obediens matio : datur enim confirmationis sacra-
usque a<l mortem , etc. Propter quod ct mentum ad robur lidci : unde etiam ut

Deus exaltavit illum, Vel aliter -

etc. s non erubescat quis confiteri fidem, si-

cundum Commentatorem, ipse ordina- gnalur in Fronte : haec autem unctio da-
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHl \ CAP. II, § I".

-
turad reprimendam potestatem daemonis secundum divinitatem, aul
loqui, aut
ia fomite in praeparationem pugnae cundum humanitatem Si indum divi-
contra ipsum unde pertinel ad exorcis-
: nitatem quidem nullo modo perfii itur
mum : id autem quod supra dictum est, iu - S undum humaniUtem vero \>
-

fuit de renuntiatione ad catechismum : ficitur dupliciter : quia aul secundum

quia per hoc instruitur a quibus disi •
- secundum corpus.
aniinaiii. aul

dcndum, et quiluis adhaerendum sit. Item, secundum animam duplicil

Ad primum dicendum, quod non exi- aul secundum gratiam, aut secundum

gitur quod recipiens sil tantum in tanta scientiam. Secundum gratiam dupliciter
perfectione quanta dicitur hic figurari aut secundum meritum, aut seeundum
per ipsam unctioncin, scd quod conetur ni.

ad meritum quidem non

-
ad ipsam quantum umle hoc potesl :
Quantum \

quod hic dicitur, pertinet ad vigorem fecit, ut uon sua faceret sua, se< nndum
ipsius gratiae quae de se in hanc perfe- quod ex pluribus meritis efficiebantur

ctioncm potest, licet si1 defectus ex intir- sua : quia per quamlibel actionem m -

mitate recipientis vel inaequalitate. ruit sibi uinnia.

Ad secundum dicendum, quud in sae- Quantum ad receptionem aon

profecit quantum ad praemium essentia-
culari regno est quoedam generalis pu-
gna, qua pugnatur contra invasores pro le, quia ab initio fuit in perfecta Bruitio-

libertate patriae : et ab hac nullus exci- ne anima Christi : s< d profecit quantum
ad praemium accidentale, sicut dicitur
pitur. Est ct quaedam specialis pro aug-
oruod per passionem meruit sibi accele-
mentanda et conservanda republica : et
rationem resurrectionis «t impassibilita-
ad lianc vcmin est, quod oinncs non as-
tem animae, non enim semper fuit im-
sumuntur, sed eliguntur fortes. Similiter
in regno spirituali a generali pugna con- passibilis.

trahostesqui nituntur nos excludere a Quantum ad scientiara vero non profe-

cit quantum ad intellectualem
scientiam,
libertate nostra, nullus excluditur, el ad
hanc consignantur per hanc unctionem :
sed tantum secundum experimentalem :

ad pugnam vero spiritualem qua pugna- quia quotidie experimentabatur aliquid

tur contra infideles el tyrannos per quod ante non erat expertus.

Quantum vero ad corpus profecil

ram confessionem,
:

esl confii matio in qua

quia iu resurrectione consecutum
ilatur Spiritus ad robur.
dorificationera, in s - entem
I ri;\i, Videtur quod < ihristo uon con- lo< um.
veniat. De Christo dupliciter possumus
.I.tll 0. ALB. M \<. ORD. PRjED.

11

ANTIQUA TRANSI.ATIO. HALTH. C0RDER1I , S. J. 1NTERPRETATI0.

Supcrans vcro, divinis vcstigiis mi- Divinisque insistendo vestigiis ip-

litum primi, pcr bonitatem Deum imi-
tantibus militiis, ad deificationem con-
trarias ei et reluctantes operationes
subsistentias, commoritur Christo
mystice dicendum, peccato pcr baptis-
mum.
sius pugilum primatis per probitatem
ad imitationem Dei ccrtaminibus deifi-
et cationi sme adversantes spiritus atque
suggestiones supplantando, commorie-
tur Christo (id est) mystice loquendo,
peccato, per baptismum.

Et sapientcr intelligit sacra cum Attento hic animo perpende, sacra-

quanta pulchritudine habet symbola. menta quam propriis involuta sint si-
Etenim quoniam quidem mors est in gnis. Etenim cum in nobis mors non
nobis, non essentiaj vel subsistentiaj, sit, ut quibusdam placet, substantiaj
juxta quod visum est aliis, unitorum abolitio, conjunctarum partium
sed
vero separatio in nobis in visibile du- separatio, ad id quod nos latet abdu-
cens, animam quidem ut in privatio- cens, animam quidem, quasi corpore
ne corporis semper futuram, eorum perpetuo privandam, corpus vero, ve-
vero in tcrra occultum, aut juxta lut humo abditum, alia quopiam al-
quamdam altcram corporalium muta- teratione corporea, ex humana specie
tionum exca qme cst sccundumhomi- exterminandum ; non impropric tota-
nem spccie demolitum, pulchre per lis aquse coopertio in mortis atque
aquam universalis occultatio in mortis informis scpulturaj figuram accipiatur.
et sepulturaj informitatis imaginem ac-
cipitur.
Sacrc igitur baptizandorum sym- Sacramentaliter itaque baptizatum
bolica doctrina mystice docet tribus symbolica diciplina mystice docet tri-
in aqua dimersionibus
ct elevatio- bus illis in aquam immersionibus et
nibusdivinam triduo totidemque no- emersionibus divinam trium dierum
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II. B II

ctibus in sepultura Jcsu vitae datoris ac noctium sepulturae Jesu ritae au-
imitari mortem, quantum possibilc ctoris mortem imitari, quatenus ho-
viris divina imitatio. In quo, juxta clo- minibus conceditur ejus imitatio, in
quii mystcrialem ct occultam traditio- quo, juxta mysticam et arcanam Scri-
nem, nihil invenit mundi princcps. pturae traditionem. princeps hujus
mundi non invcnit quidquam.

a<l ipsum : i|<><', dico, per baptUmum

commoritur Christo peceato, <! hoc <li~
cendum est mystice, id est, moritar p
cato ad similitudinem mortis Christi, <'t

EXPOSITIO texi i
s. ipse sapienter intelligfit, vel Becundum
praeexigentiam eflectus, cum quantapul-
chritudine, id est, spiritualibus pulchris
donis proportionatis ad signa corporalia,
habet, i<l est, recipil sacra symbola sa-
Superans vero, etc. cramentorum. Etenim, i<l est, quia mors
aaturalis in nobis, non esi mors vel cor-
ruptio essentise, id est, forma cujus actus
est esse sicut causae, non compositi nisi

sicul subjecti : propter <iu<i<l non etiam

proprie potesl dici essentia, quia i essen-
Hic ostendit quid significet ipsa im- liae actus es1 esse, Bicut lucis lucen .

mersio in aquam baptismi, et dicitur secundum Wicennam : vel subsistenti

quod significat nos configurari morti <
i
t i<l est, materise, in qua est prima r.iti<>

sepulturae Christi, secundum quod mo- subjecti, juxta quod visum est aliis

rimur peccato sine s|><' redeundi, ul dicil rn. id estj sed est separatio unitorum,
Apostolus ad Etom. vi, 2 et seq. '
: et <'st sicul probat Philosophus : Forma enim
tertium. miii generatur neque corrumpitur p
neque materia per se, sed compositum :

Dicil ergo : Superans vero, id est, el ideo generatio per bc nihil aliud i

postquam baptizandus superavit opera- <|iiiiiu conjunctio formae i um malei ia,

tiones, quantum a<l peccata, <•! subsi- et corruptio est separalio umdera :
< t

stentiaSf i<l est, essentiara quantum ad ideo dicil Dionj sius in libro dc /'

dsmones, contrarias ei etreluctantes, n<' nominibus quod a uihil existcntium cor-

deificetur, et hoc militiis divinis, i<l est, i rurapitur, sed cin i existens, < omraen-
<|u;i' suiil circa &ivimx,imitantibus Deum suralion b, el modi : » el maxime h<

/>>/ bonitatem, i<l est, tendcntibus ad imi- esl \ erum in aniraa rationali, qu
tationem Dei, vestigiis, i<l est, qua3 sunt ii i p< isl moi l< ni. quann is quihusdam
vestigia <•! similitudines primi tnilitum, contrurium \ isum esl . dicentibus foi m
i<l est, Christi, i<l est, per conformitutum per se lieri el cori urapi, \ i I aniraai

i
Ad Rom. vi, 2 el seq. : Qui mim mortui tu- Christo Je$u,
mm peccato, quomodo adhuc vivemus m illo ? <

\n ignovatis quia quicumquc baptiiaU in

:>:>2 i). ai.b. MAG. om>. iMu;n.

tionalem deficere : el hoc ideo <li<it. ul homo, i/ii iiiniii niiiitriii Jesu datoris < i-

ostendatur quod mors congrue significal tse, manentis in sepultura triduo, id est,

separationem anims a peccato. Hsbc <li- tribus (licliu> totidemgue noctibus. In

separati o ducens animam quidemin quo, Bcilicet Je&u,nihil invenit princeps
imhis visibile, iil est, Becundum quod iniiiiili ,
id est, mundanorum, id est, dia-
uobis videtursumma fidei, vel invisibile bolus (juod suum csscl, ct hoc jiirlii
nobis secundum intuitum, iil est, infer- mysterialem etoccultam traditionem elo-
nuiM. vel ad paradisum, qua3 loca Bun1 quii, quod ipse .lc^u> <lc>c dixit, Joan.
invisibilia sensibusunde el infernus
: xiv, :!(» '.

dicitur in Grseco id quod non apparel Be-

cundum suam naturam animam dico :

ut futuram v<,±v semper m privatione

corporis, id est, sine spe redeundi ad cor-
pus. quautuui ad potentiam naturae, licel

resurrectio liat miraculose : el similiter

hoiuo non debel esse in spe redeundi ad
peccatum : vero }
id est, sed ducens cor-
pus occultum in terra, <mt demolitum, urini m.
destructum ex easpecie quaesecun-
id est,
diim hominem est, id est, ex specie hu-
mana juxta quamdam corporalium mu-
tationum, alteram ab occultatione qua
in tcrra sepultum occultatur, sicut est

putrefactio, et similia : etideo animasi-

gnificat hominem qui remanet, sed cor- 1. Sed videtur hoc esse falsum, scili-
pus peccatum quod dissijmtur : ipsa, in- cct quod manserit tribus diebus et tribus
quam, talis est mors, pulchre, id csL de- noctibus in sepulcro : fuit enim scpultus
center universalis occultatio per aquam, feria scxta circa noclem, et resurrexit die
(juam scilicet totuni oorpus mcrgitur, dominica in mane : ergo non fuit in se-
accipitur in imaginem, id est, figuram pulcro tribus diebus, sed uno die et dua-
mortis, et in imaginationem informitatis, busnoctibus. Si dicatur, quod loculio es1

id est, obscuritatis sepulturx. intelligenda per synecdochen, ponilur

cnim j>ars diei pro toto die, adhuc non
Sacreigitur baptizandorum. Hic dicit crit vcrum dicere, quod fucrit in sepul-
quid significel trina immersio, et dicit cro nisi duobus diebus et totidem nocti-
quod significat triduanam Christi sepul- bus : quia in nulla parte diei dominica^
turam, quartum.
et est fuit in scpulcro, et similiter nec in nocte
Dicit ergo Ergo ex quo immcrsio
: qiue praecedit sextam fcriam : ergo vidc-
-uilicat scjtulturam ct mortcm, symbo- turquolibet modo esse falsum.
lica doctrina baptizandorum docet tribns Si dicalur, quod dehet computari nox
dimersionibus in aqua, cl tribus elen/- quae praecedit scxtam feriam et dies re-
tionibus extra aquam, quantum possibile surrectionis. Contra : Dics et nox se-
es1 viris, id est, hominibus tantum divi- quuntur motum cceli : scd principium
na imitatio, ejus scilicet qui est J)cus et uiotus est in Oriente : ergo et princi-

m. \iv,30 :Jam hon mutta loquar vobis- ntm habet quidquam»

bumivenit enim prineeps mundi hujus, <•/ m me
 '

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. II. § 12.

pium diei erit inaurora: si igitur debet tetamquam pars <li<-i naturalis : el li

esse revolutio in die, oportet quod nox quantum ad n ituram motus dies ;

sequens, n<»ii praecedens, computetur cura il.it uoctem, tameo quautum ad sigoifi-
<li<\ candum virtutem ip.i--i.nn- Christi qui
2. Item, Quaeritur quare Christus fuil nos reduxil <!<• tenebris io lui em, • "ii-

in sepulcro tanturii die uno artificiali, el venienter posl noctem computatur dii

duabus noetihus ? A<1 aliud dicendum, quod ideo reman-

Solutio. Dicendum,quod accipitur dies sil in sepulcro uno die el duabus aocti-
pro parte <li<'i per synecdochen, <-t debet l)iis artificialibus, ut ostenderel j u< •• i
<
p
computari nox praecedens sextam feriam ipsura qui esl lux, destructa esl in nol s

tamquam pars sequentis <li<-i, <-t similiter duplex teoebra, scilicel peccati et mor-
<lics resurreelionis euni nocte praeceden- tis.

19

A\ [QUA TRANSLATIO.
1 HAI.Tll. CORDERII, S. J. [NTERPRETATlO.

Deinde vero luciformia vestimenta Candidis deinde vestimentis induunt \ II

induunt consummatum. Virili cnim et initiatum : virili enim ac ni pia-

dciformi contrariorum impassibilitate, vorum affectuum vacuitate, nec non
ct ad unum firmo contuitu inornatiim intenta iu unum animi affectione, Cum
ornatur, ct informe formificatur, luci- id quod ornatu carebat oraatur, tum
formi universaliter vita splendens. Un- id quod deforme erai pulchrum effici-
guenti autem perfectiva unctio c>dt>ri- tur, dum illustri omnino plen- \

ferum facit perfectum. Sacra enim descit. Denique unguenti illt o

divinae generationis consummatio coa- mans unctio eum qui initiaturod
dunat consummata divino spiritui. suavitate perfundit; cnim divinas
Invisibiliter autem odorificum et per- generationis initiati

fectivum adventum ineffabiliter exi- suiu divi: ; COnjUDgtt. 1

stcntem cognoscere intellectualiter, iliapsum illum, qui spiritalem istam

conccdo dignis secundum intellectum odoris suavitatem affert, cumsit pror-
divini spiritus sacra et deifica commu- ineffabilis, spiritaliter relinquo
>.>V 1). AI.K. MAG. mtD. PILED.

autem omnium sum-

nicatione. In fine gnoscendum iis qui secundum men-
mus saccrdos ad sacratissimam Eu- tem sancta et deifica divini Spiritus
charistiam vocat perfectum, et perfe- communione digni sunt habiti. De-
ctivorum mysteriorum ipsi traditcom- mum omnibus peractis, eum qui ini-
munionem. tiatus cst ad sanctissimam ESuchari-
stiam vocat, mysteriorum pcrficicn-
ct

di vim habcntium communionem illi

tradit.

Unguenti autem. Bicostendit quid si-

gnificet unctio Ghrismatis, quia aduna-
tionem ad divinum Spiritum, propter
EXPOSITIO TEXTIS. odorem balsami odor enim suavis
: at-
traliit spiritum ad se, el est sextum.
Dicit ergo : Unctio unguenti, i<l est,

Ghrismatis perfectiva, id cst, conservali-

va facit perfcctum, id est, baptizatum,
Deinde vero, etc. odoriferum propter balsamum. Sacra
oiim consummatio divinss generationis
coadunat consummata, i<l est, perfecta
divino spiritu, sicut bonus odor adunati-
vus est sui ad trahentem : sed cognosce-
re intellectualiter adventum invisibiliter,
id est, insensibiliter, odorificum ct cxi-
Ilic ostendit quitl significent vestimen- stentem ineffabiliter, id est, cognoscere
ta alba, quia luciformem vitam, et est qualiter iste spiritualis odor adveniat in
quintum. hominem, quod est insensibiliter, et qua-

Dicit ergo : Deindc vero, id est, post lilcr existat in eo quod est ineffabiliter,
baptismum induunt sacerdotes consum- ego concedo solis dignis sacra et dcifica

matum, id cst, baptizatum luciformia, communicatione divini spiritus sccun-

id est, alba vestimenta, in albo enim cst dum intellectum,<L spiritualibus spirilua-
copia lucis. Enim, id est, quia inorna- « lia comparantes, » ut dicit Apostolus
tum, id est, qui prius non crat ornatus, I ad Corinth. n, 13.

ornatur, et informe prius formificatur vi-

rili, id est, constanti et dciformi impas- Summus autem sacerdos in fnc om-
sibilifatc contrariorum, id cst, a contra- nium, i<i est, omnibus completis, vocai
riis, scilicet peccatis, et firmo contuitu perfectum, id est, baptizatum ad sacra-

intellectus ad unum, scilicet Deum : ij>- tissimam Eucharistiam, et tradit ei

sum, dico, universaliter, i<l est secun- communionem perfectivorum mysterio-

dum omnes suos actus splendens lucifor- rum, et hoc esi septimum. Jam non po-
)>ii vita, id est, lucenti. nit rationem : quia pertinet ad sequcns
capitulum.
 GAPUT III.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTBRPKETATIO.

De perficiendis in synaxi. l)c iis quse in synaxi perficiuntur.

SYNOPSIS i M'in< :

Prima capilis parte ait, sacramentum venerabilis Eucharistioe esse caBteroi m

mentorum consummationem, el prcB caeteris synaxin dici atque communionem, <
i
n< •«!

singulari ratione nos Deo conjungal uniatque.

unda parte describil ritum el ordinem, quo anliquitus sa< rarai ntum Eu
consecrari el sumi solet, el quibus praesentibus el exclusis sacTiflciura fl<

Tertia parte subjungil contemplalionera, in qua mystice explical !

I. Quid in 9acro sibi velinl sacra canlii b i I lectiones : <

[ 1 1 1
•
I panis el • di<

II. Invocal venerabile sacramentum.

III. Exponit, qu I" Deus io se utatus, se omnibus communi
tifex Deura imiletur, inferioribus sacra minislrando.
IV. Qiinl sacraa ScripturtB libris continealur.
\ . Quomodo Psalmi el Scripturao animum componant. ,

VI. Qui, el qua de tusa, venerabili sacramenti adspeclu

i .1 imunion nlur
quis ordo inter ill"^.
VII. In quo sita sil impuritas energu norum 1

nis, \ 11 1 Bancl 1 v »-11.-1 abil rm ntum laudent.

vill. Quid pacis osculum signifli 1
1.

1 \ Quid commemoratio sanctoi um.

.

\. Quid ablutio ''\'i emoi um digiloi ura Quid 1 li

\i. Describil calamitates in quas b

rando bomine benignilas.

• . »

I) \\A\. MAG. ORD. PRjED.

XII, Sacriflciura esse commemorationem passionia Chrisli; et 'i"'" vil Qnis Ba< rsa commn»
nionii.
XIII, Quid >ii\i^ii>
el distribntio sacramenti insinuet.

XIV, Qualiter gratiss agendss post communionem, et cui Bacerdos se ipsum communicel
ante ;ili.'s.
W . Finalis gratiarum a<-tio.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sed euge, quoniam hujus comme- Sed cuge, quoniam hujus mentio-
moratio quidem erat, non mihi ju- nem fecimus, ea pnetermissa nefas sit
stum est transcurrcnti,hierarchicorum aliam functionem hierarchicam pra3
quid ante eam aliud laudare. Etenim hac celebrare nam ex inclyti priecep-
:

est secundum nostrum gloriosum ma- toris nostri sententia, sacramentum sa-
gistrum hostiarum hostia : et oportet cramentorum exsistit, oportetque sa-
ante alias eam sacre scribens exponen- cra^ ejus descriptionis interpretem se-
tem ex divina, juxta eloquia, et hierar- cundum Scripturas, ex divina hierar-
chica scientia, in sacram ejus ascende- chicaque scientia, Dei principa-
per
re divino spiritu contemplationem. lem Spiritum ad sacram ejus adduci
contemplationem.
 —
DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 1.

pedimentum, quamvis ponal rationem

ex parte dignitatis.
Praesens autem capitulum dividitur in
tres partes. Primo enim ostendil qui p
ficiantur, vel quae efficiantur per hoc -.1-
cramentum. Secundo ponit ritum -i\»-
mysterium, il»i ^"nnnus quidem
sacerdos, etc. Tertio assignal signiG
tionem vel theoriam m\ sterii, ibi § 7

DIVISIO KT KXPOSITIO TEXTUS. Veni ergOf puer lnmr.

Prima para dividitur in tres. Primo
enim ponil ordinem hujus sacramenti ad
sequentia el rationem ordinis. In secun-
da ostendit propositum, scilicel quideffi-
Sed euge, quoniam hujus, etc. ciatur in hoc sacramento, ibi (§2 /

primo quidem li<><- tacre. In tertia conti-

nuai se ad sequentia, il>i (§ I . H&c au-
tem dicentes.
Prima dividitur in duas. In prima
continuat se ad praecedentia ponens or-
dinem a<l sequentia. In secunda, ratio-
Habitum est in praecedenti capitulo de uem ordinis assignat, ibi (§ I .
Etenim
baptismo qui cst actio hierarchiae circa est sccundum nostrum gloriosum, etc.

intrantes : hic incipit determinare do ac-

tionibus hierarchicis quaa sunl circa pro- Littera Bic exponitur : Sed euge, ad-
gredientes : et dividitur in duas : in pri- verbium hortandi vel exsultandi : est

ma enim agitur de perfectionibus hierar- enira in dicendis materia Bpiritualis gau-

chicis (\ux perficiunl in via, in secunda dii. Quoniam quidera erai commenu
de iis quae perficiunl quantum ad termi- tio hujus, scilicet Eucharistiae in imrae-
num, viae scilicet ad quam pervenitur per diate praedictis, mm est mihi justum
praedictas sanctificationes, ilii (cap. V, transcurrenti, id est, breviter sacraraenta
ij
[), Hssc quidem divinissimi unguenti, tractanti fpropter hurailitatem hoc dicit

etc. quasi si1 insufticiens ad theorias eorum

Prima dividiturin partes duas secun- perfecte explicandas) ritum taudare, id

iliim quod per duo potesl impediri pro- est, cum reverentia el laude trad

cessus in spirituali, scilicel per defectura quid, iil est, aliquid, aliud de num
perducentis, contra quod ordinatur Eu- hierarchicorum, scilicel m irum,
charistia, quas esl spiritualis refectio ani- mitr eam, scilicel Kucharistiam.
mae, unde el viaticum dicitur, de qua Etenim re< undum ,

agitin prima parte.Potestetiam impediri trutn nostrum, &ci\icel\ rotheura i|in\ir-

per impugnationera aliquorura, et circa tuosus magister fuil I

hocestconfirmatio in qua datur Spiritus, tia hostiarum, i«l est, int< omnia quibus
r

scilicel ad robur resistendi omnibus ad- homines Deo sa uiur.tlii.niu-» unde :

versantibus, de qua determinal in secun- alia translatio habet, 1 / >t-

da parte Becundum quatuor casus, ibi .

1111 •

(cap. IV), Tanta sanctissittue synaxi ideo 01 -

») nibolis aft-

etc. El «
i
st ratio apparens ordinis : quia /// dui

priraum per se ju> al processum in \ ia : tempiatio r, scilii Ku< hai isl

Becundum per accidens, removcndo im- r, neulrius s, id 1

558 I). M.H. MAG. oith. VW.YA).

niiii i|ui sacre BcribM : ande alia litiera primil characterem, esl (li^niu^ eo quod
babet, i scribentem, • scilicel exjtonen- qod imprimit : quia character est <li\i-

/,-i/i eam, scilicet Eucharistiam on/e fl/iai nuiu signaculum : sed in baptismo, con-
hostias, ' / Micii/ia divina, aon humana, firmatione et ordine, imprimitur chara-

quantum ad primum a quo fluit, e/ Aie- cter, iu Eucharistia qod : ergo ipsa dod
rarchica, quautum ad materiam, et hoc esl dignior illi-.

juxta sacra eloquia. i. Praeterea, Quod constituit in aJi-

quo gradu dignitatis, esl dignus eo quod
non constituit <rd Eucharistia aon con-
:

stituit in aliquo gradu dignitatis^ ordo

vero eonstituit : ergo ordo dignior est.

."i. PraBterea, Si Eucharistiadebuit poni

ante alia, quia dignior est eis, cum sit

dignior omnibus.deltuit poni antc baptis-

mum.
nuiui m. Solutio. J)ieendum, quod Eucharistia
estdignissimum sacramentorum quantuiu
ad id quod in se continet : continet enim
in se totuin Christum secundum divini-
tatein et liunianitatem, cum illa non con-
tineant nisi aliquam gratiam, et hoc est

simpliciter esse nobilius. Alia autem

Si:i> big est dubitatio. possunt esse secundum quid,
nobiliora
1. Videtur enim, quod Eucharistia scilicet >ccundum eHectum quem babent

non sit dignior inter alia sacramenta. majorem et digniorem inrecipiente nec :

Sacramentum enim, quod majoris est tamen hoc esl ex defectu ejus quod con-
effectivum, dignius est sacramentum : tinet sacramentum, quia illud secundum
- 1baptisnius est saeramcntum niaximce efficaciam et substantiam et quolibet mo-
gratiae, quia omnia peccata delet et non do dignius, sed propter institutionem,
requirit ultiorem planctum, quod non est quia scilicet non fuit ;id illos eirectus in-

in Eucharistia : ergo ipsa non cst dignior slitutum. Et per hoc patet solutio ad
inter alia. quatuor prima.
2. Praeterea, Quod a digniori datur, ultimum dicendum, quod baptis-
\(1

videtur esse dignius : Eucharistiae au- mus est fundamentum quod supponunt
tem sacramentum datur et coniicitur a omnia alia sacramenta et ideo necessi- :

quolibet sacerdote, confirinatio autem tate quadam oportuit primo de ipso de-

datur tantum ab Episcopo : ergo, etc. terminari.

']. Pra^terea, Sacramentum quod im-
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 2.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTLRI-RETATIO.

Et primo quidem hoc sacrc inspi- Primum itaque illud sancte videa-
ciamus proptcr quid commune aliis mus, quam ob causam quod pr.e-
id,

hierarchicis teletis discrete huic ultra cipuis quoque aliis sacramcmis com-
csetera deputaturet singulariter praedi- mune, et huic per excellentiam prae cae-

catur communio ct synaxis, unaquaque tcris sit attributum, ut singulariter

perfectiva sacra actione partitas no- communio et synaxis appelletur cum ;

stras vitas in uniformem deificationem unumquodque sacramentum divis

colligente, et divisarum deiformi com- quoque vitas nostras ad uniformem
plicatione ad unum, communionem et colligat deificationem, atquc deiformi
unitatem donante. dissitorum coagmentatione cum tllo

uno communicet uniatq e.

 —

500 D. Al.K. IIAG. ORD. IMi ED

dici de ea ut proprium sibi ; sed commu-
nio est proprium conveniens sacramento
in genere ergo non debet Bpecialiter
: • I i

ci de Bucharistia. Probatio minoris :

S mctorum communio dicitur in quibus

sancti communicant, Bicul Bumitur in
Bymbolo, « Sanctorum communionem : i

Bed in sacramentis omnes commu-Bancti

Ul\ i-H> rKXTUS. nicant : ergo videtur quod omne sacra-
mentum communio. sit

'1. Praeterea, Bxcommunicatio opponi-

tur communioni Bed per excommunica- :

tionem non tantum excluditur <juis ab

Et primo quidem hoc sacre, etc. Eucharistia, sed etiam ab aliis sacramen-
tis, et quibusdam aliis, siout a consortio
mensae et salutationis : ergo communio
nontantum continet in se Eucharistiam,
sed etiam omnia alia.
3. Si dicatur, communio, quod dicitur
quia multos revocat ad unum commune,
Hic ostendit quoe sit utilitas liujus sa- hoc etiam convenit aliis sacramentis,imo
cramenti : et dividitur iu tres partes. magis : habitum enim est supra, quod in
Priino enim movet quaestionem quamdam baptismo separaturper abrenuntiationem
per quain hoc explicat. Secundo deter- ab oinnibus nequitiis et daemonibus.
minat eam, ibi (§ :}), Dicimus autem. i. Communicare videtur cs-
Praeterea,
Tertio solutionem confirmat per simile, se dilectionis dilectio autem virtus cst
: :

ibi (§ 3), Sic et sacram. ergo communio videtur potius esse virtu-
tis quam sacramenti actus.
Solutio. Dicendum. quod propter tria
specialiter hoc sacranieutum dicitur spe-
cialiter communio, propter effectum
communionis, propter id in quo com-
municatur, et propter communicantes.
Esse enim effectivum communionis se-
cundum spociein visibilem soli isti sacra-
DUBIUM. mcnto convenit: « est enim sacramenlum,
sicut dicitur in IV Sententiarum, ejus rei
« causa cujus imaginem ^erit » unde :

causalitas sacramenti per se non exten-

diturultra suam significationem in spe- :

ciebus autem istius sacramenti significa-

tur communio quae est unio inultorum
l.-r brgo quaestio quare hoc sacramen- in uno, scilicet in pane et vino, ex mul-
tuin singulariter dicatur communio. El tis enim granis conficitur ]>ani>. et ex
ad evidentiam litterse quaeratur de hac multis uvis colligitur vinum : et ideo per
eadem quaestione. ;ausal communionem : in nullo autein
I. Videtur enim, quod non debeat «1 i
«
i aliorum sacramentorum species componi-
Bimpliciter communio. Proprium eniin tur ex multis concurrentibus in unum :

neris excedil speciem, et non potest et ideo non signiticant communionera,

 |

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 2.

nec causant eam

secundum accidens,
nisi him at nos conjungens illi ano in quo
scilicet secundum quod consequitur gra- omnes uniuntur.
tiam qua3 est res cujuslibet sacramenti.
illudautem unum in quoomnes commu-
nicantes uniuntur, est Christus secundum
divinitatem et secundum humanitatem,
et ha?e est rcs contenta hujus sacramenti.
Communicantes vero sunt fideles qui sunt
corpus mysticum, et ha^c est pes hujus
sacramenti non contenta, scd siiruilicata :

et ideo dicitur communio, quia comple- expositio rsxTUS.

ctitur in se omne quod exigitur ad com-
munionein quod non est in aliis sacra-
:

mentis.
Ad primum ergo dicendum, quod com-
niunio non perficitur nisi secundum quod
ununi numero participatur a multis : in

re autein contenta ipsius sacramenti, Littera bic legitur : Diximus, quod

quod est verum, omnes
corpus Christi primo dicendum esl de Eucharistia, et de
uniuntur, sicut in co quod est idem nu- ea primo quidem hoc inspiciamus m
mero, quod ultimum est iu quo sicul in id est, secundum regulas, propter quid,
liuc colliguntur : et ideo communio per- id est, quod est commune omnibus alih

ficitur in hoc sacramento : in aliis autem teletis, id est, ritibus hierarchicis discrete,
sacramentis uon percipitur idem nume- id est, singulariter deputatur, \<\ est, at-
ro, scd eadem gratia specie, qua* est ut tribuitur huic, scilicel Eucharistise, ultra
dispositio ad perfectam communionem. caeteras leletas, et hoc lii dum singulari-
Ad secundum dicendum, quod excom- ter prxdicatur, iil est, nominatur com-
municatio uon opponitur communioni, munio ex parte ejus in quo uniuntur
scil communicationi quaB esl in plus plures, et synaxis, id est, congregatio, ex
quam communio proprie sumpta, cum parte eorum qui uniuntur in uno :

communicatio sil in participatione unius dico nominatur, unaquaque sacra i

ciiin altero quocumque modo, vel sim- per/ectiva, id est, sacraraento a

pliciter, vel ad tempus, secundum etiam i>lest, adunante in uniformem deij

([iiDil a Philosopho dicitur quidam con- nem, i>l ost, unil item divinaa simililudi-

tractus,communio vero esl in participan- nis, nostras vitas, \<\ c>i . acliones el afTe-

do ad unum numero ctiones nostraa vitas, partitas, id estj di-

Ad tertium dicendum, quod per baptis- spersas per diversa commutabilta dona.
iiuim separatur «
m is a multis, tamen El sciendum, quod partitas vitas >

per ipsum non perficitur communio, vocal vitam peccati, quia dividitui -

ipiia iion dat quod esl terminus mo-

id cundura quod linitur di>

tus.qiiicst demultisad unum,sed tamen si enim ois uteretur, referrel ea in unum

disponil ad illud. finera : el bic non I

quartum dicendum, quod hoc sa-

Ail etiara unaquaquc i traentali

craraentum esl maximaa dilectionis, quia donante comi I

in eo est reraemoratio dominicaB passio- pationom donoruin ipsius,

nis : nihilominus aliter esl dilectio causa ad unum, scilii i

I' - undum q
communionis, el aliter hoc sacramen- per prasdictam venilur in ipsura Deuin :

tuin : dilectio enira facil coraraunionora el hoi '• '

id

ut inclinans ad illam, sed hoc sacramen- con ione divisarum vitarum.

XI Y
:,i.2 I). Al.lt. M \t.. n|(h. l'IM;h.

ANTlO.UA TRANSI.ATIO. HAI.TH. CORDERII, S. J. 1NTERRRETAT10.

Dicimus autem, quia eas aliorum Dicimus igitur, caiterorum hierar-

hierarchicorum symbolorum participa- chicorum symbolorum participationi-
tionem consummationem ex istius di- bus, ex hujus perfectivisque
divinis
vinis et perfectivis invenire est donis. muncribus accedcre consummationem.
Non enim inest fere quamdam perfici Vixenim fas sit ullam hierarchici mu-
teletam hierarchicam, nisi divinissimaj neris obire functionem, nisi divinis-
Eucharistiae in consummatione per sima Eucharistia, cujuslibet initiocon-
singula perficiendorum ad unum perfi- secrationis, initiandi cum illo uno per-
ciente sacrificio collectionem, et Deo ficiat conjunctionem, divinitusque tra-
traditadonatione perfectivorum myste- dito consummantium mysteriorum
riorum perficientc ipsius communio- dono divinam ipsi conferat commu-
nem ad Dominum. nionem.
Si ergo unaquaeque hierarchicarum Quare, si qmelibct hierarchica-
teletarum quidem dum
imperfecta rum consecrationum imperfecta ma-
sit, ad unum nostram communio- net, dum nostri cum illo uno com-
nem et synaxim non perficiet, et est munionem unionemque non perficit
teleta, propter quod perfectissimum hoc ipso quod non perficitur, perficien-
dedicat, finis autem totius et capi- di vim amittens finis autem omnium
;

tulum divinorum mysteriorum per- est etcaput, ut eum qui initiatur, prae-
fectio est traditio, merito hierarchi- cipuorum Dei mysteriorum partici-
ca cognominationem ei
intelligentia pem efficiat, jure merito pontificalis
propriam ex actionum veritate invenit. scientia proprium illi a rerum veritate
Sic et sacram divinas generationis te- nomen adinvenit : ita quoque sacram
letam, quoniam primum lumen tradit divinae regenerationis initiationem,
et omnium est principium divinarum quod primam lucem conferat, omnium-
in lumine introductionum, ex perfecto que divinarum illustrationum princi-
veram nominationem
illuminationis pium existat, ex effectu vero illustra-
laudamus. Siquidem omnibus com- tionis nomine cclebramus. Quamvis
munc hicrarchicis luccm sanctam tra- cnim ctiam aliis hicrarchicis functio-
 DE ECCLESIASTICA IIIERAKCIIIA, CAP. III, § 3.

dere perfiiendis. Sed ha;c primum vi- nibus communc sit, eos qui initiantur
dere donavit mihi, et per ipsum ejus sacrae lucis consortea faccre
attamen ;

lumen in aliorum sacrorum

principale haec illa est quae primum mihi
visum
conspectum luciducor. impertivit, perque illius lucem princi-
paliorem ad csetera quoque sacra con-
tuenda lumen accipio.

i" BlA.
DIVISIO TEXTLS.

Dicimus autem, etc.

Sr.vr Kiin i! hic «liiu dubia.

Primo, Utrum ex hoc Bacraraento sit
perfectio in alii> ?

Secundo, Qtrum alia habeanl perfe-

ctionem ex se ?
Hic solvit positam quaestionem, et pri-
mo ponit solutionem cum sua probatio- Circa primum sic proceditur.
nc. In secunda concludil propositum, I . Videtur enim, quod ex hoc Bacra-
ibi, Si crgo unaquseque, etc. mento aon sil perfectio in ediis. Perfe-
ctum enim trahit virtutem a perficiente :

Ksl ergo solutio, quod illa noo perfi- sed baptismus sacramenta sioe el alia
ciiint divinam participationem, >r<\ ha- hoc habent suam virtutem ergo hoc aon :

bent perfectionem ab ista. el ideo hs3c <li- 681 perfectio aliorum.

citur communio. -• Praaterea, Uia sacrameata aon de-
pendent ab ipso, sed istud magis ab
aliis, quia aon coasecratur aisi per vir-
tutem ordiais, non datur oisi bapti-
e1

zato : ergo hoc magis habet perfectionem

al> aliis.

'< Item, Nihil rectum

est |" 1
m>i , :

ire : non potesl autem aliquid a

aisi Bil perfectum in esse -• d quodlih t

sacramentum es1 pei fe< tum in ra

tione . ergo quodlibel habel perfectionem
in Be.

I Preaterea, tugusUnus dii it. quod

o virtus tli\ in. 1 perfi quod-
Ubel sacramentum in se pei (<, tum
 I). \\A\. MAG. (>IU). Pl{ lh

Et dicendum, quod quodlibel Baora- id est, Bacrificii collectionem, id est, re-

mentum esl perfectum quantum adsuam ductionem in imum perficiendorum, id

operationem essentialem e1 virtutem, sed est, eorum qus perficiuntur per singula
quantum ad oommunicationem ad finem Bacramenta, perficiente, dico, consumma~
ultimum recipiunt perfectionem ab hoc tione ad unum, id est, adunando fini : el

Bacramento, quod continet in seipso sacrificio, dico, perficiente communionem

11 1 1 11 iii quod es1 ultimus linis, scilicet ipsius per Bacramenta ad Dominum, et
Ghristum : et quantum ad Bignificatio- hoc donatione perfectivorum mysterio-
nem etiam per se totam communionem rum, id est, symbolorum quae significanl
dicit, ut prius dictum esl : hoc autem i niniiumioiKTii, el per se causant, tra-
non est in alii> sacramentis, et ideo per- dita, id est, instituta a Deo.
fectionem qua est in communicatione ad
finem ultimum, recipiunl al> hoc sacra- Si ergo unaquseque denumero hierar-
mento. Et per hoc patet solutio ad to- chicarum teletarum dum sit imper/ecta,
iuin. inni perficiet nostram communionem et
synaxim, id est, congregationem ad
unum, et est teleta, id cst, necesse est
cssc propter hoc quamdam tclelam,
propter quod dedicat, id est, consecrat
perfectissimum, id est, ad hoc ut in fine

perfectionis constituat: autem, id est,

scd, lucc traditio divinorum mysterio-

!.\I'0SITI0 TEXTUS. rum, id cst, synibolorum quae ipsum
Deum contincnt, perfcctio per alia sacra-
menta, est finis et caput, id est, summa
totius hierarchicse actionis : si, inquam,
ita cst, merito, id est, rationabiliter, /'//-

venit ci propriam cognominationem > >

Littera sic exponitur : Dicimus autem veritate actionum, id est, ex co quod

solvendo ad praedieta, quia est, id est, verc et perfectc facit, vocando eam coin-
contingit, invenire eas actiones aliorum munionem.
symbolorum, id est, signorum sacra-
mentalium, participationem consumma- Sic e/ nos '

laudamus sacram tele-

tionem, id est, consummatam participa- tam divinse generationis, id est, bap-

tioncm finis, ex divinis et per/ectiris tisnia per noniinationem illuniinationis,
donis istius, seilicet Kucharistiae, exire, sic enim in Graeco nominatur, ut supra
quae confertur in lioc sacramento. Enim, dictum est secundo capite : veram ex
quia fere, hoc dicitur propter sa-
id est, perfecto, id est, quae vere sibi competit
cramenta qu?e non sunt tantum sa< ra- cx co quod facit, quoniam scilicct iradit

menta, sed etiam officia. Vel melius quia primum lumen fidei, est principium /'/

de illis non est intentio in libro isto, quia omnium divinarum introductionum, id
non distinguit per lioc inter sacramenta, est, actionum duccntium lumen divi-
/'//

sed inter diversas perfectiones sacranien- num, ut dictum est. Siquidem, id est,
torum secundum conjunctioncm ad ulti- certe,omnibus hierarchicis commune esl
muin finem, vel secundum effectum pro- tradere sanctam lucem, scilicet gratiaB,
prium, utdictum est, non inest, id est, perficiendis, id est, recipientibus sacra-
non contingit quamdam, id est, ullam, menta. Sed haec teleta, scilicet baptis-
hierarchicam teletam per/ici, nisi sacri- mus. primum donavit mihi videre spiri-
ficio divinissimx Euckaristiseperficiente, tualiter, et per ipsum principale, id est,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III,
§
•

primordiale lumen ejus luciducor, id to nomen debet imponi ex eo quod con-

cst, luce ducor in conspectum, i<1 est, venil tactui, quam ex • •" quod convenit
contuitimi aliorum sacramentorum : el \ isui.

Ldeo illuminatio spiritualiter vocatur, Soli no. Dicendum ad primum, quod

quia primo illiiiuin.il : similiter Eucha- ordo est in sacramentis Bicut in virtuti-
ristia communio, quia complet commu- bus: Bicul Qdesprima esl virtus, '-t
'•nini

nionern. actus ejusprimus inaccedendo ad Deum:

itu •! baptismus, cum Bil sacramentum
Qdei, in quo Bcilicel datur fides, habet
proprie illuminare, ••! primo propter fidem
cui convenit ratio luminis : ''t ideo -\

cialiter dicitur Bacramentum illuminatio-

n i s
. quamvis omnia illuminent.
Ad aliud dicendum, quod aliter est
processus in perfectione qua Buscipitur
B. DUBIUM. ab extrinseco,.e1 in perfectione qua con*
sequitur naturam rei: quoniam in illi^
primum est essentia, et ab hac (luit po-
tentia, el ex hac procedil actio : in per-
-
fectionibus autem quae sunt ab extrins
co, oporlrt incipere .il> actione, quia pri-
uiiiin esl objectura quod infert actionem,
1. Sed vidkti n, quod baptismus non et per actionem perficitur potentia, et

debeat dici specialiter illuminatio : om- per potentiara essentia : sicul etiam dioi-

nis enim gratia illuminal : omne sacra- mus, quod quandoque est motus ab ani-
mentumnovae legis conferl gratiam er- :
iui, el quandoque ad animam. Perfectio

go omnia illuminant, et non hoc solum. autem quas acquiritur in Bacraraentis,

2. PrsBterea, Philosophus dicit, quod est ab extrinseco : el ideo primum esl

c oculi animalium ultimo complentur, actio, «•! posl hanc potentia, et posl es-
qui sunl susceptivi lucis : » Bed hoc sa- sentia perfectionis particeps. Oportet au-
cramentum est primum : ergo debel dici tem nl recipiens extendat se in i<l a quo
illuminatio. recipit perfectionem : primum autem 'li-

'\. Praeterea, rlqc sacramentum dal rigens esl lumen : el propter hoc pri-
esse s[iiritn,ilc, ui supra habitum <
,s i : iiiiini sacramentum quod dal i bsc spin-
scd animal habel esse animal a tactu, tuale, debel denominari a lumine, quauv
Qon a visu, iste enim sensus esl necessa- vis hoc silultimum in generatione natu-
rins animali : ergo potius huic sacramen- rali. It Bimiliter dicendum ad lertium.
566 D. \\A\. MAG. ORD. IMtl.l).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Hxc autem dicentes respiciemus et His ita constitutis, consideremus et

videbimus hierarchice per singula di- intueamur, more hierarchico. quemli-
ligentem sanctissimae teleta^ actionem bet exactum sanctissimi hujus sacra-
sacram et contemplationem. menti ritum et significationem.

quentia, dicens : Haec autem dicentes, id

esi, Jiis dictis, respiciemus inquiivudo,

et videbimus post inventionem hierar-
EXPOSITIO TF.XUS. chice, id est, secundum principia hierar-
chiae, pcr singula, id est, omnia conside-
rando, diligentem, id est, decentem et
ordinatam, sacram actionem, quantum
ad ritum et adpradicationem, et conlcm-
plationcm, quantum ad signilicationem
sanctissimse teletae, id est, Eucharistia?.

Deinde continuat procedens ad se-

 —
J)E ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. III. 6 5. .

ANTIQUA TRANSLAT10. liALTH. CORDERl!, S. J. INTBRPRBTATlO.

//. Mystcrium synaxis, id cst, com- II. Mysterium synaxeos, seu commw
munionis. nionis.

A. Summus quidcm sacerdos oratio- Pontifex precem sacram ad altare

nem sacram super divinum altare per- Dei celebraturus, ab ejusdem suffiti
ficiens, cx ipso adolcre inchoans. in initium faciens, universum circuit cho-
omncm venit sacri chori ambitum. ri ambitum donec rursum ad altaie
;

divinum rediens, sacrum iniit psal

rum melos, omni ordine ecclesiastic i

B. Redicnsque iterum ad divinum sacram ipsi psalmodiam succinente.

altare, incipit sacra Psalmorum melo- Pcr ministros exinde c lenter
dia, concinente ei psalmificam sacram crarum Scripturarum lect tur;
orationem omni Ecclesiastica disposi- qua finita, ambit
tione. Deinde vero per tninistros ipsa chumeni, et cu
professarum deltarum lectio conse- pcenitentes, illis qui divinorum ad-
qucnter tit. Et post has fofis fiunt sa- ctu ei communione dig unt re

cro ambitu catechumeni, et cum ipsis nentibus. Porro minia

energumeni. et qui sunt in pceniten- alii clausis templi I tunt,
tia. vero aliud quidpiam quod lit ordinia
sui agunt. >ui autem in ministromm
(
x

ordineprimas tenent, un Mcer- •

C. Mancnt autem divinorum adspe- dotibua divino alttri pancm itcniiD

ctu et communicatione digni. Ministro- calicemque benedictionii imponunt,
 1) \\M. MAG. ORD. PH.M»

rum vero alii quidem stant ad portas ab universa plcnitudine Ecclesiae com-
templi conclusas. Alii vero aliud quid muni hymnologia praemissa. A.d haec
proprii ordinis operantur. Alii autcm divinus pontifex sacram peragit pre-
ministratoria dispositione discreti, cationem. sanctamque cunctis panem
cum sacerdotibus super divinum altare adprccatur; et dum omnes invicem
proponunt sacrum panem et benedi- amplexantur, mystica sacrorum volu-
ctionis calicem, confcssa ante ab omni minum rccitatio finitur.
Ecclesise plenitudine Catholica hym-
nologia. Cum
quibus divinus pontifex
orationcm sacram perficit, ct sacram
paccm omnibus promittit, ct omnibus
salutantibus intcr seinviccm. mystica
sacrorum voluminum prredicatio per-
ficitur.

cum ministris, inchoans adolere, id est,

thurificare, ex ips02A.ia.Ti venit in omnem

r
ambitum, id est, circuitum sacri choH
ad tliuriiicandum.
DIVISIO ET I:\POSIT10 TEXII».

A. Summus quidem sacerdos,elc.

Dl lilUM.

Hic ponit ritum hujus sacramenti se-

cundum maximam solemnitatem, qua
Episcopus celebrat cum omni ornaiu mi- Si:d or.i;p.in n, quare baptisnuis inci-
nistrorum. Kt primo ponit ea quaB perfi- piebatur praedicatione, et lioc sacramen-
ciuntur ante consecrationem. Secundo tum a thurificatione?
ponil consecrationem ipsam, et quaecon- Et videtur primo, quod non debeat
sequuntur, ihi, Summus quidem sacer- thurificare : quia odor ille videtur perti-
dos. Et sciendum, quod ponit ritum qui nere ad suavitatem Christi, cujus corpus
tunc temporis observabatur, licet in ali- necdum confectum est.

quibus modo aliter observetur.

Et dicendum, quod baptismus datur

Littera sic exponitur : Summus qui- illis qui sunt extra Ecclesiam ergo :

dem sacerdos, Episcopus, perfi-

id est, oportet quod baptismum praecedat voca-
ns sacram orationem super divinum tio per praedicationem. Hoc autem sa-
altare, sicut quando dicil confessionem cramentum non datur nisi illisquijam
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, i:aP. III. s,

sunt in Ecclesia : et ideo nonoportetut fiunt, idest, expeilunlur sacro ambitu,

ante hoc sacramentum fiat praedicatio : idest, Ecclesia, catechumeni instrucli in

sed oportet ut excitentur ad devotionem fide, et cum ipsis > lergumeni, qui sunl
sacramenti, in quo est Chrislus : el haec jam exorcizati, i|nil>ii» qou licel Bumere
devotio significatur per thus, sicut dici- Eucharistiam, quia nondum sunl l».i|»ti-

tur in Psal. cxr., 2 : Dirigatur Domine zati : et qui sunt in pamitentia, <l<- novo
oratio mea sicut incensum in conspectu redeuntes a peccatis, vel qui faciebanl bo-
tua. Xcc significatur Christus per hunc lemnem pcenitentiam in cinere el <ili< i<».

odorem, quia Christus cst major omni quia abstinebanl ad tempus propter
odore. verentiam sacramenti.

EXPOSITIO TEXTUS. '" ,:

" M •

B. Rediensque iterum, etc.

I . Si:n \ quod non debeanl ex-

n.i.iTit,

pelli : quia magis indigent

i>ti ei :

esl ims magis subveniendum per Bacra-

mehta.
.!. Praeterea, Matili. i\, I - : Non est opus
Dcindc dicil : Rediensque iterum Epi- valentibus medicus, ted male haben-
scopus a choro ad divinum altare, inci- tibus : sed ln>< sabramenlura esl medici-
pit laudem divinam cum sacra melodia na : ergo ipsi infirmi spirituales, qualcs
Psalmorum^ incipiendo Tertiam, vel sunl isti, non debenl excludi .il> eo.
« Gloria in excelsis, » el hocfitcumrfw- 3. Pra9terea,'Christus increpat Petrum,
positione Ecclesiastica, i<l est, cum l<>t<> quia <li\it (Luc. v, 8) : Exi n mr, quia
clero, concinenle ei sacram orationem homo peccator sum, Domine : imo, in-
psalmificam, quia chorus prosequitur quit, dicas, i Intra ad me, quia horao
cantum. Deinde fit consequenter posthajc « peccator sum. i

ipsa lect io deltarum professarum, in I iwe-

co est i-(:(j-( ;*;«>/ Z'.\-«,< , id est, ex divinis El dicendum, quod i-ii indi ra-
lilnis sumpta, <'i hoc lii per ministros, i<l li.i <•! prcesentia <li\m.i |>< r _i.iii.im <ju.i

est, diaconos et subdiaconos el lectbres, non excluduntur, sed cxcluduntui

i|ui legunl epistolas,
,
I',\ angeliura, el pro- ceptione divina, quas esl pei parlicipa-
phetias : sed quia ii'-'
1

consuevil Boiura lionem corporis Christi, pro]

diaconos nominare ministros, possumus tiam : el ho< non esl inconvcniens, I t

dicere <|u<>il loinm hoc el Bequentia fa- pcr li<"' patel solulioad totum,
riiiui diaconi |»<'r imperium, licel .ilii ex-
Bequantur. Et posthas lectiones, foris
570 n. Ai.it. M\(i. <>m>. i'H r.i>.

mento cantatur symbolum, <] u i .1 maxime

de eo requiritur fides, eo totum
<|ti<>«|

es1 rapra rationem <-t circa sensum. ('um

quibus, scilicet sacerdotibus, divimupon-
hfcr sacram orationem, dicen-
perficii
'I". « Per omnia BSBcula s&culoruro, »
et promittit sacram pacetn omnibus <li-

cendo, « Per omnia saecula Bsculorum :

BXPOSI li" rEXTUS. « pax Domini sitsemper vobiscum. d Et

salvantibus, i<l est, osculantibus omnibus

inter se invicem, per/icitur mystica prm-

dicatio sacrorum voluminum, i<l <'>t, <lc

Bacris Libris, per quam excitantnr ad fi-

C. Manent autem, etc. dem, et devotionem sacramenti. Ideo
autem pax spiritualiter in h<»<- Bacramen-
to datur : <juia, ut dictum cst, esl sacra-
mentum communionis, quae est per pa-
cem.

Deinde dicit : Istis exclusis. oit/em, id

est, se<l manent illi qui sunt digni adspe-

etu et communicatione divinorum hoc :

itlco dicit, quia non oinnes manent ad

communicandum, sedquidam ad viden-

duin et a<l adorandum corpus Christi.
ltrmrM.
Vero t id est, sed alii quidem ministro-
/•////>. scilicet ostiarii, stant ad portas

templi conclusas, prohibcntes iutroitum

immundis. Alii vero ministrorum opc-
rantur /iliitd quid, id est, aliquid proprii
ordinis, sicut acolyti portantes cereos.
Alii autem, scilicet diaconi, discreti, id Skd videtdr, quod non deberet dari
ot. probabiles in vita, vel selecti, mini- antc consecrationem, quia pax non da-
stratoria dispositione, id est, ad mini- tur eis qui non communicant loco com-
strandum, vel divisi vestibus sacris ab munionis. Et praeterea, pax uostraest j>er

aliis, simul cum sacerdotibus proponunt Christum.

sacrum panem, consecrandum in corpus
Christi, et calicem benedictionis super Et dicendum, quod promittit pacem
divinum altare, <i//tc tamen confessa ante consecrationem, sed promissam <lat

Catholica hymnologia, i<l est, bymno post ipsam consecrationem. Vel potest
lidfi CathoIicsB, scUicet symbolo Aposto- dici. quod dabalur tunc temporis ut

lorum, quod tunc erat tantum, <ib omni pnepararentur ad pereeptionem vel con-
pl<'/titiidiup Ecclesim, id est, a tota Ec- spectum sacramenti.
clesia. Ideo autem in hoc tantum sacra-
 DE ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. III. S 6. 571

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Et lavantibus manus summo sacer- Cum aqua manibus pontiticis

lotis
dote et sacerdotibus aqua, summus ac sacerdotum. pontifcx divini altaris
quidem sacerdos medio divini altaris
in mcdio assistit, circumstantibus illum
stat, circumstant autem soli cum sacer- solis ministrorum primoribus una cum
dotibus ministrorum selecti. Et sa- saccrdotihus. Porro ubi pontifex sa-
cras divinas actiones summus sacerdos crosancta l)ci munera collaudavit. divi-
laudans, sacrificat divinissima, et sub nissima consecrat mysteria, quae etiam
conspectu ducit laudata, per sacre cclebrata sub symbolis sacrosancte pro-
procumbentia symbola, et donationes adspcctum ducit cxhibitis-
positis in ;

divinorum actuum ostendcns, in com- que divinorum opcrum muneribua ad

munionem eorum sanctam ipseque sacrosanctam eorumdem communica-
venit et alios adhortatur. Accipiens tioncm cum ipsemet accedit, tum cas-
vero et tradens divinam communio- teros invitat. Acccpta deniqoe dataque
ncm in Eucharistiam sacram desinit. divina communione
sacram desinit
in
Multis quidcm in sola divina symbola gratiarum actionem; populoque divi-
prospicientibus, ipso autem divino spi- na tantum symbola contuente, ;

ritu ad sancta pcrfectorum principia in semper Spiritu divino, per beai

bcatis et intcllectualibus spcculationi- spiritales contemplati hierarchice
bus hierarchice in puritate deiformia ad sacrosancta mysteriorum prim» -

habitus ascendente. dia in divinistatua puritate ducitur.

:\'ri l). \\A\. IfAG. ORn. PRiED.

symbola sacre procumbentia, id est, ve-

l.inti.i sub speciebus panis el vini, Bub
i|uiluis latet el corpus Christi verum et

Banguis, ri bic ostendens populo donatio-

nes divinorum actuum, i<l est, sa< ramen-
ta qua divina virtute agente donata Bunt
iinliiv. ipse venit in sanctam communio-
nem eorum, Bumendo corpus Christi, et
I XPOSl I 10 IIAITS. hortatur alios ad communicandum. Ac~
cipiens vero ipse et tradens aliis divinam
communionem desinit in sacram Eucha-
ristiam, Bacram gratiarum actionem ,

cum dicitur, « Ite niiss;i esl, Deo gra-

Et lavantibus manus, etc. tias. »

Multis quidem, etc. Ilic continuat Be

ad sequentia, dicens : Multis, scilicet

popularibus, prospicientibus tantum in

divina symbola, utpote qui corum signi-

ficationem non capiunt, ipso aulcm, id
Di:iM)i: dicit : Et post hsac summo sa- est, summo sacerdote, sancte ascendente
cerdote et aliis sacerdotibus lavantibus divino spiritu^ id esi, Spiritus sancti du-
manus aqua, summus quidem sacerdos ctu, ad sancta principia, id est, signifi-
stat in medio divini altaris : circumstant cata quae sunt principia in qua> tendunt
autem eum soli selecti, id est, praestan- signa, perfectorum, id est, quae symboli-
tiores de nunicro ministrorum, id est, ce sunt in sacramcntis : ct ha?c in beatis
diaconorum, cum sacerdotibus. Et tunc ad fincin et intellectualibus speculatio-
summus sacerdos laudans divinas sacras nibus hierarchice deiformis habitus, de-
actiones, id est, cum laude dicens quo- bet cssc in pontifice, et secundum intel-
modo Christus « pridie quam paterctur, lectum non admixtum phantasticis opi-
« acccpit panem, ctc. » sacrificat divi- nionibus, et secundum afTectum per se-
nissima, id est, corpus et sanguinem parationem a pcccato scilicCl sancte as-
Cliristi. et ducit sub conspectu laudala. cendente et aliis prospicieritibus, desi-
id cst, ostendit omnibus consecrata, per nit.
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. III s 573

ANTIQUA TRANSLATIO. 13ALTH. CORDERII. S. J. INTERPRETATIO.

///. Theoria. III. (Jonicmplatiu.

Veni ergo, o puer bone, post imagi- Agedum ergo, probe fili, post figu-
ncs in ordine et sacrc in deiformcm ras ordine sancteque digestas, deifor-
principalium exemplorum vcritatcm. mcm primigeniorum veritatem iis qui
Illud in pcrfcctis in coadunatam ani- adhuc initiantur declarabo, ad eorum
marumsuarum introductionem dicam, animos congruc excitandos nc diversa ;

quomodo symbolorum varia ct sacra illa symbolorum sacra compositio ip-

compositio non sine intellcctu cis sub- sis insipida (inutilis) cxistat. si eite-
sistit, ct non usque ad ea quae cxtra riorcm tantum apparatum prae se fe-
sunt, apparens solummodo. Sacratissi- rat. Ac sacratissima quidem eloquio-
mi quidcm cnini cloquiorum cantus runi cantica et lectionea probae ipsis
ct Icctiones doctrinam cis in virtutc innuunt \ itffi disciplinam. ct qu.i hanc
vitae dcnuntiant, ct cum his perfectam praecedit, omnimodam corruptae pra-
corrumpentis malitite purgationem. vitatis expiationem :
.1 i l). Ai.it. MAG. oim. imu:i).

bolorum quae sensibiliter per modam

exempli exponunt, principalium, i<l <>i,

qua3 decenl principale lacramentum, «i

hoc /// nnltitr, id rst. i udi natc, jitisl timt-

f/ittcs, idest, symbola cognita, e1 sacre,
id est, in sensibilibua sacra qnasrendo :

sed dicam illutl perfectis, id cst, qui

perficiuntur, alia translatio, adhuc <«

l»l\ ISIO l.l BXPOSITIO l l \ i i

S. perficiendU : » <itttmt<>tlt> symbolorwn
varia compositio et sacra, /k>>i subsistit
ew, id est, ad utilitates eornm, sine in-
tellectu, idest, sine cognitione spiritua-
lium, quam supra dixit intellectum et
Veniergo, o puer bone, etc. scientiam horum, et non est apparens
solummodo usque ad ea quse extra sunt,
id est, sensibilia. id cst. apparet non ta-
men sensui, sicut dico, subsistit et appa-
ret iit introductionem animarum suarum,
id est, perficiendorum ad spiritualium
contemplationem.
In parte ista ponit intellectum ritus,
quem circa communionem observari di- Sacratissimi guidem, com- etc. Hic in
xerat, piout supra dictnm est : quia spi- muni dicit theoriam eoruin qmc circa hoc
ritualia sunl intellectus sensibilium sym- sacramentum aguntur, et primo eorum
bolorum : et ideo pars hffic dicitur theo- qu;e aguntur ante consccrationcm. Se-
ria, i<l est, intellectualis speculatio, sy- cundo, ipsius consecrata' jam communio-
naxeos, id est, communionis. nis, ibi, Diriuissirna autem, etc.

Dividitur autem haec pars in duas. In

prima ponit theoriam ritus communionis Littera sic exponitur : Ista non ap-
in communi. Tn secunda specialius expo- paret solum, et hoc ad extra. Enim, id
nit significationem uniuscujusque eorum est, quia sacratissimi quidem cantus, et

quae in hoc sacramento symbolice agun- lectioncs altorum eloquiorum, id est, ex

tur. ihi (§
(
.l), lixc igitur [ut dixi) in sacra Scriptura sumpta?, quse in principio
abditorum, etc. denuntiant eis, scilicet perliciendis, doc-

Prima adhuc in duas. In prima invitat Irinam ritx qua? est itt rirtute, et simili-
ad spiritualem interpretationem eorum ter cum his denuntiant perfectam pur-
quae dicta sunt. In secunda exponit in gationem malitiee, id est, a malitia, cor-
communi, ibi (^ <S), Sacratissimi qui- rumpentis : docent enim illi cantus et

dem. lectiones fugere vitia et sequi virtutes.

Littera sic exponatur : Dixi. quo.l

oportet Episcopum ascendere ad intelle-
ctuales operationes : quia ergo tu cs
Episcopus, o bone puer t
scilicet Thimo-
thee, quem puerum vocat propter puri-
tatem, vel quia discipulus ejus erat, dum
eum in hoc opere instruebat, veni per
intellectum in deiformem veritatem, quae
esl figuratum exemplorum, id est, sym-
 -e

—r
DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, <\l\ III, § 7.
.. .•

ergo male dixit, malilue corrumpeniis.

El dicendum ad primum, quod prsedi-

catio debetur eis qui longe sunl ut \"-
centur, <
j
1
1 i non pertinenl ad hoc sai ra-
mentum, sed cantus illis qui intra Bunt,
quibus non esl aecessaria predicatio nisi
ad consolationem : »-t ideo potius sunl
excitandi ii<l devotionem sacramenti p< r
in 1:11 M.
hujusmodi devotas lectiones el cantus,
quam prsdicandum -it eis.
\d secundum dicendum, quod coaclio
diminuil rationem meriti, »•" quod I
»•• u

quaeril in nobis voluntarium obsequium :

el ideo convenientius ponuntur exhorta-

tiones quam coactivae leges, quamvis in

I. Sed cum hoc melius possil fieri per civilibus oporteal sic li»'ii. quia legislator
prsedicationem quam per cantum, vide- intendit, quocumque modo potest retra-
tur quod deberel potius praemitti praedi- here ;i vitii->, ut conservetur bonum com-
catio quam cantus. mune.
1. PraBterea, Philosophus dicit, quod Ad tertium dicendum, quod doctrina
« doctrina moralis habet tantum virtu- admiscetur cum cantu, ut non tantum
« tem persuasivam, et propter hoc u<>u veritas pervenial ad intellectum, sed ut

« suflicit ad bene operandum, sr<l oportet cantus excitel affectum ad devotionem,

« superaddi leges quae habent virtutem sicul «luit Augustinus de se in libro
« coactivam : » ergo deberenl potius ali- Confessionum : « Voces illae influebanl
quaa leges recitari, quam talis doctrina « auribus meis, el eliquabatur veritas in

moralis. a cor, el fluebanl lacr^ mae, el bene mihi

3. Praeterea, Quaeritur quare tantum « eral cum eis '. »

talis instructio inducitur? \il quartum dicendum, quod malitia

i. Praeterea, Malilia non videtur cor- non habel virtutem corrumpendi nisi ex
rumpere sed esse i|»*-a corruptio : quia bono iu quo esl unde debel conci eti> :

cuiu sil privatio, non potesl agere : intelligi malitia pro malo.

1
S. Adgustinus, Lib. IX Confessionum, cap.
 1). Al.lt. MAG. (»IU). VK.VA).

ANTIQUA TRANSLATIO. DAI.TH. COKDERII, S. J. INTERPRETATlO.

Divinissima autem unius et ejusdem Divinissima vero unius ejusdemque

et panis et calicis comrnunio, et paci- cum panis tum calicis communis ac
fica traditio, similem conversationem pacifica participatio, divinam iis mo-
eisdivinam tamquam similiter edenti- rum conformitatem, tamquam connu-
bus promulgat, et divinissimam coe- tritiis, praescribit ; nec non ccenai di-
nam et symbolum perfecto-
principale vinissima? atque archisymbohe myste-
rum in memoriam sacram ducit, juxta riorum horum sacrosanctam introducit
quod et symbolorum ipse conditor commemorationcm cujus etiam ip-
;

partitur sanctissime, non sancte ei et semet symbolorum auctor jure meri-

unimode sacra concoenantcm, docens tissimo exsortem facit eum, qui neque
facile simul et deiformiter quomodo sancte neque animo concordi sacram
ipsa juxta habitum vera in divina as- secum coenam frequentarat docens si- ;

sumptio ad similitudinem eorum com- mul sancte Deoque consentanee since-

munionem ipsis advenientibus donat. ri ad divina animi accessionem, simili-
tudinis quoque divinas participes effi-

cere sic accedentes.

 . 1 1

DE [•CCLKSFASTICA llfERARCHIA, CAP. III. § 8. i

jiijIh ijiiml ri ipse conditor sytnbolorum,

scilicel Jesus, ranctissime partitur, i<l

est, segregal abaliis conccenantem ei, id

est, Judam, imn tancte et unimode cum

,'iliis, unde posl lm< cellam intr.it in »-11 1 1

satanas, -'>\ Joannes Evangelista recu-

buil ha-
Buperpectus. Uia translatio sic

bel Quera idmodum : ipsc signorum t

EXPOSITIO TEXTl S. « creator segregat justissime, uon sancte

« et uno victu cum ipso sancta ccena-

« tuin. » Sic igitur communio tria -i_ ni- r

ficat, concordiam \ r
itae, coenara Christi,
ct discretionem sumentium.
Divinissima autem, etc.

Deinde dicil theoriam ipsius commu-

nionis. Divinissima autem communio l>l C.ll M.
unius et ejusdem etpanis, scilicel corpo-
ris Christi, et tradi/io paci/ica, i<l cst, |i;i-

(•(•III faciens, per traditionem hujus sa-

cramenti lit pax in nobis : vel traditio
pacifica, quia scilicel >ilu in ccena pacem
dant fideles in Ecclcsia, protnulgat, id 1 . Sed vjdi 11 quod non facial pacem
r, :

est, ostendil eis, scilicel perfectis, simi- |i,i\ enim esl ad alterum, edulium aulem
lem divinam conversationem tamquam dicil refectionera in ipso : cum igitur in

similiter edentibus, u\ est, ex boc quod hoc sacramento sil spirituale edulium,
similiter edunl corpus Christi in sacra- aon > idetur facerc pacem, sed 1

mento. Et ducit in memoriam divitiissi- r 1

>
-
1 1

maiii ccenam, scilicet Christi cum disci- 2. Prcetcrea, Nbn omnium sanctorum
pulis, et principate, id est, primo 1 ,,n\ ersatio esl similis : unus enim non
institutura symbolum perfectorum, id esl similis alteri, sicul 1 antatur de con-
est, signum sacramentale, quo perfi- fessoribus, « Non esl in> 1 nlus -

ciuntur. Et docens facile, id est, apte ,< |||| ; p ergo > idetur, quod non
simul cum hoc, el deiformiter cum siinilera com ei*sal ionein.

hoc quomodo ipsa assumptio in divina, \\ m Prietere 1. H01 sni rnmi ntum <l itur

publico, non debel aliquis na

quse lit pcr sumptionera Eucharistiaa, ve- ni el

ra, quia ipse Deus suraitur, non aliqua repelli \ idelur, <|u<"l *u-

gratia, nt in aliis sacraraentis non enim : mentium non pertiw il td h n-

corporaliter, sed juxta habitum, ul est, tlllll.

secundum cognitionera el affectum, do-

nai communionem divinorum xpsis adve primum di< endum,
\,l <
| « i» •<
t l>

nientibus ad se, ad similitudinem eorum, cramentum |">t> sl dupliciter

quia peccantibus es1 in condemnationera, .1 n t <|u intum ad oblatum ipsum, 1

justis in sanctiticationem, el hoc dicil , iiiu si| in foi iua 1 ibi non < on\ onil <
-
i fa-

XIV
578 I). W.W. MAG. niU). lMU.h.

cere nisi refectionem spiritualem : bc- liiniis (|n;i' i>[ charitas, secundum quam
cundum vero «jn« »*l esl in actu offerendi, sunl similes etiam contraria operantes \

csi ejus Bignificare el Facere pacem : et talis concordia BigniGcatur per ho<
quare communicatur a tota Ecclesia,
et cramentum unionis.
ci otTerlur pro pace, Becundum quod <li- A<l tertium dicendum, quod discretio
citur in Leviticis multoties hostia pacifiea. B8l referenda ad effectum sacramenti, qui
Ail Becundum dicendum, quod licel dillcit in lionis. in ([iiilms c-<l a<l BUg-
omnes sancti non smt Bimiles in conver- mentum gratias, st in malis, in quibus

sationequantum ad actus ipsos, sunt ta- est ad augmentum culpas.

men similes quantum ad formam opera-

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDLRII, S. J. INTERPRETATIO.

Hkc igitur, ut dixi, in obditorLim Caeterum aditorum vcsti-

his, quai

atriabene descripta imperfectis adhuc bulis eleganter adpicta rudiorum con-

ad contemplationem sufficientem re- templationi satis sunt, ab effe- relictis,

linquentes, intremus a causalibus in ctis ad causas progrediemur, deinde

causas juxta sacram nostram synaxim, sacram nostram synaxin, atque con-
etdecoram invisibilium Jesu kiciduco sentaneam rerum spiritalium, Jesu
videbimus theoriam beatam dcclaran- prrelucente, contemplationem conspi-
tem manifeste principalium formarum cabimur, beatam primitivorum pul-
pulchritudinem. Sed divinissima et chritudinem prreclare prorsus cvibran-
sacra teleta circumposita tibi symbolice tcm. Sed tu, o divinissimum ac sacro-
vestimenta ienigmatum revelans nobis, sanctum sacramentum, circumposita
splendide manifestare, et intellectuales tibi symbolice aenigmatum operimen-

nostros vultus unifornii et non velato ta revelans, liquido nobis manifeste-

lumine reple. ris, mentalesque nostros obtutus sin-
gulari et aperta luce adimpleto.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § :».

Oportet igitur nos intus adesse, sa- Sancta itaque nobis

penctranda III
cratissimorumque invisibile primi ccnseo, ut, intclligentia primi simula-
agalmatum denudantes in deiformem cri spiritalitcr dctccta, deiformem ejus
ejus pulchritudinem intendere. pulchritudinem intueamur.

quasi ostium ante atrium occultorum,

quae post consideranda sunl dos dico, :

relinquentes, intremus a causalibus, id

est, symbolis quae Bunl causse per mo-
DIVISIO ET EXPOSITIO TKXITS. dum ducendi in spiritualia, in causas, id
ost, spiritualia, quae sunl causae finales
symbolorum, juxta sacram nostram w-
naxim, id esl communionem, el sic in-
trantes Jesu luciduco, id est, per Buam
llnc iijitur, ul dixi, etc. lucem nos ducente, oidebimus beatam
theoriam, contemplationem mvi-
id est,

sibilium exteriori visu hanc dico, ma- :

nifeste declarantem pulchritudinem, id

est, decentiam principalium formarum,
iil est, symbolorum principalis Bacra-
Hic in speciali ostendit theoriam om- menti.
niuineorum quas aguntur circa hoc sa- Sed, i) Jesu qui es divinissima ei
cramenlum et dividil in partes duas.
: sacra teleta, consummatio, vel
id est,

Primo enim ponit theoriam eorum quae quia in hoc sacramento continetur lotus,
ante consecrationem aguntur. Secundo, mani/estare, id est, manifesta te nobis
eorum quae in consecratione, et deinceps, splendide, id est, sine velamine, n
ibi (§ 21), I/is autem ea <ju;c dicta sunt, linis veslimenta eenigmatum, id est, s
etc cies sensibiles, circumposita tibi wmbo-
Prima in duas. Primo dicil de quo esl lice, ad modum et rep vestimenti,
intentio. Secundo exsequitur, Ibi (§ 10), noslros intellectuales vultus uniformi
Et summum sacerdotem, etc. naii velato t/iii lumine.
In prima tria facit. Primo enim dicit Igitur, (• I imol hee, quoex
de quo esl intentio. Secundo invocal i.iin altum est, quod dicendum est,
Christi auxilium, ibi, Sed divinissima, oportei w" adesse intus per intellectu -

etc. Tertio reddit audilorem attentum, lera contcmplationem el attentionem

ilii. Oportet igitur, etc. retrahentem qos b Bimilibus, m
pro el dos im sibih 'A nudanti s .

Littera sic exponitur : fgitur {u/ supra nl est, dignissimi de numero

di.ri) (|iioil symbola prospi-

iniilti Bola morutn agalmatum, ul esl, imairiDum
ciunt, mos relinquentes imperfectis adhuc expresse el cum laetitia reproeseDtaDtiuro,
ad contemptationem su/ficieniem hujus id esl . bj mbolorum - u i tmi nl diuro,
Bacramenti, htec symbola bene descripta oportet intendere in deiformem pulchri-
iu atria abditorum, ul est, occultorum tntlimiii ejus, Bcilici i
invisibiles spi

spiritualium ui Bunt contentiva, sicul

atrium domum circumdal : vel hoc dicil

propter positam expositionem, quaa est

580 I). \\A\. MAG. OHh. PRiED.
3. PraHerea, ln hoc sacramento invo-
catur iil quod coniinetur in ipso, et non
in aliis.

S 10. Dicendum, quod accidentia

illa nuii possunl esse in corpore Christi,
quia ducerent in ipsum sicul in Bubje-
cliun : et hoc non potesl esse : quia re-
pugnal glorificationi ejus. Similiter etiam
i>i nir.M. non possunt esse in alio corpore, quia
non ducerent nisi in illud : et ideo con-
grue sunt in nullo : Bic enim ducunl in
corpus Christi Bicut signa in signatum
Becundum proportiones ad actus pro-
prios : ct propter lioc dicuntur circumpo-
ni et vestimenta esse, quia per in<><liim

1. SEDViDETDRmale dicere circumposita signorum ponuntur circa ipsum, et per

sibi vestimenta quod enim circumpo-

: ea occultatur. Et per hoc patet solutio

nilur alteri, est in illo : sed species sen- ad duo prima.

sibiles non sunt in corpore Christi : crgo Ad tertium dicendum, quod res con-
non sunt circumposita. tenta in lioc sacramento debet invocari :

2. Prseterea, Habitus est in vestito : ijuia esl ipse Cliristus Deus et homo in :

cuin ergo species non sint in corpore, aliis autein non est, sed quaedam gratia
non debent dici oestimenta ejus. tantum.

io

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDLRII, S. J. INTERPRLTATIO.

Et summum sacerdotem divinitus Ncc non antistitem divino prorsus

videre a divino altari usque ad extre- modo vidcamus a divino altari ad ex-
ma templi, cum suavi odore, venien- tremitates usque templi cum odoris
tem, et itcrum in ipso perfective resi- suavitate prodeuntem, adque illud ip-

dentem. Ipsa enim super omnia divina sum perficiendi sacri causa reverten-
 1

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, § LO. 18I

beatitudo, etsi bonitate divina prove- tentcm. Summa siquidcm illa Deitas,
niat in participantium sua sacra com- quae beatitudine cunctis antecellit, etsi
munionem, sed non extra pcr substan- divina benignitate ad participum sui
tiam immutabilem statum et colloca- sacrorum prodeat communionem, ne-
tionem efficitur, et omnibus deiformi- quaquam tamen a naturtt sux- stabili
bus proportionaliter illucendo, circa firmoque statu discedit, sed dum om-
semetipsam vere existit, et a propria nibus qui divinam similitudincm prs
omnino non transmutatur immutabi- se ferunt procujusquc captu collucct,
litate. Similiter divina synaxeos teleta, secum vere manet. ncque quidquam
etsi singulare et simplex habeat et ab identitate sua dimovctur; simili
complicitum sacram
principium, in divinum illud synaxcos sacra-
ratione
varietatem symbolorum humanitus mentum, quamvis singulare habeat ac
multiplicatur, et usque ad omnem im- simplex compactumque principium,
plet hierarchicam imaginum descrip- quod symbolorum varietate benigne
tionem. Scd uniformiter ex his iterum multiplicetur, et ad omncm Dci prin-
in propriam unitatem colligitur, et cipalem sc extendat etligiationcm ;

unificat in se sacre reductos. uniformiter tamen ad propriam se de-

nuo colligit unitatcm, atquc in unum
redigit eos qui ad se sanctc ducuntur.

Littera sic exponitur : l'.t oportet pi-

dere summum sacerdotem divinitus, \<[

est, ad similitudinem l><i venientem eum

suavi odore a divino altari usque <//

nivisio l'.T EXP091TIO tixti s.

extrema templi omnes thurificando, el

i|iNimi iterum residentem in ipso, scilicet

altari perfective, \<\ est, perficientem sa-
cramenta.

Et summum sacerdotem, etc

l/)^u cnim. etc. 1 1
«'
ponil Iriplicem
rjus theoriam. Prima est ex parte ejus
cui offertur, qui omnia iroplet in scipso
manens. Secunda, exparte ipsius sacra-
roenti quod offertur quia coi pus Ihristi
:
'

iiuiiin iu se, est in ih\ ersis s> inl>"li-. ibi,

Hic incipil exponere ea qua3 aguntur Simiiiter divina, etc. rertia ex parte
ante consecrationem, et primo thurifica- offerentia qui oondi ns aliis in

tioncm, secundo Psalmoruro orationoro, diversis figuris, ipse manel in uniforrai

iln, (§ II, IV) Psalmorum, etc, tertio intellectu divino, ibi ($11), J
quorurodam exclusionem, ibi § WkIIh- autem deiformem, eti

nnii <ilii< etc.

Circa primuro ilm> facit. Primo ponil Littera sii oxponilur Venientem,
iil cujus theoria quserenda. Secundo as- dico, divinitus enim, id est, qu
Bignal triplicem ejus theoriam, ibi, Ipsa divitta beatitudo quw esl i mnia,
ciiiui. etc. etsi, id est, quam> is t >n-
582 1). A\A\. MAG. ORD. V\\ 1.1).

munionem participantium sua sacra, bo~

nitate divina sua inclinante in hoc, serf
tamcD //"// efficitur extra stalum, u\ cst,

quietem, e/ coliocationem, id est, Brmam

subsistentiam, per, id est, propter swawi
beatam immutabilitatem et ipsa illucen- :

i/n proportionaliter omnibus dciformibus

per dona al> ijtsa suscepta, pere, id est,

substantialiter existit circa seipsam, uulli Dlltll M.

per essentiam mixta, e/ omnino non, id

est, aullo modo transmutatur a propria

immutabilitate.
Similiter divina teleta synaxeos,
id est, communionis , e/si, id est,

quamvis /laltrat principium, itl t'st ,

contentum et signatum supernaturale 1. Sed videtuh, quod Christus non sit

(secundum quod supra dixit) principium, in pluribus symbolis quod cnim t*st : in

id est, Christum, singulare, id est, divi- pluribus non modo secundum essentiam,
nissimum in se manens, e/ simplex, id sed ctiam secundum cssc, variatur in

est, non multiplicatum, /7 complicitum, pluribus cl sccunduin plura : sed Chri-

iil esl, conclusum intra se, lamen huma- slus secundum suum esse est in omnibus
nitus, id est, clementer vel sccunduin symbolis : ergo videtur quod varietur
formam humanam multiplicatur in sa- secundum illa, quod est inconvenicns.
cram varietatem symboiorum, id cst, 2. Pncterca, Yidclur quod non sit

spccierum, e/ implet hierarchicam dc- unum Sacramcntum quud sumitur ab

scripHonem, id est, figurationem imagi- omnibus « sacramcnlum cnim est vi-
:

num, id cst, specierum, usque adomnem, « sibilc signum », ut dicit Hugo de san-

quamvis ipse Christus sit unus, in

id est, cto Victore : sed species scnsibiles sunt
omnibus tamcn spccicbus quai conse- plures : ergo videtur quod sacramenta
erantur, vcrc cst. Scd ex his symbolis sint plura.

iterum colligitur uniformiter in pro- 3. Proetcrea, Quseritur quarehocsacra-

priam unitatem, secundnm quod ipse mentum sumilur in duplici specie ?
manet in caelo, id est, propriam unitatem Solutio.Dicendum ad primum, quod
numquam dcserit, unificat rvduc/os i/i se corpori Cbristi non convenit esse in plu-
sacre, id est, per sacra. ribus sacramcntalitcr secundum unionem
ad divinam naturam, nequc in quantum
est glorificatum, sed in quantum cst cibus
spiritualis ct ideo est in omnibus spe-
:

cicbus signilicantibus spiritualiter refe-

ctionem, ubicumque consecrentur, et est

inomnibussecundum suum vcrum esse :

non tarnen oportct quod varietur secun-

dum illa nisi csse suum csset cssc illo-
rum, sicut idcm cst esse univcrsalis et
particularis : lioc autcm non est : ct idco

«•ssc in pluribus specicbus cst unum sim-

pliciter.

\d sccunduin diccndum, quod est tan-

tum unum sacramcntum numcro ultima

 DB ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, § II.

unitate ab eo quod esl res et sacramen- Ad lertium dicendum, quod sacramen-

lum, scilicet corpus (-hiisli : et hoc esl t uiii hoc sumitur propter refectionem, et

quoil cst sacramentum principaliter, et propti r hoc esl Bpecies panis :

»-1 iterum
ost visibile iu aliis, scilicet speciebus, propter redemptionem quaeest iu sangui-
non in se, sicul etiam character id
licct : ne < '.lui-ti. e1 ideo esl species vini.
autcm quod cst tantum res, est aliquid [terum,in refectione corporali suntduo,
tantum sacramenti, tamen de essentia scilicet cibus, et id quod ducit cibum per
sacramenti : et similiter quod esl sacra- membra, el hoc esl potus. Similiter
mcntum tantum, est aliquid sacramenti, Christus spiritualiter esl cibus reliciens,
non tamen principale iu sacramento et : et distribuil etiam autrimentum per cor-
ideo cx his non mulliplicatur sacramen- pus mysticum totum : <'t ideo debuit
tum. suini sub speciebus i ibi el potus.

o i

ANTIQUA TRANSLATlO. BALTH. CORbKRil, S. i. IMKUIRETATIO.

Juxta hunc autcm dciformcm mo- Pari prorsus eoque deiformi modo
dum divinus summus saccrdos ctsi divinus pontifex. etsi singularem di-
unitam suaj discipiinam
hierarchiae vini principatus sui scientiam in sub-
dciformiter in subjcctos dcducit sacro- ditos benevole derivet, dum tenigma-
rum amigmatum pluralitatibus utens : tum sacrorum varietatibus utitur ;

sed iterum tamquam absolutus ct mi- rursus tamen, ceu absolutus a rebus
noribus immcnsurabilis ln proprium inferioribus ac liber, ad proprium prin-
principium indiminutc rcstituiiur, ct cipium suum integre revcrtitur,
in unum suum intellcctualem faciens talique suo in unum introitu p.

introitum, vidctpure perfectorum uni- singularea ist cramentoi

formes rationes, secunda human.r
in nea pura mente cernit, dum I

processionis summum, in prima divi- humanique sui ad infei iort ;

niorem convcrisoncm faciens. inKin diviniorem ad prima hcii re?er-

sioncm.
 m D. Al.lt. MAG. oim. nu.I).
Psalmorum autcm sacra oratio con- Psalmorum porro sacra modulatio,
veniena omnibus hierarchicis fere qu;c mysteriis hierarchicis fere om-
mysteriis, nonne futurum cst explicari nibus quasi substantialis conjungitur,
omnium summo sacerdotalissimo ab omnium sanctissinio nequaquam
Oninis quidcm cnim sacra et agiogra- erat diveilenda omnis namquc sacra,-
;

phos dcltos, aut cx Dco existentium Scripturaj tcxtus vel conditam a Dco
generalem subsistentiam, aut disposi- rcrum substantiam ac dispositionem,
tionem, aut legalem hierarchiam et vel legalem hierarchiam ac politiam,
conversationem, nut divini populi hse- vel haereditatum divini populi distri-
reditatum distributiones, et habitatio- butiones ac possessiones, vel sacrorum
ncs, aut judicum sacrorum, aut rcgum judicum rcgumve sapientium atque
sapicntium, aut sacerdotum divinorum saccrdotum divinorum prudentiam,
intelligentiam, autveterum virorum in vcl priscorum virorum in tristium va-
varictate et multitudine anxietatum rietate ac multiplicitate casuum incon-
immutabilem in patientia philoso- cussam tolerantiae philosophiam, aut
phiam, aut actionum sapientes syna- sapientes rerum gerendarum prajcep-
gogas, aut divinorum amorum cantica tiones, vel amorum cantica divinorum
ct divinas imagines, aut propheticas imaginesque divinas, vel pnesagas fu-
luturorum prajdicationes aut viriles turorum praidictiones, vel viriles Jesu
Jesu divinas actiones, autipsorum dis- Dci operationes, ejusdemque discipu-
cipulorum Deo traditas, ct Dci imita- lorum divinitus tradita et ad Deum
torias conversationes, et sacras doctri-
imitandum conducentia vitaj instituta
nas, aut occultam ct mysticam visio-
doctrinasquc sacras, arcanamve illam
nemipsorumdiscipulorumdilectissimi, mysticamque visionem discipuli dilecti
et divini ac mirabilis supermundanam divinique, atque supcrmundialem Jcsu
Jcsu thcologiam ad dcilicationcm op- thcologiam iis qui divinitatis capaces
portunis narravit, et sacris telctarum sunt exposuit, sacrisque cum sacra-
deiformibus anagogis corradicavit. mentorum tum ad Dci formam conse-
quendam aptis institutionibus conlir-
mavit.
 1

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, 6 II.

EXPOSITIO TEXTUS. I»l\ IM<> l.i i KP081 1 10 11. \ I i

S.

Juxta hunc (i/i l >///. etc. Psalmorutn autem, etc

Deinde ponit lertiam theoriam diceos : Hic ponit rationem quare cantantur
Juxla deiformem iii<><l/iin
//////c <
j
u< 1 l Psalmi in lior sacramento, et est, <iui,i

vidimus in Deo el in sacramento, divinus Psalterium continet <»iiiiii'iii aliam <li\i-

summus sacerdos <'lsi. i<l est, quamvis nain Scripturam. Primo ergo dicit conti-
disciplinam suse hierarchiae unitam inse, aentiam librorum l<>tiu> sa< rae Si ripturae

i<l csl, proul esl in ipso deiformiter, id canonis praetcr Psalterium. Secundo po-
est, ad similitudinem Deideducit in sub- nit continentiam Psalterii quod 1 onlinet
jectos sihi utens pluralitatibus sacra- totum, ibi (|j
12). Divinorum autem can-
mentorum, i<l est, particularum, secun- tuum, etc. Tertio, concludil propositum,
iliini quod diversa diversis competunl :
il*i ((j 13 I, Ciini igitur continua, etc.

sed tamen iterum indiminute restituitur

i/t proprium Littera autem exponatur N
principium, i<l est, spiri- sic :

tuale signatum, tamquam absolutus, i<l autem oratio Psalmoram •

est, liber ab imperfectione perficiendi <( omnibus hierarchicU mysteriis, id est,

recipiendi persymbola, et immensurabi- sacramentis, nonne futurutn, i<l est, on- i

lis minoribus, u\ est, inferioribus, i<l est, Bequens est omnium expiicari in sumi
excellens mensuram intellectus eorum, sacerdotalissimo , id est, in dignissimo
c/ faciens suum intellectualem introitum sacramento omnium saci amentorum \

itt iiii/iiii. scilicet Deum, videt pure, i<l Alia translatio sic liabi i I
'
iliuorum
est, sine admixtionc imaginum unifor- « nutem decantati icist» ns omnib
mes rationes, i<l est, Bignificationes per- « ferc liierarchicis roysteriis, non debuil
fectorum in sacramentis : rationes, di< <», o suspendi ab oi roiuro priw ipali?»

i> qitidi
faciens conversionem in prima, i<l ost, i, iii, i. ni/ii

iu supcriora diviniorem <•! qua2 esl per agiographos deitos, id est, divina ^

Byinbola : has, dico, rationes, summum, tura, vi I liber A\\ inus (sunl eniin non
id est, ullimum finem humanse, id est, n <i i ln < \ itoi adicai »7, [uasi

clemcntis processionis suaa in tecunda, i<l fundaroenlum i ' radii em posuit, </

est, iu inferiora. neraiem sttb rerum omnium

stentiutn ex Deo iu Cl
586 I). AUt. MAC. <>Hh. IMLKl).

sitionem, <n<(, in Exodo el Levitioo <! propheticas prsedicationes futurorum .

I leuteronomio, hierarchiam legalem quantum ad duodecim Prophetas tnino-

quantum ad csremoni&lia, ei conversa- res <•! quatuor majores, aUi divinas «<-
tionem, quantum ad moralia, <u<i,\\\ .\u- tiones Jesu viriles, quas in natura hu-
meris <'t Josue, distributiones hseredita- in.iiia exercuit, in quatuor Bvangelus,
tum divini populi, scilicet fsraelitici, et «iit conversationes ipsorum discipuio-
habitationes ejus in locis jam distributis, /idii Christi traditas a Deo, et Dei i«<i~
<ini iiit< //i</< ti/iiii>i
i i

sacrorum judicum, in tatorias, i<l <-st, in quibus Deum imitati

libro Judicum, ««t sapientium Regum, sunt, in Actibus Apostolorum, et etiam
in libro Regum, <n<i divinorum sacerdo- sacras doctrinas eorum, in <'|»ist<»lis ea-
tum, in libro EsdrsBj ««t immutabilem nonicia <•! epistolis Pauli, </«/ occultam
i« patientia (duae dictiones) philoso- et mysticam, i<l «-st, symbolice traditam
phiam, i<l est, sapientiam, «i<l veterum visionem Joannis Evangelistas dilectissi-
virorum, i<l est, .l<»b et Tobiae, in varieta- mi ipsorum discipulorum, i<l <-st, inter
te, i<l est, mutatione fortunae et multitu- omues discipulos a Christo, et ipsius,

dine anxietatum, i<l est, tribulationum dico, i/iriiii «c miralii/is, ijni narravit
quantum a<l Librum Job et Tobiae et Ju- supermundanam tkeoriam Jesu Gguris
dith et Esther, ««/ sapientes synagogas, opportunis, id i-st, congruis ut «<l deifi-

i<l est, congregationibus factas doctrinas cationem ducamur, et corradicavit lianc

actionum quantum a<l Proverbia ot Ec- Theologiam sacris et deiformibus «n«<j<>-

clesiasten, a«t cantica divinorum <uno- <jis, id cst, sursum ductionibus teletarnni,

rinii in Ganticis canticorum, et divinas id est, coruin quae in sacramentis agun-

imaginationes, quibus in eodcui libro tur.
Christus describitur iu Ggura sponsi, aut

12

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BAl.TH. CORDERll, S. J. INTERPRF.TATIO.

Divinorum autem cantuum sacra Sacra vero divinorum carminum

Scriptura intcntionem habenset Theo- descriptio, cui cuncta Dei opera elo-
logias et divinas actiones omncs hym- quiaque celebrare, nec non sacros vi-
nizare, et divinorum virorum sacras rorum divinorum cum sermones tum
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 12. 581

orationes et sacrificationes laudare, actioncs propositum est,

collaudare
universalem facit divinorum cantum, gencralem introducit rerum divinarum
et narrationem ad totius hierarchicae cantum et expositionem, dum ad om-
telctas susceptionem et tradiiionem, nia sacri ordinis sacramenta, sive sus-
habitum pulchrum emciens divinitus cipienda sive tradenda,apium illis
eam psallentibus. animum allert qui ipsum divine ac
sancte recitant.

habens, hymnizare, id est, cantando ex-

primere, et Theologias, id est, divinas
doctrinas, et omnes actione* divinas, vel
in creandOj vel in restaurando, ethaberu
EXPOSITIO TEXTUS. sacras orationes divinorum virorum ei

sacrificationes eorum laudare, vel in sa-

criGciis, vel in sacris actionibus, faeii
cantum divinorum universalem, idest,
omnia continentem quae in aliis libris
Divinorum auiem, etc continentur, et facit narrationem de rebus
gestis universalem ad susceptionem ti

traditionem totius hierarchicse telctse, \A

est, ut suscipiatur ab inferioribus el Ira-

datur a superioribus in quolibet sacra-
mento: i[»sa, dico, Scriptura efficiens ha-
bitum mentis pulchrum virtute et con-
Sacra autem Scripiura divinorum can- templatione, psallenlibus eam divinit
tuum, id cst, Psalmorum intentionem id est, spiritu, non ore lantum.
588 i>. \i.i; M \».. »>m>. imi i.h.

13

ANTIQUA TRANSLAHO. BAI-TM. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Cum igitur continua sacratissimo- Ubi ergo illa quaa res quasque sacras
rum hymnologia animales nostros complcctitur hymnorum modulatio
habitus coadunarc disposuerit ad pau- aniimu nostra; alfectiones, et ea sacra
lulum sacrificia cxponenda, et divino- qure paulo post celebranda sunt. rite
rum cantuum consonantia ad divina disposuit, carminum
divinorumque
et nosmetipsos et inter nos invicem concentu cum ad res divinas, tum ad
consensum, ut una et confessa sacro- semetipsas mutuamque consensionem,
rum regione promulgavcrit, coordina- ceu unica concordique chorea sacrorum
ta, et coadumbrata magis in intelie- coaptavit, ea quce in spiritali Psalmo-
ctuali Psalmorumpsalmodia per plures rum modulationc concisa sunt et ma-
et apertiores imagincs et praxlicationes gis obumbrata, per plures et manife-
inveniuntur sacratissimis professarum stiores figuras atque explicationes sa-
constructionum lectionibus, in his ad- cratissimis scripturisticarum composi-
spiciens, sacre videbit uniformiter tionum lectionibus dilatantur. In his
unam inspirationem, ut ab uno divino sacrarum rerum contcmplator unifor-
spiritu conclusam. Unde pulchre in mcm quamdam atque singularem ad-
mundo post antiquiorem traditionem vertet conspirationem, utpotc ab uno
Novum Testamentum pra;dicatur, eodemquc Dci principali spiritu conci-
divina etiam hierarchica ordinatione, tatam unde jure mcrito in orbe post
;

illud, ut a;stimo, dcclarante, quomodo antiquiorem illam traditionem, Testa-

quidem ipsa dixit futuras Jcsu divinas mentum novum promulgatur, divino
operationes, hoc vero perfecit : et quo- scilicct hierarchicoque ordine, mea
modo quidem illa in imaginibus veri- quidem sententia, per hoc declarante,
tatem scripsit, hoc vero pnesentem uti Vetus Tcstamentum fulura pnedi-
demonstravit. Hlius enim pncdicatio- xerit, Novum vero ipsamet divina Jesu
nibus, hoc per seipsam perfecta opera- opera exhibuerit atque illud quidem
;

tione vcritatem cognovit. Et est Theo- quasi quibusdam imaginibus depinxe-

logi.e divina operatio, consummatio. rit veritatem, hoc vero pra^sentem de-
 \

DE ECCLESIASTICA HIERARCIIIA, CAP. III. 8 13.

monstravit, cum pncdictionum cjus

vcritatcm effectus hujus comprobavit,
divinorumquc scrmonum operatio
divina sit summa.

est, exhortationes, vel laudi

posl Psalmos leguntur aliae lectiones :
/'•/

kis, quaa diximus, adspiciens, i«l est, con-

siderans, sacre videbit unam inspiratio-

EXP0S1TI0 TEXT1 s. nem uniformiter esse in tota sacra Scrip-

tiira, ut conclusam in iino libro Psalmo-

niin. ab uno divino wiritu : unde, i«l

Cum igitur continua, etc. cst. propter eamdem uniformitatera os-

tendendam, pulchre in mundo }
id est, in

mundi consuetudine, prsedicatur Novutn

Testamentum post antiquiorem traditio-
Cum igitur continua, iil <"st. continuo nem, i<l est, post Lectionem Veteris Te-
cantata hymnologia, id est, Laude sacra- stamenti, divina hierarchica ordinatione
tissimorum Psalmorum disposuerit coa- declarante, illud scilicet </ii<>h><>'I>i i,

dunare nostros animales habitus, qui >///i</>-i/i vetus traditio dixit futuras di-
scnsiii inhaerent, in quo cum aliis anima- vinas operationes Jesu, hocvero, scilicel
lihus communicamus, ad sacrificia ex- Novum Testamentum perfecit, i<l est,

ponenda, id est, disponendo vel conse- completum ostendil </ etiam quomodo :

crando, adpaululum, idest, pauloposl :

quidem vetus illa traditio scripsit verita-
et cum promulgaverit, iil est, indixeril tem iii imaginibus, sicut dicit Apostolus
significando, consonantia divinorum can- ad llili. \, I Umbramhabens lex, etc.
: :

iiiiini, consensum, i<l est, pacem haben- hoc vero, scilicei Novum, demonstravii

daiii iid divina et nosmetipsos, </ inter veritatem, I ihristura scilicei pi •/! .

nos invicem quantum ad proximum, ut //<>< cnim, sciliccl No> um,i ogn
iimi >'/ oonfessa, id est, authentica re- tatem ex prsedicationibus i //<!><. scili

gione, iil est, congregatione sacrorum : veteris, operatione perfecta "/.

quae enim in aliis libris dicuntur, omnia perGcii enim per collationem gratin?, non
in Psalmis compilantur et congregantur :
exspectans perfecl ionem ab alio si< ul
ci ideo invitamur pereos ad pacem, tum tus lex, quffl neminem nd perfoctum ad-
c\ concordia sacraa Scripturs, tum ex duxil ; ,i ideo divina operatio, scili

concordia vocum in cantu cum, in-:

\,,\ iuii Testamentum, nmmat
quam, ita Feceril ea quaa suni coordinata iil est, pei ftv tio 77 d cst, vei
t

iil est, siinul posita, et coadumbrata, i«l lejrjg el no> bb, ul di< it ' ommenl I

est, propter brevitatem obscura, in xntel- iiiii.i \ eterem S< i ipturam v< I

lecluali Psalmodia Psalmorum itwe- -i.iiii, iim\ ,i!n \ ei o Dei op< i atiow m q

niuntur sacratissimis lectionibus profes- vetus tantum dicebal p divina,

saruni coustructionum, nl cst, Scriptu- ged 1 1 • > n a i onf i ' i im ad iii-

rarum pcr plures et apertiores imagines, ihini.

iil est, similitudiues, et prsedicationes, id

590 I). ALIi. MAG. ORD. lMl.Kl).

14

BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

ANTIQUA TRANSLATIO.

llarumaliiquidemnoncircumtubici- Qui quidem horum sacramentorum

penitus ignari sunt, ne imagines
nantes universaliter sacrum teletarum,
illi

neque imagines vident, impudenter quidem cernunt, quod nimirum im-

negantes salutarem divinaj generatio- pudenter salutarem divinas generatio-
nis^doctrinam, et eloquiis perdite re- nisdisciplinam repudient. Eloquiisque

spondentes, Vias tuas scire nolumus

'. sacris exitiose prorsus obstrepant,

Catechumenos encrgumenosque et eos vias tuas scire nolo. Porro catechume-

qui sunt in pcenitentia, sancta?

hierar- noset energumenos, eosque qui paeni-
lex permittit quidem audire tentia ducuntur, sacrosanctae hierar-
chiie
psalmicam sacram orationcm, et divi- chiae mos patitur quidem audire sa-

nam sanctissimarum Scripturarum cram psalmodiam, divinamque sacra-

lectionem. Iterumque dcinde ad sa- rum Scripturarum recitationcm ve- ;

crificationes contemplationes non

et rum ad ea quae deinceps sequuntur
vocat tales, sed pcrfectos perfectorum sacrificia spectaculaque nequaquam
oculos. Est enim deiformis hierarchia hos convocat, sed perfectos pcrfecto-
justitiae sacre plena, et juxta dignita- rum oculos. Est enimdeiformis ille or-
tem unicuique salutaritcr describit do sacer sanctae plenus justitiae, nec
compactam uniuscujusque divinonnn non salutabriter cuique consentaneam
participationem in commensuratione pro merito cujusque rerum divinarum
secundum tempus sacre tribuit participationem, et juxta cap-
et analogia

donans. tum modumque singulorum suo tem-

pore sancte concedit.

Quidixerwit Dco Recede a nobis, et scientiam viarum tuorum nolumus.

1
C,f. Job xxi. 14 :
:
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, 3 1 i. 591

men imperfecti, non excluduntura psal-

mis el lectionibus, -'-'I tantmn sacri-
liiii^ el contemplationibus Bymboloram,
quae eis non reserantur tamquam ad-
huc non capacibus, sed ^>li> perfectis.
r
/ niversaliter non circumtubicinantt
'ul est, nullu modo concinentes aliis, nec
cantando Psalmos, nec dicendo Amen,
EXPOSITIO TEXTIS. tamqnam non audientes el omnino non
instructi, el lii sunl infideles, impudenti
id est, Bine reverentia ad divina negante*
salutarem doctrinam divinse generatio-
llarum alii, etc. nis t nl est, baptismi, eloquiis, \<\ est, pi -

dicationibus quibus vocantur ad fidem,

perdite, i<l est, ad suam perditionem,
spondenteSf vias tuas scirenolumus:J6b t

x\i, I \ : Recede anobis, ei icientiam via-

rum tuarumnolumus. Catechumenos qui
llic oorum qui ex-
assignat theoriam sunt instructi in rudimentis fidei, ener-
cluduntur a communione, et primo ex- gumenos, in quibus per exorcismos re-
|)i»nit exclusioncm quorumdam. Secundo pressa est vis dsemonis, quaa eral in fo-
dicit qui<l peragatur a remanentibus an- mite, et eos gui sunt in pcenitentia, sci-
to consecrationem, ibi 'sj 18), Sanctissi- licel solemni, sanctse hierarchiee /

mi tunc sanctissimorum, etc. ctc.

Circa primum, primo ponil exclusio-

nemeorum in communi. Secundo, in par- Iterumgue deinde ilirti-> Psalmis el

Uculari, ibi (§ 15), Ultimum igitur, etc. lectionibus nonvocat tales ad sacrifi
Iliin, promo ponil exclusionem, se- tiones f etc. Planum est. Ratio autem ex-
cundo exclusionis rationem, ibi, Est clusionis quam subjungit, est, quod no-
enim deiformis. stra hierarchiadistribuitdivina secundura
proportionem uniuscujusque, e1 ideo
-
Dicatur ergo quod quidara qui omnino nondum perfectos excludil n perfecUss
renuunt doctrinam baptismi, e1 prsedica- niis,compactam, i'l est, convenientem
tionem recipiunt, ad nihil admittuntur, secundum tempus, scilicel perfectionis
aec etiam ad videndum symbola sa- vel imperfectionis, i«l est, secundum exi-

crorum : sed alii qui intendunt, sunl ta gentiam temporis.

M2 1). \\M. MAG. <>ltl). IMU.I)

15

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDKRII, S. J. 1NTERPRETATIO.

A. Ultimus igitur catechumenis dis- Ac postremus quidem ordo catechu-

tribuitur ordo sunt cnim expertes et

:
menis tributus est, quod exsortes sint
omnis hicrarchicce perfectio- et ignari omnis hierarchiac perfectio-
indocti
nis, neque dum per divinam nativita-
nis,
tem divinum statum assecuti, paternis
adhuc eloquiis foveantur, vivificisque
B. Nequc juxta divinam comproba- formis ad beatum illum, qui ex divina
tionem, divinam habentes subsisten- generatione proficiscitur, vitse lucis-

tiam, sed adhuc paternis eioquiis ob- que principem progressum efformen-
stetricati, et adhuc talibus formis in-
tur. Quemadmodum itaque carnales

formati ad eam ex divina generationc liberi, si imperfecti et informes, obste-

primo vitalem et post illuminantem et tricis cura destituti, ante tempus exci-

beatam accessionem, tamquam impcr- dant, ut abortivi et abortus, nativita-

fecti et informes projecti, secundum tisac vitas lucisque exsortem in terram

carnem infantes propriaobstetricatione, lapsum habituri sunt : neque quis-

velut obcaecati et abortivi, non geni- quam qui recte judicabit id quod ap-

talem, et non vitalem, et non illumi- paret intuendo, dixerit in lucem ipsos

natum in tcrra casum habebunt. Et esse editos, quod sint ab alvi tenebris
nonne quidam sapientium bene dicit, liberati (dicct enim medicina, perita

ad manifestum respiciens lumen, eos corporum praeses, lucem vim suam

prajgravari tenebris a vulva aliena- egererc in illa qua? lucis sunt capa-

tos '? Dicet enim fortassis corporum dis- cia); sic sacrorum sapiens disciplina

ciplina ad hos, quai est medicina, primum quidem ipsos introductorio

lumen operari in capacibus lucis. Sic formandi et vivificandi vim habentium

'
Psal. lvii, i : [lienati sunt peccatores a vul- ia.
 DE ECCLESIASTICA HIER Alw III \, CAP. III. * 13.

ct sacrorum sapientissima disciplina, eloquiorum cibo fovet, ubi vero sta-

primo quidem eos formativorum et tum eorum divinae regenerationi ap-
vivificativorum eloquiorum introduc- tum absolverit, tum demum iis salu-
tivo alimento obstetricat : perficiens briter ordine concedit rcrum lucifor-
autem ante divina generatione eorum mium et perficientium communicatio-
substantiam, dat salutariter eis in or- nem; nunc vero velut ab imperfectia
dine adlumendeiformemet peifectivam perfecta secernit, cum dccoris sacro-
communionem. Nunc autem tamquam rum, tum catechumenorum educati -
ab imperfectis separat perfecta, et bono nis ac vhae curam gerens, juxta
deifor-
ornatui sacrorum providens, et cate- mem ordinis hierarchici constitutio-
chumenorum in deiformi hierarchico- nem.
rum ordineobstetricationi et vita;.

ciiin adhuc non habeanl perfectum vi-

suiii : similiter isti educti sunl ad vitam
spiritualem monitis prsedicatorum per
modum obstetricationis el instructionis
de minutis fidei rudimentis, quia cum
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. nondum habenl perfectam vitam, pei
quam sinl capaces perfecti luminis, ha-
benl sanctam obstetricationem : Bed opor-
tel quod primo detur esse spirituale per
regenerationem baptismi. El iterum ex-
A. Ultimus iffitur, etc. cludunturab Eucharistia el ab aliis per-
fectis : in quo el providetur sacris, ne im«
perfectis tradantur, el ipsis recipienti-
Itus. ul perordinem primo obstetricatio-
nem, secundo vitara posl lumen perfe-
ciiiiii recipiant, sicul el medicina corpo-
Hic incipit exponere exclusionem ralis non operatur, ul recipianl videndo
uniuscujusque in speciali, et primo de 1 iiiii>ii n i - i in illis ijiii capaces ~unt liimi-
catechuincnis. Secundo, <lc cncru-umenis, ui<. habentes vitam, el potcntiam passi-
ihi (§ lii), E'ner g umenum, etc. TertiOj de vam. Siini ciiiin expertes, quia nondum
apostatis a fide etperfecta vita, il>i (§ 17 A) receperunl sacramentorum perfectionem,
/Estimo autem ego, etc. Quarto, de pce— et indocti, quia nondum rei ep n unl -

nitentibus, ibi (§ I", sub finem), Deinde pientiam , de qua dicil ^postolus,
riini ipsis contraria quidem, etc. I ad I !or. n, 6 : Sapientiam l \ur
inter perfectos.
Dicil ergo, quod catechuroeni benc
noniluin sunl in ordine Ecclesiasticce hie-
rarchi», quia nondum recipiunl Bacra-
menta, nec doctrinam perfectorum, Bed
tantum rudimentorum Bdei, nec adhuc
divinum esse habent, quod datur in bap-
tismo : unde similes sunl infantibus, qui
necdumvitara perfectam habentes, indu-
Btria obstetriciseducunturab utero matris,
AlV
59 i l). ALB. M.\(,. om>. Plt.Kh.

Dl Bll M. XPOSI I 10 ll.\ 1 1 s.

H. Neque juxta divinam, etc.

Sr.n viDF.n n seeundum hoc, quod non

sint in aliquo ordine Ecclesiae, cum per
sacramenta recipiatur quilibet in Eccle-
sia.

Et dicendum, quod non recepe-

licet Neque juxta divinam contemplatio-
runt aliquod sacramentum, receperunt nem, quia scilicel sunt approbati a Deo,
tamen aliquid sacramenti, quia catechi- tamquam filii ipsius, habentes divinam
zationemquaaestdipositio ad baptismum, subsistentiam, id est, omnc j>er quod
et ideo dicuntur expertes perfectionis, subsistunt spiritualiter, quod datur in bap-
qiue scilicet datur per sacramentum, et tismo, paternis eloquiis, id est, doctrinis

non dispositionis, et secundum hoc ali- eorum qui eos instruxerunt, qui sunt
quo modo sunt in Eclccesia, et liabent patrcs corum, obstetricati, id cst, educti
aliquem ordinein licet ultimum. ad lumen fidei, sicut per obstetriccs, et

adhuc ipsi sunt informati, id est, in-

structi talibns formis, id est, doctrinis,
scilicet rudimentis fidei, ut perveniant
ad accessionem ad Deum primo vitalem,
in qua primo spiritualis vita recipitur, et

primo illuminantem, propter lumen re-

ceptuni, et beatam, quia est initium fu-
tura? glorioe, quae est in pcrfecta acces-
sione ad Deum, quse accessio est ex di-
rina generatione, scilicet baptisnio, tam-
quam infantes iu generatione quaeest^-
cundum carnem, propria, id est, decenti

eos obstetricatione projecti, id est, ex-

tracti ab utero matris, imperfecti et in-

formes veluti obcxcati, quia oculi ultiino

complentur, et abortivi liabcbunt casiun
iii terranori genitalem, eo quod nonha-

bentes perfectam generationem et non > >

talcm, propter imperfectam vitam, et

nou illummatam, quia organum \\-

i
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. 8 L6.

necdum est completum in eis. Et nonne mentorum li<l<-i eos introdncens ad per-
quidam sapie) itium bene dixit eos, scili- Bciens. Perficiens autem, i<l est, postc
cet catechumenos vel abortivos, prsegra- quam perfecerit eorum tubstanl id

varitenebris, alienatos, i<l est, extractos est, spirituale esse divina generatione, id

a vulna respieiens ad manifestum lu- est, baptismo, dat eis in ordine, i<l est,

mcn, id cst, intuitn manifesti luminis ordinate, salutariter, i<l <\ eoram
perfccti, qui dicit sic : ubi nostra littera salutenij diviniformem et perfeetivam
habet, « Alienatisunt peccatores a vul- communionem ad divinum lumen, & ili-
« va ', ctc » Alia translatio habel : « Et cel Eucharistiam. Nunc autem, Bcili

« non aliquis sapiens ad apparens ad- antequam baptizarentur, providens bono

« spiciens dicat ad lumen istos produci a ornatui sacrorum^ i<l est, dignitati sa-
« tenebris ventris abductos : fortassis cramentorum, ei obstetricationi qus
« cnirn disciplina corporum, quse estme- [!<•[• eruditionem, et vitse quas est per
« dicina, dicit ad hos, scilicet abortivos, baptismum, catechumenorum, quaa collo-

« debere operari lumen, etc. » Introdu- cat eos in deiformi, etc.

ctivo alimcnto, scilicet Lacteo cibo rudi-

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BAl Tll. C0RDERII, S. J- INTBRl

Energumcnum autem multitudo energumenorum turba im-

Porro \ ll

immunda quidcm ct ipsa, secunda munda quidem esi et ip rumtan

vcro sursum versus catechumenum secundum locum supei
Neque enim eequale menorum extremitate obtinet. N
cst extremitate.
cst, ut eestimo, universaliter indoctoet enim penitua profano, divinorun
divinarum teletarum summe non com- sacramentorum
municanti, quod participationem quam- eequaleduxerimidquod inaliquam sa-

'..
Psal. lxvii,
596 1). \\A\. MAG. ORD. VW.VA)

dam sacratissimarum habet consum- cratissimorum sacramentorum partem

mationum. Est autem contrarius aut vcnit, tamctsi contrariis ctiamnum
potestatibusaut pcrturbationibus infor- illecebris pcrturbationibus implicetur;
matum. Sed ctab cis sacratissimorum quamquam ctiam ipsis rerum sacratis-
divina communicatio corripitur valde simarum adspectus communioque sub-
mcrito. Scd est cnim vcrc ut universa- trahitur,ctquidcm jurc merito. Nam
liter divinus vir divinis dignus ad SU8B si vcrum sit divinum prorsus virum
deiformitatis summum in perfectissi- divinorum communionc dignum, pro
mis et consummativis dcificationibus suo modulo ad dciformitatis fasti-
ascendens nec quie carnis sunt, ope-
: gium pcrfectissimis perfectivisque dei-
rabitur praner naturae valde necessa- licationibus evectum, ea quaj carnis
ria, ut hffiC utpote annulatim, tem- sunt minime curaturum citra naturaj
plum autcm simul et consequens, in necessitatem, idque, prout usus fert,obi-
sua sublimissima deificatione divini tersed in sublissima illa qua; ipsi com-
spiritus erit, simile in simili collocans. petitdeificationetemplum simulSpiri-
Non fortassis talis aliquando a contra- tus Dei principalis sectatoremque fu-
riis patietur phantasiis aut erroribus : turum, dum simile in simili fundat
deridebit autem haec, et cum advc- collocatque : profecto quisquisest ejus-
nientibus luctabitur et persequetur et modi, contrariis numquam imagina-
operabitur magis quam patietur. Et tionibus terroribusque vexabitur, ve-
adhuc proprio habitu in patiente et rum irridebit eos, accedentesque pro-
non indigente, et aliis medicus vide- fiigabit ac persequetur, agetque magis
bitur talium operationum. quam patietur, et pro alfectus sui im-
passibilitate atque constantia aliis
quoque similium vexationummedicum
se praibebit.

ti, a quibus tamen non ex toto exclusa

potestas daemonis unde dicuntur ener-
:

EXPOSITIO TEXTUS. gumeni ', quia adhuc interius laborantes :

et dicit, quod isti sunt adhuc immundi,

quia nondum susceperunt baptismum,
per quem est perfecta munditia et quod :

Energumenum autcm, etc. ordinautur in secundo gradu supra cate-

chumenos ascendendo, et hoc ideo, quia
in istis est aliquo modo potestas daemo-
nis repressa quae est in fomite, per exor-
cismos : hoc autem non potest fieri nisi

dirigant se in Deum, ad quod requiritur

Hic determinat de exclusione energu- instructio divinae cognitionis quod fit per
menorum, et sunt illi qui sunt exorciza- catechismos.

1
TSvtpi^nevo;, \\_ |v,epYov,
 DR ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 11 I"

Dicit ergo, quod isli qui sunt ex toto Energumenum, id est energnmeno-
imperfecti catechumeni, ad nihil admit- rum, et sicubiqae in lectione istaest ex-
tuntnr, ncc eti.im ad cantus et lectiom ponendum, aequale, idest, justum, ua/i-
quia adhuc sub potestate pcccati : sed me non communicanti, id est, nullu mo-
energumeni etiain excluduntur a com- do, sic est infidelis adhuc. Sed et, id •

munione, licct recipiantur ad lectiones etiam ab eis, scilicet energumenii corri-

tantum, qui sacramentum hoc debetur pitur, id est, prohibetur, etc. Divmis dig-
tantum divinis viris. Divinus autem vir nus, id est, perfectissimis sacramentis,
est, qui ad summum Dei similitudinis, ascendens in deificationibus sanctissimis,

prout hoc possibile est, ascendit, ut sit id cst, secundum deificationes id est,

templum Spiritus sancti, <'t effectuum divinorum participationibus, annulatim,

ejus, recipiens eum in se jam ei assimi- id est, modice, consequens, id e>t, n -

lato, ita ut nec quffl carnis sunt operetur quax insua, idest, secundnm suam, etc.

praiter necessaria naturae. Et hoc etiam, Collocans simile, scilicet ipsum, in se jam
quod non patitur, ita quod transmutetur simili ei Facto operabitur, id est, aget in
a phantasticis illicitis delectationibus, et illasquasiad destructionem eorum, ad-
ab erroneis ppinionibus contrafidem, sed huc, id cst, post victoriam eorum, pro-
magis vitct omnia talia in seipso, et me- prio kabitu virtutum impatiente, id est,

debitur etiam aliis atalibus passionibus: non imminulo per passionem, et non i/i-

et sic est,quod cum energumeni adhuc digente alieno auxilio talium operatio-
patiantur, non sunt divini, et propter lioc mi>/>/\<[ est, infestationum ner passion
excludunlur a divinissimo sacramento.

17

AN1IQUA TRANSLATlO. BAL MI CORDERII, S. J. INTBRPRI I \Tlo.

A. ^Estimo autem magis aut ego Csterum opinor, imo ven per«
apcrtc scio, hierarchicorum purissima tum habeo, sincerissimum lacrorum
discretio pro talibus novit energume- ordinum judicium cenacre, pi
num, perpollutissimam operationem, detestabilissima obsidione teneri cos,
quicumquc a dcifoimi discedunt viia, qui deiformem vitam descrcntes, aeni
et consentientes ct similiter conver- tentiis moribus [ue pcrditii dssmonir
santcs perditis tiunt d.imoniluis. Vere bua eonsentiunt dum ea quidem quss
;>98 1). Al.lt. MAG. ORD. IMt.KI).

quidem existentia et immortaliter cre- ct veresunt, et immortaliter possiden-

ata, ei aeternaliter delectata per extre- tur, atque eeternaliter delectant, per
mam et sibimet perniciosam insipien- extremam sibique perniciosam demen-
tiam avertentes, materialcm vero et tiam adversantur materialem vero plu-
;

tnultum passibilem alienationem et ribusquc pcrtuibationibus obnoxiam

perditas corrumpentes delicias, et
et immutationcm, pcrditasquc ac corru-
infirmam in alienis non existentem : ptrices voluptatcs, et instabilem, cam-
sed opinabilem deiectationem concu- que alienam, nequc vcre existentem,
piscentes et operantes. scd apparentem delectationem am-
biunt et consectantur. Hi crgo
primi, et quidem magis proprie
T». Primi crgo ipsi ct potius illis a quam illi, scgrcgativa ministri vcce
ministro discretiva voce scgregantur. arceantur ; neque enim fas sit eis cu-
Non enim justum est eis alterius cu- juslibet alterius rei sacrse participcs
jusdam sacri participare quam elo- evaderc, prajterquam eloquiorum Dei,
quiorum conversoriar ad mcliora doc- quorum magisterio ad meliorem fru-
trinse. Ea enim divinorum supermun- gem converti possint. Nam si supcr-
dane sacrificatio ab his qui sunt in mundialis illa sacrorum divinorum ce-
pcenitentia, et ad cam jam venientibus lebratio, etiamdum poenitentes, ta-
absconditur, non omnino ad sacratissi- metsi quondam ejus compotes, re-
mum admittens. Appellat vero et haec pellit,non nisi sanctissimo quoque
castissime, quia in aliquo ad deifor- admisso; quin etiam proclamat Ego :

mitatis summum imperfccte infirman- ad dciformitatis culmen propter suam

tibus invisibilis vado etnon commu- imperfectionem non assurgentibus in-
nicabilis. Abigit enim per omnia cla- incommunicabilis existo (ar-
visibilis et
rissima vox non valentcs conjungi di- cet enim purissima vox ista quoque
vinorum digne communicationibus, illos qui rebus divinissimis digne
multo magis passibiliter energume- communicantibus conjungi non pos-
num multitudo immunda erit, et sunt) adeoque magis eorum, qui pas-
omni sacrorum inspectione et
alienata sionibus exagitantur, turba profana
communicatione. Deinde divino fiunt erit, et ab adspectu communioneque sa-
foris templo, et superexcellenti eos crorum aliena. Ubi demum divino tem-
sacrificio tcletarum indocti et imper- plo sacrisquc, quae capacitatem eorum
fecti, e; cum ipsis a sacra apostatae supcrant, cxclusi sunt, illi qui nullis
vitaconsequenterque his adversus con- adhuc sacramentis initiati omninoquc
trariorum et vinculaet phantasias pro- rudcs existunt, et cum iis apostatas vitas
ptcr infirmitatcm benc paticntes, quip- sanctioris, ct his conformitcr illi qui
pc non pervenientes ad divina pcr advcrsariorum tcrroribus visisquepras
corroboratum et non indigentem con- ignavia facilc moventur, quippe qui
tuitum in deiformis habitus incom- per constantcm firmamquc cum divi-
mutabile ct activum. Dcindc cum ipsis nis rebus consensionem, necdum dci-
contraria quidcm recedentes vita, non- formis istius status habitudinem efli-
dum autcm ct phantasiis ejus habitu caciamque sint adepti deinde cum his ;

et amore divino et claro purgati. Et ii, quoque qui contrariae quidem illi
post hos qui non omni modo unifor- vitae nuntium miserunt, nondum ta-
mcs, ct lcgalitcr dicendum, immacu- men a visis habitu amoreque divino
lati et incontaminati sunt perfectissi- eoquc purissimo purgati sunt, atque
me. sccundum hos ii, qui non omnino uni-
formes, ct, ut legis phrasi utar, non
 .

DF. ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. III, g 17.

omnino immaculati et incontaminati

sunt.

Existimo quanlumad <MLriutinii.Mii hu-

manam, et aperte teio divino h.iljitu,
purissima diseretio hierarehiea novit, i«l
<•>(, approbat perpollutissimam, i«l est,
EXI'0S1TI0 TEXTUS. valde pollutam operationem, ut supra,
energumentum pro talibus, id est, quan-
do talcs quicumque discedunt etc.
%

Avertentes, i<l est, respicientes vel <!•

rentes divina dona, quae ntnt re exis-

A. /Estimoauiem ego,
-
i
etc.
tentia, quia mliil imperfectionis habent
immixtum, et faciunl vere esse, et ereata
immortaliter, i<l est, ad immortalitatem
conferendam, <( gpternaliter delectata,
quia in cis prsBgustantur iu aeternum <lu-

ratura, per extremam, id est, maximam

Ilic determinal exclusionem apostata- msipientiam et perniciosam, i<l est, mor-
runi. liferam, sibimet : vero i<l <•>!. Bed concu»
Dicit ergo, quod ante energumenos piscentes et operantes materialem <ili<'nn-

in imraunditia judicantur illi qui recedunl tionem, i<l est, vanam vitam, qus per in<>-

a sancta vita et consentiunt daemonibus (liiin matoriae mutatur, et passibilem, quia

similes in conversatione eis efGci, quia passionibus subjacet, ei delicias perditas
respuunt aeternas delectationes, et con- et corrumpentes veritates, ei deleetai -

vertunt se per desiderium <'t opus adfa- nem in alienis, i<l est, in peccatis qns
bulas peccati : et ideo i>li primoel post- aliena sunt a nostranatura infirma, quia
ea energumeni excluduntur per vocem non potest prsbere jucunditatem quam
diaconi, qui clamat : « Qui non commu- promittit, cum semper commisceatur
« nicant, recedant, » <jii<><l eral in pri- multis contristantibus, ><<><i exislentem,
mitiva Ecclesiaet etiam temporibus Gre- sed opinabilem, videtur enim esse dele*
gdrii, ut dicil in Dialogo, quia non esl ctatio <•! non es!

dignura nt <!<• sacris aliud participent nisi

monita salutis, per qua? convertantur.
Et hoc probat a minori : quia >i |><rni-

tentes excluduntur, multo magis apo- <•!

Btatas. Unde |><>st vooem diaconi primo

exeunt catecbumeni, secundo apostatas,

tertio energumeni, <•! |»<>>t h»c pceniten-
tes qui nondumsunt purgati peramorem
divinum a peccato, el demum exeunl illi

qui noii ex l<»t<> perfecti sunl in via Do-

niini, quia solis perfectis permittitur com-
municare. ul <li<iuin est.
i;oo I). AI.H M\(,. ORD. PH.KI).

hl Itll \l. i kposii iii 1 1.\ 1 1 s.

B. Primi ergo ipsi, etc.

1 . Skd videti k. quod peccala non sint

alieiia a nobis : quia sumus domini no-

strorum actuum, et <>st in nobis facere
peccatum.
2. Praterea, Peccati delectatio esl quie
est secundum sensum : lalis aiitem esl Ipsi igitur, scilicet apostalcT pritni et
vere delectatio : dixit enim Plato, qun.l potius illis, seilicet energumeni, segre-
« deiectatio est generatio in animam sen- (/(tn/itr, id est, excluduntur a sacraraen-
« sibilem : » w^n delectatio peccati est to communionis, a minislro, id est,
Vefe delectatio, et non tantum opinata. diacono, discretiva voce, qune discernit
inter communicantes et non communi-
dicendum ad primum, quod pec-
Et cantes. Appellat vero, id est, praedicat
catum secundum suam naturam est cor- alte diaconus. ct hoc castissime, id est,
ruptio naturalis boniquod est ordinabi- mundissime, scilicet c/uia ego vado ad
litas ad gratiam, tamen quantum ad summum diviniformitatis in aliquo,
principium secundum (juod est in aclu in quo sum invisibilis et non communi-
nostfo, non est alienum a nobis. cabilis ab infirmantibus imper/ecte,
Ad seCUndum dicenduni, ({imd non est id est, ab liis qui nondum perfecti sunt,
tanluin delectatio secundiim sensum, ut sed infifmi : quia dicit, ad aliquid licet
dixit Plato, propter quod rcpndicnditur mihi accedere quod non debent videre
ab Aristotele, sed uniuscujusquedelecta- vel communicare imperfecti. Abigit, id
lio vera est secundum proprium habi- est, vox diaconi, passibilitef,
expellit
tum non impedita
sibi operatio quod : propler passidnes a quibus adhuc non
autera secundum sensum est, non est sunt perfecte liberati, inspectione et com-
hominis proprium, sed tanlum id quod municatione, quia peccatores non solum
esl secundum rationem. a communione, sed etiam a visione cor-
poris Ghristi se excludere ut indignos
debent, sicut dicitur de Publicano, quod
nolebai nec ad ccelum
, oculos levare '.

Deinde, id est, post vocem diaconi,

1
l-Ur. XVill, 13,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. 6 18. 601

indocti et imperfecti teletarum,id est, de quippe aondum pervenerunt in ineom-

sacramentis, scilicet catechumeni, conse- mutabile et activum deiformishabitus,
quenterque his excluduntur energumeni, cujus Bervitute potius agunl qnam pa-
qui sunt bcnc, id est, facile patientes tiuntur iu peccato.
propter infirmitatem, adversus et vincula, Deinde cum ipsis recedentei a contra-
id est, concupiscentias a quihus tialiim- ria vita, \>\ est, a peccato, scilicel pceni-
tur ad peccatum, et phantasias quibus tentes poenitentia solemni, etc. : et
decipiuntur erroribus, contrariorum, id legaliter, id est, b< i undum verbum I

est, daemonum vel peccatorum : ipsi Beati immaculati in via '.

18

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTM. CORDKKII, S. J. INTERPRE TATIO.

Sanctissimi sanctissimorum
tunc Tum deniquc sancu sacromm ,\d-

sanctificatores et contcmplationis ama- minisiri spectatorcsquc studiosi, sa-

tores sanctissimam telctam sanctc ct cratissimam hostiam sacro ritu con«
dcccntcr inspicicntcs laudant hymno- tuentes, generali laudatione concele*
logia Catholica bcncficum ct bonorum brant bcncticum munificumque piin-
largicns principium, subintroducentes cipium, a quo salutaria nobis exhibita
salutaresnobisquaerevelataesuntteletae, sunt sacramenta, quae sacrosanctam
sanctam perfectorum deificationem sa- illam initiatorum consummam dei -

crificantes. Hymnum autem huncalii cationem. Hunc autem hymnum alii

quidam hymnologiam vocant. Alii au- laudis canticum, alii symb
religionis
tcm rcligionis symbolum. Alii vcro. lum appellant, alii denique, mea q

ut aestimo divinius, hierarchicam Eu- dem sententia, divinius h im

charistiam tamquam comprchcnsivam eucharistiam, sive princi)
hymnosdivinituspraevenientium sacro- gratiarum actionem, ui quse divinh
rum donorum. Yidctui cnim mihi lau- ad nos dimanantia sacra d< m-

•
Psal. r.xviu, 1.
 :

1)02 D. \\M. MAG. n|U). V\\ ED.

dandorum omnium divinorum opc- plectatur : videtur enim laudatarum

rum actionem circa nos fieri, essen- omniuin divinarum opcrationum ra-

tiam quidem nostram et vitamet dei- tio nobis exstitisse, cum substantiam
formiter substituens, ct principaiibus vitamque nostram benefice sustentan-
exemplis et pulchris dcilbrmcnostrum do, ac primitivis pulchritudinibus dci-
formans, ct divinioris habitus ct reno- formcm portionem eflbrmando,
nostri
vationis in participatione constituens, atque ad divinioris habitus et anago-
segregans autem ex ncgligcntia inge- ges, qua sursum elevemur, partcm
nitam nobis solitudincm divinorum, admittendo; tum provide rurando, ut
reficiens nos bonis in antiquum revo- cx ingenita nobis per nostram igna-
cat, ei perfectissima nostrorum assum- viam munerum orbitate divinorum,
ptionc consummatissimam proprio- propositis muneribus in pristinum
rum traditionem optime operatur, et statum revocemur, perfcctaque rerum
hanc societatem nobis Dei ct divino- nostratium assumptione, suarum nos
rum donat. participes efficiat, eaque ratione Dei
nobis divinarumque rerum commu-
nionem largiatur.

in sensibilibus, ot tales incipiunt laudare

Deurn dicentes euni datorem omnis boni
decantando symbolum Catholicae fidei

1MVISIO ET KXI'()S1TI0 TEXTUS.

et hoc tunc temporis vocabatur a qui-
busdam hymnologia, quia erat sermo
divinae laudis, a quibusdam vero sym-
bolum religionis, id est, fidci, eo quod
conlinet articulos tidoi verum dignius
:

vocatur gratiarum actio, eo quod con-

Sanctissimi tunc etc.
tinet in se omnes actioncs divinas pcrvc-
nientes in nos, quas laudare dohemus
cum gratiarum actione. In eo enim dici-
tur quomodo nostram osscntiam et vitam
insitituit ad similitudinom suam per cre-

ationem, ot rostituit per redemptioncm :

llic ponil oa quae aguntur a remanen- etenim ponuntur in eo acta passionis ot

tibus, ante consecrationem : et primo id opcrationos Christi, quibus renovamur
quod peragitur ab omnibus, scilicet dc- in participatione divinae similitudinis, et
cantatio symboli. Secundo, id quod pera- segregatur quod ex negligentia nobis in-
gitur al) histantum qui assistunt alluri, genitum est, et quomodo Christus per
ibi (§ 19), Sic autem divina, etc. hoc revocat nos in antiquam innocentiam,
et assumcndo ad se facit nos participes
Dicit ergoprimo, quod exountibus his, Dei et donorum ejus : et ideo congrue
quorum mentio facta est, remanentper- dicitur in consecratione liujus sacramen-
fecti qui vel debeant sacrificare, vel ex ti, por quod hoec omnia beneficia parti-
Bymbolis in contemplationem spiritua- cipamus.
lem venire desiderant unde digne in-
:

spicinnl Imc Bacramentum non sistentes

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 18. r,03

Sanctissirni, idest, qui sunt immacu- facit. Alia translatio « desertum i : >> m -

lati tunc, i<l est, posl exclusionem prae- gligentia propria ingenitam, idest, inter
dictorum, sacrificatores sanctissimorum, ii"- genitam, quae itur per b

id est, sacrorum, amatores contempia- mentum vel per operationes Christi, qu

tionis, id est, quaerentes ex symbolis spi- recitantur in symbolo : in antiquum^ id

rituales contemplationes, hymnologia, id est, -t.iiiiiii innocentis, perfectissitna a -

est, sermone laudis, es1 enim hymus sumptione nostrorum, secundum i<l est,

« liius Dei cum cantico, » Catholica, i«l i|ihmI perfecte oos ad se assumil per com-

est, universali, eo quod continel Catho- munionem, vel secundum quod aaturam
licam fidem, principium largiem, id est, aostram perfcc te assumpsil per Incarn
largitivum bonorum, scilicet Deum a <|u<> tii>n«'iii : assumendo enim eam i ommu-
suul revelatse teletse, etc. Eucharistiam aica\ ii in>liis Bua, Bcilicel ul ro>i u taietn
hierarchicam, i<l cst, gratiarum actionem habeamusDe\ quantum ad subsistentiam
nostra; hierarchiae. i'jii>, et divinorum quantum a<l dona.
Videtur enim mihi aclionem laudando- Vel potesl aliter exponi, quod intendit
rum omnium divinorum operum, quae tangere ea quae dicuntur in Bymbolo
sunt circa nos, /icri, i<l est, memorari Apostolorum, [uod ex eis circa d

iu symbolo, eo quod iu eo dicitur creatio aliqua divina beneficia consequuntur :

et reparatio quae est per [ncarnatio- hoc enim quod dicit, essentiam quidem
nem et omnia quse de Christo dicuntur : nostram, etc. refertur, adidquod in Bym-
vel quia in hoc sacramento sumus par- bolo dicitur, <- Cre itorem cobH e1 terrae.

ticipes oumiuui divinorum operum circa Quod vero sequitur, Principibus,eic., ad

nos : et ideo congrue cantatur in hoc s.-i- id <ni<i<l in s\ mbolo Bequitur, • I t in

cramento icl quoil continet omnia divina « .lcsuiii Christum, • qu;»' <!<• Christo <li-

benelicia. cuntur, ut dictum est. Quod vero Bequi-

Substituens essentiam nostram dei- tur, divinioris habitus, etc ,
ad id quod
formiter, i<l est, ad similitudinem Dei sequitur, « Credoin S|iintiiin -.ni> (um, »

per creationem, id est, substitui recitans (|ui datur n<il»is ad aostram renovaUo-
quantum ad primam expositionem vel :
nem in habitu gratis gratum facientis.
quia hoc sacramentum in aobis operatur Hocquod Bequitur, segregam etc, -i>l i«l

diviniformem vitam quantum ad secun- quod <li<•illll•, i Pei catorum remissio-

dam : et sic totum sequens dupliciter iicin. » Quod Bequitur, divinorum,
potesl exponi, vel quia referatur ad sym- ad id quod dicitur, i Sanctorum commu-
liulum, vel ad sacramentum. aionem, ete, i Quod Bequitur, wi anti-
Principalibus exemplis, id est, actioni- quum revocat, quod dicitur, <•!«•.. .i«l id

bus Christi qui esl caput aostrum quan- « Carnis resurrectionem, • quo in Nit.ow
tum a<l priroam expositionem, vel Bym- ci immortalitatcm reparamur. Hoc «|
i

liolis, quae decenl principale Bacramen- Bequitur, perfectissimai

;

tum quantum ad secundam. quod dicitur, *> Vitam eeternam, • quam

Solitudinem, i<l esl . peccatum quod ani- Kilius \>> \ nobis dedil dc pi p

ln.ini nostram sterilem el desertam a Deo piens < arnom de nostro.

mu 1). A\M. MAG. ORD. Plt.T.I).

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO-

autcm divina humanitate sacre

Sic In hunc autem modum deiprincipali

laudata, occultus quidem divinus pa- benignitate sancte collaudata, cooper-

nis apponitur, et benedictionis calix : tus quidem divinus ille panis calix-
divinissima autem salutatio sancte agi- que benedictionis proponitur divinis- :

tur et agiographorum voluminum my- sima vero salutatio sive osculum, sa-
stica et supermundana recitatio. Non crarumque tabularum mystica et su-
enim unum est ad unum congregare permundialis recitatio celebratur. Non
et unius participare pacifica unitate, enim possunt ad unum colligi. atque
non ad seipsos pacificatos. Si enim ab unius pacificai unionis participes exi-
unius contemplatione et scientia illu- stcre, qui secum ipsi dissident. Nam si

minati ad uniformem et divinam con- unius contemplatione atque cognitio-

gregationem unificamur, non fortassis ne illustrati, ad uniformem quamdam
in partitas rescindimur decidere con- ac divinam conjunctionem redigere-
cupiscentias, ex quibus materiales mur, nequaquam in divisas cupidita-
creantur et passibiles adversus secun- tes dilabi nos pateremur, ex quibus

dum naturam sequiforme infestationes. istse materiales plenaeque passionum

Hanc igitur, ut restimo, uniformem et adversus aequales existunt inimicitice.

inseparabilem vitam, pacis sacra actio Hanc itaque, uti reor, uniformem at-

promulgat, simili simile collocans, et que indivisam vitse rationem sacra is-

a partitis separans divina et unita spe- ta pacis conciliatio sancit, dum simile
ctacula. in simili collocat, et divina singularia-
que spectacula a dividuis secernit.
 ])K KU:il>l.\>llLA IIIKHAHi.IJIA, CAP. III, § 19.

Dicil ergo primo, qaod divisos ab in-

vicem non i ontingil .ri in
unuiii, el etiam quod con^ . tur ad
unum, non caditin concupiscentias qui-
bus dividitur a se el abaliis busb Bpei i.-i ;

el ideo pax quae datur, significal quod

divisio et Bxeosmo tbxtus. oportet rec ipiente8 gacramentum unionis,
pacem habere ad invicem, utsimili wi- t

licel iu pacificatis, recipiatur simile, sci-

,,. . .. . licel Bacramentum pacis, oruod >>[ Eu-

&ic autcm divxna, etc. , . .. ..
'

cnaristia. Non entm, in Gr» >: i non

est unum i el nbi habemus pacificatos,
:

habel divisoa : el Bii planum est, qnod

haec Littera sic debet legi : Non unum, i.l

est, nullus, est t i « 1 *

- - 1 , contingit, congre-
llic ponit ea qua* a ministris altaris gare ad unum ei participare unius, id

ante consecreationem perficiuntur : et est, quod est in uno Christo, nonpacifi-

jirimo ponit rituin. Secundo theoriam, ad seipsos el si ibi qod ^it
catos : n<m,
ibi, Non enim unum, etc. primum debet resumi Buper totum.
Rescindimur, i<l est, cogimur sicul se-
Dicit ergo primo, quod postquam Deus parati ab invicem, adversus sequiforme
iaudatus est per Symboli decantationeni, secundum, ndturam, i<l est, contra aaqui-
ponitur panis consecrandus occultatus tatemveritatis,qu83es1 connaturalis ratio-
super altare, et similiter calix : et tunc ninostra velsccundum Commentatorem,
1
:

daturpax, et postea recitatur ad iniitatio- sequiforme secundum naturam, id est,

nem aliquid de eis qui bene mortui sunt quod cst ejusdem speciei aobiscum.
in Ghristo, ex sacra Scriptura, kumanita- Collocans simile simili, i<l est, sa< m-
te, id est, benignitate, salutatio, id est, mentum pacis in pacificatis. Alia, transla-
occultatio. tio. « confirmans : » separans <> partitis,
i<l est, divisis ab invicem, spectacula, i.l

est, visiones Bacramentorum, divina, i.l

Non enim, etc. Ilic ostendil theoriam est, qua? continenl Deum, et unita, quia
eorum : et primo pacis. Secundo rocita- nos uniunt. Uia translatio, «• <lir<>i<i\ <-t

tionis mortuoruin, ibi, Sacrarum autem } unitivas risi<</i<'s. »

etc. De osculatione pacis infra dicet.

600 I). ALIi. MAG. <>|{|). IMU;i>.

20

ANTIQUA TRA.NSLATIO. BALTH. CORDERII, S. INTURPRETATIO

A. Sacrarum autem tabularum post Sacrarum porro tabularum qua?

pacem recitatio, praedicat sancte firma- post paccm adhibetur recitatio, depne-
ad strenme vitte consummatio-
tos, et dicat eos qui sancte vixerunt, atque ad

nem immutabiliter advenientes. Nos probte vitai perfectionem constanter

quidem per similitudinem eorum in pervenerunt ; nos quidem, eorum imi-
bcatissimum habitum et deiformem tatione, ad beatissimum illum statum

quietem hortans et manuducens, qui- quietemque deiformem adhortando ac

bus tamquam viventibus prcedicat, et manuducendo, illos vero ceu viventes

ut Theologia ait, non mortuis, sed in celebrando, quippe ut theologia docet,

divinissimam vitam ex morte transeun- nequaquam mortuos, sed ex morte ad

tibus '. Vide autem, quia et recorda- vitam divinissimam translatos. Ad-
tionibus sacris restituuntur divina me- verte autem, ut et sacris memorialibus
moria non humanitus memorativa a inserantur, non quasi humano more
phantasia declarante, sed veluti quis memoriam divinam, in ea parte me-
dixerit divinitus secundum divinorum moriae quae visa recipit, inesse decla-
deiformium pretiosam et immutabi- ret, sed ut quis dixerit pro Dei digni-
lem cognitioncm. tate,secundum eam quae in Deo est
rerum perfectarum ac deiformium pre-
B. Novit enim, ut eloquia aiunt, qui tiosam et immutabilem cognitionem.
sunt ejus «, et, pretiosa in conspectu Xovit enim, (ut eloquia testantur ,
qui

JJomini mors sanctorum ejus 3, morte sunt ejus ; et : Pretiosa in conspectn

sanctorum pro in sanctitate consum- Domini mors snnctorum ejus, morte
mationc dicta. Et haec autem sacre in- sanctorum pro sancta consummatione

1
Sapient. v, ir,
;
Joan. xi, 25, 3
P>al. cxv, II.
* II ad Tiinoth. 11, 19.
 1 —

'
DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, 6 20.

tellige quomodo superpositis divino accepta. Sed et illud quoque sancte ob-
altari piis symbolis, per qua,- Christus serva, ut impositis divino altari sacris
significatur et participatur, adest in- symbolis quibus Christua significatur
dubitanter sanctorum professio con- ac sumitur, protinus adsit ^anctorum
junctionem eorum inseparabiliter ma- illa descriptio ;
quse individuam eo-
nifestans ad eum supermundana et sa- rum conjunctionem unionemque cum
cra unitate. illo supermundialem sacramque insi-
nuat.

cundum virtutes, in beatissimum habi~

tiim beatitudinis creats, </ deiformem
quietem, quffl ••-( iu ipso \)>>>, in quo

quiescil intentio quantum ad beatitudi-

11« 111 increatam.
IAPOSITIO TBXl i
S.
Secunda Lheoria esl : quia per 1 1 • »
•
-

quod laudantur tamquam \i\i. ostendi-

tnr eo8 transire "!< morte in vitam, et per
hoc quod memorantur, ostenditur i

non excidisse a memoria Dei, non quia

\. Sacrnnmi autem, etc.
Deus habeal phantasticam memoriam
sicul nos : sed quia symbolice de ipso
memoria dicitur.

Quibus, id est, de quibus. Vlia Iram

latio, " Itlos autem tamquam
Ili< ponil theoriara recitationis mor- prsedicans, i ut Theologia <ii/, Matth.
tuorum, et esl triplex. Secunda incipit, xxn, '>- : Non est Deus mortuorum : vel
il»i, Quibus tamquam, etc. Tertia, ibi, in Sapient, v, 16 : Justi autem in /

Et hsec autem sacre, etc. t/iiiiit vivent.

Recordationibus sacris t id est, S
Dicil ergo primo, quod recitantur qo- jttuii^ sacris quoad recordationem n ili<

\>\> ex Libris sacris illi qui sancte mortui restituuntur. Vlia translal
simt et pervenerunt ad beatum Gnem .. siti sunt, i divina memoria •

sancta? vita prseterits, ul aos eorum rante, \>\ est, in Be clare habente, n -

exemplo manuducamur ad illam beatam moria, dico, qus tion est humanitus, id

quietem tabuiarum, id est, librorum

: est, per modum quo esl in nob rw-

quorum folia in modum tabularum con- tasia memorativa, idest, per phuntusium
junguntur, in quibus scilicel continentur .1 qua a< cipil memoriam in nobis
gesta mort u« iriiin , prsedicat t idest, lau- est memoi ia in Deo
il.il sancte formatos, id est, eos qui in nl est, dicerc polerit divinitus, i

Banctitate confirmati tuerunl in vita Bua. per modum >\\\ inum, si< ul alia ») mboli-
Alia translatio, « illos qui sancte vixc- ,i, cundum
v. ilicet n
runt, advenientes, •> iil est, « pervenicn tiosam quantum ad modum <m icndi, i /

tfs » (sic enira habet alia translatio) iwi- immutabitem, id est, infnllibilcm divi

mutabiliter, quia sine fine, ad consutn- i iini \ irorum d lium, id csl 1

mationem, id est, ab beatiludinem quoo similium, primu quanlum ad unilatem,

estperfectio vitte ejus, strenue t id est, Beoundo quantura ad »iinilitudin< m
(308 1). Al.lt. MAG. <>HI>. imu:i>.

enim ad Deum similitudo el unitas, u1 « motus humorum non Bunt bene me-
supra habitura est. i mores, Bimiliter aeque decrepiti pro-
« pter defluxum sicul esl in antiquis el
« ruinosis aedificiis, » u1 dicil Philoso-
[tlius : ergo memoria non esl potentia
intellectiva.
;t. Praeterea, ln quibuscumque esl me-
moria, est differentia secundum bene et
male tenere : sed in Bubstantiis intelle-
ctivis iKni est participatio alicujus secun-
COROLLARtUM. dum (juod possil causare in eis bene et
male rctinere : ergo ikhi esl in eis me-
moria.
\. Praeterea, ln natura perfecta intel-
Lectiva non potest esse reflexio super
particulare, cujus est esse hic et nunc :

ergo memoria non potest esse intellecti-

Ex hoc accipitur, quod non est pro- va natura, nisi a»quivoce sumatur memo-
prie memoria in Deo, nec in aliqua in- ria, sicut Augustinus sumit pro notitia
tellectiva Bubstantia, nisi symbolice : sed quae csttam respectu proesentium quam
tantnm in parte sensitiva, circa quam praeteritorum et futurorum tempus enim :

est phantasia. Et hoc idem dicit Grego- praeteritum caditin diftinitione memorioe.
rius Nyssenus et Damascenus et oinnes
philosophi : el ad hoc possunt esse hae
rationes :

i. Quaecumque enim potentia accipit

cuni determinata differentiasensibilis,non
est intellectiva Bubstantia : quia intelle-
ctus accipit sine conditionibus indivi-
duantibus ut liic et nunc : sed memoria
esl acceptio alicujus cum determinata EXPOSITIO TEXTUS.
differentia sensibilis, scilicet cum dcter-
minato tempore, est enim semper prae-
teriti : ergo non est circa intellectivam
substantiain.
2. Ad idem, Nulla potentia, cujus de- It. Novit enim, etc.

terioratur aut melioratur actus ex diver-

sa complexione, est intellectivae substan-
tioe, eo quod intellectus nullius corporis
cst actus : sed memoriae actus deteriora-
tur et melioratur ex diversa complexio-
ne : quia « secundum frigidum et siccum
« estbenememoriae,et secundum calidum Ut aiunt eloquia (II ad Tim. n, 19),
« et humidum male, » ut dicit Philoso- morte sanctorum dicta pro consumma-
phus : et etiam « pueri propter multos tionc, id est, fine vitee, in sanctitate, sic

Suiuni. de Creatur. «{. 38, art.t.Item, Ia II, dist. 3, art. 6.

 DE ECCJiESIASTlCA BIERARCHIA, CAP. III, 5 21 009

quod ly sanctorum teneatur formaliter, Christus) fil recitatiosanctorum, signatur

non tantum materialiter. inseparabilis societas sanctorum ad Uiri-
Tertia thcoria est, quod per hoc quod stum, pro/essio, id est, recitatio. \li.i

superposito pane (per quem signatur translatio, « descriptio. »

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

His autem ea quaj dicta sunt lege His autcm eo quo dictum est ritu
sacrificatis, stans in conspectu sanctis- celebratis, adstans coram symbolis
simorum symbolorum, aqua manus sanctissimis pontifex aqua manus ab-
summus sacerdos lavat cum pudico luit una cum sacerdotum ordine ve-
sacerdotum ordine. Quia quidcm, ut nerando. Namqui lotus est ut eloquia
cloquia aiunt , qui lotus est, non
l
non opus habet alia quam
testantur)
indigct alterius nisi extremorum, id summitatum seu extremitatum si
est,novissimorum suorum lavationis : rum lotione, per quam utique supre-
propter quam sublimissimam purga- mam munditiam fiet, ut divinis
tionem in castissimo deiformitatis ha- prasditus habitu deiformitatis, dum ad
bitu, ct ad secunda deiformiter prove- sequentia quoque benignc procedit li-

niens, non retentus erit, et absolutus ber futurus sit et expeditus, quippe
tamquam perfectissime uniformis, et prorsus uniformis, et ad unum run
ad unum iterum adunatumconvertens, unitive immaculatam si-
conversus,
incontaminatam et immaculatam fa- imil et intemeratam suam c m- i

ciet conversionem quasi deiformitatis versionem, tam |uam qui dcif

-

salvans plenitudinem et intcgritatcm. e plenitudincm et ini

Sacer igitur luter, ut diximus, in ea vet. Porro sacrum la\ aci . uti dix
secundum legem erat hierarchia. Nunc mus, in legali erat hierarchia ;

autem summi sacerdotis et saccrdo- autem pontificis ac saccrdotum illa

1
Joan, \in, 10,
610 D. m.h. m \», om>. pii i:n

tum manuum purgatio ipsum insi- nianuum ablutio illud ipsum insinuat.
nuat. Eos cnim sanctissimam vc-
;ui I
os cnim qui ad purissimum accc-
nicntcs iminolationcm purgare opor- dunt sacrificium expiatos esse decet
tet, ct extremas animae phantasias, et extremis animae phantasiis, et
etiam
similitudine ipsi tantum, quantum pcr similitudinem ipsi, quoad potcst,
possibile cst, advenirc in manifestiores appropinquare ; clarioribus enim hoc
sic theophaniasj supcr quas ponentur, modo Dci apparitionibus illustrabun-
supermundialium fulgorum in [confor- tur, supermundialibus istis corusca-
mium spcculorum claritatem univcr- tionibus in consimilis speciei specula
saliorem ct lucidiorem apparentium limpidius ubcriusquc jubar suum cvi-

pervenire proprium splcndorem. Sum- brantibus. Caeterum pontificis illa sa-

mi autem sacerdotis et sacerdotum us- ccrdotumquc ablutio, qu;c summis c.\-

que ad summa, id est, novissima la- tremisque digitis adhibetur, coram sa-

vatio in conspectu fit sanctissimorum crosanctis istis svmbolis instituitur,

symbolorum tamquam in Christi om- non sccus ac coram Christo, qui oc-
ncs adspicientis nostras occultissimas cultissimas quasque cogitationes in-
notiones, ct subtilissimse purgationis tuctur atque ubi suprema illa expia-
:

in ejus intensissimis subtilitatibus et tio perspicacissimis istis scrutationi-

justissimis et aequissimis judiciis ter- bus, nec non justissimis integerrimis-
minata.-. que judiciis estabsoluta,

ponit praeparationem consecrantium per

manuum lotionem. Secundo, consecratio-
nem ipsam, ibi (§ 22), Sic divinus, etc.
Girca primum iterum ponit rituni. Se-
mviSlO ET EXPOSITIO TEXTUS. cundo, significatum, ibi (§ 21), Quia qui-
dem ii l eloquia, ctc.

Primo ergo dicit, quod paratis his

quae dicla sunt, sacerdos summus, cum

aliis sacerdotibus adstantibus lavat ina-
HU autem ea quse dicta sunt, etc. iiiis coram altari, in quo jam sunt posita
panis el calix, lege, i<l est, secundum
hierarchicae legis institutionem, sacrifica-
tis, id est, sacre paratis, symbolorum^ iil

est, ])anis et \ini.

Bic ponit ea quae sunl essentialia sa- Qnia quidem. Ilie ponit theoriam hu-
cramento, scilicel consecrationem ipsam : jus et primo ipsius lavationis. Secundo,
:

el jtrimoponit consecrationem. Secundo, quare ante sacrificium, ibi, Sacer igitur

ea quaB peraguntur posl consecrationem, luter, etc. Tertio, quare intaiiloco, ibi,
ibi (§27), Deinde Deo simili hac actione, Smnini niit' 1

/!) sacerdotis.
etc.

Circa primum duo facit ; primo eniin Dicit ergo primo, quod sicul dicit Do-
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, § 21. 011

minus l
, non oportet ut qui loti sunt, assignantur in Bacramentis et participa-
etc, nisi 11 1 extrema sua laventj iit aon tionem, et ex hoc in apertam claritatem,
tantuin sint mundi a magnis peccatis, Bed in qua videnl qui sunt in patria. Luter %

a ininiinis, quantuin est possibile, ul se- Vi '> in quo est aqua, ul dicitur Exod.
cundum quod progredientur in inferiores \\wi. el III Reg. vn, 13. Legem vera-
pcr operationes hierarchicas, non coin- cem : ipsum, id est, aliquid. Immolatio-
quinentur ex perfectissimis mundissimis- nem, id est, sacrificationem : extremas
que, sed maneant insuapuritate, et alios phantasias animae, id est, minimas
reducantin ipsam. tationes et aflectiones :
>/ oportet rimili-
Eloquia aiunt, (Joan. xm, .*;
et seq.). tudine ipsi, id est, ad Deum, quantum
Extremorum, ibi tantum dicitur de possibile,advenire, primo mundatas, in
pedibus : sed ipsc accipit asimili de theophanias, id est, in contemplationes,
omnibus extremitatibus sublimissimam, : supermundialium fulgorum, id est, spiri-

quia non in extremis, castissimo, id tuiiliuiii significatorum, mani/estiores

est, mundissimo, proveniens ad secunda, quam ipsa s\ mbola in qua3 intendunt alii,

id cst, in subditosper dispcnsationcm sa- circa quas ipsi ponentur. Alia translatio,
croruin, <[uia fortc posl Lotionem ibat ad « circum illi volvuntur > fulgorum, :

Chorum, nunc vero provenit quodam- dico, apparentium, sicut imperfectum

modo ad secunda quando invertit se, et appctil perfectionem, pervenireproprium
pctit orari pro sc, n<m retentus, scilicet splendorem, universaliorem ea quas hic
imperfectionibus inferiorum, absolutus, est, quia ad plura se extendit, ei lucidio-

id cst, liber ab eis : et iterum, scilicet rem, quia sine speculo ef a?nigmate. Alia
postquam provenit insecunda, convertens translatio habet, « fulgoribns et appa-
se adunatum ad unum, scilicef Deum, rentibus, » et sunt ablativi absoluti, et

faciet conversionem ad Deum quod sig- :

sic etiain planius esf Buh eodem Bensu.
nificatur quando iterum convertit se ad
immaculatam in
altare, se, et inconta- Summi autem sacerdotis. Hic ostendil
minatam ab aliis salvans, id est, conser- quare coram symbolis Laventur manus,
vans. el dicit, quod hoc lil ut significetur q I

nos purgamur, dum qos vivimus in con-

Sacer igitur, etc. Hi< ostendit quare la> spectu Christi, qui omnia inspicit : in

ventur manus ante immolationem. Et di- quibus significatur Christum etiam occol-
cit, quod idem significal bajc Lotio anle tas cordis dijudicare notiones, id est, co-
sacrificium, quod olim significabaf vas gitationes, sublimissimse purgationis, id

aquae quod erat in Lemplo quo Lavaban- est, Bublimissima purgatione, genitivus
tur sacerdotes accedentes ad sacrificia ve- pro ablativo more Grscorum, terminai
tciis legis, Bcilicet quod sacrificantes iil esl , terminata, nl esl . dijudii ita, sicul
cliiiin debenl esse a minimis mundati, ut eam determinal per sententiam, in ejm
sir assimilati Deo, quantum possibile est, subtilitatibus intensissimis, id est, subti-
venianl in contemplationem eorum quoa lilm^ \ isionibus. eti

1
Joan, mii. iu : Dicit ei Jesut : Qui lotus est totus,
)n>i> indiget ni>i ut pedes lavet, ued esl mundut
012 D. U.lt. M \(.. <UU>. PRiED.

22

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sic divinus summus sacerdos uni- Tum jam divinis

rebus pontifex
tur, et sacras divinas actiones laudans, conjungitur, sanctisque Dei operibus
sanctificat divinissima, et sub conspe- laudatis, divinissima consecrat my-
ctu ducit laudata. steria, et in adspectum ducit quae cele-
bravit.

Ergo esse nos divinas actiones di-

in Quaenam porro censeamus divina in
cimus, deinceps narrandum quanta vir- nos esse opera, deinceps pro virili ex-
tus. Non enim omnes laudare sufti- ponendum est. Neque enim laudandis
ciens ego, neque aperte scire, et alios omnibus sufficio, imo ne clare qui-

in mysteria ducere. Quaecumque a di- dem cognoscendis aliisque tradendis ;

vinis summis sacerdoiibus consequen- quae autem a praesulibus divino numi-

ter eloquiis laudantur et sacrificantur ne afflatis conformiter eloquiis laudan-
hic, ut nobis possibile est, dicemus, tur ac celebrantur, eadem pro modulo
hierarchicam inspirationem ducem in- nostro, sacriordinis adspirationi implo-
vocantes. rata, proferemus.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 22. 513

magnitudinem. Secundo prosequitur,

il)i § 23), Humanam naturam, etc.

Primo ergo dicit, quod dicendum est

primo actiones divinas quaa laudantur in
sacriGcio, el postea virtutem sacramenti,
DIVISIO ET EXPOSISIO TEXTl S. iu liis qui siiiniiul, noii tamen omn
tiones divinas quae sacramento repraB-
sentantur, esl sufficiens ^'•il< aul expo-
uere aliis, sed tantum illa quaa babentur
per sacrara Scripturam : et ul hoc n\
Sic divinus sacerdos, <-tc. possibile, invocal eum a quo est omnis
inspiratio hierarchica. Vel aliter primo
debemus dicere divina beneficia quaa sunt
-
divinae actiones in uos, quae in hoc -

cramento rememorantur, deinceps nar-

randum quod <
i
st ad propositum, Bcilicet

ritus et mysterium, quanta virtus est,

Ilic determinat de consecratione ipsa, scilicet nobis ad talia dicenda causam

: el

et primo ponit ritum, secundo theoriam, subjungit, quia non esl Bufficiens omnia

ibi, Ergo esse in nos, <

i
tc. dicere. Ergoex quolaudal divinas actio-
nes, nos dicimus divinas actiones esse in

Dicit ergo primo, quod Episcopus pa- nos, id est, dicemus quas divinas actio-
ratis praedictis, laudat actiones divinas, nes in nos repraisentel nobis hoc sacra-
quae operantur in sacramento, dum dicit mentum. Alia translatio, « igitur quas
quomodo Christus lioc sacramentum in- quidem esse ad nos, etc. »

stituit, et sie consecrat per verba Domini Deinceps in sequenti parte narrandum
corpus et sanguinem ejus, el tandem os- quanta sit virtus hujus sacramenti in su-

tendit populo dum hostiam levat. Unv- mentibus ipsum. .1 divinis summis ra-

tur, quia per eam unimur ad Deum : di~ cerdotibus, id est, qui tradiderunl Scrip-
vinissima, id est, corpus et sanguinem turas canonicas, vel ab ipsis sacrificanti-

Christi, sanctificat, i<l <

v
st, consecral : hus laudantur per memorationem, ei ra-

laudata f id csl, consecrata. crificantur per consecrationem, coi

quenter eloquiis, id est, secundum quod

Ergo esse in nos, etc. Hi«' ponil dicto- consonal sacrae Scripturas, hierarchicam
runi theoriam, ei primo dicit »1«' quo esl inspirationem, ducem id est, principium
intentio, et facil invocationem proplersui ejus, etc.
01 t 1). AI.lt. M \r. ORD. IMt.Kh

23

ANTIQDA TRANSI.ATIO. ttAITH. CORDKRII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Humanam naturam in principio ex Naturam humanam, ab initio divinis

divinis bonis insipienter perditam, bonis imprudentia sua spoliatam, vita

multum passibilisvita susccpit, et cor- passionibus obnoxia et terrae mortis
rumpentis mortis rinis : consequenter exitus excepit, quippe perniciosa ista

cnim, quae vere est bonitate perdita veri boni desertio, sacra^que in para-

apostasia, sacra; in paradiso legislatio- diso legis praevaricatio eum qui blan-
nis transgressione, recalcitrantem vi- de, mulcentibus ct infestis adversarii

vifico jugo, propriis motibus et fomen- fraudibus illectus, vitale jugumexcus-

tis adversarii et inimicis seductionibus serat, propensionibus suis, quas divi-

contrariis divinorum donorum tradi- nis bonis adversantur, dimisit, unde

dit.Inde miserabiliter pro aeterno qui« misere aeternitatem cum mortalitate

dem mortale mutavit proprium au- : commutavit; et qui originem a corrup-

tcm principium habens in corruptibili- tibili generatione acceperat, ad interi-
bus gcncrationibus, ad principii con- tum origini consentaneum jure
suae

sequcntem mcrito ducta est fincm. Sed merito propcravit, ncc non a vita divi-
ex divina et ex sursum ducente vita na, qu;e ipsum ad supcra subrigebat,

voluntarie decidens in terram, contra- dilapsus, et ad extrcma contraria jam

riam extrcmitatem, gravata est mul- praeceps datus, variis pcrturbationibus

tum passibili mutabilitate. Errans au- obnoxiam nactus cst immufationem.
tem a directa via, quae est ad vere exi- Cum vero etiam a recto tramite ad
stcntem Deum, vulnerata cst, et perdi- Deum verum tendcnte deflecterct, at-
tis ct maleficis subjecta multitudinibus, que exitiosis maleficisque turmis sub-
oblita cst, non diis, scd neque amicisj. ditus tencrctur, minime advertit se

scd inimicis famulans. Ipsis autem im- non diis et amicis, scd infestis hostibus
secundum propriam
miscricorditer ea fuisse obsecutum quibus eo crudeli-
;

humanitatem, ab illis autem crudeli- tcr pro immanitate sua abutentibus,

tcr secundum propriam crudelitatem in status internecionisque discrimen
abutentibus, ad consumptionis et de- vcnerat.
 ^

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § s.',. •;i:i

structionis miscrabiliter in aliud peri-

culum in non substantias serviliter in-
cidit et perditionis periculum.

traditus es1 ex suo peccato in potestatem

eorum quibus consentivit, ul Bcilicel sit

servus peccati : el ideo pro vita aeterna,

qua scilicel poteral non mori, consei atus
1MVISIO ET EXPOSITIO TEXTl 9. csi mortalem \ itam, quae scilicel neces-
sitali mortis addicla, el ut incurrat finem
mortis, qui competil principio Buae f.i-

ctionis, quo esl compositus ex contrariis :

et etiam ex vita qua ducebatur in supn--

Humanam naturam, etc nis, scilicet in ccelum, decidit in terramj
el passibilis facta est, el errans a \ ia recta
mandatorum Dei, vulneratus esl peccato
originali, <! subjectus daemonibus, quo-
rum tyrannide in plurima peccata i\<\,-
nit. Multum passibilis vita, et finis cor-
rumpentis mortis suscepit humanam
Uic ponit theoriam eorum quoe dixe- naturam ex divinis bonis, sic quod pote-
rat, <
i
t primo ejus quod dixerat de Laudc non mori, etiam non peccare, ex his
ral

divinarum iu qos actionum. Secundo <li- quibus Deo similis eral consequenter :

vinam consecrationem et reverentiam cir- enim lnunana tradidil per consensum -

caipsaiu, ilti (§ 2(i), Laudans autem, etc. recalcitrantem, id est, repugnantem </-

Kt quia actio quae in lioc sacramento vifico ji"j<>, i<l est, divino praecepto ex
commemoratur, esl reparatio humanae transgressione sacra legislationis in /<</-

aaturaB, ideo prima pars dividitur in tres radiso, tradidit, dico, scilicel propriis
partes. In prima ponit perditionem hu- motibus et seductionibus inimicis, id est,
niiina: n;ilur;r, secundo, reparationem per al> inimico, contrariis divinorum bono-
Jesum Christum, il>i
(§ 24) Divinse au- ///n/, nl est, praeceptorum e1 virtutura, et

tem et,c. ln tertia adaptal ad propositum, hoc perdita apostasia, id est, per aposta-
ibi (§ 25), Divina veromutatio, etc. las, ea bonitate quse vereest. Ipsa habt -

Circa primura quinque dicuntur, Bcili- proprium principium in corruptibitil

cel quomodo cecidil el in quod, el quaa generationibus, id est, per sua principia,
fuil causa casus, el quid consecuta esl ([iiilni^ componitur, 51 ilicel contraria,
per casum, el quod vulnerata ost peccato tnerito ducta l finein ntem t
originali, el quod superaddita sunl uiulta i
1
1 es t , co n veni en te m ;
"
alia c\ hoc. I \ liii quod homo in primo
patet,
sl itn liut immoi talis, non pi r imraortali-
Dicil ergo, quod humansB aaturts in tati ui n.iii.i .ili sed p
iii. quam-
principio suaa institutionis ex bonis di- \ i> aliqui conti adicant, dii enti b •
|
*

\ ims cecidit in \ itam passibilem, el in fuil corapositus in summa eequalitate

mortem : per hoc enim quod transg i
conlrariorum, ita quod unum non po
sus csl legem Dei sibi positam, Bcqucna ral agere in aliud. Sed lioi i st impossibi-
proprios motua el diaboli Biibjectiones, te : quia in mixtioni opoi lel esse aliquod
 ,

1,1 1,
D. u.it. m \c iini). v\\ \:\),

contrarium pr&dominans, aliter enim non est peccato originali, sicut legitur Luc.
«onscquerelur mixlionem forma una \. 33 et seq. de Samaritano, multiludi-
cum remaneanl elementa
Praeterea, bc- nibus, iil est, daemonibus, oblita est t i«l

cundum primum osse, oportercl quod re- est, deccpta est. /// uon subsistentias, nl

manerent elementorum
\ irtutes
el sic : cst, peccata quoa nihil sunt.
necessario secundum naturam esset actio
el passioet corruptio. Ex vitasursumdu- Ipsis autem, etc. \lia translatio sic

cente, quia c\ illo Btatu transivil in terram habet, «autem crudeliter secundum
Illis
extremitatem contrariam : terra enimest « propriam crudelitalem abeuntibus, ad
infiraum, el ccelum in quod assumendum « consummationis et destructionis mise-
erat, supercminel omnibus : vulnerata « rabiliter incidil periculum. »

«4

AXTIOUA TRANSI.AIIO. BAI.TH. CORDFRII, S. ,T. INTERPRETATIO.

Divina; autem bonitatis maxima hu- Verum Dei principalis bonitatis in-
manitas, pcr seipsam opcratricem no- finita benignitas bencvole per se no-
bis divinitus non induravit providen- stri curam gerere non destitit, sed no-
tiam, sed in veritate in participatione strorum omnium vere facta particeps,
qua^secundum nos sunt, facta est om- absque peccato, humilitatique nostrae
nium sine peccato ad humile nostrum unita, salvo proprietatum suarum sta-
unificata \ cum propriorum inconfuso tu, eoquc prorsus inconfuso et invio-
et immaculato perfcctissime habitu, ad lato, cujus etiam nobis, utpote conge-
se nobis communicationem tamquam neis, consortium dedit, nosque bono-
congcnitis de cajtero donavit, et pro- rum suorum participes declaravit, apo-
priorum reccpit participes bonorum. statica? nimirum turbae imperio, quod

1
A,l Hebr. iv, 1j.
 OE ECCLESTASTICA HIERARCHIA, CAP. III S 2t n
Apostaticce quidem multitudinis, sicut adversum nos habebat, juxta traditio-
sccreta traditio habet, qu;e circa nos nem arcanam, prolligato. non viribus
est, destruxit potentiam, non per vir- ceu pnevalens, sed. secundum mysti-
tutem superans juxta vero mystice
: cum eloquium, in judicio et justitia.
traditum nobis eloquium, in judicio et Nostrum vero statum e diverso cle-
in justitia. Qua; autem secundum nos menter immutavit; nam mentis qui-
sunt, ad contrarium omnino benigne dem nostraj obscuritatem beatc divi-
reparavit. Quod enim juxta animum noque lumine replcvit, deformitatem-
nostrum obscurum est, implevit diviti que nostram deiformibus ornamcntis
et divinissimo lumine, et deiformibus illustravit animi autcm domicilium
;

ornavit informe pulchritudinibus : ani- cum perfecta salute cssentia: natune-

mas vero habitaculum in perfectissima que quicferme collapsa crat
nostraj, u
salute tantum decidentis nostra; es- conciderat, fccdissimis quibusque pas-
sentiai, pollutissimis passionibus et sionibus atque inquinamentis noxiis
corrumpentibus maculis libcravit re- : liberavit, commonstrata nobis supcr-
novationem nostram supermundanam mundiali anagoge, ac divinaevitae nor-
ostendens, multam perfectionem di-
et ma, per quam ad sacras ejus similitu-
vinam in ipsis ad eam nostris sacris, dines, in quantum fieri potest, cveha-
secundum quod possibile est, similitu- mur.
dinibus.

in aatura immutatus, communicavil uo-

his el se el su.i bona, sicut cantatur:
« Procedens homo sine semine, largilus
« i'sl nobis suara deitatem. » Ffumanitt
Iiivisio ET EXP0SIT10 TEXTUS. id est, benignitas, providentiam non in-
duravit, sic quod uon haberel curam de
salute nostra, in veritate, non phantasti-
ce, omnium sinepeccalo, <•! anims el cor-
poris el posnalitatumj inconfuso, i<l estj
DivinsB autem bonitatis, Clf
el
incommixto, tamquam congeneratis vel
congenitis, sicul lii-- qui de generc ejus
sumus, c\ quo n.i t u i .1 m nostram nssum-
pstt.

Apostaticse autem, etc. Hic ostendit

Hic ponil restaurationera per Jesum quomodo uaturam uostram reparavil j

Christum, el primo dicit, quod reparata quia Bcilicet destruxil potestatem diaboli,
esl nostra natura ; secundo, modum quo qua nos opprimchat, non pei virtutem,
reparata est, ibi, Apostatiae quidem t etc. sed perjustitiam : el sic omne •
1
1
1< •• l in

nobifl corruptum i rnt, r«»pura\ ii . redu-

Dicil ergo primo, quod bonitas divina cena in contrnrin lionn, quin oh rrn
non induravit nobis, sed per se operata tem nostraiu rcparavil in lucein deifor-
est, non per Angelos vel quamcumque nn- mem el pulchriludinem, el animam no-
turain, Balutem enim vere no-
: nccepil Btram mundavil .1 tnaculis peccati,
Btramnaturamabsquepeccato,pennanenfl ostendil renovationem nostram qua
 : :

618 I). \U5. M \!.. <>m>. n; l.h.

aovari debemus, el perfectionem peras- hini inl i|i^;i Bignata : aninue habitacu~
Bimilationem ad ipsum. liim. iil est, qua3 esl habitaculum Spiritus
Apostaticx muititudinis, etc. iil est, Bancti quantum ad effectum, in perfec-
diabolicas, sicui secreta traditio habet. tissima, id <"-t, Becundum perfectissi-
\<1 Goloss. n. 15 : Exspolians principa- 111,1111.

tus, rt potestates, etc. per virtutem, iil Essentue nostrte tantum decidentis :

est, per \ iolentiam. quia per se cadere potest, sed dod resur-
Traditum eloquium. Jerem. \\n. -\ : gere, sicul dicitur in Psal. i.xxvu. 39
Faciel judicium el justitiam in terra ', Vadens, et //'/// rediens.
ad esse contrarium Dostra corruptioni, Supermundanam, i<l est, Bupermun-
diviti, iil est, copioso lumine, quod rsl dana virtute, per/ectam in i/isi.s, id est,
inriliiun coLniosecinli. infonne, id est, Becundum ipsiis, <hI eam, sciiicet divinam
non formatum pulchritudinibus quan- bonitalem.

25

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORUERH. S. J. INTERPRETATIO.

Divina vero imitatio quomodo aliter Enimveroquomodo nobis divina ista

nobis ingenita sit nisi sacratissimarum imitatio aliter obveniat, nisi tam pnes-
divinarum actionum memoria renova- tantium memoria beneficiorum Deisa-
ta, semper hierarchicis et sacris ora- cerdotalibus prajdicationibus atque
tionibus et sacrificationibus hoc vero : mysteriis jugiter innovetur? Hoc ita-
facimus, ut eloquia aiunt, in ejus re- que facimus, ut eloquia jubent, in ejus
cordationem Indc divinus summus
2
. commemorationem. Quapropter divi-
sacerdos ad divinum altare stans, lau- nus quoque pnesul sacris altaribusas-
datdictas sacras actiones et divinas Je- sistens sancta divinaque Jesu opera
su divinissimse nostne providentiaj, collaudat, quae ex divinissima nostri

1
Jerem. ixii, 3 : //,< <
dicll Dominus ; Pacite
2
Luc. xxn. 19.
judichm et justitiam,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 25. 619

quas in salutem generis nostri bene- providentia in salutem generis huma-

placito sanctissimi Patris in Spiritu ni, sanctissimi Patris beneplacito, in
sancto, secundum eloquium, consum- Spiritu sancto, ut eloquia testantur,
mavit. consummavit.

Dicit ergo, qu« m! divina operata ad

salutem non possunt nobis melius ad me-
moriam revocari, nisi per operationes el

Exi-osmo Ti:xn s. sacrificia : el ideo sacerdoa Btans ante al-

tare cum laude memorat actionem Christi
ex voluntate Patris «! cooperatione Spi-
ritus sancti, el reparationem nostram.
Divina imitatio, id est, quod ipsum
Divina vero imitatio, etc. semper imitemur, ingenita, id est, per
consuetudinem quae naturalia nobis Eacta
est.

Providentix nostrse, id est, de n«»l>i>,

secundum eloquium, etc.

Ilic aptut a<l propositum.

r>uo 1). AI.H. MAG. <>Hl). VU.VA).

20

ANTIQUA TRA.NSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Laudans autem cultum earum

et
et invisibilem contemplationem intel-
lectualibus oculis inspiciens, in sym-
bolicam earum sacrificationem venir,
et hoc Deo tradente. Unde et revercn-
Porro veneranda spiritalique myste-
riorum contemplatione, quam spirita-
libus oculis conspexit, collaudata, ad
eorumdem sacrosanctam exdivinoins-
tituto procedit consecrationem quocir- ;

ter simul et hierarchice post divinarum ca reverenter simul, et ut pontificem

actionum laudes mirabiles pro ipsa su- dccet, post sacras illas divinorum ope-
pra se actione mirabili apologiam facit, rum laudes, de sacrificio dignitatem
primum sacre ad ipsum reboans, Tu suam superante se purgat, ad Chri-
dixisti, /7oc facite in jneam recorda- stum prius exclamando Tu dixisti : :

tionem '.
Hoc facite in meam commemoratio-
nem.

1
Luc. xxn. 19.
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. III &i. 621

Dicit ergo, quod postquam sacerdos

laudavil cultum i-lin^ sacramenti, quan-
tum ad symbola <\ institutione Dei, el

significationem '-.ju-. rememorando nos-

tram reparationem, consecrat, el Bigni-
ficatione titens verbis tamen Christi :

priusquam consecret,excusat sede teme-

KXPOSLTLO TEXTI S.
ritate tam excellentis actionis, per h<

quod il«»u ageret, nisi .•>-•'! prseceptum :

unde dicebat, Tu dixitti, etc.

Sacrificationem symbolicam, id est,

symbolorum Deo tradente, id '"-t. per

Laudans, etc. verba (llnisti, reverenter propter digni-
tatem sacramenti, hierarchice propter
potestatem ordinis, actione iupra se, id

est, quam reputat supra se esse, apolo-

giam, i<l est, excusationem, facit.

llic ostendit quomodo sacerdos cum

reverentia complct consecrationem.

27

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI I II. i ORDERII, S. J. IN I

Deindc Dco simili et actionc mira- rosiulansdcir.de hoc sacrifici

bili dignus petens fieri, ct ad ipsum imitatione dignus effici, n c

Christum similitudine divina perficere cundum Christi similitudinem divi

ct dare castissime, et sancta partici- celebrare, omnino [ue pure distribu
pantea divinitus participare, sacriQcat re, eosque qui sacrorum futuri sunt
divinissima, et sub conspectum ducit participea mysteriorum, iisdem digne
laudata pcr sacrc procumbentia s\ m- sancteque communicare, divinii i

bola. Velatum enim ct non divisum pa« illa mysteria celebrat, et jam crm- t
522 D. WM. MAG. ORD. PILED.

ncm rcvelans, et in multa dividens, et ta, sub symbolis propositis ritu sacro
unionem calicia omnibus disperticns viscnda proponit siquidcm opcrto in-
;

symbolice unitatem multiplicat et dis- dividuoque pane revelato, et in multa

tribuit, sanctissimam in liis actioncm diviso, singulariquc calicc omnibus
sacram consummans, impertito, unitatem symbolice multi-
plicat distribuitquc, sacrosanctum in
iis sacrificium consummando.

Girca primum primo ponit ritum. Be-

cundo mysterium, il)i (§ 28), Unum
enitn etsimplum >/ occultum, etc.

divisk» et expositio tbxtus. Dicit ergo pii iiio ,

quod postquam ex-
cusavit se sacerdos per praeceptum divi-
num, di^num fieri ut pcrliciat
petit se
consecrationeni secundum similitudinem
ad Christum, et quod digne allis possit
Deinde Deo simili, etc. hoc sacramentum distribuere, et alii di-
gne reeipere^ et tunc consecral hoc per
recaj)itulationem Dei, et ostendit populo
consecratum corpus Christi, quod tamen
latet sub symbolis, quia revelat panem
qui primo erat occultatus, et panem indi-
visum dividit, et aliis distribuit, simili-
Hic ponit ea quae peraguntur posl con- terel unum calicem, et in hoc completur
secrationem : et primo ponit ea qiuc actio consecrationis.
aguntur circa ipsum sacramentum. Se- Laudata, id est, consecrata, pcr sij/n-
cundo, quomodo participatur a fidelibus, bola sacre procumbentia. Alia translatio,
ibi (§ 30), Accipiens autem c/ tradens, « proposita », scilicet per specics panis et

etc. vini quibus tegitur corpus Christi.

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III, § 28. 623

28

ANTlQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRKTATIO.

A. Unum cnim simplum et occul-

ct Unicum cnim illud ac simplex ar-
tum Jesu divinissimi verbi sccundum canumque JesiuYerbum divinissimum
nos inhumanatione et compositum ct pcr assumptioncm humanitatis no-
visibile immutabili bonitate et huma- stne.in compositionem simul et adspc-
nitatc provenit, et ad se nostram uni- ctum, sine ulla sui imitationc, pi
ficam societatem benigne peregit. no- sua bonitatc benignitatcquc processit,
stra humilia divinissimis suis summe nostrique secum unificam communio-
adunans. nem benefice excogitavit, ea quae inno-
bis humilia sunt divinissimis suis
uniens excellentiis, ut et nos ipa

B. Siquidcm et nos tamquam membra tamquam membra corpori, per ejus-

corporicompaginamur ipsi sccundum dem immaculatae ac divinae vita iden-
idipsum ad sccundum idcm immacu- titatem congruamus, ne corruptibili-
etnon corrumpen-
latae et divinae vita,*, bus necati passionibus, divinis istis

tibus passionibus mortificati, incom- sanissimisque membris incongrui vi-

pacti, ct dciformes et non inconvcnicn- taeque incapaces existamus oportei ;

tcs efficimur ad divina membra et sa- enim nos,ad communionem ejus ad-
si

nissima. Oportct cnim nos si ad eum spiramus. divinissimain cjus in c.irnc

dcsideramus coinmunionem. in divinis vitam contemplari, atque m ip*
simam sui secundum carncm vitam sius impeccantiam imitando, ad
respicere, et ad cam similitudine mi- formem et immaculatum statum con-
rabili indeiformem et
impeccabilitate tendere hac namque ratiom
;
.

immaculatum habitum recurrcre. Sic nobis ruit, similitudinem suam

cnim compacte nobis ad similem soci- communicabit.
etatem donabit.
1)21 D. ALB. MAG. <HU». PRiED.

per quod verbum caro Factum est,

hoc
immutabili bonitate, quia uatura divina
iiiiiniii.il, i
permansit. Uia translatio,
i invariabiliter, >/ humanitale, • id est,
benignitate. Uia translatio non habet.
Nostra humilia, id est, humanam na-
turam, suw divinissimis, id est, divi-
n.e, $ umme adunans in unitate persons.
IUMSlo ET EXPOSITIO TEXTUS.

Unum enim et simplum, etc.

DUBIUM.

Hic ponit theoriam, el secundo aptat

ad propositum, ibi (§ 29), /Arr .wm «c-
tionibus, etc.
I .Sed videtur, quod lnec unio non
Dicit ergo primo, quod Jesus, qui in sit sumnia unio. Major enim est unio
divina natura erat verbum occultum et qua3 est per cssentiani quam quae est in
simplex unum in se, suscipiendo na-
et persona communicante l
.

turam humanam factus est visibilis et '2. Praterea, Hernardus quod dicit,
compositus ex diversis membris, natura « maxima est divinarum personarum in
tainen divina in nullo mutata, et sic « essentia, et post lianc unitas natura-
etiam n<>s tamquam verbo ejus unimur « runi in una persona. »

silii secundum immaculatam et divinam

vitam per separationem a passionibus Et dicendum, quod licet non sit sum-
peccatij quibusnatura nostra corrumpi- ma unio secundum essentiam, est tamen
tur, quia oportel nos, si sibi volumus summa secundum esse : quia cum esse
uniri, ita quod simus in verbo ejus, el sit suppositi, Christus tantum habet
sicut ipse mundus fuit, ita el nos esse. unum esse, cum sit unum suppositum,
sed cx duabus naturis proveniens.
/'iii/iii r/iii/i. id estj id quod est pri- \'cl dicendum, quod dicitur summe
iiiiini ens, Jesu divinissimi verbiet, idesl adunatum respcctu creaturarum : et ideo
rimplum ipsius et occultum in~
quoil esl alia adunata scparantur, sed Dei verbum
humanatione, nl est, secundum assump- numquam deposuit bominem quem se-
tionem humanae naturae, secundum nos, ini'1 assumpsit, sicut dieit Auctor.
id est, piniil esl in nobis, non plianta-
stice, provenit, id est, factum estcompo-
situm i'\ membris, et visibile &(\ sensum,

• iil 11, dist. -i, art. 12.

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. fll. 6 j^

translatio, « sectmdum idem immaculatse

et divinse vitse » et nos <li<<>. non mor-
:

tificati passionibus corrumpentibus, sci-

licet peccatis, et incompacti, i<l est, non
conjuncti eis, et deiformes et mcom
nientes peccatis e/ficimur adunati ad di-
vina membra et sanctissima, quae sunt
absque corruptione peccati, id est, si su-
EXPOSITIO TBXTUS. mus tales.

l.\ lioc potrst lialx-li, ijliod illi qui rollarium.

sunt iu peccato mortali, aon pertinent ad

corpus mysticum. « Absit euim, ut dicit
|{. Siquidem et nos, etc.
« Augustinus, quod Christushabeal mem-
« luiiin putridum, quamvis siut aliquo
« modo «I»' Ecclesia : » hoc enim est essi

secundum quid <l<' corpore.

Alia translatio habet, « Non cohseredes,

« etc. non convenientes >/ non coadaptati
Alia translatio, « Sic et /// nos », et nos « efficiamur divinis membris >/ san-
compaginamur i/>*i Christo immaculata « ctissimis similitudine ad eam t
» idest,
et divina vita, id est, per immaculatam secundum similitudinem advitam Christi
et divinamvitam secundum idem, idest, secundum carnem, rnirabili impeccabi-
secundum qu<><l immaculatus fuit, tam- litaie, i<l est, ut efficiamur quodammodo
quain membra corpori, sumus enim my- impeccabiles per conGrmationemjustiti e,

sticum corpus cjus, quod habel compagi- sicut ipse Fuil per uuionem divinitatis,

nationem per spem, articulationem per compacte, i<l est, convenienler ad simi-
Bdem, congiutinationem per charitatem, lem, id est, ad se cui per puritatem vitse

unitatem per spiritum adunantem. Alia assimilati sumus.

MV
62G 1). \\A\. MAG. <>IU>. IMU.h

29

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Haec sacris actionibus summus sa- Ha^c pontifex rebus iis qme sacrifi-
cerdos manifestat, velata quidem dona cantur insinuat, dum obtecta munera
ad manifestum ducens, uniformeque in apertum producit, ipsorumque uni-
eorum in multa dividens, et distribu- tatem in pluradividit, et per summam
torum ad ea in quibus fiunt secundum rerum distributarum cum suscipienti-
tempus imitati socios eorum perficiens bus unionem, earumdem consortes
participes. Describit enim in his sen- reddit eos qui communicant. Describit
sub conspectum ducens Je-
sibilibus enim hissensibiliter dum in adspectum
sum invisibilem nostram quantum in ducit Jesum Christum, spiritalem no-
imaginibus vitam secundum Deum ex stram veluti imagine vitam, ex ab-
in
occulto perfectissimaet inconfusa juxta dito illo divinitatis per absolutam
nos inhumanatione misericorditer in et inconfusam humanitatis nostra? as-
naturam nostram specificatam et ad sumptionem, benigne nostram spe-
partibile nostrum immutabiliter ex ciem induentcm, atque ad dividuita-
uno secundum naturamprovenientem, tem nostram sine sui immutatione
et per benignam hanc humanitatis di- ex unitate naturali prodeuntem, per-
lectionem, in participationem sui et que hanc beneficam clementiam, ad
propriorum bonorum vocantem huma- sui bonorumque suorum participatio-
nam gentem. Siquidem unimur ipsi nem genus humanum invitantcm, dum
divinissimae vitae ad eam nostra juxta modo divinissimae ipsius vitee conjun-
virtutem similitudine etperhoc etiam
: gamur, pro virili illam imitando: nam
ad veritatem communicatores Dei et sic vere consortes Dei divinarumque
divinissimarum consummationum eri- rerum participes reddemur.
mus.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 29

per communicationem perfectionum di-

viuitalis i|i>in^.

/:'/
perficums participes eorum, scilicet

symbolorum, id est, communicantes, ra-

cios imitati distributorum, scilicet sym-
bolorum, ad ea inquibus fiunt, idest,
ad recipientes, communicantes .1--
id est,

KXPOSITIO TKXTl S. sociantur inunitate qusB est symbolorum

ad assumentes ea, el hoc, tecundum
tempus, id est, secundum proportionem
sumentium, quia Becundum quod proce-
duut in tempore in Bde, habent etiam
llxc sacris actionibus, ctc. perficerein sanctitate. Alia translatio ha-
bet, « Et divisorum unitione ad ea, in

« quibus fit secundum mmmum commu-

« nicatores ipsorum faciens participan-
« tes ».

/// sensibilibus, id est, Bymbolis.

Alia translatio, « sensibiliter, nostram
Ilic aptat quod dixerat, a<l proposi- « vitam, Jesum, invisibilem, » id est,

tum. qui estvita invisibilis animaB nostraB : ex

Dicit crgo, quod sacerdos symbolis occulto secundum Deum :
id <'-t, secun-
sensibilibus describil nobis quod dictum dutu divinam naturam, quia lucem habi-
1
est, quia pcr hoc quod propalat palam lat inacessibilem , inconfusa, quia -in<'

posl occultum, significatur quomodo permixtione naturarum, perfectissima,

Christus assumptione nostraB naturae in ijuia perfectus Deus, perfectus homo :

symbolum apparuit : per hoc enim quod specificatam, i<l est, speciem nostram ac-
dividit uuitum panem, significat quod cipientem, ex uno secundum naturam,
ij)sc cx indivisibilitate divinititatis veneril scilicet divinain.
ad nostram divisibilitatem, natura tamen Divinissimse vitse ipsi, nl est, huma-
divina in imlln mutata: per hoc vero nitati : in similitudine, i<l est, per imita-
quod distribuit, significat quod Christus tionem ejus, et per hoc <|u«»il participamus
facit uos participes sni et Buorum dono- vitam humanam ipsius iu imitand
rum, quia assimilamur vitae suae secun- pervenientes ad veritatem quantum ad
dum quod possumus per imitationem et divinam naturam, etc.

I ad Tinioth. vi, 16 :
/(•/ veguni ... qui lutttm iuhabitat in
628 1). \\A\. MAG. OIU). PRjEI).

30

ANTIQUA TRANSLATIO. RALTH. CORDERM. S. J. INTERPRETATIO.

A. Accipiens autem et tradens divi- Sumpta deniqueac tradita divinissi- MV

nam communionem in Eucharistiam ma communione, una cum totius Ec-
clesiae sacra plenitudine in sacram de-
sacram desinit cum omni Ecclesiae sa-
sinit gratiarum actionem. Casterum
cra plenitudine.
participatio communicationem, ipsa-
que perceptio mysteriorum eorumdem
Participatio enim traditionem distributionem mysticam antecedit ;
B.
my- est enim iste generalis rerum ordo ac
ducit et mysticam distributionem
distinctio divinarum, ut prius ipsemet
steriorum assumptio. Ipse enim est
ordo, antistes sacercommunicet, ac donis
Catholicus divinorum ornatus et

fieri et con- iis, qute per ipsum caeteris divinitus

primum in participatione
distiibuenda sunt, satietur, et deinde
summatione sacrum ducem per se di-
tradat Hinc qui divinis ma-
aliis.
vinitus aliis donandorum, sicque
et illa

quod et divinis gisteriis proterve abutuntur, quod iis

aliis tradere. Propter
neque vivendi ratione, nequestatu suo
doctrinis quidam audacter abutentes,
respondeant, tanquam sacrilejn et a
ante secundum eas conversationem
et
omnino reputandi.
habitum, immundi et alieni omnino a
sacris extorres

sacra sunt legislatione. Ut enim sola-

Quemadmodum enim in coruscationi-
et clario- bus solaribus tenuiores limpidioresque
rium splendorum subtiliores
res essentiarum primae influxu
repletie, substantia;, dum influenti in ipsas ra-

omnino eas supereminens lumen in ea dio primae repleta^ sunt, omne lumen
eas soliformiter invehunt : sibi superfusum subsequentes solis
in
quai post
audendum aliis vice transfundunt pari ratione, nequa-
sic in divino omni non ;

dux esse, nisi secundum omnem ha- quam debet temere ducem sese aliis
divini luminis offerre, qui non secun-
bitum suum factus deiformissimus, et

ad divinai intelligenthe et judicii com- dum omnem statum suum deiformis

paginationem approbatus. maxime evaserit, divinaque adspiratio-
ne atque sententia ad id idoneus sit
comprobatus.
 —

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 30.

lege :enim corpora subtiliora priufl

Bicul

replentur lumine solisquam idemlumen

transfundanl in alia, ita non debel •

dux aliorum in divinis, nisi per habitum

mentis 8i1 !><•«) — i 1 1 1 i 1 i — factus.et ad ofli-

cium prslationis judicio divino approba-

lii^.

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

Accipiens a/de/n, ete.

1)1 lill M.

Hic ponit ea qua3 peraguntur, scilicel

s,; " v,l,,:n ,( noc e8se h«r«ticum :
quia

acceptionem eorporis Christi : et primo videtur, quod illi qui sunt malas vitas,

ponit ritum: secundo exponit myste- non possint aliis tradere sacramentum.

rium, il)i (§ 30 II) Participatio enim, etc.

Dicit ergo primo, quodsacerdos primo ,:t dicendum, quod non intelligil hoc
de actionibus sacramentalibus : quia in

accipit ipsam communionem, et tradit talibus operatur virtus divina :

homo au-

aliis, et cum tota Ecclesia fuerit in gra- tem est tantum minister exterior : et

tiarum actione, in Eucharistiam, i.l est, ideo «qualiter confertur gratia sacramen-

gratiarum actionem. torum per bonos et malos. Sed hoc in-

telligendum est de actionibus personali-
bus eorum qui sunt in peccato mortali :

omnes enim tales mortuaa sunt opera-

Participatio enim, etc. Hic ostendil
theoriam pradictorum, el primo quare tiones, unde secundum eas uon possunl
sacerdos primo accipit, el quomodo del transfundere aliis lumen gratiaa quo ipai
aliis corpus Christi : secundo, de gratia- pnvantur,
iuiii actione, il»i (?; 31), /// his omnis
sacrorum, etc.

hicil ergo primo, quod pnus ac- ideo

cipil quara distribual quia sumere pi .

cedil distribuere hic enim ••>! rectus

:

ordo hierarchiaB, quod ill«' qui esl dux

aliis in divinis, primoel 111.1x11111' parti-
cipet ea quee aliis debel distribuere !
<•!

ideo illi <jui prius docenl >\<\ ina quam

secundum ea vivant, sunt alieni a sacra
 1). ALB, IIAG. ORD. IMt.V.h.

ante alia quibus lumeu transfundunt,

omninOf i<l < ,s L ex qualibel parte repleUt
influxu splendorum solarium \ et dicitur
influxus, ijiiiii in talibus corporibus radiua
Bolaris infringitur <•! reflectitur a<l pun-
< 111111 umini. maxime si sint sphaerica, in-

vehunt lumen supereminens, vU-, id est,

Lumen solis in ea qua p<»>t eas sunt in

participatione Luminis, soliformUer, id
expositio ibxtds
est, ad modum Bolis. Alia translatio Bic
habet : « Quiasicut in solaribus splendo-
« ribus subtiliores et clariores substan-
« tiseprimasin fluente fulgore adimpletse,

B. Participatio enim etc

(< s
"l"' r cffusum lumen secundum om-
« nem partem ipsarum ad sequentes ad
« modum solis supervebunt* »

Sic, nisi sit approbatus ad compagina-

tionem, idest, dispositionnn divinse inlel-
ligentise, et <\\x\\\\jiidicii, ut sit dispositor

vel adaptator seu dispensator divinorum

Participatio quantum ad seipsum du- judiciorum et sacrae inteliigentiae quae
cit, i<l est, « prseducit, » sic enim habel est de divinis. Alia translatio : « Nisi a
alia translatio, id est, praecedit traditio- divina inspiratione et judicio adaptator
//'•///, qua scilicet aliis Iradit divina, et demonstratus : » ct supcr hoc dicit, quo-
distributionem mysticam, id est, myste- niamquod ha?ccompaginationem posuit,
riorum, scilicet symbolorum quibus vc- (iroecus 4pfJu»<nT,v habet, quod aptius com-

ritas occultatur. paginatorem seu dispositorem vcl aplato-

Sacrum ducem, id est, praelatum, rem dicere possumus. Dcnique 4pjio«T,v
primum fieri iu participatione donan- dicebant Lacedaemones constitutum a se
dorum perse aliis divinitus, id est, spi- principem ab eo quod est unirc subditos,
r.tualium quae per eum subditis tradi dc- ut vivcrent secundum leges, et ipf«i<n:»jp«<:
bent, secundum divinam similitudincm. vocabant Athenienses eos qui ad alios di-
Audacter, id est, praesumptuose. rigendos ad benc vivendum crant ordi-
/ / enim subtiliores et clariores de nati, ut evidenter ait Plato. Ilic igitur
numero essentiarum, id est corpora dia- ipjiootTjv Ecclesiae principem proprie no-
phana, et lucida ut vitrea, primse, id est, minavit.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. III. § 31 631

31

ANTIQUA TRANSLATIO. HALTH. COUDERII, S. J. IN I ERl'RLTAT10.

In his omnis sacrorum dtspositio

hierarchice condescendens
mis communicans, cum gratiarum ac-
tione sacra desinit divinorum actuum
proportionaliter cognoscens et laudans
gratias. Itaque divina non participan-
tes et ignorantes, non etiam in Kucha-
et divinissi-
In his omnis ordo sacerdotum
rarchice congregatus, divinissimis
hie-
mv-
w
steriisperceptis.cum gratiarumactione
desinit, agnitis pro captu suo laudatis-
quc divinorum operum beneficiis. Qui
enim rerum divinarum expertes sunt
ct ignari, nequaquam ad gratias agen-

ristiam venient. Et quidem juxta pro- das convertuntur, quamvis cx natura

priam naturam dignis existentibus sua dona illa divinissima sint oinni
gratiaj aguntur divinissimis donationi- gratiarum actionc dignissima. Caete-
bus. Sed, quod quidcm dixeram, adspi- rum cum, uti dizi, divinis istis munc-
cere aliquando divina dona ex eo qui ribus, proptcr suam ad deteriora pr -

in malo est contuitu, nolentes. ingrati pcnsioncm, attendere non velint, in-
ad magnas divinorum actuum per- finitis divinorum bencticiorum grat
manserunt donationcs. Gustate autem, ingrati permanent. Gustate, ioquiunt
eloquia aiunt, cl videte Xam mi-
'.
eloquia, et quoniam
videte : qui saci -

rabili divinorum doctrina, magnificaa sancta divinarum rerum disciplina

eorum qui discunt gratias cognoscent. initiantur, permagnificas ipsar ra-
etiam divinissimorum ipsoruin alti- tias agnoscent, atque divinisa im
tudincm et magnitudincm in partici- earum celsitudinem ac magnitudinem
patione sacratissime inspicientes, su> in communione sancte consideranti
perccelestes gratiose laudabunt divinas superccelestia supremse Deitatis bene-
actionis benignitatcs. ficia grati collaudabunt.

( l>
Psnl. xwni, 0.
r>32 1). A\M. MAG, OIU). PBifiD.

Bufficienter ;i aobis nec cognosci nec lao-

dari possunt.

[taque divina, etc. Ili< assignal liujiis

theoriam.
Dicil ergo, quod ex <jui» communi-
cantes et cognoscentes gratias agunt, <«ui-
Bequena es1 ut illi qui aon communi-
cant neque cognoscunt, non possinl gra-
hl\ [SIO i:i KXPOSITIO TEXTUS.
tias agere : quamvis enim illis divinado-
na quse communiter exhibuit omnibus
in restaurationem humanae uaturae in

collectione sacramentorum, cx sua natu-

ra sint digna, nec pro cis gratis agan-
/// his onmis sacrorum, etc
tur illi tamen qui non convertunt Buum
:

spiritualem visum ad ea, non possunt

gratias agere [>ro eis, sed ingrati perma-
nent. Non possunt autem videre ni>i
gustent participando : quia dicitur in
(
Psal. x.\x iii. .) : Gustate, et videte : el

ideo illi qui non participant, non possunt

Hic determinat de gratiarum actione, gratias agere : hoc participantes et vident
etprimo ponit ritum. Secundo explicat el convenienter gratias agunt : et hoc si-

mysterium, ibi, I/uquc divina, etc. gnificatur per lioc quod prius communi-
cant, ct postea gratias agunt.
Dicit ergo, quod exquo tota operatio
hierarchici ordinis pervenit ad comtnu- Non in Eucharistiam, id est, gratia-
nionem, sumunt sacramentum cum gra- rum actionem.
tiarum actione, <ina> ex ipsa communio- Er co contuitu qui in malo, id est,
ne veniant in cognitionem gratiarum di- nolunt convcrtere visum suum ex malo
vinorum actuum : quia scilicet sunt ad in divina dona.
nostram salutem: et laudans gratias no- Discunt magnificas gratias corum, Id
l)is factas, per gratiarum actionem, om- est, donorum Dei, ex mirabili docirina
iii v dispositio sacrorum, id est, tolus divinorum, id est, quos cst de divinis, eas
Ecclesiasticus ordo, condescendcns , i<l est, cognoscunl : ct prius edocti per docfrfc-
finiens in his, quae dicta sunt, hierarchice, nam sacrain, etiam postmodum inspt-
iil secunduin dispositionem
est, hierar- cientcs altitudinem, etc.
chicam, elc, proporlionaliter, id est, In participalione, id est, participando.
 . .

CAPUT IV.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TM. CORDERU, S. J. IN TERPRETATIO.

l)e per/icitndis in niyro et in ipso l)e iis quce in unguento fiunt ac perfi-
offerendis ciuntur.

-\ NOPSls » : \ i iii- :

Prima parte dicit, unguenti mysterium afTine esse venerabili Eucharistia?.

Secunda parte describil ritum consecrandi sacrum unguentum.

Tertia parte subjungil contemplationem, in qua mystice explanat,

I . Qui d si b iunguen ti vel i I

«
> 1 > \ < • 1 . 1 1 1 i
>

II. \ii unguenlum, licel profanis tectum sit, tamen pn

sanctis
III. Sacrura unguentum liabere vim cons nandi; ihidemque exponit, quani
citas canticorum ^|>n italiura

IV. Quid ii 1
1 gu icomposi tio signiflce t.
1 1 1
1

V. Ostendit, quod quanto quis Deo propinquior est, lanto eliam «uavius tb i|

tur.
\T. Quid Bignenl seraphim qui pontiflci in conTei lione ungm nli s»i»lunl.

\ll. oiinl eorumdem multiplices Facies i

'
aleo ili sign nt.

\ lll. Cur facies pedesque obtegant.

I \. Quid Bibi velil claraor unius ad altei um.
\. Onitl eorumdcm noininis inlerpretalio ; el quoinodo ungucnluiu dcsijjnot r.liristura in

invarialum nos san lillcare ; el ur ui ini in li ilur.

\l. Cur unguentum adhibeatur in baptismo.

\ll. Cur altare ungui nl d n lui cur unguentum i
i
* .->, nuni up< lur,
1)31 1). AUi. MAG. ORD. PRjED.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Tanta sanctissimae synaxeos sunt et Tanta sunt et tam pr&clara sanctis-

sic bcna invisibilia ad unum nobis, simai synaxeos spectacula spiritalia
sicut saepe diximus, hierarchice sacri- cum uno illo, uti saspe di-
quai nostri
ficantia societatcm et coordinationem. ximus, communioncm atque conjun-
Sed est hujus rcquipotens altera per- ctionem praecipuo quodam ritu sacro
fectiva operatio, Chrismatis hostiam perficiunt ; verumtamen est et alia
duces nostri quam nominant. Partes huic coordinata consecratio, quam un-
itaque ejus in ordine secundum sacras guenti mysterium pneceptores nostri
imagines intendentes, sic ad unum ip- appellant. Hujus itaque partibus juxta
sius partes hierarchicas contemplatio- sacras imagines ordine perspectis, hoc
nibus ascendemus. modo per easdem ad illud ejus unum
hierarchicis contemplationibus evehe-
mur.
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV. § | 632

est, de effectibus eju», et </< offerendu m

ipso, i«l est, «I- his qui offeruntur Deo
consecrati per Chrisma : quia usua ejua
est iu ordine, confirmatione et baptismo,
quia baptizati unguntur Chrismate
vertice,

cramenti, sed sacramentale

quamvis hoc non -it de — -.<.-
in

: in aliia \ ero
duobus esl essentiale.

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. In hac autem parte duo facit. Primo

continuat Be ad praecedentia dicena de
quibus dictum est. Secundo, accipit hoc
de quo intendit, il>i, Sed est hujus,

Tuiihi sanctissimse synaxeos sunt <-t si<- Littera -i<- exponitur : Ka quae -"/'/
bona invisibilia, etc. sanetissimse synaxeos, i<l est, communio-
nis, tanta sunt tam magna et t<>t bicuI
diximus, et sic(sicut ssepe <liiimi<^i l><>-

im invisibiiia, quae in ipsa continentur >-\

significantur, sunt sacrificantia, i.l est,

sacrc facientia societatem hierarchice

quantutn a.l participationem donorum,
ln praeeedenli capilulo determinavit et coordinationem quaatum ad ordinem
de operatione hierarchica quae erat circa hierarchicum, nobis </</ unum, scilicet

procedentes, el viaticum, sic dictum quia a.l Deum. Alia tr,ui>lati.> : • Tantse -.iii-

in via spiriluali progredientes confortat, « ctissimae synaxeos vel congregationis

scilicet ad procedendum per restauratio- « sunt ct it.i pulchre intelligibiles \i-
ncin deperditorum. In ista vero parte « nes. »

determinat de alia operalione hierarchi-

ca, quae est eliam circa viatores contra Sed est hujus, etc. II..- •> i ipil Bacra-
impedienlia processum in vio spirituali, nientum de quo intendit.
el h&c esl coniirmatio. Dicit <•!:;<>. quod qua?dam alia saci a-

mentalis .»|» sratio <•-! aequalis \ ii lulis

Dividilur autem hoc capitulum in par- communioni, <|<i.>' a pluribus dicitur

tes tres. Primo enim determinat ea quse Chrisma et idi p ; irtet ut ritum ipsius
efficiuntur vel perficiuntur in hoc sacra- prius dicamus, <'t postea theoriam, sicut
mento. Secundo, determinal ritum, ibi de aliia factum est Hujus, Bcilicel com-
(>i -). .Iii.iin eumdem, etc. Tertio, assi- munionis, t><<^ti<>n> Chrismatis, quia >,

gnal theoriam, il>i ts -t). Ipsa igilur »w- consecratus, oflertur I

)eo.

troductiva, etc. Partes ejus, bi ilicet • 1 » ^ <

"
-•»- opert-
tionos, in quibus esl . in ordhu . id eet,

Priinaautem parssic intitulatur: i I)e ordinate, intendentes tecundum imagi-

« perficiendis in myro, el in ipso offe- nes, i • i
(•>(. .n Liones sensibiles quaa in i

« rendis. »> M >pov enim in I irasco dicitur tu ejufl exercenlur, quibua aliquid spiri-
unguentum, et ponitur hic pro Chris- iu.il. •
Bignilii atui . mut <></ wutm
luaic, cujus confectio osl ex divereis, -<i- ipsius, spii itualc el inteHigibih in 1
quod
licel oleo el li.ils.iin.» inmodum unguenti. iln- il

Dicitur orgo ;
/>< perficiendis id <'-t.
t

effioiendis, in myrot i<l est, Chrismate, id

636 h. ALB. MAG. ORD. PH.Kh.

Et dicendum ad primum, quod Bacra-

mentum Eucharistis in se consideratum
Bimpliciter nobilius csi hoc Bacramento :

sni tamen Becundum quid aequipotens

esl silii, Bcilicel in c paratione adfi-
ucin : quia hoc etiam reducil in unum
sicul el illud : et hoc videtur tangere in

littera. El per hoc patel solutio ad secun-

iluiii.
1)1 llll M.
Ad tertium dicendum, quod tnateria
liujus sacramenti est prius consecrata :

et ideo ex ipsa datur intelligi spiritualis

effectus, el lu»c aon in baptismo, cujus
materia quantum ad necessitatem sacra-
menti non esl consecrata. Vel dicendum,
quod Chrismatis usus non csl tantum in
1. Sed vidbtur, non sit seque
([iiod una operatione hierarchica, sed inpluri-
potens haec operatio communioni quia :
bus, ut prius dictuin est et uleo non :

in commanione continetur totus Christus, poterat sufficienter <li<i effectus Chrisma-

in hoc autemaliqua gratia tantum : ergo tis in partibus ejus fquod infra in theoria

qod est aeque potens ei. faciet) cum in diversis operationibus di-

2. Praeterea, Supra dictum est, quod vcrsos proprios cllectus liabeat. Suflicit

propter sui dignitatem communionis ope- auteni liic dicere in communi eflectum
ratio debel omnibus praepoui : si igitur ejus, scilicel quod est sequipotens com-
hsec operatio esset a»que potens illi, non munioni in faciendo societatem ad ununi.
debel poni post illam. Ad quartum dicendum, quod ad bene
:{. Prjeterea, llic nulluni elfcctum csse plura concurrunt quam ad esse :

Chrismatis dieit : ergo videtur, quod baptismus autem dat esse spirituale : et

haec pars inconvenienter intelligitur de ideo sufficit in eo matcria secundum

perficiendis, id est, de efficiendis in my- quod est praeparata a natura : et simili-

ro. ter de Eucharisti.i qua? est spirituale nu-

\. Pn.r.Ti.m-A, Quaeritur quare in hoc trimentum, et sicut dicit Philosophus in

sacramento confirmationis natura non secundo de Generatione, « ex eisdem nu-

administrel sufficientem materiam, sed trimur et sumus. » Sed in hoc sacramento
oportet ul prius benedicatur per Episco- confcrtur nobis spirituale bene ess<\ et

pum, quia alitcr dc olei et balsami niix- ideo exigit aliquid ultra matcriam praepa-
tione noD posset fieri confirmatio, nisi ratam a natura.
prius essel benedicta : cum in baptismo Ad quintum dicendum, quod non in-
ei Eucharistia natura praeparet materiam tendit inhoc liliro agere de saeramentis,
propinquani :non eniin oportet ut aqua ut dictum est supra, nisi secundum quod
in qua lit haptisinus, primo consecretur cadunt in operationem hierarchicam sci-
(juantum ad aecessitatem sacramenti, el licet ministrorum Ecclesia? : oleum au-
si li.it. ad quamdam solemnitatem perti- tem sanctum et inlirmorum consecran-
nel : Bimiliter non oportet prius panem tur simul sub Chrismate et sub eodem
benedici quam consecretur in corpus ritu. el sic ea continet sicut principalius,
Christi. quamvis quodlibet habeat aliquos specia-
5. Iii.m. Quaeritur quare aon determi- les operationes et ideo determinando :

nal de aliis unctionibus sacris, sicut <\r de Chrismate, determinat de aliis duo-
oleo sancto, el de oleo infirmorum. bus.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, I \l\ IV, §2. 637

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRBT4

Mjrsterium teletce myri. Mvsterium consecrationis unguenti.

\. Juxia eumdem synaxeos modum Kodem modo quo in svnaxi, ordi-

imperfectorum absolvuntur ordines, nes eorum qui minus perfecti sunt.
accedentibus et hierarchico in omne excluduntur, praemissis videlicet, sacra
templum bene olenti ambitu, et psal- pcr totum templum cum odoris fra-
mica sacra cantatione, et divinissimo- grantia processione, psalmorumque
rum eloquiorum lectione. sacra modulatione, et divinissimorum
eloquiorum promulgatione.
Deinde pontifcx accepto ung
15.Deinde Chrisma summus sacer- ponit illud supra divinum altare, du -
dos accipiens superponit in di\ ino altari decim sacris alis obvelatum, cunctis
circumvelatum a duodecim pennis - -
sanctissima voce concinentibus illud
cris, reboantibus simul omnibus san- divinitus aftlatorum prophctarum can-
ctissima voce sanctum Dco acceptabi- ticum afHation «mpletaq per
lium prophctarum inspirationis melo- co consecratoria precatione, io san-
dema. Et in ipso perficientem oratio- ctissimisquibusque reruB :.i-

nem complens in sanctissimis conse- rum consecrationibui un utitur ad

crandorum hostiis educitur ad omnem onmcm ferme hi<

fere hierarchicam perfectivam oratio- tionem.

nem.
 1). Al.lt. MAli. <>IU>. Plt.KI).

IH\ [SIO l i l JCPOSITIO H.\ M S. 1)1 Mll M.

\ .
Juxta eumdem, etc.

Sed seci mii m hoc videtur, quod non

oportuerit determinare dc ritu Chrismatis,
determinato ritu Eucharistiae, cum eo-
dein modo complcantur, sicut non diffi-

nitur de olco sancto ct inlirmorum prop-

Ilic ponil riiuin Chrismatis, el primo ter hoc qucxl habent eumdem ritum.

ponit pertranseundo ea, in quibusconve-

nit cum teleta communionis. Secundo, id Et dicendum, quod omncs istaa un-
in quo distinguitur ab ea, il»i (§2, B), ctiones consecrantur similiter, et ideo sul>

Deinde Chrisma, etc. codcni numeroritu sunt : sed Eucharistia

et Chrisma non similiter consecrantur,
Primo ergo dicit, quod sicut in ritu licet sit similis ritus : ct ideo non est ca-

communionis excluduntur imperfecti ,

dem ratio.

postquam Episcopus thurificavit chorum

el post cantum psalmorum et post lectio-

nes, ita lit hic secundum modum syna-

xeos, i<l est, ritum quem dixituus obser-

vari in communione, imperfectorum,

scilicrt catechumeni, energumeni, apo-
statffi, pcenitentes, et imperfecti, acceden-
tibus ministris, i<l est, ipraecedentibus, »
EXPOSITIO TEXTI S.
sic enim habet alia translatio, et hierar-
chico ambitu, id est, postquam hierar-
cha praecedentibus ministris circuivil in
omne temphtm, i<l est, totum chorum:
ambitu dico, bene olenti propter thurifi-
li. Deinde Chrisma, etc,
cationem : alia translatio, « Et hierar-
« chica circumitione ad omnem sanctum
<'
chorum. »

Hic ponit hoc quo distinguitur

in istc

rilus a ritu communionis.

 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV. § 3. «39

Dicit ergo, quod his perfectis ponil nis, i<l est, traditum per inspirationem,
Chrisma consecrandum Bpiscopua super prophetarum Deo acceptabilium, scilii
altare, et Chrisma erat velatum duodecim Sanctus, sanctus hoc enim canticum de
:

alis, et tunc oinnes canlant canticuni de alis duodecim esl canticum Seraphin, in

inspiratione proplietica, scilicet Sanetus, ipso,'u\ est, Bupra Chrisma, orationetn

sanctus,sanctus, quod est Isa. vi, 8, vel per/icientem, id est, consecrantem, uiUur
psalmos, vel alia : et tunc Episcopus <li- eo t scilicet Chrismate jam consecrato, m
cens orationein, consecrat Chrisma, et sanctissimis hostiis consecrandorum, \>\

deinde utitur eo fere omni operatione

in est, in consecrationibus eorum qui offe-
hierarchica. Circumvelatum , scilicet runtur Deo, scilicel baptizatorum el con-
Chrisma, pennis, alia translatio, i alis, » firmatorum el aliorum, /ere, hoc <li'ii

reboantibus, id est, cantatibus, sanctum propter raatrimonium e1 quasdam alia in

melodema, id est, canticum inspiratio- quibua iidii est usua Chrismatis.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERIl, S. J. INTERPRl I.UIO.

///. Theoria. III. Contemplatio.

A. Ipsa igitur introductiva consum- [psamet quidem introductoria per-

mativae hujus sanctificationis anagoge, fectivae hujus consecrationia a
per ea quse sccundum divinum Chl isma per ea quas divino illo unguento -

sacrc aguntur, illud, ajstimo, dcclarat secrantur, ut opinor, iosinuat, viris

quod circumvelatur sanctia viris in sanctis obvelandam esse mentia I

aninio sacrum ct bcnc rcdolcns: ctitatem atque fragrantiam : cum divi-

nitus viri saucti julv.mtur, DOU ld va-
nam gloritm appatente^ aicani Dci
B. Qu88 divinitus jubet sanctis viria pulchraa ac fragrantea habere limilitu-
non manifcstas habcrc in gloria vana dinea Siquidem arcana Dei dec
secundum virtutcm occulti Dci bouas quorum suavitai intellectum superat,
et suavc olcntcs similitudincs. Munda prorsua Bum
intemerata, solisque \iris
cuiin sunt Dci secrct.c. et BUper ani- spii italibus spim.ditcr npparcnt. quod
litO l>. Al.lt. MAG. ORD. NU.I>.

mum suave olentes pulchritudines, et in animabus nostris exiganr habcrc si-

invisibiliter ostenduntur solummodo. bi conformes per virtutem et incorrup-
tibiles imagines. Incircumscriptum
enim illud virtutis deiformis simula-
('.. [ntellectualibusconformes habcre crum imitandum est, ut spiritaiis
ritc

volentes per virtutem in animabus in- ac fragrans ipsum rcferar pulchritudo,

corruptibiles imagines. Quae enim ima- sequc formet et effingat ad pulcherri-
go Deum imitatur, ad illam invisibi- mam ejus imitationem. Kt sicut in
lem etbeneolentemadspiciensformam, imaginibus sensibilibus, si pictor ad
sic seipsam figurat et fingit ad formis- primaevam speciem constantcr intcn-
simam imitationem. Et sicut in sensi- dat, nulla re alia visibili distractus,

bilibus imaginibus sempcr ad primam neque sccundum

quidpiam divisus,
exemplarem speciem scriptor inilexi- illum ipsum qui depingendus esi (si
biliter intcndit, ita dicerc liccat) quodammodo replica-
bit,atque ipsammet veritatem in simi-
litudinem et archetypum in imagine
D. Ad nullum aliud visibilium re- exprimet, alterumque in altero citra
tractus, aut sccundum quid partitus, substantiai differentiam referet : sic
sed ipsum illum qui est describendus, honesti amantibus in mente pictoribus,
si justum diccrc, effingit, et ostendit suaveolentis et arcanai pulchritudinis
alterutrum in alterutroprajteressentia? intenta constansque contemplatio in-
ditVerentiam : sic mundis in animo de- fallibilem indet maximeque deiformem
scribit ipsa ad bene olentem et occul- imaginationem. Merito itaque divini
tam formam intenta et inllexibilis con- pictorcs, quando mentem suam ad su-
templatio, non errans dciformissimo- praessentialem illam fragrantem spiri-
ruir.phantasma. Juste igitur ad super- talemque pulchritudinem constanter
essentialircr suavc olcntem et invisibi- cfformant, nullam virtutem earum qme
lem pulchritudinem ad Dcum conver- iis insunt agunt, ut ab hominibus, uti

si. intellectuale suum inconversibiliter scriptum est, videantur sed sancte in :

spccihcantes, nullamagunt in se Dcum unguento divino, velut in imagine, sa-

imitantium virtutuin, in adspiciendis,
juxta eloquium, hominibus, sed sancte
inspiciunt tamquam in imagine divino
chrismati, ab Kcclesia sacratissima cir-
cumvelata. Proptcr quod et ipsi se-
cundum virtutem, sanctum
missimum intus Dcum
Deumque describentis animi
cratissima quajque Ecclesiae mysteria
velata contemplantur: atque adeo quid-
quid in virtute sacrum ac maxime dei-
forme est intra mentem suam, qua: ad
imaginem et similitudinem Dci facta
et deifor- cst, rocondentes, ad primasvam dumta-
imitantis xat speciem atque intelligentiam in-
sacre cir- tuentur neque enim solum dissimilia
;

cumvelantes, ad solam respiciunt ar- non vident, sed ne ad eorum quidem

chiformem intelligcntiam nequeenim : adspectum pertrahuntur. Quamobrem,
contemplatores tantum non sunt dissi- sicut cos decet, non ea quai temere vi-
milium, sed nequc ipsi ad illorum tra- dentur, sed quaa vere justa sunt ac
huntui visionem sibimetque conse-
: bona diligunt ; neque istam spectant
quenter neque visibilium decores bo- gloriam, qua_* sine ratione vulgo pas-
norum justorum, sed eorum quae
et sim beata prasdicatur- sed imitatione
sunt vere, amant ncc gloriam vident
: Dei bonum malumve per se judicantes,
a multitudine irrationabiliter beatifica- divina quaedam simulacra fiunt istius
tam, scd bonum vel malum in seipso fragrantiae divinae, quae vere bonum
divina imitatione judicantes, agalmata in se odorem continens, ad illud, quod
 -|

DE ECCLESIASTICA tflERARl III \, <;\|». | V .

»;ii

divina divinissimae sunt bene olentiae, vulgo passim imequaliter apparet,

quceexseipsa verum bene olax habens, numquam convcrtitur, in veris suis
ad multis dissimiliter opinabile non imaginibus exprimens veritatem.
convertitur, suis veris pulchritudinibus
unum formans, quod est sine simula-
tione.

,,, in ipso admiscelur,

•l" l
occultatur in
aniino a Banctis viris : hoc enim pracipi-
tur sanctis yiris, quod gratiarom doaa,
(jua" simi
similitudines divinae bonitatis
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. suaviter redolentes, non manifesteul "!
vanam gloriam.
Iiji/ur ex ijiio «liri-ina s^C vdalur.
ipisa anqgogp, i.l cst, contemplatio sur-
sum ductiva ku/us sanctificqtionis, i.l

A. Ipsa igitur introductiva, etc. est, rilus qui est in sanctiGcatione chri-
sinatis, introductiva consummativte, i.l

est, (juaj introducitur ad qonsumma-

donem in aliis sacramentis, declarat,
etc.

1 1 1 parte isla ponit thcoriain propositi

ritus in consecratione Gbri$matis, ei di-
vidit in parles duas. In jiriina parte assi-

gUat tlicoriam jnojiositi ritus in coininu-

ni. 1 11 secunda descendit ad partes i|>Miis

Fer eia reliquum, etc.

rilus, ihi ($ t),
iu ia \.
Girca primum tria lacit. Primo nam-
que assignal theoriam. Seoundo inducit
(juo.ldain (•xriiijduin ad nianifcstalioncm
eorum qiiffl dixerat, il>i. Etsicutin sensi-
bilibus, ctc. Tcrtio adaptal <nl proposi-
tiini. ilii, Sir iii/iuiiikIus iii t/ii/iim, ctc.

Giroa primuni, iteruro prirao ppnij Si 1. \ 11. 1 n 1;. quod ii"ii introdui atur ad 1

llicoriain, sccuinlo assignat r.il i.-ii.'in .11-

perfoctionera in aliis sacramentis . <|n.<.|
jiis.lain ijiio.l dixerat, MkikI.i- -111111
il»i, 1
iiiim dal rei suara pei Fei 1
ion m
SU/il Dei v -rrr/.-r, clc. *-. ni iale Bibi sod 1 lirisma non 1
n-
liale baptisrao, qui <
Binc •
pn
1'iiino orgO dicit, (|iio.| c\ liuc 1 1 11 • •> n.iii dul si|,i , 11 ummationera
.i-ilurcir.ii chrisma quantUm a.l ojue ot
iiill.ili.nicm ali aliis <
iin. - dicendum,
1 1 1 1
< >• l -< 1
u- 1 1 i t
i
I '

q nmath uni
catur.per.anagogon, Ld eat, Burftum <ln- ilur duplii itcr, \ < I
qu< <l

centom contemplationem, quod Inlerior pi opi iura |" rf 1 liom n si< aon 1 -t

gratia bene redolens, quoo Bignificatur < onsummath um < I

l»cr chrisma, propter odorera balsanii tnr cii.im .

onaummali> un
 612 I). \\A\. MAG. <)IU>. PRjED.

quod consistil in quodam cumulo el ag-

gregatione bonorum, el Bic <|m>«l addil

iilii|iiam perfectionem Buper alterum, esl

consummativum ejus, <•( Bic chrisma est

consummativum baptismi, cum enim

baptismus conferal esse Bpirituale, chris-
nia vero robur illiws quod esl bene esse,
plura comprehendif quam baptismus Fa-

cit, sicul bene esse aggregal aliquid bu- i \i'H»ri |,, rEXTUS.

pra esse,

Sacrum et beneredolens, interior gra-

tia qussanctum facit et redolentem Deo
H. Quse divinitus jubet, etc.

et hominibus.

Dubmni 2. Sed videtor, quod non debeat occulta-

ri, propter hoc quod dicit Apostolus,
II ad Gorinth. u, 14 et 1">: Odorem noti-
ti.r su.r manifestat per nos in omni
loco : quia (
'hristi bonus odor sumus Deo, Qase, scilicet anagoge, jubet per mo-
i/i iis qui salvi sunt, et iu iis qui pereunt. duin regulae sanctis viris, divinitus, id
est, ex institutione Dei, scilicet, zio/t ha-
V.i dicendum, quod odor iste et est bere bonas et bene olentes simititudines
Christi sicut infundentis, etcst noster per Dei occulti, qiue sunt secundum virtu-
assensum et cooperationem. In quantuin tem, id secundum proportionem et
est.
igitur Christi est, sic manifestandus est facultatem ejus qui similitatur, qui tamen
ad gloriam Dei, sicut dicitur, Matth. v, non poterit simpliciter similari, /nani/e-
10 : Sic luceat luxvestra coram homini- stas i/i rana gloria, id est, ad vanam glo-
bus : ut videant opera vestra bona, et riain, sed ad gloriam Dei.
glorificent Patrem vestrum, qui in caelis
est. Secundum autem quod est persona- Mundse eni/n, etc. Hic ostendit ratio-
lishabens aliquid ex parte nostra, debet nem liujus praecepti.
occultari unde dicit Gregorius, « Sic
: J)icit ergo, quod gratiarum dona quae
« opus (iat in publico, quatenus intcntio sunl in nobis, dcbent imitari divinas
« maneat in occulto. » pulchritudines secundum bonitates qua-
rum sunt imagines : sed divinse pulchri-
tudines sunt secretae, et non ostenduntur
ad sensum exterius, sed tantum interius
per participationem gratiae : sic et gratiae

nostrae sunt occultandae humanis oculis

pcr fugam vanae gloriae.
Pulchritudines Dei quae scilicet sunt
in essentia ejus, mundse et suavcolentes
su/tt secretse, etc, ex hoc quia sunt super
ainmum, ct ostenduntur solum/nodo in-
visibiliter.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 3. 643

DUBIUM. I.\I'(>SITI0 TEMl -.

C. Intellectualibus volentes, etc.

Sbd hog videtur falsum : hic cnim prin-

cipalitcr intendit de gratiis secundum
quod in sacramentis confcruntur : gratiae
autem sacramentales ostenduntur in oli-
jectis yisibilibus : ergo divinae pulchritu-
dines non ostenduntur tantum invisibili- HaB, dico, pulchritudines, volentesha-
ter. bere, id est, requirentes in animabus no-
stris imagines incorruptibiles, qua snnt
Et diccndum, qnod hic loquitur de os- per virtutem conformes, intellectuali-

tensionc quffi est per participationem : bus divinis pulchritudinibus, qus sunt
participantnr enim tantuin a natura spi- in essentia ejus. Ad formissimam imita-
rituali : ct ideo dicuntur soluni ostendi tionem, id est, ad pulchrum imitatum
invisibiliter quantum ad visum exterio- quod esl Deus, figurat, id est, repraBsen-
rem. tat ipsam, scilicet formam.

Et sicut in sensibilibus, etc. Hicponit

exemplum sensibile ad id quod dixerat
quod Qostra virtutes debenl intendere ad
imitationem divinaram pulchritudinum
quarum Bunt imaginationes.
Dicil ergo, quod hoc ita est, sicnt pi-

ctor semper intendil ad exemplar ojus i

Milt imaginem eftingere, et ad nihil aliud,

ita facil imaginem, in qua ipsum exem-

plar videbitur propter perfectam imita-

tionem, per hoc quod exemplar et ima
diiTerant per essentiam.
§ riptor, id est, piotor, ad primam
speciem exemplarem, quam scuicet iw-

tendit reprjesentare pei imaginem«

644 l>. Al.lt. MAG. Ollh. IMI.Kh.

m nir.M. EXPOSITIO TEXTUS.

1). Ad nullum aliud, etc.

Skd vdobtur, quod in spiritualibus,

quorum gratia hoe dicitur, qod semper
liat conformitas ad primum exemplar
quod esl Deus, sed etiam quandoque ad
exemplar Angeli vel hominis reducentis,
sicut dictum est in Caelesti hierarchia, Ad nuliurn aliud relractus, ita quod
cap. XIII,Angelus qui puiyavit
quoil in boc tcndat ex toto, non tcndat ad et
prophetam, dictus est Seraphin per con- aliud significandum, aut secundum r/t/id
fonuitateni ad ipsuin tamquam reduetus partitus, ita quod partim intendat ad si-
ab co. irnilicandum hoc, et partim ad sigTiifican-
dum aliud : scd ipsum illum /jui dcscri-
El dicendum, quod omnis iUuminans, hcndas est, ef/inr/if , id est, quasi alterum
sive sil lioino, sive Angelus, reducit ad ipsum cfiormat, proplcr siinililudincm,
conlonnitatcni primi cxeni[)laris : quia si tamen Itoc est justum dieere, quod in

non illuminat nisi secundum lumendivi- veritate non est ipsum alia translatio,:

num, ct ideo in divinam similitudinem « duplicabif. »

iriliiiit, rcducendo in siniilitiidinem lu-

niinis quod in ipso est a l)co si enim :

Sic mtmdis in animo, etc. Ilic adaptat
rcduccrct in id quod est similc secundum exemplum, primo communiter, secun-
et
naturain suam, eum non habeat ex se do specialiter, quantum pertinet ad oc-
Inmen, non reduoeret in Iuincn : sicut cultationem Ghrismatis, ibi, Juste igitur,
fcrrum ignitum assimilal igni id in quod etc.
cx virtutc ipnis. ct non sibi, co quod
it Dicit ergo primo, quod simile cst in

non faceret optatum. spiritualibus, quod anima per contem-

plationem intenta ad divinam odoriferam
pulchritudinem, confonnat se sibi sic

quod in nullo erat a Dei similitudinc in-

tendens ad aliquid aliud. Sic ipsa co/i-
templatio intenta a<l formam, scilicet
divinam pulchritudinem be/ie oleute/n ct
occultam describit, mundis, id est, san-
ctis /'//
animo phantasma, id est, simiii-
tudinem deiformissimorum, id est, divi-
narum formarum, //o/t erra/ts ab ejus
 1

DE ECCLESIASTJCA HIERARCHIA, CAP. IV, 6 3. 643

repraesentatione. Vel aliter, describit ip- id est, quam

divinissimam gratiam per
sarn ipsis, contemplatio non errans se- sunt sancti et deiformes, respiciunt ad so-
cundum phantasma, id est, similitudi- lam intelligentiam, id est, Deum, archv-
nem, etc. Alia translatio, « phantas- formem, id est, principalem formam ha-
mafe. » bentem.
Contemplatores secundum quod con-
Juste igitur, etc. Hic adaptat exem- templatio < 1 i <
-
i t visionem cum amore,
plurn specialiter. Dicit ergo, quodex quo quia ubi amor, ihi oculus : dissimilium,
sanctorum contemplatio debel esse in- non solum intelligitur de lii- quae -"11111

tenta ad imitationem divinae pulchritudi- dissimilia per effectum Bicut peccata quae
nis, rationabiliter lantum intendentes ad faciunl dissimilem a l)<<>, sed etiam <!<•

ipsam imitandam, quse invisibilis est, ni- temporalibus quae sunt dissimilia a Deo :

Jiil agunt ut videantur ab bominibus, visionem, id est, simplicemcogitationem:

sed complent in sei[»sis quod repraesen- neque amant decores visibilium bono-
tat Ecclesia in Chrismatis velatione : <'t rum, scilicel horum quae videntur bona,
ideo sic velantes interiores virtutes re- sed eorum qux vere sunt bona, et hoc
spiciunt solum ad divinum Lumen, et cum consequenter sibi, id est, secundum quod
sint Deo assimilali, non soluin avertunt convenit eis tjuae sunl vere bona. Alia
se a temporalibus lionis, quantum ad translatio : « Neque «'iiiin invisibiles Bunt
amorem, quia hoc etiam imperfectorum « soluin dissimilibus, Bed neque ipsi ad
est, sed etiain quantum ad cogitationem, « illorum trahuntur visionem : unde se-
quia noii cogitant quae mundi sunt, quo- « cundum consequentiam suiipsorum,
modo placeant mundo '
: sed ipsi sunt « neque apparentia vane pulchraetjusta,
vcre boni amant
et divini inspiciunt et « scd vere existentia amant. »

ea quae sunt vere bona tantum, et non Nec gloriam videni << multUudine, id

apparentia bbna, et ideo non attendunt est, ab his qui non uniuntur ad unum,
ad gratiam humanam, qiiae non rst ve- beatificatam, iil est, « positam in beati-
ruin scil apparehs bonum secundum aes- « tudine, » ut dicit Philosophus in primo
timationem omnium, imitantes Deum, Ethicorum, in seipso, i<l est, Becundum sui

qui judicat bona vel mala ea quae in se naturam : agalmata, expressae imagina-
sunt vere, el non quae sunt secundum tiones. Alia translatio, « insignia », quse
eestimationem. Bunt io nobis exemplata : bene olentise
quse habens ex seipsa, i<l est, <\ Bui n.i-
Igitur sancti conversi <ul Deum, speci- tuia. verum bene olens, non convertitur
ficahtes, id est, formantes intcllectuale </</ opinabiie dissimiliter multis, <1 1

suum, iil est, intellectum ad pulchritu- enim quod est opinabile bonum,est diver-
dinem, <•!<•. . in inspiciendis hominibus, i<l sum j
1 1 1 m -
i 1 1 1 1 1 . \ <l dissimiliter multis qui
cst, ul videantur ab hominibus, secun- < < iii \ ertuntur ad npinabile bonum, /
dum eloquium (Matth. vi, • >), tamquam manst mutans sui pulchritudini-
i'l est,
in imagine, id est, sicut signiticatur per bus, id est, donia gratiarum, unu
quce sunt Propier licet Deum, quodestbonum nula-
-

ea lii< . <//<</</ ei ipsi - 1

secundum virtutem, id est, secundum si- tione, id est, vere/ non tantum app&ren"
111 posse, sanctum
11 1
</ deiformissimum, ter.

Cf. 1 ad <:<<mitii \ II, 12 .1 -.•,..

r.ui 1>. \\.\\. MAG. ORD, VW.VA).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIt, S. J. INERPRETATIO.

A. Fer eia reliquum, quoniam cxtc- Age jam dcinceps, quoniam extcrio-
rius pulchritudincm contemplati sumus rem ritus vere pulchri venustatcm ad-
totius bonue ct sacrae actionis, in divi- speximus, diviniorem ejus pulchritudi-
niorcm ejus respicicmus formam, ip- ncm intucamur, eamque sublatis vela-
sam in scipsa rcvclatam velamina minibus per contemplemur, clare
se

contemplantes, bcatam^ splendentem, suum jubar illud beatum evibrantem,

manifeste claram, ct incircumvclatc nosque illa, qua? viris spiritalibus ex-
intellectibus rcplentcm nos suaveolen- plorata est, odoris fragrantia replcn-
tiae. Neque enim manifesta myri per- tem.Nequeenmiadspectabilis unguenti
fecta opcratio his qui circa summum confcctio iis qui pontifici praesto sunt
sacerdotem sunt, incommunicabilis incommunicabilis aut inadspectabilis
aut invisibilis est, sed e contrario us- exsistit, sed e diverso, dum ad ipsos

que ad eos perveniens, et statuens su- usque pertendit, ac sistit cam qua;
pra multos contemplationem, ab ipsis vulgi captum superat contcmplatio-
circumvelatur sacre, et cx multitudine nem, ab iisdcm reverenter obtegitur,
hierarchice distinguitur. Divinis enim et a turba pontificio jure secernitur.

viris sacratissimorum radius tamquam Siquidem ille radius rerum sacratissi-

cognationi ab invisibili lucc pure et marum dum viris divinis, tamquam in-

immcdiate elucens, et intellcctuales telligentibus, pure atque immediate

eorum receptiones incircumvelate sua- collucet, et conceptus eorum spiritales

vificans, bono palam imbuit odore, ad id quod

humi serpit nequaquam similiter pro-
ccdit, scd ab ipsis, utpote arcanis spi-
B. Ad subjectum non promptc pcr- ritalis rei spcctatoribus, sine ostensio-
vcnit, scd ab sccrctorum in-
ipsis ut nc, ne a dissimilibus quibusque viole-
visibile contemplantibus sinc pompa, tur, pennatis involucris obducitur,
dissimilibus incontaminabilc sub pen- quibus, ccu sacris signis, pra^clari or-
 DE FCCLCSIASTICA IIIKRAKCIIIA. CAP. IV, § 3. G47

natis (enigmatibus cooperitur, per dines subditorum pro capacitatc sua

quas sacra oenigmata subjectorum bene ad res sacras promoventur.
ornati ordines reducuntur ad sacram
suam analogiam.

Est ergo, quod quidem dixcram, Kst igitur, ut dixi, sacrosanctum

III
nunc laudanda nobis sacra teletaj ope- hoc, quod a nobis modo laudatur
ratio consummativae hierarchicorum mysterium, ejus ordinis atque virtutis,

ordinationis et virtutis. ut hierarchicas consummet functiones.

contemplationem in diviniorem ejus pul-

chritudinem, quae scilicet Bignificatur per
ritum.
Fer reliquum, etc, i<l est, da quod
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. restat, exterius, id est, tn symbolis, to~
tius bouas actionis : totius borue, eo quod
ejus usus est fere in omnihus aliis, ut
prius dixit, aetionis, scilicet consecratio-
nis Chrismatis, etc.

A. Fer eia reliquum, etc. Formam, id est, pulchritudinem spi—

ritualem, ipsam scilicel formam m sei-
psa revelatam, id est, revelando eam
in se, quia in sc esl manifesta, contem-
plantes velamina, alia translatio, « >>-
« lantibus. » Et ponil Bex conditio-
qua esi terminus con-
ncs ipsius formffl
Determinata theoria hujus teletaa in templationis cum enim contemplatio
:

geuere, hic iucipil ponere ejus theoriam reficiens animam sil ad verum et bo-
in specie, descendendo ad particulares num, potesl accipi proprietas, vel -•-
ejus operationeSi cundum verum, vel Becundum bonum,
E}1 dividitur iu partes duas. In prima vel secundum modum accipiendi ntrum-
parte ex ipso ritu Chrismatis ostendit, que. Si quantum ad bonum in Be, sic esl
quod ejus theoria et perfectis <•( sacer- hrtiid, scilicel Becundum hoc quod esl
dotalibus viris esl inquirenda. In Be- objectum beatitudinis, aul quantum ad
cunda incipit exponere Bigniiicationem Bequelam divins bonitatis, quee manife-
propositi ritus, il>i (§ 5), Propter quod Btal ipsam ! el Bic esl replens intellectuali
et hanc, etc. redoleniia, odor enim corporalis esl -

Circa primum duo JPrimo conti-

facit. quela complexionis Bignum ejus. v el >

Quat se ad prscedentia dicens de quo esl vero quantum ad verum, aul simpiiciter,
Secundo ostendil quod de hoc
intentio. . el sic esl wlendens, verum «'111111 esl
considerandum sit, ibi, Neque enitn ma- quod splendel in anima aul in quantum :

ni/estat, etc. esl primum n erum, el sic dicitur tnn

/< ite liini

' quia per se
, non ab alio. 1 1

Dicil ergo primo, quod quia conti m- \ui quantum ad modum participandi,
plati sumus pulchritudinem exteriorem qui esl in pi ima, el sic < bI rion » elate
ritus Chrismatis, restal respii ore pei quia Bine Bymbolis recipiunt. Aiia Irens-
 I). \ut. MAG. ORD, VU.VA).

laiin : .. lu.it.uii rcsplcndcre facientera luciformes facti, luce scilicet divina (qui

i .1 gcipsa cl.u ii.iinii, non velale iu-

et lucem habital inaccessabilera )pure % id

g icllcclualibus bono odorc iios adim- cst, sine admixlione symbolorum, et im-
„ plentem. » mediate, quia siml supremi in nostra
hierarchia, etc.

Incircumvelate, id cst. sine velamine.

»6 emrti manifesta, etc. llic ostem

tiit c\ tpso rilu < ln i-matis, quod inspi-

ciendum sit a perfectis in spiritualem

formam quaa Bignificatur, licet non ab
omnibus.
Dicit ergo, quod non est invisibilis ab
his qui sunt circa sacerdotes, sed ab
his yidetur, et celatur pppularipus : et

npc ideo qoia divinus radius spiritua^- dubitjh.

Iiiim contemplationum divinis viris lu-

cet sine velamine, et ab eis nccultatur

velaminibus symbolorutn ininoribus, qui

non possuiil nisi in s\ inbulis videre,

ut proportionaliter sibi ipsis reducantur

in divinum radium : el inde coneludit,
quod a nobis qui stunus ingradu divi- s "> hoc videlur esse lalsuin : quia in
noruni, est inspicicnda spirituajis forma primo capitulo Ccelestis hierarchix di-
hujus lelelse. ctum est, quod non cst possibilc aliter
Neque, id est, et oon operatio mi/ri, nobis luccre divinum radium nisi varie-
id cst, (jbrismatis, per/ecta in quantum tatesacrorum velaminum anagogice cir-
dat perfectionem in aliis sacramentis, cumvelatum, et quia hoc est connaturale
manifesta in se, vel divinis viris, non est nobis quantuincumquc autcm effician-
:

ommunicabilis aut iurisibilis his, sci- tur sancti, remanent in naturalibus :

licct ministris, qui circa, etc. ergo non possunt accipere incircumve-
Perveniens a summo sacerdote usque late.

ad cns. quod descendit in barbam ct in

oram vestimenti ', st.atuens y id est, fir- Et dicendum, quod quantum ad prin-
mans contemplationem sui in eis super cipium acceptipnis, oportct quod semper
multos, id est, populares, dislinguitur % accipiant per velamina sensibilium, quia
id est, separatur ex multitudine, id est, a antellcctus noster naturaliter proportio-
conspectu multitudinis. natur ad sensibilia, sed cx sensibiiibus
Divinis enim viris radius sacratissi- divini viri dcveniunt in ipsam vcritatem
morum, id est, spirituaUum contempla- apertam : unde hic loquitur quantum ad
lionum, tamquam cognationi, id est, linem acceptionis.
sicul cpgnatis sibi, in quantum sunt

!
1
Cl. Psal. cxxxu, -. I ad Timoth. vi ,16.
 DE ECCLESIASUCA HIERARCHIA, CAP. IV, § i. »J19

« gmatibus, » i<l est, sub pennis aliquid

aenigmatice Bignificantibus, ab ipsis dis-
similibus, scilicel imperfectis, ut n con-
templantibus invisibile <lcnumi "-
torum quod significatur sine pompa, id
est, sinc honore, alia translatio, • ine-

gressibiliter. » Commentator tamen <li<it

Beupou;, id est, contemplatores t et incon-

EXP0S1T10 TEXTUS. spectores vocal Episcopos: Oet&poi namque
Vocabantur gentiles, qui proponebantur
ab omnibus ad Deum de futuris interro-
gandum. Et secundum boc Bic debet le-
gi Ab ipsis scilicet divinis contemplan-
:

tibus invisibile secretorum irregressibili-

B. Ad subjectum, etc.
tcr cooperitur divinus radius inconta-
minatc, etc.

Ad sacram suam, iil est, radii, ana-

logiam, vel melius secundum ipsorum
proportionem.
Laudanda, iil c>t, cum laude expo-
nenda teletse, scilicet Chrismatis consum-
Ad subjectum, id cst, inferiores non mativse operatio quae est perfectiva ordi-
promptc, \d est, non apte, scd [>cr divinos nationis et virtuiis aliorum hierarchico-
viros incontaminabile, scilicet spirituale, rum, secunduro scilicet quod constituunt
alia translatio tamcn haliet, « non con- in gradu divino, et operantur divinum
« taminatus cooperitur sub pennatis aeni- effectum.
fi50 I). Al.lt. MAG. ORD. IMM.h.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Propter quod hanc divini duces

et Quocirca quoque divini prasceptores
nostri tamquam iequipotentem et ea- nostri, tamquam ejusdem ordinis et

dem peragentem synaxeos sacrre per- opcrationis cum sacrosancto synaxeos

fectionem eisdem characteribus per- sacramento, iisdem imaginibus ut plu-
multa, et mysticis dispositionibus ct rimum, mysticisque distinctionibus ac
sacris orationibus ordinaverunt. Et sacris verbis descripserunt. Atque pon-
quidem summum sacerdotem tam- tificem quidem videre liceat eodem
quam ipsis adspectibus ex diviniore modo a diviniore loco odoris suavita-
loco bonam suaveolentiam in ea qure tem ad sequentia loca sacra diffunden-
deinde sunt sancta proferentem, et ad tem, suoque ad eumdem locum reditu
se revolutione docentem divinorum docentem, quomodo divinarum rerum
participationem simul omnibus qui- participatio, dum in omnibus quidem
dem fieri juxta dignitatem sanctis in- : sacris pro cujusque meritis communi-
diminutam vero esse et incommutabi- catur ; nihilominus in se neque immi-
lem omnino, et &qualitate secundum nuta, neque loco mota, in divini fundi
collocationem divinam proprietatis in- proprietate, sine ulla sui immutatione,
commutabiliter stantem. Desiderio consistat. Pari rursus modo cantica
autem iterum eloquiorum cantus et Scripturarum atque lectiones rudibus
lectiones imperfectos quidem erudiunt, adhuc animis ad vitalem adoptionem
ad viviferam filiolitatem, conversio- obstetricantur, et eorum qui a daemo-
nemque sanctam faciunt pollute ener- nibus vexantur, sanctam promovent
gumenum, auferuntque contrariam vel conversionem, pavoremque contrarium
qualemcumque tractam et insane ener- et pellicatum abolent eorum qui a dae-
gumenis, deiformis habitus et virtutis mone ignaviam arripiuntur,
propter
sublimissimum proportionaliter eis dum nimirum illis, ad illorum captum,
ostendentes, juxta quam terrebunt status deiformis ac virtutis verticem
maxime ipsi contrarias virtutes, et proponunt ; unde fit, ut ipsi potius
aliorum medicinam praistabunt diurna adversis potestatibus terrori sint, atque
 DE ECCLESIASTIGA IIIKRARCIIIA, CAP. IV, § 5. 651

lmitatione, immobilem quidem ex pro- CSteris quoque curandis pra.-ficiantur,

priis bonis, ad vero contrarios tumul- ad Dei quidem imitationem bonis pro-
tus actuum non habentes tantum, sed priis stabiliti, adversus autem terrorcs
et donantes :his autem in intellectum contrarios non tantum efficacitatem
divinum ex pessimis transeuntibus, obtinentes, verum etiam largientes :

habitum sacrum imponunt ad non sub iis vcro qui ex iniquitatibus ad men-

malitia iterum crrandum quosdam : tem sanctam redierunt, habitum quem-

ut sint castissimi, indigentes, consum- dam sanctum inferunt, ne iniquitate
mate absolvunt quosdam sacros du-
: denuo capiantur quibus autem ad
;

cunt in divinas imagines et inspectio- omnimodampuritatemquidquamdeest

nes earum et communicationes : refi- illos perfecte expiant ; sanctos vere ad
ciunt autem quosdam sacratissime in imagines divinas et earumdem contui-
beatis invisibiliter contemplationibus tum atque consortium promovent ;

complendo uniforme eorum uno et vi- pascunt itidem eos qui jam plane san-
vificantes. cti sunt, beatis ac spiritalibus spectacu-
lis eorum uniformitatem uno illo adim-
plentes et unificantes.

Quid autem Nonne et non omnino

? Quid porro ? Numquid etiam prae- IV
puros, quorum jam memoriam fecimus sens qua^ modo celebratur consecratio
ordines, clare absolvit secundum eum- ordines illos qui non plane mundi sunt
dem synaxeos modum prrcsens nunc quorumantea mcntionem fecimus, im-
sancta: teletae operatio, solum imagi- promiscue dimittit, eo modo quo fit
nibus videns obtutibus divinis, et a in synaxi, et in sacris tantum imagini-
solis immcdiate sacratissimis hierar« bus cernitur, et a solis viris sanctissi-
chicis anagogis inspecta, et sacrifica- misin hierarchicis anagogiis immediate
ta? conspicitur ac celebratur ?
 n. M.n. m vg. <>nn. nn l.n.

ni r.n m.
IHVIsin BT EXPOSITIO IIAITS.

Propter quod et hanc dirini, etc.

Videtur hoc essc falsum, cum sint
1.

diversa sacramcnta divcrsorum aulnn

:

sacramentorum divcrsus cst effectns.

2. Prseterea, Communio non cst com-
munis omnihus hicrarchicis quiahapti- :

zati soluni communicant ergo vidctur :

Hic incipit exponere partieulariter falsuin quod dicit, quod sit eadem dgens,

significatum hujus teletffe, et primo Chrismati scilicet, quod fere est consum-
quantum ad ea in quibus eonvemi cum mativum in pninibus.
communione, secundo quautum ad ea 3. Pratcrca. Divcrsorum sacramento-

qua3 suut propria sibi, ibi (§ 6), Hiec er- runi divcrsa est materia, materia cnim
go jam saspeanobis, etc. propria rei non est in alia rc, scd Cdiris-

Circa primum duo facit. Primp con- ma est propria matcria conlirmationis :

cludit ex dictis, quod rationabililer cis- ergovidetur, quod non dcberet esse usus
dem significatur symbolis cum couimu- illius in aliis sacVmentis.
nioue. Secundo expouit significationem
communem symbolorum, ibi, Etquidem Et dicendum, quod non dicuntur ea-
summum sacerdotem, etc. dem agere, quia sit idem eflectus eoruni,
sed quia ulrumquc hahet quamdain com-
Dicit ergo primo, quod propter hoc muncm perfectionem circa illa sacramen-
quod quod illa telcta est consummativa ta, quia et ordinati ct haptizati in line

aliorum liicrarcliicorum, cum lioc idcm communicabantur et ungehantur Chris-

agat commuiiio. rationabiliter iu mullis mate tamquam pcrfectionem ah liis rcci-
couvcuiunt corum ritus. peront, licct diversimode, ut prius di-

Nostri duces, id est Apostoli, luinc ctum est.

perfectionem, scilicet Chrismatis, eadem Ad secundum dicendum, quod Euclia-

peragentem. ristia non cst communis omnihus tam-

quam sit de esse corum, sed quia cst de

bcne essc.
Ad quod chrisma
tcrtium dicendum,
proptcr halsamum, quod sccundum se
totum est odoriferum, significat et con-
fert robur contra impugnantes gratiam,
et ctiam proptcrea est materia in sacra-
mento confirmationis, in quo confertur
 DE lXCLCSIASTlCA IIIEUAiICHIA, CA1\ IV, § 5. 053

robur univorsalitcr (piantuin ad omnia : Ipsis adsptctikus', id eet, trtnnibus a<l-

ct iuVo in onmihus aliis sacraincnlis pot- spiciehtibmv&z dhiniore loco, sdilieel al-

est assuini ad pra»standum spiritualit* r tari bonafn suaveolentiam, id eet, thus,

robur quantum ad aliquid, sicut in bap- in ea qum deinde sunt sancta, elc., id est,

tismo quantuin ad lidom, et in ordine in clntriiin. ml s<- revolutiorie, id est, -

quantnm ad dispositiones hicrarchicas, I nmliiin qnod rcvcrtilnr a<l nl a quo pri-

et eflicitur matcria propria pcr aliquam mo processerat : eequalitate, qnia w<-
specialcm operationem. major fit nec minor, sccnnduin cotloca-
tionern, id est, firmitatem.

Desiderio autem,etc. llic exponit thco-

riain canlunin cl lcctionnin, ct priino 08-
tcndit ad quid valcant in oinnibns. Se-
cnndo qiialiter divefshxiode in eBvemis
opcrantiir sccuudum trcs operationes
hierarcbicas, quae sunt illnminarc, [»nr-

EXPOSITIO TICXTLS. ^are, ct perficere, ibi, llis auiem in iu-

Irllrcltint, dc.

Dicit ergo primo, tjuod hi cantusquasi

olislctricando praqiarant catechumeHOS
ad baplismiun, cl energumenos conver-
tunt ab intcriori pollntionc, qua cst se-

Clitirtirtrribits, id cst, symbolis, et cunduin quod adlmc ex toto QOD esl rc-
dispositioriibUs quantum ad actiones : pressa vis daunonis in Fomite, el quod in
quia utrobiqiie lit vclatio cl thurilica- libidinosis quos snpra dixil apostatas,

tio. anfcrnnt «lispositioncni conlrariani gra-

lia ostcndcnlcs cis altissiinnin deiformil
i
,

ill sitnnninn qiiidern stirrrtlulrm , rlc babitus secundum qnain ipsi

cl virlntis,

llie pnnit si^nilicationcm cornin in qni- cantns vincenl virtutes deemonum, e1

bUS convcnit oum coininnnionc, ct priino prsestabunt victoriam contra impugna-
ponit significatum thnrilicalionis, sccun- lioncs dannoiuiin : cl imii solum babenl
do, canliinni el lectiohum, ibi, Desiderio in sc nnilc terreanl dsemones, -n\ in boc
iiiiirm, etc. Tertio, exclusionis imperfe- cliam aliis prestabunt.
clornm, ibi, Qutd autem ? Nonne ei non Desiderio eloquiorum, idest, devotio
omnino, etc. cxcilalnr pcr canlns. ei lectiones circa
sacram Scripturam : imperfeetos, id eet,

Dicitergo primo, quod ordinatum est, catechumenos erudiunt, id est, obstetri-

quod snniinns sacerdos in hoc sacramen- cani Sommentator
. ( .<•' -
(quod Inter-
to sicnl in coininnnionc procedal ab al- prcs erudiunt transtulit) esl educere na-
i.ni per lolmn chorum, thurificet, el ite- Bciturum : in eo enim obstetrix interpre-
rniu revertatur ad altaro : in quo doce- talnr.
tur, quod divina bonitas participal je .['/ riri/r rnni fiiiolitatem, id est, ad
omnibus secundum eorum dignitatem : 1
1
: enerationera baplisrai, in quo on- i

ipsa tamen in se Btal incommutabilis el fertur Bpiritualis \ ita, unn num, id

indiminuta, Grmiter stans in buo proprie- 68 1, energumenorum pollute, i«l est, qui
tate, sicul dictum esl in explicatione sunl polluti contrariam disposil onem,
l i
clesiasticaa communionis. .'
qualemcum i, id est,
 654 I). ALH. MAG. ORD. !MU:i>.

sive ex origine, sive ex proprio aotu, e( oommunicandum eis, et hoc quantum

energumenis, id est, Libidinosis, insane ad illuminationem : quosdam autem, Bot<
sccundum quod concupiscentia insanire licet jaiu perfectos, reficiun( p<-r saorai
faoit, abeftrahendo rationem, ostendentes contemplationes, perficiendo ih>> in nno
Bcilice( cantus, eis scilice( libidinosis. piimo, quod est Deus, per perfeoiain
Juxta quam, scilicet virtutem, ipsi >c\\\- reductionem, quantum ad perfectionem.
ce( oantus terrebunt contrarias virtutes, /:'./ pessimis Bcilicet infidelitate positis,

id cst, dsmones, divina imitatione, id id cateohumenos

est, quosdam, id ett, :

est, Bicul Deus facit, habentes immobile, energumenos, indigentes, ut sini castis-
iilest, immobilem virtutem, ipsi cantus simi, iil rst. mundissimi, quia nondum
ex propriis bonis, quae scilicet ineis di- suut ex toto mundati a fomite, absolvu/tt,
cuntur : vero, id est. sed non habentes u( per boc sint castissimi. Alia transla-
tantum activum ud, id est, contra con- tio, « lllos autem, qui non sunt omnino
trarios tumultus hostium, sed etdonan- « casti, perfecte mundant. »

tes aliis, habent enim per Bignifioationem Sacros, id est, baptizatos : imagines,
el dan( per devotionem quoniam excitat : i«l est, symbola : inspectiones, id est,

ipsos cantus. Vel aliter juxta quam ipsi spirituales contemplationes.

divini viri, etc. Et lioc consonat ei quod Quosdam, id est, perfectos sacratis-
dictum est in tractatu communionis. sime : alia translatio « sanctissimos : »

uniforme, id est, mentem quae uno nata

Uis autem, etc. Hic ostendit quomodo est informari, uno, scilicet J)eo.

lectiones et cantus operantur tres actus

hierarchicos in diversis, et primo de pur- Quid autcm, Hic tangit exclusio-
etc.

gatione, secundo de illuminatione, ibi, nem imperfectorum.

Quosdam sacros, etc. Tertio de perfe- Dicit quod Ikec teleta excludit
ergo,
ctione, ibi, Itcficiunt autem, etc. imperfectos sicut et communto, propter
boe quod ab imperfectis videtur solum
Dicit ergo quod liis qui transeunt ex in imaginibus, id est, symbolis, videns,
malis in intellectum divinorum, impo- id est, videre faciens. Alia translatio,
nunt cantus habitum, quo confirmentur « visa, quantum ad imperfectos, in-
»

in bono, ut non rcvertantur iterum ad specta communiter quantum ad omnes,

malitiam. sicut catecbumenis : et quos- et sacrificata, id est, consecrata quantum

datn qui non sunt cx toto purgati (sicut ad sacerdotes, hicrarchicis anagogis, ab
energumeni) perfecte mundant, quantum obtutibus divinis, id est, his qui habent
ad purgationem : quosdam autem jam divinum visum, ct a solis sacratissimis
perfecte mundatos per baptismum, du- viris immediate, id est, sine velamine
cunt ad videndum symbola sacramento- inspecta.
rum, et conlemplandum significata eorum
 DE ECCLESIASTICA IIIERARCHIA, CAP. IV, § 6. )0
ft"'

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDHRH, S. J. INTERPRETATIO.

Hrec ergo jam sa:pe a nobis dicta, Verum, haec cum a nobis samenu-
superfluum est nobis, ut aistimo, eis- mero dicta sint, supcrvacaneum esse
dem revolvere verbis, et non ad ea qu?e arbitrior iisdem verliis repetere, quin
deinde sunt, transcendere, summum potius ad ea quie sequuntur transeun-
sacerdotem divinitus videntes a duo- do, pontificem videamus
duode- alis
decim pennis circumvelatum haben- cim obvelatum unguentum sacrum te-
tem divinum myron, et sanctissimam nentem, ac purissimum in eo sacra-
in eo consummationem sanctificatem. mcntum consecrantem.

Dicamus igitur quomodo estmyri Dicamus unguenti composi-

igitur.
compositio. Congrcgatio est quaedam tionemcollectioncm quamdam esse fra-
bene spirantium materiarum in se co- grantium matcriam, quae in se ailatim
piose habens qualitates odorifcras, suaveolentes continet, qualitates, cujus
quantum accipientes ollaciunt secun- qui participes exsistunt, odoris
dum analogiam, tanto ingenitas eis bo- viiatc afflantur, proportione fragrantis
no odorc participationis. quae illis inest participationis<
i;:;ii I). A\A\. MAG. ORD. VU.VA).

autem (u/ mstimo) clarum, etc. Tertia, de

ibn ejus in alii^ hierorchicifl teletis, ibi,

Et adhue divinus, otc.

Circa primum ponit primo rirum, se-

cundo theoriam, ibi, Creditnus autem
esse, etc.

DIVISIO kt i:\rosrno TEXTUS. Dicit ergo primOj quod dicendum esl

de confectione Chrismatis : conlicitur

autem ex rebus copiose odoriferis, quia

miscetur balsamum cum oleo, quorum

odorem participant olfacientes secundum
ffsec ergo jam ssepe a nobis, etc. suam analogiam bene spirantium,
: id

est, redolentium, habens, scilicet con-

gregatio qualitates odoriferas tanto bono
odorc participationis passive ingenitse,
id est, connaturalis eis qualitatibus, sci-
licet quarum bonus odor tantum parti-
Posita theoria eorum in quibus con- cipatur, quantum accipientes, id est, sen-
venil Chrisma cum communione, incipit tientes, olfaciunt secundum suam ana-
hk ponere Iheoriam de his quae sunt pro- logiam. Alia translatio, « Quos /mrtici-
pria Chrismati : et primo dicit de quo pantcs, bonis odoribus afficiuntur sccun-
est intentio. et quid dimittenduin. Se- duin quantitatcm proportionis ingenitse
cundo prosequitur intentum, ibi, Dica- ipsis bcnc olcntis narrationis. »

mus igitur, etc.

Dicit ergo, quod de exclusione immun-

dorum et de cantibus et his de quibus
prius dixeratj cum saepe dictum sit, su-
pertluuni <^t itciuin dicere : et ideo prae-

termissis, iis. est considerandum de iis,

ijiioc sunt propria Chrismati, scilicet qua-

DUBIUM.
sumnius saeerdos tenet Clirisma in-
liter

volutum duodecim alis, et consecrat

ipsum.
Ssepc, ad minus bis in tractatu bap-
tismi et communionis, et non transcen-
dere, nos sumnuun sacerdo-
videntes
tri/i habentem divinum myrum, id est, Seu videtur, quod non eonficiatur
1.

Chrisma circumvelatum, etc, et in co secundum quantitatem ex rebus bene

scilicet Chrismate sacrificantem consum- odoriferis : inveniuntur enim plura ma-
mationem, id est, consecrantem ipsum gis odorifera quam ea quae ponuntur in

per aliquam orationem. confectione Chrismatis.

Oleum quod ponitur in
2. Pra?terea,

Dicamus igitur, etc. Hic exsequitur ejus confectione, non est multum odo-
propositum et dividitur in patres tres. riferum ergoChrisma non conlicitur ex
:

In prima determinal de confectione Chris- rcbuscopiose odoriferis.

matis ponendo theoriam. Insecunda, de :{. Iterum, Quasritur quare conficiatur
velatione «jus duodecim aliis, ibi, Est ex balsamo et oleo ?
 i

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 7. 657

Dicendum ad primum, quod sicut dicit Oleum vero non propter hoc poni-
Philosophus in libro de Plantis, « Ouae- tur : et ideo non oportel quod -^it ni-
diim plantae sunt odoriferae secundum to- mis redolens ; sed ponitur ad perfectio-
tum, secundum radices, stipitem, <:l
id est, nem conscientisB, Becundum enim quod
folia, verbi gratia utbalsamus » et ideo
: ungendo lenit, prasstal medicamentum
dicitur copiose redolens, quod secundum circa prascedentia peccati vulnera : se-
tolum est bonae olentiae quamvis fortc cundiiiu vero quod Lucet, confert splen-
alia sint vehementioris odoris. dorem virtutum, <-t competit characteri
Prsterea baisamus conservat a putre- qui imprimitur in confirmatione, quod
factione : et ideo ponitur in Chrismate est iumen quoddam : secundum vero
propter odorem bonoe famse ad alios, et quod pascit, oompetil refectioni affectus
propterincorruplionein a concupiscentiis ijui est in summo bono. Et per hoc patet
quanlum ad seipsum. sidutio ad alia.

ANTIQUA TRANSI.ATIO. HAI. III. C0RDERH, S. J. INTBRPRBTATIO.

Credimus autem esse divinissimum Scimus autem, divinissimum illum

Jesumsuperessentialiter suaveolentem, Jesumsuprasubstantialiterfragrantem,
invisibilibus distributionibus intelle- spiritalibus distt ibutionibus partem
ctuale nostrum replentem divina dele- nostri spiritalem divina voluptate re-
ctatione. Ipsa enim sensibilium suavita- creare. Si enim rerum sensibilium su-
tem assumptio, saturitatem facit et nu- aveolentia nostrum, modo sanus ei c I

tritcum delectatione multaolfacientium odoriferas debita proportione accom-

discretivum, siquidem illaesum sit ad modatus sit, olfaCtUIII bcnc afficit, ct
bene olax in commensuratione com- magna cum voluptate alit, eadem uti-
pactum. Et proportionaliter si quis di- que ratione dicai aliquis, spiritalea
xerit intellectuales nostras virtutes ad- Dostraa facultates, li nulla in malum
versus in malum minorationem incor- propenaione corruptas fuerint, natura-
ruptibiliter dispOSltas in ipsa in nobis li quodam judicii secundum
vigore,
discretivi naturali valetudine, secun- diviiue operationia modoa congruam-
dum deificas mensuras, et coadunatam que mentis ad Deum converaionemi
XIV
(5*8 I). \l.n. MAG. ORD. PR/ED.

aninii ad Deum conversionem, in re- divini odoris suavitate pcrfundi, atque

ceptione divinae suaveolentis fieri, sacra quadam voluptate et divinissi-

et benefacientia sacra impleri, et divi- mo alimento satiari. [psamet igitur

nissimo Non ergo myri
alimento. unguenti mystica compositio, quasi in
symbolica compositio tamquam infor- figurationererum infigurabilium,ipsum
matione informium ipsum nobis sub- mct Jcsumnobis dcpingit csse fontem
scribit Jesum, fontem existentem divi- uberem, e quo divinorum odorum sua-
narum suavium receptionum divitem, vitates hauriuntur, dum proporlioni-
proportionibus divinis deiformiora in- bus divinoprincipalibus in mentes ma-
tellectualium reddentem, divinissimos ximc deiformes divinissimos illos spi-
declarantcm vapores in quibus animi ritus infundit, quibus suaviter allectae,

pacifice delectati, ct divinis assumptio* sacrisque pcrccptionibus plenae, spiri-

nibus rcplcti, csca invisibili utuntur tali alimonia perfruuntur, dum suave-
ad intellectuale eorum introitu, juxta olcntes istae distributiones divina lar-
divinam participationem suaveolen- gitione spiritalem animas portionem
tium distributionum. subeunt.

Ipsa oiim, elc. Hic assimilat secun-

dum proportionem signurn ad signatum.

Dioit crgo. quod odor sensibilis facit

delectationem et saturitatem in sensu

1UYISIO ET BXPOSITIO TEXllS. olfactus, dummodo organum sit sanum

et proportionatum ad bonum odorem.
Similiter intellectus noster quando est
sanus, absque scilicet Gorruptione pecca-
ti, et quando est proportionatus ad divi-
Credimus autem esse, etc. na secundum mensuram naturalis vale-
tudinis et conversionis adunantis intcl-
lectum ad Deum, participat divinos odo-
res, id est, spirituales gratias, quibus
repletur dclectatione et nutrimento sive
satietate.
Hic ponit significatum hujus confectio- Suavitatum, id est, odorum suavium,
nis. et primo ponit significatum ipsum. discretivum olfacientium, id est, olfa-
Secundum ostendit similitudinem signi ctibilium, hoc est, sensum olfactus, qui
;i(l signatum, ilti, Fpsa enim sensibilium, discernit inter odores, si quidem (duae
elc. Tertio concludit propositum, ibi, partcs) integrum, id est, « sanum, » sic

Non ergo myri, etc. enim habet alia translatio, et illaesum sit

ad bene olax, scilicet discretivum, com-

Dicil ergo primo, quod Dominus Je- pactum, id est, compositum, vel com-
sus replet intellectum uostrum invisibili- plexionatum.
hus odoribus, scilicel distributionibus Et proportionaliter : non enim est
gratiarum cura magna delectatione, in- similitudo corporalium ad spiritualia per
tellectuale nostrum, id est, intellectivam participationem ejusdem qualitatis, sed
partem : et hoc esl significatum. secundum proportionem ad actum, qui
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 7 •;r,9

attenditur. Est enim collectio duarum illum, ad Rom. x, 12. Alia translatio,

proportionum quarum utraque esl in « copiam. n Jesum, dico, redeniem dev-

duobus vel pluribus. « Si quis dixerit, formiora Bymbolicis de aumero intelle-
« alia translatio, aliquis minorationem ctualium divinis proportionibus, id est,

« dicat quidem in malum, » id ost, qua proportionatis ad divina secundum eo-

aliquis minoratur per peccatum aka : rum proportiones, '-t Jesum declarantem
translatio, « subjectionem : » dispositas, divinissimos vapores, id est, Bpirituales
Jioc respondet sanitati in corporalibus. odores contemplationem ipsorum. per
Proportionaliter dico est, si quis dicat Alia translatio, « Ad deiformia intelle-
has virtutes fieri in receptione divinse sua- « ctualium reddentem divinissinuu fra-
vculcntix, scilicct gratiarum, et impleri « grantias in introitu eorum, » >ali<-«'t
peream beneficentia : alia translatio, « de- animorum, ad intellectuale, id est, Be-
lectatione, » et alimento, et hocsecundum cundum quod intuentur in iila. Alia
mensuras, id cst, proportiones deificas, translatio, « Alimento intelligibili utun-
id cst, quibus accedimus ad Deum, quae tur, » scilicet introitu bene oleniium
sunt in ipsa naturali valetudine discreti- distributionum ad intellectuale ipsorum
vi, id cst, rationis quas est in nobis, se- secundum divinam participationem.
cunduin quod lninus accipimus Angelis
ct aliis creaturis Dei, ct secundum cun-
versionem, id cst, intellectus ad Deum
cuadunatam, id cst, unien-
et aircclus :

tcm, secundum quod quidain homines

plus aliis recipiunt, et lioc rcspondet
comincnsurationi organj sensibilis.

DUBIUM.
Nun cryu myri, etc. Hic concludit
propositum.

Dicit ergo, quod confectio Chris-

inatis describil aobis ipsum Jesum, qui
esl fons divinorum odorum, quibus ani-
iui nostri delectantur, el satiantur, invi- l. Sbd videtor, quod inconvenienter
siliili esca utentes, intrantes ad intelle- assignet illam theoriam : odor enim
ctualia, secundum quod participanl spi— balfami, ut dictum est, BigaiQcat aliquid
rituales suaves odores : ergo ex quo existens in imlii^ quantum ad famam,
Chrismatis confectio esl cx odoriferis vel conscientiam : ergo aon debuil dicere
quaB Bensum delectanl ••! reficiunt, sicul <|ii(id symbolice per lalem comparatio-
Bpirituales gratiaB emanantes a Christo uem Jesus describitur.
in intellectum. '2. Prssterea, Siccum e\ aporatum oon
Non, iil est, aonne, quasi dicat, Bic, ii ii t ri i : in lali autem bio o esl odor, quia
pendet interrogatio usque Pinem hujus in liiiu.ili r\ apoi atione, ul dicitur in libro

partis. Aiia transiatio aon potest legi de s -

nsu < I to : < i _ l<-i i non
interrogative, per Qguram Bgurata de- convenil uuti ire • i ita n< •
in • Ihi isto

Bcribuntur : fontem sicul corpus omnium cn| proportio ad odores.

odorum progredientium ipso, vel . « 1
»
.;. IVeetei ea, I orpus < >tn sli esl c "i i-

per evaporationem, vel traasmulatio- Qi . 1 1 1 1 1 1 1 : in lalibus autein coi poi ibua

aem. \li;i traaslatio, a fontanam divi- iiimi potesl esse \ - * |

»
-
• i resolutus, si< ul

tem. » Dives in <>unt<s qui invocant i

. .
i iii iii. orporalibus i n"i> n idetur,
 :

!,MI I). ALB. M VG. nm>. IMtl.h.

quod declaret di> in<>> vapores per immis- c^t materiale in autrimento, sed delecta-
sionem gratiarum. tio quffl c.st in eo &% conjunctione conve-
i. PrsBterea, lu quolibet corpore odori- nientis in illo esl quid formale : el bc-
fero oportet esse calidum actu agens io cundum hoc transfertur in divina persi-
siccum »'i bumidum : ubi autem est talis militudinem odoruni, quia sic odor cor*
actio corporea, ilii est corporale : er{ poralis etiam nutrit, et multo magis Bpi-
cura corpus Ghristi sit incorporale, non ritualis, iu quo esl summa quies el dele-
videtur quod competal sibi esse fontem ctatio.
diffusivum odoris. Ad tertium dicendum, quod iu seYisi-

Praeterea, Omnis satietas esl cx im- hilihus c>t [considerare aaturae actionem,
pletione : impletio autem facit fasti- sicui quod sonus per commotionem ae-
tliiiin. quia abscindit desiderium : cum ris scindit lignum. Es1 et in eis conside-
i^itui in divina participatione non sil fa- rare actionem animae, (juce cst in reci-
stidium, quia dicitur, Eccli. xxiv, (
2 .l :
piendo intentionem sensibilis secundum
Qui edunt me, adhuc esurientj non vi- quod sensibile habel esse corporale in re,
deturcongrue dictum, quod divinsB dis- et spirituale in sensu, sicut dicil (lom-
tributiones impleant, vel satietatem aut mentator. Quantum ergo ad actionem
saturitatem faciant. naturae, non est odor in corpore glorifi-
Soli no. Dicendum ad primum, quod cato, scilicet per evaporationcm, vel
ipse liiin intendit hic exponere morali- transmutationem, sed tantum quantum
ter, sed anagogice : et ideo reducit in ad actionem animae :non oportet
et sic
summum in quod reduci potest, quod cst in cis cssc calidum agens, vel vaporem,
Dominus .lcsus Christus cui competit :
nisi vapor dicatur ipsa odoris inlentio.
balsamum proptei naturam divinam, Et similiter dicendum ad quartum.
quae csl principium incorruptionis et to- Ad quintum diccndum, quod saturitas
tius spiritualis objectum se-
odoris, et salvatur quantum ad quietem qute est in
cuniluin huinanain naturam, per quam objccto, quia non qua>rit aliquid aliud
liniti sumus sacramentis ex passione non tamen quantum ad impletionem re-
Ghristi virtutem habentibus. cipientis, quia quanto plus percipit in-
Ad secunduin dicendum, quod in nu- tellcctus spiritualia, tanto magis augetur
trimento est conversio cibi in nutritum, capacitas ejus : et sic numquam sequi-
et seeundum hoc ex odore non transu- tur fastidium, sed semper manet deside-
mitur nutritio in spiritualia, hoc enim rium.
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. IV, § 8. fifil

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTII. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

A. Est autem, ut aestimo, clarum, Existimo autem essc perspicuum, V

quia super nos cssentiis ut diviniori- superioribus essentiis, utpote divinio-
bus fontalis suaveolentia: retributio ribus, fontalis fragrantiae distributio-
propinquior quodammodo adhuc: nem propinquiorem quodammodo cx-
enim magis seipsam manifestat et
et sistere, magisque se illis expromere ac
distribuit in lucidissimum corum et distribuere, partem eorumdem maxi-
bene habile juxta intellectum recepti- me deiformem vittutisque spiritalis ca-
vae virtutis copiose supermanans, et pacissimam alVatim mundando, ac
multipliciter occultata : multipliciter subeundo ad inferiores
;

autem, et qui non aeque capaces sunt,

supremam illam] contemplationem at-
B. Ad vero intellectualium subjecta, que communionem reverenter contra-
et non eodem modo acceptiva, super hcndo, ejusdem participationem, in-
virtutem incontaminate occultans vi- stillationibus eorum captui accommo-
sionem, et participationem proportio- datis, divina quadam propoitione de-
nalibus participantium vaporibus in rivare.
commensuratione divina distribuitur.
G02 I). Al.lt. MAO. ORD. PRjED.

Esscntiis qua- sunl snpcr nos, id est,

Angelis, retributio fontalis suaveolen-

li.r, id est, communicatio ipsiua divi-
ii. r bonitatis, quaa esl omnia sua-
f«>ns

vitalis. Bcilicel communicata secundum

proportionem naturo, vel meriti, esi

propinquior, Bcilicel quam qos, <! adkuc

magis manifestat seipsum et distribuii
DIVISIO KT EXPOSITIO IIA li B. copiose supermanans iu lucidissimum eo-
rum, i<l est, inter ea, scilicel Seraphin,
ct in i<l (juixl esl bene habile receptivse
virtutis, i<l <•-!. ad recipiendum, juxta,
id ost, secundum intellectum, <-t etiam
A. Est autem, m sestimo, etc.
ipsa retributio multipliciter <><<ull<il<i in

hoc Lucidissimo.

Hic ostendit quid significet vclatio

Chrismatis a duodecim alis, scilicet quod

per Ghrisma significatur Christus, ut di-

ctum est, <'t per duodecim alas signifi-

cantur Seraphin, de quihus lcgitur Isa. DriuiM.

vi. 2, quod stabant super thronum f scx

alpp wii, et sex alse alteri.

Primo ergo ponit significatum liujus

velationis Chrismatis. Secundo, gratia

hujus pertranseundo exponit quid signi-
tieant ea quae de Seraphin in illa visione
dieta sunt, ihi (§10), Incorporales Sera- Sed videtur hoc esse falsum : quia in-
p/iin, ete. fra dicet, quod manifeste summus ordo
Circa primum, primojdicit altitudincm cognoscit.
ordinis Seraphin. Secundo, qualiter sig-
nitieetur in consecratione. ilii (^ 9), Su- Et dicendum, quod dicitur occultata

per nos ergo, etc. ad nos, eo quod simplicissima acceptio-

ne accipiunt, et sic maxime elongatur a
Dicit ergo primo, quod Jesus qui esl cognitione nostra.
fons totius spiritualis redolentiae, pro-
pinquius intluit coslestibus essentiis quam
nohis, quihus per illas deferuntur spiri-
tuales emanationes, et inter eas magis
manifestal et copiosius communicat lu-
cidissimis earuin, scilicet Seraphin : sed
Bumma visio divinorum occultatur infe-
riurilius. el distrihuitur eis tantum se-
cundum proportionem ipsarum, quod
proportionale esl eisde Bpiritualibus odo-
rihn--.
 ;

DE ECtLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 9.

(Alia translatio, abscondens) incontami-

nate, id est, decenter visionem super
virtutem, (Alia translatio, supremam
quae est super virtutem inferiorum) et

participationem ad subjecta, i<l est, in-

i:\i-ositio ii.vi i
S.
feriora de numero intellectualium^ et
non acceptiva eodem modo Bicul prima
accipiunt, distribuitur in commensura-

15. Ad vero intellectualium, etc. tione divina, id est, Becundum mensu-

ram unicuique praafixam a Deo, vaporu
bus spiritualibus odoribus participan-
tium proportionalibus eis.

Alia translatio, interius.

Ad vero, ipsa retributio occultans,

ANTl^UA TRANSI.ATlo. BALTH. CORDERII, S. J. INTBRPRBTATIO,

Supcr nos igitur sanctarum esscntia- Ordo itaque Seraphim, qui sanctas
rum tantum superpositus Seraphin illas nobis excellentiores essentiaa su-
ordo in alarum duodcnario significa- pra moduin supcrat. in alis duodecim
tur, circa Jcsum stans ct collocatUS, significatur, adstana Jesu et prope ip-
bcatissimis contcmplationibus. quan- sum collocatus, beatissimia (.•jus con-
tum justum, inhians, et invisibilis dis- templationibus, quantum faa eat, \a-
tributionis sacrffi in castissimis sus- cana et spiiitalis distributionia in san-
ceptionibus repletus, et multum lau- ctiaaimia receptaculia sancte plen
dabilcm, sensibiliter dicendo, non si- ct, ut sensibili modo dicam, multum
lentibua oribus reclamans Theolo- decantatam illam Dei laudem inceasa-
giam. Ipsa cnim sancta supermundia- bili voce prodamana siquidero
lium animorum scientia simul erecta ccelestium apirituum cogn i inde-
1,1,, h. ai.u. MAG. <>im. piu:n.

cst, ct inaccessabilem habet divinum fcssa cst, ct divinum habet amorcm

amorem, malitiamque simul omnem indeficientem omnique malitia et obli-
;

supcrat ct oblivioncm. Indc, ut ajsti- vione supcrior cxistit unde clamor ;

mo, hoc non silcnti clamorc insinuat ille incessabilis, meo quidem judicio,
eternam eorum et incommutabilem in dcsignat scmpitcrnam corum ct im-
virtutc omni ct gratiarum actione di- mutabilcm, cum omni contcntione at-
vinorum scicntiam ct intclligcntiam. que gratiarum actione, rcrum divina-
rum scientiam atquc cognitionem.

Chrismatis praedictus ordo, socundum

quod de co legitur, Isa.vi, '.\, quod inde-
sinenter clamabant, Sanctus, sanctus,
lAI-OSITIO TKXTCS. sanctus. Et etiam hic continuus eorum
cantus significat eorum scientiam sem-
per extensam in Deum sine aliqua ol>li—
viono ojus, et indeficientem amorem di-
vinuin, qui non interrumpitur aliquama-
Super nos igitur, etc
litia : et proprie ordo significatur per
cantum Chrismatis, reclamans altor ad
alterum, otc.

Sensibiliter dicendo, id est, secundum

quod per sensibilia figuratur, oribus, Alia
translatio, <j buccis, » Theologiam, id est,
Hic ostendit qualiter significetur ordo Sanctus, sanctus.
Seraphin in consecralione Chrismatis, et Animorum, id est, intellectuum, scili-
pnmo, quid significatur in eis per alas. cet A.ngelorum, erccta, id est, perfecta,
quae Ihrismati circumponuntur. Secundo,
(
scientia, et incessabilem liabct divinum
qifnl per cantum qui lit in consecratione amorem.
Chrismatis, scilicet « Sanctus, sanctus,
« sanctus, » ibi, Et multum laudabilem,
etc.

Dicit ergo primo, quud per duodecim

alas quaB circumponuntur Chrismati, quo
significatur Christus, significatur ordo
Seraphin, qui propter suam eminentiam
immediate collocatur circa Christum, in-

tendens ejus contemplationibus, e1 re-

plotus ojus suavitatibus, quantum ju-
stum, id est, secundum proportionem
suam, inhians, id est, cum desiderio in-
tendens.

Postea ilicit, (juoil ctiani significatur

per cantum, qui lit in consecratione
 :

DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. IV, § 9

« fectam virtutera . o el felicitas pa-

tri.-p, (iuaiii constal esse in Angelis, ef
consi-tit in scientia <( amore actuali, qod
vero habituali.
-• Praeterea, Habens habitum <i dod
agens non differl a dormiente : Bed dor-
mientem quIIus diceret felicem : ei

cum Angeli sint felices, qod eril eorum

DIIIII M. habere habitualem amorem »-t scienliara,
se<l actualem.
Solutio. Dicendnm, quod felicitas An-
gelorum Qon consistil in habitu, sed in
actione :
(jui;i ia operatioae taatum es1
delectatio : <i coucedimus rationea ad
hoc.
Sed videtub hoc esse falsum, quod
1. Ad primura ergo dicendum, quod
habeant incessabilem divinum amorum amor qoq tantum es1 specialis qtuedam
non cnini possunt siinul moveri moribus virtus, sed est communis motor impe-

diversarum virtutum, cum sinl essentiae rans actum elicitum ab omoibus aliis
simplices : sed quandoque moveutur nio- virtutibus dod esl ergo Bemper actu
:

tihus aliarum virtutum : ergo oon ha- hiaos ut semper elicial proprium actum
bent incessabilem divinum amorem. secundum quod esl Bpecialis virtus, Bed
2. Praeterea, Scieutia eorum uoa sem- secundum quod importal actus etiam
per est in actu : <|iii;i non semper actu aliarum, secundum quod etiam dicitPhi-
considerant idem, sic eniin Qullo modo losophus, quod « oaa dies qod facil ver,
coasiderareat alia quod autem quando- :
(( S(,( l plures. »

<ju<- considerat aliquid, <i quandoque Ad ><-<u n<I mu dicendum, quod ratio
non, es1 in potentia quandoque secun- felicitatis qod esl ex cognitione tapidis
diiin illml ergo qod habeal scieotiam
: velcujuscumque alterius objecti, sed ,\
incommutabilem de potentia in actura. eo quod esl mediura cognoscendi <>ni-
3. Praeterea, Philosophus <li<it in qd- oia alia, quod esl luraen divinum pri-
decimo philosophise primse ', <|u<n! lom- miiin, hujus semper habent actualem
ct

« nis iutellectus habens diviniorem se, re- Bcieutiam, licel qod semper actu <<>n>i-
« ducitur de potentia in actum ab illo : » dereal ea quaa per hoc medium cogno-
scd iutellectus Seraphin habel alium <li- Bcuntur.
viaiorem se, scilicel diviuum : <-v^<> re- \<l tertium dicendum, quod intellectus
ducitur <!<• poteatia in actum : n<>n ergo habere alium diviuiorem bo dicitur, aul
Seraphin semper habel actualera ><icn- secundum efficientiara, eo quod facial
tiam. i|>-;iiii in aiiu potentiam : aut B6( uiiiuin
Si dicatur, <|ii<>il iDtelligil quod ha-
<•! participatioaera, quia anima actu parti-
bel semper scientiam <i araorem, oon cipal ipsum . 1
1 Bic n"n oportel quod
actu, sed habitu. < lontra : quandoque sil io |i<>i<'ntia. quia in quan-
I. Pelicitas patrias perfectior esl feli- tuiu participal ipsum, esl actu - 1 sic \n-
citate \ iffi : sed sicul <li<it Philosophus in geli habenl intelle* lum 'li\ iniorem, *<>{

Ethicis, « Pelicitas vias aon esl habitus, non primo modo, el Philosophus I< •<{ ii i-

« scd actu i, \ el operatio Bocundum per- tur secundum primum modum.

1
\t m.i i |.li > . i.a. el '.'iii. 30.
r>66 I». A.LB. M \c. i)|{|>. mu'.l>.

IO

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETATIO.

Incorporales ergo Seraphin proprie- Incorporeas quidem proprietates se- VI

tates in eloquiis, sensibilibus imagini- raphim a Scripturis sancte sensibilibus
bus et invisibilium manifestatoriis figuris quibus res intellectibiles expri-
mirabiliter descriptas, in exornamentis munt depictas in ccelestium hierarchia-
superccelestium hierarchiarum, ut ar- rum descriptionibuspraeclare,uti puto,
bitror, benecontemplati sumus, et tuis spectavimus , tuisque spiritalibus
intellectualibus oculis ostendimus ta- : oculis exhibuimus ; sed quoniam
men quoniam quidem et nunc sum- etiamnum iis qui pontifici reverenter
mum sacerdotem sacre circumstantes» assistunt, illam ipsam sublimissimam
ipsam nobis illam reformant excellen- distinctionem nobis repraesentant bre-
tissimam dispositionem, in brevi et viter, iterum immaterialibus oculis
nunc sanctissimis adspectibus deifor- quam maximedeiformem eorum
missimameorum claritatem videamus. splendorem contemplemur.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § II 667

posita sunt. Secundo, exsequiturproposi-

tum, ibi (§ II), Multiforme igitur eo-
rum, etc. Tertio, redit ad propositum, ibi

(§ 12), Non err/o divinissimus, etc.

Dicit ergo primo, quod in co>lr-ti hie-

rarchia sunt Bufficienter ostensae proprie-

tates spirituales Seraphin, qua in Scrip-
— *-ii— il*i—
TEXTUS. tura sacra traduntur per liguras
DIVISK) BT EXPOSITIO
les : sed quia eorum dispositio repraesen-
tatur in ministris habentibus alas ad
velandum Chrisma, qui circumstant
sacerdotem summum, oportet breviter

Incorporales ergo, etc. considerare nunc dc cis.

/// exornamentis hierdrchiarum super-

ccelcstium, i<l est, Angelorum, qui sunt
dignitate naturae super corpora ccelestia,
id cst, in liliro Ctelestis hierarchiae, in

quo ornatus eorum expositi suut : et

tuis, quia illum librum sibi transmise-

ITic incipit exponere ea quae dicuntur rat : reformant, id est, repraesentanl :
/'//

de Seraphin in visione Jsaiae, et primo brevi, id cst, in compendio : sanctissi-

dicit de quo cst intentio, et remittit ad mis, idcst, spiritualibus, eorum, scilicei

aliuni librum in quo sufficienler haee cx- Seraphin.

lfl

AN flQUA TRANSLATIO. UAI.TII. Cokdkkii. in iKurKi: i atio.

Multiformc i^itur eorum et nuilti- lntinit c quidem facies eorum multi- VII
plex manifestativum est, ut aestimo, que pedea significant, ut opinor, vim
multividse eorum in divinissimas illu- proprietatemque eorum ^\\\.\ multas
minationcs proprietatis, et semper divinas cernunt illustrationes, bono-
668 I). ALB. M \C. OIU). IMl.r.D.

motus, ct divinorum bonorum

multivii rumquc divinorum intelligcntiam, quie

Intelligibilium. Alarum autcm, ot clo- sempiterno motu cictur, multaque

quia aiunt, cxpansam positioncm, non peragrat ; senas autem alas, quas Klo-
numerum sanctum Indicare arbitror quia commcmorant, non existimo sa-

secundum quod visum cst aliis, sed crum numerum denotare, ut quibus-

quia circa Dcum ipsius cxccllcntissi- dam placuit, scd ipsas virtutes supre-

mae essentiae ordinis, anagogica et ab- mee illius quaj circa Dcum vcrsatur
soluta pcrfcctissimc sunt, et super- essentiae seu distinctionis, primas,
mundana prima mcdia ct extrema
ct mcdias, et extremas, esse plane spirita-
intellectualium sui et dciformium vir- les ac deiformes, superna petere, pc-

tutum. Indc cloquiorum sacratissima nitusque liberas exsistere ac supra-

sapicntia alarum duplicationem sancte mundiales, Hanc ob causam sacratis-
describens, circa facies et media et sima Scripturrc sapicntia, dum alarum
pedes eorum imponit alas, universali- figuram dcpingit, ad eorum facies,

ter volabile eorum insinuans largissi- mcdiaque corpora, ac pedes pennas

mum in id quod vere est anagogica? adhibet, ut insinuet eas penitus alatas
virtutis. esse, atque omni vi ad id quod veraciter
exsistit sursum ferri.

Si autem facics et pedcs tegunt, et Quod si facies pedcsque obtegunt, YITI

solis volant mediis alis, intellige sa- mediisque tantum alis volant, intellige
cre, quia tantum exaltatus excellentis- tam praestantem summarum natura-
simarum csscntiarum ordo, timidus rum ordinem revereri ea quas altiora
est circa intelligentiarum ejus altiora profundioraque sunt, quam ut intelli-
et profundiora, ct mcdiis alis in com- gendo assequi possint, mediisque alis
mensuratione ad divinam visionem moderate ad Dei contemplationem
exaltatur, divinis jugis supponens pro- evehi, dum et divinis lancibus vitam

priam vitam, et ab ipsis sancte dire- suam subjicit, et ab iis sancte ad sui
ctus ad suimct cognitionem. notitiam promovetur.

Quod autem cloquiis dictum est, Quod autem Scriptura dicat, Clama- IX
veluti, clamabat alter ad alterum, is- bat alter ad aherum, hoc existimo si-

tud rcstimo declarare quod deividis gnificare, quod divinarum suarum vi-
suis intelligcntiis sibi invicem copiose sionum et intelligentiarum participa-
dignum judica-
tradunt. Et haec sacra tionem sine invidia sibi mutuo com-
mus memoria, quomodo eloquiorum municent. Quin etiam hoc memoratu
Hebrsea vox, juxta intelligibilem no- dignum, quod in sacris Litteris san-
minationem, vocat sanctissimas Sera- ctissimae illceperquam signifi-
naturce
phin essentias, ex hoc quod sunt igneae canter Hebraica voce Seraphim appel-
et supcrferventes secundum divinam lentur, quod nimirum pcr divinam
etimmobilem vitam, ex ipsa secun- semperque mobilem vitam suam igne-
dum divinam et immutabilem vitam scant, et supra modum ferveant.
perflagrantia.

Si ergo, ut qui Hebrreorum sunt in- Si igitur, ut Hebraicorum nominum X

terpretantes aiunt, divinissimi Sera- interpretes affirmaiit, divinissimi illi
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV. § II 669

phin ardentes et calefacientes a Theo- seraphim incensores et ca/e/lictores a

logia nominati sunt, manifestativo sub- Scriptura nominentur, quod id nomen
.stantialis eorum habitus nomine, di- statum eorum naturalem exprimat,
vinique ungucnti, juxta symbolicam utique, juxta symbolicam effigiatio-
imaginum descriptionem motivas ha- nem, habent unguenti divini vires illas,
bentes virtutes, in manifestationem quaj sursum agunt ad ipsum expri-
vaporum distri-
ipsius et efficaciorum mendum, et ad efficaciores vapores
butionem evocantes. Ipsa enim super distribuendos incitant. Etenim essen-
intellectum suaveolens essentia, ab tia illa, cujus odoris suavitas mentem

ignitis et purgatissimis mentibus in superat, ab igneis purissimisque men-

notitiam moveri amat, et divinissimas tibus ad sui manifestationcm invitari
suas inspirationes in ditissimis distri- amat, divinissimasque suas inspiratio-
butionibus donat, sic se supermundane nes luculentissimis distributionibus
evocantibus. impertitur iis qui sic illam supramun-
dialiter invitarunt.

multitudine divinorum, eo quodvisusest

in vultu. Sed nmltitudo pedum
significat
motum ipsorum continue et muitis viis
procedentem in divina intelligibilia : pe-
des enim sunt instrumenta motus.
mVlSIO BT KXPOSITIO TKXTIIS. Multiforme, id est, multorum vul-
tuum. Sunt ergo multividi quantum ad
multitudinem eorum quae de Deo vident,
multivii quantum ad muitos modos acci-

Multiforme igitur eorum, etc.

incndi secunduin multas illuminationes
quibus accipiunt, habenl enim Bupremas
°l medias el infimas illuminationes,
quia ab descendunt in inferiores : et
eis

semper motus, in quantum sunt iniati-

gabilea circa divinam contemplationem.

Hicexponil ea quee de Seraphia dicta

Bunt iii visione Isa. \ t, <•(
dividitur in Alarum autem, etc. Hic ostendil quid
partes quinque. Bignificel senarius alarum aumerus iu
Primo enim exponit multitudinem pe- unoquoque eorum.
dum et vultuum. Secundo, numerum
alarum, il>i, Alarum autem etc. Tertio, quod uon - n
Dicit ergo, id quod i _^ i l i. .1 1

velationem faciei et pedum, il»i. Si autem quibusdam visum est, dicentibus quod
facies et pedes, etc. Quarto, clamorem duabus alis velabant faciem Bedentis bu-
unius ad alterum, ibi, Quod aulem <•!,,-
per tbronum, quia ignorabanl ea qua
quiis, etc. Quinto, uomina eorum, il>i, Bunt ante mundum duabus volabant,
: el
Et hssc sacra dignum, etc. quia ea quce in mundo, per rerum ema-
nationem de Deo manifestantur, <"^im-
Dicil ergo primo, quod multitudo Bcerenl : Bed Bignificatur per tripltcem
vultuum eorum manifestal proprietatem binarium alarum uumerum, quod habenl
eorum Becnndum quam sunt iiiuminati illuminationea primas, medias el infim
 670 I). \\A\. MAG. iillH. IMU-.h.

tamquam excellentiori naodo ;iliis haben- sini.i divineB intelligentia?, qua pertinenl
to quidquid habenl inferiores, snl uon <• ;nl eminentiam diviaa Datura, el hoc
converso. I.i ideo ponuntur dua alas cir- significatur in velatione faciei : el simili-

ca capul ipsorum propter volatum se- ter ntiii prsBsumunl ad profundiora qus
cundum supremas illuminationes : una pertinent ad immensitatem diviika sa-

quarum respondet capacitati naturae el pientiaB, et sic velantur pedes qui sunl in

altera illuminationi descendenti, quia liis profundo corporis : sed mediie volant,
duobus elevantur : duee vero ponuntur quia renovantur in divina visione Becun-
circa pedea propter volatum secundum duin suain inciisn r.un Bubmittentes vitam
inlim.is illuminationes : duae in medio suam divinis legibus, quibus diriguntur

propter medias : ut Bic inveniantur uni- in sui ipsorum cognitione. Tandem prop-
versaliter volantes in divina. lcr reverentiam ejus, scilicel anagogicsB
Exparisam, Alia translatio, « sextu- virtutis, exaltatur, id est, revocatur, ju-
plam » numerum sanctum, sicut expo-
:
gis, id cst, legibus sancte directus, Alia
situiu est, vel quia forte tres binarios translatio, « intellectualiter dispositus
referebant ad numerum personarum, « ad suiipsius cognitionem. »

sed arbitror indicare quia excellentis-

sinue essentise illius ordinis, scilicet Se-
raphiri, quse sunt circa Deum, sun/ ana- Quod au/em eloquiis, etc. Hic oxponit

gogica, iil est, sursum ductiva, et per- elamoremunius ad alterum, et dicit, quod
fectissime absoluta, id est, libera ab hoc significat quod sibi mutuo ostendunt
omni subjectione, et sunt supermun- receptas illuminationes.
dana prima et media et extrema in-
tellectualium, id est, accipientia super-
mundanas illuminationes tam primas Ethaec sacra, ete. Hic exponit nomina
quam medias et ultimas intellectuales eoruin, etprimo ponit expositionem. Se-
totius angelicaB hierarchiae, scilicet sui el cundo adaptat ad propositum, ibi, Divi-
aliorum inferiorum deiformium virtu- : nique unguenti, etc.

tuni, scilieet Angelorum. Alia translatio :

« Sed quodprima et media ct ex/rema Dicit quod dicuntur Seraphin

ergo,
« intellectualium et deiformium virtu- propter ardorem secundum divinam vi-
« tum ipsius, existentis circa ,
I>< i',n su- tam quia Seraphin interpretatur calc-
:

« premae substantiae et ordinis sursum facientes, et ardentcs, in quo manifesta-

a activa etabsoluta perfecte sunt ct su- tur eorum naturalis habitus, scilicet

c<pcrmundana. » Volabile universaliter, amoris, (|uo in tali ordine collocantur.

id r»t, secundum omnem partem, insi- Ex ipsa perflagrantia, id est, ardore,
nuans largissimum, id est, copiam vir- q»ue secunduui divinam, etc. Alia
est

tutis anagogicm in idquod verecst et di- translatio, « cx hoc quod sunt igneae et

citur. « supcrferventes secundum divinam et

« immobilem vitam. »
Substantialis. Hoc non dicitur, quia

Si autem facies et pedes, etc. 11 ic ex- habitus angelici sint de substantia eo-
ponit velationem faciei et pedum. rum, ut partes essentire, sed quia con-
sequuntur naturain ipsorum, et eis im-
Dicil ergo, quod |»<t hoc <{uod dicun- mobiliter inhaerent quamvis dicant qui- :

tur volare mediis alis tantum, et duabus dam, ut dicit Damascenus, quod « habi-
re duabus pedes, significa-
facies, el « tus est ipsa essentia animae depurata,
tur quod quamvis sit ordo altissimus, ta- « qu;e potest in id in quod primo non
men non pnesumit su extendere in allis- « poterat : » et lioc polest esse verum
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 12. «.71

si intelligatur depuratio reductio de pot- quod symbolice secundum

Dicil ergo,

entia in actum potentia tameninquan-

: expositionem nomuuV Seraphin habent
turn hujusmodi esl impura quia non : virtutem moventem Chrisma, ut mani-
est determinata ad unum, sed est me- festent et distribuant odores ipsius :

dium inter esse et non esse purita- : ignis enim

facit evaporare corpus odori-

sque ejus est ipsius actualitas, per quam ferum circa quod potest. Denique nomi-
res habel esse quo subsistat, per habi- nati sunl ut habentes virtutes motivas,

tum ess(f secundum quod est principium divini unguenti, id est, Chrismatis, evo-
alicujus operationis. Et similiter est in cantes nos in mani/estationem, etc.
Angelis. Essentia, scilicel divina, amat, ut os-
tendatur voluntarie se communicarc, aon
Divinique unguenti, etc. Hic adaptat coacta sicul vapor ab igne resolutus :

significationem aominis ad propositum. evocantibus se iu Deum per devotionem.

12

ANTIO.UA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl. S. J. 1NTE RPRE TATIO.

Non crgo divinissimus superccele- Nfcquaquam igitur divinissimus cos-

stium csscntiarum oi\lo ignoravit divi- lestium cssentiarum ord » ignorabat,
nissimum intcllectum in sanctifican- Jesum divinissimum sanctificationis
dum dcsccndcntcm intelligit autcm : crgo descendisse ; verum sciebat, ip-
cum sacrc in his quae secundum nos sum, propter divinam et ineffabilem
sunt, scipsum subjicicnicm per divi- bonitatcin suam, saccte se ad nostra
nam ct inellabilem bonitatc:n, ct a Pa- demisisse, et ab i ct Patrc spiri-
trc suo ct a seipso ct Spiritu humani- tuque humano more sanctificatum cer-
tussanctificatum : adspiciens vero pro- ncns, proprium agnoscebat principium
priuni novit piincipium, in quibus- in iis quae divinitus agebat se< im
cumquc divinitus agit, secundum es- essentiam invariatum. Quarc trad tio

scntiam immutabilc liabcns. Indesym- sacrorum symbolorum, dum divinum

bolorum sacrorum traditio sanctificato unguentum consecratui
divino Chrismati,Seraphin circumdat, ponit, ut Chi istum dei cri«

incommutabilem videns et describens bat, in uni humana: no-

Christum in ea quas secundum nosest sti Be assumptione io sc immutatum pcr-
universali ad vcritatcm inhumanatio- mansisse.
nc.
672 D. Al.li. MAG. ORD. IMIKI).

Ordo, Bcilicet Seraphio divinissimum

intellectum, id est, Dei lilium. qui esl

verbum et sapientia Patris, descendentem

per assumptionem carnis, in sanctifican-
dum, i<l est, ul Banctiiicarel aos, vel ut
Banctificetur Becundum humanam natu-
ram. Alia translatio, « Thearchissimum
tJesum,adhoc ttt sancli ficaretur, descen-

, Kposmo n:\ns. (< disse. » Intelligit eum, Bcilicet Jesum,

Becundum dlvinam naturam subjicien-
tuin seipsum, scilicel esse majorem Beip-
bo his qusB suntsecundum nos, iil est,
/'//

quantum ad humanam naturam vel :

Non cnjo divmissimus, etc. subjicientem, id est, communicantem

seipsitm in eis quse secundum nos sunt,
id est, in symbolis, et eum humanitus,
id est, secuiiduiii huiiianaiii naturam,
sanctificatum, id cst, in sanctitatc fa-
ctum, non prius factum, et postca sancti-
licatum. Luc. i, 33 : Quod ex te nascetur,
Bic redit ad propositum concludens etc.

ex pi\T(lictis. Vero, id cst, sed illc ordo adspiciens

in Christum, uovit eum principium pro-
Dicit ergo, quod sanctus ordo Sera- prium, id cst, sui esse principium, dico, :

phin nou ignoravit mysterium [ncarna- habens immutabile secundum essentiam,

tionis, scilicet quod Dei Filius descendit scilicet divinam, in (/itibus atjit divini-

humanam assumens naturam ad sancti- lus : quamvis cnim sit homo factus, di-

Gcandum nos, secundum quod sanctus vina tamen essentia immobiliter in ipso
est seipso secuudum divinitatem, minor pcrmansit,secuudum quamhabet divinas
i[)se secuudum humauitatem, propter operationes.
inelTabilcm cjus bonitatcm, et sanctiiica- Videns traditio per fidem (alia tran-
tus a tota Trinitate : nihilominus cogno- slatio, sciens) et describens symbolis in
scit illum secundum quod immutabilis teletamyri Christum incommutabilcm
mansit in illo divina natura, secundum secundum divinam naturam, in ca i/i-
quam est ejus principium : et ideo cir- humanatione, id est, humanae naturae
cumponuntur alu3 (quibus signiticantur 'assumptione, quse est secundum nos,
Seraphin) Chrismati, per quod significa- quia non cst alterius speciei homo
tur Christus. factus : vel quia totam humanam natu-
ram assumpsit : ad veritatem, quia non
phantasticam, ut Manichoei dicunt.
 DE ECCLESIASTICA HlERARCfflA, CAP. IV, J 13. 673

13

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPKETaTIO.

Et adhuc divinius, quia ungucnto Et quod divinius cst ad omncm rei

utitur ad omnis divini perfectionem, sacrai consecrationem divino utitur
ostendens aperte, juxta eloquium, unguento, manifcste demonstrans, jux-
sanctificantem sanctificatum ', tam- ta Scripturas, eum qui sanctificandum
quam semper ipsum existentem in sei- sanctificat, ut qui semper sibi ipsisimi-
pso secundum omnem divinam bene- lis, atque idem sit in omni divinae be-
ficentiam. Propter quod et sacras divi- nignitatis operatione; quapropteretiam
nae generationis perfectiva donatio et divinae regenerationis donum et gratia
gratia in unguenti pcrlicitiir divinissi- perticicns divinissimi unguenti conse*
mis consummationibus. crationibus consummatur.

1
Ad Hebr. u, II : Qui enitn *<iiicttiic<it. ,t qui sanctificantur, ex un

tn ,.i
 i.Ti I). \\M. MAG. (HU). VU.VA).

riius sanctus ad robur, il»i (§ 15), Sedet

ipsi perfecto, etc.
primum, primo ponil theoriam
Circa
Chrismatis secundum quod inungiturip-
Be baptizatus in vertice. Secundo, quan-
tum ad efhisionem Chrismatis in aquam
baptismi, ibi (§ 14), Inde, utsestimo,
etc.

DIVISIO KT BXPOSITIO TIA I

I S.

Dicil ergo primo, quod usus Chrisma-

lis est in oiuniltus divinis perfectiouihus :

in quo ostendil i|»s<- Christus (qui san-

ctificat sanctificatos) se esse per seipsum
Et adliuc divinus, ete. in omni divina perfectione secundum
(|u<»<1 Chrismate, quo significatur Chri-
stus, alia sanctificantur : et ideo baptis-
mus perficitur Chrismate, ut scilicet os-
tendatur divinam generationem qua Filii

Dei efficimur in baptismo, fieri persan-

ctificationem quae est a Christo.
Ilic ostendit theoriam Chrismatis Divinius, id est, dignius consideran-
quantum a<l hoc quod rst usus ejus in duin est in Chrismate, atilur scilicet
omnibus fere teletis, el dividit in partes traditio omnis divini, id est, divinae
tres. Primo enim ostendit quare usus
actionis hierarchicae : sanctificantem, id
illius sit in aliis teletis. Insecunda osten- est, Christum, omnem sanctificatum,
dit quare singulariter dicatur teleta, il»i juxta eloquium Qui sanctificat, et qui
:

(§ 17), Fnde, aestimo, etc. lu tertia osten- sanctificantur, ex uno omnes, ad Hebr.
dit quare iu consecratione ejus cantatur II, II, et forte erat antiquitus. Et utrum-
« Alleluia, » ibi (§ 18), Divinum vero que significatur dictum, ut dicit Coin-
Deo, etc. mentalor. Vel aliter Christum sancti/i-
Prima pars iterum dividitur in partes cantem in quautum Deus, seipsum san-
duas. Jn prima ostendit qua ratione sit ctificatum in quantum homo. Joan.
usus Chrisniatis in baptismo. Insecunda, xvu, 19: Jujo sancti/ico meipsum.
de usu ejus in consecratione altaris, ibi Seipso, id est, seipsum secwtdnm om-
(§ 16),Et hoc hierarchicse, etc. nem divinam beneficentiam, id est, in
Circa primum ponit theorias. Prima, omnibus divinis bonitatibus ad Hebr.
quomodo sanctificatio quae fit in baptis- vn, 2.-) : Acccdens per semetipsum ad
mo per Chrisma, significat participatio- Deum. Vel aliter, sanctificantem, id est,
nem Christi. Secunda, quomodo signifi- summum saeenlotem, seipso, id est, in
cat efTusionem sancti Spiritus, et hoc ma- seipso perficitur quando baptizatus Chris-
xime in confirmatione, in qua datur Spi- uiate in virtute ungitur.
 DE ECCLESJASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § U. 075

II

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Inde, ut aestimo, et purgativo bapti- Unde, ut opinor, etiam in baptiste-

steriounguentumincruciformibussym- rium expiatorium unguentum, asper-
bolis infundens sacerdos,super con- sionibus in crucis formam exprcssis,
spectum ducit contemplativis oculis, infundens pontifex, mentalibus oculis
usque etiam suammortem per crucem sub adspectum ponit, ut ad mortem us-
Jesum pro nostra divina generatione que Jesus in cruce pro divina nostra
demersum, hoc divino et potentissimo regcneratione demersus, divino illo et
descensu in mortem suam, juxta oc- insuperabili descensu in morte sua
cultum eloquium, bapti/.atos ex cor- baptizatos secundum oraculum arca-
rumpentis vcteri absorptione divinitus num, ex antiqua mortis corruptibilis
cmergentem et renovantcm addivinam dejectionc bcnignc vindicarit, ct ad
et seternam subsistcntiam. divinum aeternumque statum innova-
rit.
tiTii I). ALB. MAG. ORD. PB ED.

liavil Beipsum usque ad mortera crucis,

per quara erexil baptizatos » veteri mor-
te, <•! renovavit eos perducendo ad i >sse

divinum.
I/it/c, Bcilicel qui Christua Banctificam
Bignificatur per Chrisma, baptisterio,
KPOSITIO n:\ii S.
unguentum,
i

id est, in aqua l>;i|»tisini,

id cst, Chrisma, super eonspectttm ducit,

id cst, aperte ostendit demersum, ut

Inde, ui sestimo, etc. humilitatem mortis sciant. Ad Philip.

n,H Humiliavit semetipsum, ctc. Juxla
:

occultum, in Grfflco mysticum, ehquium,

\d Rom.vi, (>.

Absorptione, id est, voragine, emer-

quod pcr hoc quod in aquam
Dicit, genlem, id est, extrahentem, setemam t

baptismi infundit Ghrisma in modum ut ultra iion serviamus peccato (ad

crucis, significatur quod Christus hunii- Rom. vi, li).

15

ANTIQUA TRANSLATIO. HAI.TH. CORDIiRlI, S. J. 1NTERPRETATIO.

Sed et ipsi perfecto sacratissima di- Quin etiam ei qui sanctissimo divi-

vinre generationis teleta, divini Spiri- na; regenerationis sacro initiatus est

tus superadventumunguentidonatcon- consummans illa unctiodivini Spiritus

summativa unctio, characterizante, ut illapsum elargitur, sacra, uti reor,

aestimo, sacra symbolorum imaginaria symbolorum hoc sub oculos

fictione

descriptione ab ipso propter nos hu- ponente, quomodo ab ipso, qui propter
manitus divino Spiritu sanctificato, im- nos humano more Spiritu Dei principali
mutabili substantialis divinitatis habi- sanctificatus, essentiali divinitatis suae

tu, divinissimum spiritum donatum. statu invariato, divinissimus ille Spi-

ritus donetur.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 15. f>7"

bur in confirmatione, characterizante, id

est, significante divinissimum Spiritum

esse donatum ab ipso Christo sanctifi,cato
divino Spiritu humanitus propter nos,
id est, secundum humanam uaturam
quam propter nos assumpsit. Alia trans-
latio, t Ut decet hominem. » Donatumdi-
co, ab ipso immobili habitu substantialis
divinitatis, id est, secundum quod divi-
EXPOSITIO TEXTUS. natn substantiam immobiliter retinuit.
Non enim intelligendum est hic, quodsif
accidens divinitatis, neque intelligendum
esl quod divinitas sit uomen substantiae
quantuni adid a quo imponitur, cum iin-
Sed et ipsi perfecto, etc.
ponaturab operatione, quamvis sit vera
substantia quantum ;id id cui uomen im-
ponitur sicut : et scientiain Deosignificat
substantiam : unde Commentator dicit :

« Notandum illudquod ait, subslantialis

« divinitatis, et quia incommutabilis
« mansit. » Denique si in Angelis sub-

Dicit, quod etiam baptizato datur stantiales habitus audientes, non qualita-
Spiritus sanctus ad robur per unctionem tes forinsecus per accidentia factas intel-
Chrismatis in confirmatione : in ini<> si- ligimus, multomagisin Deo(quiet super
gnificatur, quod ipse Jesus, qui significa- essentiam est) proprie habitum, nec qua-
tur per Chrisma, dat nobis Spiritum in litatem accipiemus, quae in composito ac-
quantuin Deus, quamvis in quantum ho- cidit, sed habitum substantialem divini-
mo sit sanctificatus a Spiritu sancto, tatis, qusB naturaliter habet exseuniver-
immutabiliter tamen habendo divinam sa, quae sunt bonitatis. Intelligendum \< - i

substantiam. ro quod divinitasper semetipsam essen-

Ipsi perfecto sacratissima, etc. bapti- tia est Dci. Sed hoc quod dicitvr de An-
zato superadventum Spiritus divini ad ro- gelis, intelligendum est ut supra.
678 I» \I.I5. MAG. nm>. I»l« I I»

1G

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Et hoc hierarchice intellige quia et : Hoc etiam sancte observa, ut sacra-

divini altaris sacram consummationem tissimorum illa lex mysteriorum pu-
sanctissimarum hostiarum legislatio rissimis unguenti sacratissimi affusio-
sacratissimi unguenti perficit sanctis- nibus divini quoque altaris consecra-
simis ellusionibus. Est autem super- tionem perriciat. Est utique supracoe-
ccelestis et superessentialis theoria, lestis ac supersubstantialis heec divina
omnis deificationis nostrae et sanctifi- operatio universse divinitus nobis pree-
cationis principium et essentia et per- stitae sanctificationis initium et essentia

fectiva virtus. Si enim est divinissi- virtusque perfectiva. Etenim si Jesus,

mum nostrum altare Jesus principale qui est altare nostrum divinissimum,
divinum, divinorum oblatio, in quo, divina est divinarum mentium conse-
juxta eloquium, oblati, et mystice ho- cratio, in quo secundum Scripturam
locaustomati accessum habemus, su- sanctificati, et mystice in morem holo-
permundanis oculis videbimus ipsum causti accessum obtine-
concremati,
divinissimum altare, in quo perfecta mus, supramundanis oculis divinissi-
perficiuntur et sanctiricantur ab ipso mum illud altare intueamur (in quo
divinissimo unguento perfectum. San- ea quEe initianda sunt, consecrantur ac
ctificat enim pro nobis semetipsum sanctificantur) ipsomet unguento divi-
sanctissimus Jesus, et omni nos san- nissimo initiatum : sanctificat enim se-
ctificatione replet in se perfectionum, metipsum pro nobis sanctissimus ille

dispensatorie in nos tamquam Deo ge- Jesus, nosque omni replet sanctitate,
nitos, de c&tero benigne descenden- dum ea quae in eo geruntur per dis-
tium. pensationem, ad nos, veluti a Deo ge-
nitos, benefice dimanant
 I)E ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § L6. : I

legislatio sanctissimarum hostiarum, id

est, lex per quam perficiuntur divins
oblationes -'-'1111(111111 omnee actiones lii<--

rarchicas \perfieit, sanctissismis effusio-

nibus super quatuor angulos altaris.

Theoria, id est, divina operalio deifi~

cationis ultimum finem,
quantum ad
sanciificationis quantura ad dona quae
i:\imisitio TEXTUS. ordinanl ad finem illura, principium,
scilicel quod <'-t primum operans,
essentia, id est, essentialiter causa, non
per accidens, perfectiva virtus Becun-
duin quod complel in Beipsa, divina
Et hoc hierarchice, ctc. oblniio. u\ est, offerens : divinorum bci-

Hcel virorum, in quo, etc.

.Iu.riii eloquium, ad Rora. \. - : Per

quem <-i habemus /><> fidem accessum
iu gratiam istam, in qua stamus. Et
I Pet. 111. Utnos offerret
1N :
!>><>. morti-
ficatus quidem carne.
Ilic dctrnninal dc iisn Chrismatis in Holocaustomati. Alia translatio, 1 ho-
consecratione altaris, ponens theoriam. locausta. »

Sanctificat. Joan. xvu, 19 : Ego pro

Dicil ergo, quod hic intelligendum est, eis sanclifico meipsum. Et replet nos
sanctificatione perfectionum in
*<-.
quod altare consecratur effusione Chris- innni
matis : cuni enim omnis uostra conse- id est, <|ni in Christo perficimur, <H-

cratio sit per divinam operationem, ipse spensatorie, id est, divina disposilione
Jesus esl divinum altare, in quo Deo descendentium benigne, id est, ex divina
offerimur el sacrificamur : hoc ergo al- bonitate, in nos tamquam !><<> genit

tare, quo significatur Christus, significal de c&tero, ex 4"" Christus carnera

assumpsit, ipse ''10111
quod Christus sanctifical seipsum sicul nostri generis
altare, el replet nos sanctificatione, nt factus de nostro genere, Fecil qos lili"-

oblatos in se altari. Dei congenitos sil»i : ad Rora. vm, 17 :

Hierarchice Becundum principia hie- Hseredes i/ui<l<'n< Dei, cohxredes auiem

rarchica, quae sunl principia fidei, quia Chrisli.
 .

680 I». \Ul. MAG. <>M>. Nt Kl>.

17

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1N l ERPKETATIO

Inde, secundum intelle-

cestimo, Unde, ut opinor, juxta sensum hie-
ctum hierarchicum Deo traditum, di- rarchicum qui a Deo traditus est, di-
vini nostrre hierarchire duces pudicis- vini isti sacri nostri ordinis duces san-
simum hoc sacrificium unguenti lele- ctum hoc unguenti mysterium teXetTJv,
tam ex perfecto actuose nominant : ct id est,consecrationem vocant, quod re
tamquam si quis dixerit Dei telctam, ipsa consecret atque consummet; ut si
utroque intellectu divinam ipsius per- quis dixerit Dei consecrationem, utro-
fectam operationem laudantes. Est que sensu divinam ejus perfectionem
enim ipsius hostia et propter nos hu- praidicando. Est enim Dei consecratio,
manitus sanctificari, et deifice omnia cum quod propter nos humanitus san-
perficere et sanctificare perfecta. ctificetur, tum quod divinitus cuncta,
quae consecranda sunt ipse consecret
et sanctificet.
 Ui: ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. IV, § 17. G81

id est, sanctissiinuin, saerificium, id

est, consecrationem, unguenti, i<l est,

Chrismatis, nominant teletam absoluti

id cst, perfectionem, ex perfecto, quia
teleta ex perfectione aomen haJbet,

acluo.se, id est, efGcaciter Bive con-

grue : tamquam si quis dixerii Dei tele-
EXPOSITIO TEXTUS. tam, id est, ac si per hoc quod dicitur
Bimpliciter teleta, essel (juis signiG-
cans perfectionem qua? e»1 in Christo,
i/tsi, Bcilicel duces laudantes divinam
perfectam operationem ipsius, Bcilicel
Inde, sestiniOf etc.
(^hrismatis, utroque mtellectu, i<l est,

secundum quod intelligitur teleta sim-

pliciter, et Dei teleta : vel ipsius, sci-
licet Christi, utroque intellectu, i<l est,

divino et humano.
Il;c<- enim est hostia ipsius Christi,
Ostendil quare singulariter dicatur te- id est, t;ilis oblatio competit sibi, sciii-

leta, id est, perfectio, cinn omnes sint cel sanctificari humanitus, i<l est, secun-
teletffl hierarchicaB actiones. duin naturam humanam propter nos
assumptam, et deifice, i<l est, operar-
Dicit cr<;o, quod ideo teleta simplici- tione <li\ina> naturic perficere omnia,
ter dicta nominatur Chrisma, quia sigui- etc. Vcl aliter, ipsius, scilicel Chri-
ficat et repra^sental Christi perfectionem, smatis est talis hostia, i<l est, talis

quarn habuit in utraque aatura, (juia oblationis modus, sanctificari, i<l est,

fnit Deus et perfectus homo,

perfectus consecrari, propter nos,\d est, propter
sanctificatus in quantum homo, el san- aostram sauctificatioaem, humanitus, i<l

ctificans in quantum Deus, sicul Chrisma est, <li\iii;i beoigaitate, el deifice, i<l est,

consecratur el consecrat alia. secuudum diviaam virtutera operantem

Deo, idest, a Deo. in i[iso, perficere omnia, i<l <
,s t, alias te-

Duces, i<l est, Apostoli, pudicissimum, lclilS, Ct<'.

682 h. \l.ll. \l \(.. nlih. VH.VA).

18

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTEKPRETATIO.

Divinum vero Dco acceptabilium Porro melos illud sacrum propheta-

Prophetarum inspirationis melodema rum divinitus afflatorum, aiunt hi qui
aiunt, qui Hebrrcorum sunt scientes, Hebraice norunt, Dei laudem signifi-
laudem Dei declarare, aut laudare Do- care, sive Laudate Dominum. Cum igi-
'

minum. Totius igitur theophanias et tur sacra omnis Dei apparitio actioque
creationis in varia compositione hie- in diversa hierarchicorum symbolorum
rarchicorum symbolorum sacre de- compositione sitdescripta, nequaquam
scriptae, non inconveniens est recordari abs re fuerit, meminisse laudationis
Deo motam Prophetarum hymnolo- prophetarum quam divinitus didice-
giam. Docet enim et caste simul et di- runt : docet enim prasclare simul ac
vinitus laudibus sacris dignas esse sancte, divina beneficia prascipua laude
divinas actiones. digna esse.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. IV, § 18. 083

rarchicis, et prscipue in boc, quod • -t

consummatio aliorum, ut doceamur in
omnibus el de omnibus actionibus divinie
laudare Deum.
Afelodema, i<l est, canlicum, inspira-
tionis Prophetarum, id est, quod Pro-
phetis inspiratum est. Tob. xm, 22. :

Per vicos ejus Alleluia cantabitur. Et

Exposmo texti s.
similiter in tiluli> aliquorum psalmorum.
Declarare hoc, i<l est, laus l)«'i, ma-
terialiter.

Igitur iio)i inconveniens esi recordari

hymnologiam Prophetarwn Deo mo-
Divinum vero, etc.
tam, id est, a Deo traditam, scilicel

« AUeluia, » in varia compositione sym-

bolorum totius sanctse theophanix, iil

est, cujuslibet spiritualis illuminatio-

nis, et creationisf id est, interioris ope-
rationis, sicut dicitur in Psal. l, 12 :

Ilie dicit, quod cantatur « Alleluia » in Cor mundum crea, etc.

consecratione Chrismatis secundum an- Descriptse, etc. id est, Bgurato, sacre,
tiquum morem. id est, decentibus et sacris symbolis.
J)ocr/, scilicel hymno logia, caste,
Dicit ergo, quod « Alleluia» interpreta- propter munditiam, divinitus, propter
tur laus Dei, vcl laudate Deum, el ideo deiformitatem quae debet esse in ii^ qui
cantatur hoc canticum in omuibus hie- laudaul Deum.

I
 :

CAPUT V.

WTIQUA TKANSI.ATIO. BALTH. COKDHKIl, S. J. lNTEKPKli TATIO

De sacerdotalibus consummationibus. l)c sacrovum ordinum consecratio-

nibus.

STN0P5IS CAIMTIS

Prima parte hujus capitis ostendit

I. Qaam sil hierarchia nostra bene ordinata.

II. Quaa sil consecratio spirituum ccelestium, et quibus data sit legalis hierarchia, et qua
de causa, et ubi data sit : aitque nostram hierarchiam mediam esse inter legalem
ac coelestem.
III.Tres esse functiones hierarchia\ scilicet expiare, illuminare, perficere.
IV. Ordiin'^ inferiores a superioribus ad Deum adduci.
V. Pontiticem esse primuin in ordine hierarchico, et ab eo sacram omnem potestatem ad
inferiores derivari.
VI. Quid sit munus pontificum, sacerdotum, diaconorum.
VII. Superiores inferiorum facultates habere, et functiones eorum exercere posse, non con-
tia.

Secunda parte tradit ritum consecrandi episcopum, sacerdotem, diacoiium.

Tertia parte proponit contemplationem, in qua explicat :

I. Qu.p sini cuique ordini communia, et quoB particularia.

II. Quid ^ilii volit accessus ad altare et genullexio.
III. Quid manus impositio.
IV. Quid crucis Bignatio.
V. Quid nominum promulgatio, et quomodo nemo sit ad sacra promovendus, nisi a Deo
electus.
VI. Quid insinuet finalis salutatio.
VII. Cur capiti pontiQcia ScripturfiB liber imponatur.
VIII. Quid sibi velit genuflexio si?e unius, sive utriusque puplitis.
 T)K ECCLESIASTICA TIIF.R WtCIIM, CAP. V, 6 I. C85

ANHQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERiTETATIO.

A. Haec quidcm divinissimi ungucn- Haec quidem divinissima est un-

ti perfecta operatio. Tempus autem guenti consccratio : modo tcmpus est,
fortassis sit post divinas sacras actio- post divinas istas functioncs, ipsosmct
nes, ipsas cxponere saccrdotales ordi- sacros ordincs cxponendi, eorumdem-
nationes, que distributioncs, ac virtutes, et ac-
tiones atque perfectioncs, tresque or-
dincs majores, quisub iis continentur,
Et partes virtutesque earum ct
B. ut nostrs dc-
ostendatur hierarchiae
operationes et consummationcs, et su- scriptio, quidquid inordinatum ct in-
per has trinitatem superrirmantium compositum atque confusum cst, nulla

ordinum, ut demonstretur secundum cum co mistionc facta, segregare ei

nos hierarchiae dispositio, inordina- ablegare, decoremvero atque ordinem

tum quidcm et inornatum et commix- ac majestatem in proportionibua san-
tum clare distinguens, replcns vcro ctorum ordinum simnim cxhibcic.
ornatum ct ordinatum ct inconfu-
sum, in ipsis seipsam manifestans
sanctorum ordinum analogiis.
 D. AI.H. MAG. ORD. PRiED.
1'iiina autein para <li\ Iditur in parl ea
tres. In prima continuat se ad praeceden-
lia dicens de quo est intentio. In secun-
da pniiit ea in quibufl nnivereaiiter con-
sisiii oinnis bierarchia, ibi (§ 2), Et >mi-
/tis guidem hierarchus, etc. In tertia
subdividit ca in quibus nostra bierarchia
(•(insistit, ilti (§ (i), Unaqiueque vero,
DIVI810 11' BXPOSITIO TKXTIS. etc.

Primo ergo dicit, quod diciis liis qruae

pertinent ad Chrismatia operationem et

aliorum, restat dicere dc ordinibus, qui-
A. //.r< quidem divinissimi unguenti, bus sacra niinistrantur, et <le officiis 60-

etc. ruin et operationibus, ut cognoscatur dis-

positio nostive hierarchias, quae inordi-
nata distinguit, et ordinata replet secun-
dum uniuscujusque analogiam.
Unguenti, id est, Chrismatis, opera/io
perfecta, quia secunduin eam perficiun-
tur aliae tcletaB.
Sieut dictum ost prina, operatio hie- Actiones quae scilicet pertinent ad
rarchiae Ecclesiasticaa esl aut circa pro- vitani ipsain, forlassis, quia aliter posset

gredientes, aut circa exeuntes. videri,quod dcbcret de aliis quffi cliam

Circa progredientes est duplex, aut pertincnt ad progressum invia, (lctcnni-
quantum ad progressum in via, vel quan- narc, sicut est pcenitentia, <lc qua tamcn

tuin ad terminum in quo eonsummatur non determinat, quia cjus rilus consislit
progressus. Quia igitur determinavit de potius in quibusdam operibus virtutum

operatione hierarchice, quae est circa in- cx parle pcenitcntis, quam in ministris

gredientes, scilicet <le baptismo, et de hierarchicis : et iterum non habct virlu-

his quaB sunt juvativa secundum progres- tem tantum ex operatione hierarchiae,

gum in via, vel reficiendo, ut Euchari- quantum cx ipso pcenitente : sed quan-
stia, vel tradendo vires contra impedi- tum pertinet ad operationcm hierarchi-
menta viae, sicut confirmatio Ghrismatis, corum prout pcenitens absolvitur virtute
in parte ista incipit determinare de ope- clavium, dcterminabit de hoc cum ordi-

ribus bierarchicis quibus aliquis consti- nibus.

tuilur in aliquo gradu dignitatis super Sacerdotales, id est, sacra dantes per
alios, qucil esl quasi ultimum et termi- dispensationem sacramentorum, ordina-
nus in quo stat progressus hierarchi- tiones, id est, ordinibus.
cus.

Dividitur autcm hsec pars in duaspar-

tes. ln prima determinat dc dispositione
Ecclesiasticse hierarchiae, dividendo eam
in suas partes. In sccunda determinat
Bpecialiter <lc jicrfectionibus eorum qui
in aliquo gradu Ecclesiasticse hierarchiaj
collocantur, i 1>i (§ 11), Lex quidem hsec
est, etc.
 > I —

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V, B l r,81

BXP0SITI0 IIAM B.
DUBILM.

II. Et partes, etc.

Sed videtur, ({uod iusuflicientcr il)i

determinet dc ordinibus, cum siut sep-
tem, ipse autem determinat tantum de
tribus, scilicct Episcopis, Presbyteris et
Diacouis : cum tamen Episcopatus etiam Partes, id est, spiritualia officia. Alia

Don sit ordo, utprobaturin IV Sententia- translatio, « partitiones : » virtutes, i<l

rum a Magistro '.

est, gratias quae conferuutur ordioatis, ut
siul potentes exercere actus suos officiis

dicendum, quod intentio sua est

Et cougruos, operationes quas exercenl iu

determinare tantum <lc ordinibus sacris, suo officio, iu teletis, consummationes

cum quibus iu primitiva Ecclesia etiam quantum adtheorias teietaruro vel ope- :

inferiores ordines tradebantur propter rationes quantum ad purgationem el illu-

paucitatem et idoneitatem ministrorum : roinationem, consummationes quantura
in toto enim potestativo superius conti- ad perfectioncm. Commentator tamen
net in se omnia inferiora. \iuic autem dicit, quod « virtutes ei operationes pro
quia ministri nmi suut ita idonei, opor- « eodem sumuntur » sed primuro :

tet ut primo probentur inferioribus « I" i melius est.

ciis, (jiiaiii assumantur ad digniora. Et Et exponere superhas, \>\ es\, circa

iterum quia Ecclesia multiplicata est, hcec quaa diximus, trinitatem ordinum
oportet ministros inferiores distinctos esse superfirmantium t
i<! est, trea ordines
a superioribus : quia aon sufficerent ad firmantes u<>^ Buper alios secundum mi-
utrumque. nisterium in Uii^. \li.t translatio, tsub
« ipsis trinitatem subjectorum ordi-
« /////// : » secundum nos, id est, noslra
hierarchia dispositio distinguens cla .

i<l est, aperte, inordinatum, primo con-

ferendo Bacrum ordinem qui esl sacra
ei

potestas,in quo differl ab idololatria, cu-

jus Pontifices non distinguuntur a plebe
per aliquam potestatem qjuam habenl

1
Cf. IV Sentontiarum, disl
G88 I). ALB. M \(i. ORD. IMM.I).

utonnitinn, conferendo ei ornamenta iiuit ordinando :

snl magia participare
gratiarum, ouod similiter non esl in facit ili\iiiiiiii lumen Becundum quod in
Pontificibus idoloruni : commixlum, sci- ipsum magis intenditur : incon/usum,
icel plebi distinguil ;i plebe, Bupercollo- contra hoc quod ili\it commixtum, mu-
cando eum aliis : Bed tam ornatum rr- nifestans, etc., «
j 1 1 i .1 perdiversafl analo-
plens divino lumine : iterum inordino- gias ordinum innotesoit dispositio.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Et omnis quidcm hierarchi^ terna- Ac triplicem quidem omnis hierar-

riam divisionem, in ipsis aut jam a chia; divisionem in hierarchiis iis,
nobis laudatis hierarchiis, ut nsstimo, quas pridem celebravimus, congrue
bene exposuimus, dicentes, quoniam satis, uti reor, exposuimus, cum dixi-
secundum nos sacra traditio habet mus hierarchicam rationem omnem in
omnem hierarchicam actionem in san- divina mysteria seu sacra dividi, et in
ctissimas teletas divisam, et divinas eos qui ea tenent enuntiantque aliis,
earum scientias et doctrinas, et ab atque in eos qui ab illis initiantur.
ipsis sacre perfectos.
 DE ECCLESIASTICA RIERARCHIA, CAP. V, § 3. 689

3), Ergo sanctissima quidem, etc.

Dicil ergo primo, quod sicul patet es

\\\> quae dicta sunt, omnis hierarchia
tria habet, scilicel ministerium sive tele-
KXPOSITIt) TK\ I I
S. tam, id est, actionem ipsam hierarchi-
cam : ministros Bive magistros, <\u\ aliis

teletas tradunl : el imhutos sive perfe-

ctos, qui al) i iis secundum teletas perfi-

Et omnis quidem hierarchise, etc. ciuntur.

Laudatis a nobis io primo capitulo
hujus operis : secundum nos, \<\ est, n<>-

strae hierarchiae : scientias et doctri-

nas active, id est, Doctores Bcire facien-
Primo tlicit in communi, secundo t<^. Aliu translatio, « doctos : » et ab
manifestat in omnibus hierarchiis, il>i ipsis, alia translatio, « magistris.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERU, s. J. INTBBPRBTATIO.

Ergo sanctissima quidem supercce- [taque sanctissimae quidem super-

testium essentiarum hierarchia tele- coslestium essentiarum hierarchise pro
tam quidem habet secundum virtu- consecratione esi inteltigentia illa

tem propriam Dei, et divinorum im- quain ina\imc a inatci la semota, qui
materialissimam intelligentiam, etdei- sc Deumque norunt, atque deiformita-
formitatisintegritatem, et, ut estpossi- tis integer, quantusque stj

bile,Deo similem habitum. In lucem divinae imitationis status : illumim

ducentes, et ad sanctam ipsam con- tores vero ei ad istiusmod n-
summationem duces circa Deum pri- ctam imitationem duces sunt primas is-
mitivas csscntias. sacrosque ordines tas substantiae qu ca teum \ - - l

deiformiter et proportionaliter trans- santui hae enim in inferiorea saci i

;

vehunt ad donatas semper eis deificas ordines benigne, pro cujusque captu,
 :

690 i>. ALB. MAG. ORD. rur.h.

scientiasabipsa, perseipsam perfecta, continuo deificas scicntias dcrivant,

ei sapientifica divinorum animorum quas ipsis impertivit per se perfectus
divinitate. lp>;t' autem autem prima- ac sapientificusdivinarum men-
ille

rum essentiarum subjects dispositio- tium divinus principatus. Porro pri-

nes tamquam per illas divinitus ex- mis istis cssentiis subditaj distinctio-
altats ad deificam divinitatis illumi- ncs, utpote qu;e per illas sancte ad
nationcm, perfecti ordines et sunt et deificam divini principatus illustra-
vere nominantur. tionem adducuntur, vocantur, et sunt
vere ordincs initiati.

vel habitum, Dei scilicet ct divinorum

quantum ad attributa vel dona ipsius
integritatem deiformitatis, id est,exto-
l<» Deo similem, scilicet ct
: secunduin
EXPOSITU) TBXTUS.
objcclum, quia non vident in speculo et
aenigmate, et quantum ad actum intelli-
gendi, quia sine inquisitione, et quan-
tum ad ipsuin intellectum, qui non com-
miscetur continuo ct tempore : habitum
Ergo sanctissima quidem, etc.
quantum ad dona in quibus confortatur
potentia intellectus ipsorum in talem ac-
tuin.

Dcinde dicit, quod ccelestis hierarchia

habet essentias superioruin ordinum du-

centes in perfectionem et illuminatio-
Ilic incipit manifestare illa tria in om- nem, sicut mystas, qui ducunt inferiores
ni hierarchia, et primo in angelica, se- ;ul scientias datas eis immediate a l)eo.
cundo in humana in quantum ad vete- El hierarchia aelestis habet essentias
rem legem, il>i (§ i A), Post illam vero, /j/imitivas, qu;e sunt circa Deum, id est,
etc. In tertia, quantum ad Evangelicam, superiores ordines, ducentes in luccm,
ilii (§
''<
. Ante vero perfecta, etc. quantuia ad illuminationem, ct duces
Circa primum primo jionit teletamcce- ad ipsum, ordines, scilicet inferiores,
lotis hierarchiae : secundo, ducentes in transvehunt, id est, sursum ducunt, ad
perfectionem sive mystas, ibi, lucem
ln scientias semper deificas, i<l cst. in par-
ducentes, etc. Tertio, perfectos seu im- ticipationes divinorum semper consti-
lmt< is, ibi, Ipste autem essentiarum, ctc. tuentes, donatas eis ab ipsa divinitate
perfecta, et sapientifica animorum, id
Primo ergo dicit, quod coslestis hie- est, Angelorum, quae sapientes eos facit,

rarchis teleta esl immaterialis intelli- per seipsam, id est, immediate.

gentia divinorum, el perfecta Dei simi-
litudo. Teletam, id est, operationem qua Deinde dicit, (juod ordines qui suhji-
perficiuntur : immaterialissimam, quia ciuntur primis, sunt ct dicuntur perfecti
non per materiam accipiunt, sed absolute sive iinhuti velut elevati per primos ad
al» (»ninii,ii^ conditionibus materiae : in- divinum lumen. Primarum esseutia-
telligentiam, actura <licit, non virtutem rum, id cst, primis essentiis.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHFA, CAP. V, § i 691

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRBTATIO.

A. Post illam vero coelestem et su- Secundum illam autem ccelestem

permundanam hicrarchiam in ea quaj mundoque superiorem hierarchiam
secundum nos sunt benefice divinitas divinitas in nos benerice sacratissima
sacratissimas suas donationes aflert : sua numera depromens, iis quidem
crassis quidem existentibus, seeundum qui infantes erant, ut Scriptura te-
eloquium, donavit juxta legem hie- statur, legalem indulsit hierarchiam,
rarchicam, obscuris verorum chara- sub exilibus nimirum veritatem ima-
cteribus et longissimis principalium ginibus atque simulacris quae ab ;

exemplorum imaginibus et difficili- exemplaribus plurimum dissidebant,

bus ad intelligendum senigmatibus et obscurisque aenigmatibus et figuris,
liguris non facile discretam habenti- qu;e opertam nec ita facilem dijudicatu
bus, occultam eis contemplationem, intelligentiam habebant, lumen iis

quae in lucem infirmis adspecti-

ipsis, proportionatum. tamquam imbecillio-
bus, innocue declarans. Iluic secun- ribus oculis, innocuc affundens. Hu-
dum legem hicrarclii;e teleta quidem jusautem legalis hierarchis mysterium
ad spiritualem Dei cultum anagoge. introductio quaedam fuit ad cultum
spiritalem. Duces ejus exstiterum ii

qui sacri illius tabernaculi

ritum i
B. Manuductores autemad eam ipsi Moyse, primo lcgts pontificum d
sanctum illud tabernaculum a Moyse re ac duce, didicerant : qui ad sacrum
sacre eruditi, primo secundum legem illud tabernaculum institut c usa

pontificum duce et doctore ad quod : hiei archiam legis describens, ad exem-

sanctum tabernaculum introductive plaris, quod illi in moi te S moe-
sacre scribens,secundum legem hie- stratum fuerat, imaginem ct imn.it;
rarchicam imaginemque formas osten- nem omni.i, quas iu k ICtC tie

sse ei super Sina montem, vocat om bant, revocabat.

nia secundem (egem sacrificanda.
 ti J2
(
I). AUl. MAG. oltl). IMIKI).

id est, per qusdam signa veritatii reve-

Landae in oova Lege.
[maginibus, id est, figuris, princi-
paiium cxemplorum, id <st, Bpiritua-
liuin intellectuum : longissimii, id cst,

remotissimisj quia eorum sacramenta

Bigna eranl aostrorum, qiMB propinquius
spiritualia significant, tamquam Christi
DiVlsio ii i:\i'(isnio TEXTU8. continentia occultam contemplationem.

ln ipsis, id cst, Becundum proportio-

nem ipsorum : innocue, loquitur jier si-

militudinem corporalis \isus, qui cor-

A. Et posi iliam vero, otc. rumpitur a superexcellenti luce.

Hic ostendit haec tria esse in hierar-

chia huniana quantuin ad veterem le- DUBIUM.
gem. I*^t prinio ponit inodum traditionis
hujus liierarcliia?. Secundo ostendit quoe
sit ejus teleta, il>i, Ilabct aidcm, etc.
'1'ertio, mystas, ibi, Manuductores au-
tem, etc. Quarto, imbutos, ibi, lllud san~
ctum tabernacuium, etc.

Sed videtur hoc inconveniens : quia

Dicit ergo primo, quod Deus dat sua rudihus manifestiora sunt projioncnda.
dona nostroe liierarcliiae inferiori modo
quain Angelis, (juia in symbolis : ita ta- l*^t dicendum, quod sunt manifestiora
nicn quod illis qui erant in veteri lege, nonquoadnos simpliciter
simpliciter, sed :

quasi rudibus et parvulis in divina co- autem manifesliora non sunt proponen-
gnitione, tradiderit hierarchiam haben- da rudibus, quia spiritualia capere non
tem veritatis spiritualium contemplatio- possunt sine imaginibus, qua> quamvis
nem obscuris signis et allegoriis, ne lux in sc obscuriora sint eis, sunt tamen ma-
ajierta inlirmos oculos potius ollenderul nifestiora quanlum ad recipientes, quia
quam juvaret. eis magis proportionata.
Post illam, id est, inferiori modo ab
illa, crassis, id est, rudibus, qui non
nisi materialia et grossa capere pote-
rant. Alia translatio, « parvulis », scili-
cet intellectu, sccmidxim eloquium. I ad
Gor. iii, 1 : Tamquam parvuiis in Chri-
sto, etc. M(>lius, m\ (ial. iv, 3 : Cum cssc-
mut parvuii, sub eiementis mundi, elc.
Ju.r/n legem characteribus verorum,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V. § i.

magistri Bunl illi quisunf eraditi «lt,- ob-

servaatiis taberaaculi .1 ftfoyse primo ma-
gistro et duce sacerdotum veteris l<-_'i- :

e1 iinl)iiii quasi per saoctificationem se-

cumliiiii similitudinem osteosam Bfoysi
in monte, vocantur ;i«l ritus sancti taber-
naculi.
Mamiductores, id est, Doctores, eru-
EXPOSITIO TBXTUS. diti sanetum tabernaculum, id est, de
observantiis ejus, aMoyse primo doeto-
re et duce pontificum secundum legem
veterem, ad quod sanctum tabernaculum
Moyses sacrse seribens sanctum taberna-
B. Manuductores etc. , culiiin. introductive, id est, proul com-
petit introductioni rudium, seeundum
legem, id est, secundum qu<>d compete-
l»at veteriimaainemque, id est, et
legi,

secundum imaginem, id est, similitudi-

nem formse, id est, cxumplaris ostensx,
etc ».

Deinde dicit,quod hierarchiae Legalis \<l quod, dico, vocat sacrificanda,

teleta est sursum ductiva ad spirituulem id est, sacrifieandos, scilicet imbu-
cultum Dei, per exteriora sacrificia : et tos, etc.

1
Cf. Exod. xxix, xxv et seq.
 ,

694 I» Al.i; M VG. Olll). IMUJl

ft

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. COKDEKII, S. J. INTERPRETATIO.

Ante vero perfecta a legalibus sym- Perficiebantur autem ii, qui a lega-
bolis proportionaliter ad perfcctiorem libus signissecundum captum suum
doctrinam reducimus. Perfectiorem ad perfectiorem disciplinam promo-
autem doctrinam Theologia, secun- vebantur. Perfectiorem vero myste-
dum nos hierarchiam dicit, plenitudi- riorum disciplinam sacra Scriptura
nem hanc illius vocans et sanctum nostram vocat hierarchiam, cum hanc
finem. Est autem et ccelestis et legalis illius consummationem sacrumque
communicativa}, medietate extrema- finem nominat. Est autem eadem etiam
rum recepta, ei quidem communicans ccelestis et legalis communione qua-
intellectualibus contemplationibus dam medias conditionis suse, qua
huic vero, quia symbolis sensibilibus communicat extremis, cum illa nimi-
variatur, et pea ea sacre in Deum re- rum in spiritalibus contemplationibus,
ducitur. Trinum autem similiter ha- cum hac vero sensibilium varietate si-

bet hierarchicae divisionis in san- gnorum, per qua? etiam ad divinum

ctissimas teletarum sanctificationes di- Numen adducitur. Porro triplicem
visa, et deiformes sacrorum mini- etiam habet sacri ordinis distributio-
stros, et ab ipsis proportionaliter in sa- nem, quatenus dividitur in sanctissi-
cra adducendos. mas mysteriorum coeremonias, atque
in deiformes sacrorum administros, et
in illos qui ab his ad sacra cuique
congruentia promoventur.
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V, § :;.

et lini» veteris, et hflM hierarchia dovsb

legia esl media eam
inter angelicam, ••!

qu;i- esl veteris legia et communi :

cum angelica, quia intellectualia jam ha-

bel in re, habena ipsum Christum in

crificio, et cum legali, quia adhuc utitur

symbolis, quihus tamen ipsa veritas con-
tinetur : et haec etiam habel tii.i prsedicta,
divisio et expositio TEXTcs. ut dictum est de ;tliis.

Nos rcducimus exponendo ante perfe-

chi a legalibus symbolis, id est, ea qus
anti- Qebant in signis legis, ad doctrinam
per/ectiorem, scilicet novae legis. Alia
Antevero perfecta, etc. translatio, « qui autem perficiebantur, i

erant hi qui nunc reducti Bunl

Secundum nos, id est, uovae l«-i: i- in qua
nos sumus, dicit perfectiorem. \<\ Hebr.
viu, <i : Nunc autem melius sortitui

ministerium, quanto et melioris testa-

i/tC/lti, rte.

Hic ostendil qualiter prsedicta tria in- Plenitudinem, Matth. v, IT : Non ueni
veniantur in hierarchia humana secun- solvere legem, sed adimplere.
duiii Evangelium : et primo ostendit mo- Finem, Ail Rom. x, i : Finis legis

dum (|uo tradita est istu hierarchia : se- Christus, etc.

cundo, qualiter dicta tria sunl in ea ibi, autem baec hierarchia, recepta
Est
Trinum autcm similiter, etc. communicative extremarum, Bcilicet cm~
lcsti, etc.

Dieit ergo primo, quod ea quae age- Sanctificationis quantum ad teletas,

bantur in veteri lege, reducenda sunt ad ministros quantum ad Doctores, n<ldu-

doctrinam novae Legis, quaa esl perfectio cendos quantum ad imbutos,
696 1>. AUl. MAG. olU). Nt.Kh.

ANTIQUA TRANSl.ATIu. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETATIO.

Unaqurcque vcro trium nosme hie- Quaelibet autem ex tribus hierarchia;

divisionum consequenter et nostrae partitionibus ad legalis et ejus,

rarchiae
eorum quae secun- quae nostra hac divinior est,hierarchiae
legali et diviniori,
nos hierarchire, prima et media et similitudinem, prima, et media, et ex-
dum
ultima ordinatur virtute, et divina ana-
trema statuitur, cum sanctae propor-

logia pr&visa, et omnium bono ornatu,

tionis, tum venustissimae suoque ordi-
ni congruae, ac cuncta connectentis
et secundum ordinem compacta, ct
societatis virtute subnixa.
conjunctiva societate.

dividit. Secundo, manifestat dictum per

singula, ibi (§ 7), Sanctissima ergo tele-
tarum, etc. Tertio, ostendit quid de his
dictum est, et quid restat dicendum, ut

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. compleatur cognitio nostrae hierarchiae,

ibi (§ 10), Sanctse ergo teletarum, etc.

Primo ergo dicit, quod quodlibet islo-

Unaqu&que igitur, etc. ruin trium in quse dividitur nostra hie-

rarchia, ordinatur in tribus, scilicet pri-
ma virtute, media, et ullima, scilicet

purgatione, illuminatione, el perfectione :

et sic est proportionaliter et in ornatu in

quadam societate colligata.
Hic subdividit ea in quibus dixit con- Tri/nn divisionum, id rst, membrorum
Btare aostram hierarchiam, et primo sub- divisionis, nostrse, id est, Evangelicae,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCIilA, CAP. V, § 6.

consequenter, id est, Pinaliter, et legaliet portione ad divina, ornatu quantum ad

diviniori, id est, angelica qua' supra qo- dona, compacta, id est, colligata, tecun-
stram, quia illse etiam in tribus ordinan- dum ordinem ad unum finem, societate
tur unaquaeque, dico, prsevisa a Deo
: secundum quod sibiinvicem Bubserviunt
divina analogia, id est, in quadam pro- ad consecutionem finis.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETA TIO.

Sanctissima ergo teletarum sacririca- Sanctissima itaque mystcriorum con-

tio prima quidem habet deiformcm secratio primam quidem virtutem dei-
virtutem, sanctam imperfectorum pur- formem habct, qua profanos sacris ex-
gationem : mediam autem per purga- piat mediam vero, qua eos qui jain
;

torum illuminatricem doctrinam no- : expiati sunt illuminando initiat ;

postrc-
vissima vero et priorum consummati- mam denique, ct summam prseceden-
vameruditorum in scientia pulchrarum tium, qua sacris initiatos propriarum
doctrinarum consummationem. consecrationum scientia consummat ac
pcrticit.
6'.»N I). Al.ll. MAG. nlih. IT, II»

ctoribus, il»i (§ 8), Ipsaautem saerifican-

/i/tui, etc. Tertio in imbutis, ibi (§ 9),
Perficientium autem, etc. Et quslibet
istarum partium dividitur ia tria secuu-
(liim tres virtutea quas in qualibet aesi-
gnat.

Dicil ergo primo, quod prima virtus

DIVlsio i i EXPOSITIO 1 1 \ i i
8.
teletarum es1 purgatio eorum qui perfici
debent, media illuminatio jam purgato-
liiiii, sed ultima, quae esl perfectiva pr»«
cedentium, es1 consummatio in divinis
doctrinis.
Sanctissima ergo, etc. Similiter prima dispositio magistro-
rum, es1 purgans imperfectos, secunda
illuminans purgatos, ultima perficil illu-

minatos divinis contemplationibus.

Similiter prima virtus imbutorum esl

qua purgantur, media qua post purgatio-

nem illuminantur, et ultima qua perli-
Hic manifestat primam virtutem, me- ciuntur per contcmplationem sacrorum
dram el ultimam in unoquoque dictorum ad quoe lumen illuminationis confortat,
triuin, primo in teletis, secundo in do- et ducit.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Ipsa autcm sacrificantium dispositio Porro sacrorum ministrorum distin-

in potenti prima per teletas
virtutc, ctio virture prima per mysteria profa-
purgans imperfectos, in media autem nos expiat; media vero expiatos illu-
luce purgatos ducit, in ultima vero et minat, postrema denique eaque supre-
sublimissima sacrificantium virtutum ma sacrorum ministrorum virtute eos,
perficit divino lumini communicantes qui divini luminis participcs facti sunt,
 DE ECCLESIASHCA HIERARCHIA, CAP. V, § 9. 699.

in contemplabilium illuminationum perfecta visarum illustrationum scien-

scibilibus contemplationibus. tia absolvit.

torum, id est, jam iliuminatorum : />ul-

chrarum, Bcilicel divinarum per remo-
BXPOSlTtO TEXTUS. tinlicni a privaliullil)ii> et liiatiii.ililui^

conditionibus, ducit in luee quantum ad

illuminationem : sacrificantium virtu-
tumsublimissima, id est, inter tn-> \ir-

Sacrificantium dispositio, etc. t

ulrs sacrefacientes : divino lumini com-
municantes, id est, illuminatos, in s,ihi-
libus contemplationibus illuminationum^
id cst, ad quas illuminatibnes ducunt, Bic-
ut Lumen intellectus agentis ad intelligi-
bilia determinata. Alia translatio, i eon-
Id est, operatio sacrum faciens, erudi- summationibus. »

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORIH-Kll. S. J. INTBRPBBTATIO.

autem virtus prima

Perficieritium Eorum vero qui initiantur vis prima
quidem est piirgans m4dia vero post
: est, qua; expiatur; media posi expia
purgationem illuxriinansj et quorum- tionem, quae illustratur, Iquoru
dam sanctorum cbntemplativa ultima : dam sacramentorum conspectum ad-
aUtem et divinioi aliarum ipsa sancto- mittitur;postremadenique, |uc i

rum photismatum quorum efficitur divinior, ea que sacrarum quas perci-

contemplatrix, declarans consummati- pit illustrationum consummante tcieo
vain scientiam. tia collustratur.
700 I». \l.li. MAG. <»|{h. PRiED

Purgans, alia Iranslatio, purgativa. »

[lluminans, alia translatio, illumina-

tiva, » declarans consummativam scien-
tiiim sanctorum photismatum t Id est,

illuminationum, id est, nua? esl illumi-

I JCPOSl lld TKX1TS. ualionuni consummatio, Bive Qnis.

Pcrficientinm autem, etc.

Alia translatio, c perfectorum, » id est

iinbutorum.

IO

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH CORDERII, S. J. INTERPRETA IIO-

Sanctfe ergo teletarum actionis trina Triplex itaque virtus mysteriorum

virtus laudatur, sancta? quideni Theo- est,cum
sanctae consecrationis celebrata
genesiae ex eloquiis comprobatae, pur- exScripturis ostenderimus sacram qui-
gatione et purgativa illuminatione : dem Dei regenerationem esse simul
synaxeos autem etmyri teletaj consum- expiationem et splendorem illustran-
mativaj divinorum actuum cognitione tem mysterium autem synaxeos et un-
;

et scientia, quam sacerdotium ad

per guenti, cognitionem esse atque scien-
divinitatem tamquam unificam anagoge tiam quaidivina opera consummat, per
etbeatissima communicatio perficitur. quam sacrosanctead divinum principa-
Nunc autem sacerdotalis dispositio tum et unifica adductio et beatissima
consequenter narranda, in purgativam fit communio. Nunc autem deinceps
 DE ECCLESIASTICA HJERARCHIA, CAP. V, 8 10. 701

et illuminativam ct consummativam exponenda cst distinctio saccrdotum,

ordinationem. quae in ordincm expiantem, illu^tran-
tem, perficientemque dividitur.

praehabitam, tunc immediate restat di-

cendum de dispositionibus Bacra dantium,
id Doctorum, quae etiam dividitur
est,

in purgationem, iiluminationem, <'t per-

EXPOSITLO TEXTU8. fectionem, ut dictum est.

Laudatur, id <->t cum laude exponi- ,

lur quod a nobis jam completum est, el

hoc purgatione quantum ad deletionem
purgativa illuminatione quan-
peccati, et
Sanctse ergo teletarum, etc.
tuin ad impressionem characteris, san-
ctse TheogenesUe, iil est, divinae genera-
tionis, sciliccl baptismi, comprobaUe ex
eloquiis. Joan. i, 12 : Dedit eis potesta-
tem /ilius Dei jicri. Et laudatur congrue
quantum ad symbola et quantum ad
Ilic ostcndit quid dictum sit, et quid theoriam, synaxeos, i<l est, communio-

rcstat dicendum, ut completa co^uitio nis, et teletse rnyri, id est, Chrismatis.

hierarchise habcatur. Consummativse utrumque
: hoc ad
potrst referri, quia utraque consummal
Dicit eryo, quod actio teletarum quan- hierarchiffi operationes per guam,
tuni ad purgationem et illuminationem Bcilicet Bcientiam vel teletam, inm-
tractata est in tractatu baptismi, qui ha- quam unificam, anagoge ad divinitatem
bet purgare a peccatis et illuminare per perficitur.
characteris impressionem et virtutum Sacerdotium, id est, Bacrorum donatio,
quantum ad perfectio-
collationem, sed ri commnnicatio beatissima, Bcilicel divt-

nem per cognitionem communionis et norum. Nunc autem sacerdotalis, id est,

Chrismatis, quibus perficimur in divina Bacra dana quantum ad mystas, etc.

communione, el secundum divisionem
702 I). \\M M \<. <»m>. VU.VA)

BAI.TH. CORDERII, 5. J. INTERPRETATIO.

ANTIQUA TRANSLATIO.

Lex quidem huec est sacrosanctae

A. Lex quidem haec est divinitatis prima quae se-
summne Deitatis, ut per
sacratissima per prima secunda ad
di-
quuntur, ad divinissimam ejus lucem
vinissimam suam reducere lucem.
adducantur.

Annon sensibiles quoque substan-

B. Aut non sensibiles
elementorum
cogna- tias elementorum cernimus primum
essentias videmus in magis eis sunt,
venientes, et per illa m ad ea, quee ipsis magis cognata
tiora primum deinde effkaci-
accedere, ac per illa
alia propriam dividentes operationem? derivarc ? Meri-
tatem suam ad alia
Pulchre igitur omnis visibilis et invi- tum vi-
et fun- to igitur omnis cum invisibilis
sibilis boni ornatus principium
sibilis distinctionis initium ac sedes ad
damentum, in deiformiores primos in- sunt, deificos
eos, qui deiformiores
et per illos
fert deificos radios venire, atque
suos radios permittit pervenire,
tamquam lucidiores animos, tt ad par- spiritus,
luminis et traditionem per illos, utpote limpidiores
ticipationem
in subjectos et ad participandum traducendumque
opportunum habentes,
lumen magis idoneos, inferioribus pro
proportionaliter eis illucet, ct superap- apparet.
et
illorum capacitate illucescit,
paret.
 :

DE ECCLESIASTICA HIERARCHTA, CAP. V. § II 7,,;

ibi (§21), Communia quidem nmt, etc.

Prima pars intitulatur de tacerdotali-

bua consummationilnu, id est, io quibus
perfectionibus constituantur per ordinee
sacra dantes inferioribus et dividitur :

ni partea dua*. In prima detenninal

de
quolib.t ordinum divinorum. la iiiuin

secunda agit de eis commnniter Becun-

dum comparationem unius ad alteram,
DIVISIO TBXTDB. ibi (§ 19), IpSSB quu/rui ,-„/,„, etC.
Prima dividitur in partes tree. In pri-
ma determinatde Bpiscopia. lu secnnda,
de sacerdotibus, ibi [§ 16), Sacerdotum
autcm. etc. In tertia de diaconis, ibi

(§ 17), Ministrantium vero, etc.

Lex quidem divviitatis Iisec est, etc.

In parte ista incipit determinare in

speciali de operationibus hierarchicis,
hl i:il M.
quibus personae Ecclesiasticae in aliquo
gradu constituuntur : el dividitur in |>;ir-

tes duas. In prima agil de operationibus,

quibus consecrantur hi <|ui in gradu su-
periori ordinantur in Ecclesia. lu secun-
da, de consummationibus eorum, in qui-
bus slal ordo hierarchias, qui super alios
scilicet unii constiluuntur, ibi (cap. VF, Cibca primum, primo e&l dubitatio,
§ i), Sacerdos quidem stat in conspec/u, ii 1 1 ii i ii Episcopatus sil ordo? El videtur,
etc. quod Miui

Prima iterum dividitur in partes duas. I . Quia doo Bunl aisi septem unliai
lu prima determinat de tribus gradibus ci Episcopatus qou esl unus de illi- er-
Ecclesiastici ordinis, <|ui csl Buporposi- go uiiii <st ordo.
lionis ad inferiores. lu Becunda, de actio- :! Preeterea, Secnndura gradum actio-
uiluis eorum quas habenl in interiores, ii ii m debel osse pradus ordinum, cum
(cap. VI, § I) ilii, IH i/uulrui sacerdotales ordo -it pars polestatis qua? determin i-

ord iur.s, etc. tur ad aotuiu : Bed aullus actus poteal

Prima dividitur in partes tres. lu pri- esse nobilior, quara consocrare corpus
ii i.i determinat perfectiones trium, srili- (
hrisl i qui esl aclus sa< ertlotii . i rgo non
<'cl Episcopi, Bacerdotis, el diaconi. lu esl aliquis ordo Buper - 1< erdoliura <-t

Becunda ponit riti 'onsecrationis eo- aic I lpis< opatua non esl ordo
nilU, ilii (§ JO), SummUS quiilrui surrr- lu contrai ium eal quod >li< itur hic, at
dos % etc. E1 in lertia assignal theoriam, iu IV Sentcntiarum, iilu dicil Magister,
70t i). ai.h. m \(. <>m>. nu.h.

ouod i ordo Episcoporum quadripartitua esl distincte reducere in suam Lucem per
i esl ' " prima media, et per hsec ultima : ergo in

aostra hierarchia debent esse ordines dis-

B1 dicendum est, quod si ordo dicatur tincti, per quorum primos reducantur
Bicut proprie dicitur ordo potestas spiri- alii.

lualis ;ul actus saeraincntalcs. sic Epi-

scopatua non est ordo distinctus a Bacer- Deinde probat, quod sit Lex divinita-
dotio, quia non potesl in aliquem actum ti>, ilii (§11, 15), Aut ikiii sensibiles, etc.
Buperiorem quam sacerdos. Si autem di- Et est ratio talis Elementa corporalia
:

catur ordo potestas Bpiritualis ad actus magis tradunl suas virtutes his in qui-
qui pertinent ad unum dictorum, sic lnis primo sunt, quibus mediantibus
Episcopatus dicetur ordo supra sacerdo- etiam aliis communicant, calidi namque
tium et secundum boc Loquitur Diony-
:
virtus vel frigidi fortior est in inixtis tan-
Bius. Et per hoc patet solulio ad totum. luin quam in complexionatis : et quanto
plus receditur a simplicitate elemento-
rum, magis debilitantur virtutes elemen-
torum et reducuntur ad incdium sed :

in spiritualibus coinniunicationibus inajor

debet cssc distinetio et ordinata pulchri-
tudo quain in corporalibus : ergo et in

spirilualibus supcriora plus participaut

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. de luce divina et reducunt inferiora.

A. Lcx quidem divinitatis, etc.

DUBIUM.

Dividitur autem hsec pars in tres par-

tes.In prima ostcndit in divinis illumi-
nationibus recipiendis esse distinctos gra-
dus. In secunda ostendit, quod inter Sed videtur, quod ha^c ratio non va-
-radus nostrap. hierarcbias ordo est prior, leat quia elementa intrant secundum
:

ibi (§ 12), Horum primorum,

igitur est essentiam compositionem corporum, <li-
etc. In tertia ostendit quod idem est pri- vina autem lux non est de compositione
nms et novissimus, ibi (§ 13), Sublissi- illuminatorum.
nius autem, etc.
Et dicendum, quod licet non sit simile

Primum autcin Bic probat : Lex com- secundum hoc, cst tamen simile quan-
nmnis divinitatis non deficit a noslra tum ad propositum, scilicct (mantum ad
hierarchia : scd lcx communis divinilatis hoc quod virtus elemcntorum est fortior

Cf IV Sententiarum, ilist. 24.

 I)E ECCLESIASTICA HIERARCHIA CAP. V, 6 11 705

in primis compositis quam in aliis : el pluiu Avicennffl : esl enira luraen corpo-
Biniiliter virtus diviaa recipitur fortius in ris lucidi secundura extremitatem, quod
primis quam in mediis. contingil corpus terminatum, in quo ael

color, dans esse formale corpori : propter

<iu<»<l diffinitur ab Aristotele color secun-
duui esse siiuui formale, quod « esl ex-
« tremitas perspicui tangentis extrema
« iu corpore colorato ». Si igitur -it ali-
(jua Buperficies corporis terminati alicn-
jus pluribus coloribus coiorata, lumen
EXPOSITIO TEXTLS. quidem secundum quod tenel Be in dia-
phano, sic superjacet, ul unum manife-
si.uis omnes colores subjacentes : Becun-
duni vero quod accipitur in coloribus
diversis dans eis esse commi- forraale,
H. Aut noii sensibiles, etc. srrtur eis el diversificatur secundum eos.
Et similiter <li<it. quod « intelligentia
« agens <lat omnes formdfe existentes in
« materiis, <'t quod forma existens in

« materia, uihil es1 aliud ni>i participatio

« hujus quas quibusdam differenter

in

« recipitur, secundum quod accedunt vel

Aut non, id est, nonne. Alia Litteraha- « recedunt a similitudine cceli. » E1 quia
bet, « an non : » cognatiora, id est, si- Iiouk» inter omnia |>lu> accedil a<l simili-
miliora sicut sunt mixta tantum : venien- tudinem corporis ccelestis, propter a?qua-
tes, operationem dividSntes, quia diver- Litatem complexionis minus participans
simode participantur secundum quod qualitates contrarias, a quibus corpora
plus aut niiiius accedunl : operationem ccelestia sunt oranino libera, i<l<'<» reci-

aaturalem, ut calefacere vel accendere. pit luraen intelligentis modo simillimo

Pulchre, id est, congrue, Deus qui est proul esl in i[»sa intelligentia : el hoc la-
principium, secundum quod producil in men Lumen secundum quod lenel se ex

esse, et fundamentum, secundum quod parte intelligentice, est unura non im-
portat omnia verbo virtutis suae, omnis mixtum aliis, quia ponebal intelligen-
ornatus, id est, decoris invisibilis, quan- tiam Beparatam. El ha?c videtur esse
tum ad spiritualia, et visibilis, quantura opinio Aristotolis in undeciroo phiU
ad corporalia, infert venire, id est, ul l>hi;i' prinue, ubi <liiit quod i non lota

veniant, opportunum habentes, id <'>t, « aniiua ivnunrt 111 postremo, B6d tan-
uaturaiu habilem, in subjectos, i<l est, i iiiiu intellectus ' ». Quidquid sil \ e-

inferiores eis. Alia translatio non habel : nim de li<<<', in hoc taraen esl simile,

« superapparet », i<l est, in sua Bupe— quod <li\ iuu^ radiua quod secundura
rioritate manens apparet, enim om- licel tenel ex pnrte infundentia, supon min t

nibus se communicet, Eamen non deficil el manel in sua Bimplicitato, v im sifi< a- « 1 «

a propria eminentia el Bimplicitate, ul in lui taraon Becundum quod recipitui m

primo capite Ccelestis hierarchiee dictura diversis dissimiliter proporlionatis •<! ip-

cst. h'.! ad hoc possuraus sumere exem- slllll.

1
Cf. \t Kfetaphys. te> '•! com. 15.
70C i). \\a\. mag. mtn. v\\ \]\).

12

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. 1NTERPRETATIO.

Horum igitur est primorum deivi- Istorum igitur est, qui primi Deum
dum secundis copiose in commensura- cernunt, sequentibus sine invidia, pro
tione quce juxta eos est, ostendere ab modulo cujusque, sibi sacrosancte
ipsis sacre contemplata divina specta- perspecta divina spectacula insinuare :

cula, et docere qua? hierarchica sunt docere etiam ea quse hierarchiae pro-
cum conscientia consummativa divina pria sunt, eorum est, qui cum perfi-

qmeque ecs qui post se sunt hierar-
chiae, simul omnia bene docentium,
perfectam docendi virtutem accipien-
tium et tradere secundum dignitatem
:
ciente scientia divina quasquc sacri sui
et ordinis mysteriaprobe sunt edocti,
consummatamque docendi alios virtu-
tem acceperunt sacramenta vero pro
;

sacra, erudite et integre participantium dignitate tradere illorum est, qui scite
sacerdotali consummatione. atque integre sacerdotalis initiationis
Non ergo divinus pontificum ordo participes exsistunt.
primus quidem est deividum ordina-
tionum. Pontificum itaque divinus ordo pri-
mus est eorum ordinum qui Deum vi-
dent,
 I)E ECCLES1ASTICA HIERARCHIA, CAP. V, § 12.

est, i<l est, ;i<l eos pertinel ostendei

l>n)Si' seeundis, i<l est, infertoribus in

commensuratione, etc, id est, proportio-

ualiter eis scilicet, «•! id est, etiam spe-
ctacula inspicienda Dei magnalia ab ip-
sis, scilicel primis, etc. : el etiam primo-
rum scilicel docentium simul omnia,
hierarchise, i<l est, ad hierarchiam, bene,
EXPOSITIO TKXTIS. scilicel commensurationem,
Becundura
el eorumdem accipientium a Deo verfe-

ctam virtutem docendi alios, horum,

dico, cst docere eos <jui post se sunt, id
est, inferiores, <|ui sunt hierarchue quan-
Horum igilur, etc. liini ad rilus, cum consummativa scien-
tia, quantum ad theorias, divina qux-
que. Alia translatio, « quae secundum i
-

« esl hierarchia universa bene sunt <lo-

« cti. »

El etiam primorum participantium

saeerdotali consummatione, erudite quan-
llic ostendit, quod ordo Episcopatus tiun ad perfectam scientiam, ei inte-

est primus nostrse hierarchiae, et ost ratio gre quantum ad omne sacras operatip-
talis. Primi ordinis est tradere sacras nes in ijuiis possunt, tradere sacra infe-
contemplationes aliis. secundum propor- rioribus, secundum suam dignitatem, i<l

tionem eorum : sed hoc operatur ponti- est, proportionem : vel tradere erudile
fcx in omnes ordines nostrae bierarchiae : et sane primum. Concordal alia Iransla-

ergo ordo Episcopatus es1 |)iiinus. tio quae sic habel : a Est eorum <j«i scien-

Primam ponit conelusionem, il»i, Non « ter, •'!('. »

ergo divinus, etc. Minorem etiam pro-

babit. Non ergo, id nonne ergo deivi-
ost,

Fgitur nt ex dicta Bimilitudiue patet, diiin . iil est, di\ inoru m.

primorum deividum f
id est, deividorum
ros I). AUt. M\(i. OIU). VU.VA).

13

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sublissimus autem et novissimus Idemque et summus et ultimus,

iterum idem etenim in ipsum perfi-
: quippe in quo et absolvitur et expletur
citur et impletur omnis nostroe hierar-
Ut enim omnem hie-
chiae dispositio.
rarchiam videmus in Jesum consum-
matam, sic unamquamque in propriam
divinum summum sacerdotem. Ipsa
autem hierarchici ordinis virtus in
omnibus locatur sacris universitatibus,
et per omnes divinos ordines operatur
omnis hierarchiae nostrai distinctio.
Ut enim hierarchiam omnem videmus
in Jesum desinere, sic unamquamque
in suum divinum pontificem. Porro
virtus ordinis hierarchici in sacris om-
nibus distinctionibus capitur, et per
omnes sacros ordines hierarchiae quae
ipsi propria est mysteria perficit; ve-

propria} hierarchiae mysteria. Discrete rum huic excellenter prae caeteris ordi-
autem huic ultra caeteros ordines in nibus in sui ministerium divina lex
suam operationem divina lexdistribuit officia diviniora distribuit,
diviniores sacrificationes.
 ^

DE ECCLESIASTICA UIERARCHIA, CAP, V. 6 14.

"

sublimissimus, ul probatum est, propter

Bui gradus eminentiam, etc.
El etiam esl aoTissimus secundum
quo<[ quodammodo operatnr in
ipse
omnibus operationibua omninm perficien-
<lo, omnes reducunl operationes raaa
et
JMVlslo BT EXPOSITIO TEXTU8. in ipsum Bicut in consummationem -

cundum determi natam aliquam hierar-

cliiiiin. ^icui omnis hierarchia reducil
operationes in subjectum : -'-il lii«- ordo
Sublissimus autem, etc. habel aliquas speciales operationes, qns
aliis non communicantur, Becundum qu
non immiscetur aliis, sed supereminet.
Idriii, scilicef pontificum ordo.
Hierarchici ordinis, id est, pontifica-
Primo hic ostendit, sccunilo probat !is. locatur, id est, recipitur, quia • - j i
*

quod supposuerat, ibi(§14), Hse autem, virtus recipitur in omnibus universitati-

etc. Tertio concludil ex dictis virtutem bus, iil est, universis ordinibus.
hujus ordinis, ibi (§ J.">), Est igitur san- Mysteria, iil <•>!, occultas operationes.
ctificatus ordo, etc. Discrete, id est, singulariter : divinio-
res, iil est, digniores, sacrificationes, bicuI
Dicit ergo primo, quml liic ordo est est consecratio Cbrismatis el altaris.

II

ANTK^UA TRANsl ATI<>. uai l n. CORDBRU, S. I. LNTl RPRBTAl 10.

Ha auteixi sunt perfectrices virtutis Quas nimirum sunt imaginea pn

divina- imagines, consummantes <>m- pn.i perficientia virtutia Dei, quibua

nia divinissima symbola, ct omncs sa- divinissima qussque symbola sa<

cras dispositiones. Etsi enim sacei ;i que distinctionea omnea consumman-
dotibus perficiuntur quasdam honora- tur. enin
Licci sacerdotibua vene- .1

bilium symbolorum, sed numquam randa quaedam sacramenu confician-

 <

I). AUt. M \(i. (>HI>. IMl.KI).

aliquando sacram theogenesiam sacer- tur, numquam tamcn saccrdos divinam

dos operabitur sine divinissimo un- illam rcgcncrationcm sine divinissimo
guento neque divinae communionis
: illo unguento consummabit, neque di-
perficiet mysteria, nisi divinissimo al- vin.c communionis mystcria consecra-
tari communicativis suppositivis sym- bit, nisi communionis sacramcnta di-
bolis sed neque ipse sacerdos crit,
: vinissimo altari fucrint imposita, quin
nisi ab hierarchicis consummationibus ne saccrdos quidcm erit, nisi pontifi-
in hoc sortitus. Inde divina lcgislatio ciis initiationibus ad sortem istam fue-
hierarchicorum ordinum sanctiticatio- rit promotus. Quapropter lex divina
nem, et divini unguenti consummatio- hierarchicorum ordinum sanctificatio-
ncm. ct sacram altaris purgationem, nem, et unguenti divini consecratio-
divinorumque pontificum perfcctivis nem, sacramquc altaris bencdictionem
virtutibus singularitcr divisit. perficientibus divinorum pontificum
virtutibus singulariter attribuit.

quanlum ad teletas : dispositiones, id est,

ordines quantuin ad mystas.
Thcogcncsiam, id est, divinam gene-
rationein, scilicet baptismi.

EXPOSITIO TEXTUS.

Hsb autem, etc.

DUBIA.

Hicostendit quod dixerat, scilicot quod

operationes propriae pontificnm sunt di-
viniores.
Sed videtur hoc esse falsum : quia
hicil ergo, quod liujus operationes ad Chrismatis usus in baptismo est sacra- D "t
11 1 >'l ii 11 1 divinae virtutis perficiunt sicut mcntale, et non de essentia sacramenti :

formae exemplares omnia symbola et sa- ergo sine eo potest sacerdos operari bap-
cros ordines omnes, quia etsi sacerdos tismum.
baptizet, non tamen perficitur baptizatus
sine Chrismate et similiter quamvis
: dicendum, quod Dionysius loquitur
El
conticiat corpus Christi, hoc tamen non hic de baptismo secundum maximam
potesl sine consecratione altaris, el etiam ejus perfectionenij vel solemnitatem, quae
Bine consecratione in talem ordinem : et non csl sine Chrismate. Licet baptismum
ideo li.i'- omnia tamquam perfectiva alio- consequatur (juis in aqua simplici, cum
niiii vimt rescrvata Bolis blpiscopis. fonna verborum, quantum ad csse bap-
//./. i,| est, sacrificationes : symbola tismi absolute quia tainen quaedam alia
:
 I)E ECCLKSI ASTICA Hll.liAHCIIIA, CAP. V, § L5. Tll

sunt de perfectione baptismi, supplentur

in his in quibus omissa fuerint.

Unguento, id est, Ghrismate : coinmu-

nionis, id est, Eucharistiae.

1. Skd videtck hoc iterum falsum :

quia sacerdos potest conficere corpus

EXPOSl I I" II. \ I i
B.
Ghristi in quocumque loco, etiam uon
consecrato.
2. Item, Quaeritur utrum oporteat oh-
servarc teinpus sicut et locum?

Et dicendum, quod quantum est de

poteslatc verborum et ordinis, potest sa- Symbolis, Bcilicel panis e1 vini, com-
cerdos confieere in loco non cousecrato, municativis, id est, continentibua id

et similiter tempore non debito, scilicel quod est communio, el communionem

post commestionem : sed si faciat, peccat significantibus, propter adunationem pa-
mortaliter : quia transgreditur constituta nis ex multis granis, et vini ex multis
Ecclesiae. LTnde de jure nonpotest, quia racemis.
hoc possumus quod de jure possumus : Hierarchicis, id est, pontificalibus,
et secundum hoc loquitur Dionvsius. consummationibus, id est, consecratio-
Sed extra ordinem non potest quis con- nihus, sortitus est, id est, electus, in

ficere, quia hoc ;i Christo donatum esl /ioc, scilicel effectum.

solis sacerdotihus. Purgationem, id est, consecrationem.

«5

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BAL IM. CORDBRII. S. J. INTERI RE l V

Est igitur sanctificatus ordo con- I ii igitur pontificatua seu episco- VI

ummativas virtutia repletus perfecta patua ordo, [ui,consummante virtutc

hiorarchice discrete perficiens, in scien fultua, perficientia queeque stcri

tias sacroruni inanilesiaiivoiuin ciu- dinia munia prseeminenter consum-

 12 \). \\A\. MAG. oitl). VW.YA).

ditus, ei docet proportionales corum mat, atque sacrorum disciplinas inter-

ct sacros habitus et virtutes. pretando tradit, ct edocet quaenam ip-
si^ sacra: competant habitudincs atque

\ irtutes.

spirituales intellectus symbolorum, et

docel hoc alios qui sunl proportionati ad

hujusmodi cognoscenda.
Sanctificalus ordo, id cst, pontificalis :

I \rosnio TEXTUS. discrete, i<l cst, singulariter : scientias,

id cst, theorias, saerorum symbolorum
manifestativorum spiritualis intellectus.
\lia translatio, « manifestative. »

Eruditus, id cst, ut aliis possit mani-

festare, ct docet sacros habitus ct vir-
tuirs quantum ad capacitatem ingenii
Deinde concludit, quod ordo Pontifi- naturalis, proportionales eorum, scilicel
cum habet consummativam virtutemsin- sacrorum, id est, qui per hujusmodi
gulariter perficiens ea qua3 perficiuntur habitus et virtutes proportionati sunt
in hierarchia, el hoc quantum ad sacram ad hoc.
actionem : sed quantum ad scientiam scit

i«

ANIKJUA 'lKAN^I.AIIO. BAl.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Saccraotum autem lucidus ordo in Sacerdotum autem ordo, qui illu-

sanctas hostiarum inspectiones manu- minat, ad sacra mysteria contuenda
ducit perfectos sub divinorum pontifi- initiatosmanuducit divinorum ordini
calium ordine, et post eum sacrificans poniificum subjectus, cum quo propria
 1)1*: ECCLESIASTICA UiEUARCHiA, CAP. V, § 16. 713

sacra proprias actiones, in quibus haec sua celebrat otlicia, atquc in iis qui-
quidcm ipse agit, deificas actiones os- dem quaj facit divina opera sanctissi-
tendens per sacratissima symbola, et mis signis sacramentis ostendit,
et

contemplatores advenientes perficiens, spectatoresque eos qui accedunt effi-

et sacrarum tcletarum communicato- cit, et in sanctorum mysteriorum so-

res :in summum autem sacerdotem cietatem communionemque admittit,

remittens scientiam contemplatarum sed ad pontificem remittit eos qui dis-
sacrificationum desiderantes. ciplinam expetunt mysteriorum quae
viderunt.

quantum sacram actionem, «•! boc

ad
agil sub ordine Episcoporum, ••! ostendil

in symbolis divinas actiones, in quan-

tum facit venientes, ut perficiantur, con-

EXPOSITIO TEXTUS. tcinplari svmbola et communicare eis :

st'd doctrinam de spirituali intellectu qui

significatur per symbola, reserval Epi-

scopo.
Lucidus, id est, illuminativus : alia

Sacerdotum autem, etc. Littera, « luciducus » : inspectiones ho-

stiarum, quia ostendit symbola : perfe-
ctos, alia translatio, « perficiendos » :

pontificalium, alia translatio, « pontifi-

« cum » : sacrificans, i<l est, sacre Fa-

ciens : deificas, id est, divinas actiones :

advenientes, alia translatio, • progre-

Ilic ostendit virtutem sacerdotalis or- m dientes » iscientiam, i'l est, spiritua-
dinis, dicens quod ordo sacerdotum esi lem intellectum, sacrificationum, id est,

illuminativus, <juia ducit perficiendos ad rituum, desiderantes, scilicet perficientes

inspicienda ea quae pertinenl ad ritum ;k1 hoc tendentes.
sacrorum, quantum ad Bcientiam, el
71 i I). \LB. M \<i. ORD. PRjED.

17

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO.

A. Ministrantium vero ordo purga-

tivus et dissimilium discretivus,
ante
in sacerdotum sanctificationes acces-
sionem purgat advenientes, puros eos
Verum ordo minislrorum seu diaco-
norum est, qui expiat et dissimilia dis-
cernit, antequam ad sacerdotum sacra
veniant ; accedentes etiam lustrat, ut

perficiens contrariis, et ad sacrificam eos a contrariis immunes reddat, at-

inspectionem coaptatos. que sacrorum mysteriorum spectacu-

lo et communione dignos. Itaque in
sacra Dei regeneratione diaconi eum.
B. Inde in sancta theogenesia mini-
qui ad illam accedit, antiqua veste

advenientem vetus denudant vesti-

stri
mentum, adhuc et absolutum, et ad Oc-
casum in abrenuntiationem statuunt,
etiterumad Ortum transducunt. Pur-
gativie enim sunt ordinationis
exuunt atque discalceant, et ad occi-
dentem abrenuntiandi causa sistunt,
rursusque traducunt adorientem (sunt
enim purgantis ordinis atque virtutis)
et vir- hortantes eos qui accedunt, ut prioris

tutis, repellere universaliter jubentes vitae indumenta penitus deponant ; er-

advenientibus prioris vitie amictus, et rorisque pristini tenebris patefactis

prioris conversationis tenebrosum os- docent eos ut obscuris rebus ablegatis,

tendentes, et edocentes eos reordinan- sese transferant ad ea qua? illuminant.

dos, ex non splendentibus in lucentia Diaconorum itaque ordo est expiato-

transcendere. Purgativa igitur est mi- rius, ad pra-clara sacerdotum sacra
nistrativa dispositio, in manifestissi- ducens eos qui expiati sunt, atque ex-
mas sacerdotum sanctificationes redu- piat imperfectos, quos etiam fovet pur-
cens, purgatos et imperfectos judicans gantibus eloquiorum illustrationibus
et inflammans mundativis eloquiorum atque doctrinis; et prasterea profanos a
illuminationibus et doctrinis : et ad- sacerdotibus arcet, propter quod pon-
huc immundos sacerdotibus inconfuse tificio instituto sacris quoque foribus

separans. prasficitur, eorum qui

ut significetur,
ad sacra veniunt accessum omnimo-
 Di-: kccli:siastk;a iiierarchia, cap. v. 6 it. i i.)
i.;

C. Propter quod et sanctis cam sta- dis expiandum,

illustrationibus esse
tuit portis hierarchica legislatio, ad sa- quandoijuidem ad adspectum com-
cra provenientium introitum in perfe- munionemque sacrorum introducer.di
ctissimis purgationibus insinuans, et munus expiatoriis virtutibus sit com-
ad sanctas eorum suspectiones et com- missum, a quibus alii, qui ab omni
municationes accessum purgativis vir- macula mundati sunt, intromittan-
tutibus tradens, et per easeos non im- tur.
pollutos accipiens.

Ministrantium, id est, diaconorum,

quia diaconus interpretatur minister : dis-
cretivus dissimilium, id est, immnndo-
DIVISIO KT EXPOSITIO TEXTUS. runi, separatenim eos Bua voce ab aliis,

ut dietuin est supra : sanctificationes %a~

cerdotum, id est, quaB Bacerdotum
per
ministerium liunt, ut baptismus et com-
munio : ac.cessionem, alia translatio lia-
Ministrantium vero, etc.
bet, « accessum » : a contrariis, Bcilicet
sanctitati, sacrificam, id est, symbolo-
ruiu sacrum facientium, inspectionem el

coniinunicationem.

A. Ilie determinat de ordine diacono- H. Deinde dicit, quod propter hoc

rum : et dividilur in jiartcs dnas. In pri- sunl purgativsB virtutis ex hoc quod bap-
ma ostendit virtutem hujus ordinis. In tizandum et exutum ducunt ad Occiden-
secunda colligit ea quaa dixerat de tri- tcin, ut abrenuntiet tcnebrosis virtutibus,
bus ordinibus, ibi, Ostensum est igitur, et postea reducunt ad Orientem : per hoc
etc. enim ostenditur eorum purgativa virtus,
Circa primum tria facit. Pri sten- quia per hoc docent baptizandura depo-
dit, (juod ordo diaconi est purgativae et uere habitum el opus peccati quantum
discretivae virtutis. Secundo ostendit hoc ad intentionem, et tenobras priores per
c\ officio ejus in nova lege, il»i, /// sancta renuntiationern ad Occidentem, et quod
theogenesia, etc. Tertio ostendit idem ex transitordinandus de tenebris ad lucera,
offici niun in veteri lege, il»i, Propter per hoc quod ducunt eum -u\ h ientem, «

(///<>(/ ct sanctis, etc. unde \ enit lux.

Iiitlr, scilicet iiui.i ^iint purgativae vir-
Dicil ergo primo, ijuod ordo diaconi intis. /// theogenesia % id est, baptismo,
lialid purgare perficiendos, et discernerc ministri, id est, diaconi . absolulum t
id

innndos al> immundis, ni ipsi depurati rsi, denudatum, prioru i itse, Bcilii et |-

al> his qusB contrariantur sanctilati, Boi- cati : tenebrosum, id est, lenebras . wi-
licet peccatis et erroribus, priusquam nistrativa dispostio, id oal, ordo diac<

perveniant ad sanctificationes quoB liunl natus : mam propti i

manife-
per sacerdotes, sint apti ad inspiciendum siiiin otTectum, et judicans, id est, d

Bacramenta et participandum ea. cernens, atia translatio, « purgans »,

, U>
II, I). AUt. MA(i. OlU>. IMIKI).

inflammans in divino amore, quia ignia purgati recipiantur ad Bacra inspicien-

est purgare : separans adhuc immundos da.

a sacerdolibus, i<l est, eorum sacrifica- Eam, scilicet ministratoriara disposi-
tionibus : incon/use, i<l non per-
est, ul tionera levitarura : legislatio, i<l est . vetus
misceantur mundi immundis, quando lcx, Miiui. lii, .">
et Beq., <'t Eze. jcliv, 18

clamat : « Si quis non communicat, et Beq.

i exeat. » fnsinuans, i<l est, ostendens, intmi-

tum provenientium /u/ sacra esse <!<-

bere in purgationibus perfectissimis, id

(',. Deindedicit, quod i<lr<» etiam in ve- est, Becundum perfectam purgationem,
teri lege ponebantur Levits ab observan- et tradens accessum a<l sanctas inspe-
das portas templi, ut ostenderetur quod ctiones eorum, i<l est, sacrorum, id est,

introeuntes ad sacra videnda <'t commu- accedentes, virtutibus, scilicet diaconi,

nicanda debent esse purgati : propter et ]>(')• eas, scilicet virtutes, impolluto,
(]uod traduntur purgandi leviticis, qui id fst, purgatos, eos, scilicel acceden-
haltent' purgativas virtutes, ut per eas tes.

18

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Ostensus est igitur a nobis pontifi- Demonstratum est igitur pontifi-

cum quidem ordo consummativus et cum quidem ordinem perficiendi vim
perfectivus, sacerdotum autem illumi- habere, ac reipsa perficere ; sacerdotum
nativus et luciducus, ministrantium autem illuminandi vim habere, at-

vero purgativus et discretivus, scilicet que illuminare ; ministrorum vero

hierarchico ordine non perficere tan- expiandi ac discernendi facultatem
tum, sed illuminare simul et mundare obtinere. Siquidem ordo pontificius
co^noscentes, et sacerdotum virtute non perficiendi tantum, sed et illumi-
habente in seipsa cum illuminativa et nandi simul atque expiandi vim habet;
purgativam scientiam. ac potestas sacerdotum, praeter illumi-
nandi facultatem,expiandi quoque con-
tinet scientiam :
 7

1)1-: ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V. § 19. 7 ,

1, ordo Episcoporum esf perfectivus,

Bacerdotuni illuminativus, diaconorum
purgativus, ita tamen quod Episcopus
potest illuminare et purgare, et sacerdoa
purgare, quia Buperior potest io i<I in

quod potest inferior Bicut in omni toto

expositio textus. potestativo.
Cognoscentes cognitione jurisdictionis.

Dbindb concludit, quod sicut ostensum

19

ANTIOUA TRANSLAIIO. BalTH. CORDHRII, S. J. INTBRPRBTA1IO.

Ipsae quidem enim minores in ca Verum inferiores ad superiorum fun-

quae transmovere non
meliora sunt ctiones transilire nequaquam possunt,
possunt eo quod injustum sit cis ad
: quare nefas sit eos ad tantam proter-
hujusmodi conari majcstatcm ipsae : viam devenire. Virtutcs autcm quas di-
uutcm diviniorcs virtutcs cum pro- viniorcssunt, praeterfacultatespropi
priis, et subjcctas suffi pcrfcctionis sa- inferiorum quoque sacras scientias per-
cra scicntia cognoscunt. Similitcr quo- lcctionc sua continent. Quoniam i.imcn
niam divinarum sunt actionum imagi- ecclesiastics descriptionea divinarum
ncs ipsae sanctificativse dispositiones, imagines sunt actionum, qu ..tti

bcnc ornati ct inconfusi divinarum ope- distinctique di\ inarum actipnum »>:

rationum ordinis in semetipsis osten- nis certas ratasque illustrationea in m

dentes ordinatas illuminationes, in pri- exhibent, in primas, et medias novis-
mas et mcdias ct ultimas sacras actio- simasque sacraa functiones atqueordi*
ncs, et ordinationes in discretionibua nes in hierarchici lionibussunt
hierarchicis ordinatae sunt, manife- distributae, quod, uti dixi, divinarum
stantcs, m diximus. in seipsis divina- actionumordinem atquc distinctionem
718 I). ALB M \ti. nm>. VW.YA)

rumoperationum ordinatum et incon- in semetipsis exhibent. Cum cnim illa

fusum.Quoniam enimdivinitasinqui- summa Deitas mcntcs i juibus se
buscumque ineat, animas purgat pri- insinuat, primum ezpiet, ac deinde il-

mum, deinde illuminat, et illuminataa iUuatrataa demum ad

luminet, atque
tsummat ad deiformem perfectio- deiformem quamdam promovcat perfe-
nem, mcrito pontificalis divinarum ctionem, recte sacer ordo, qui divinis
imaginum in discretas seipsam alternat pneeai imaginibus, in diversoa semct-
ordinationes et virtutes, aperte osten- ipsum ordines virtutesque distinguit ;

dens divinas opcrationes in sanctissi- apcrtc dcmonstrans, divinas illas pra_-

mis ct inconfusis ordinibus ponderate cipuas actiones in sanctissimis purissi-
ot incontuse statutas. Sed quoniam misque ordinibus constanter distincte-
sanctificas ordinationes. et partitiones, que consistcre. Sed quoniam sacerdo-
virtutcsque corum et opcraiioncs di\i- tum ordines ac munia. virtutesquc eo-
mus. quantum nobis possibile est, et rum et actiones pro virili exposuimus,
sacratissimas eorum, quantum poten- sacratissimas etiam eorum consecra-
tes sumus, inspiciamus consummatio- tiones. quoad possumus, considere-
nes. mus.

riorum, sed e contrario eat. Btinores, bci-

licet virtutea ordinum, in ea qtue suni

meliora, id est, quse pertinent ad supe-
riores, non possuni transmovere nec -

MYl>u> 11 EXPOSITIO TKXTITS. oec alios : injustum, id est. illicitum :

majcstalem, id est. eminentiain.

Cum propriis virtutibus quaa ipsi soli

habent : subjeetas, id eat, virtutea infe-

riorea : seientias perfectionis, id est, per-

Ipsx quidem, etc. ficiendi.

Deinde dicit, quod sacri ordinea reprae-

sentant in se ordinem
diatinctionem et

divinarum operationum per hoc quod

distinguuntur in primas, medias, et ul-
timas actiones, quia etiam Deua primo
purgat, secundo illuminat, tertio perlieit.
Ilie determinat de tribus ordinibus in [magines, id est, exemplata vel reprae*
communi, et primo ponil comparatio- sentationes. dispositiones, id est. ordinea
nem trium ordinum ad invicem. Secun- sacri, sunt ordinatx in prima«, etc.

do ostendit quomodo in distinctione or- Ordinatum neutraliter, id est. ordina-

dinum reproeaentatur ordo divinarum tionem ipsarum.
operationum*, ibi. Similiter quoniam <//'- tnest per effectum gratise : merito
vinarum, etc. Tertio continuat se ad se- ponti/icatis virtua seipsam alternat in
s se
quentia, ibi, quoniam sancti/u ordinationes divinas, etc., id est, in

colligit alternatim operationea omnea Bc-

clesiasticas, qu» sunt imaginea drvinai :

Di< _ primo, quod inferiorea or- unde potest dici, quod solae pontificalea
dines non possunt in ea quae sunta upe- diapositiones sunt imaginea divinarum
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHFA, CAP. V, 8 l!l

operationum, ul solumad hunc ordinem iu^ icem, el de virtutibus el operatibni-

referatur <juo<l<l ictum est. bus eorum : i--i.it nunc videre qualiter
oonsecrantur.
Deinde conlinuat se a<l sequentia, <li- Eorum, ordinum, partition
scilicel
ccns quod dicluni <st <!<• divisione ordi- i<l est, divisiones consummationes,
: i<I

num in tres, et <!< ordinatione eorum ad est, consecratiom

«o

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

//. Mysteriwn sacrijicanlium. II. Mysterium consecrationis sacrorum

ordinum.

Summus quidcm saccrdosad hicrar- Pontifcx quidem qui ad pontificiam

cliicam consummationcm acccdcns, conaecrationem evectua utroque ge-
cst
utroquc pedc inclinans antc COnspe- nu flexo antc altarc. supra caput habct
ctum altaris divini, super caput habct a Scripturas a Deo traditas, manunujuc
Dco tradita eloquia, et hicrarchicam pontificis, atque hoc modo a pontific
manum, et hoc modo a pcrticicntc qui ipsum conaecrat, sanctissimis ad-
eum sunimo sacerdotc sanctissimis in- precationibus conaecratur. Sacerdoa
vocationibus consunnnatur. Saccrdos vcro utroque poplite ante altare Bei
autcm utroque pcdc inclinans iu con- in capitc habet dextram pontificia, ei
spectum divini altaris, supcr caput ha- hoc modo ab illo pontifice, qui illum
bct hicrarchicam dextctam, et boc mo- consecrat, sanctia invocationil :i-

do a perficiente cum summo sacerdote secratur. Porro diaconua unun

sacris invocationibus sanctificatur. Mi- nu flectena ante divinum altare supra
nister vero unum de pedibua inclinans caput habet dextram pontificia ipaum
in conspectu altaris, super caput babet consecrantis, ei ab t ci atur m-
perncientis eum summi sacerdotis dex- vocationibua ministrorum conae-
ad
teram, perficiendua ab ipso miniatran- crationem accommodatis nicuiquc i

tium consummativis invocationibus. aui orum signum crucia conae-

720 1). ALB. MAG. DRD, IMl.EI).

Unicuique autem eorum cruciforme crantc pontifice impiimitur, ct singu-

signatur a perficiente summosaccrdote sancto praedicatio perficiens que sa-
lis

signaculum, per unumquemque pras- lutatio adhibetur, cunctis praesentibus

dicatio sacra consummativa salu-
tit. et ccclesiasticis. una cum pontifice consc-
tatio, salutante omni divino prsesente crantc, consalutantibus illum qui in
viro, et consummante summo saccrdote aliquem dictorum ordinum sacrorum
ad aliquid dictarum divinarum ordina- est cooptatus.
tionum consummatum.

est, ut consecretur in bierarcham : utro-

que pede, id est, utrumque genu figens
in terra : eloquia, id est, Bibliam vel
Evangelia : manum hierarchicam, id est,

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. Episeopi qui debct eum consccrarc : invo-

cationibus, id est, orationibus, consum-
matur, id cst, consccratur.

Deindc dicit, quod ille qui est conse-

Summus quidem sacerdos, etc. crandus in sacerdotem, genuflectit utro-
quc ^enu anlc altare, ct imponitur sibi

manus ab Episcopo, et sic quibusdain

oralionibus dictis supra cum consccra-
tur. Diaconus vero similiter, nisi quod
flectit tantum unum genu antc altare.
Et invocationibus, id est, orationibus :

Uic ponit ritum consecrationis trium consummativus ministrantium, id cst,

pra?dictorum ordinum, et hoc primo : quibus consecrantur diaconi.
deinde ponit id quod est commune om-
nibus, ibi, Vnicuique autem eorum, Deinde dicit, quod cuilibet horum
etc. trium in consecratione est comniunc,
Prima pars dividitur in tres primo :
quod signautur signo crucis, et quod re-

enim ponit consecrationem Episcopi. citantur ab Episcopo ex nomine, quod ad

Secundo, sacerdotis, ibi, Sacerdos au- talem ordinem assumantur, et quod os-
tem, etc. Tertio, diaconi, ibi, Minister culanturomnes sanctos qui sunt pra>sen-
vero, elc. tes, et quod quilibet eoruin ab Episcopo
consecratur.
Dicit ergo primo, quod ille qui debet Signaculum cruci/orme, id est, in mo-
consecrari in Episcopum, genuflcetit dum crucis : prasdicatio ex nomine, quia
utroque genu ante altare, ct tenet supra Episcopus dicebat : « Ungitur ille de
caput libros sacrai Scriptuivc, et iniponi- « saccrdotibus in Episcopum, divina
lursupra caput e-jus inanus Kpiscopi con- « eum prseveniente gratia, » et similiter

ipsum
Becrantis ipsum, et dicuntur super de aliis.

queedam orationes ab alio Episcopo qui Salutatio, id est, osculatio.

consecrat ipsum, ct sic complctur sua Et hic erat ritus consecrationis in pri-
consecratio. mativa Ecclesia unus enim Episcopus :

Ad hierarchicam consummationem, id poterat Episcopum consecrare.

 I)E ECCLESI ASTICA IIIEKAHCIIIA. CAP. V. 721

21

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

///. Theoria. III. Contemplatio.

Communia quidem sunt summis Communia quidem sunt et ponti-

sacerdotibus. et sacerdotibus et mini- ficibus, et sacerdotibus, et ministris
stris in sanctificativis eorum consum- cum consecrantur. accessus ad divi-
mationibus, ad divinum altare acces- num altare, genuum Aexio, pontificise
sus, et inclinatio, hierarchicae manus manus impositio, crucis impressio,
impositio,cruciforme signaculum, pree- praedicatio, perficiens salutatii c-
conium, consummativa salutatio se- : cipua vero et episcopis propria esi
parata autem et discreta summis qui- Scripturarum supra caput imposii
dem sacerdotibus eloquiorum super quod inferiores ordines non habent :

caput impositio, non habentibus hoc sacerdotibus autcm utriusque pedis

minoribus ordinibus sacerdoiibus ve-
: indinatio, qua carei consecrati > mini-
ro ambobus pedibus inclinatio, non trorum: ministri enim, ut dictum est,
habente hoc ministrantium consum- alterum tantum genu Qectunt.
matione. Minister vero, ut dictum est,
unum inclinat pedibus tantum.

\i%
 -•>•>
I). ALB. fifAG. ORD. PILGD.

Becundo propria, il>i, Separata autem,

etc. i

Dicii ergo primo, quod hec Bunt com-

munia tribus ordinibus, quod consecran-
dus accedit ad altare, el genuflectit, el

imponitur manua ab Bpiscopo, <'t

sihi
DlVISlO RT EXPOSITIO TEXITS. quod Bignatur in inodum crucis, e1 quod
recitatur cx noininc, et (juod dat pacem
aliis.

Prseconium, quod supra « predica-

tio. »
Communia quidem sunt, etc.

Deinde quod est proprium

dicit,

Episcopis, in quo non communicant infe-

riores ordines, scilicet quod imponuntur
libri sacrce Scriptura super caput
1
suum :

Bic ponit theoriam propositi ritus, et scd proprium sacerdotum est non simpli-
primo colligit quod dicitur commune in citer, sed respectu diaconi quod ilectunt
consecratione omnium,quod proprium.
et utrumque genu : diaconi vero quod fiec-
Secundo ponit utrorumque theoriam, tit unum tantum, proprium est.

ibij (§ 22), Igitur ad divinum altare, etc. Scparata et discreta, id est, divisim
Girca primum,primo ponit communia, et proprie convenientia.

92

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATI0.

Igitur ad divinum altare accessus et Itaque accessus ille ad divinum alta-

genuflexio insinuat omnibus sanctifica- rc genuumque flexio insinuat omnibus
te perficiendis supponere universaliter iis qui sacris ordinibus initiantur, vi-
consummationis principi Deo propriam tam propriam Dco, consecrationis au-
vitam, et suam intcllectualem univer- ctori, penitus subjiciendam, nec non
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V. g 22. 723

sitatem castissimam ipsi oblatam acce- omnino puram

spiritalem integritatem
dere, et conformem, et, ut est possibile, purgatamque atque uniformem otVeren-
dignam existentem divino et sanctissi- dam esse, ut, quantum fieri potest, di-
mo et sanctuario et altari, sanctificante gna sit divino templo et altari ejus, qui
sancte deiformes mentes et sacerdotali sanctiori ratione deiformes mente->
altari offerente sanctifice deiformes in- consecrat.
tellectus.

Dieit ergo primo, quod accessus el

genuflexio ante altare >iL r

iiili<ut quod or-
dinandus in quoiibel ordine debel bud-
DIVISIO ET KXPOSITIO TEXTUS. ponere vitam suom Deo, el intellectus
suus ex toto depuratus e1 oblatus Deo,
debel attendere ad Deum qui significatur
per altare, ut dictum esl supra, Bicut
Igitur ad divinum altare, etc. conforniis et dignus participatione <'jus.

Insinuat, id est, ostendil Deo principi

consummationis, i>l est, principio, unu
versaliter, id est, ex toto, <( significal
suam, i<l est, consecrandi, universalita-
tem intellectualem castissimam, i « 1 est,

totum intellectum ejus ex i"t<> castiga-

Hic incipit ponere dictorum theoriam, tum ;ili erroribus el peccatis : oblatam
et prirno comniuniuin, secundo proprio- ipsi, scilicel Deo, accedere ad Deum :

rum, ibi (§ 28), Summusautem sacerdos, hunc, dico, et conformem existentem, ut

elc. possibile est, dignam divino <•/ sanctissi-
Prima dividitur in quinque partes. mo, et sacerdotalit i>l est, Bacra danti,
Primo enim ostendit quid aignificat ge- altari, ><ilif<'t Christo, ordinando "//<•'-

nuilexio coram altari.Secundo, quid im- rente Deo patri deiformes intellectus, el

[losilio inanus Episcopi, il>i (ii 2:>). Ilir- suiel alioruminaltari, quod <•>! Christui
rarchicx autem, etc. Tertio, quidsignum Bicul offerl symbolicas oblationes in naa-

crucis, ibi (^ 24), Cruciforme, etc. Quar- teriali. \lia translatio, « /7 sanetuari
to, quid recitatio, il>i (§ 2.">), Sacram vero « altari, sanctificante sancte deif
eonsummationetn, >'t<
-
. Quinto, quid os« « mentes, •Becundum hoc planior
<! est

culatio, ibi (^ 27), Ipsa autem ad finem, littera, quia sanctificatio mentium rel
tur ad altare, «
| n« ><1 esl < hristus.
72* I). \\A\. MAG. ORD. PRjED.

23

ANTIQUA TRANSLATlO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

HicrarchictV autem manus impositio Pontificis autem manus impositio II

similiter quidem manifestat perfecti- designat hierarchicam protectionem,

vam principalem protectionem, sub qua, tamquam sanctos filios, paterno
qua tamquam disciplinis sancti custo- affectu fovet, et statum virtutemque

diuntur, paterne quidem ipsis habitum sacri ordinis impertitur, adversarias-

et virtutem sanctificativam donantem, que potestates procul ab illis abigit :

contrarias vero eis virtutes segregan- simulque docet, sic consecratos obire
tem : docet autem et omnes simul per- sacras omnes ordinis functiones, tani-

ficcrc sanctificativas operationes, tam- quam qui sub Deo illas obeant, quem
quam sub Deo agentes perfectos et pro- in omni re suarum actionum ducem
priarum operationum eum habentes in habent.
omnibus ducem.
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. V, § 24. 723

repellimus et impugnamus, e1 do-

hostes
cet ordinatum, quud in omnibus opera-
tionibus sui ordinie habeal Deum ducem,
et sub ipso operetur, Bcilicel secundum
suam voluntatem, <*t hoc cx ipsa super-
positione manus.
Hierarchicse, id est, Epjscopalis, pro-
i;xpositio TBXTUS.
tectionem principalem perfectivam, 31 ili-

ce1 divinam, cujus esl primo perficere :

Ilicrarchicx aulcm, etc.

tamquam sub disciplinis paterne, u1 di-
citur ad llclir. \u. .'">
et seq. lu Graeco,

« tamquam pueri. » Vel potefsl referri ad

protectionem Episcopi consecrantis, sub
qu.i ordinatus protegitur, et sic etiam
sequentia dupliciter possunl expnni.
Deindh dicit,quod naanuum impositio Habitum quantum ad perfectioncm in
significat divinam prolectioncm sub qua seij)so, et virtutem quantum ad operatio-

sancti custodiunlur, secundum quod ma- nemordinis, sanctificatioam, id est, san-

nus habet protegere, ct significat quod contrarias, diaboli <!
ctificantem : id est,

Deus dat ei virtutem ordinis exerccndam peccatorum, segregantem, est, excel- i 1

secundum actum, manu cnim doDamus, lentem sub Deo sequendo praecepta ejus
:

et significat quod Deus repellit ab eo vir- et referendo in ipsum.

tutom inimici, in quantum manu nociva

24

ANTIQUA TKANSI.ATIO. BALTH. CORDBRII, S. J. INTBRPRBTATIO.

Cruciforme autem signaculum om- Porro signum crucis designat om- IV

nium simul carnalium concupiscentia- nium siniul carnalium cupiditatum
rum interdictionem et Dei imitatricem cessationem, divinaequc vitae imitai
vitam respicientem recte et in virilem nem, dum constanter intuentur ad Dei
Jcsu ct divinissimam vitam usque ad virilem Jesu vitam ad crucem usque et
[26 D. AI.H. MAC. <>Mh. VU.YA).

cruccni et mortcm cum divina impcc- mortcm, cum suinma prorsus ac divi-
cabilitate venientis,et sic riventea tam- na impeccabilitate transactam, qui pie
quam conformes signantis in crucilor- viventes, tamquam sibi conformcs, ad
mi propriffi impeccabilitatis imagine. imaginem impeccabilitatis sme forma
crucis insignit.

sicut et ipsoquod debent eum

fuit, et
EXPOSITIO II \ll -.
imitari usquc ad mortem et crucem susti-
nendo pro nomine ipsius sicut et ipse fe-
cit pro nobis.
Cruciforme autem, ctc. Interdictionem, id est, remotionem,
virilnn ct divinissimam, quia Deus per-
fectus et verus homo, Jesu dico, venien-
tis in hunc mundum, cum impeccabilita-
te, id est, sine peccato, et Jesu, signantis
eos sic vivcntes tamquam conformcs sibi,

Deinde quod signaculum crucis

dicit, et hoc in cruciformi imagine, id cst, per
signilicat, quod carnem suam dcbentor- signuin crucis quod est figura ct imago
dinandi crucifigere cum vitiis et concu- propriae impeccabilitatis : ct repetendum
piscentiis, sicut dicit Apostolus '
: unde est docct vcl insinuat ipse aut significat
significal abrenuntiatiorem carnalium tamquam cujus auctoritate institutum est
concuj^iscentiarum, ct quod del)ent imi- ad significandum.
tari vitam Christi, ut sint sine peccato

1
Ad Gal. v, 24.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V, § 25. 7-7

»5

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH, CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sacram vero consummationem et Sacram vero ordinationum et eorum

consummandorumprcedicationemsum- qui initiantur promulgationem ponti-
mus sacerdos reboat, mysterio decla- fex proclamat, mysterio declarante, Deo
rante, quomodo amicus Dei sanctifica- charum sacrorum ordinum collatorem
tor manifestator est divinse electionis, interpretem esse divins electionis,
non ipse propria gratia perficiendos in eumque non privata gratia eos qui ini-
sanctificativam ducens consummatio- tiantur ad sacrum ordinem promovere,
nem, sed a Deo motus in omnes hie- sed afTlatu Dei regi in omnibus hierar-
rarchicas sanctificationes. chicis ordinationibus.
 728 D. Al.r». MAG. ORD. PRiED.
Dicil ergo primo, quod per hoc quod
Episcopus recital ipsum ex nomine assu-
mendum divina gratia ad talera ordinem,
significal se manifestare divinam electio-
nem de assumptione ejus, non ita quod
propria auctoritate vel amore assumal
eum ad ordinem, snl in hoc sequens <li-

vinam > oluntatem.

divisio i;t expo8itio n:\ns. Consummationum et consummando
riini . quia dicebatur nomenordinandi, el

ordoad quem assumebatur.

Reboat, idesi, aperte ilirit, mysterio, id
Sacram vero, etc. cst, ritu, sanctificator, id est, Episcopus
consecrator, amicus Dei, i«l est, ex divino
amore non carnali, estiterum manifesta-
tor, non sua auctoritate eligens. Alia
translalio, « Q/iod « sanctitatis perfector
iii amore Dei. »

Propria gratia, id est, privato amore

Hic ostendil quid significal recitatio.el ejus quem ordinat.
primo ponil theoriam. Secundo probat,
ibi (§ 26), Ita Moyses, etc.

86

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATlO.

Ita Moyses legalis sanctificator, ne- Hoc modo Moyses, cum esset lega-
que fratrem, qui est Aaron, in sacerdo- lium collator ca^remoniarum, fratrem
talem consummationem ducit, et ami- suum Aaron, quantumvis Deo charum,
cumDei secsseet sanctilkum a-stimans sacerdotioquc dignum, non prius ad
donec divinitus in hoc motus a perfe- sacerdotalem ordinem promovit. quam
ctionis principe Deo sacerdotalem hie- ad id divinitus excitatus, sub summo
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V. § 26. [29

rarchice perfectionem perfecit. Scd et consecratoreDeosacerdotalemconsecra-

divinus primus sanctificus
noster et tionem pontificaliter celebraret. Quin-
(factus est enim et hic propter nos hu- imo divinus ille ac primus ordinis no-
manissimus Jesus) non seipsum glori- stri collator 'hoc enim munus sibi Je-
ficavit, ut eloquia aiunt \ sed qui locu- sus benignissimus in nostri gratiam as-
tus est ad eum : Tu es sacerdos in sumpsit) non semet ipse clariticavit, ut
ceternum sccundum ordinem Melchise- eloquia testantur, sed qui locutus est
dech Propter quod ct ipse in sacer-
'. ad eum : Tu es sacerdos in ceternwn
dotalem consummationem ducens dis- secundum ordinem Melchisedech. Ouu-
cipulos, ct quidem subsistens ut Deus propter etiam ipse dum ad ordinem
perfectionis princeps, tamen in san- sacerdotis discipulos promovcbat, ta-
ctissimum suum Patrem et divinum metsi ut Deus consecrationis auctor
spiritum perfectionis principalem retu- cxisteret, simul tamen ad sanctissimum
lit hierarchicas perfectionem, annun- suum Patrem et Spiritum Dci princi-
tians discipulis, ut eloquia aiunt : Ab palem praicipuum sacrosanctaj consc-
Jerosolymis non recedere, sed exspe- crationis munus referebat, pra.-cipiens
ctare promissionem Patris, quumaudi- discipulis, ut eloquia tcstantur, ab Je-
stis mei, quia vos bapti-amini Spirilu rosolymis ne discederent sed exspecta-
sancto *. Et quidem ipse discipulorum rent promissionem Patris, quam audi-
vertex, cum
de ordinata sibi hierarchi stis, inquit, per os meum : quia vos
ca decade in duodenarii discipulorum baptiqabimini Spiritu sancto. Quin et

veniens sanctificam consummationem, princeps apostolorum, una cum coae-

in divinitate electionem timidus reli- quali sibi ac pontificali decade, ad sa-
quit dicens : Ostende quem eligam k
: crumillum duodenarium discipulorum
et divina sorte divinitus ostensum in numerum implendum congregatus,
sancti duodenarii numerum recipit summre Divinitati electionis munus re-
hierarchicum. verenter cessit, cum ait Ostende quem :

elegeris ; eumque quem divina sors

De divina autem sorte huic Matthia? designaverat sacro duodenario hie-
illi

data, alii quidem alia dixerunt, nec rarchico annumeravit. Cum autem
recte, ut ajstimo : meum vero et ipsc de divina illa sorte, quae diviniius su-
sensum dicam. Videtur enim mihi elo- per Matthiam cecidit, alii ab aliis. meo
quia sortem nominasse divinum quod- quidem judicio, non recte diversa sen-
dam donum declarans illi hierarchico serint, meam ipse sententiam exponam.
choro a divina electione ostensum. Mihi enim videtur Scriptura sortem
Propter enim aliquid divinum summus appellare divinum illud munus, quo
sacerdos non per seipsum motus debet declarabatur choro hieiarchro, quis-
sacerdotales facere perfectiones, sed nam divino sullragio electus erar : si-

Deo submovente eas hierarchice et ca_-- quidem divinus pontifex nequaquam

litus perficerc. motu proprio sacros ordines conferre
debet, sed ut decet pontificem eosdem
instinctu Dei divinitus celcbiaic.

1
\d Hebr. \, •> > Sie <> Chrintut ih<n nemetip Pial. i ix. .

tum clariftear ii ut pontifex fleret : sed qui locutus ....

est adeum : Filin^ meut u in. ''!<• hodie genui '
\. I
i. I

h- (Psal. ii. 7).

 :

730 I). ALB. MAG. ORD. PH.KI).

Bel principalie perfector, tamen inquan-

tum lioinii retulit consecrationem disci-
pulorum inPatremel Spiritum eanctum,
M<ut dicitur Act. i, l : Pr/rrrpit eis ab
DIVISIO KT BXP08ITI0 TBXTUB.
Jerosolymis ne discederent.
.!///, id est, a me quam audistis per
OS mrum.
Ifa Moyses, etc.

Deinde ponit quartum exemplum, se-

cundo declarat quoddam quod possel

Deinde probat, quod hoc debeal esse,
quatuor exemplis sacra? Scriptur». Se-
cundum incipit, ibi, Sed rt divinus no-
Tertium,
ster, etc.
esse dubiam in auctoritate inducta, ibi,
De divina autcm sorte, etc.
Dicit ergo primo, quod ipse Petrus
ibi, Propter quod et Apostolus cum aliis decem reliquit ele-

Ultimum adaptat ad proposi- ctionem Matthiae, qui debobat esse duo-

ipse, etc.
Prsster enim aliquid divinum,
decimus, Deo, dicens : Ostende ex his
tum, il)i,
duobus quem elcgeris, et sic divina sorte
etc.
receperunt Malthiam inter duodecim
quod modo, quo di- Apostolos.
Dicit ergo primo,
Yertex discipulorum, id est, Petrus
ctum est, Moyses in veteri lege quamvis
:

coordinata sibi, id est, ejusdcm ordi-

sestimaret se amicum Dei, nou ordinavit
nis decadr, id est, decem Aposlolis
Aaron in sacerdotem Deo, nisi motus di-
:

ut dicit Levit. viu, 2 et

duodenarii, id est, duodecimi scilicH
vino praecepto,
Matthice : timidus, id est, timons per se
sc(j. etc.

/Estimans se amicum, etc, id est, eligere : ostende quem rligam : alia lit-

quamvis scirot se amicum Dei. Alia tera, « qucm elegeris. »

translatio, « Amatorem Dei ipsum esse

Deinde dicit quid sit divina sors qua
et sacerdotalem arbitratus, » scilicet Aa-
electus est Matthias, dicens quod de Jioc
ron, id est, sacerdotio dignum, divinitus,
diversa diversi dixerunt, et non recte
divino proecepto, sacerdotiumper-
:

id est,
ipso, vel perfecit eum sacerdo- quia dixerunt, quod per sortilegium fuit
fecit in
electus, quod non convenit in olectione
tem secundum aliam litteram.
alicujus rectoris bonus
: quia, ut dicit,

quod similiter Jesus pri- rector est eligendus de sorte. Sed ipse
Deinde dicit,
intelligit per sortcm aliquod divinum do-
mus non se glorificavit
noster sacerdos
ut sacerdos fieret, sed Deus Pater qui lo-
num vel signum ostendens Apostolis
quis a Deo esset electus, choro, id est,
cutus est ad eum, Tu es sacerdos, etc.
beni- societati Apostolorum.
Sed et Jesus humanissimus, id est,

gnissimus ut perfectus homo, divinus et

id est, pri- Deinde dicit, quod intentum dictorum

primus noster sanclificus,
est, quod Episcopus aliquos, non debet
mus novae legis sacerdos, non glorifica-
proprio motu ordinare aliquo sed divino
vit, etc. est enim factus et sacerdos et
:

indicio, quo ostendatur hunc velle pro-

secundum huma-
hic propter nos, id est,
movereDeum.
nam naturam quam propter nos assum-
Sacrrdotales perfectiones id est
eloquia, ad Heb.
, ,

psit, et est interpositio,

ordines sacra dantes : Deo submovenir.
v, .')
et seq.
id est, promovente eos : ccelitus, id est,
Deinde quodetiam ipse Christus
dicit,
per revelationem deccelo.
qaamvia secundum divinam naturam es-
 .

DE ECCLESIASTICA IIIERARCHIA, CAP. V, g 27. '31

»7

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI/TII. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Ipsa autem ad finem sanctificae con- Porro illa salutatio quae sub finem VI
summationis salutatio sacram inteili- sacrarum ordinationum adhibetur,
gentiam habet. Omnes enim quicum- sacri quidpiam innuit. Cuncti enim
que adsunt sanctificis existentes ordi- qui adstant ex sacris ordinibus,ipseque
nibus, sed etipse perficiens summus qui consecravit pontifex, ita consccra-
sacerdos salutat perfectum. Cum enim tum salutant. Cum enim mcns san-
sanctificativis habitudinibus et virtuti- cta sacrosanctishabitibus et virtutibus,
bus et divina vocatione et sanctificatio- divinaque vocatione ac sanctimonia ad
ne ad sanctificam perfectionem adve- sacri ordinis consecrationem pervene-
nit animus sacer amabilis est coordi- rit, tum amabilis cxistit aequalibus
natis et sacratissimis ordinibus in dei- sanctissimisque odinibus. ct ad maxi-
formissimam ductus pulchritudinem me deiformem provccta pulchritudi-
amantibus aequiformibus animis, et ab nem amat et ipsa mentes sui similes,
eis sacre adjutus in se ad invicemsanc- et ab iisdem sanctc redamatur. Hinc
tifica salutatio sanctificatur aequifor- sancta illa mutua consalutatio in sacris

mium animorum sacram societatem ordinibus celebratur, qus nientium

declarans, et inter se invicem amabi- aequalium sacrosanctam insinuai com-
lem Istitiam, tamquam integre sal- munionem, amabilemque mutuam 1

vantem sanctificativa formatione dei- titiam, quippe quae deiformem mazi*

formissimam pulchritudinem me venustatem totius sacri ordinia con«
servat.
Haec igitur, ut diximus, sunt commu-
nia totius sanctifica: consummationis.
Atque hxc quulcm. uti dili, coninui- \ II

nia suni univers.r MCrorum ordinum

collationi.
732 I) AJJ5. MAG. OIU). IMt.KI).

i|>-> •
amans eos el amatus ab eis prop-
ter divinam pulchritudinem, quae incital
ad amanduro eos, qui ejus parlicipes
Bunl : el haec societas el jucunda amicitia
Bignificatur perosculum inter Episcopum
el omnes alios adstantes, <|ui buqI simi-
i
xposi rio 1 1 \ 1 1 s. liter in sacris ordinibus.
,\il /iiicm sanctissimse consummatio-
iii.s, i<l est, quae lii ia ultimo consecra-
fpsa autem, etc. lionis ordinatorum.
Adjutus per communem amorem,
alia translatio, « amatus : » /aui-
ijiKnn divina, etc., id <-st, ac 'si per
pacem datam in consccratione or-
dinati (qme esl forma el ratio interioris
Deinde dicit, quod sanctus divinus pacis) conservetur divina pulchritudo,
vtMiiens divina sanetificationc et partici- qua i
es1 ratio amoris : propter hoc «'iiiin

palione virtutis el habitus hierarchici ad datur, ut per pacem inleriorem quac si-

sacrum ordinem. efficitur amabilis omni- gnificatur per exteriorem, conservetur

bus qui sunt in sacris ordinibus, sicut divina pulchritudo.

28

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Summus autem sacerdos discrete Habet vero pontifex peculiarem il-

habet eloquiorum super caput sanctis- lam sacratissimam Eloquiorum supra

simam superpositionem. Quoniam caput impositionem. Cum enim per-
 ;t

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. V. § 28. 733

hierarchicis superponuntur
capitibus enim consummativa totius sacerdotii
Deo tradita eloquia continuatim et dis- virtus et disciplina divinis summis sa-
ciplinate manifestatoria totius Theo- cerdotibus a divina donatur et perfe-
logiee, et theourgiae et theophani<e, ctionis principe bonitate, pulchre in
una ratione omnium divinorum et sa- fectiva quaeque sacri ordinis vis atquc
crorum operum et verborum, qme a scientia divinis pontiticibus a divino
benefica et divina opcratione nosme principali ordinumque originali boni-
hierarchia? donata sunt, tamquam tate concedatur, merito pontificum
deiformi summo sacerdote totius hic- capitibus Eloquia divinitus tradita
rarchicoe virtutis integre participante, imponuntur, quai continent exponunt-
omnium autem hierarchicarum sancta- que scite omnem theologiam, Deique
rum laudationum et sanctarum actio- cum operationem, tum apparationem,
num, verum et Deo traditam scientiam sacrumque sermonem et actionem
non illuminationi tantum, sed et aliis unoque vcrbo, divina omnia sacra-
proportionibus hierarchicis tradente et que opera ac verba. quae a benefico
perficiente in divinissimis scientiis, et divino principatu sacro nostro or-
sublimissimis anagogis hierarchiceque dini indulta, ita ut pontifex deifor-
simul totius hierarchme perfectissima. mis omnis quidem virtutis hierar-
chicae plane particepsexsistat, omnium
vero sacroprincipaliuni Kloquiorum
et operationum veritatem divinitusque
traditani scientiam non tantum pcr il-
lustrationem accepturus sit, verum
etiam pro cujusque ad res sa-
in alios,
crascapacitate, transfusurus, nec non
perfectissima quaeque totius ponti-
licatus munia divinissimis scientiis et
sublimissimis anagogis pontificaliter
celebraturus.

juslibet trium dictorum ordinum. Et pri-

nin ponil Iheoriam ejus quod proprie
pertinel ad consecrationem Episcopi.
DIVISIO ET EXPOSITIO I EXTI S.
Secundo, ejusj^quod ad consecrationem
Bacerdotis, il>i (§ 29), Sacerdotibus au-
tem, etc. Tertio, quia ili.ici.nu-~ dod ha-
bet aliquid quod dod habenl superiorea
secundumnaturam totiuspotestativi^com-
Summus autem sacerdos, etc paral hunc ordinem ad superioi in-

iluiii explationem eorum quae superiores

super ipsum addunt, ibi(§ 29), Quoniam
vero, ut ssspe diximus, et

Dicil ergo primo t quud Episcopi parti-

cipanl tiit.iin virtutem hierarchicam, dod
Hic ponil theoriam eorum qusa singu- solum ul in Be habeant, --•! ut |n -->
1 n
lariter observanlur in consecratione cu- aliia Iradei e el t < 1 • • ratioDabiliter supra
734 1). \\M. MAG. ORD. PRiED.

oaput eorum quando eonsecrantur, inv- 61 thmnryi.v, id <-sl, di\ ina- Operationifl

ponuntur libri sacra Scripturs, quibua quantum ad ipsas actiones hierarcharum

manifestantur omnia verba, vel opera iii quibus Deufl operatur, et theophanix,
divina qu« nobis donata sunt a Deo ad iil est, divinsa apparitionis quantum ad
perfectionem aoetra hierarchtffi. ea quas Bunt Bimilitudines divinsa bonita-

Sutnmus saeerdos, i<l eet, ill<' <|>ii in tis, in quibus Deus apparet, Bicul Bunl
Bpiscopum conseorari debet : discrete, i<l divinffi gratiffi. Uia translatio addit,
rst, BUkgulariter |»i;i* aliis. « sanctse locutionis » quantum adverba
Sacerdotii, i<l aai, safirsB actionis virtus divina, quorum virtus operatur in sacra-
quoad Bacram aciinuom^/i.vr-ip/i/ja.id est, mentis, sitiil, « lloc cst corpus rneum. »

scientia, quia hffic duo sunt de Keclesias- Una ratione omnium, etc. i<l cst, quasi
ticahierarcbia: bonitate divina et principe una ratio complectens in se ornnia divi-
perfeetionis, id ost, quse ost principium na : alia translatio, « uno vcrbu, » divi-
onmis perfectionis puichre, : id est, ratio- norum quantum ad principium, sacro-
nabiliter, capitibus hierarchicis, id est, eo- rum quantum ad formain participante :

runi qui in hierarchas vel Episcopos sunt totius virtutis, id est, quali virtute : non
ordinandi : eloquia existentia manifesta- tantum illuminationis, scirn/iam, id est,

toria cotitiiu/atim, id est, compendiose, per scientiam, ([uantum in se : aliis pro-

et disciplinate, id est, sapienter : alia portionibus, id est, ordinibus secundum
translatio, « compensive et scicnter. » suas proportiones : et eo perficiente per-
Totius Theoluyise, id est, sermonis qui fectissima, id est, eminentiores : hierar-
est de l)eo quantum ad laudes divinas, chice, id est, catholicae.

99

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sacerdotibus autem pedum inclina- Sacerdotibus autem utriusque

natio conveniens est, ultra ministrati- pedis inclinatio peculiaris est ,

vam dispositionem, tamquam unum ministrorum, qui unum

prae ordine
inclinante illa, et hoc hierarchico sche- tantum genu flectit, atque hoc situ
mate consummante. lpsa igitur incli- corporis a pontificc consecratur.
 DE ECCLESIASTICA IIIEKARCHIA, CAP. V, § 29. 733

natio significat accessum

subjectum Ac flexio quidem designat subje- VI

accedentis referentis Deo quod divini- etum accessum ejus qui accedit,et sub-
tus accedens. jicit Deo id quod sancte offertur. Quo-

niam vero tres sunt sacris operamium,

Quoniam vero, ut saepe diximus, uti sa:pediximus, di>tinctiones, quaj
tres sacrae consummantium disposi- per totidem sansctissimos ritus ac vir-
tiones, propter tres sanctissimas tele- tutes, tribus eorum qui initiantur ordi-
supersedent tribus con-
tas et virtutes nibus praisunt, atque salutarem eorum
summandorum ordinibus, et sub di- sub divinum jugum promovent ac-
vina juga salutarem eorum sacrificant cessum, recte ministrorum ordo, ut qui
accessum aptae ministrativa dispositio, tantum vim expiandi habcat, solum-
tamquam purgativam unam sacrificat modo eorum qui expiantur accessum
purgandorum accessjonem, sub divi- procurat,eumque divino altari sistit; in
num eam supponens altare, tamquam quonimirum mentes quaj expiantur su-
purgatis animis in ipso supermunda- pramundanam rationem consecrantur.
ne oblatis. Sacerdotcs vero utrumque genu fle-
Sacerdotes autem utroque pede ctunt, quod ii, qui ab iis sancte promo-
inclinant, veluti a suis sacre ac- ventur, non solum expientur. vcrum
cessibus non solum mundantibus, etiam praeclarissimis eorum sacrificiis,
sed ct manifestatissimis suis sa- vita jamanagogice per purgata, ad con-
crificationibus anagogice purificatam templandi statum ac veritatem sacer-
vitam in contemplativum habitum dotaliter perficiantur.
et virtutem a sacrifice consumman- Pontifex autem utrumque genu
tibus. flectens supra caput habet a Deo
Sumrnus autem sacerdos utro- traditas Scripturas , eosque, quos
que pede inclinans, super caput ha- ministerialis virtus expiavit, et sacer-
bet tradita a Deo eloquia, Dei mi- dotalis functio illuminavit, ad eorum
nistrativa virtute purgatos, et a sacri- quai conspexerunt sacrorum pro
fica illuminatos, ad inspectorum ab modulo cujusque scientiam ponti-
ipsis sacrorum proportionaliter eis ficio muncre provehit, perficitque eos
scientiam hierarchica- ducens, et per qui promoventur, ut pro captu suo
eam consummans accedentes ad inte- toti Deoconsecrentur.
gram secundum eos oblationem.
 [36 I). ALI5 MA(i. uMh. Pll.l.h

continetur tota perfectio nostrs hierar-

chiaa,

Pedum, itl est, utrorumque genuum :

ministrativam dispositionem, itl est, dia-

conatus ordinem schemate, id est, ii^r u- :

ra implente, hoe, quia in figuram alicu-

jus lit : alia translatio. « consummata, »
I \l'OSlTlt> TK.VII s. scilicet inclinatio : referenti» !>(<> per
subjectionem et gratiarum actionem hoc
quod divinitus, id est, divina virtute est
aecedens ad ij)sum : alia translatio,
« supponentis JJeo, hoc quod sancte est
« adductum. »

Sub divina juga , id est , sub

Dbindb quod inclinare utrumque
dicit, divinas le^es : sacrificant, id est, sacre-
genu vel pedem convenit sacerdotibus faciunt : apte, id est, decenter : unam
respectu diaconorum sed uon respectu :
aceessionem, scilicet purgandorum : sunt
sacerdotum, et in aliquid figuratur, quia enim tres ordines inferiores periiciendo-
inclinatio ipsa pedis, ut prius dictum rum, pedis autem est facere accessio-
est, significat subjectionem qua subjicit nem.
se Deo qui accedit ad sacerdotium, refe- Altare divinum, scilicet ipsum quod
rens in ipsuin auctorem hoc
sicut in dictum est quod inclinat ante altare :

quod dignus est accedere ad tantum or- a suis accessibus, id est, per suos ac-
dinem. Sunt autem sicut tres teletae sive cessus in Deum faciunt alios accedcre
virtutes, scilicet purgativa, illuminativa, purgando et illuminando : mundantibus
e1 perfectiva, secundumista tria tres or- quantum ad purgationem : sed ct, id est,
dincs perficientium et tres perfectorum, etiam a suis accessibus consunimantibus
ut scilicet patehit : et quia diaconus se- in contemplativum, etc. quantum ad
cundum suum accessum tantum facit illuminationein : ministrativa virtute, id
unum ordinem sanctorum accedere ad est, diaconatus, et sacrifica, id est, sa-
Deum, scilicet purgandos, ideo inclinat cerdotali, ad scicntiam, id est, spiritua-
tantum unum pedem, sacerdos autem lem intellcctum, sacrorum inspectorum
facit accedere suis accessibus purgan- ab ipsis, secundum illuminationem sa-
dos et illuminandos, et ideo inclinat cerdotum, secundum eos, id est, secun-
utrumque pedem Episcopus autem su-
:
dum proportionem eorum oblationem, :

per hoc ducit in perfectionem, et ideo qua oiFeruntur Deo alia translatio, :

inclinat utrumque pedem, et super hoc c<sanctificationem : » per eam, scilicet

habet verba Dei super caput, in quibus scientiam.
 :

GAPUT VI.

ANTIQUA TRANSLATlO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

De perficiendorum ordinibus. De ordinibus qui initiantur.

SY^OPSIS CAPITIS

Prima parte capitis dicif

I. Quinam ordines expientur.

II. Quinam illaminentar.
III. Qninam perflciantnr, inter quos sunl monaohi primi.

Secunda parte tradil <|u<> ritu monachi consecrentur.

Tertia parte subjungil contemplationem ; in aua exponil

I. Cur monaohi 1 1 •
> 1 1 flexis genibus, sed stanles conseorentur.
II. Quid eorum
sibi \«lit renuntiatio.
III.Quid cruois signatio.
i\ Quid prioris vestis depositio.
.

V. Quid sacra oommunio.

VI. Explical quanam ratione ccslestei ordines expientur.

xiv 4T
738 I). ALB. MAG. ORD. PRjED.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Hi quidem sacerdotales ordines et Atque hi quidem sunt sacri ordines

partitiones virtutesque eorum et ope- eorumque distributiones ac virtutes et

rationes et consummationes sub ip- : operationes atque consecrationes : tri-

sisautem trinitas consummandorum plex modo genus ordinum initiando-

ordinum deinde narranda. rum superest exponendum.

Dicamus igitur, quod purgandi qui- Dicimus igitur, ordines illos qui ex-

dem sunt ordines, sacrificantibus et piantur, esse turbas illas quae a sacris
ministrantibus distinctas multitudines, functionibus et consecrationibus se-

quarum jam memoriam fecimus ejus : gregantur,quarum superius mentio-

quidem tamquam adhuc ab ante mi- nem fecimus quorum alius quidem
:

nistrantibus obstetricibus eloquiis ad a sacris arcetur, quod adhuc a mini-

vitalem approbationem et reformandae stris ad vitalem partum verbis obste-
et figurandre ejusque quasi ad di-
: tricantibus foveatur atque efTormetur ;

vinam, quia ex ea apostatavit, vitam alter vero, quod etiamnum ad eam,

revocandfe bonorum eloquiorum con- a qua defecit,vitaj sanctimoniam adhor-
versoria doctrina ejusque tamquam
: tatoria sermonum bonorum disciplina

adhuc tumultibus infirmi-

a contrariis revocetur ; autem, quod adhuc
alius

ter timide, et a facientibus virtutem contrariis pavoribus ignaviter terrea-

eloquiis corroborandrc ejusque velut

: tur, atque potentibus eloquiis corro-

adhuc ad sacras actiones ex pessimis boretur alius vero, quod adhuc ab

;

traducendae : ejusque tamquam tra- operibus perversis ad sacras actioncs

ductte quidem, nondum vero castissi- traducatur; alius, quod jam traductus
mre conversationem m divinioribus quidem sit, sed nondum constantiam
habitudinibus et immutabilibus haben- in divinis immutabilibus que scientiis
tis. Isti enim sunt purgandi ordines sit consecutus. Hi enim sunt ordines
administrativa obstetricatione et pur- qui cura ministrorum et purgandi vi
gativa virtute. Hos ministri sacris suis expiantur, quos ad hoc ministri sacris
 j

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VI, § 1. "

9

virtutibus perficiunt ad consummate suis virtutibus provehunt, et ut perfecte

purgatos eos illuminatricem manife- purgati, ad
illuminantem illustrissi-
stissimarum sacrificationum contem- morum sacrificiorum contemplationem
plationem et communicationem tran- et communionem traducuntur.
sordinandos.

finem, vcl quantmn ad consecrationes

ipsorum : trinitas, scilicet purgandi, il-

lurninanili et perliciendi.

Deinde determinat de i>tis tribus ordi-

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. nihus, et primo de purgandis per diaco-
nos qui sunt ejiciendi a communione et
inspectionc sacrorum. Secundo de illu-
minandis per sacerdotes, qui dicnntur
tidclis populus, qui adniittitur ad coni-
Hi quidem sacerdotales, etc. munionem sacrorum, ibi (§ Medius
2),

autem, etc. Tertio de ordine monacho-

ruin qui sunt purgati ct illuininati et
sunt perficiendi, ibi (§ 3), Perficiendo-
rum autem omnium, etc.
Circa primum primo numeral quinque

Hic determinal de ordinibus in quos ordines purgandorum. Secundo, ostendit

tres supra determinati ordines opposi- quomodo purgantur a diacono, il»i, IsH
tionem habont, undc intitulatur de per- enim sunt, etc.

ficiendorum ordinibus, el dicuntur ordi-

nes non propter aliquam dignitatem in Dicit ergo primo, quod purgandi Bunt
qua constituantur, secundum quod
seil illi i|ni per vocem diaconi separantur a

recipiunt ordinate operationes eorum qui communicantibus, Bcilicet catechumeni

Bupra i'os sunt. qiii sunt obstetricandi per doctrinas dia-

Dividitur autem in partes duas. In conorum ad regenerationem baptismi, et

prima dicil de quo est intentio, el con- de nnvn poenilentes, energumeni, apo-
tinual se ad prscedentia. In Becunda exse- statai et imperfecti : et omnes purgan-
lii

quitur, ibi, (>; 1), Dicamus igitur, etc. tur per diaconum, ut purgati postmodum
illuminentur a Bacerdotibus.
Dicil ergo primo, quod postquam vi- Distinct», id est, separatse i oom-
suin est quisinl ordines Bacra dantes, di- municanlibus, sacrificantibus, d est,

cenduiu est ilc liiluis ordinibus qui sub Bacerdotibus, et ministrantibus, id est,

eis suni recipientes ab i >>i> . ///, Bcilicet diaconis : memoriam in tractatu Byna-

quos diximus, Bunl sacerdotales, id est, jceos : ejus quidem, soilicet memoriam
sacra dantes ordines quantum ad gradus Fecimus catechumence multitudinis i<nn-
i|)sos, partitiones quantum ad divisiones <liiniii adhuc reformands <~t fiauranc
eoruin ad invicem, uirtutes secundum iil csi, infcieiula' cl praqmranda), sicilt

quoil unus esl purgativaB \ Irtutis el alter obstetrix format partum, ut -it decen-

alterius, operationes secundum quod iis figune, ad nt<il<-m approbationtm,

operantur actus illarum virtutum, <-on- scilicci baptismum, per quem capientei
summationes in quantum reducunl in ipiritualem vitam approbantur i l
1
740 I). \LB. M \<i. ORD. IMM.h

obstetricibus eloquiis ante ministran— luis : ejusque tamquasn traducUs </i/></r>/i

tium, iil est, diaconoram, qui ante i«l r>t, multitudinis imperfectoram, 9ui
operantur, sacerdotibus prsparando ad non siini confirmati in puritate bonse vi-

modum obstetricis. Alia Iranslatio habet, ta> : <•( dicuniur multitudines |><-i' « >j»\>« »—

« FIujus » per totum. Ejusgue revocan* Bitionem unitatis perfectorum e\ collo'ca-

dss, scilicel multitudinis poenitentium, tione eorum in Deum : administrativa
ejusque, scilicel energumenorum multi- obstetricatione et purgativa virtutc, i<l

tudinis, in/irmiter, i<l est, <\ propria est, diaconis, <jui sunt quasi obstetrices
inlinnitalc <jua inlriius Laborant, non- el hahrnt purgativam virtutem. Perfi-
(liini r\ toto repressa \i deemonis in fo- ciunt, i<l est, perfecte purgant, ad trans-
mite : contrariis tumultibus, i<l est, in- ordinandos eos purgatos, i<l rst, ut i|isi

festationibus dasmonum vel concupi- jani purgati ulterius ordinentur in illu-

scentiarum : facientibus virtutem, i<l est, niinatione, etc. : sacrificationum, i<l rst,

formantibus ipsam : ejusque, scilicet sacrarum actionum in sacramentis, miaa

traducendse ex fiunt pei sacerdotes.

1

apostaticas multitudinis
pessimis, scilicet erroribus et voluptati-

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Medius autem ordo est contempla- Medius autem ordo est is qui sacro-

tivus, et quibusdam sacrificiis propor- rum quorumdam adspectu gaudet, at-

tionaliter in puritate omni communi- que eorumdem pro modulo suo in

cans, sacerdotibus illuminandis se omni puritate particeps existit, qui lu-

distributus. Etenim est, ut festimo, minis, accipiendi gratia sacerdotum cu-
quomodo
clarum, ipse purgatus omni rse commissus. Perspicuum est
est

immunda macula, castissimum ha-

et enim, ut arbitror, hunc ab omni labe
bens proprii animi immutabile funda- nefaria expiatum, et castam atque im-
mentum, in contemplativum habitum mobiiem mentis suae sedem adeptum,
et virtutem sacrifice transit, et com- ad contemplandi scientiam atque vir-
municat per se divinissimis symbolis, tutem sacerdotum opera promoveri,
in contemplatione eorum et in com- divinissimisque, quibus illi fas est, sa-
 I)E ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VI il

municatione, simul omnis laititiai sa- cramentis communicare, in quorum

cra? repletus, ac per hoc ad divinum contemplationibus communionibusque
scientiaj eorum amorem sanctissimis omni sacro gaudio replctur, et ad di-
ascensionibus suis virtutibusque pro- vinum eorumdem scientiae amorem
portionaliter elcvatus. Hunc ego dico per anagogicas virtutes pro virili suo
sancti Apostoli ordinem, tamquam subvolat. Hunc ergo sancne plebis or-
per omnem venientem purgationem, dinem appello quippe qui per om- ;

et sacra manifestatissimarum hostia- neni expiationem eo pervcnerit, ut sa-

rum inspectione et communicatione, crosancto praestantissimorum sacra-
quantum justum est, dignum. mentorum adspectu et communione,
quantum fas cst, dignus sit habitus.

tia spirituali, et elevatur Bic ad deside-

rium spiritualis intellectus eorum, el sic

de illuminatione transit in perfectionemj

liXPOSlTIO TEXTUS. <|ii;i' lit in Episcopis : ef hic ordo medius
illuminatorum dicitur ordo liilrli^ populi,
(jui per purgationem factus esl dignus
visione ef communicatione sacramento-
rum, sciiicel ordo laicorum, contemplati-
Medius autem urdu, etc.
vusf quantum ;iil inspei tionem, symbo-
lorum, sacrificiis, id est, sacramentis,
distributivus, id est, in partem veniens
nrf illuminandum.se, u\ est, utillumi-
nctur ab omni, etc. : communicat per -

Deinde quod medius ordo perfi-

dicit, id est, sna virtute potens in h.i> : sacri-
ciendorum est, quijam depuratus a dia- fice, id est, sacra unctione: scientue, id
cono participat sacramento et contem- est, spiritualis i ntellectus : eorum osten-
plationes eorum et illuminatur a sacer- sionibus, id est, profectibus: hostiarum,
dotibus :quia oportet u< postquam
<
| >> j
id est, sabramentorum : manifestissima-
ali(|iiis esl purgatus ab omni macula, et ruiii, id est, expresse spiritualia mani-
confirni.il us iu puritate, quod Iranseal ad festantiura : quantum justum w/, quia
contenqilanduin et communicandum sa- simpliciter non esf aliquis dignus secun*
croruin symbola, et in hoc repletur laeti- ilimi lniin.iiiiiiii modura.
Ti2 T). \\M M\ft. Oltn. VW.VA).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERH, S. 1. 1NTERPRETA1 10.

Perficiendorum autem omnium al- Summus eorum omnium qui

vero

tior ordo, monachorum sacra disposi- perficiuntur est ordo sacer monacho-

tio, omniquidem mundata purgatione, rum, cum et omni piaculo, tota vi,
universali virtute et perfectissima pro- omnique actionum suarum sanctimo-
priarum actionum castitate, omnique nia sit expiatus, et omnis mysterii,
quantacumque, ut decet eam contem- quod quidem ei fas sit adspicere, spe-

plando, sanctificatione in intellectuali ctator particepsque sit factus, traditus-

theoria, communicatione facta, et

et que perficienti pontificum ordini, cu-
pontificum consummativis virtutibus jus divinis illustrationibus pontificiis-
mancipata, et divinis eorum illumina- que institutis sacrorum ad se spectan-
tionibus, et hierarchicis traditionibus, tium mysteriorum consecrationes eru-
edocta, considerans per se sacrarum ditus, ab eorumdem sacra scientia ad

hostiarum sacrificationes, et a sacra perfectissimam pro suo modulo perfe-

earum scientia proportionaliter in con- ctionem evehatur.
summatissimam ascendens consum- Hinc sancti praeceptores nostri di-
mationem. vinis eos appellationibus sunt pro-
Inde divini duces nostri nomina- secuti ; alii quidem therapeutas. seu
tionibus eos sacris dignati sunt : cultores, alii vero monachos, cum a

quidem therapeutas alii autem

alii :
sincero Dei aemulatu atque cultu,
monachos ipsos nominantes ex Dei tum ab individua et singulari vita

puro ministerio et famulatu, et non denominantes, quippe quae sanctis re-

partita et singulari vita tamquam uni- rum dividuarum conjunctionibus ipsos
ficante eos inseparabilibus sacris com- ad deiformem quamdam unitatem Deo-
plicationibus in deiformem unitatem, que gratam perfectionem adducat qua ;

et amicam Deo consummationem. de causa quoque lex sancta perficien-

Propter quod et consummativam cis tem eis gratiam indulsit, eisque con-
donavit gratiam sacra legislatio, et sccrantem quamdam adhibet invoca-
quadam eos dignata est consecrativa tionem, non quidem pontificiam, ea
invocationc, non hierarchica, illa enim enim in solis sacris ordinibus adhibe-
 DE ECCLESJASTICA HIERARCHIA, CAP. VI. § :;. 743

in solis fit sanctificis ordinibus, sed tur, sed consecratoriam aliquam, qu;e
sanctificata a sanctis sacerdotibus hie- a sanctis saccrdotibus io hicrarchica
rarchica perfectione secundo sanctiti- initiatione secundo loco adhibetur.
cata.

Ordo perficiendorum, u\ est, inter

dines subditorum, dispositio mundata
jtnit omni, iil est, perfecta purgatione,
el postquam jam purgata est, faeta in
intellectuali theoria, secundum intelle-
UIVISIO ET EXPOSITLO TEXTLS. ctum. et communicatione secundum afife-
ctum quantum ad perfectionem, unit - <
i

sali virtute quantum ad perficientem, i'l

est, a virtute pontiGcali, vel tota Bua vir-

tute adunata in spirituali, et castitate pro-
Perficiendorum autem omnium, etc. priarum, etc, quantum ad dispositionem,
perfectissima, id est, ut busb actiones >int
castigatffl ab omnibus inquinantibus,
omnique sanctificatione quantum ad te-
letam, id rst, participationem omnium
sacrorum, quae supra dixil teletas, con-
templando quantumcumque virtutibus in
Ilic ponit primum ordinem perficien- cis. /// decet eam, scilicet dispositionem,

doruni, qui est ortlo monachoruin, ot consummativis, id est perfectivis, man-

primo ostendit quod esl eminentior inter cipata, scilicet dispositio subjecta, kie-
omnessubditorum ordines. Secundo quod rarchicis, iil est, Catholicis, traditioni-
propter lioc speciali nomine nominatur, bus, i<l est, doctrinis, considerans per
non tamen nomine propriae vitffl, ilii, propria virtute potens ad capienda talia,

Inde divini nostri, etc. Tertio ostendit, etasacra scientia eorum, quantumper-
quod propter eminentiam habet con«
sui tinet ad iiluminationem.
secrari sub aliis ordinibus sanctorum,
ibi, Propter t/uod ct consummativam, I leinde dicil , quod propter li"«' quod
etc. ordo monacborum esl altior, non dici-
tur simpliciter nomine plebisvel populi,
Dicit ergo, quod inter perficiendos al- sed dicuntur speciali noraine monachi
tior est ordo monachorum, quijam sunl quasi Bolitarii, vel singulares, .1

perfecte purgati per diaconum et illumi- i|ii(nl est unum, propter ho< quod ^u.i

nati per Bacerdotes secundum conlempla- eorura non debet esse divisa in rebus
tionem et communicationem omnium temporalibus, Bed Bingulariter adunata in

Bacrorum, et de cstero non restat ntsi 11110 per reductiom m in Deum el di< un-
quod perficiantur ab Episcopis, ut a con- tur .ilio nomine id est, famuta-
templatione et communicatione sacra- tores vel ptacatores, quia debenl pure
mentorum asoendant doctrinia EpiscopO' Deo sen iro, el proptei I"" non habenl
rum in altissimam perfectionem spiri- specialem « onse< rationem pi .« aliis de
iu.ilis contemplationis, cum quadam ex- populo quoniam non constiluuntur in
cellentia. ili_iut.ili> _i.i.Iii Bupi Imn populi
mmunis : quia li ivenit soiis in-
 H I). AU5. MA(i. ORD. PH.KI).

bus ordinibus sacra dantibus, de quibus sacerdotibus, i<l est, ab ordinibus sacra
Bcilicel actum est. Fnde, scilicet propter fl.inlilnis. quia bic Ordo snl) cis ciiiiiicii-

liujns ordinis altitudinem, duees, i<l est, ter, licel illi sint perfectiores plebe : \ el

Apostoli, nominantes, id cst, Bingulariter aliter, //'/// hierarchica, i<l <'st. non Epis-
noiiiinantcs. Unificantc eos, i«l est, sin- copali, quia iiuii oportet <|u<»<l consecretur
gulari vita : complicationibus, i<l est, al» Episcopis, sc<l tantiini ordines supremi,
adunationibus, inseparabilibus, id est, s<'<l sanctificata invocatione, ul Bupra, a
cogitationum et affectuum, qus aon di- sanctis sacerdotibus secundo hierarchica
viduntur in res Beculares divisas. sanctificata perfectione, i<l est, consecra-
Consummativam, i<l est, consecrati- tionc Episcopali, quia Episcopus conse-
vam: legislatio, scilicct legis novse, non crat sacerdotem, etsacerdos secundo mo-
hierarchica, id est, non consliluentc in nacbum. Alia translatio : « Sed a san-
aliqua sacra prelatione, scd invocatione « ctis sacerdotibus secundo ab hierarchico
consecrativa, id cst, sacrc facta, vel « perfectionis principatu sanclificantur. »

a sanctificativa perfectione : a sanctis

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETAT10.

II. Mysterium monasticce consumma- II. Mysterium monasticoe consecratio-

tionis. nis.

Sacerdos quidcm stat in conspectu Sacerdos quidem stat ante altare,

divini altaris, monachicam invocatio- munasticam sancte recitans invocatio-
ncm psallcns. Consummandus autcm nemj is autem qui consecratur stat
rctro sacerdotem stat, non utrumque post sacerdotem, nec utrumque neque
pedem inclinans, non unum pcdibus, etiam ahcium genu flectit, nec supra
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VI, § i.

non supcr caput habens Dco tradita caput habet Scripturas B Dco tradita^.
eloquia, tantum vero sacerdoti adstans sed tantuni adstat sacerdoti supra illum
psallens super ipso mysticam invoca- mysticam invocationem prosequcnti.
tioncm. Perficiens autern eam sacer- Qua linita, sacerdos ad eum accedens,
dos, ad perficiendum veniens, intcrro- rogat ipsum primum. an omnibus re-
gat primum hoc, si primum abrenun- hus dividuis renuntiet, non soluiu vi-
tiat divisis, non solum conversationi- tis, verum etiam imaginationibus.
bus, sed phantasiis : deinde perfectis- Deinde exponit illi vitam perfectissi-
sirnamei vitam narrat, testimonium ei mam, contcstans illum debere mediam
pcrhibens, quia oportet eum media su- vivendi rationcm superare. Quae ubi
peradstare. Hajc autem omnia perli- omnia is qui initiatur continenter |>ro-

ciente, intusque confitcnte, cruciformi fessus est, saccrdos cum signo crucis
similitudine signans ipsurn sacerdos consignatum tondct. personas di- tres
tondet, trinam divinae beatitudinis in- vinae beatitudinis invocando, omnique
vocans substantiam, et vcstem omnem veste detracla, eum alia induit, et cum
exuens, alteram induit, et cum aliis aliis viris sanctis adstantibus ipsum sa-
sacerdotibus viris quicumque adsunt lutans, participem facit divinorum
salutans eum socium perficit divino- mysteriorum.
rum mysteriorum.

cultans, monasticss consummationis, i«l

esl . consecrationis.
Eral autem ritus istein primitiva Ec-
clesia : sacerdos Btabal ante altare can-
lans aliquos Psalmos convenientes my-
Divisiu i-.r Exposn i" 1 1 \ 1 1 s. sterio <•! hierarchisB, e1 iste qui eral con-
secrandus in monachum,stabatposl eum
n.ni genu iinuin flectens Bicul diaconus,
aeque duo Bicul sacerdos, aeque babel
librum Bupra capul Bicu! Episcopus, sed
Socerdos guidetn stot, etc.
e!
adstal laiiiuin aacerdoti psallenti :

qnasrebal Bacerdos ab eo Bi vellel renun-

tiare rebus saecularibus, aon lantum
quoad '"ii\ ersationem, sed etiam
tationibus el affectibus earum 1
1
exp
aebal ei perfectionem \ ita quam deb
Quia aullus ordo perficiendorum, qui ba1 de i o tero sei vare, el quod debebal
non ponuntur in gradu prcelationis su- iii \ ita excedei e illos de popuio 1 1
i um
per alios, habel consecrationem preeter consecrandua ho« promittend afit»

ordinem monachbrum, ideo lii<' agil de lur, Bignabal eum Bigno ci ui is, • t londe-
consecratione ipsorum, el prius ponil ba1 eum invocans I rinitatem, 1
1
• xutia

ritum, aecundo thcoriam, ibi (§ 5), Quod prioribus \ estibua, induebal i ura aiiis,

neque pedibus, etc. ,i osi ulahatur i um - um aliia -

Ihis .|in adstabanl 1 1 dabanl sibi > orpua

Tilulus autem i^iiu^ partis est, Siyste- « hristi.

rium, idest, ritus aliquid spirituale o

7U", I). ALB. M \(.. ORD. IMU.I).

Sacerdos. Notandum quod hic sa-

est, sidiis : per/ectissimam i <itam, id <'st, ob-
cerdos, aon dicitur Buramua sacerdos, Bervationes regulares : media superad-
quia iKui consecrabantur ab Episcopo, ut stare, i<l est, esse in perfectione Buper j>o-

dictum esl : invocationem, i<l est, Psal- pulum, "jui supra dictus esf medius ordo«
nio>. vel aliiis orationes : consummandus, Perficiente, id est, complente, Bcilicel
id est, «iiii debel consecrari in mona- Bacerdote : confitente, id est, promittente
chum : mysticam, id est, ad ritum per- scilicel monacho, intus, i<l est, exanimo
tinentem : perfidendum, id est, conse- aon timorc : alia translatio, « hsec autem
crandum. Alia translatio, « ad eum qui omnia attenteconfesso, tcruci/ormi simi-
perficitur. » litudine, id est,signo crucisj trinam sub-
Diversis : Commentator « divisis », stantiam, id est, tres personas. Commen-
scilicet non diversoriis vel etiam di- tator, non subslantiam ut interpretari qui-
strahentibus, saecularibus ct multiplici- dam sccurius possint, scd subsistentiam.
bus studiis, ut puta ncgotiationibus, Sacerdotibus, id est, sacra danlibus,
iiliisquc contractibus, haac enim animum non diaconis, salutans, id est, osculans,
proptermultas curas multum distrahunt: socium, id cst, communicatorem, myste-
phantasiis, id est, cogitationibus et dis- riorum, id cst, Eucharistiae.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATlO.

///. Theoria. III. Contemplatio.

A. Quod neque pcdibus inclinare, ne- Quod neutrum genu inflectat, neque
que super caput habere a Deo tradita capiti impositashabeat divinitus tradi-
eloquia, adstare autem sacerdoti invo- tas Scripturas, sed assistat sacerdoti
cationem psallenti, declarat monachi- precationem recitanti, declarat, ordinis
cum ordincm non esse praslatum aliis, monastici non esse, alios adducere,
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. \l. S .;. 47

sed in seipso stantem in singulari et sed penes semetipsum manentem in

sacra statione, sacerdotales sequentem solitario sacroque statu sacerdotalcs
ordines, et cum ipsis tamquam sequen- ordines sequi, ct ab iis, tamquam as-
tem divinam sacrorum per se sa-
in seclam eorum, ad divinam sacrorum
pientiam bene credens ascendentem. qua,- iilum attingunt scientiam facile
traduci.

B. Partitis autem non solum con- Porro divisarum non solum vitarum,
II
versationibus, sed etiam phantasiis vcruni ctiam cogitationum renuntiatio,
abrenuntiatio, consummatissimam si- pcrfcctissimam illam monachorum
gnificat monachorum philosophiam, in philosophiam declarat. qu;c cx uniti-
scientia vivificantium mandatorum corum mandatorum scientia confiatur.
operationem. Est enim, ut diximus, Kst cnim, ut dixi, non medii ordinis
non medise perficiendorum ordinum, eorum qui initiati sunt baptismo, scd
sed omnium altioris : propter quod et celsioris omnibus ordinibus. Quamob-
multa a media ordinatione indiscrete rem multa ex iis, quaj a mcdio or-
energumenum interdicuntur modo dine sine reprehensione fiunt, mona-
quodam singularibus monachis tam- chis istis singularibus omnino intcrdi-
quam ad unum sic debentibus unifi- cta sunt, quippe quicum uno conjun-
cari, et ad divinam unitatem congrc- gi debeant, et cum monade co-
sacra
gari, et ad sanctificam, ut justum est, pulari, et ad sacerdotalcm, quantum

vitam reformari, veluti cognationem fas est, vitam efformari, tamquam qui
ejus habentem in multis, et magis ei prae caiteris initiatis, cum hoc ordine
ultra reliquas consummandorum ordi- in plurimis conveniunt, majorcmque
nationes proximantem. aflinitatem habent.

Signum vero figura,- crucis, utdictum III

est, dcsignat omnium carnaiium dcsi-

Cruciformis autem similitudinis si- deriorum privationem. Tonsura porro
gnaculum, sicut jam a nobis dictum capillorum, vitam omnino indicat nul-
est, declarat omnibus simul caina- latenus fucatam, neque tiguris fictis

libus desidcriis otium. Capillorum ascititiisve,quibus mentia deformitas

vero tonsura signiiicat mundam non tegatur, calamistratam sed pcr seipsam ;

figuratam vitam, non in tictis figuris, non lnimanis ornamcntis, sed singula«
animi libcrtatem supcrpositc forman- ribus ac unificis virtutibus ad divinam
tcm, sed ipsam in scipsa non huma- pcnitus conformiiatem evectam.
nis pulchritudinibus, scd coadunatis
et monachicis in deiformissimum rc-
ductam. Trioris autcm \csti^ detractio, ct |\

altciius SSSUmptio, si^iirivMt a mcdia

sancta vita ad perfectiorem traducti -

nem, aicui indivinailla regen ne

vestis immutatio declarabai expiat
vit.i- ad contemplandi >.t intelligendi
Prioria aut vestimcnti c\[Milsi<> et statum transm >nem ei evect
altciius assumptio a tnedia sacra vita ncin. Quod si modo qu i sa-

in perfectiorem transordinationem si- cerdoa quam adstantea omnea viri san-

7SS I). ALB. MAG. ORD. IMtKI).

gnificat: sicut in sacra theogencsia vcs- Cti initiatum consalutent, ei hoc san-
timenti mutatio dedarabat purgatam ctam intellige virorum deiformium so-
vitam contemplativum ct illumina-
in cietatem, amice sibi mutuo divina cum
tivum habitum ascendentem. Si au- Isitia congratulantium.
tem et nunc sacerdos ct omnes qui-
cumque adsunt sancti, consummatum
salutant, sanctam dciformium intellige
societatem, cliaritative in Isetitia divina
condclectatam sibi invicem.

tonsursecapilloniin, ibi t Capiliorum vero,

etc. (juinto, mutationis vestium, Lbi,

Prioris autem vestimenti, etc. Sexto,

osculationis, ibi, Si autem nunc saeerdos
etc. Septimo, communionis, ibi, /// finc

autem omnium, etc.

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

Primo ergo dicit, quod per hoc quod
non genuflectit, ncque uno pede sicut
diaconus, neque duohus sicut sacerdos,
neque habet libruni supra caput sicut
Episcopus ille qui consecratur in mona-
clium, signiticatur pcr hoc quod non su-
mitur ad statum praelationis, ut alios ac-

A. Quod neque pedibus inclinare, etc. cedere faciat in Deum, nec purgando sic-

ut diaconus, nec illuminando sicut sa-

cerdos, sed neque etiam perficiendo sic-
ut Episcopus : sed stat, in seipso custo-
diens unum, quod estDeus, vel quod
est ipse, hoc modo singularem vitam du-
cens unde monachus quasi unus custos
:

dicitur, et quod non consequatur ordines

sacra dantes perticientium, ascendens
Ilic ponit theoriam ritus consecrationis tanien in pcrfectivam scientiam sacro-
monastica? : et dividitur in tres partes. rum symbolorum : et hoc significatur per
In prima ponit theuriam eorum qme di- lioc quod stat post sacerdotem ante al-
cta sunt in ritu per singula. In secunda tare.
colligit ea quse dicta sunt ibi (§ 7), Com- Quad nequc inclinare, supple, di-
prehensum est igitur a nobis, etc. In citur : statione custodiam significat :

tertia solvit quamdam quaestionem quae sacerdotales, id est, sacra dantes, scili-
possct esse contra determinata, ihi (§ 8), cct tres superiores, ordines sequentem.
Sed dicis quiaccelestibus, etc. Scientiam intellectualem, in quo con-
Prima dividitur in partes septem. Pri- sistit perfectio, sacrorum per set quae in-
mo enim ponit thcoriam quare stat re- feriores svinholice illuininati accipiunt,
tro sacerdotem consecrandus monachus aondum ad perfectionis titulum perve-
aon genuflectens. Secundo, theoriam nientes : bene credens, hoc est, recta fide.
abrenuntiationis, ibi, Partitis autem /wn Alia translatio, « facili fde. »
solum, etc. Tertio, cruciformis signatio-
m>, Lbi, Cruciformis autem, etc. Quarto,
 DE ECCLESIASTIGA HIERARCHIA, CAP. VI, g :;.

nUBH"M. KXPOSITIO TF.XTI S.

Ex hoc etiam quod saeculares

videtur, B. Partitis autem etc.
sacerdotes teneantur ad majorem perfe-
ctionem quam religiosi non sacerdotcs.

Sed ad hoc intelligendum, sciendum

est quod est duplex. perfeclio, qusedam
exnumero observantiarum,ct sicsacerdo-
tes s&culares non tenentur ad illas ob- Deinde dicit, quod hoc quod renuntiat
servantias ad quas religiosi se speciali- saBcularibus, significal quod ipse debel
ter obligaverunt, sicut non comedere superexcellere vitam populi, sicque illud
carnes, el hujusmodi. Quasdam vero quod ab aliis licite committitur, sibi esl
perfectio estexmodo operis, et sic tenen- illicitum : el ideo renuntiant quibusdam
tur ad majorem perfectionem sacerdotes quibus alii qoq renuntiant, tamquam de
sa?culares, ut srilicet ex majori puritatc et beanl se ex toto colligere in Deum, nt 111

intcnsiori sanctitatc faciant, velul Dep hoc conformentur sacerdotali vit», cui
magis conjuncti, ex toto afifectu se divi- Bimilior etiam esl iste ordo inter alios
nis mancipantcs. perficiendorum ordines.
PartitiSy id est, seecularibus, quae cu-
ramhominis in diversa dividunt, cumin
iiullu eorum aniraa perfectam satietatem
e1 sufficientiam invenial : phantastu
id est, qod solum malis, Bed etiara ab
.1

aliis quae mala videntur abstineant, Bicut

dicit ^.postolus, I
ad Thess. v, 22 : Ab
iniuti specie mala abstinete vos, Philo-
sophiam, id est, sapientem mortera. Il">

autera esl dupliciter, \ el imraorando io

speculatione eorum de quibus esl philo-

|diia, \ el prsparando subje* lum ad \ ••-
ritatis intelligentiara pei remotionem
impedimentorum, Bicul dicil laaac in li-

bro de Di/finitionibus, quod Plato dixit,

quod • philosophia esl cura Uedium elel

Bollicitudo mortifl : 1 cura enim dixil 10I-

licitudo mortis, voluil intelligi per solli-
 750 I). \\M. MAG. <>KI>. PRjED.

oitudinem, mortificationem pravorum tellectu Bpiritualium : veluti cognatiom m

desideriorum et carnalium voluptatum : i<l est Bimilitudinem.
his enim mortificatis applicatur homo ad
ouram mortis el veritatis, et Bic Bumitur Deinde dicit, quod signum crucis quo
bic. Inscieniia, i»l est, secundum scien- Bignantur, Bignifical abstinentiam ;i <-.n-

tiam, mandatorum divinorum, vivifican- nalibus desideriis : dietum <-st in prsce-

lium, quibus homo colligitur in unum, denti capitulo : otium t
i<l cst, vacatio-
quoil cst l)ni>. Xon medix, scilicet ilis- tionem.
positionis, id est, popularis : Bunl enim
medii inter immundos qui excluduntur Deinde quod per tonsuram capil-
dicit,

ab inspectione ct communicatione ipso- loruin, significatur quod animus est liber

rum symbolorum sacramentalium, et ad intucnda divina sinc BUppositione sen-
perfectos qui scientiam intelligibilem in sibilium figurarum : divinam enim pul-
symbolis contemplantur ex participatio- chritudinem non per humanas pulchri-
ne sacramentali, et spiritualem refectio- tudincs contemplatur, sed simplicem
nem abundanter capiunt. Altioris, scili- et spiritualem : et sic rcducitur in Dei
cet dispositionis, omnium, id est, onini- pcrfectam assimilationem : capilli cnim
bus aliis perficiendis. Propter </nod, sci- superponuntur capiti in quo cst ratio et
licet propter altitudinem ordinis, multa intellectus.
non philosophice facta,
indiscrete, id est, Formantem, id informantem su-
est,

a media ordinatione energumenum, id perposite, id cst, supponendo liguras ve-

est, popularium, interdicuntur, id est, tantes intellectum, quibus detineatur ne
prohibentur, monachis singularibus, id libere in spiritualia procedat. Alia trans-
cst, quoruin professio est, ut sint singu- latio, « supcr compositis monachicis, » id

laris vit® per collectionem sui in unum est, uniformibus et singularibus.

quodammodo, id est, propter illum nio-
dum quo super alios sunt. Energumeni Deinde qnod mulatio vestimen-
dicit,
autem dicuntur ab lv quod est in, et yr t
, torum significat ascensum de medio gra-
quod est terra, quasi in terris laboran-
'
du pojnili in perfectiorem vitam, sicut
tes ex melancholico humore, sicut sunt bajitizatus mutavit vestes propter ascen-
insani : sed inde transsumitur ad eos qui sum de gradu purgandorum ad medium
catechizati sunt, et nondum baptizati : lii qui est illuminandorum.
enim adliuc interius laborant. Aliatrans- Expulsio, idest,exvitio: media, idcst,
latio, habel planius : « Propter quod et populari : t/icof/encsia, id est, divina gene-
« multa sanctorum incondemnabiliter a ratione, scilicet baptismo.
« medio ordine prohibentur modo om/ti
c singularibusmonachis. » Sic, id est, Deinde quod osculum signilicat
dicit,
per abstinentiam ab liis que aliis licita sunt sanctorum virorum ltetitiam, qui dele-
qme animuin in multa distrahunt refor- : ctantur sibi invicem spirituali laetitia in
mari ad vitam sacrificam : alia transla- alterius bonis. Consummatum, scilicet
tio, « sacerdotalem, » ut perficiantur in- monachum, salutant, id est, osculantur.

vel potius, uti jam diximus, ivepyojjjiEvo; ab vnp^tl^x'. ab hvipyticn, vis, actio [Iv, epyovj.
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. VI, g 6. 751

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO

omnium sacerdos in
In fine autem Sub finem denique saccrdos initia-
divinam communionem vocatconsum- tum invitat ad prrecipuam illam Dci
matum, quoniam per-
significans sacre communionem, sancte per hoc indi-
fectus, si vere in monachicam pervenit cans, eum qui initiatus cst, si vcre ad
et in coadunatam anagogen, non con- monasticum illud singulare institutum
templator solummodo erit secundum pervenerit, non solum eorum quae ad
se sacrorum, neque juxta mcdium or- ipsum pcrtinent sacrorum spcctatorcm
dinem in communionem veniet sacra- fore, nec ea duntaxat ratione qua me-
tissimorum symbolorum, sed cum di- dius ordo ad sanctissimorum sacra-
vina a se sacrorum
participatorum mcntorum communioncm accessu-
scientia altero modo suprasacram ple- rum vcrum ctiam divina illorum qua
;

bcm in assumptioncm vcniet divinse perccpit sacramcntorum cognitione

communionis. Proptcr quod ct saccr- fretum, aliomodo quam sanctus popu-
dotalibus ordinibus in sacrc commu- lus ad divin;c communionis participa-
nicativis suis sanctificationibus, in tionem promovendum. Hanc utique
finc sanctissimarum suarum oblatio- ob causam, sacris ctiam ordinibus.
num sanctissimaj Eucharistiae commu- sub lincm corumdcm sanctissim.c con-
nio traditur a consummantc cos sum- secrationis, divinissimae eucharistia:
mo saccrdotc, non solum quia divino- communio traditur a pontifice qui
rum mystcriorum assumptio unius- illos consccravit ; non idcirco solum,
cujusquc bierarchicoi participationis quod divinorum perceptio nn.stcrio-
est consummatio, scd quia ct ipsam rum sit suinina qiuedam CUJUslibei
communioncm ct divinissimam dona- hierarchicas participationis, verum
tioncm proportionalitcr eis sccimdum omnea sacri ordinea ipaiua,
ctiam, ut
singulas sacnc omncs ordinationcs quod communicatur diviniaaimi mune-
participant, ad propriam corum posi- ria procaptu suo participea exaiatant.
tionis anagogcn ct consummationcm. ad su.c deificationis promotionem it-
quc pcrfcctioncm.
752 I). \\M. MAG. OHI). VWYA)

delectatione divine gustans et videns

quam Dominus
Buavis est ideo etiam :
•!

Buperiores ordines quando consecrantur,

in finecommunicantur, non solum quia
omnis ritus hierarchici perfectio esl Eu-
charistia, Bed quia quilibel ordo partici-
pai hoc Bacramento Becundum suam pro-
portionem, superiores Bcilicet eminenter
J.|\ [810 II I \rOSIT10 TKXTl S. quando ordinantur i\^' ordine in ordinem,
suinunl COrpus Christi, quod <le cjclcro
alio eminentiori modo participaturi sunt.
Communionem, scilicet corporis Ghri-
.sti : consummatum, id est, monachum :

anagogen, i<l est, sursum ductionem,

Deinde ponil theoriam communionis, monachicam, id est, quae professionem
et primo ostendit (juaro oltimo commu- decet monachi sacrorum, id est, sym-
:

nicatur. Secundo confirmat per simile bolorum medium ordinem, id est, po-
:

in aliis, ilti. Propter quod et sacerdota- puli : scientia per intellectum spiritua-
libus, etc. lium.
Sacerdotalibus. id est, sacra dan-
Dicil ergo primo, quod per hoc qund tibus de quibus dictum est, sanctificatio-
sacerdos in fine dat sibi eorpus Ghristi, nibus, id est, consecrationibus : oblatio-
signiticat quod si vere perveniat ad per- num quibus Dco in suaolTeruntur
fectionem suoe professionis, non tantum consecratione consummante, idest, con-
:

intuebitur el sumel symbola corporis et secrante, donationem, scilicet Euchari-

sunguinis Cluisti, sicut populus : sed stiae,ad propriam anagogen positionis
contcmplabitur intcllcclualem eorum earum, id est, ordinationum, ut sursum
scientiam, et quodam superiori inodo a ducantur per hoc. secundum uniuscu-
plebe particeps crit communionis, scili- jusque analogiam.
cet per interiorem refectionem in divina
 I)E ECCLESl \-il« \ HIERARCHl \. CAP. VI § I F53

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BAI.TH. CORDERH, S. J. INTBRPRBTATIO.

Comprchensum cst igitur a nobis Conclusum igitur a nobis quod san-

quomodo sanctai quidem teletae pur- Ctffi quidem initiationcs sint ezpiatio,
gatio sunt, et illuminatio, et consum- et illuminatio, et perfectio; ministri
matio : ministri autem purgativus or- vcro sint ordinis expiatorii, sacerdo-
do : saccrdotes vero illuminativus : tes illustrantis. pontifices denique dci-
consummativus autem deiformes sum- formes, consummantis. Ordo autem
mi saccrdotes. Purgativus vero ordo qui expiatur sacrorum adspectu atque
sacrae inspectionis et communionis communionc frustratur, quod adhuc
non particeps quantum adhuc pur- expiationi vacct. Ordo autcm cui sa-
gatus. Contemplativus ordo sacer po- crorum adspectus indulgetur, piua esi
pulus. Consummatus ordo est adu- populus. Ordo autem perfectus est sin-
natorum monachorum. Sicut cnim se- gularium monachorum. Ita enim hic-
cundum nos hierarchia Deo traditis rarchia nostra ordinibus a Deo tradi-
ordinibus sacre disposita ccelestibus tis sancte digesta, conformis esi c ele-
hicrarchiis conformis est, divinffi imi- stibus hierarchiis, Jum deiformea no-
tationis suffi, quantum in viris, salvans tas signaque Deum exprimentia pro
dciformes charactcres. viribus conservat.

XIV M
7M h. \LB. M \<- ORD. I'|{ i;i»

Similiter quidam suni pur-

perfectorei
gantes, ut *n quidam iliuminan'-
« I i ;» <** i :

tes, ni Bacerdotea qnidam perficientes, :

ui Episcopi. Similiter perfecti quidam

Bunt in ordine purgatorum, Bcilicet qui
excluduntur ab inspectione e1 commu-
nione Bacramentorum, qui dividuntur io

quinque, ut dictum cst, et illuminati,

l
5CP081T10 1 1 \ i i s. seiliccl |)o(>uliis : e1 COUSUmmati, seilicet

monachi. Kt sic uostra hierarchia confor-

niis est angelicae quae consistit in pur^t-
tionc, illuminatione, et perfectione.

Ministri, id est, diaconi : <iuantiim

adhnc purgati/s, id est, sicut dccet eum
Deinde recapitulatj dicens ; Dictumest qui adhue est in ordinc tali. Alia trans-
a nobis, quod euin sint tria in quibus latio, « sicut qui adhuc pitrgatur. »

consistit hierarchiae oinnis (teletae, per- Xostra dico, salvans in se c/iarac/eres,

fectores et perfecti) quod telctoe dividun- id est, similitudines divinae bonitatis, di-

tur in tres, scilicet in purgationem, illu- vinse imitationis suse, id est, an^elicae,
minationem, qu83 referuntur ad baptis- hoc est, quibus Deum imitantur.
muin et sunt ejus, ct consummationein.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sed dicis,quia ccelestibus hierar- Sed objicies, in ccelestibus hierar-

chiis desunt omnino purgati ordines chiis non esse ordines qui expientur
(non enim justum neque verum dice- (nefas enim et falsum est dicere, cce-

re tamquam jamquaedam ccelestis dis- lestem quampiam distinctionem esse

positio sit polluta). Ego autem quia sceleri obnoxiam) ; ego vero, nisi a
quidcm immaculati perfectissime sunt, sanctissima prorsus mente aberrem,
 DE ECCLKSIASTICA IIIERARCHIA, CAP. VI, § 8. 755

et castissimum supermundane habent, omnino affirmarim, ccelestes essentias

confiteor omnino, si non omnino re- esse penitus immaculatas, atque su-
cido sacratissimo intellectu. Si enim pramundiali modo omnem
habere pu-
aliquis eorum a malitia respectus, coe- ritatem- Nam si quae in vitium prola-
lesti quidem et inconfusa cadit divi- psa sit, continuo etiam a ccelesti illa
norum animorum harmonia, in obscu- purissimaque divinarum mentium har-
rum apostaticarum multitudinum eve- monia defecit, et ad obscuram aposta-
ctus est casum. Sed est dicendum mi- ticaj turba; ruinam pertinet. Sancte ta-
rabiliter in coelesti hierarchia, quia men etiam fateri liceat, in ccelesti hie-
purgatio in subjectis essentiis a Deo rarchia, rcrum quas hactenus ignora-
tamquam ignotorum illuminatio, in runt, illustrationem inferioribus natu-
perfectiorem eis scientiam ducens di- ris esse quamdam velut expiationem,
vinarum cognitionum, etignorantiam qua et ad perfectiorem rerum divina-
eorum quorum nondum scientiam ha- rum adducuntur, et a re-
scientiam
bebant, utpote purgans per primas et rum, quarum hactenus scientia carue-
diviniores essentias reductas in supe- runt, ignoratione quodammodo pur-
riores divinarum contemplationum et gantur, dum a primis et divinioribus
manifestiores claritates. Sic et illumi- essentiisad sublimiores clanoresque
nati ordines sunt consummati, et
et divinarum contemplationum illustra-
purgativi et consummativi secundum tiones promoventur atque ita in
:

ccelestem hierarchiam, tamquam ex- ccelesti hierarchia ctiam ordines sunt

cellentissimis et divinissimis essentiis qui illustrantur et qui pcrhciuntur,
inferiores sacras et ccelestes dispositio- sicut qui purgant, et qui illustrant, et
nes, cum omni castitate purgantibus qui perficiunt; sic ut naturae, quae su-
ordinibus proportionibus coelestium
et premae ac cajtcris diviniorcs, subordi-
hierarchiarum, implentibusque eas di- natas sibi sacras ac aelestes adornatio-
vinissimarum illuminatione, et con- nes ab omni quidem ignoratione mo-
summantibus in sacratissima hierar- dis scilicet ccelestibus istis hierarchiis
chicarum intelligentiarum scientia. Et- accommodatis purgent; impleant vcro
enim jam a nobis dictum est, et elo- ipsas divinissimis illustrationibus, per«
quiis divinitus comparatur, non eas ticiantque liquidissima divinarum in-
esseomnes ccelestes dispositiones in telligentiarum scicntia. Etenim jam a
omnibus sacris deividis iliuminatio- nobis dictum cst, et ab eloquiis divi-
num scientiis, scd ex Deo quidem ira- nis pronuntiatum, non easdem esse
mediate primas, per illas autem simi- omncs ccelestes descriptiones, neque
liter iterum ex Deo subjectas propor- parcs in omnibus istis sacris divina-
tionaliter eis illuminari manifcstissi- rum illustrationum scientiis, sed ei
mis divinitatis radiis claris. Dco quidem immediate primas, per
illas autem rursum ei Deo inferion

pro ipsarum modulo et captu lucidis-

simis divini radii splendoribus illumi-
nari.
 I). AUt. MAG. <>|{|). |»|{ l.h

confirmationem bonorum, qu.rdam dis-

positio caelestis, i«l est, aliquis ordo de
CGBlesti hierarchia : castissimum, neutrius
generis. i malitia receptus, id est, ma-
lus factus, inconfusa y
id est, sine oaixtio-
ae malorum ad honos : cadit, id est, <*e-
cidit.
r
\ el loquitur ex hypothesi, scilicet si

possibile aliquem malum fieri ex

esset
cis, statim caderet unde (juoniam nul- :

lus ccelestiuin animorum post deemonum

JUMSIO KT KXPOSITIO TEXTUS. casum malitia umquam captus est hoc :

enim neque a divina didicimus Scriptu-

ra. neque quisquam e\ divinis sapienti-

hus Patribus dixit. ll;ec autem sciens

per indulgentiam ait, ac si aliquis dicat,
quomodo mundissimi quidem sunt, im-
maculati et purgatione non indigent :

Sed dicis (jitia, etc. verum et si daremus qucmquam eorum

in aliqua malitia factum, utique in con-
trarias virtutes procederet, ita ut reliqui
similiter innocentiam habeant et purga-
tione quod hoc ita sit,
non indigeant : et

manifeste monstravit, dicens enim ad ob-

jectionem, proprium sensum, et verum
subinferebat.
Multitudinum, scilicet daemonum.
Deinde solvit dicens, quod mirahilis
Hic ponit quaestionem contra imme- purgatio coelestis hierarchiae cst per hoc
diate dicta, etprimo ponit qusestionem. quod inferiores ordines removentur a
Secundo, confirmateam, ihi, lujo autem nescientia per hoc quod illuminantur a
quia quidem, etc. Tertio solvit, il)i, Sed superioribus, circa quaedam divina quae
est dicendum, etc. antc nesciebant quia non omnes omnia:

sciunt, sed inferiores de multis docentur

Est ergo quaestio contra hoc qUod di- a superiorihus. Et secunduni liunc mo-
ctiim est,quod noslra hierarchia est con- dum superiorcs sunt purgantes, illumi-
formis angelicae, in hoc quod habet pur- nantes et perficientes, et inferiores pur-
gandos, illuminandos et perficiendos : gati, illuminati et perlecti. Et hoc suffi-

9ed hoc videtur falsum, in ccelesti hie- cienter expositum et disputatum est in

rarchia enim non videntur esse aliqui tertio capitc. Ccelestis liierarchise.

ordines purgandorum, cum non sint ihi In subjectis, id est, inferioribus, a Deo,
aliqui immundi qui excluduntur a parti- quia non agunt nisi in virtute quae pro-
cipatione divinorum. Et hanc duhitatio- cedat in ipsos a Deo : ignorantiam, id est,

ni ni confirmat dicens, quod omnes sunt nescientiam : « Est enim ignorantia pro-
mundissimi, et non fuit aliquismalus qui « prie, ut dicit Augustinus, eoruni quae
nuii ceciderit cum apostaticis Angelis, et « quis scire tenetur, » et est peccatum,
remanserit in illa hierarchia. Implentibus, vel immittendo novas for-
mas, vel eas quas habent magis simpli-
Jum, id est, post casum malorum et ficando et quanto simplicior est, tanto
:
 DE ECCLESIASIICA tUERAHCHIA, CAP. VI, § 8. 751

est universalior et ad plura se extendit, Causis : dictum est in Ccelesti hierar-

sicut dicit Avicenna, quod « superiores chia. Deividis, id est, quibus Deus \ i-

« essentiae habent formas magis univer- detur : iterura ex Deo quiu virtu* divinn
« sales : » et hoc idem dicitur in libro de in omnibus operatur.

-*-*-»-
 CAPUT VII.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TII. COHDERII, S. J. INTERPRETATIO.

De perjiciendis in dormientibus. De iis quce fiunt circa defunctos.

SYNOPSIS CAPITIS

Prima parte hujus capilis tradit :

I. Sanctos ex hac vila loetos decedere futurae hoatitudinis spe plenos ; et eorum corpora
in resurreclione futura gloriosa.
II. Recenset diversorum errores circa mortuos, ot assignal rationem, cur tristes morian-
tur ii qui male vixerunt.
III. In morte sanctorum fideles etiam laolaii.

Secunda parle descrihil ritum sepeliendi morluos, sive ecclesiasticos, sive sanulares
fidelos.

Tertia parte subjungit contemplationem, in qua exponil:

I. Quid sihi volit fidelium sepullura.

II. Quid cantica ol Lectiones.
III. Cur ad sepulturam admittantur ordinesqui vacani expiationi, oxclusis solis catechu-
menis.
IV. Quid >il>i vclinl precos antistilis supor defnncto, el cur illnin salutet.
v. Quales promissiones factae sinl defunctis piis et quid sinus Abrahaa significet.
;

V!. Cnr pro defunciis oretur; quibus defunctis preces prosint.

el

VII. \ii aDtistitem,tamquam Dei interpretem, defuncto promissa a Deo praamia addicere :

et ibidem explicat, quam habeat polestatoni ligandi et solvendi.

VIII. Cur dofunclns inungatur.
IX. A.gi1 de loco sepultureB; et exponil quid sibi velil illa finalis affusio unguenti.
X. Ail invocationes consecrationis non osse propalandas.
XI. Disputat, cur infantes adhuc rationis incapaces baptizeutur.
 DE ECCLKSIASTICA IIIERARCHIA, CAP. VII. 6 I
:-,'.i

ANTIQUA TRANSLATI ). BALTH. COKDEUII, S. J. INTERHRETA

His autem diffinitis, neccssarium est His ita constitutis, neccssario etiam
dicere, ut aestimo, quae a nobis sacre in dicendum arbitror de his quae circa
dormientibus perficienda sunt. Ete- defunctos nobis sancte fiunt. Neque
a
nim neque hoc commune est sanctis enim hoc sacris profanisque communc
et immundis sed sicut diversa forma
: cst ; sed, sicut diversa est utrorumque
est utrorumque vitae, sic ad mortem vita; forma, sic dum
ad mortcm per-
venientes, qui quidem sacram habent gunt hi quidem qui sanctam vitam tra-
vitam, in veras promissiones diviniia- duxerunt. ad veras Dei promissiones
tis respicientes, tamquam veritatem intuentes, quarum veritatem quodam-
suam in ea quaj secundum ipsam est modo in resurrectione jam conspexe-
resurreciione contemplaturi, cum fir- runt, cum
tirmaet vera spe, gaudioque
ma et vera spe in laetitia divina ad divino ad mortis terminum, tamquam
mortis summum veniunt, velut ad ad finem certaminum proficiscuntur ;

finem divinorum certaminum, in per- quod ceito sciant sua omnia, propter
fectissima et non deficiente vita et sa- futuram suam resurrectionem, in ti

lute, quaj secundum eos erunt omnino fore in illa perfecta eeternaque vita ei

scientes per futuram suam universa beatitudinc.

lem resurrcctionem.
760 I). \\M. MAG. ORD. VWYA)

In tertia comparal hosadalios, ibi (§

Titliiiin autem nuilo t etc.

I'i autem pars dh iditur in <liu-.
im.i

In prima enim continuat Be ad praece-

dentia. Id secunda prosequitur, ibi, Et-
cuim neque li>» commune, etc.

Sununa per 86 patet.

Ilis sciiicet qua3 pertinent ad ingre-
DIVISIO ll FXPOS1T10 TKXTUS. dientes e1 proficientes, diffinitis, id est,

determinatis, in dormientibus, id est,

mortuis, sunt enim quasi dormientes
apud l)(!Uin in cujus potestate est revo-
care eos ad vitain quasi a soinino, qua-
ffis autem diffinitis, etc, mvis in se sint mortui.

Deinde prosequitur, ct dividit in par-

tes tres. ln prima ostendit quid speciali-
ter ab injustis efficiatur in his qui sancle
moriunlur quantum ad totius hominis
vitam. In secunda speciticat et secundum
In parte superiori determinatum est de animam et secundum corpus, ibi (§ 2),

operationibus hierarchicis, qure suntcir- Sanctas enim animse, ctc. In tertia ponit
ca ingredientes et proficientes, in parte diversas opiniones super his quae deter-

vero ista determinat de opcribus hierar- minata sunt, ibi (§ 3) Immundos vero,

chicis, quae sunt circa exeuntes : et hi etc.

sunt morientcs. Mors autem duplex est,

scilicet corporis, qua separatur anima a Primo ergo quod non idem agi-
dicit,

corpore : et sacramentalis, qua moritur tur in sanctc morientibus et immundis,

quis veteri vitae. sicut nec similis fuil eorum vita : sancti

Primo ergo determinat dc operatione enim intendentes ad divina promissa, ve-

hierarchica, qua? est circa morientes pri- niunt ad niorteni cum gaudio sicut ad
ma morle. In secunda circa morientes coronam certaminis accipiendam : sciunt

secunda morte, ibi (§ 20), Quod autem eniin indnbitanter, quid eis futurum sit

el pueros noudum divina, elc. in alias vita, quam hahcbunt per resur-
Prima autem pars dividitur in partes rectionem.
tres. In prima ponit quse perficiuntur vel Etenim, quasidicat : Ideodicendum est

efficiuntur aChristo in morientibus : un- de perficiendis in dormientibus, quia hu-

de intitulatur de perficiendis in dormien~ jusmodi perfectiones sunl proprie opera-
/i/ju.s, id est, de his qua? in mortuis perli- tioncs hierarchise, in quibus inlideles
< iuntur. Secundo ponit ritum, ibi (§ G), non communicant. Immundis, id est,

Conrjregans divinus saccrdos, etc. Tertio infidelibus vel peccatoribus. Venientes,

ponit theoriam, lbi(%7), Sed hsec quidem supple, diversimode recipiunt: non enim
si viderint, etc. in eodem loco sepeliunlur : ita quod, qui
Prima autem pars dividitur in partes quidc/n, ctc. id est, qui sancte vixerint,
tres. In prima ostendit quid efficiatur a suam, id est, divinarum promissionum,
Christo in sancte morientibus. In secun- secundum ipsam, scilicet veritatem vel
da, quid in non sancte morientibus, ibi divinitatis virtutem, contemplaturi susci-
(§ V), Coinquinationibus autempleni, etc. piendo quod promissum est : firma pro-
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. VII. § 2. 761

pter puritatem consciontice, vera propter titudine fidei, qum erunt secundum
promissionem fidei mortis siimmum, id id est, quis eril eorum atatus in aiia vita,
est, ultimum vel optimum quod tunc de perfectissima % quia omnifl abscindetur
laboribus pramiantur, finem divinorum corruptio, et non deficiente, quia vii
cerlaminurn, id est, quibus pro Deo c<-r- salus erit tuam/u-
e\s,per resurrectionem
tarunt, pro liis coronandi : ipsi, dico, turam universalem, quia omnes resur-
scientes omnino, id est, indubitanter cer- genl etiam cnm omnibus membris.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTLRFRLTATIO.

enim animae ad eam in ma-

Sancta? Narn sanctas quidem animas cum in
la secundum hanc vitam potentem ca- hac vita dcgentes adhuc perverti
dendo conversionem non venientes, in possint, in regeneratione illaad statum
ea iterum generatione inconvcrsibilcm immutabilem Deoque maxime confor-
habebunt deiformissimam transordina memtransfcrcntur. Pura veroillacorpo-
tionem. Alunda autem sanctarum ani- ra, quas sanctis animabus copuiata cum
marum conjuga et coeuntia corpora iisdem simulamlmlarunt, et de-
et

conscripta et commilitantia, secundum scripta sunt. atque una certarunt, ;

divinas suas collocationes in animarum divinis sudoribus. in auiinarum secun-

incommutabili secundum divinam vi- dum divinam vitam lirmiiate, sibi quo
tam fundamcnto recipicnt propriam que propriam resurrectionem sortien-
rcsuiTcctionem eo enim quod in vita
: tur sanctis enim animabus copulata,
:

cinnt secundum hanc vitam in sacris quibus in hac vita conjuncta fuerant,
animabus, vclutmembra Christi facta, ut quas jam Christi membra i.icia sintj
deiformem et incorruptibilem immor- deiformem et incorruptam, atque im-
talemque et bcatani iccipicnt quietem. moi talem beatam |ue re |uiem c
In his ergo sanctorum est quies in la;- quentur. Kincfit ui sanctorum obdor-
titia et immobili spe, in divinorum cer- mitio sit in lcetitia certisque spebi
taminum provcntura summuin. dum ad certaminum divinorum finem
vcnit.
 I». AUJ. MA(i. ()\\\). VU.YA).

rius a Deoadpeccata converti non pote-

runt. Et hoc dabitur eis in promiuxn :

quia qniindo potueruul convertii uolue-

runt. Conjuga quantum ad unionem .i<l
ease unumconstituendum, coeun/in quan-
tum ad unitatem operationis, coambulabir
lin conscripta quantum ad divinam prae-

destinationem : alia littera, « conscripta

EXP0S1T10 TEXTUS.
« commilitantia » quantura ad pugnam :

ct iteruin, dico, bsc conrecipient, id c>t,

simul cum animabus, propriam resurre-

ctionem, quia eadem numero resurgent,
secundum divinas sua.s collaiiones, iil est,

Sanctas enim animse, etc. secunduni diversa loca in quibus sepulta

sunt secundum hoc quod fuerunt
: vel
firmiter collocata in Deo obediendo sj>i-
ritui, et hoc incommutabili /umlamento

animarum secundum divinam i/am, id \

est, quando animae fundabuntur incom-

mutabiliter in divina et incorruptibili vi-

Hic ostendit specialiter quid reeipiant ta.

secundum animam prinio, et secundum Eo cnim quod corpora erant mixta,

corpus, ibi, Munda autcm sanctarum, id est, conjuncta velut incmbra Christi '.

etc. Et hoc etiam meritum recipient pro prae-

mio, dei/ormem quietem, id est, imniu-
Dicit ergo primo, quod sanctorum ani- tabilem, vel similitudinem Dei, et in-

mae in illa vita mutabuntur in quamdam corruptibilem quantum ad particula-

firmitatem, quia non poterunt converti a res corruptiones, immortalcm quantum
Deocadendo in mala quae sunt secundum ad universalem corruptionem, beatam
vitam istam : et similiter sancta corpora quantum ad gloriam corporis. Scien-
illis conjuncta in quibus animae Dco mi- dum tamen, quod sola glorificatio catlit

litaverunt, recipient simul cum anima per sub merito sanctorum, et non immorta-
resurrectionem immutabilem vitam et litas,cumcommuniterboni et mali incor-
beatam quietem, propterhoc quod mem- ruptibiles resurgant sed non omnes im- :

bra (Ihristi fuerunt unita suis animabus. mutantur, ut dicit Apostolus, I ad Co-
Sanctas animse non venientes ad eam rinth. xv, ol '. Et ideo ista immutatio
convcrsionem potentem inmala, qusesunt cadit sub merito : immortalitas autem
secundum hanc vitam cadendo, quia po- non est a natura, sed ex merito Cbristi :

tentia cadendi, in ea iterum generatione, meruit enim toti naturae humana? immor-
id est, iterata corporis restitutione secun- talitatem. In his, scilicet praedictis bonis

dum resurrectionem in transordinatio- ipsa quies proventura in Ixtitia et im-

nem deiformissimam immutabuntur in- mutabili spe in sunwium, id est, prae-

conversibilem, id est, in hoc quod ulte- mium.

1
I ad Corinth.vi, 15 : Nescitis quoniam corpo- * I ad Corinth. xv, 51 Ecce mysterium vobis
:

rn rr<tra mrmbra suvt Christi ? Cf. etiam I ad dico : Omnes quidem reburgemus, sed non omnes
Cor. xii, 27. immutabimur.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII. § 3. [63

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDKRII, S. J. INTERPRETATIO.

Immundos vero alii quidem in non Profanorum autem alii quidem sine ll

subsistentiam irrationabiliter cestimant ratione putant corpora nostra penitus

redire. Alii vero corporalem in semel aboleri ; alii vero censent corporeum
corrumpi propriarum animarum con- hoc cumpropriis suis animabus conju-
jugationem velut incompactam eis exi- gium repudio semel dirimcndum, tam-
stentem deiformem vitam et beatam quam illis in deiformi vita beataqucrc-
quietem, non intelligentes nequc satis quie parumconsentancum ;nequaquam
in scientia divina eruditi inchoaverunt intelligenteSj nequescientiadivina eru-
jam secundum nos in Christo dcifor- diti, nos jam deiformcm in ChristO vi-
missimam vitam. Alii autcm corpo- tam inchoasse. Alii autcm aniniabus
rumaliorum distribuunt animabus con- aliorum corporum conjugia attribuunt,
jugationes, injuste agenteshoc in ipsis, in quo, mca quidem sententia, quan-
ut aestimo,suspicantesdivinisanimabus tum in ipsis cst, injuriam irrogant cor-
eta sacris retributionibus non rectc pri- poribus. qiuc cum divinis animahuscol-
vantes ad finem venientia divinissimo- laborarunt, eademque sacris suis prae-
rumcursuum Alii autem, nescio quo- miis dcfraudant, cumdivinum cursum
modo ad matcrialcs notiones rcvocati, consummarint. Alii porro, nescio quo
dixerunt conformem hujus vitaj sanctis pacto, ad terrenas cogitationes dilapsi,
repromissionem sanctissimam et bcatis- dixcrunt, praesenti similem beat
vitae
simam quictem, ct cscas proprias mu- promissam esse sanctissimam beatissi-
tatas vitae eisqui in Angelis sunt, injuste niamque sortem, cibosque itas vai iabi- \

projecerunt. Sed non recidet aliquis a li proprios iis qui angelis eequalea sunt,
sacratissimis viris in talcs crrorcs : sed nefarie appiicuerunt. Sed absit, ui um-
confestim sc susccpturos cssc Christi- quam sanctus vir quispiam in istius-
formcni quictcm, scicntcs cum in lincm modi errores incidatl verum iili san-
vcnicnt hujus vittt in incorruptioncm cti, qui se totoa Christiformem sortem
suam viam vclut propinquiorem jam percepturos cognoverunt, ubi ad hujua
factam nianifcstis vidcnt, ct donatio- vitas lincm accesserint, viaxn suam ad
7f>4 I). Al.lt MAG. ORD. IMU.h
nes divinitatis laudant, et divina: dc- mcorruptioncm, quasi jam propinquio
lectationis iinplentur ad ea quas retro rcm factam, intucntcs, sumini Dcimu-
sunt conversionem, non in aliquo ti- ncra collaudant, divinaque voluptate
mentes, sed bcne scientes, quia posses- adimplentur, non jam amplius pervci ti

sa hona firmiter et ajternaliter habe- metuentes, scd probe cognosccntes, se

bunt. bona parta firmitcr pcrpctuoque pos-
sessuros.

iterum anim.T unicndum, ut cum ipsa

immortalitatem participarct : ct sic ne-
gabat resurrectionem corporum.
Tcrtia opinio qua3 incipit, ibi, Alii au-
EXPOSITIO TEXTUS. tem corporum, etc, diccbat, quod in re-
surrcctione uniebatur anima corpori, in
quo mortaliter vivcbat, scd non cidem
quod deposucrat sed assumebat corpus
:

subtilc aethereum : et hic fuit error Ori-

Immundos vero, etc.
genis in quibusdam suis scriptis, quam-
vis in aliis neget, et tunc temporis erat
forte opinio aliquorum haereticorum, sic-

ut erant Simoniani.
Quarta opinio quae incipit, ibi, Alii au-
quod resurget
temnescio, etc, dicebat,
Hic ponit diversas opiniones de resur- anima cum corpore eodem, sed quod il-
rectione, et primo ponit quatuor falsas, lud corpus utetur cibissicut nunc, etaliis
secundo unam veram, quae est secundum delectationibus corporalibus, et nihil esse

fidem, ibi, Sed non recidet aliquis, etc. beatitudincm : et hoc dixit Papias Ilie-

Prima ergo opinio erat, quod anima rapolites, quem secuti sunt etiam in hoc
secedebat in non ens, et haec opinio fuit Appollinaristae, et hoc etiam dicit Mahu-
Empedoclis qui ponebat animam esse met inlege sua, et similiter Judaei in Tal-
harmoniam destructo enim harmonico,
:
muth diccntes quod « comedent anseres
harmonia non remanet. « in alia vita, et leviathan. »

Secunda opinio quae incipit, ibi, Alii

vero corporalem, etc, fuit Platonis, qui Priniam opinionem non refutat, quia

dicebat, guod « animae in morte non cor- reputat eam oinnino irrationabilcm et a

« rumperentur, sed redirent ad stellas Philosophis etiam refutatam. Secundam

« quarum compares factae sunt, et a qui- reprobat per hoc quod vita perpetua
« bus in corpora infunduntur : » et hoc jam incepit in corporc Ghristi, quod est
quantum ad bonos. Malorum enim ani- ejusdem spccici cum nostris corporibus,
mas dicebat in vilius corpus descendere, et ita nostra corpora sunt connaturalia
sicut <lc viro in mulierem, et deinde in incorruptibili rei. Tertiam reprobat per
aliud brutuin, ct de nobiliori in vilius, hoc quod non cst jiistuin cum anima
si

quousque peenitentiam egissent, et reci- praemiaretur, corpus (quod cum ipsa

perentur ad slcllas. Corpus autem tam- etiam laboravit in merito) esset expcrs a
quam non pertinens ad aliquam naturam praeinio. Quartam reprobat ex hoc quod
slellaraua perpetuam, dicel)at non esse sanctis est repromissa vita similis Ange-
 ::

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, § :;.

lis. Mutth. xxu, 30 : Erunt sicut Angeli « sis in dciformi vita et bnnis finibus,
Dei. Lnde injustum foret dicere futuram « non intelligentes !>>'</>/>' suffieienter in
eis naturalem vitain : <•! propler hoc non « scicntia divina docti ineeptam jam m
est in hos errores cadendum ex vera fide a Christo nostram deiformissimam <- >

Christi, qui docet, quod in line vita> san- « lam.y> Conjugationes /i&e&t, conjunctos,
cti scient se recepturos quietem similem ffttfpiean/<sff,idest,opinantefl \^si,privani
Christo, et in anima et in corpore, <-t non recte corpora venientia perseveranter
quod implcbunturdivinis delectationibus ad /inrm, scilicel morem, Bcilicet divinis

et non corporalibus, nec timebunt recide- animabus. Materiales notiones, id <^t,

re in priores asrumnas et peccata, lirmati non co^noscentes nisi matrrialia, dixe-
oeternaliter in beata vita. runt sanetissimam repromissionem tan—
ctis factam
beatissimam quietem >-sse
ct

Jmmundos, id est, infideles, in non conformem vit.r hujus corruptibilis, >(

subsistentiam, id esl, in non esse, redire, projecerunt infuste, \<\ est, indigne altri-
scihcet animain et corpus redire in ele- buerunt escas proprias huic vitse mutaUe,
menta. id est, a quamutati sunt, vel quffl in ino-
Alii vero dicunt corporalem conju<ja- tu est, his qui in Angelis sunt, i<l est, qui
tionem animarum propriarum, id est, in nuinero Angelorum computati sunt.
conjunctionem curporum ad animas pro- A sacratissimis viris, i<l est, doctrinifl

prias esse in scmel corrumpi, id est, Catholicoruin Patrum. Christiformem,

quousque iterum semel corrumpatur lio- id est, in corpore et aniina Bicut Chri-
nio, deinde non recipere eadem, velut sius. I ad Corinth. xv, per totum capul '

deiformem vitam, id est, pcrpetuam, « Si Christua resurrexit, et dos resurge-

incompaclam cis, scilicet corporibus, id lnus. » Scientes, scilicet sancti mortui,
est, inconvenientem, quia non sunt de vident viam in incorruptionem suam, itl

natura incorruptibiliuin, non intelliyen- est, corporis el animse simul. />i<>/>m-

tes isli errantes, quod sanctijam inchoa- quiorem, quam prius, quia oportebil

verunt divinissimam vitam in Christo se- prius mori, et deinde resurgere, manife-
cundum nos, id est, <ju<m1 uostra immor- stius dotati una stola et securi de reliqua

talis vita jam incepit iu Christo, sicut donationesJBia exhibitas, quoad animam,
dicitur ad Col. m, -5 : Vita vestra est abs~ ci exspectatas Becure quoad corpus, lau-
condila curn Christoin Deo, Conjunctam dant per gratiarum actionem : divinx,
cmu eo quasi habcntes imo inchoalani. ikiii materialis, genitivus pro ablativo :

El hoc concordal alteri translationi quae ikiii in <ili</u<>, i<l est, mill" modo timen-
sic AIH autem a propriis ani-
habet : « tes conversionem ad <'<i quss r>tr>> tunt,

« mabus semel abrumpi corporalem <<>>n- Bcilicel peccata, \ el prateritae \ itaa con-
« municationem sicut inconvenientem ip- (lilioiics.

Cf. pracipue l ad Gorinth. xv, 1-2 et seq., 20 <-\

ieq., • - et ieq., Bt »1 ieq
 , r,i; I). ALB. MAG. onr». IMU.h

ANTIQUA TRANSLA.TI0. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

autem pleni et
Coinquinationibus Verum qui iniquitatibus nefariisque
immundis maculis, qai quidem sacram sceleribus sunt cooperti, siquidem ali-
quamdam consecuti sunt doctrinam, quam sacram hauserint instructionem,
ipsi vero eam animo perdite
ex proprio eaque ex animo perniciose abjecta ad
repercutientes, sponte in corrumpen- corruptrices voluptates sponte sua de-
tes se dederunt concupiscentias, cum voluti fuerint, cum jam ad finem
vitae
ad finem veniunt huic vitoe imparati, pervenerint, non jam eislexdivinaaeque
ut eos bene spernens manifestat elo- despicabilis apparebit, sed perniciosas
quiorum divina legislatio, perditas passionum suarum voluptates aliis
propriis passionibus voluptates aliis longe oculis adspicientes, sanctamque
oculis inspicientes, et sacram vitam a vitam, quam imprudenter neglexerunt,
qua stulte recesserunt, deirkantes, mi beatam praedicantes, miseri et inviti ex
serabiliter et coactive rescinduntur hac hac vita decedunt, proptervitam suam
vita, ad nullam sacram spem manudu- pessimam nulla sancta spe fulti.
cti propter pessimam vitam.
 DE ECCLESIASTICA IIIKUAKCIIIA, CAP. VII, § L. 761

babentes spem ulterius perveniendi ad

vitam sanctorum, propter vitam prete-
ritam ab ei> male peractam.

Maculis, scilicet peccatorum, doctri-

iiam, scilicet fideiu informenij exproprio
animo, id est, proprium motum Bequen-
tes, perdite t iil est, Miam perditionem,
ad
KXPOSITIO TKXTUS. repercutientes, eo quod bona doctrina,
quantum in se estj ad bonum, cui mali

resistunt, non usi sunl : corrumpentes vir-

tutem et bonum naturss, vel errantes, nd

finern, scilicet mortis, huic vitse quaiu
consequuntur, eloquiorum. Sap. v, 8 :

Quid nobis pro/uit superbia ? etc.

Deinde dicit, quod illi qui coinquiuan- Perditas, id est, perditionis causas,
tur maculis peccati, quamvis sunt conse- aliis ocu/is, iion secundum substantiam,
cuti sacram doctrinam, habentes fidem secundum affectum, quia quod prius
si-il

informem, quia tainen resistunt doctrinae cum gaudio et amore viderunt, post-
sanctae, dantes se concupiscentiis carnis, modum tristitice causa eis erit, a qua
quando veniunt ad mortem, inveniuntur stultc, etc.
non prseparati ad beatam vitam el ideo :
Deificantes, id est, glorificantes : alia

sacra doctrina in contemptum eorum do- littera, « beatificantes ,* rescinduntur coiir

cet, quod post mortem condenmabunt tra seipsos pugnando, coactive propter
vitam suam praeteritam, et laudabunt vi- impossibilitatem bene operandi, e\ hac
tam sanctorum, a qua stulte recesserunt, rita, in qua vivunt dainnati, pessimam
et sic torquebuntur dolore interiori, non vitam quam inhoc mundo egerunt.
768 I). \\M. MAG. ORD. PK.KI).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Talium autcm nullo futuro secun- Quoniam autem in sanctorum

dum dormitiones sanctorum virorum. obdormitionibus nihil horum accidit,
Ipse quidem ad finem veniens proprio- is qui properat ad finem certaminum

rum certaminum, lastitia sancta reple-
tur, et cum delectatione multa ad
viam ascendit divinae iterum gcnera-
tionis. Dormientis autem domestici
secundum divinam familiaritatem, et
similem conversationem, ipsum qui
est beatificant, ad palmiferum optate
suorum sancta quadam lastitia comple-
tur, magnaque cum jucunditate sacra:
regenerationis iter ingreditur. Propin-
qui autem ejus qui defunctus est, pro
jure divinae propinquitatis ac morum
similitudine, beatum ipsum, uti vere
est, praedicant, quod ad optatum vi-

venientem finem, et victorias causali ctoriae bravium pervenerit, .iuctorique

gratulatorios cantus referunt, adliuc et victorice canticagratiarum solvunt, at-

se vcnturos foresimilem adoptantes que sibi similem sortem optant deni- ;

quietem :accipientes vero eum ad que assumentes ipsum ad antistitem

summum sacerdotem ducunt, tam- portant, quasi sacris coronis numeran-
quam ad coronarum divinarum dona- dum; qui libenter eum suscipit, eaque
tionem. Ipse autem cantans suscipit et justa peragit, quae divino instituto
perficit secundum legem sacram in exhibentur iis qui sancte obdormie-
sancte dormientibus perficienda. runt.
 DE IXCLKSIASTICA IIIKHAUCHIA, CAP. VII. g 5. 7 »59

tuumadEpiscopum, qui es1 Loco Dei, bic-

ut ad accipiendum praBmium .1 Deo pro
bouisqu» gessit et Episcopus : >u-<- i[iit

eum cum cantu, et f.icit ea quaa sunt fa-

cienda circa dormientes, ut post dicet

Talium, scilicet coinquinationibus ple-

norum, ipse, scilicel sanctus vir. Iterum
EXPOSlTtO TBXTOS. generationis, id est, iteratae factionis, sci-
licet resurrectionisj divinse, id est, divina
virtute factae, non ad viam, mors
aaturali,
enimest via in resurrectionem, quia non
Taliurn autein, etc. resurgit qui uon mortuus est, et quia ex
glorificatione animse venitur iu gloriam
corporis. Dormientis, id est, mortui se-
cundum divinam familiaritatem, non
secundum carnalem cogitationem, ipsum
Dbinde comparat sanctos morientes qui est, scilicet mortuum, qui utcumque
malis, dicens, quod nullus malorum mo- est, vel <
1
1 i vere incipil esse propter in-
ritur sicut moriuhtur
sancti sanctus :
corruptionem, beatificant, id est, beatum
enim vir veniens ad mortem in qua liniun- reputant, ad palmiferum finem, id estj
tur sua certamina, impletur gaudio, san- ad mortem, in qua palmam pro victoria
ctani resurrectionem exspectans, et tunc accipiat, optate, secundum uin desi-
illi quisunl sihi familiares ul consortes derium, causali, id est,Deo qui est cau-
eum beatum, quia
divinsB vitre, rerfulant sa omnis victoriae, secundum legem, id
venit ad palmam quam optavit, de quo cst, secundum ordinationem bierarchi-

gratias Deo referunt, optantes et ipsi ad cam.

similem venire linom, et portant mor-

XIV 44
 .

'70 I). \\M. MAG. Oltl). IMU;i>.

ANTIQUA TRANSLATJO. BALTH. CORDEPJI, S. J. INTERPRETATIO.

//. Mysterium in sancte dormientibus. II. Mysterium super his quisancle

obdormierunt

Congregans divinus sacerdos sacrum Coacto caetu sacro, divinus antistes,

chorum, siquidem sanctiflco fuerit or- si quidem in sacris fuerat qui obdor-
dine dormiens, in conspectu divini al- mivit, ante divinum altare illum incli-
taris recumbere faciens eum, initiatur nans, orationem ad Deum et gra-
infit

Deo oratione et eucharistia : si autem tiarum actionem sin autem sanctis

;

sanctis monachis aut sacro populo co- monachis sanctove populo annumera-
ordinatus est, ad honorabile sacerdo- tus fuerat, ad venerandum sacrarium
tium, ipsum recumbere facit ante sa- ante sacerdotum introitum collocat.
cerdotalem introitum. Deinde perficit Praesul deinde pcragit ad Deum precem
ad Deum eucharistialem orationem et gratiarum actionem deinceps vero ;

summus sacerdos consequenter au-

: diaconi, verissimis de resurrectione
tem ministri in divinis eloquiis prola- promissis, quaj divinis Scripturis inser-
tas non mendaces promissiones de sa- ta sunt, recitatis, iisdem consona at-

cra nostra resurrectione legentes, sa- que aequivalentia Psalmorum cantica

crc confhentes, haec cantant et poten-
tes psalmicorum eloquiorum cantus
deinde ministrantium primus resolvit
catechumenos, et praedicat jam dor-
mientes sanctos, cum quibus dignatur
modo defunctum coordinata recitatio-
ne, et hortatur omnes in
concinunt : tum archidiaconus catechu-
: menos dimittit, sanctosque jam defun-
ctos commemorat, quibus recens vita
functum consimili commemoratione
censct aggregandum, hortaturque om-
nes, illi ut beatum in Christo finem
Christo pete- petant ;tum accedens divinus antistes
 i .

DE ECCLESIASHCA BIERARCHIA, CAP. VII, §

<;. i /

re beatam consummationem. Deinde precem super eo sacratissimam pcra •

accedens divinus summus sacerdos git, qua linita, ipsemct antist. in-
orationem sacratissimam super eo fa- ctum salutat, etcum illo praesentes om-
citj, et post orationem ipse summus nes. Ouo peracto, antistes defunctum
sacerdos salutat dormientem, et post oleo perfundit, ct pro omnibus prece
cum praesentes omnes. Salutantibus facta, honorato lococorpus collocat una
autem omnibus infundit dormienti cum .rqualibus aliis corporibus san-
oleum summus sacerdos,et pro omni- ctis.

busorationem sacram faciens reponit

in domo honorabili corpus cum aliorum
coordinatorum sanctorum corporibus.

defuncto, el diaconi legunl Scripturas,

iu (
li i I » u s promittitur resurrectio, et ean-
tant idem, unde cantanl Psalmos, et ar-
chidiaconus expellit catechumenos, et

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTIS. recitat alios sanctos mortuos, et in line

recital praesentem mortuum commemo-
rans cum aliis sancte mortuis, et monel
ut omnes petant beatam mortem in
Christo : et tunc Episcopus accedit et
Congregans divinus^ etc. osculatur eum, et deinde omnes <[iii ad-
stant, et tunc ungil eum oleo sancto, <'t

faciens orationem sepelil eum in coami-

terin cum corporibus aliorum Bancto-
riini.

De sanctifico ordine, scilicet perGcien-

tium, ul Episcopus, vel sacerdos, vel dia-
conus : recumbere faciens, reponens ante
Ili«' ponil ritum eorura quaa per mini- altare, initiatur, i»l est, consecrat eum
stros Bcclesiae circa mortuum agebantur, Deo, Bicul »li\ii Moyses .iil Phinees, Vos
etprimo ponil operationem sacerdotura. iniiiahs iuauiiN aoslras, eti . nl con-
<••>(,

pecundo, operationem ministrorum, il>i, Becraslis. Eucharittia, id est, graliarum

Consequenter autem ministri, etc. Ter- actione : coordinatus, u\ r>t, si fuerit de
tio, operationem Episcopi, ilii, Deinde ordine monachorum vel populi
accedens divinus, etc. dotium, aha translalio, tctuarium, *

id est . anle locum ubi Btanl Bacerdoti -

Primo ergo quod saccrdos, quan-

dicit, i<l esl . iii introitu i hori ubi stal nopulus :

(Id aliquis sanctorum moritur, congregal eucharistialem orat id • -t. missam

totura chorum clericorum : e1 bi mortuus vel -i atiarum actionem, quia sicul dii it

fuerit de tribus ordinibus superioribus, \n_: ustinuSj >• <

h ationes \ el i»le< mosj nae
ponitur corpus ejus ante altare : sed si a pro \ alde bonis buu arura a< I

fueril monachus, aul .-

> I i <
1
1 1 i ^ de populo, • iir> .
» In <ir - - :
dicit

ponitur extra chorum : <-i circa I ipisco- Vpostolus, I ad riiessal. i\ . 12 el seq . • t 1

pus i.ini gratiarum actionem Deo pro ad i

"i mili. \\ per totum oaput, el Joan.
77J h. \\A\. MAG. oUh. nu;i>.
m. 32 alia translatio, « §uperfundit % i quia
.1 seq '.
Potentes virtute ad ex- rfi/,

pellendos daemones, quia continenl in se forte in fronte defunoti projiciebat »a-

tolam sacram Scripturam, ul supra ha- crum oleum.jwo omnibus, id est, coram
bitum est. Primus, id est, Vrchidiaconus, omnibus, vel pro omnibus fidelibus de-

resolvit, id est, expellit, prssdicat, id est, functis, vel qui ibi Bepulti sunt, //' domo
laudat vel clare annuntiat, dignatur, id honorabili t
id est, in dormitorio mortuo-
est, dignum reputal ut cum aliis eum or- rum, vel cmmiterio : eoordinatorum, i<J

dinel : salutat, id est, osculatur, in/wn- est, qui Bun1 ejusdem ordinia cum ipeo.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO.

///. Theovia. III. Contemplatio.

Sed haec quidem si viderint aut au- Haec quidem si adspexerint profani,
diverint immundi a nobis perficienda, vel a nobis fieri inaudiverint, profuse,

late ridebunt, ut arbitror, et erroris ut existimo, ridebunt, et erroris nostri

nostri miserebuntur. Non oportet au- ipsos miserebitur. Verum non est quod
tem ad hoc mirari enim non credi-
: si hoc miremur nisi enim crediderint,
:

derint, ut eloquia aiunt, neque intelli- juxta Scripturam, non intelligent. Nos

gent. Nos autem invisibilia pcrficien- interim, intelligentiis eorum quae ge-
dorum inspicientes, Jesu luciduco di- runtur perceptis, prasvio duce Jesu di-

cimus quomodo non irrationabiliter camus, non abs re prsesulem, eum qui

1
Bffii etiam hodie eanlanhu >fl r< litanturin Officio defuncloiuni.
 :

DE ECCLESIASTIOA BIERARCHIA, CAP. Vfl § :

summus sacerdos in aeque ordinatum defunct s est in chorum ordinis sui in-
chorum introducit et imponit dor- troducere ac recondere : nam sancte
mientem : signat enim mirabiliter se- declarat omnes in
regeneratione sortes
cundum illos fore omnes in ipsa iterum istas obtenturos, ad quas am i
r

generatione recubitus puram hic pro- propriam direxerint. I't puta, si quis
priam vitam implentes. Utpote, si dei- hic vitam sortitus sit sanctissimam,
formem quis habuit hic et sacratissi- eamque duxerit deiformem, in qunn-
mam vitam, quantum viro Dei imitatio tum nempe Deum imitari quis potesi
j

comprehensibilisest, indivinis erit per in futuro saeculo divino beatoque i

saeculum futurum, et beatis quietibus fruetur sin remissiorem quidem

:
illa
ipsi autem per formae summam si sub- deiformi, simul tamcn sanctam vitain
sistentiam sacram similiter, conformes quis egcrit, paria et ipse meritis
et ipse sanctis recipiet retributiones. praemia referet. Divinus itaque antistes
Pro hac divina justitia summus sacer- pro divina hac justitia gratias agens
dos gratias agens, orationem sacram rem sacram peragit, atque venerandum
facit, et colendam laudat divinitatem, laudat Dci principatum, quod iniquum
tamquam destructivam contra omncs tyrannicumque imperium, quo omnes
nos injustae et tyrannicae potenticu, premebamur, exterminavit, et nos ad
transducentemque nos in proprias ju- justissima sua judicia transtulerit.
stificationes.

Dicit ergo primo, quod si infideles

videant haec quae dieta sunt circa oiortuos
peragenda, deridebunt et nos errare re-
putantes, misericordia movebuntur ad
nos quasi ad errantes : et hoc dod
divisio et expositio TEXTus. mirum. quia spiritualem intellectum ha-
riuii actionum non capiunt, cum oon
credant.
Late, id est, lato ore : erroru vide-
tur ciiiiii erroneum mortuis
esse an- i

Sed hsec quidem, etc. tare vel legere, qui dod intelligunt, el
immundum esse osculari eos, el Buper-
II ' orare pro
quia Philosouhi eis,

probaverunt, quod mortui dod transmu-

tanl nr (!<• bono in malum, d< h\ er-
bo. Eloquia, Isa. \ u, 9 .
oostra litti ra
habet, Sinoti credideritis t non perma
ln parte ista ponil theoriam teletae bilis.
dormientium, ••! dividitur in partes duas.
Primo enim dicit q todo ea quaa circa autem invisibilia,
\ ? eti Hii im
mortuos aguntur, videntur infidelibus exponen quid spiritualil
derisibilia. Secundo ostendil oon esse quac circa mortuum aguntur. Kt prii
derisibilia, manifestando quid spirttuale quid signifn el quod ponitur in i h<
lateal in Bensibilibus actionibus, ibi, V< i
te altare, vel extra chorum ...l introitum
auteminvisibiiia.etc. ejus. Secundo, quid cantus el lecl
ibi B), Divin I | 1( ,
774 I). \\A\ MAG. (Hth. Pll i:i).

quid catechumenonira exclusio, ibi (>i 9), significat enim in ipsa iterum, id est, ite*

Intende quia, etc. Quarto, quid ea quffl rata generatione, Bcilicel resurrectione,
per Episcopum ultimo complentur, ibi fore omnes recubitus, i<l est, divert
(«i lu), Deinde accedens divinus, etc. quietes <! minsiones secundum illos, im-
plentes propriam vitam puram hic, id
Primo ergo quod quamvis illi
dicit, est, secundum <|ii<nl iili<|uis in hoc mun-

derideant, n<>^ tamen debemus spirituale do pure vivit. Alia littera, « in quibus
signum ipsorum dicere el contcmplari : « liic propriam i itam sortiti sunt. »

ideo enim ponitur mortuus in choro si Quis, i<l <'st. aliqiii--. quantum viro com-
fuit sacerdotalium ordinum, vel extra si prehensibilis est imitatio Dei, i<l <'-t.

fuil de ordine monachorum aut plebis, quantum homo potcst attingere ad imita-
ul significetur quod in resurrectione qui- tionera Dei, quietibus Deo similioribus
libet poneturper modum vita susb, scili- et beatioribus : ipsi autem, vel « alii, »

cct in eminentiori quiete beatitudinis si alia lillt-Tii. M'ilicct qui sunl inferioris
fuerit perfectus in vita sua, et inferius vitaB, per summam subsistentiam formae
secundum quod inferioris vitae in sancti- idcsl. per hoc quod subsuntforma vi- in

tate fuil : e1 propter hoc etiam reposito vendi his qui suminam justitia' vitam
corpore hic vel ibi, sacerdos vel Episco- aj;unl : alia littera, « per extremam », id
pus gratias agit Deo, qui sicjuste distri- est, inferiorem, formae scilicet vivendi
buit beatam vilam et quietem secundum demissionem, eo quod remissius vivunt,
modum propria? justitiae. sacrnm similiter subjacentem vitam,
Tnvis ibilia visu exteriori, idest, intel- quamvis vitam babentes sicut et superio-
lectualia quae significantur, pcrficiendo- res vel « cum, » alia littera
: confor- :

rum, symbolicarum actionum,

idest, in mes suis meritis ipsce eorum animae :

seque ordinatum, scilicet ipsi mortuu, ut alia translatio, « si aulem a dci/ormi

si fuit in ordine sacra dantiuin, ponitur « secundum summum subjcctam san-

in eorum cboro : et similiter si fuerit de « ciam. » Contra omnes nos pugnantis

monacbis aut de plebe ponitur extra potcntias, scilicet daemonem : in proprias,

cborum : dormientem, id est, mortuum, id est, in praemia propriarum virtutum.
 .

DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. VII, § 8.

"

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDIRII, S. J. INTERPftETATIO.

Divinarum promissionum
quoque Cantica porro divinarum promissio- II

lectio et cantus, manifestatoria quidem num ac lectiones explicant nobis sedes

sunt beatissimarum quietudinum, in illasbeatissimas, ad quas ii, qui divina
fragilitate habentes divinam consum- perfectione pra-diti sunt, promovebun-
mationem aeternaliter gravabunt dor- : tur ;
et quae eum, qui sancte vita fun-
mientis vero divinitus receptiva, vi- ctus est, excipiunt, viventcs autem ad
ventium autem adhuc exhortativa ad similem vitae fincm adhortantur.
similem consummationem.

Quietudinum in quibus sancti requie-

scunt, el lectiones gravabunt sternatii
KXP08IT10 TEXTUS. i<l est, iii BBternum puniendos ostendunt,
kabentes divinam consummationem in
fragilitate, i>l est, »'i>-*i|in ;i divina per-
fectione deGciunt, infirmitatem carnia
Bequentes. inguibus,*
Vlia transla

Deinoe <li<it. ([iiDil cantus d! lectiones Bcilicel quietibus, qui divinam habuerunt
manifestanl quietes Banctorum Io alio tetemaliter constitucntur , eti tur
Bsculo <'i poBnas malorum : et >i<
-

io re- totum ad sanctos, el litcra plana -

Bt

oeptione mortui ostendunl in \\\> qun receptiva, Bcilicel le< tio, id esl itos

promittuntur, el viventes hortanlur ut eos ostendens, ad simileiti tummat

taliter agant <|u<xl ad Bimilero Qnera ve- nem, i<l est, nt Bancte moriantui sicut illc

ni.int sicut ille venit, ut et i|»>i similiter morluuB • *•!

recipiant.
77(1 i). Ai.it. mag. <nti>. nu;i>.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Intcndc, quia nunc non omnes juxta Cabterum observa, quomodo non
consuetudinem purgandi ordines resol- omnes qui expiationi vacant ordines
vuntur soli vero sacris expelluntur
: pro more jam dimittantur, sed soli
choris catechumeni etenim ipse qui-
: catechumeni choro arceantur,
a sacro
dem ineruditus est universaliter omnis quod nimirum hic ordo sacri omnis
hostiae sacrae, et ad nullum neque mysterii sit expers, neque fas sit illi
parvum neque magnum sacre consum- quidquam siveparvum, sive magnum,
mandorum inspicere ci fas est, tam- eorum quae sancte peraguntur adspi-
quam neque sacrorum contemplatio- cere, quippe qui necdum ejus virtutis
nem virtutis participans per praeluccn- particeps existat, quceassurgitad divina
tem et luciferam theogcnesiam. Caiteri contuenda, quam solummodo indulget
vero purgandorum ordines in doctrina, sacra illa regeneratio, quae primam lu-
jam fiunt quidem sacrae traditionis, cem autemordines qui
confert. Caeteri
stulte autem ad ea q' ce ir.fcrius sunt expiantur, jam pridem quidem sacris
iterum recurrentes, opoitet in ea quae sunt instituti, sed quod stulte in dete-
ante sunt propriam reductionem per- riora relapsi sint, cum
ad anteriora vi-
ficere, divinorum quidem, quantumin tae suae rationes extendere debuissent,
symbolis, sacre adspectibuset commu- prsecipuis quidem sacris illis divinis,
nicationibus rationabiliter segregan- quae sub sacrosanctis signis latitant,
tur nocebunt enim immunde eorum
: interdicuntur,et ab eorumdem adspectu
participantes, ad plurimum divinorum, ac communione merito arcentur si- ;

et suum venient contemptum. Non in- quidem damnum referrent, si iisdem

convenienter adsunt in nunc perficien- indigne communicarent, et ad majo-
dis, apertc cdocendi et videntes secun- rcm rerum divinarum suique contemp-
dum nos formidinem mortis et sancto- tum devenirent. Non
incongrue autem
rum retributiones a veris eloquiis admittuntur ad ea quae hic geruntur,
laudatas, et caligines fore talibus im- ut perspicue discant et advertant mor-
mundis infinitas. Permittitur cnim tis incertitudinem et sanctorum prae-
 1 —
DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, § '.».

eis aeque utile videntes sacre consum- mia quaj in Scripturis veris cclebran-
matum ex ministrativa rtcitatione so- tur,quaeque illis eorumquc similibus
cium vere existentem a sa^culo sancto- impuris hominibus supplicia inrlnita
rum mirabiliter praedicatorum : et for- intentantur quibus utique specta- : e

tassis et ipsi ad similc desiderium culis fortc fructum capient, dum cer-
venient, et ex ministrativa scientia nent, eum qui sancte obiit mini.trorum
edocentur beatam vere esse in Christo prajdicatione cclebrari, ut vere consor-
consummationem. tem sanctorum qui a sxculo sunt, ip-
sique fortassis consimili desiderio tla-
grabunt, et ministrorum disciplina
docebuntur, quam vere bcata sit in
Christo consummatio.

visione mortui, el in desiderium eorum

qua' sanctis retribuuntur, el higianl ea
(jua' inalis conuninaiitur : el propter hoc
etiam permittuntur audire recitationem
KXPOSITIO TEXTUS. qua prsesens mortuus aliis sanctis connu-
meratur a diacono, ut hoe el ipsi desi-
derent, et docentur a diacono bonam i

mortem sanctorum.
Nunc, scilicet in hoc ritu, consuetudi-
Intende quia nunc, etr. nem, Eucharistiae el Chrismatis, resol-
vuntur, id est, excluduntur catechumeni.
Ilic appeliantnr catechumeni universali-
tcr omnes non baptizati el energumeni.
Bostise, id est, cujuscumque sacramenta-
lis oblationis, negue fas est, etc., oevi-
dentes que Bpiritualiter aon intelligunt,
Hic dicit de exclusione catechumeno- derideanl : contemplationem i irtutis spi-
IUIII. ritualis sacrorum % id est, symbolorum :

theogenesiam, id esl baptismum, //<< <-

Dicil ergo, quod non ex- in hoc ritu feram, quia esl teleta illuminationis, ut

cluduntur omnes ordines purgandorum, supra dictum est, prselucentetn, quia

sed solum cateehumeni hi enim, quia : primum Bacramenlorum. Traditionis eo-
nondum sunl consecuti lumen divinum 111 1 1 1
*
1 i.i- pertinenl ad (idera el sacrami
per baptismum, aon possunl aliquod sa- t,i, habenl enim Gdera inforraem,
crum videre sane, sicut nondum haben- inferius sunt, scilicel lemporalia bona,
tes spirituale esse : et i<lc<> ab omnibus i/i rii ijii.r ante sunt, st iliccl spiritualia,

excluduntur. Pcsnitentes autem de qovo, \.l Philip. iii 13 'ji i , '

cl apostatse quamvis excludantur a com- smit obiiviscens, <i</ <>it

s
munione Eucharistiffi, ae per indignam priora, extendens meipsum. jantur
participationera el divina el seipsos con- a\> adsi • tibus -
, id est,

temnant, ad suam perditionera sumen- quibus divina sacn videnlur, quantitm

tes : ab hoc tamen ritu non excluduntur, in symbolis videri possunt, el hocquan-
ul induoantur in tinioreni mortis ex ipss liiin .ul I ,u« li.u iMi.uii . I ( 1 1 ii- ii» , / n.
TTS I). \\A\. MAG. olll). VH.VA).

id eat, quia immunde parlicipantes >'<»- eat, Futura esae, immundis, i'l eat, pec-
rum, id est, eia Bciltcet divinis, nocebunt catoribua, taiibus, quales ipsi sunt, /////-

sibiipsis, ei miirni ad plurimum |>'T nitas t i<l cst, seternas. Sanctorum, qui
hoc contemptum divinorum, qun im- fuerunl '/ tseculo, id eat, ab initio mundi,
mundo loco reponunt dum sumunt : ui Micl.ct \braham,etc. : prsedicatorum,
quia per hoc salutis suaa detrimentum id est, laudatorum, ministrativa, id eat 4
patiuntur, Bicut enim dtcilur I &d Cor. diaconi, consummationem, i<l est, mor-i
xi, 2 Qui manducat et bibit indigne,
(
.) : tem /// Christo. Apoci xiv, 13 : ///v///

judicium sihi manducat <•/ hihii. h> moriui qui in Domino moriuntur.
nunc perficiendis circa mortuum fore, id

10

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

Deinde accedens divinus summus Deinde accedens antistes precem sa-

sacerdos, sacram orationem super dor- cram super defuncto peragit qua fini- :

mientem facit et post orationem

: ta, ipsemet antistes eum salutat, ordi-

summus sacerdos eum salutat, et dein- neque deinceps suo omnes qui adsunt.
de praesentes omnes. Ipsa igitur oratio Rogat itaque precatione illa divinam
divinam bonitatem deprecatur omnia bonitatem, ut defuncto peccata omnia
quidem dimittere per humanam infir- dimittat, quas per humanam infirmita-
mitatem commissa dormienti. ordi- tem contracta sunt, eumque in lucem
nareque cum in lumine et regione vi- sanctam ac vivorum regionem transfe-
ventium, in sinibus Abraham, Isaac, rat, et collocet in sinu Abrahae, Isaac
et Jacob, loco quo expellitur dolor et et Jacob, in loco a quo dolor et tristitia

tristitia et angustia. gemitusque aufugiunt.

Haec utique perspicua, ut arbitror,

beatissima sanctorum prasmia sunt.
Hae quidem ergo, ut arbitror, clarae Ecquid enim perfectae immortalitati
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII. S 10. 77 I

sanctorum retributioncs. Quid enim omni tristitia carcnti, luceque plcn; -

fortassis fiet perfcctissimoe laetitiae et simw confcrri valcat pnctcrquam ?

illuminatrici immortalitati compon- quod promissioncs istae mente qualibet

deratum ? et si maximis nostris pro- sublimioics. vcl maxime ad captum
portionibus significativis omni altio- nostrum accommodatis rationibus cx-
res animo promissior.es significaue, pressjc earumdem tamen appellationes
ab activa sua vcritate relictas habent a rcali ipsarum vcritatc plurimum dc-
nominationes. Vcrum cnim esse elo- ficiant. Siquidem Scriptura haec omi

quium existimandum : Quia oculus no vcra cst Quoniam oculus non ridit,
:

non vidit, ncc auris audivit, ncc in ?iec auris audirit. nec in c<>r hominis
cor hominis ascendit, quce pratpara- ascendit , quce prceparavit hcus diligen-
vit Dcus diligentibus sc '. Sinus au- tibusse. Sinus autem, mca quidcm scn-
tem sunt, ut arbitror, beatissimorum tentia, sunt bcatorum patriarcharum
Patriarcharum et reliquorum sancto- cseterorumque sanctorum divinissimae
rum omnium divinissimas et beatis- beatissimaeque quictis sedes, quae vi-

simze quietcs, dciformes recipientes ros omncs deiformes excipiunt in sua

omnes in eis inefVabilem et beatissi- insenescibili bcatissimaquc consumma-
mam consummationem. tione.

id est, ocultatur, omnes prsesentes, sup-

ple, osculantur caput.

Ipsa igitur, etc. Hic ostendil quid -i-

gnitical ipse ritus, <-i dividitui in partea

D1VI810 BT BXP081TI0 TEXTUS. tres. prima ostendil ad quid -it oratio.

1 1 1

Secundo, movel qusestionem contra de-

terminata, el Bolvit, ibi (§ II. D
/<>/{< utique, etc. Tertio, redit ad propoai-
iiiin, ri complel theoriam, ibi .^ I i D
Deinde accrdms, etc. dicta autem oratione, etc.

Circa primum ostendil ad quid Bil ora-

tio. Secundo, exponit quoddam quod in
s tutem
oratione dictum eet, ibi, '

sunt, «'(''•

Primo ergo di< il quod Epis< opua in

Mic ostemlil quid significenl ea quee oratione pre< atur Deum, «|u...l dimitlal
mortuo cala quce humana fragili-
por Episcopum ultimo aguntur, el primo illi !"•'

ritum Becundo Bignal theoriam, tate contraxit, el quod i onstitual eum in

repetil :

[uce el regione vivcntium, in ainibui

ibi, Ipsu igitur, etc.

Bumma patet. Salutat, Mir.ili.nn. Isaac, . t

Ja< ob, in I<oh o unde
Primaa partia

1
l ad Corinth. n, ''•
 .

780 D. Al.lt MAG. oith. PILED.

aufugil dolor el tristitia : e1 ]»»*r lucem el quoad nos Boilicet, bic, ili<«.. el etiam ha-
regionem viventium, significans prsmia bent nominatiortes relictas, id est, defi-

quce retribuuntur Banctis, quaj significan- cientes, ab activa veritate eorum, i«l est,

tur ii> quaa apud oos buuI maxime : ab his (|n,r secundum veritatem efficiunl

quann ia niliil horum qu« Bunl apud nos, in nohis totum interrogative, quasi di-
:

proportionetur illis bonis. cat, quamvis aominentur lii^ qua sun!

Per humanam infirmitatem, scilicet optima apud nos, adhuc tamen Becun-
vel per ignorantiam, vel per Bubreptio- (liiin veritatera excedunl tales Bimilitudi-

nem contigerunl propter multas concu- ni's el lalin nomina, Eloquium, id est,

piscentias impugnantes nos. Ui arbitror: I ad Cor. u, (

.t. el Isais, lxiv, i

non propter dubietatem dicitur, snl

propter imperfectam expositionem. Lse- Deinde exponit quid dicatur sinus

HtUe, quae erit in patria : compondera- Abraham, et de quo dicantur beatee

tum, id est, proportionatum, etsipromis- quietes in quibus omnes sancti recipiun-

siones facts sanctis altiores omni animo tur ad ineffabilem perfectionem Patriar-
humano, quantum ad cognitionem e1 charum, quibus specialiter promissionea
desiderium, significatse significativis, id factae sunt, omnes deiformes, id est. om-
est, similitudinibus rerum, maximisno- nes sanctos, consummationem, id est,
stris proportionibus, quoe sunt maximae perfectionem, scilicet bcatitudinem.

II

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Dices forte, utique haec quidem re- Fortassis autem ita quidem inquies
cte dicta esse a nobis, dubitare vero recte a nobis dici, dubitare tamen te,
hoc, quare divinam bonitatem sum- cujus rei gratia divinam clementiam
mus sacerdos deprecatur, peccatorum antistes deprecetur, poscens defuncto
petens dormienti remissionem, et dei- dari veniam peccatorum, et aequalem
formibus aequipotentem et lucidissi- deiformibus viris lucidissimam sortem.
mam partem. Si enim retributiones Nam si quaelibet a divina justitia reci-
recipiat unusquisque a divina justitia, piat retributionem eorum quae in vita
quae in praesenti vita bonorum aut praesenti sive bene sive male gessit,
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. \ll. S 12. f81

malorum peregit, finivit autem secun- defunctus autem in hac vita suas com-
dum hanc vitam proprias operationes plerit actiones, quajp.am antistitis de-
qui dormivit, quomodo per quamdam precatio ipsum ad aliam, quam in hac
summus sacerdos orationem in alte- vita meritus cst, quietia retributionem
ram requiem transvehet ultra dignita- transferre possit ?

tem ejus?

(§ 12), Et qitidem kuie vil-r, etc. In ter-

tiasolvit, ibi (§ 13), Dico autem eloquia
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTLS. seguens, etc.

I
sl ergo dubium contra hoc quod di-
ctum fst, quod sacerdos petit mortuum
Dices forte, etc. fieri consortem Banctorum, quod remit-
tantur sibi peccata : retributiones enim
in altera vita respondenl operationibus
istius vita', sicut ait Apostolui ' : sed UD

morte finiuntur operationcs [u;i-<nti- vi-

Hic ostendit contra determinata, et <li- ta3 : ergo frustra petitur aliquid pro eo
viditur in partes tres. Jn prima ponit du- quod non possit fieri mutatio Btatus ejus.
bium quod in secunda conlinnat, ibi DeiformibuSy id est, Banctis : qui dor-
micit, id rsi qui mortuus est.

12

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI IH. I ORDBRII, S. J. INTl RPB TA

Et quidem huic respondentem

vitae Equidem probe sc Scripi

habebit partem unusquisque, bene scio consentiens, cuilibei pro meritis i

eloquia sequens. Saspe cnim inquit kin red lendam I

I cnim,
Deus adversum se : Et feret unusquis- inquit, Dominua aj

1
Ail II. l-i n, t.
7S'J I). Al.li. MAG. Mlh. PH.Kh.

que per corpus ea qiias gessit, sive bo- unusquisque propria corporis, prout
na. sivc mala 1 Quia . vero justorum gessit, sive bonutn, tive malum, Justo-
orationes secundum et hanc vitam et rum autem preces etiam io hac vita,
quanto magis post mortem in his qui nedum post mortcm, iis solis prodcsse
digni sunt sacris orationibus, opcran- qui sanctis precibus digni sunt, veras
tur tantummodo, eloquiorum nos do- nos eloquiorum traditiones doccnt.
ccnt traditiones vere Aut quid a Sa- ! Xumquid Saul a Samuele adjutus fuit ?

mucl Saul adcptus est»? Quid autcm aut Hebraeorum populo prophctica
Hebraiorum populo profuit prophetica prccatio quidquam profuit? Ktenim ac
oratio ? Etenim tamquam si quis,
:t
si quis, sole sanis oculis lucem suam

sole propria donante lumina, illresis largicntc, solaris lucis particeps fieri

oculis, in participationc solaris luminis pctat, crutis sibi oculis : impos-

sic ex

petit fieri, proprios adspectus extermi- sibili et inani spe pendet, quisquis
nans : sic ad impossibiles concupiscit sanctorum preces flagitat, dum ipsis
et superfluas spes, qui sanctorum connaturalcs exterminat actiones, di-
summe mirabilium orationes et secun- vina munera negligens, et a clarissi-

dum naturam eorum sanctas operatio- mis beneticiisque Dei mandatis rece-
nes rlagitans, per negligentiam divinis dens.
donis et manifestissimis et deiformibus
mandatis recedet.

quis eruens sibi aut claudcns oculos, pe-

teret participare lumen solis, petitio et

desiderium suum esset vanum : multo

minus malis mortuis prosunt sanctorum
orationcs, quia viventes adliuc habent
EXPOSITIO TEXTUS. operationes secundum hancvitam quibus
possunt mereri, mortui vero non.

Sed ad hujus evidentiam sciendum est,

Et quidem huic, etc. quod malis dum vivunt, valent orationes
sanclorum, et merentur illis primam
gratiam, sicut Stephanus Paulo, quani-
vis ipse malus numquam conscqualur
gratiam, si semper avcrtatur a Deo, quia
Deixde confirmat dubitationem, di- Deus non operatur gratiam in nobis si
cens, hoc certuin esse ex divina Scrip- voluntas dissentiat. De damnatis autem
tura, quod unicuiquc retribuetur secun- post mortem dicendum, quod orationes
(liim quod in liac vita gessit si igitur :
sanctorum non valent nisi pcr accidens :

malis orationes fada? non prosunt etiam cum enim in poena eorum sit ignis exte-
duni in hac vita sunt, si ipsi ad malum rius, e1 vermis conscientia? aflligens in-
convertant recedentes a Dco, sicut si terius, pcena quidem ignis numquain di-

2
1
II ad Corinth. v, 10 : Omnes enim nos mani- I Reg. xv, 1.

festari oportei ante tribunal Christi, ut referat Exod. kxh, 11 et seq., ot30otseq Jerem.
unusquisque propria corporis, prout gessit, sive th, 10, el xi, 14.

bonum, sive malum.

 I)E ECCLESIASTICA HJERARI III A. CAP. VII. § 12. 783

minuetur, non enim potest diminui morte enim sepiuntur via hominum, ut

peccalum cui debelur poBna vermis au- : ultra mereri non possint. Et feret unus-
tem conscientiai vel esl de inalo quod quisque, II ad Cor. v, 10. Traditiones
fecit, et sic non diniinuitur, cum pecca- eloquiorum nos docent, quod orationes
tum non remittatur aut est de bono : sanctorum operantur tantummodom his
quod debuit facere, ct sic etiam non di- qui sunl secundum hanc vitam, Bciiicet
minuilur aut est de hoc quod indignum
: viventes, digni Bacris orationibus, quan-
se exhibuit ul pro ipso aliquid boni Be- to magis post mortem, idest, in mortuis
ret, et quaulum ad hoc solum potest di- tantum qui digni sunt, valent. Aul quid
minui pcena ejus per suffragiaviventium, a Samuele, etc. Regum xvi, Usque- I I :

dum sentit aiiquid boni pro se fieri '.

quo tu luges Saul, cum ego projecerim
Reputamus enim frivolum quod quidam eum? Prophetica oratio, scilicet Moy-
dixerunt, quod potesl suspendi pcena sis : dicitur quod enim Exod. xxxn, 34,
damnatorum usque ad diena judicii, et Moysi pro populo oranli respondil Do-
quod alii dicunt, quod prosunt ad hoc minus Ego in die ultionis visitabo et
:

ut tormenta levius ferant, quamvis ipsa hoc peccatum eorum. \A Jerem. \n. 16 :

non minuantur, volentes spiritualia con- Noli orare pro populo hoc, ne assumas pro
ferre corporalibus hoc enim esl expresse : eis laudem et orationem, et non obsistas
contra Augustinum, qui dicit quod « si /iti/ti : quia non exaudiam te '.
Donante
« sciret patrem suum esse in inferno, id est, immittente, lumina illsesis oculis,
« non [)lus uraret pro eo quam pro dia- id est, sanis. Et per hoc quod dicil do-

« bolo », et quod « suffragia Ecclesiaepro nare, non est intelligendum quod immit-
« valde malis sunt vivorum solalia : » tat radios ex libertate voluntatis, cum
et contra dictum Dionysii hic : et contra necessitate susb naturse lumen immittal :

dictum Gregorii in Moralibus super il- donare autem proprie pertinel ad ea

lud ,Iob, xli, 23 : /Estimabit abyssum, quae per libertalem voluntatis commu-
quasi senescentem. « Eadem, inquit, cau- nicantur : sed loquitur per transsurop-
« sa est, cur 11011 oretur lunc pro liomi- tionem Becundum quemdam modum lo-
« nibus aeterno igne damnatis, quae nunc quendi, quo inaniinala etiam inducun-
« etiam causa est, ul qod oretur pro dia- tur ad loquendum : unde dicil Commen-
« bolo angelisque ejus aeterno igne depu- taior : « Vide De arbitreris, quod solem
« tatis. Non habent aliud pro se, nisi « dixeril dare sua lumina (quomodo
« quod frustrarentur orationes sanctorum : « eniro, cum inanimalis Bit, donaret?)
« sed quamvis non prosinl illis pro qui- « voluntatis quippe esl donatio : sed esl

« bus (lunt, prosunl tamen facienti- a modus loquendi . \ elul si quis induc il

« bus*. » (. solem dicere : Ego sanis oculis do

a lumen, etc, i Exterminans, id est,

Bene scio, quod unusquisque, etc. claudens, vel eruens, adspectus, id est,

Enim, id est, quia, ssepe, id est, in plu- oculos : impossibiles spes quas consequi
ribus Scripturae locis adversum se,
dixil Qon potest, et superfluas, quantum ad
id est, contra illos damnatos. Uia litte- privationem finis : divinis donis quibus
ra melius habet, « Fnquit, » scilicel elo- juval iii ad bene opei andum, ma idatis
quium, Deus sepsit adversum me, el bu- quibus instruitur quid rai i< Qdum -

mitur de Job, itix, Semitam meam

8 :
manifestissimis, quia bomo dictat si

circumsepsit, tt transire non possum \u ;

faciendum, dei/ormibus, pei elTeclum,

1
Cf. de Sacriflciu missffi, tract. in, cap 16. iMi. lerem n. 14
* S. Greoorius, Lib, \\\i\ Moral cap. tfl
 ;s» D. \\M. M \(. ORD. IMU.h.

13

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPRETATIO.

Dico autem eloquia sequens, quod Hoc autem Scripturis consone affir-

utiles omnino sunt in hac vita sancto- mo, perutiles esse in hac vita sancto-
rum orationes, secundum hunc mo- rum preces, modo quis sacrorum mu-
dum,si quis divina appetens dona,et ad nerum desiderio incensus, et ad ea
participationem eorum sacrum habi- suscipienda pie affectus, tenuitatis suae
tum habens, tamquam propriee agno- conscius,virumaliquem sanctum adeat,
scens parvitatis, veniens ad quemdam ac petat ut se adjuvet, ac Deum pro se
sanctorum virorum dignatus fuerit roget, qua ratione sane maximum ex
eum sui fieri adjutorem et conservum, eo refert emolumentum ;
potietur enim
lucrabitur omnino ex hoc orationis su- petitis donis divinissimis, religiosa sua
perantem utilitatem consequetur enim
: conscientia, sanctorum reverentia et
quae petit dona divinissima, recipiente laudabili eorum quse petit desiderio,
eum divina bonitate, et propria reve- et consentanea ac deiformi affectione
rente conscientia, et in sanctis laude, ipsi suffragantibus. Etenim divinis id
petitarum sacrarum
petitionum lau- decretis stabilitum est, ut divina mu-
dabili desiderio, et consequenti et dei- nera iis, qui eorumdem participatione
formi habitu. Est enim hoc divinis digni sunt, eo quo Deum decet ordine
judiciis promulgatum, dignis divina distiibuantur ab illis qui iisdem distri-
dona participare, in ordine divinissimo buendis sunt prrefecti. Hunc itaque
donari per dignos tradere. Hunc ergo sacrum ordinem si quis violaverit et
si quis dehonoraverit sacrum ornatum, infelici elatione seductus, dignum se
et ad militarem aestimationem veniens, putaverit divina familiaritate, sanctos-
sufficientem seipsum gestimaverit ad que despexerit, is certe, siquidem in-
divinum colloquium, et sanctos con- dignas Deo ac profanas res postulave-
tempserit, et nullas petitiones dignas rit, intentoque caruerit rerum divina-

Deo et ne sacras petierit, et deside- rum desiderio ipsi consentaneo propter

rium divinis non corroboratum habue- imperitam suam petitionem, per se ni-
rit, et sibimet consequens consequetur hil eorum quae petit impetrabit.
per seipsum imperitus petitionem.
 * »

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, § 13.

contemnat Banctos, non petens eorom

orationes, Bed suas indignas petitiom a

Deo non habeat Brmura «I'—

offerens, et
siderium sacrorum quae petit, nihil con-
sequitur eorum quae petit : quia per h<

indignus effectus est.

Eloquia, Jacobi, \ , 16 : Multum valei

Exrosmo te\ rus.
deprecaiio j"^t< assidua. Sanctorum,
qui suut in Imr i iin : habitum, i'l est
gratiam et charitatem vel affectum.
Commentator quod interpres habitum
transtulit, hic affectum ili\il propria vi-
tae quffi advirtutem tendit. Agnoscens, i<l

Deinde solvit, quod orationes prosunt est, cognoscitivus propriae infirmitatis, et

his, qui dignos se fecerunt ul eis prodes- conservum, i'l est, ut siinul cum ipso
sent, et non aliis, ut otiam <licit Augusti- serviat pro se ad Deum. Si enira non
nus. vellet servire, oratio illius esset inutilis :

consequetur enim utilitates hujus vitffl :

Dicit ergo, quod orationes sanctorum et propria reverente, vel « venerante »

qui suut in hac vita, prosunt defunctis secundum aliam litteram, conscieniia %
hoc modo, si aliquis veniens ad mortem secundum quod de >'i|>-" formidat, ei
habet desiderium ;rlernoe beatitudinis, laude insanctis, est, Becundum quod i<l

vel eliam, vivens scilicet, donorum qui- laudabiles sanctos reputat, ul eorum au-
bus iu hac vila juvatur, et ad participa- \iliuin qusrat Alia : translatio, « et pro-
tionem eorum habel etiam gratiae habi- « pria suiipsius cognitione et in sanctis •>

luiu, ut co£iiosr;it jiropriam iulinuila- reverentia consequenti, i<l est, con>

tem, et veniat ad aliquem sanctum vi- nieuti ad petita. //<>< est promulgatum
rum, rogans eum orare pro se, conse- divinisj'udiciis,\e\ indiciis, scilicel Deum
quitur utilitatem super omnes utilitales participare divina <l<>im t/i</ni< m ordine
hujus vitffi praesentis, scilicel divina do- divinissimo donari, hoc est, secundum
na, vel iu hac vita, vel in alia, »'t hoc oruod Deum maxime decet, Bcilicet tra-

propter quinque. Unum esl ex parte lar- dere minus dignis per magis dignos : lex

gientis, scilicel divina bonitas, quae sui enim divinitatis esl per prima, Becunda
participes facit cssc, Becundum quod est reducere :
»•! i<l<'" non est niirura Bi per
proportionatus ad ipsum. I.\parteautem Banctissimos viros aliqui consequantur
dummodo digni s quis
recipientis <
-st humilitas, qua seipsum Balutem, sint '

recognoscens, de se dou confidit. Aliud ergo dehonoraverii hunc sacrum orna-

est reverentia quam habel ad Banctos. iiim , iil est, ordinem quo inferioi es per
Aliml est desiderium ad Bacra quffi petit. Buperiores accipere debent, et veniens <i</

Prffiterea ost habitus gratis, qua 'li- militarem sestimationem, i«l est, ad l

^nus efficitur Banctorum

ut sil>i prosinl quod reputet Be per m posse militare.

orationes. Et ei prosunl sanctorum

i I
«
•» > \lia translatio, i miseram ei a< Lionem,
orationes, propter hoo quod dignus effe- et suffii ientem w Ksi mc i a l 1

ctus esl : cum sit statutum divinum, nniii colloquium, id est, ut ipse |- >

quod communicet dona Bua dignis per petat Deo, ei contempserii 1

alins digniores. Sed si aliquis prffisumat iKui petens orationes ipsoruro, ei ipse

de Beipso, volens per bc accedere ad pe- pro Be nulias petitiones </<<j'<<:> l' ,
id

tendum a Deoi cum sil indignus, 1 1 esl . apud D< um, vel ul I»' \u exaudiat,
f8fi D. \Ut. MAG. <>m>. lMU.h.

r/ rw, i<l est, neque sacras in se petierit, Bibimet, i<l est, quod silii essel conve-
ct desiderium dt divinis mni habueril nicns, numquam talis consequetur, etc. !

corroboratum : si «
j n > i
, inquam, talis est, iit lota haec clausula quaa suspensiva esl

fi ideo itnperitus per Beipsum petens, ah illo hunc ergo) interrogative Legatur,

iseauitur per seipsum petitionem, quse quasi dicat, non, et huic concordat alia

est sibimet consequens, id est, Becundum translatio, qusa aic habei : « Per seipsum
proportionem Buorum operum. Vel ali- c< privabitur consecutione petitionis im-
tn\ bI ^i quis non babuerit desiderium « piae. » Alia etiam littera habel « imlis-

de divioia corroboratum, el consequens « ciplinabilem. »

i-t

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, 8. J. INTERPRETATIO.

De dictaautem oratione, quam sum- De dicta porro precatione, quam an-

mus sacerdos superorat dormienti, in tistes super defuncto divinorum facit,

nos venientem ex divinis nostris duci- nostrorum praeceptorum traductam ad

bus traditionem dicere necessarium. nos traditionem exponere necesse est.

Divinus summus sacerdos, ut elo- Divinus itaque antistes, ut eloquia

quia aiunt, explanator est divinarum divinorum ju-
testantur, interpres est
justirkationum Angelus enim Domini
: diciorum angelus enim Domini om-
;

omnipotentis est didicit ergo ex Deo : nipotentis esl Dei quapropter ex :

traditis quia sancte viventi-

eloquiis, Scripturis divinitus traditis accepit,

bus lucidissima et divina vita secun- quomodo iis, qui sancte vivunt, pro
dum dignitatem a justissimis redditur cujusque meritis divina clarissimaque
legibus, despiciente bonitate divinas vita ab requissimis istis lancibus retri-
humanitatis ingenitas eis ex humana buatur, divina nimirum clementia, pro
inlirmitate maculas : quoniam quidem bonitatesua, maculas ex humana fra-
nemo, ut eloquia aiunt, mundus a sor- gilitate contractas dissimulante, quod

de. Hiec quidem ergo summus sacer- nemo, ut eloquia tradunt, mundus sit
dos scit promissa ex veris eloquiis : a sordc. Hffic itaque promissa novit
petit autem continuo fieri, donari antistes ex verissimis Scripturis ;
quare
 . .

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII. 6 | i

sancte viventibus sacras retributiones, petit illa compleri, indulgerique iis

simul quidem imitationem dei-
in Dei qui pic vixerint sacra praemia, simul-
formiter efformatas, et alicrum dona- que semetipsc benigne conformans ad
tas sicut proprias expetens gratias : imitationem Dei, non secus aliis quam
simul autem et non mendaces promis- sibi ipsi dona poscens ac gratias sciens ;

siones sciens futuras, et pnesentibus item promissiones Dci esae infallibiles,

manifestans aperte, quia ab eo secun- praesentibus etiam apcrtc declarat, illa
dum legem sacram expetenda omnibus quae ab co jure sacro postulantur,
erit juxta divinam vitam consumma- prorsus cvcntura illis, qui sccundum
tis. Deum vitam consummarint.

Dicil ergo primo, quod de oratione

quam facit Episcopus supra mortuum,
oportel cnni dicere ea qus per Aposto-
los ipsum iii enerunt. <\r\

Deinde dicit, quod Episcopus de-

bet aliis explanare sacram Scriptu-
ram inillus autem docere potest qiiod
:

nivisio ET EXPOSITIO TEXTUS. aescil : ergo oportel eum Bcire Bacram

Scripturam. Dicitur autem in ea, quod
sancte viventibus redditur a divina
jnstitia secundum dignitatem Buae vi-
tae : et quamvis in eo sinl aliquae maculae
/)c dlcta nutcm oratione, etc. ex infirmitate humana adhaerentes (quia
niillu> esl in hac \ ita sine sorde peccati)
iKin tamen sibi ea imputal divina boni-
tas c\ misericordia : ergo hoc scil sum-
mus sacerdos Deum velle, el ideo petit
nl iiini obstantibus peccatis illis, statim
(l(i'iiiictii^ consequatur id «
1 1 1
• » • I sibi debe-
hi parte ista Dionj sius redil ad pro- tur, ii 1
'

scilicel diiTeratur gloria sua prop-

|Kisiliiin, et dividil in partes duas. In pri- ler peccata illa lc\ ia : et in hoc conformat
niii complel theoriam orationis ab Epi- se Deo dum procurat precibus aliorum
scopo l'a<i;r. In secunda ponii theoriam salutem, ut ostendat etiam di\ inas pi

eorum qms consequuntur orationem, missioncs esse veras, et oniod sancti i on-
il»i (§ l<S), Sed redeamus in dictse, etc. Bequuntur illas : aliter enim frustra a

Prima dividitur in duas. In prima petei el eas impleri, si I >• us non decre-
complel theoriam orationis. In secunda visset implere.

ostendil quare solus Bacerdos orationem T)e dicta oratione specialiter, cum in

dicil cui omnes intendunt, il»i (§ 17), communi dii tum sit, quod orntii <\\<-» Ban-
Alii autem sic m summos, etc. ctorum \ alenl in justis ! \ el ponit pri-
Prima autera pars di\ iditur in partes iiniiii dictum rel rri ad oral ioni s, qua
duas. In prima ostendit, quod oratio liiuii pro ui"i iin^. /' mientif id est

siiinini Bacerdotis est dc liis quas s «il Deo mortuo : ducibus y

\<\ est, Vpostolis : <!i-

accepta. In secunda ostondil ipsi inesse alia littern, « disct

virtutem discretivam ne petalquod non l vplanator, quia legem requireni

csl petendum, ibi (>i I5)j Non enim sum- ore ejuSy ut dicitur Mala. u, 7. .lu^ii-

mus sacerdos. etc. /ii ii/inui/iii, quibufl pro meritii reddit

 788 I). \\A\. MAG. Oltl). VU.VA).

unicuiquo, vel etiamjusti fiunt : omni- per orationem donatas gratias aliorum
potentis : uostra littera « exercituum i a Be, id est, prsmia, qus in tan-
BBterna
habet. Jugis, i « 1 est, legibus, despi- tiun gratiee sunt, io quantuni ea non pos-

ciente, i«l est, non imputante, huma- Bumus mereri nisi per dona Dei unde <•! :

nitatis, iil cs|, motivo benignitatis, inge- dona recte dicuntur, sicut proprias eia :

nitas, (jnia ex corruptione fomitis in quia ex quojam meruerinl persuscepta,

nobis qiiasi inevitabiliter causatas, ma- efficiuntur cis debita divina per promis-
vttlit^. Bcilicel venialia peccata : ut elo- siones : vel sicut proprias suas, quia esl

tjniti. .lol». xv, I i : (Juitl est homo, sollicitus de Balute aliorum non tantum
iil immaculatus sit '.'
Et I Joan. i. 8 : Si de sua : preesentibus, i«l cst, sanctis <jui

dicimus <//t<>/titn/i peccatum, etc. : con- vivunt et offerunt, manifestans quia ex-
linno, id est, statiin, orat enim ne diffe- petenda ab eo quaecumque petitio secun-
ratur gloria debita, el sic oratio ejus non (linti legem sacram, i«l cst, quaa legi con-
valet pro his qui in inferno sunt, sed sonat, erit omnibus cotisummatis, etc. id
qui in purgatorio, in Dei imitationem, cst, adimplebitur in omnibus «jni in san-
(jui nostram salutem vult etoperatur, ef- cta vita sunt mortui.
formatus, id est, conformatus, expetens,

1 «S

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

Non enim summus sacerdos divinae Etenim cum sit prascipuus

antistes,

justitiee propheta peterct aliquando, divinae justitiae prteco, numquam postu-

nisi a Deo amabilia, et ab eo donari laret ea qua; non essent Deo quam gra-

divinitus promissa. Propter quod pro tissima, et juxta promissiones ejus dei-
immundis non orat hic dormientibus : formiter concedenda. Quamobrem de-
quoniam non solum prophetico in hoc functis improbis nequaquam istius-

averteretur ordine, et quid hierarchi- modi precatur, non solum quod inter-
corum superbe auderet a perfectionum pretis officium in lioc violaret, atque
principe movendus, sed quia injustam pnesumptuose sibi quidquam munc-
orationem non consequeretur, a justo rum pontiricalium arrogaret, ab auctore
 1

DE ECCLESIASTICA HIERAKCHIA, CAP. VII, § 15. 78 I

eloquio ipse non immeritoaudicns,/ ; <?- mvstcriorum minimc motus vcrum ;

titis,et nonaccipitis,quiamale petitis 1

. etiam quod impia petitione irustrare-
Ergodivinus summus sacerdos expetit tur, et a justo prorsus eloquio etiam
divinitus promissa, et amabilia Deo, et ipse merito audiens : Pctitis, ct non
omnino donanda : et hoc proprio dei- accipitis, qiria malc petitis. 1'ostulat
formiter habitu ostendens bonorum itaque sanctus antistes ea qua, sunt di- 1

amicorum Deo, et prcesentibus aperte vinitus promissa, ct accepta sunt Deo,

manifestans sanctis futura dona. omninoque largienda : ct allectum be-
nignitatis su;e clemcntissimo Deo ac
prajsentibus omnibus aperte declarans,
quajnam bona sancti adepturi sint in-
sinuat.

quae illis dare aon vnlt Deus, ut illis pro-

misit enim peteret pro talibus, pecca-
: si

ret contra gradum proprium, cujus digni-

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. •

^ esl llt
:l sruijXT inowatur BOCUndum
Deum, el praesumptione attentarel iu sa-
cra quaa indignis peteret, unde non exau-
diretur el ideo semper petit cruaa
: 1

placent, et quae ab ipsodonata suut : un-

Non envm summus, etc. ,
... ,. ... ,,.
(lc ciiui petil |in» sanctis, ostenuu aJie—
ctum Buum conformem divinae voluntati,
rt quod promissa complenda sunl insan-

ctis.

Non enim, ac Bidiceret, quod propter

hoc manifestat, quia aon peterel oisi quafi
Hic ostendit, quod summus sacerdos Deo placerent. Propheta, id est, Doctor,
habel discretivara virtutem, ae pro indi- justitise, quaeBecundum merita homini-
gnis petat, et primo ostendit hoc : deinde bus reddit, immundis, id est, damnatis in
probat per auctoritatem Bacrae Scriptu- inferno quoniam ipse pontifex mo\
:

rae, quod eorum esl in discernendo se- aW in omnibus alia translatio, moti :

qui divinam determinationem, ibi 16), prineipe perfectionum, scilicel Deo, id

(§

Sic et discretivas, etc. e»t, qui in omnibus debel Bequi divinam

ordinationem, non tolum in hoe, id est,

Dicit ergo primo, quod cum summus propter hoc, sed et faceret conlrn digni-
sacerdos sil doctor divinm justitite, doo tatem sui gradus ordinis, et n<»> solum
petit nisi quae Deo placenl el quae a Deo superbe, id est, prcesumptuose, aud
promissa sunt quod scial
: et ideo oportet quid hierarchicorum, id est, allcutarel

discernere sanctos ab immundis, ne im- excedere hierarchiea a< ,

dura p
mundis mortuis petat sanctorum praemia, prio autu eis uteretur, aoo secundum

1
Jac. i\ ,
.'t. \ ulg, habel : / o quod m i/< ; \ti$.
790 I). ALI5. MAG. Dllh. imm:d.

quod b Deo ordinatum est, non Bolum esse amabilia Deo, proprio habitu, i<l

peccarel propter dicta, ted etiam guia est, affectione, deiformiter Deo amico lm
iimi consegueretur Buam infustam ora- norum, suus enim affectua eal deiformis,
tionem, qua damnatis prasmio justorum in hoc quod appetil bonum licul Deus
peteret: ipse, dico, audiens a justo elo- etiam aliis, ut supra, et mani/estatu
guio >KDi immerito, id est, non irrationa- prsssentibus sanciis f etc., vel dona futu-
biliter tantum, Petitis, etc. Jacobi, rv, 3. ra.
Expetit, dico, et ostendens hsec scilicel

HO

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Sic et discretivas habent summi sa- Eodem modo antistites habent pote-
cerdotes virtutes manifestatorias divi- slatem segregandi, tamquam interpre-
narum justificationum, non ut ipsorum tes divinarum justificationum ; non
irrationabilia desideria sapientissima quod irrationalibus motibus sapientis-
divinitate ministratorie sequente, sed sima divinitas serviliter (ut honeste di-
ut ipsis prophetice, submovente perfe- xerim) obsequatur, quod ipsimet
sed
ctionis principe spiritu, vocatos Deo spiritu mysteriorum principali, a quo
juxta dignitatem segregantibus. Acci- ad interpretandum moventur a Deo,
pite enim, ait, Spiritum sanctum : pro meritis judicatos secernant. Acci-
guorum remiseritis pcccala, remittun- pite enim, inquit, Spirilum sanctum :
tur cis : el guorum retenueritis, rctoi- quorum remiseritis peccata, remittun-
tasunt Et divina revelatione sanctis-
1
. tur eis ;et quorum retinucritis, rctenta
simi Patris illuminato eloquio aiunt: sunt. Quin ct ei, qui divinas revelatio-
Quodcumgue ligaveris supcr tcrram, nesasupremo Patre didicerat, in Scri-
crit ligatum ct in ccelis : et quodcum- pturis dicitur Quodcumquc ligaveris
:

quc solveris super tcrmm, eril solulum super terram, erit ligatum et in ccelis;

1
loan. xx, 22 el 23.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, 6 16. '
I

et in ccelis '
: tamquam Kvangelista et quodcumque solveris tuper terram t
omni juxta ipsum summosacer-
illo et erit solutum et in ccelis, ita ut ille, om-
dote secundum in eo factas paternarum nisque pontifex illi similis, juxta revc-
sanctificationum revelationes, manife- lationes paternarum justificationum
stator et consummator, amicos Dei ad- sibi indultas, quasi interprcs ac porti-
ducente, ct impios exhajreditante. Sa- tor Deo charos admittat, et impios cx-
cram enim illam theologiam, ut clo- cludat. Xequecnim sanctam illam I)ci

quia aiunt, non per seipsum motus, professionem, ut elo juia tcstantur,
neque carne et sanguine revelantibus, motu proprio, carneve aut sanguinc re-
sed a Deo invisibiliter eum propria velantibus, scd a Deo spiritalitcr illum
docente respondit : Tu es Christits imbuente perdoctus, pronuntiavit.
Jilius 2
, etc. Divinis ergo summis sacer- Quare sanctis antistitibus tam sej
omni-
dotibus sic et discretionibus, et gandi quam aliis sacris facultatibus
bus hierarchicis virtutibus utendum, utendum, prout ipsis divinorum auctor
quoquo modo consummationis prin- mvsteriorum divinitus inspirarit.
ceps eos divinitas moverit.

ctum, ut ostenderet, quod non deberent

hoc facere, uisi instinctu Spiritus sancti.
El similiter quando specialiter datae sunl
beato Petro claves, dictum esl de i

(|iiDil Pater ccelestis el qod caro aul san-

EXPOSITIO TEXTUS. miis revelavit >il>i testimonium quod de
Christo protulerat, scilicel ul per hoc
tenderetur quod ipse el alii omnes Pon-
tifices qui habenl vicem ejus, debenl
asum clavium secundum divinas revela-
Sic <•/ discretivfis habent, ctc. tiones exercere, vel in excludendo malos
a ccelesti haereditate, vel introducendo
Itiiiiu» el amicos Dei :
<-\ \<\<'>> in hoc >-\ \u
uiiiiiiliii- aliis hicrarchicis actionibus de-
bel Pontifox sequi ili\ inum motum.
Discretivas virtuies, Bcilii i t 'I

i l,i\ es, sccundum unaro quarum

Hic dicil per auctoritatcm sacrse Scrip- discretio inter leprom el non lepi im,

turse,quod propter hoc habenl \ irtutem mundos el immundos, el sei undum

disccrnendi, non ul !> us sequatur eorum ram lii exsccutio I - intln el solvi ndo,
irrationabilia dcsideria, scd ul ipsi moti 1. 1 la discrctionc intor ligand< -I-

a S|»iiihi sancto, discornanl secundum \ endos : //"/ »i/< uarum

quod Deo discreti sunl el proptcr hoc
a :
ctificationum, ul sciliccl in

quando Deus dedit posl resurrectionem lur divina justitia pi

discipulis potestatem ligandi atquc sol- .il ip 11111 : \ el ita qu "I non pi

vrendi, dixit eis : Accipite Spirilum san- auctoi ilrio hi uudcaul d

1
M .illli. IVI, I'».
792 I). ALB. MAG. ORD. IMt.KI).

cernere bonos solum raani-

;< malis, sed Tamquam illo Evangelista, i<l est,

festando aliis judicium divinum justum beato Petro Evangelii praecone, et omni
hoc jam decrevisse, ut, Lamquam, mini- summo sacerdote juxta ipsum, nl est,

stratorie, id est, ancillariter : ancillaretur dignitatero ejus babente. Ali.i translatio,

enim divina sapientia, si sequeretur bo- « etomnis qui similis est «i Pontifex. »

minum non magis homines

desideria, el Adducente amicos Dei in regnum Dei,
ejus discriroinationem sed hoc mododis- : et exheereditante impios a ccelesti baere-
cretivas, ut, id est, tamquaro ipsis sum- ditate, secundum revelationes , etc., simt
mis sacerdotibus, prophetice t i<l est,divi- qui esl manifestator, divinorum judicio-
na inspiratione, segregantibus voceUos a rum consummator, id est, perfector
•!

Deo, a perversis, el hoc Spiriiu principe Bubditorum alia translatio, « manifes-

:

perfectionisj i<l est, S|iiiitu sancto, sub- tative <•! consummatorie ». et esi pla-
movente, i<l cst, dirigente <•! instigante nior, i<l <'st, illuminando <'t perficiendo in
eos. Ait Dominus (Joan. xx, 22 et '2-\). divinis. Theologiam, scilicet, « Tu es

Eloquio (Matth. \\\, 17). Petro illumi- Ghristus Kilius Dei vivi, » discretionibus
nato, secundum divinas revelationes san- quanlum ad usum clavium, et omnibus
c/issimi Patris Christi : alludit a<l id quod quantum ad aliac quae ad actiones hierar-
dicitur, Sed pater meus, etc. chias pertinent.

17

ANTIQUA TRANSLATIO. BAT.TH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

autcm sic in summos sacerdo-

Aliis Pontifices autem sunt ob-
ita caeteris

tcsin quibuscumque agunt hierarchice. scrvandi in iis qua^ ut pontirkes ge-

attcndendum tamquam a Deo commo- runt, tamquam ipsi a Deo moveantur.
tos. Spernens enim vos, ait, me sper- Qui enim, inquit, vos spernit,me sper-
nit '. nit.

1
Luc. x, 16 : Qui vos audit, me audit : et qui vos spernit, me spernit.
 I >i: ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII. § 18.

agere motus a l>'". alii anbditi debent

attendere ad ipsum, al sequantur '-1110 et

obediant sibi tamqnam moto D • : et

boc probat per aactoritatem Kvangelii,

et hoc esl quod ipao ^<<\<< orationem di-

cente, omnea ad ipaum attendunt.

EXPOSITIO TEXTl S. A/ii^, scilicet subditis, inquibuscum-

que agunt hierarchice : quia si aliquid
agunl contra ordinem hierarcbicum, in
hocnonsuntsequendi,sicutdiciturMaUh.
wni, :> : Onmia quiBcumque dixerini 1

bis, servate et facite, etc. E1 Dominua,

Luc. x, 16.
Deinde dicit, quod cum ipse <Iel>cat

1$

ANTIQUA TRANSI.ATIO. UAI.TII. CORDRRH, S. J. INTERPRETATIO.

Sed redeamus in dictae orationis Sed j.un ad ea, quae dictam precai \ III

conscqucntiam. Perficiens cnim eam ncm subsequuntur, veniamus. I

summus sacerdos, et ipse salutat dor- pontifex eam finivit, ipsemet defun-
micntcm, et deinde prssnsentes omnes: ctum s; ilut.it. ac deinde omnes qui ad-
delcctabilis enim est et honorabilis om •
sunt ; omnibus enim viria deif< 1

nibus deiformibus secundum divinam admodum gratus cst, ei honore d

vitau:COnsummatUS. Post vero salu- nus, |uisquis divina n tran
tationem infundit oleum dormienti Post salutationem vero j 1

summus sacerdos. Memento autem, functo oleum affundit M mincri

quod secundum sacram theogenesiam ut in prima illa regeneratione aacra m\-
anic divinissimum baptisma, prima lanctura baptiamum, poat intiqu
participatio sacri symboli donatur n veatium d 1, ille qui
perficiendo, post universalem prio iniatui in pi ima sancti
, sj mboli
 I). ALB. MAii. ORD. PRiED.

ris vcstimcnti dcpositioncm unctionis cipatione, sacri chrismatis olco inun-

oleum autem omnium nunc
: in tinc gatur ; et hic dcmum in fine omniura
super dormicntcm olcum clhiiuiitur. defuncto itidem oleum affunditur. Et
Et tunc quidem olei unctio ad sa- tunc quidcm olci inunctio baptizan-
cra certamina vocat consummandum : dum ad certamina evocabat;
sacra
nunc vcro infusum olcum manifcstat, nunc antcm allusum olcum declarat,
secundum ipsa sacra ccrtamina mili- cum qui dcfunctus cst iisdem sacris
tantcm consummatum dormientem. certaminibus exactis functum cssc.

ille qui moritur in divina vila. non cst

abominabilis, sed delectabilis omnibus
sanctis.
Redeamus, propter digressionem quam
PIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. feceral de virtutibus discretivis et usu
earuni : consequentiam, idest, in ea quaB
consequuntur ad orationem in ritu isto.
Alia Littera, « consequentia. » Perficiens,
id est, explens eam, scilicet orationem,
Sed redeamus, ele. honorabilis, id cst. reverendus, consum-
matus, id est, mortuus.

Deinde «licit, quod in baptismo primo

recepit unctioncni, posl vestium deposi-
tioncm tamquain vocandus ad certan-
dum pro Christo ita nunc ultimo inun-
:

Bic ponil theoriam eorum quae consc- uitur olco, ut ostcndalur mortuus pro
quuiitnr orationem, et dividitur in par- Christo in hac vita militasse.

tcs tres. 1 11 prima ponit theoriam osculi. Salutationem, idesl, osculum. Prima
[nsecunda, unctionis, ibi, Post saluta- quiaante hocnullum sacramentum daba-
tionem vero, etc. In tertia, sepulturae, tur ncque sacrarnentalc, •perfidendo, id

il»i 19), Hsec perficiens summus, etc. est, baptizando, theogehesiam, id est,
(§
divinam generationem, id cst, baptis-

Primo ergo dicit, quod dicta theoria mum, universalem, quia erat primoquae-
orationis redeundum esl ad ea quae con- dam particularis exuitio quam non statim
sequuntur orationem. Hoc ergo, quod sequebatur unctio, sed abrenuntiatio, ut
Episcopus omnes alii expleta oratione
t.'l in ritu baptismi dictum cst : dormien-
osculantur defunctum, signiGcat quod tcm, id est, morluum.
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, 6 19

19

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. IN fERPRETA II".

Hxc perficiens summus sacerdos re- His peractis, pontifex defuncti cor- l\
ponit in domo pretiosa corpus cum pus honesto loco recondit una cum Cffi-
aliorum cequipotentum sacris corpori- teris ejusdem ordinis corporibus s.i-
bus. Si enim in anima et corpore Deo cris. Si enim is qui dcfunctus anima
amabilem vitam qui dormivit vivebat, simulcorpore sanctam vitara egit,
et

pretiosum erit cum sancta anima com- corpus etiam una cum anima sancta
militans ei corpus secundum divinas simul honore erit ac prctio. qi.
in

collationes : ubi divina justitia cum sacris sudoribus una concertaverit. I

proprio corpoie Christi donabit rc- vina itaque justitia anim;e ct COrpori
tributas quietes, tamquam coeunti et condigna praemia largitur, tomquam
comparticipanti sacnu aut contrariffi comiti ct consorti sive divinae,
vitffi. Propter quod sacrorum divi-
et traria- vitffi. Idcirco etiara ira

na legislatio divinas communicationes sacrafunctio divinas utriqu

ambobus donat animae quidem, in
:
tioncs elargitur ; animaj
pura contemplatione et scientia perfe rissima contempl itione ct rei

ctorum corpori vero pcr divinissi-

:
fectarura scientia ; corpori •
i

mum tamquam in imagine unguen- tissimum unguenturc i in imagine

tuui, divinffiquc communicationis sa- pcr sacratissima divinas comraun
cratissima symbola, totum hominem tionis symbola totura horainera
sacrificans et universalem ejus salutera ctificans, et integrara

sacrificanies, consummatissiraam ip- rans, nec non denuntians per un n

sius resurrectionera futuram fore de- les lustrationes perfeci
nuntians, et Catholicam sanctiflcati» •
resurrc i

ncm.

Consummativas autcm invocationes [nvocation< \

non est justum sciiptmas intcrprctan- I sct i pt. »
ini
796 I). AI.H. MAG. <>|{|). Pll.KD.

tibus neque mysticum earum aut m num earum sensum, virtutesque qu

ipsis opcratas c\ Dco virtutcs cx oc- in iis Dcus operatur, e secreto in pu-
culto ad commune educcrc : scd, ut blicum efferre;sed, ut nostra sacro-
DOStra sacra traditio habet, sine pom- sancta traditio docct, ubi eas secretio-
pa cas edocens doctrinis et ad divi- : ribus instructionibus hauseris, atque
niorcm habitum ct anagogen amorc di- ad habitum sacratiorem atquc capacio-
vino et opcrationibus sanctis pcrfc- rem intelligentiam, divino amore sa-
ctus, extra perfectiva illuminatione as- crisque actionibus consummatus eva-
cendet ad exccllentissimam eorum seris, divina luce collustratus ad su-

scientiam. premam earum scientiam subveheris.

chiffi : et snli illi qui sunt perfecli divino

amore et sanctis operationibus, poterunt
ascendere cx statu illuminationis ad al-

EXPOSITIO TEXTUS. tissimam scicntiam illarum invocatio-

num.

/// domo pretiosa, id est, in cccmiterio,

quia crat forte aliqua honesta dnmus jux-
ta Ecclesiam ad liunc usum deputata :

Deinde dicit, quod Episcopus his pe- aliorum scilicet sanctnrum mquipoten-
ractis reponit corpus defuncti in coemite- tum sibi in sanctitate, qui dormivit, id
rio cum corporibus aliorum sanctorum : est, qui mortuus est, vivebat vitam, sic-
ut ostendat, quod ille qui secunduin ut etiain dicebat Priscianus, « Vivo vi-
animam et corpus in servitio vixerit, «tam, sedco scamnum, ambulo iter. »

non solum secundum animam, sed etiam Secundum divinas collocatiuncs, id est,

secundum cnrpus recipiet quietem a Deo, secundum loca in quibus collocabantur,

quod anirme collaboravit et ideo nostra : vel secundum quod in Dco fuerunt in vi-
hierarchia communicat etiam divina, un- ta ista firmiter collocati : alia translatio,

gendo Chrismate, et dando Euchari- « sudores secundum quod in dirino ser-

stiam : et animae quae contemplatur spi- « vitio laborando sudarunt : » ubi, id
ritualia in symbolis, et in eorum scicntia est, in quibus collocationibus donabit
perficitur : ut scilicet ostendatur, quod corpnri defuncti quietes cum corpore
in resurrectione perficietur anima etcor- Christi. Atl Philip. m, 21 : Reformabit
pus. corpus humilitatis nostrse configuratum
corpori claritatis sux. Alia littera, « Ip-
ritimo dicit, quod orationes quibus « si, » scilicet aninue, cum corpore />ro-

utuntur sumini sacerdotes in consecra- prio, etc, coeunti, scilicet corpori, vel
tion<> sacramentorum, non debent pu- animae secundum secundam litteram,
blicari ab interpretatoribus sacrae Sciip- comparticipanti, i<l <'st, cooperanti : alia
turae, neque etiam occulta mysteria fjuae translatiOj « coambulabili : » uul contra-
in illis continentur, neque divinae virtu- rise, scilicet riiw peccati. Legislatio, Bci-
tes in ipsis existentes, sed debent occulta licet hierarchiae nostrae, ambobus, scilicel
teneri sicut nobis occulle tradita sunt se- animte ct corpori, contemplatione quan-
cundum dispositionem nostrae hierar- tum ad illuminationem, in pura quan-
 DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. VII, § 20. [91

tiirn ad purgationem, scientia quantura tur ad manifestum : e1 quamvis boc sit,

a<l perfectionem : unguentum, scilicet tamen perfectus divino amore quantum

Chrisraa, in imagine, i<l est, in Bgura a<l formam operis, ei sanctis operibus ad
alicujus spiritualis communicationis, i<l diviniorem habitum et diviniorem ana-
est, Eucharistiae, sacrificans, i<l cst, sa- gogen participandum quam alii partici-

crefaciens, universalem, i<l est, secun- pant, ascendet, <\ illuminalione ielear-
(luiii anirnani et corpus, consummatissi- chica, iil est, quae consistil in ipsis tele-

mam propter perfectionem gloriae su- tis, secundum quaram communicatio-

per perfectionem naturae : Catholicam, aem el inspectionem esl Btatus illumina-
i<l est, universalem. Alia translatio, torum, ad excellentvtsimam »< ientiam
« Catholicis sanctificationibus, » i<l <'st, eorum, Bcilicet invocationem, in quibus
qua? secundum fidem Catholicam liunt. etiam esl altior theoria quam in alii< <jnae

pertinenf a<l teletam, et li"-' dicitur -•-

Fnvocationes consummativas, i<l est, cundum perfectionis statum. Alia littera

quibus sacramenta consecrantur, mysti- habet, « extra perfectiva, » i<l est, plus-
eum, id est, occultum, virtutes ex Deo quam perfectiva, <-t hoc respectu alio-

operatas, quia virtus divina in his <>j>r- ram quaa sunl in tdetis. Alia translatio,
ratur, ad commune educere, i<l est, pu- « perfectus ab illuminatione principis
blicare sine pompa, id est,
: sine niani- « perfectionis, » i<l cst, Dei, sursum
festatione. Alia translatio, « inegressibi- agens ad supremam, i<l <"-t. ad Bummam
« libus doctrinis, » quia n<»n egrediun- istorum scientiam.

20

ANTIQUA TRANSl ATIO. BALTH. CORDERII, 1. INTERPRE I \ riO.

Quod autcm et pueros nondum di- Quod antem infantr |ue, qui \i
vina intelligere valentes, sacras partici- per setatem nequeunt inte ii\i-

jk's fieri divinas generationis, et sacra- nae regenerationia sanctissimorumque

tissiinaruni communicationis
divinae divinse communionia mysteriorum p.ir-

Bymbolorum, videtur quidem, u1 ais, ticipea fiant, videtur, ui inquis, homi*

mmundis blasphemo risu dignum, si nibus profania non immerito risu

 ;

798 1). AI.H. MA(1. 0111). IMl.KD.

audirc non valentes edocent summi sa- num, quod pontilices eoa crudiant qui
cerdotea divina, et non intelligentibus nequeunt audire, sanctasque traditio-
imagines tradunt sacras traditiones : ncs non intclligcntibus frustra tradant
et quod adhuc risibilius, quomodo nequc minus ridiculum est quod alii
pro eis abrenuntiationes dicunt, et
alii pro iis abrenuntiationes sacrasque pro-
sacras confessiones. Oportct tuam hie- fessiones pronuntient. Verum non
rarchicam intelligentiam non angusta- oportct tuam sanctam prudcntiam cr-

ri in timens simul
errantibus, sed et rantibus indignari, scd rcligiosc ad co-
et corum luciducatus gratiam diligens, rum institutioncm cum charitate ra-
defendere adversusab eis prolatas insi- tioncm reddcre, et objcctiones eorum
dias, proponentem, et hoc juxta legem solvcre ; atque illud insuper secun-
divinam, quia non in nostra scientia dum sacram sanctioncm addere, quo-
omnia divina circumscribuntur, multa modo divina omnia nequaquam nostra
autcm nobis ignotorum causas habent intelligcntia commensuranda sunt, sed
divinas, nobis quidem ignotas, notas plurima quaj nos latent causas haberc
vero nostrorum melioribus ordinibus. Deo dignas, quas nos quidcm ignorc-
Multa autcm et excellentissimas esscn- mus, verum ab ordinibus nobis pra>
tias latuere, et a sola diligenter cogni- stantioribus perspicue cognoscantur.
ta sunt sapientissima et sapientifica di- Plurima item latent supremas illas su-
vinitate. premas illas sublimissimasque sub-
stantias, quar soli sapientissima; sa-
pientificajque divinitati nota sunt.

INCOSITIO TEXTUS. DlliUM.

Quod autem et pueros, etc.

Sed videtur, quod hoc pertineat ad
baptismum, et quod debuerit dctermina-
ri in tractatu baptismi, et non hic.

Et dicendum, quod baptismus habet

quamdani convcnicntiam cum morte eor-
In parte ista intendit quoddam dubium porali est enim mors spiritualis, qua
:

declarare, quare scilicct pueri recipian- lioino peccato el concupiscentiis carnis

tur ad baptismum, juin niliil dc divinis morilur, unde dicitur ad Itom. vi, i :

intelligant. Consepulti sumus cum illo (Ghristo) per

baptismum in mortem. Et hoc etiam in

tractatu baptismi dixit Dionysius : et

ideo non fuit inconveniens, quod ea quae

 —

DE ECCLESIASTICA BIERARCHIA, CAP. VII. § 20.

pertinent ad baptismum, tractarentur in corporis Christi, cum nihil intelliganl de

tractatu defunctorura, et praecipue de ilivinis. el ita etiara deberenl doceri a
baptisrao parvulorum, <jui aon intelli- summis sacerdotibus tradendo eis sacra-
gunt ea quae circa ipsos fiunt, sicul nec menta quae sunl signa spiritualium : et
morlui unde utrumque
: dixit subjacere hoc videtur adhuc magis derisibile, quod
imraundorura risui. quahdo pueri baptizantur, patrini ^ — 1
1
» . ,

Et praeterea hoc non pertinet ad tra- rum, loco eorum confiteantur Bdem et
ctatum baptismi : quia hic non tangitur renuntienl satanae et pompis ejus.
eflectus baptismij hic enim determinatus Hoc quod pueroa divbim fieri, etc.
est, nec ctiarn pertinet ad alium tracta- I idetur, etc. Symbolorum, id est, cor-
tum : sed ideo ponitur in fine sicut du- poris el sanguinis Christi.
bitatio incidcns contra determinata, et
praecipue, curn haec dubitatio sit commu-
nis duobus sacraincnlis, scilicet baptismo
et cominunioni.

15. Dl III M.

divisio i;t j:\rosrno tkxtus.

Si.n \ ini.n b hoc esse falsuni : quia par-

vis non datur communio corporis Uiri-
Btt.

Dividitur autem haec pars m duaspar- dicendum, quod non taliter intelli-
|-;i

les. In prima delerminat dictam dubita- gitur, quod dalureis statim posl baplis-
tionem. In secunda recapitulal quod mura, adhuc sunl lactantes, sed
dura
dixeral in toto libro, ibi (§ 23), Tanta quando aliquantulum creverunt, Bicul
o puer f etc. quandosunt quinque annorum, erat con-
Prima autem pars dividitur in duas. suetum eis dari ul nutrirentur el assue-
[n prima ostendil necessitatem determi- scerent sequi divina. Vel aliter potest d
nandi isiam dubitationem. In secunda quod non dabatur eis corpus Christi, sed
determinat, il»i (^ 2\), Verumtamen et <!< aliquid >\r lotura calicis, in quo remansi -

noc, etc. imI aliqua pars sanguinis, sicut adhui esl

Prima pars dividitur in duas. In prima consuetudo apud aliquaa I
is, ul . * I i

parte ponil necessitatem ex parte infide- -| todo participes efficerentur divino-

I iii iii. n i' scilicel derideant. In secunda,ex rum.
parte i|tsins rimothei, ibi, Oportet tuam
hierarchicam, ete.

Dicil ergo prirao, quod infidelibus vi-

delur dignum ii->n. si pueri recipiuntur
ad bapl ismum, ol ad comraunicationem
 800 I). ALB. MAG. ORD. 1MU'.D.

Bunt, •!<' <li\ini< prsesumal :

<•! amorem
salutis errantium, ui per veritatem illu-
minentur, ae eos aegligensa reddenda ra«
tione desistal : el ul reverentiam <li\ini>

reservet, debol hoc proponere eis <j m <-«

viilt instruere, <ih<mI non omnia tradita

sunt Qobis a Deo in scientia nostrs bie-
rarchis, scilicel in liluis sacrse Scriptu-
bxposi no rEXTUs.
ra- unde ininnltis nescimus redderera-
:

tionem <1<" <li\inis, quas tamen Angeli

sciunt, ct multa etiam Angelos latent,
quffl soli Dco perfecte sunl cognita.

Hierarchicam, i<l cst, quas decenl hie-

Ut ais, i<l est, dicis, quia ad interroga- rarchiam, vel <le rebus hierarchicis, an-
tionem ejus hoc scripsit, ettotum librum. gustari, i<l est, conturbari, m errantibus,
Immundis, i<l <'st. inGdelibus : imagines, id est, propter derisiones infidelium sed :

id ost, species sacramentales, quiE sunt oportet te defendere fidei vcrilatem ad-
figuraB ducentes in spiritualia: sacras versus insidias, id est, angustias callide
traditiones, i<l est, sacramenta, pro eis, lictas ad subversionem fidei, prolatas ab
scilicet pueris : alii, id est, patrini : co/i- eis, scilicct infidelibus : ita tamcn quod
fessiones, scilicct fidei. sis timcns,id cst, rcvercntiam servans ad
divina, et simul cum hoc sis diligens
Deinde assignat necessitatem ex parte gratiam luciducalus eorum, id est, ut
ipsius Timothaei. Dicit, quod non oportet habeas gratiam ducendi cos in lucem :

eum anxiari et curare dcrisionem erran- defendere, dico, proponentcm hoc et cae-
tium, sed debet adversum corum insidias tera multa, dcnumero ignotorum melio- :

veritatem fidci defendere : duo obser- ribus, id cst anyelicis esscntiis, scilicel
vans, scilicet rcvcrentiam ad divina, ne Angelis : dCligenter, id cst, perfecte.
piiesumptuose ultra ea quce nobis tradita
 .

DE ECCLESIASTICA HIERARGHIA, CAP. VII, § 21 801

21

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. 1NTERPRETATIO

Verumtamen et de hoc ea dicimus, Verumtamen hac de re id quoque di-

qu;e quidem deiformes nostri sancti cimus, quod deiformes prajceptores
perlectores ab antiqua eruditi traditione nostri ab antiqua traditione acceptum
ad nos adducebant. Aiunt enim, quod nobis transcripserunt. Aiunt enim,
quidem est verum, quia secundum le- quodetverum est. infantcs, si in lei
gem divinam ducti infantes, ad habi- sacrainstituantur, adsanctumanimista-
tum sanctum venient, omni purgandi tum perventuros esse omni errore libc-
errore et immunda vita. Multum hoc ros, et sinc ullo impurae vittt pcriculo.
divinis nostris ducibus in animum ve- Hoc enim cum in mcntem vcnissctdi-
niens, probaverunt recipi infantes sc- vinisnostris institutoribus, placuittd-
cundum hunc sacrum modum, ita ut mitti pucros hoc sancto modo, ut obl.i
naturales adducendi pueri parentes, ti parvuli parentes naturalei tilium uni
tradant puerum cuidam eruditorum bo- c\ tidelibus tradant, qui pr;cclarc in
no in divina pedagogo, et de caetero divinis rebus puerum crudiat, tubcu<
puerum sub ipso pcrfici tamquam sub jus deinceps cura sit, tamquam sub
divinissimo patre et salutis sacrae ana- Patre divino, sancttt juc salutis sus-
docho. Hunc ergo summus sacerdos ccptorc. Hunc MQCtC
itaquc tntlSteS,
confitcntem juxta divinam educarc puc- promittentem se puerum sd sanctam
rum vitam, rcpetit abrcnuntiationcs vitam informaturum, jubet profii
confitcriet sacras confessiones non ut
: abrenuntiationes sacrasque professio-
illi forsan ridcntcs dixcrunt. alium pro nea ; non enim, ut illi aubsannatoi
aliodivina docens ncquc cnim hic ait,
: aiunt. aliuin pro a!i>> rebua divinil un-
< Sic ego pro puero abrcnuntiationcs buil ncquc cniin ipODSOI dicil
; 1

« aut sacras confessiones lacio, » sed pro puero abrenuntiationes facio, sa-
quia puer abrenuntiat, hoc est Con- !
•
crasve profession< d hoc modo pue-
« fiteor pucrum crcdcre m scnsum sa- rum asserii tbrenuntiareac profiteri .

« crum vcnicntcm, nostris divinis ana- si dicat: Profiteoi mc huic puero»cum

« gogis, abrcnuntiarc quidcm univcr- per atatcin mtclligeie StCll potcrit.di.
• 1
XIV
 »

802 D. Al.H. MAG. ORD. PK.KD.

« salitcr contrariis, confiteri autem et vinis mcis institutionibus pcrsuasu-
• cooperarl divinas confcssiones. » Ni- rum, ut adversariis nuntium omnino
hil crgo, ut eestimo, inconsequcns, si remittat, et divina promissa prolitca-
secundum divinam puer anagogen edu- tur, et exsolvat. Nihil ergo, ut opinor,
catur, ducem anadochum sacrum ha- absurdum cst, si ad divinum institu-
bens, habitum sibi divinorum insi- tum pucr adducitur, cum ducem ac
nuantem, ct custodcm a contrariis sponsorem habcat qui eum et divina-
peritum. rum rerum scientia imbuat, et ab ad-
versariis tutum custodiat.

ritu, perfectc legi nostrae sc conformare,

sicut illi qui a pueritia secundum illam
enutriti sunt. lta tanien voluerunt eos
recipi, quod parentes carnales pueri tra-
DIVISIO ET EXrOSITIO TEXTl S. dant eum alicui erudito in tide Christi
instruendum, sicut sub spirituali patre :

et hic est patrinus pueri : et ideo sum-

mus sacerdos petit a patrino ut confitea-
tur fidem et abrenuntiet satanae, non ita

Vefumtamen et de hoc, etc. quod ipse in persona sua loquens abre-

nuntiet loco pueri et confiteatur, sed con-
titetur, in persona pueri loquens, ita

quod abrenuntiatio et confessio referatur

ad puerum dicit enim « Abrenuntio,
: :

ac si diceret « Puer iste abrenuntiat,

:

« et promitto quod puer iste quando

Deinde determinat dubitationem, et « veniet ad perfectum usum intellectus,

primo quantum ad baptismum, secundo « credet ea quae fidei sunt, et abrenuntia-

quantum ad communionem, ibi (§ 22), « bit contrariis : » et ita non est incon-
Tradit autem puerum, etc. veniens, si puer reducitur in divina par-
Circa primum duo facit. Primo ponit ticipando sacramenta mediante patrino
causam per quam solvitur dubitatio, eta suo, qui debet eum instruere et custodire
quibus acceptata sit. Secundo concludit a contrariis, quando ad setatem pervene-
propositum, ibi, Nihil ergo, ut eestimo, rit.

etc.

Verumtamen, quasi dicat QuamVis :

Dicit ergo primo, (juod in qua hac 1 - multa nosnesciamus, in hac tamenquae-
stione oportct nos dicere ea quae ab Ange- stione possumus diccre quod ab aliis ac-
lis in nos devmiTiint dicunt enim. quod
:
cepimus. Perfectores, id est, Apostoli, ab
parvi rtutriti secundum legem divinani antiqua traditione, id est, per doctrinam
quando veniunt ad perfectam aetatem, Christi qui dixit, Mattli. xix, 14 : Sinite
erunt liberi ab erroribus et peccatis, quia parvulos venireadme : et a veteri lege, in
quod nova testa capit inveterata sapit : qua pueri cireumcidebantur et otTereban-
et hnc cogitantes Apostoli, placuit eis tur. Dueti, idest, nutriti. Dueibus, id est,
quodparvi recipianturad baptisnmm.cum Apostolis, in animum, id est, in cogni-
etiam non ^it facile inveteratum in alio tionem et desiderium, probaveruni^ id
 DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, § 21. 803

est, approbaverunt : adducendi, scilicet sum, id est, io eetatem in qua sacro in-
ad baptismum, cuidam bono viro de qu- tellectu secundum Sdem uti possit : ana-
mero eruditorum in fide Christi, peda- ffogis, id est, doctrinis quibus sursum du-
f/otjo in divina, id est, qui ad modum pe- cetur : contrariis, scilicel erroribos et
daj.'Ogi eum in divinis instruat, et tra- peccatis : cooperari,sc\lice\ Bimul creden-
dant puerum perfici, id est, instrui sub do, secundum ea cooperari.
ipso, divinissimo, id est, spirituali, ana- fnconsequens, id '-^t. ineonveniens,
docho, id est, sursum ductore, id est, sestimn, propter imperfectam expositio-
patrino. uem : educalur, id est, nutiitur anago-
:

Ilunc, scilicet patrinum, confiten- gen, idsecundum vitam et

est t doctrinam
tem t id est, promittentem, rcpetil, id sursum ducentem insinuantem, : id est,

est, pluries petit : *'//», scilicet infideles : antecedentem vel docentem : habiium, id

ai/, non in persona sua loquens, sed in est, scientiam secnndum fidem : peritum t
persona pueri : venientem insacrum sen- id est, instructum.

2*

ANTI^UA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Traditautcm puerum sacris symbo- Porro pontifex pucrum consortcm

lis summus saccrdos, ut in eis convei- facit sacrorum mysteriorum, ut in eil

setur, etncque formetur vitam altcram, educetur, nequeagatvitamaliam, quam

nisi divina contcmplantem scmpcr. so- eam quae divina semper spectet, ei hu-
ciamquc corum in profectibus sanctis jusmodi sancta communionc proficiat,
factam, habitumque sanctum in cis va- atque in his sacrum habitum possideat,
lidum cducatumque pulchrc a divino ct a suaceptore deiformi studiosc pro-
anadocho. movcatur.
 >

81» l I). AUt. M\(i. Olth. VWYA)

qua aliavit.i, mim iII.i (ju.r ••>! in cunti-m-

plationd el partieipetione Bacramentpram,
(juain di\il 6886 Bdelifi |io|iuli, ita (Ttiod

Bemper sit i\i- lidjelium coliegio, uod de-

clinans ad infidelkun vitam, ef u1 sem-
per sit fortis iu divino habitu, in «
j n «

educatus es1 a buo anadocho.

I KPOSITIO TEXTI S. Tradit puerum, idest, facit eumpar-

ticijxTn, symboiis Eucharistia), in ri.s, id

est, in usu participationis eorum, furme-

tttr, id cst, informetur per assuefactio-

nem, suciam, id est, participem eorum.

scilicet divinorum, iti jirofcctibu.s, ut

semper in ijtsa proficiat neque for- : el

Dbinde dicit, quod ideo saeerdos sum- metitr in alium habitum, uisi habilum,
mus tradit puero symbolacorporis etsan- etc. : in eis, scilicet divinis, validum, id

guinis Ghristi, ut indivinoram participa- est, fortem, educatum, id est, nutritum.

tione conversetur, et non informeturali-

33

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. INTERRRETATIO.

Tanta, o puer, et sic bona nostne hie- Ista sunt, mi fili, tanta tamque prae-

rarchias vidcntur mihi unifoimia spe- clara hierarchiae nostras spectacula uni-

ctacula, ab aliis autem similiter inten- formia mihi manifestata, scd aliis for-

tius animo non heec tantum visa sunt, tasse mentibus perspicacioribus, non
lucidiora aiunt multa et deiformiora. solum h;ec, verum etiam alia multo il-
Et tibi, ut arbitror, omnino lucebunt lustriora atque deiformiora pcrspecta
splendidiores formae, et divinissimis sunt. Quin et tibi quoque, ut opinor,
ductis his asccnsionibus utenti ad ex- clariores divinioresque pulchritudines
 I)E ECCLESIASTICA HIERARCHIA, CAP. VII, § 23. 805

celsiorcm radium. Trade ergo, o amice, collucebunt, si iis gradibus, quos dixi,
et ipse mihi perfectioi illuminatione, ad sublimiorem radium conscendas.
etostende meis oculis quascumque vi- Communica igiturettu mihi perfcctio-
dere poteris pulchriores formas et uni- rem illustrationem, meisque oculis ex-
formiores, confido enim ex his qua; di- hibe prajstantiores formas, qua.* unius
ego repositos in te divini
cta sunt, igni-> speciem magis exprimant contido :

accendens usque vapores. cnim, me iis, quaj commemorata sunt,

insitas tibi divini ignis scintillas exci-
taturum.

quod per ea quas <li<t,i sunt, accendet

divini amoris ignem in i[>^<> repositum,
quo elevabitur a<l sublimiorem contem-
plationem.
EXPOSITIO TEXTIS.
Tan/f/, i<l est, lam alta, vel t<»t. ric

bona, i<l »'st. lam utilia ad sursum ducen-

dum sancta convenientia, o puer, scilicet
quia ininister Christi, vel propter vitaa

Tanta, o puer, etc puritatem, vel quia discipulus <

i
ju> eral :

hierarchicB, i<l <

i
st. teletarum ejus, unifor»
miti spectacula, i<l est, contemplationes
reducentes in unum : intentius animo, i<l

est, qui magis intenti <livinis fuerunt :

hoc causa humiiitatis dicit. Fornue, i<l

cst, Bpiritualia Bignata, ductis t i<l est, gra-

Deinde recapitulatdicens, quod ea quaB dibus, his scilicel : quae a me sunt dicta
dieta sunt, sunl spirituales contemplatio- tibi : quia ego ero accendens !<• usgue ad
Q68 nostrse hierarchiae : sed ab aliis qui vapores divini ignis, scilicel amoris, re-

iutentius considerant, subtiliora viden- positos in te t

i<l est, quousque divinus
tur : et crodit etiam eum per hsec quae ei amor in te pepositus ascendere te faciet

tradidit, quasi quibusdam gradibus posse per modum vaporis a<l divina. Vlia trans-

pertingere ad altiora, quibua habitis pe- latio, « accendam scintillas, i quarum

tit ea sibi tradi, sicul el ipse tradidil ei, similiter esl evolare sursum.
quee tempore videre potuii :
<! confidit,
 INDEX

CAPITUM LIBRI

DE ECCLESIASTICA HIERARCHIA

ANTIQDA TRANSLATIO. HAl.lll. CORDBRII, 3. J. INTBRPRETATIO.

CAPUT I. ' M'i l l

Qus sit Ecclesiasticse hierarchiea tradi- Qu«b sil bierarchia

'

ti.i , .1 quss ejasdem specalatio tio, el quis sil

Xi IX INDIA (\IMH.M

CAPIT II. CAPI I II.

De perficiendis in baptismate. 505 De iis qutt in illuminatione seu bap-

tismo pera^untur. 505

i:\itt lii. CAPl.T III.

De perficiendis in synaxi. 555 De iis quoe in synaxi perficiuntur. 555

CAPUT IV. CAPUT IV.

De perfieiendis in myro et in ipso offe- De iis quee in unguento fiunt ac per-

rendis. 633 flciuntur. ^33

 INDEX r.APITUM 809

CAPUT V. CAPUT V.

De sacerdotalibus consummationibus. 0*4 De sacroram ordinum consecrationi-

bus. (84

CAPUT VI. CAPUT VI.

Ii.' perflciendorum ordinibu* "31 De ordinibus qui initiantur. -

r

i \IM I VII. . \IM 1 VII.

l»c perflciendifl In dormlentibus, ;.,s !».• ii- .pi.r ftunl clrca defhm tos.
"
8

-"*>OkX>~
 D. ALBERTI MAGNI
RATISBONENSIS KPISCOPI, ORDINIS PRJIDICATORDM

COMMENTARII
IX LIBRUM P>. DIONYSII AREOPAGIT^E EPISCOPl

ATHENARUM, AD TIMOTHEUM EPISCOPUM EPHESI,

DE MYSTIGA THEOLOGIA.

PROCEMIUM.

Vere tu es Deus absconditus, Deus Israel Salvator, Isa. \i v, 15. r.\ verbia istia

oirca linnc doctflnam quflB intitulatur de mystica 1fteologia t

quatuor possunt
extrahi, scilicel modua, materia, auditor, et Rnis.

Modus tangitur in hoc quod dicitur, vere, et iste modus es( contentus in t »> t .•
i

sacra Scriptura, quse non rationibus humanis, plurimura dubietatis «•! erroria

mixtum habentibus accipitur : sed divina inspiratione, cui non potesl buIw

falsum, el indubitata veritate firmatur. UndeJoan. \\n. 17, dicil Christua

Patrem suum : Sermo ittus veritas est. l'.t ad Rom. m. '
: / st autem Detts

etc. Ad Til. i. v: Quam promisit </»> >><>>> mentitur, Deus. K( Num. ixrv, 19 :

\n// estDeus quasihomo ut mentiatur : nec ut /itius hominis ut mutetur. Ad Haebr.

vi, L8 : fmpossibite est mentiri D< >>>/>.

Materia autem hujus doctrinee langitur in hoc quod dicitur, Deus

tus. Dicitur enim mystica, id est, occulta, ul in proemio translator dicil : quia
tamenjuxla eum ad Dei sapienliam per ablationem ascendilur, tandem quid
sit Dcu*, olausum e( occultum relinquitur : el propter hoc ocoultum divinilatii
812 I». Al.ll. MAii. <>m>. PB ED.

dicitur,IadTim. vi. Iq* : Qui habitat lucem inaccessibilem : quem nullm hominum
vidit, sednee videre potest. Ki Joan. i, 18 : Deumnemo vidit umquam K! Chryso-
stomus dicitibi, quod o nec ipse cmlestes esseirtife Deum ut est videre potue-

« punt. » Exod. xxxiii, 20 : Non videbit me homo, et vivet. Job, xxxvi, 25 el 26 :

Unusquisque intuetur eum procut. El Bequitur ibidem : Ecce Oeus magnus vincens
ntiam nostram.
Qoales autem esse debeant auditores hujus scientia\ tangitur in hoc quod
dicitur, Israel, quod inlerpretatur rectissimus, vel vir videns Deum : unde osten-
ditur intellectus, qui requiritur in auditore hujus Bcientia?, scilicet limpidif.i-
ad videndum Doum, et reetitudo operis, per quam ad dictam limpiditatem vel
acurnen devenitur. « Non enim auditor debetesse puer nec a.'tate noc moribus, »

1
sicut dicit Philosophus in Ethicis , de auditore Civilis scientiaj : unde et beatus
Bernardus super Gantica, primo sermone dicit : « Ante carnem disciplinae stu-
« diis edomitam, et mancipatam spiritui, ante spretam et abjectam sneculi
« pompam et sarcinam, indigne ab impuris lectio sancta pra^sumitur. » Iea.

xxviii, 9 : Quem docebit scientiam ? etquem intelligere faciet auditum ?ablactatos

a /acte, avulsos ab uberibus. Prpetorea, I ad Gor. n, 6 : Sapientiam loquimur inter
per/ectos. Et in oodem loco : Animalis homo non percipit ea r/use sunt spiritus
Dei. Matth. vn, (> : Nolite sanctum dare canibus.
Finis autem tangitur in hoc quod dicitur, Salvator. Finis autem hujus doctri-

nae non est tantum ut sciamus, neque ut solum per opera boni simus, sicut in

Ethicis : sed ut ulterius ad aeternam salutem perveniamus, in qua quod hic de

Deo occultum nobis relinquitur per negationes, sine aliquo velamine et aperte
nobis objicietur. Sap. xv, 3 : Nosse te, consummata justitia est : et scire justitiam

et veritatemtuam, radix est immortalitatis. Gen. xxxn, 30 : Vidi Deum facie ad

faciem, et salva facta est anima mea.

1
Aristoteles, I Ethic. cap. •'{.

^c-^S <&t3f&+^->
 QU^STIO

PROCEMIALIS.
QUAUTEft H^EC SCIENTIA

DICATUR MYSTICA?

Ilis igitur prstibatis, quserendum est de procedunt a manifestis sensibilibus, qus

nomine istins scientise,quare mystica dica- removentur a Deo : divins autem per-
tur : quo etiam intentioejua aperietur.
in sonae, de quibus agitur,sicu1 hic de ipso,
Videtur enim quod nulla Bcientia de- in aliqua doctrina, sunt ex toto occults :

beat dici mystica : ojaxie enim quod Bcitur, ergo videtur, quod illa doctrina m.i_:i-

exprincipiis Buisinaperto ponitur quod : debeat <li<'i raj stica quam ista.
autem iu aperto positum est, qoii esl •5. \<1 idem, lllinl maxime debet <li<i

occultuin ergo videtur quod aulla scien-

: mysticum vel occultum, quod maximeesl
tia, sicut Q6C isla ilrhcat ilici invslica vcl remotura a cognitione aostra : sed ili-iin-
occulta. ctio personarura esl maxirae remota a
2. quod eat totum <»<-
Prsterea, lllml cognitione aostra : unde dicil tmbro-
cultuin, magis esl dicendum occullum sius :
.1 Impossibile esl Bcire illius, i<l <»t.

vel mysticum quam illml quod quantum i oeternas generationis se< retura : mens
ad principium Bui est manifestum sed : « deiicit, \<<\ silet, noo nostra tantura,
negationes de Deo per quas procedil ista i scil et Vngelorura '
: ergo videtur,
Boientia (sicul in cap. III infra dicemus) quod illa doctrina in qua agitur de dia-

1
v \miii'<is|i -, i.ih. de Fidfl ad (iratianum, i*ap •
inti tuedium.
814 I). Al.lt. MAG. (!!!). PIS II)

linctioni' petsonarum, maxime debeal dici s. Praeterea, Sicul dictum est in pri-
m\ stica. n 10 r\ scci iiidd capito ( 'oelestu hicran hue t

i. A.l idem, Sicul <li<it lugustinua : sacra Scriptura distribuil n<d»is divina
<( Cum aliqua qua3 Trinitatis >nnt. legan- per symbola, ul proportionaliter oobis,
(« lur quodammodo in libris IMatonis. la- per ea quae uobis sunl nota, reducamur
« men hoc quod dicitur, Verbum caro in djvina : >i ergo ista scientia debet <li<-i

factum est, ibi non invenitur '

: » unde inystica. quia ducil nos a manifestis, cl

Vugustinus de Be <li< ii in libro Confessio- relinquit M8 in occulto, \ idetur etiam,

num, quod quid sacramenti haberet, quod propter lincm occultum Bymbolica
Verbum caro factum est, nec suspicari Theologia debeat <li<
-
i m\ stica.

quidem poterat s<m1 illud ad quod |><>s-

:

sunt Philosophi minus pervenire, esl ma- Scd dicendum, quod negatiw Theolo-
uis occullum rationi humanae : ergo cum giae, sicut in capite tertio infra dieeaius,

mysterium Incarnationis traditum sil a incipiunt a manifestis nobis scn^ihilihus

Dionysio in aliqua dOctrina, cum distin- negando ea de Deo, ot sic procedentes
ctivis personarum, sicul innuit in libro removendo omnia ab ipso relinquunt in-
de Divinis nominibus in cap. <!< pace, teliectum nostrum in quodam confusocir-
videtur quod illa scientia maxime debeat ca id a quo negantur omnia quae novit.ct

dici mystica. de <juo non potest affirmare quid sil :affir-

.>. Prasterea, Quamvis dicamus, quod mativje autcm Theologia? producunl no-
Philosophi habuerinl aliquam scientiam his occultum divinitatis iu nianilcsluin,

de divinis personis vel cognitionem per secundum quod significant al> omnium
appropriata, tamen propria ipsarum per- causa procedere ea quae sunt manifesta
sonarum nullo niodo cognoverunt : sic nohis : sicut cum Deus li<niu<,
dicitur

ergo videtur, <|uo<l scientia quae est dr significatur id a quo omnis bonitas in
propriis personarum, maxime debeat <li- creaturis est : et cum dicitur Pater, id a

ci occulta ot mystica. quo omnis paternitas in ccelo et in terra

ti. Praeterea, Tota certitudo scientiae nominatur et ideo quia haec doctrina
:

procodit ox principiis : scientia ergo quse considerat hujusmodi reinotioncm quae

quantum ad principium sui est occulta, est per negationes, alia? vero considerant
magis dobet dici mystica quam qua? quan- aflirmationos de Deo, haec diciturmaui^
tum ad principium sui est manifesta, mystica quam aliae, ex hoc quod in oc-
quia procedit incipiens a sensihilibus re- culto nos rolinquit, aliae vero ex occul-

movendo ea a Deo : scientia autem de to nos trahunt in manifesta.

divinis nominibus, quantum ad princi- Ad priinum ergo dicendum, quod scien-

pium sui ost occulta. quia ostendit qua- tia quae proccdit cx principiis rationis.

litor de occulto divinitatis omnia mani- ponit in aperto ea ad quae ducit : haec au-

festa nobis procedunt : orgo illa doctrina tem scientianon procedit ex taiibus prin-

magis debel dici mystica quam haec. cipiis, sed potius est ex quodam lumine
7. Prasterea, Illud quod supereminel divino, quod non ost enuntiatio perquam

omnibus entibus, est occultum nostrae co- aliquid affirmetur, sed res quaedam con-
gnitioni, cujus causa cst, quod sil super vincens intellectum, ut sibi super omnia
entia : sed in librode Divinis nominibus, adhaereatur, nec elucidat intellectura ad
docuit eminentia nomina divina expone- idquod exccdit ipsum, propter quod re-
re per eminontiam : ergo H illa scientia manet intellectus in quodam non deter-
<l<bc-t dici mvstica. minate vero <l hoc lumen proportiona-
:

S. Ai GDSTiM
1
-, Lib. I Confession. cap. '•'.
 5

DE MYSTICA THKOLOGIA, or.KSTIO PHodvMI .\l.lv 8 1

tur lumini, quo corporalis visus confor- quss ostendit processum ab occulto in
tatur ad videndum, et tamen non facit manifestum, praecipue per processionem,
alicujus visibilis determinatam COgnitio- cum etiam principium non consideretur
nem, cum nullius species propria sit lu- :
ibi ut occultum, sed ut manifestatur per
men autem principiorum rationis assimi- procesionem rerum ;il> ipso, convenien-
latur magis ipsis speciebus propriis re- tium secundum proportionem imitationis
rum visibilium, quibus visus determinate cura ip^«».

apprehendit hoc vel illud : et ideo hoc Ad septimum dicendum, quod super-
ducitin determinatam cognitionem rei. eminentia quae consequitur scientiam de
Ad secundum dicendum, quod quam- divinis nominibus, est supereminentia
vis divinsB personaB sint occulta- secunduin causaB : et ideo non statuil nomina sicul
rem, tamen modus tractandi de cis non in occulto, sed procedil per causalitatem
est occultus : quia per hoc quod aflirma- in effectus manifestos.
tur aliquid dc eis in illa doctrina, ut quod Ad octavum dicendum, quod quamvis
Pater generat, vel quod sunt tres perso- secundum ordinem quoad nos incipiamus
naB, trahitur intellectus noster ex occulto in symbolis ab \\\> quae manifesta Bunt,
divinitatis ad res manifestas in quibusali- tamen secundum naturalem ordinem hu-
quod judicium invenitur, et dictum in cis jus doctrinae itur ab occultis ad manife-
ex causa prima haec aulem scientia di-
: stum : i|uia prius est proprium quam ap-
citur mystica quantum ad modum, ut di- propriatum : appropriatio enim non |i"t-
ctum est et per hoc patet solutio ad ter-
: est lieri nisi per proportionem ad propria,
tium, quarlum, et quintum. sicut non potest sciri quod Deus dicatur
Ad sextum dicendum, quod scientia et dormiens, nisi prius sciatur quomodo
quajlibet res, maxime debet denominari priusest dissimulans : propria autemsunl
a line : et ideo quia ista scientia relinquit occulta, appropriata vero manifesta : et

iu line occulto, magis debet dici mystica ideo etiam ibidem esl processus ab occul-
quam scientia de divina dominatione, lis ;iil manifesta.
DE MYSTICA THEOLOGIA.

CAPUT I.

ANTIQUA TPANSIATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

De m/stica Theologi. Qucenam sit divina caligo ?

SYNOPSIS capitis :

I. Invocata SS. Trinitate, docet, ad mysticam contemplationem, nostri rerumque om-

nium abdicatione assurgendum esse.
II. Ostendit quomodo in divinis procedendum sit per affirmationes et negationes.
III. Quse compendiosa
sit et prolixa theologia ? Qua) item caligo sit, et quomodo ad eum
ingrediendum ?
 DE MYSTIOA THEOLOGIA, CAP. I, § 1. 817

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Trinitas supersubstantialis, et su- Trinitas supernaturalis, et supra-

perdea, et superbona inspectrix divi- quam divina et supraquam bona theo-
nae Christianorum, dirige
sapientiae sophiaj Christianorum pru?ses, dirige
nos ad mysticorum eloquiorum supe- nos ad mysticorum oraculorum plus
rignotum et supersplendentem sum- quam indcmonstrabile, et plus quam
mum verticem, ubi simplicia et abso- lucens et summum fastigium, ubi sim-
luta et inconvertibilia Theologiae my- plicia, et absoluta, et immutabilia
steria cooperta sunt secundum supcr- theologiae mysteria, aperiuntur in ca-
splendentem occulte docti silentii ca- ligine plus quam lucente silentii arca-
liginem, in obscurissimo superclaris- na docentis, qua; in obscuritate tene-
simum supcrsplendcre facientem, et bricosissima plus quam clarissimc su-
in omnino impalpabili et invisibili su- perlucet, et in omnimoda intangibili-
perpulchris claritatibussupcrimplen- tate atque invisibilitate, prspulchris
tem non habentes oculos mentes. Igi- splendoribus mentcs oculis captas su-
tur ista mihi quidemsint oratione po- peradimplet. HttC quidem mca sint
stulata. vota ;

tlY •:
8iN 1). \\M. MAG. OIU). Pll.KD.

tret quam tradere aliis debel : quia in om-

ni Iheologioo aegotio incipiendum est ab
oratione, ut iu tertio capite de Divinis
nominibus dictum est, »•! ideoprima pan
dividitur in duas. In prima ponil oratio-
nem, in Becunda recapitulat, ibi, Igitur
ista mihi quidem, etc.

DIVISIO TEXTUS

His dictis, accedendum est ad divisio- DUMA.

nem istius libri. Sciendum igitur, quod

sicut dicit Philosophus in secundo Mcta-

physicorum,-» Non simul oportet quaerere
« modum secundum quem res declaratur

« et rem ipsam, sed prius quaerendus est

« modus : » el ideo hic liber in duas par- 1. Sed videtur, quod modus docentis
tes dividitur. In prima declaratur modus non sit per orationem procedere docen- : Dut

hujus doctrinae. In secunda ponitur ipsa tis enim est inducere veritatcm in animam

doctrina (in quarto capite), ibi, Dicamus audientis haec autem non potest poni,
:

iqi/ur, quod omnium causa, etc. nisi per orationes signilicantes verum,

Modus auteni doctrinae est duplex, sci- vel falsum : cum igitur deprecativa oratio

licet modus tractantis, et modus tracta- non significet nobis verum vel falsum,
tus et ideo prima pars dividitur in
: videtur quod non sit modus docenlis per
duas partcs. In prima ponit modum tra- oralionem procedere.
ctantis, in secunda modum tractatus (in 2. Prceterea, Doctrina debet procedere
tertio capite), ibi, Tgitur in Theologicis. a magistro in discipulum : sed veritas

Modus autem tractantis divina est du- per orationem impetrata, aequaliter pot-
plex, quorum primus consistit in cogni- est se babere ad magistrum et discipu-

tione, secundus in imitatione ad Deum : lum, non respicit ordinem magisterii,

et

quia sicut in Coelcsti hierarchia dictum sed potius ordinem sanctitatis ergo vi- :

est, hierarchia est scientia et actio, et ad detur, quod non sit modus docenlis per
Deum, quantum possibile est, similitudo orationem procedere.
et imitatio, Et ideo prima pars dividitur Ad oppositum, veritas quae est supra
in duas. In prima ponit modum cogno- scientiam nostram, non potest accipi nisi

scendi divina, in secunda moduni iinita- sua benignilas inclinetur adhocquod in-

tionis ad Deuin in secundo capite), ibi,

( fundat se nobis : cum igitur talis sit ve-

In hac superlucenti, etc. ritas, quae bic quaeritur, et divina benig-

Prima autem pars dividitur in duas. In nitas non inclinetur nisi per orationem,
prima ponitur modus docentis, in secun- videtur quod oratio debeat esse modus
da modus audientis, ibi (§2), Tu aulcm, docentis secundum banc doctrinam.
o amice^ etc.
Modus autem docentis divina est, ut Sed diccndum, quod sicut Gregorius
pergraliam. veritatem divinorum impe- dicit in principio Moraliuni, <i Ad divina
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. I, § 1. 819

« capesccnda magis orando quain dispu- dum modum intelligendi eorum, quae
« tando pervenitur : » et hujus ratio est, cundum esse composita sunt, e1 depen-
quia cum divina veritas superet aostram dent a materia (sicut essentue rerum na-
rationem, nos ex nobis eam inclinare aon turalium) el baec eadem per se immobilia
possumus, nisi dignetur seipsam infun- el incorruptibilia sunt, sed per accidens
dere : « ipsa enim est magister interior, » corrumpuntur, i is corruptis in quibus
ut dicitAugustinus. Nec tamen superflua sunt. Sed secundum intellectum
Deua et
est doctrina exterior, qua? est sicut in- simplex est, et secundum esse absolutum
struinentum, sicutdicitur inPsal. xliv, 2 : non dependens ah aliquo quoniam inse :

Lingua mea calamvs scribse, quo se in- pecfectum est, el non moyetur, neque
sinuat in aniino auditoris per propositio- perse, neque per accidens.
nes significantes verum vel falsum et : Ad tertium dicendum, quod >ilentium
ideo propter ulrumque magistrum, utra- est simpliciter, quia de Deo non potest
que necessaria est, scilicet enuntiatio quaa dici quid sed doctrina est secundum
:

respicit ordinem magistriad discipulum, quid, in quantum dicitur de ipso quia.

et deprecatio et per hoc patet solutio ad
:

objecta.

1. Ad evidentiam litterae quaeritur de

quilrasdam quae in littera dicuntur : splen-
dor eniin habel naturain manifestationis :

sed manifestum et ignotum sunt opposi-

la : ergo videtur opposita dicere de eo-
dein. cura dicit super igvo/um etsuper- EXPOSITIO TEXTUS.
spleudcv/em.
2. Praeterea, Unumquodque simplex
est, quia a inaleria absolutum est : etita
videtur superlluus ponendo haec duo, Trinitas supersubstantialis, etc.
scilicel simplicia et absolutu : el esl su-
pcrlluum addere inconvertibilia, quia
tam simplicia quam immaterialia habent
rationem immobilitatis.
'.\. Praeterea, Omne quod docetur, edo-
cetur per aliquod verbum sive interius,
sive exterius : snl quando verbum pro- OmiSSis autein salutatione qU89 pra'-
inilur, uon videtur esse sileiiiiiiin : ergo initlitur. quia alilii expOBlta esl et p. r K
videtur contraria adjungere, cum dicil patet . e1 titulo, qui etiam ex disputatione
doctisilentii. primi articuli per bc patet, accedamus
ad oralionem quam prssmittit. «
>ra1 ei

Sed dicendum ad primum, quod dici- ei dicil : Trinitas supersubstantialis, qu«

tursupersplendens iu se, occuitus autem omnia esse racis, ei superdea, quantum
uuliis : quia manifestissima uaturae Be ,nl hoc quod jam existenlibua providet,
habenl ad ocuium uostrum Bicul oculus it superbotui, iii quantum ad ea dirigil io

uoctuaB >ul iumeu Bolis. Vel dicendum, (inem, inspectrix sapientim divinm, id

quod esl occultus Becundum se io .ilii- ,.si, quflB de Deo est, Christiatwrum, id

tudine bus naturaB, Bupersplendens au- ,-,i, .i • Ihristianifl habita : quia ipse boIua
tem Becundum quod Benobis immittit perfeote s m contemplationem habet, el

Ad secundum dicendum, quod in in- i,l,'. >

dioiti insj ecirix, quasi intime ip
Eerioribus sumenda sunl simplioia Becun- ctans. El dicit Christianorum ad diffen u-
820 I). ALB. MAG. ORD. PH/ED.

tiam scientiae divin», quam de Deo Phi- istam caliginem occultantur aobis divina
losophi habuere, qus plurimis erroribus mysteria, dico, simplicia, etc. Verticem,
immixta Fuit, propter imbecillitatem ra- dico, facientem supersplendere, iu men-
tinnis humaus. Tu, inquam, quia perfe- te, superclarissimum, sciUcei divinum lu-
cte te vides, dirige nos adsummum ver- inrii. inobscurissimo, divinae eminenlis,

ticem mysticorum eloquiorum, Becun- (juia quamvis obscuritatem relictam in

dum (juod in negationibus omnium, in nobis ex eminentia splendoris, deficia-

ipsum.quasi inquoddam occultum veni- niusa comprehensione divina eminentiaB,
iiius, ui dictum est. Verticem, dico, super- tamen adhuc attingitur. Alia littera, i ipta
ignotum, etc. ubi, id est, in quo vertice, « relictis omnibus deificatur et illumina-
mysteria Theologise sunt cooperta, idest, « »Etideo subdit, et superimpleniem
////•.

abscondita a nobis, secundum caliginem mentes nostras, Angelorum, non ha-

<
i
t

docti silentii supersplendentem occulte. bcntes oculos corporeos, superpulchris

Sicut ex niniio solis fulgore efficitur qua- claritatibus divinarum illuminationum,
(iam tenebrositasin oculodebili, nulla ca- in summo illo omnino impalpabili, quia
liginein sole existente : ita inDeo nonsunt non cognoscitur visu exteriori, et invisi-
ulhe tenel>ra?, sed ex nimio ejus sj)lendo- bili quantum ad visum interiorem.

re obtenebratur noster oculus, quia im- Deinde recapitulat dicens : Igitur, etc. :

potens est ad tantum sj)lendorem, et per per se patet.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Tu autem, o amice Timothee, circa Tu vero, chare Timothee, in mysti-

m} sticas
r
visiones forti contritione, et cis contemplationibus, intenta exerci-
sensus derelinque, et intellectuales tatione, et sensus relinque, et intelle-
operationes, et omnia sensibilia, et in- ctuales operationes, et sensibilia et in-
telligibilia, et omnia existentia et non telligibilia omnia, et ea quae sunt ct
existentia, et, sicut est possibile, ignote quae non sunt universa, ut ad unionem
consurge ad ejus imitationem, qui est ejus, qui supra essentiam et scientiam
super omnem substantiam et cognitio- est, quantum fas est, indemonstrabili-
nem : etenim excessu tuiipsius et om- ter assurgas ; siquidem per liberam et
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. I, § 1. 821

nium irretentibili et absoluto munde absolutam, et puram tui ipsius a rebus

ad supersubstantialem divinarum tene- omnibus avocationcm, ad supernatura-
brarum radium, cuncta auferens et a lem illum caliginis divina; radium, de-
cunctis absolutus, sursum ageris. tractis omnibus et a cunctis expeditus,
eveheris.

glorite vel gratia?, actu Deum iinitatur.

Alia translatio, « imitationem, » ut scili-
cet Deouniatur: et haec concordat alte-
ri translationi qua3 habet « unitatem, »

DIVISIO ET EXPOSITH) TEXTUS. id est simplicitatem : e1 sic sursum ag t-

tur ad radium divinarum tenebrarum,

cuncta auferens, id est, deserens exceden-
do seipsum : irretentibi/i, quasi non iv-
tinendo se intra prineipia rationis.

Deinde ponit ipsius addiscentis mo-

dum ct dividitur
: in duas partes. In pri-
ma ponit modum ipsius. In secunda pro-
bat quod dixerat pcr auctoritatem, ibi

(§ 4), Ita igitnr divinus Bartholomseus,

etc.
Prima dividitur in duas. In prima po- DLBUM.
nit modum discipuli in accipiendo, in se-
cunda communicando aliis, ibi (§ 3)»
Vide autcm ul nullus, elc.

Modum autem, quem

Timo- docet
theum, circumscribit, quo teneat formam Si .i) or.r.ruTrR.
discipuli. et est ut ciiva intclleclus mv-
-

1. (Jiiare diligentiua lii< instruil disci-

sticos rclinquat scnsus cl intellectuales puhlm (jiiiiin iu alii> lihii^ ?

operationes, forti contritione, quasi con- 2. Prsterea, Sine intellectualibua ope-

terendo sul» lumine divino, el quod dere- rationibu8 aihil |»nte>t aciri : et ita, cum
linquatomnia Bensibilia et intetligibilia, i|)suin iu quamdam Bcientiam inducere
quia nihil horum csi Deus, et dicuntur velit, Don debel eum movere ut relin-
hsBC intelligibilia, quia intellectu com- quat, Bed pt >t ius ut Fortiler assumal in-
prehendi possunl : e1 sio debel relin— tellectuale9 operatiom -

quere omnia existentia in aotu, et non \. Praaterea, ln negationibus divinia

existentia, quffi sunl tantumin potentia: quas consideral iuec Bcientia, nl dietum
quia Dcus qobi coordinatur aliquibua est, oportet incipere Bensibilibus : el

existentibus, Bicul in genere eorum exi- ideo non debel instruere ul relinqual
stcns, el sir debel oonsurgeread unionem si'llst|>

Dei qui csi Buper omnem rabstantiam el i

Prssterea, Nihil excedil Beipsum, <-t

oognitionem Becundum quod niens, in ii.i oum ad li<><

-

hortatur eum, videtur

qu;i cst imago reformata per habilum hortari ad impossibile.
 -

822 r>. at.tv M\c. mtn. v\\ ed.

Sc(l ad primumdicendura, quod inaliis \d tertium dicendum, quod monet re-

libris quosde Deo facit, afferuntur divi- linquere sensus quantum ad occultatio-

na a<l aos in manifestis, ut dictum eat, in nnii quaa est in ip^is : non lamen quod
hoc autem oportet dos ire in Deum et niiii liceal per uegationes sensibiiium |>«t

uniri sibi : et ideo hic est tota perfectio sensus acceptorum Deum. ire in

divins scienti» : unde requiritur major Atl quartum dicendum, quodnonexce-

dit se secundum esse sed virtus Bua >

l
perfectio in auditore. :
i
« »

A.l Becundum dicendum, quod monet est extendi super ipsum in quantum
relinquere intellectuales operationes con- fertur in Deum, qui <*sl elevatus snper
naturales nobis, et non eas quaa sunt in ipsum, et ad hoc eumhortatur.
nobis ex luniine divino.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

A. Videautem, ut nullus indoctorum Hsec autem vide, ne quis audiat ru-

ista audiat : istos autcm dico qui in diorum istos dico, qui rebus (natu-
;

existentibus sunt formati, nihil super ralibus) adhoerescunt, et nihiluhra na-

existentia supersubstantialiter esse opi- turalia supernaturaliter esse imaginan-

nantes, se putantes scire eaquaesecun- tur, quinimo arbitrantur sua cognitio-

dum seipsos est cognitione eum qui
ponit tenebras latibulum
ne nosse eum, qui posuit tenebras la-
suum «. tibulum suum. Quod si supra captum
horum sint divinorum mysteriorum
institutionesquid dixerit quis de illis
;

B. Si autem super istos sunt divinae qui magis rudes sunt, qui summam
doctrinae mysteriorum, quid dicatqui- causam omnium, ex iis quae in natura
dem aliquis de magis indoctis, qui- rerum extrema sunt designant, nihil-
cumque omnibus superpositam causam que aiunt eam antecellere impiis mul-

1
Psal. xvn, 12.
 DE MYSTICA THEOLQGU, CAP; I, § 3. «23

etex postremis in existentibus figurant, tarum formarum imaginibus, quas ip-

et nihilipsam habere dicunt super com- si fingunt, cum oporteret in ea, ut om-
positas ab ipsis impias et multiformes nium causa, omnes entium afiirmatio-
formationes oportet enim in ipsa et
: nes statuere ac de ea affirmare ;
quin
omnes cxistentium ponere et affirmare illas ipsas omnes de ea magis proprie
positiones, sicut omnium causa, etom- negare, tamquam supra omnia superex-
nes ipsas magis proprie negare, sicut sistente, nec existimare negationes af-
super omnia existente, et non negatio- firmationibus esse contrarias, sed ip-
nes oppositas opinari esse affirmatio- sam multo priorem et superiorem pri-
nibus, sed multo prius ipsam super vationibus esse supra omnem et abla-
privationes esse, quae est superomnem tionem, et positionem.
ablationem et positionem.

dicunt, quod primus motor est propor-

tionatus mobili primo sed putantcs :

scire eum qui ponit esse, etc. scilicet

Deuin, ea cognitione qu«e est secundum
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTLS. ipsos, id est, per principia rationis, sicut
dicitur de Augustino, quod « tumens
« inani philosophia, volebat humana ra-
« tione comprehendere, quod pia mens
« vivacitatc fidei nititur apprehendere. »

A. Vide autem, etc.

Dcinde ponit motluin iu communican-

do, et secundo prasvenit qusestionem re-
sponsione, ibi, Oportet enim in ipsa et nuiuiM.
omnes, etc.

Circa primum primo removel a com-

municatione hujus Bcientis Philosophos.
Secundo tdolalatrasj il>i, Si autem super
istos, etc.

Dicitautem primo, quod hic cavere de- 1. SKD vim:ii it. quod i^ti qui QOD -uut
bel lic aliquis indoctus in divina doctrina bic formati Becundum existentiam, Bicut

audial ista mystica: dicil enim illos in- j.iiu docl i el edocti, "<>" Bunl docendi :

n
doctos, <|ui cum siut informati <•! Becun- el iia videtur, i j > i • >« 1 p< • i i -- eos qui Bunl
dum affectum ei secundum intellectum formati, docere deboat.
existentibus a quibus scientiana accipi* 2, Prsterea, Sicul dicil Philosophus,
uius, uilnl credunl esse Buper entia. Sm- i Multi ^uni Bcientes <'t contraria op -

vfirsubstantialiter, iil est, sine propor- u rauli-s :

>< n-o uiliil |iroliilict aliqUOI
portione ad ista : unde etiam Philosophi |itp>sc Bcire divina, quamvia Binl Becun-
824 1). ALB. MAC. ORl). IMU.D

dum affeotum malc existentium scientia catione hujufl doctrinsB : quia si divina
formati. doctrina i\^ mysticii est super omnee <lo-

ctos qui rationem Bequuntur, multo ma-

Sed dicendum, quod divina non aoci- gifl est supcr indoctiores qui tantum sen-
piuntur per principa rationis, sed (jim- Bum Bequuntur, nihii Bupra sensibilia

dam experimento Beoundum paesionem esse putantes, Bed figurant silti Deum
ad ipea, Bicut ipse <li<it Dionysius, quod iiu;i^inil)us cx postremis in cxistcutibus,

«( didicit divina, patiendo divina, » Bod sicut dicitur ad Itorn. i, 23, quod i/tuta-

affectuB infectufl illicito rerum amore, veruni gloriam Dei, in imagines oolati-
ikui scntit duloedinem divins inspiratio- Ihtm et serpentium '
: unde putant quod
nis : et i<l<'<> deficiente cognitione quae Dcus non sit aliquid melius quam illsB

est per experimentum, polest quidem inipi.e imagines, quas i|isi faciunt.

formare syllogismos et dicere propositio- Et quia aliquis dcfcndcndo istum erro-

aes, Bed realem Bcientiamnon habet quaa rem posset quod de Deo, qui est
dicere,

cst pars beatitudinis. omnium causa, oportet omnia aflinnare,

Ad primum ergo dicendum, quod do- et ita quod Deus est boino, et debet in

cti nou sunt docendi, sed illi qui sunt imagine hominis adorari, et similiter in

prseparati ad divinam doctrinam per pur- imagine serpenlis et aliorum. Respondct

gationem affectus et intellectus ab erro- liuic qusestioni faciens antipoplioram, et

nlms ct concupiscentiis. dicit, quod Deus est causa omnium, et

Ad secundum dicendum, quod ver- tamen essentialiter est super omnia et :

bum Philosophi intelligitur de scientia ideo quamvis ponantur taliter omnium

per principia rationis et non per experi- alTectiones in ipso, tamen multo magis

mentum. essentialiter omnia removentur ab ipso,

quia ipse nibil est eorum et illae nega- :

tiones nonsunt oppositae illis affirmatio-

nibus, quia non sunt secundum idem :

sed oportet causam omnium ponere et

super negationes et super affirmationes,
quia per neutrum eorum comprebenditur
quidditasDei.
EXPOS1TIO TEXTTS.

li. Si autem super i.stos, etc.

Deinde excludit idolalatras a communi-

1
Ad. Rom. i.
-
23 : El mutmerunt gloriam in- ruptihilis kominis, et rulucrum, et guadrupe'
corruptibUem Dei, m timiUtudinem maginu cor> drum, el terpentium.
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. I, § 3. 823

in proposito : ergo videtur, quod istie

affirmationes et negationes sint opposi-

tae.

Sed dicendum, qu<i<l a<l hoc quodeffe-

otus praedicetur de causa, oportel quod
causa oi effectus sinl comraunicantia ali-
DUBIUM. quo modo : iinde <li<<», qnod quamvis
l»<us non communicel cum creaturia in
genere, \<'l specie, ve\ analogia p<-r

quam aliquid umiin sit in i[i^o et creatu-

ris communicat tamen quadam analo-
:

gia imitationis, secundum quod alia imi-

Sed videtur, quod non possint om- tantur ipsum, quantum possunt quae- :

nium affectiones poni in Deo. daia tamen imitantur ipsum Deum ut

Causa enim aliqua quae in aullo
I. ideata, sicut ea quae qod sunl per prins
convenions est causato, non recipit prae- in iftso; sicut asinus et lapis in formis
dicationem sui causati sicut non dici- : suis, et isla aon praedicantur <l<' Deo s- i

mus, quod sol ost lioino, sed dicimus, sentialiter, se<l causaliter tantum quae- :

quod sol lucons super terram est dies : dam vero imitantur ipsum ul imago vel
quia forma solis, qine est lux, facit similitudo illius, quae per prius sunt in
diem sed Deus in nullo commonical
: ipso, sicul sapionlia, et lionitas, etc., <l

cum aliqiia creatura, nequo in genere, ista dicuntur de ij^" essentialiter et

nequo in specie, noque in analogia ergo : causaliter : el aon est simile <!< fa-
nflVctiones causatoruin non possunt poni bro non esl ratio cultelli quam
qui
in Deo. habet, sc<l Deus est omnes rationes re-
2. Nos non possumus dice-
Praeterea, rum quas habet, quia esl quidquid ha-
re, quod faber csl cultellus, quamvis bet, <'t i<l<'<i recipit quodammodo om-
oporotur cultellum per intentionem quam niuin praedicationem : Bicut etiam species
habet apud se : ergo videtur, quod quam- ariis (liiiiur domus b qua procedit do-
vis rationes omnium rerum sint apud mus in lapidibus et lignis, ul dicit IMii-

Deum, quod non debeani praedicari <l<- tosophus. Et |»<t hoc palet solutio ad
ipso. tria prima.
3. Praeterea, Causae propinquae non nltimum dicendum, quod afGnnan-
Ail

semper praedicantur de suis effectibus, tur de Deo Becundnm quid, scilicel oan-
ttec converso ergo multo magis n<'<-
<*
: saliter, el aegantur sirapliciter, quia per
causa prima, nec remotissima. essentiam : simpliciter autem negatum
i. Praeterea, Aifirmatio el negatio op- et Becundum quid aifirmatum non con-
ponuntur contradictorie, quando idem trariantur, Bicul album secundum dentes
de eodem affirmatur »( nearatur, sicut lit et noii allmni Bimpliciter.
826 D. ALH. M \(. nllll. 1MI.K1).

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Ita igitur divinusBartholomasus di- Hac utique ratione divus Bartholo-

cit, et multam Theologiam esse, et mi- meeus copiosam esse theologiam,

ait et

nimam, et Evangelium latum et ma- et minimam, atque Evangelium am-

gnum, et rursus concisum ut mihi : plum et magnum, et rursus concisum.

videtur. illud supernaturaliter inten- Illud, ut mihi videtur, eximie intelli-

dens, quia et multorum sermonum est gens, quod benigna omnium causa sit
bona omnium causa, et brevium dictio- et multiloqua, et breviloqua simul at-

numsimul et irrationabilis, sicut neque que nullius sermonis, utpote cujus ne-
rationemhabensnequeintellectum,pro- que dictio neque intelligentia sit, quia
pter hoc quod omnibus ipsa super sub- cunctis creatissuperessentialiter super-
stantialiter est superposita,et non solum eminet, et absque operimentis ac vere
non velate et vere apparet his qui im- ostenditur solis iis, qui cuncta quae
mundaet munda transeunt, et omnem impura, qureque pura sunt, pertrans-
omniumsanctarumextremitatumascen- eunt, omnemque omnium sanctorum
sum superveniunt, et omnia divina lu- fastigiorum ascensum transcendunt, et
minaetsonosetsermonesccelestesdere- omnia divina lumina, et sonos, et ser-
linquunt, et ad caliginem introeunt, ubi mones ccelestes relinquunt, et in cali-

vere est, sicut eloquia dicunt, qui est ginem absorbentur, ubi vere est, sicut
super omnia '. ait Scriptura, qui est ultraomnia.

1
Psal. xcvi, 2 : Nubes et caligo in circuitu ejus.
 DE MYSTICA TIIEOLOGIA, CAP. T, § 4. 827

id ail quod est, scilicet ad manifestan-

duni nobis Deum, de quo nec partem
accipere possumus, e1 ideo de Evangelio
inducit Apostolus ad Rom. ix, -''>. illud

Isa. \, 22 : Verbum abbreviatum faeiet

Dominus super terram.
Deinde exponil auctoritatem positam
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. dicens : Divinus dico Bartholomfflus, ut
mihi videtur, causa humilitatis dicit, i»-

tendens supematuraliter, i<l est, divino

luinine motus, illud Bcilicet dixit, nem-
pe quod omnium causa, Bcilicet Deus,
Ita igitur divinus Bartliolomxus, etr. est multorum sermonum, in quantum
narratur per nomina suorum causato-
rum, et brevium, id est, paucarum, ilt-
ctionum simul quia parum est quod de :

eo dicere possumus sccundum se et :

dicitur quod est irrationabilis, quia de

ipso ratiocinari non possumUS, sicut nc-

Ostendit superius quantoe perfectionis que habens rationem, id est, diffinitio-

oporteat esse etiam auditorem Iiujus nem, neque intellectum, id est, intelle-
scicntiae propter aititndinem materiae et ctus comprehensionem passive propter :

difficultatem : ideo ad probandum difli- hoc quod ipsa est superposita omnibus,
cultatem matcrioe hujus doctrinae indu- quantum ad altitudinem suas naturse,
cit duas auctoritates, unam Bartholomaei supersubstantialiter quantum ad mo-
Apostoli, alteram Moysis, quaa incipit dum essendi, et apparet non velate t
ihi (§ .")), Etenim non simpliciter rfiri- quantum ad modum accipiendi ipsum,
nus, elc. et vere, quantum ad veritatem objeoti

Prima dividitur in duas partes. In pri- quod videtur, solis kis qui tendentes in

ma ponit auctoritatcm, in secunda ex- Deum, transeunt, id est, transcendunt

ponit, ibi, Et miki videtur, ctc. immunda, id est, materiales doctrinas,
et munda, id est, immateriales, et qui
lt er^o primo diximus, propter cel- veniunt super omnem ascensum omnittm
situdinem divinae majestatis de ipsa om- sanctarum extremitatum, id est, angeli-

nia essentialiter negantur, el tamen de carum, el dicuntur exttemitates, illud in

i|isa omnia etiam causaliter affirmantur. quo inferior non attingil superiorem, e1

Itn igitur, i<l est, propter hoc, divinus iu cujus infimo attingil eam inferior, non
Bartholomseus, iil est, Apostolus, dicit iusummo sui, el quia ipse esl super
(in Evangelio quod scripsit, quo aos non omnem naturam, oportet omnea hujus
iiiimnr) Theologiam, id sermonem
est, extremitatea transcendere, ul veniatur
de Deo absolute esse multam propter ad ipsum : ,t (jui derelinquuni etiam om-
effectus ei figuras, ei minhnam quan- niadivina lumina et sermones ca
i iini quod vere
ad iil in stn lu vies de I )oo nl est, immiasiones ipsaa qua Bnnl i

capere possumus, el specialiter Evange- Deo, qua tamen non Bunl Dcus, < / qui

lium, quo 6b1 dootrino Verbi incarnati, introeunt ad caliginem, id est, in occnr
dicil BBse lalum propter multitudinem pa< luiii di\ initatis, quae caligo esl extrenniin
rahiilaiiiin, ti /nnijnuin propter profun- ascensu8, ubi est vert Deus, qui esi Jit-

ditatem materiaael mysteriorum, etrur- pra omnia,sicuteloquiadicunt,\tx Psai.

sus concisum, id est, breve quantum ad kvu, 10 Caligo ntb pedibusejui.
:
S28 D. ALB. MAG. ORD. 1MLED.
.». Praterea, Divina lumina dantur qo-
bis ut confortenl intellectum ad cogno-
scendum Deum : sed eunti ad finem aon
esl relinquendum uuod juvat ascen-
illud
sum ad fineni : ergo videtur, quod non
debeamus relinquere divina lumina ad
cognoscendum Deum, sed fortiter <-is in-
1)1 Bll M. hsrere.
(i. Praeterea, Queeritur, quaa sit diffe-
rentia inter divina lumina, et co?lestes
Bonos, et sermoncs.

Sed dicendum ad primum, quod con-

templatio Dci potest dupliciter considera-
1. Sei> videtur sibi contradicere in
his quffi hic dicit primo enim capite
: in
ri,autquantum ad id in quo contempla-
Caslestis hierarchix dixit, quod « impos-
mur Dcum, sive quantum ad principium
contemplationis, etsic loquitur Dionysius
;<sibile est nobis aliter lucere divinum

« radium nisi variotatesacrorum velami-

in Cop/es/i hierarchia, quod « non pos-
« sumus videre divinum radium in hac
« num circumvelatum, » bic autem dici-
« vita sine velamine signorum et etTe-
tur,quod illis qui omnia transcendunt,
« ctuum, quia nunc videmus per specu-
apparet non velate ergo videtur sibi :

« lum et in aenigmate. » Vcl quantum ad

contrarius.
iinem contemplationis, sive quantum ad
'1. Prffiterea, Aecipere divina lumina
id quod per contcmplationem qurerimus,
non vclate, est prima revelatione accipe-
et sic est ipse Deus non velatus, ad
re : sed prima revelatione accipere est

impossibile homini, quia per hoc difiert

quem secundum ultimum nostrae naturae
pervenimus, in quo intellectuales natu-
anima ab Angelo, ut dicit Alexander :

ras attingimus frustra enim esset ratio-

ergo videtur, quod in hac vita ad minus
:

cinativa inquisitio, nisi perveniretur ad

non possumus divina videre non velate.
intellectivam unitionem et sic loqui-
3. IVaeterea, In Coelesti hierarchia :

tur hic.
dictum est, quod « inferior natura in
« summo sui attingit ultimum superioris Ad secundum dicendum, quod idem
« natune : » ergo impossibile est, quod est quod omnes contemplatores Dei quae-
attingat ultra extremitatcm ipsius : sed runt videre unde ex illa parte non est
:

\ngeli sunt superioris naturae quam divcrsitas, sed ex ea in qua videtur, eo

nos : ergo videtur, quod sit impossibile quod quibusdam est naturale sine vela-
quod nos transcendamus extremitates mine accipere.
Angclorum, quod tamen littcra dicit. Ad tertium dicendum, quod pertrans-
4. Praeterea, In libro de Divinis nomi- ire aliquem contemplatione dupliciter
nibus in capite de pacc dixit, quod dicitur. Vel quantum ad vim contem-
« oportetomnes animas uniri in seipsis plativam neque transccndere ne-
: et sic
« primo, et postmodum per immateria- que aequari possumus Angelis in hac vi-
« lem et simplicem intellcctum pervenire ta, quamvis per lumen divinum eleve-

« ad imitationem divinam : » crgo vide- mur supra facultatem naturae nostrae.

tur, quod non dcbeamus relinqucrc An- Vel quoad objectum contemplationis : et
gclos qui sunt immateriales intellectus, sic quia quod quaerimus, est super om-
sed uniri nos quantum possumus,
sibi, nia, etiam ipsos Angelos contemplando
a<l hoc ut veniamus in Deum. /ransimus, sicut dicitur in Canticis, m,
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. I, § 5. 829

4 Paululum cum pertransissem

: eos, in- elevatur in ipsam per quaedam signa im-
veni quem diligit anima mea. missa ab ipso in quibus exprimitur Deus,
Ad quartum dicendum, quod non de- sicut res percipitur in roce significante
bemus eis uniri sicut objeclo, sed per il- ipsam, «'t lioc signum vel est ad affe-
luminationes descendentes in nos per ctum, qui impletur gaudio inexplicabiti,
eos, quibus elevamur in divinam con- et quod etiam concipi non potest, et ip-
templationem. sum ad hoc dicitur, sonos, quibus pas-
Ad quintum dicendum, quod divinis siones quae ezprimi non possunt inten-
luminibus, id est, a Deo nobis immissis tionibus, significantur, sicut est jubilus,
debemus inhaerere, non sicut objecto, de quo dicitur super illud Psal. xi.vi. 6 :

sed sicut his sub quibus videtur obje- Ascendit Deus in jubilo, quod est inef-
ctum et quibus confortatur intellectus fabile gaudium quod aec taceri potesl
noster, quia in eis non sistit desiderium nec exprimi valet. Vel est ad intellectum
nostrum sicut in summo bono. secundum quod concipit aliquid <)•• Deo,
Ad ultimuin dicendum, quod intclle- et ipsum ad hoc dicitur, sermones, qui
ctus noster dupliciter elevatur in Deum, sunt voces exprimentes conceptus men-
aut per modum inventionis, quasi con- tis : omnia oportet transcnidere,
et haec

surgat ex sc in ipsum, et sic dirigunt di- quia nulluni eorum est objectum quod
vina lumina in Deum, lumen enim est quaerimus in contemplatione.
perfectio visus qui servit inventioni : aut

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDKRII, S. J- 1NTFKTRETATIO.

Ktcnimnon simplicitcr divinus Moy- Non ctnm icmcrc divinus Moysea ex-
scs mundari ipsc prius prscipitur *, et piari primum ipse jubetur, sc deindc
rursus antc a talibus segregari, ct post a non ezpiatis segregari, et post omnem
omnem mundationem audit multarum ezpiationem audii multisonas tubas,

1
Exod. xix, 10 et soq.
 n. Ai.it. MAG. om>. i»H.i;h.

vocum buccinas, et videt lumina multa cernitque multa lumina, puros ac mul-
eum fulgore emittentia mundoa ct mul- tipliccs radios jacentia : postmodum a
tum effusos radios : postea a multis se- multitudine scparatur, et cum elcctis

gregatur, et cum electis sacerdotibus sacerdotibus ad summum fasti^ium

td summitatem divinarum ascensio- divinorum nsccnsuum pertingit. Sed
num pertingit. Quamvis per haec qui- hactcnus nondum vcrsatur cum ipso
dem non sit cum contempla- l)co, Bcd Deo, nec cum vidct (inaspectabilia enim
turnon ipsum (invisibilisest enim) sed est), sed locum ubi stetit.
'
locum ubi est.

tertin audit buccinas nmltarum vocum,

qua* sunt divina pra?copta mirabililer a
se tonantia : el quarto videt multa lumi-
niVISIO 1 1 I \1'0S1T10 TEXTUS. ua, qua? sunt divinae revelationes, eniit-
tentia ratlios, id est, cognitiones, mun-
dos a materialibus pbantasmatibus, et

multuni effusos, id est, super multa co-

gnita quae ei innotescunt : praeterea quin-
to segregatur a natltis, id est, a multi-
tudine populi, sicutdicitur Kxod. xix, 17
Deinde ostendil difficultatem materiae, et 20, quod stetit populus de longe, et
simul etquod necessaria praeparatio ma- accessil Mnyscs ad caliginem in qua erat
gna auditori per exemplum Moysis, et Deus qui enim divina contemplatur,
:

sumitur de Exod. xix, lOetseq. non solum ab innnundis, sed etiam ab

Dividitur autem haec pars in duas par- imperfectis segregatur : et scxto cum
tes. In prima ponit historiae narratio- sacerdotibus electis a Deo, pertingit ad
nem. In secunda exponit significationem summitatem divinarum ascensionum, id

ejus, il»i (§ Hoc autem pitlo, etc.

• '»).
est, ad altissimos gradus divinae conteni-
plationis, sicut legitur Kxod. xxiv, 1,
Dicil ergo primo, quod debet ab om- Movsi (juoinodo Deus Ascende ad
dicit :

nibus mundari, quiad mysticum divinae Dominum lu, et Aaron, Xadab, et Abiu,
caliginis vult ascendere. Etenim non etc. Quamvisper hxc quidem non sit cum
simpliciter, id est, non sine magno si- Dco, id est, non vidit ipsum Deum scd :

gnificationis mysterio, divinus Moyses septimo, contemplatur, nonipsum Dcuin

praecipitur ipse prius
mundari, ct quan- (invisibilis cst enim) sed locum ubi est,
tum ad affectum ab omnibus terrenis, el id est, videt ipsum in eininenlibus crea-
quantum ad intellectum ab omnibus quae turis, in quibus estsicut in tenninissuis :

nonsunt Deus et rursus secundo prae-

:
et hoc sumitur de Exod. xxxiu, 20, ubi
cipitur segregarianon talibus, id est, a dicit Dominus ad Moysen Non videbit :

non mundis, ne ab eorum consortio co- mehomo, et vivet. Et iterum, xxxm. 21 :

inquinetur, et ne ipsis sacra visa com- Ecce, i/it/itit, est locus apud mc,et stabis
municet: et posl omnem inun<lationem, supra petran/ .

1
Exod. xix, 20 et seq.
 DE MYSTICA THEOLOGIA. CAP. I, § 6. 831

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Hoc autem puto significare divinis- Hoc autem existimo significare di-
sima visorum et intellectorum esse sub- vinissima et summa eorum qua; cer-
jectas quasdam rationes subjectorum nuntur et intelliguntur, rationes quas-
omnia excedenti, per quas prseseutia dam esse quai subjiciant menti illa,

super omnem cogiiatio-

ejus, quai est quai sunt subjecta ei, qui univcrsis an-
nem, monstratur intelligibilibus sum- tecellit ;
quibus prtesentia ipsius. quae
mitatibus sanctissimorum locorum omnem cogitationem mentis vincit dc-
ejus superveniens: tunc et ab ipsisab- claratur, insistens tamquam in vesti-
solvitur visis, et videntibus, et ad ca- giis summis in tcllecti hilibus locorum
liginem ignorantiae intrat, quae caligo cjus sanctissimorum ; ac tunc ab iis

vere est mystica, in qua claudit omnes ipsis quae videntur, ei ab iis quas vi-
cognitivas susceptiones, et impalpabili dcnt, absolutus ct expeditus, in caligi-
omnino et invisibili fit omnis existens nem vcre mysticam incognoscibilitatis
ejus qui est super omnia, et nullius, ingreditur, in qua omnes scientific

neque suiipsius, nequc alterius oinni- apprehensionea excludit, ct in omnim

no, aut ignoto vacatione omnis cogni- de intactili etinvisibili hseretjtotusex-
tionis secundum melius unitus, et eo sistens ipsius qiu est ultru omniu ; nc-
quod nihil cognoscit, BUper mentem que neque suus, nequealtcri
ullius, .

cognoscens. cum eoautem qui esi peoitua incoj

scibilis, per vacationem omniscogni-
tionis, Becundum meliorem partem c
pulatus, ct eo ipso quod nihil cogno-
scit, supra mcntcm COgQOB
B32 D. AUV IIAG. ORD. Vn.VA).

A//v, quos di\ii sacerdotei : undc dictam

est .ilns Bxod. \\iv, 2 ft :{ :
Adorabitit
procul Solusque Moyses ateendei
ad
Dotninum : et, omnibus,
bic remotus .il>

intratad caliginem ignorantiss, de qua

dicitur quia abieral Deus quia nobii :

ignotus i'st. quss caligo vere est mystica',

id est, occulta, in qua claudit Moyses
bxpositio n:\ri s. omnes cognitivas susceptiones, id esl

omnes virtutes naturales animsB per bus-

ceptionem cognoscentes, quaa ub aliis

remotaB, sola divina caligine implentur,

et sic lit per adha&sionem intellectus. Et
Hoc autem, etc. dicit, nonpalpabili et invisibili, quia id
(|uod sic invenit,neque sensibile est,neque
intelligibile per comprehensionem : ipse,
dico, sic iit, existens omnis, id est, to-
tus, ejus qui omnia, scilicet
cst super
Dei, pcr oranimodam conversionem ad
Deinde exponit dicens : Hoc autem ipsum, et nullius praeter Deum existens,
quod dictum putn significare, quod
est, neque suiipsiits, ncque altcrius : quia ad
dicam, scilicet divinissima visorum et in- nihil praeter Deum convertitur : autem,
tellectorum, id est, ea quae videmus de id est, sed unitus secundum melius, id
Deonobilissimis revelationibus, et alia cst, secundum mcliorem modum suae
quae intelligimus altissirais contemplatio- unitionis, omnino ignoto, scilicet Deo,
nibus in hac vita, esse non Deum, sed vacatione omnis cognitionis naturalis,
quasdam rationes, id est, species subje-
q U ia ad alianon convertitur naturaliter
ctorum, id rerum quae subjiciuntur
est, cognita, sed ad solum Deum qui nulla
Deo, excedenti omnia : subjectas, id est, cognitione naturali cognoscitur, et sic
inferiores Deo in ipsis nobilissimis crea- vacant naturales cognitiones : et eo quod,
turis et eflectibus suis, et etiam/?e>- quse, id est, in quantum nihil cognoscit, cum
divinissima, prsesentia ejits, scilicet Dei naturali cognitione super mentem cogno-
qtue r.st super omnem cogitationem ma- scens, id est, super naturam suse mentis
terialium, est enim prsesens omnibus ef- lumine divino desuper infuso, quo mens
fectibus suis et aliquo speciali raodo ef- supra se elevatur.
fectibus gratiae vel gloriae : praesentia
dico superveniens monstratur intelligi-
bilibus summitatibus sanctisimorum lo-
corum ejus, scilicet Dei, et dicuntur loca
Dei, Angeli qui secundum sui supremas
virtutes recipiunt Dei praesentiam in se
supervenientem per suos effectus gloriae.
in quorum lumine anima nostra divina
videt, secundum quod ab ipsis de divinis
illuminamur.
Tunc quando scilicet divinissima
,

videt Moyses, absolvitur ^ab ipsis visis

radiis, quia non sunt objectum con-
templationis, ct ab aliis secum videnti-
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. T, § 6. 833

ejus caligine : el si clauditar, per otium

ijisius videtur semper esse raptus.
i. Praeterea, Videtur quod si contem-
plator nullo modo est suiipsius, sicut
ipse dicit, tunc ahstrahitur ab omnibus
quce sunt ejus : sed naturalia sunt ejufl :

ergo abstrahetur a uaturalibus, quod vi-

detur esse falsum, (juia uaturalefl opera-
tiones in eo sicut nutritio, et digestio, et
DUB1A> hujusmodi, nou ceasant.
5. Praeterea, Anima contemplatorifl in
via secundum aliquid est in corporc :

sed virtutea naturales sunt primaa : ergo

si ah i[)sis li.it secundum nihil
ahstractio,
\i> borum evidcntiam quae hic dicun- remanebit in corpore, quod est falsum.
tur, tria quceruntur : 6. Praeterea, Quaeritur in quo differal

Primo, Utrum omnis talis contempla- cognitio istarum contemplationum invia,

tio Dei sit raptus ? a comprehensione veritatis in patria ? et
Secundo, Utrum secundum id quod videtur, quod secundum nihil, cum utra-
melius estsui, mcns nostra uniatur om- que ahsorheatur divino luminc.
nino ignoto ?
Tcrtio, 1'trum Moyscs viderit ipsum Sed diccndum, quod in omni divina
Deum ? contemplatione non est raptus sed ea :

(|u;e hic dicuntur de contemplatione,

primum sic proceditur.
Circa conveniunt omni contemplationi, ct non
1. Videtur, quodinomni contemplatio- raptui, qui est melior pars contemplatio-
ne sit raptus. Quandocumque enim sola nis.

superiori potentia remanente in actu, lit \d primum ergo dicendum, quod in

abstractio ab omnibus inferioribus poten- raptu fit abstractio ab usu potentiarum

liis, e8l raptus : sed lioc contingil in tali inferiorum quia tunc nihil utitur eis : Bed
contemplatione Dei, qua contemplator in divina contemplatione communiter
oinnis cognitionis vacatione melius igno- non lit abstractio ab u>u potentiarum,
to Deo conjungitur : ergo videtur, quod quia remanent secundum aliquem usum,
spiritus in contemplatione Dei sit r;i|)tus. sed tantum al> actu secundum intensio-
2. \d idem, Quandocumque inferior nem, quia anima non attendit operatio-
natura sequitur iinpctiim supciioiis, tiinc nibus ipsarum, et actio debilitatur, quia
rapitur in illam : Bed hoc contingil in « quando una virtus intenditur in buo
Dei contemplatione, quia Bic lit totus « actu, actus alterius virtutis debilita-

ejus qui esl Buperomnia, bicuI hic dici- « tur, isicutdicit Philosophus*
tur : ergo videtur, quod >|»iiiius in Dei Ad Becundum dicendum, quod in di-

contemplatione sit raptus. vina contemplatione sequitur natura in-

:{. Prssterea, Videtur quod caligo lu- ferior impetum Buperiorifl naturaa, Bicut

minis inoircumscripti, non claudit omnes objecti, quia in ipsam Bolam sicut in ob-

oognosoitivas Busceptionea : i Sensus jectum se convertit: uon tamen sequitur

« eniin csi virtua per susceptionem Bpe- impetum ejus Bicut circa eam -t.»ns, el

« oiei cognoscens, » siout dicil Philoso- .i buo usu - ata, Bicut tit in raptu,
|.liiis, ncc tainen esl BUSCeptibilifl divini Ad quod unucuin-
tcitiuin diccnduin.

liuninis, ncc poteBl B6 Bxtendere in illud, Bcriptum lumenclaudil quasdam cogno-

cum sit immateriale : ergo non olauditur icitivaa virtutea aeoundun 16, icilicotin-
 R H i». akh. MAG. onn. rit i:o

tellectivas qusB in ipsum se extendunt, :{. Prsterea, lllud de quo Boitur quia,
quasdam eutera per redundantiam, siili- noa esl omnino ignotum : de autem
!>•'»

cel Bensitivas, secundura quod Buperio- Bcimus quia : ergo non esl omnino igno-
res virtutes movent inferiores, etefficiun- tu-.

tur qusdam Bigna Buperiorum in ipsis. i. PrsBterea, Quando aliquid absorbe-

Ail quartum dicendum, quod contem- tur, non delectatur : sed optima unitio
plator Begregatur etiam a virtutibus na- cst, quam sequitur delectatio : si igitur
turalibus, non quantum ad usum ipsa- intellectus contemplativus absorbeatur
rum, st>d quantumad actum tamen quia : in divino lumine, videtur quod uon se-
anima uon attendil operibus ipsarum, non cundum melius sibi uniatur.
suni iiitnisi actus ipsarum, el propterhoc
parum consumitur in eis de autrimento, Scd dicendum, (juod optima unitio
el inultuin possunt jejunarc : sicut 6 COn- uniuscujusque quando unitur suae
est,

verso dicit Philosophus, quod « insomno ultimai perfectioni, et quando unitur

• propter otium virtutum animalium po- optimo Deua autem est optirnuiu, ct
:

« tentia nutritiva melius agit opussuum, ultiina perfectio nostri inlellectus : el

« (juani in vigilia quando sensus sunt ideo sibi unitur secundum melius sui.
« soluti. » Et per hoc etiam patet solutio Ad priinum ergo dicendum, quod
ad quintum : quia aninia est in corpore illud verum cst in potentiis sensitivis,
Becundum usum ipsarum. qme propter hoc quod materiales sunt,
\d sextum dicendum, quod utraque et organis affixae, destruuntur per cor-
cognilio differt : quia in patria videtur ruptionem organorum ab excellenti
Deus per se, in contemplatione viae vide- sensibili, et ipse Philosophus etiam
tur in elleclibus gratiae et luminis descen- dicil in tertio de Anima '
quod « nou
dentis in ipsam. Iterum in patria visio « est ita de intellectu, qui cum accipit
ejus liberabil perfecte ab omni miseria :
« maxime non minus acci-
intelligibilia,
quod non est hic. Et iterum ibi erit per « pere potest minima, sed magis » et :

habitum glorisB hic autem per habi-:

ideo intellectus non corrumpitur, sed ro-
tum Gxatias. boratur ex unione ad lumen divinum.
Vel dicendum, quod si etiam corrumpe-
Dubium J. Circa secundum sic proceditur. retur virtus excellenti lumine, naturalibus
I. Videtur enim, quod intellectus non dispositionibus solis remanentihus, su-
Becundum melius sui conjungatur illi pcrnaturalibustamen elevantibus eani
omnino ignoto omnis enim virtus con-
: super suam naturam non corrumpitur,
juncta excellenti, destruitur : sed illud sed perficitur.
cui unitur aliquid ad destructionem, non Ad secundum dicendum, quod ignoto in
unitur secunduin sui melius : erjro cum se non beneunitur intellectus noster : sed
illudignotum sit propter luminis sui ex- notissimo in se et ignoto nobis, optime
cellentiam ignotum, videtur quod non unitur : quia per unionem ad ipsuin, co-
uniatur siln mens nostra secundum me- gnitionem ejus acquirit magis ac magis :

lius. ignotum est Deus, sicut dicil Phi-

el tale

-. Praeterea, [ntellectus melius unitur losophus.

nolo quam ignoto, quia unio sua est per Ad tertium dicendum, quod de Deo
cognitionnn :
quod non
et it.i videtur, nescimus quia, secundum quod esl
secundum melius uniatur ignoto. quidam naturalis modus cognitionis in
Philosophia determinatus : quia Pliiloso-

1
111 de Anirna, tex. et com. 7.
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. I, § 6. B33

plius determinat, quod scientia quia, est Ad primum ergo dicendum, quod vide-
per causam remotain, v<'l per effectum re faciem esl dupliciter, scilicel iu se si-
convertibilem et proportionatum causaa : ne velamine, <-t sic videbitur facies 1>' i in
sed neutro modo possumus scire aliquid patria : sed Bic non vidit Moyses, sed vi-
de Deo : et ita nulla cognitione naturali dit jaciem in signis quibusdam divino-
notus neque quia, neque propter
est, rum effectuum, quae hic Dionysius vocat
quid, neque sensu, neque ratione, neque rationes subjectas, et in Exodi capitulo
inteliectu: sed cognoscimus quadain su- citato, >. X\, vocantui posteriora Dei:\m-
pernaturali cognitione sub quadam con- de Deus dixit ad eum : Videbis pasteriora
fusione. mea, faciem autem meam nidere rum
Ad quartumdicendum, quodabsorptum potcris.
quod transmutatur a natura sua, insensi- Ad secundum autem dicendum, quod
bile eflicitur, el non delectatur sed id : sicnt esl continuatio sensibilium lumi-
quod a sua pcrfectione absorbctur, ab- num, ita esl continuatio intelligibilium :

sorptum perficitur, delectatur plenissi- cum igitur divina accipi aon possint per
me. connexiones probabiles vel aecessarias
c.\ principiia primis, in qua? s<>la potest
Circa tertium sic proceditur. lumen intellectus agentis, sicut in pro-
1. Videtur, quod Moyses viderit ipsum pria sua instruinenta, oportel ad ea CO-
Deum : videtur enim Deus visione qu.r gnoscenda, ut veniatjsibi Lumen intelle-
est facie ad faciem, quia isla visio pro- ctus angelici, quod multiplical in animis
mittitur nobis in patria al> Apostolo, I ad nostris species, in quibus videntur divina,
Gorinth. xm, 12 : sed Moyses vidit sic : qus apud ipsum sunt magis unita?, sicul
quia dicitur de ipso, Exod. xxxm, 1 1 el in Coslesti ostensum est
hierarchia el :

L3: Loquebatur autem Dominus ad Moy- sicut etiam dicit Pbilosophus de divina-
sen, facic ad faciem : alioquio frustra tionibus somniorum, quod • quia ex
fuisset Deo petiil dicens,
oratio, qua a « principiis primis per modum Bcientis
Ostende mihifaciem tuam: ergo yidetur, « spcculalivic concludinon possunt, uni-
quod videril ipsum Deum. « tur ad ea accipienda inteliectus aoster
OiKcriiur. quomodo potest esse, quod « motoribus superioribus : » el multo
ali<|uis contempletur Deum aobilissima magis roboratur animaad divina \i\<Mi-
contemplatione, aon videat ipsum
el <l;i secundum quod divinum lumen de-
Deum, sicut Moyses contemplabatur et : >ccii<lit in i|»siini,('i forte conjungitur uter-
4-iim iii nobis concurrant plura in aatu- que modus, lumen vocaturxce-
el istud
ralibus intellectionibus, scilicel altstrii- culum ssterninatis, in quo viderunl Pro-
ctio speciei a phantasmatibus, <! unio ad phetse, quod Bpeculum aou esl Deus, sed
intellectum possibilem, el illustratio in- ;iDeo fl assimilatur illustrationi intel-
:

tellectus agentis, cui borum assimilatur lectus agentis illustrati Buperea qua Bunl
illii cognitio contemplationis lam subli- naturaliter cognita : el istas Bunl ration
i ii i a ? de quibus hic loquitur Dibnysius, qua
dicuntur esse divina visa, el sic patel
Sed dicendum, <pi»><l Moyses aon \i<lit qualiter non videtur ip"«' Deus in nobi-
ipsuin Deum iu sc, scd in uobilissimis lis^imis contemplationibus : el li" 1
•
Jl

suis effectibus, scilicel gratiiBB, theopha- quod quasrebatur.

niiiruin, qusB suui Bimilitudines expressse
ili \iiiic bouitatis.

-* » 4-
 .

GAPUT II

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. J. INTERPFETATIO

Quomodo oportet et uniri et hjrmnos re- Quomodo oporteat etiam uniri, ac lau-
ponere omnium causce existenti et su- des referre omnium auctori, qui est
per omnial supra omnia.

SYNOPSIS CAPITIS :

Optat in divinam caliginem intromitti, et sine notione Deum cognoscere, quod fit po-
tissimum per omnium ablationem, qua? non sunt Deus, imitando sculptores, qui per
materiaj ablationem statuam dedolant ; et simul ostendit ut, per ablationes, contra-
rio modo procedatur quam per positiones seu affirmationes.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII. S. J. INTERPRETATIO.

ln hac superlucenti caligine fieri nos Nos hac supraquam lucente cali-
in
prccamur, et per non videre et per gine versari exoptamus, et per visionis
ignorare, videre et cognoscere eum qui cognitionisque negationem vidcre et
est super omnem visionem et cogni- cognoscere id quod supra visionem
tioncm, in ipso non videre et non cog- cognitionemque existit, hoc ipso quod
noscere, et supersubstantialiter super- non videmus neque cognoscimus ; hoc
 :

DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. II, 6 1. 837

substantialem laudare per omnium enim est vere videre et

cognoscere, et
existentium ablationem, sicut ipsius supra essentialem supernaturaliter lau-
naturae insigne facientes, auferentes dare per omnium rerum ablationem,
prohibitionesofficientesmundaeocculti non secus ac qui statuam nativam de-
visioni, ipsam in seipsa ablatione
et dolant, auferentcs omr.ia quae circum-
sola occultam manifestantes pulchri- posita claram forma latentis visionem
tudinem. impediebant, ablatione sola genuinam
ejus occultam pulchritudinem manife-
stant.

Et sicut in superiori capitulo ponens

monumperceptionis, inccpit ah oratione
propter doctrinoe altitudinein, ita et hic,
dicens ; Precamur nos fieri a Deo inhac
caligine, in qua
Deus ohscuratus est
quoad nos, superlucenti in se, et pre
DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. mur in ipso non videre et non cognosce-
re, id est, in hoc ipso dum nostrse cogni-

tiones vacant per non videre et ignorare

sicut per quanulam viain. videre et co-
/// liac autem superlucenli caligine nos gnoscere eum qui est super omnem, etc.,
fieri precamur, etc. scilicet Deuin : et videre referatur ad sim-
plicem intuituni intellectus qui est prin-
cipiorum, et cognoscere ad notitiam con-
clusionum, quae oriuntur ex principiis :

et secundum hoc Deus cognoscitur ut

principium, quando
accipimus ipsum
ut lumen intellectus nostri, et per lumen
In praecedenti capitulo ponit modum divinum ducimur in divina attributa sic-
utentis ista scientiu, tain docentis ijuain ut in conclusiones quasdam, dum cogno-

audientis quantum pertinel ad percoptio- scinms eiim sapientem, bonum, etc., et

nem hujus doctrins : et quia perceptio- precamur lauddre supersuhstantidlem
ne hujus doctrin.e pervenitur ad unionem Deum supersubstantialiter, id <>t. bu-
qua uniinur divinis, ideo in Isto capitu- peremihenter omnibus entibus, per <>m-
lo determinal modum quantum ad unio- nium existentium ablationem ab i|>M> :

nem, quomodo oportet scilicel per inlel- nos dico facientes sicut quoddam insig-
lectum uniri Deo, et voce laudare ipsura ne, id est, expressam reprassentationem
et hoc patet <
i
x titulo capituli qui talis natura i/>\i/ts, id est, dum auferimus .il>

esl : Quomodo oporlet et uniri et hymnos oculis iiifiiti^ Qostrce, prohibitiones offi-
reponere causse omnium existenti ? cientes, i«l est, impedientes et contrarian-
tes muuiLc visioni occulti Dei, qua in se
Dividitur autem prsesens capitulum in videtur Bine aliqua ofTus* atione rerum, <'t

duas partes. In prima ponit modum in ^m mani/estantes si>/u abiatione caste-

quo unimur Deo, quia per negationes. rorum .il> ipso, occultam l><i pulchritu*
[nsecunda ostendit differentiain negatio. dinem m seipsa, quasi dicat, |><t h<

nuin ad aftiriuationes divinas, ilu (§ _! . Bicut per quamdam expressam imaginem

Oportc/ autem sicut arbitror, etc. reprasentatur eminentia <li\m.i' pulchri*
S38 n. \u\. MAG. ORD. vw.va).

tudinis, quod omnia ab ip>«» negantur : quid simile di\ ina naturs, quae lamen
vel aliter, bicuI vuli Commentator, quod non est divina natura in Be, sedmanifestal
sicut quando saxa abscinduntur, rema- eam : Bicul per boc quod removemus ab
iKMit in Buperficie lapidis qua prius erat eo non viventia, relinquitur quod >it \ i-

tectaalia parte, per remotionemistiuBpar- vens, cum tamen vita secundum quod no-
tis, qusdam rerum imagines, puta tauri, mine signiticatur, Bignificet vitae proces-

vel leonis, vel canis, aut aliquid simile, sionem, qus non esl divina natura, sed

tamen non sunl res illae ita per rc-

(jikv : aliquid manifestans ipsam sicut sua simi-

motiones rerum a Deo, invenimus ali— litudo.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. C0RDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Oportet autem, sicut arbitror, abla- Oportet autem, ut existimo, ablatio-

tiones laudare contrarie quam positio- nes contrario modo, quam positiones
nes. Etenim illas a primis incipientes, celebrare siquidem illas a primis in-
;

et per media et ultima descendentes, cipientes. et per media et extrema de-

ponebamus hic autem ab ultimis ad

:
scendentes ponebamus hic vero ab ex- :

principaliora ascensus facientes, et per tremis ad prima ascendentes, omnia

media rursus ad extrema, omnia aufe- removemus, ut revelate cognoscamus
rimus, ut revelate cognoscamus illam illam incognoscibilitatem, qua^ ab om-

ignorantiam ab omnibus noscibilibus nibus, quorum cognitio est, in rebus

in omnibus existentibus circumvela- omnibus obtegitur; et supranaturalem
tam, et supersubstantialem illam vi- illam caliginem intueamur, quae ab

deamus caliginem ab omni lumine in omni, quod in rebus est, lumine oc-
existentibus occultam. culitur.
 L)E MYSTICA THEOLOGIA, CAP. II, 5 2. 839

suas formas, ipsae formae sunt imaginea

divinae pulchritudinis, per quarum co-

gnitionem venimus in illud occultum,

quod velate repraesentabatur ineis. Et ad
idf.-iii redit quod sequhur, et videamus
illam supersubstantialem caliginem divi-
nae eminentiffi, occultam, id est, oculta-
tam ab omni lumine quod est in existen-

EXPOSITIO TF.XTLS. tibus, sicut veritas rei occnltatur in ima-

gine repraesentante ipsam in aliena na-
tura.

Dportet autem, etc.

DUBIA.
Deinde ostendit diversitatem intcr ne-
gationes et affirmationes divinas, et dici-

tur,quod in^affirmationibus divinis inci-

yimus aprimis, id est, nobilioribus, et
quodper media, descendimus usquc ad
ullima de Deo : in libro d^ Jfypotypo-
sibus, quae sunt propria ipsius in se :
An BVIDKNTIAM ciiruill quffi dicuntur in

deinde in libro de Divinis nominibus boc capitulo, tria quffiruntur :

proprias processioncs ipsius intellectua- Primo, Utrum per non videre el non
les, et intcr has etiam post nobiliores, cognosccrc, possimus Deum videre el
sicutbonum, ct ens : e1 ultimo sensibilia oognoscere?
symbola, in libn» de symbolica Theolo- Secundo de modo, quem ponit, divinsa
gia. Sed in negationibus divinis est e imitationis.
contrario : quia oportet nos negando rertio de hoc quod dicitur, contrarium
rcs a Dco incipere ab ultimis, id est, ab cssc ordincm .iflirinalinniini el negatio-
inlimis, et per principaliora ultimis, niini.

quffi sunt medica, ascendere ad ex-

trema, id est, ad summa : sicut si pri- Girga primum sic proceditur. imi.mn, 1.

mo dicamus, quod non esl lapis, el I . \ idetur enim, quod per non videi e
deinde, quod aon esl Leo, el sic ^l^ aliis non possil Deus cognosci : omne eniro
scnsibililins, c( dcindc quod nou 6Sl vi- per quod cognoscitur alteruro sicut per
vus, necvita, etc. : el li<»«
-

modo proce- inciliinn. oporiel quod habeal aliquam

dentes in negationibus cognoscamus il- habitudinem per quaro illud possil con-
lam ignorantiam, i<l est, divinara emi- (
'Imli r\ primo, sicut est in syllogismis,
nentiam ignotam nobis, reveiate, sine ali- vel ad minus quod habeal aliquam viam
i|iio velamine creaturs ipsam dico : per (jn.iin possil deveniri in illud, sicut
circumvelatam ab omnibus noscibiiibus, per lumen Gdei infusum de\ enirous in

quffi siint in omnibus existentibus : in articulos : Bed non videre el non rogno-
omnibus rebus quas cognoscuntur per scere, non habel aliquid lalium ergoper
SiO 1). ALB. MAG. ORD. IMU.h.

dod videre e1 doo cognocere, dod possu- aniina BUSCipitur quuddaiu luiniii quod
mus cogDoscere Deum. causat non visionem Becundum modoi
2. Prseterea, Per privationem dod ve- oaturales et illud lumen habel viam
:

nitur inhabitum,sed b coDvereo : Bed noD confusam in Dei cognitionem, el per il-

videre el dod cogooscere dicunl privatio- lud dod \ idere habel viam.
eem cognitionis et visionis : ergo per ea Ad secundum dicendum. quod dod es1

non venitur in cognitionem et visionem ibi pura negatio, sed receptio cujusdaro
Dei. luininis lialiilualis, j»cr quod dcvcnit ad
:i. Ad idem, Aut non videre istud, per actum di\ iiuc visinnis.

(jinxl Deus videtur, ponil aliquid, aut Kt per hoc etiam patet solutio ad
niliil. Si nihil, cum ex puris negationi- lertium, quod non cst pura negatio,
bus non possit aliquid concludi.quia dod scil negatur modus naturalis visinnis,

esl cx puris negationibus aliquis syllo- el relinquitur susceptio supernaturalis

>mus, vel ex omnibus aegativis, per Luminis,quod tamen magis notificatur
hoc dod veuietur ad aliquam coguitio- pcr negationem, eo quod non inveni-
ncin. Si autem pooit aliquid, ot negat mus aliquid noturo nobis, quod pro-
aliquid, aut est principium cognitionis prie de Deo prsedicerous, propter emi-
divinaa seu via qua?dain per lmc qimd nentiam simplicitatis ejus, cum prsedica-

oegat, et hoc iterum non potesl esse, tionis veritas fundetur in alia composi-
propter id quod dictuni est : aut per id tione : sed, sicut dicitGregorius, « Balbu-
quod ponit, e1 sic magis debebat signi- « tiendn cxcclsa Dci resonamus. »

ficari via divinse cognitionis per affirma- Ad quarlum dicendum, quod nobilis-
tionem quam per negationem visionis. simus videndi mndus, est duplex : vel ex
i. Ad idem, Nobilissimus modus vi- parte medii, sicut scientia secundum
sionis maxime remotus est ab ninni nc- quid, et iste niodus niaxime est remotus
gatione visionis, sicut maxime album a visione Dci, et sic non est modus no-
niaxime removetur a nigro : sed sicutdi- lulissimus divime visionis : vel ex parie

cit Augustinus, « Nobilissimo modo vi- (dijecti, ut dicatur nobilissinius modus

« dentur ea qmo sunt in anima per sui visionis : sed iste propter ominenliam ob-
« essentiam, intcr quae est Dcus : » ergo plurimum non visionis, ut di-
jecti liabct

modus videndi Dcum est maiime romo- cit Philosophus. Sciendum tamcn, quod

tus ab omni dod videre. dictum Augustini habet calunmiam non :

enim sufficit aliquid esse in intelloctu

Sed dicendum, qund iu Deo vacant formali ad boc quod cognoscalur, nisi
omnes modi cognoscendi nobis natura- infnrmetur forma ejus, et sic fiat actu,

lcs, quibus scientias acquirimus neque :

sicut matoria lit actu performam agentis
per se notus est sicut principium neque :
in non per essentiam ipsius,
ipsa, et

propter quid, quia non habet causam :

etiamsi in ca esset unde dicit Philoso- :

neque quia, cum non habeat effectum phus, quod « intellectus intelligit se sic-
proportionatum sed mens oostra susci-
:
« ut et alia. uubiun

pit quoddam lumcii divinum, quod esl

supra naturam suam, quod clcvat eam CaRCA secunduin sic proceditur.
supcr omnes modos visionis naturales, 1 . Videtur, quod creaturae non efficiant
el per quod venit ad visionem Dei, con- divinam visionem : non enim est idem
fuse tamen et non determinate cogno- adminieulans et efficiens : sed creaturae,
ens et ideo dicitur, quod per noo vi-
: cum in eis sit vestigium et imago Dei,
dere videtur Deus, scilicetper nonvide- adminiculantur ad Dei cognitionem : er-
re naturale. go non efficiunt.
Ad primum ergo dicendum, quod in 2. Pneterea, Eadem est via composi-
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. II, § 2. 811

tionis et resolulionis : quia per eadem l>n* causatis, oportet quod per negatio-
media de primo venitur ;i«l ultimum, et tiones procedatur.
de ullimo ad primum : scd via qua pro- Ad secundum dicendum, quod ueus
ceditur a eausa prima iu effectus suos, non habel aliquid commune, quod sit in
in quos se infundit, est quaedam via com- ipso <-t creaturis, nec ut species, nec ut
positionis, et significatur affirmative, quia genus, uec ul principium analogiae :
-

omnia dicunlur de ipso per causam : er- <sl tantum communitas imitatioms,
ibi

go sic per affirmationes erit via redeundi qua causata imitantur causam quantum
in ipsum ad unionem suiipsius, et non possunl : et haec aon est \<m;i communi-
per ncgationes. tas : et ideo uulla esl de Deo vera praedi-
3. Praeterea, Negationes nihil inferunt catio apud nos, sed ioquimur sicut pos-
nisi ponantur cum aliquo communi, sic- siinms de ipso.
ut si est animal, et non rationale, <li<i-

ergo irrationale, de Circa tertium sic proceditur. Dubiuin 3.

tur, et sic aliis : sed
Deus non est in aliquo communi cum I. Videtur, quod uon sit nccessarium
aliis ; eTgo per negationes nihil polrst in negationibus ah infimis procedere :

de ipso inferri. sicut enim per essentiam ab ipso inliina,

ita ci media et summa removentur crgo :

Sed dicendum ad primum, quod crea- indifferens est a quocumque incipiatur.

tura polest dupliciter considerari, aut in 1. Praeterea, Illud a quo omnia remo-

ratione vcstigii in quantuin ducit in vcntur, nihil est omnium : si igitur a

Deum, et sic confert ad cognitionem ip- Deo omnia removentur, ut hic dicilur,

sius qua cognoscitur ut causa : aul in videtur quod ipse nihil >it omnium, et

quantum procedit in diversitate essentiae sic non erit falsuin quod insipiens in cor-
et specieiet generis et principiorum, sic- de suo dixit '.

ut ens est commune substantiae et acci- 3. Praeterea, Omnis negationis causa

denti, et hoc modo eflicit ad cognitio- est aliqua oppositio vel disparatio : ha*c
nem qua videtur in sua natura
ipsius : autem reducuntur ad aliquam commu-
• t hanc cognitionem vocat increatam vi- nitatem, Deus autcni nihil habet commu-
sionem, quia est siiu^ respectu ad cau- ne cum aliis, quia esset compositus el

sata. haberet aliquas differentias constituen-

Ad secundum diccnduin, quod in via tes : ergo videtur, quod non pn>sii ali—

compositionis in essentialibus rei proce- quid de i|>-" negari, neque suprema, ne-
ditur aflirmando, et similiter in resolu- (
l
in> infima.
tione, sicut desubstantia in corpus, el de
hoc in animal, et sic usque ad individua Scd dicendum ad primum, quod ne-
prsedicando, el < converso subjiciendo, gatio causatur ab aliqua distantia, et

quia non differunl per essentiam : sed in ideo infima quaa magis a Deo distant,
via compositionis, quaa esl de causa se- naturali ordinc negationis priu-> ab ipso
parata per essentiam in causata, est mo- removentur : sed afflrmationes divina?
dus affirmationis : quia sic manifestatur fundantur super influxum causas in cau-
causa ui causa, quas in quantum hasc re- saia : el quia infima non habent influ-
cipit prasdicationem effectuum : sed m \iiin in prinia. sed e contrario, ideo est
reditur in ipsam, qusritur ipsa essentia naturalis ordo, ut procedatur in affirma-
causs3 : et ideo cum sitseparata abomni- tionibus a Bunremis ad infima.

1
Cf. Psal. xill, 1 hixit iiisipirit^ in COrdi tUO S<»i
:
; < -t Df us.
842 D. UiB. MAG. 0M>. PRjED,

aecundum dicendum, quod per hoc

\.l M tertium etiam patel aolutio per ea
quod omnia a Deo removentur, sequitur qua priua dicta sunl : quia quamvis oon
t(u< mI non biI aliquid omnium quasi coor- sit communitas >«i ad alia, et aliorum
I

dinetur ois, sed quod sit super omnia a<l invicem est tamen communitae imita-
quae eum imitantur, e1 per hoc uon re- tionis.

moventur.
 CAPUT III

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Quce sint affirmativoc Theologia?, quce Quce sint affirmantes de Deo locutiones,
negativce? qua? negantesl

sYNOPsis cahtis :

Ait se in theologieis Informationibus explicuisse illa quaa Bpectant ad Deum trinum el

unum ; in Divinis vero Noniinibus egisse de attributis <jui lm- in Scriptura Deus oo-
minatur; Symbolica denique Tbeologia Qguras illas stii!-i lc>, quse metaphorice de
in
Deo enuntiantur, explanasse e1 siniul rationem reddit, cur in aliia libris prolixior
:

fueiit quam in Mystica Tbeologia, Tradil in fine nuuluin formandi de Deo positiones
et negationes.

ANTlQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, 5. J. INTBRPRBTATIO.

Igitur in Theologicis quidem hypo- in theologicis quidem TnfbrmationU

typosibus maxime propria affirmativas bus ea quas affirmantia theologise ma-
Theologias laudamus, quomodo divina lime propria sunt, celebravimua quo- ;

et bona natura singularia dicitur, quo- modo divina bonaque natura unica *Ji-
modo trina. quas sccundum ipsam di- c.uur, quomodo trina qussnam sccun- :
841 D. VLB. MAG. onn. i>n i D

quid vult
cta ptternitas, ct filiatio, ct dum illam paternitas dicatur, et quae-
monstrare Spiritua Theologia quo- :
nam quidvc velit sibi illa divi-
filiatio,

modoex immateriali etsimplici bono, na Spiritus denominatio quomodo ex :

in corde manehtia bonitatis pullulave- immateriali et individuo bono, cordia-

runt lumina, et quomodo a mansionc lia ista bonitatis lumina pullularint, et

in ipso, et in seipsis, ct in sc invicem in ipso, ct in scipsis, ct in se mutuo

asterna permanserunt
pullulatione coieterna propagationi mansione nus-
inegressibilia quomodosupcrsubstan-
:
quam digrcdiendo permanserint : quo-
tialis Jesus humanie natune vcritati- modoJesus, supersubstantialis, huma-
bus substantia factus cst, ct qmecum- nae natunr veritatibus substantiatus
que alia ab eloquiis exprcssa in Theo- sit, et quaecumque alia a Scripturis ex-

logicis hypotyposibus laudantur. In posita in theologicis Informationibus

libro autcm dc Divinis nominibus, celebravimus. In libro autem de Divinis
quomodo bonus nominatur, quomodo nominibus, quomodo bonus nominetur,
existens, quomodo vita et sapientia et quomodo ens, quomodo vita et sapien-

virtus, et quaecumque alia intelligibili- tia et virtus, et quoecumque alia spiri-

ter sunt Dei nominationes. In symbo- talem Dei concernunt appellationem; in

lica autem Theologia, quae sunt a symbolicavero Theologia, qu&nam no-
sensibilibus ad divinas Dei nominatio- mina divina e rebus sensibilibus trans-
nes, quae sunt divinae formfe, qme lata sint, qua;que divinae formae, quae
figunv divinse, et partes,et instrumen- figuroe,quae membra,quae instrumenta,

ta, quse divina loca, et qui ornatus, quae divina loca. quiornatus, qui furo-
qui furores, quse tristitiae et insaniae, res, quae tristitiae et irae, quoenam ebrie-

qu;e ebrietates et crapulai, quae jura- tates et crapulae, quoe juramenta, quae

menta, quae maledictiones, qui somni, maledictiones, qui somni, quae evigila-
et quse vigilationes, et qusecumque tiones, et quotquot sunt symboli-
aliae

aliae sanctie formationes compositae cae effigiationis Dei sacrae formationes

sunt symbolicoe deiformationis. ac figurationes.

 DE MYSTICA THEOLOtilA, CAP. III, § 1. 815

etc. Et tertio, dcterminatas in libro de

sgmbolica Theologia, ibi, Fn tymboliea
autern, etc.

DIVISIO TEXTUS.

A. DUBIUM.

Igitur in theologicis quiclnn Ilgpo-

tgposibus, etc.

Hic autkm quaeritur de sufficientia is-

torum librorum.
l.Videtur enim, quod theologicum ne-
lu lioc capite intcntlit ponere modum gotium quantum ad divinas affimaiiones
tractatus, ut patct cx prius posita divi- non sufficienter tradatur iu bis tiihu< li-
sione : et quia tractatus istc procedit pcr bris sunt cuim quaedam propria divina-
:

negationes, ut prius dictum est, idco in- rum personarum, quorum doctrina non
tendit ponerc principalitcr modum divi-
continetur in his tribus primis libris :

narum negationum : et quiamodus ne- ergo videtur, quod non sufficiant.

^ationis cognoscitur per moduin affirma- 2. Praeterea, De voluntate Dei, <\c prae-
tionis, ideo pramiittit modum divinarum scientia, <!• prsedestinatione, ipse in nul-
affirmationum : ct hoc patet ex titulo qui
lo liorum determinal : cum tamen perti-
talis est : QltSS sint a/finna/ir.r Theolo- neant ad theologicum negotium, el Bpe-
gise, quse negativse ? cialem tractatum efflagitant, ul dicit Ma-
gister in Sententiis : ergo videtur, quod
IJnde dividitur hoc capitulum in duas isti Ircs lilui uou sufficiant.
partcs. In priuia ponit modum aflirina- \. Praeterea, Sicut sun! quaBdam pro-
tionum : in secunda, modum aegatio- cessiones personarum aeternae, ita Bunl
uuui, ibi (§ •{), Et ibi quidem a supe- et quaedam temporales, de quibus non
riori ad extrema, etc. agitur in aliquo horumtrium librorum :

I*rima pars dividitur iu duas. In priina ergo videtur quod non sufficiant.
ponit modum affirmationum divinarum, i. Prseterea, Ip-»' ft-nt alios libros, sio-
in secunda excital Timotheum ad consi- ut librum de Ecclesiastica hierarchia % in
derandum modum ipsarum, ibi (§ 2), /.'/
quo per Bingula docel ire in dh ina : el
te arbitror conspexisse, etc. sirailiter librum de Visibilibus <( invisi-

Prima dividitur in partes tres, Becun- bilibus .*

el hos non numeral .
ergo vi-
«iiini trea libros quos ipse fecit de dtvinis detur insufficiens.
affirmationibus, scilicel <\r Divinis hypo*
typosibus : el affirmationes ibi determi- S dicendum, quod theologicura ne-
i

natas tangit primo: el secundo, determi- gotium dicil hic, non quo manifestatur
uaias in libro de Divinis nominibus, ibi, Deus iu aliquo effectu, vel dono suo, sed
/;/ libro atUem de Divinis nominibus, quo manifestatur io bc *1 hoc lufuN iea-
846 1). \\M. M\<.. ORD. PRjED.

ter.comprehenditur quantum ad affirma-

Uonea tantum in U\> tribus libria quia :

alit|ui<l de Deo vel dicitur transumptive,

el sic est lil>«r de symbolica Theologia :

vel proprie, au1 propritULB person», <-t

sic esl de Divinis hypotyposihm : aut in

proprietate naturs, el ftic esl liber de l>>-

vinis nominibus.
\<1 primum ergo dicendum, quod ap- BXPOSI l Hi 11 XTUS.
propriata sunl naturaliter communia,
sicul bonitas, sapientia, el potentia, e1

de liis agitur in libro de Divinis nomini-

bus,
Ad secundum dicendum, quod prsede-

Btinatioel prsscientia differunta scientia

sapientia tantum in modo antecessio- Dicit ergo primo: Igitur intheologicis
el

nis, importatur per praepositionem,

qui HypotyposibuSj id est, in libro quem fe-

ct ideo comprehenduntur in tractatu de

cit de divinis pcrsonis, maxime laudari-
sapientia Dei in libro de Divinis nomini- mus : alia translatio, « laudamus, » pro-
bus : modus autem istc quem addunt, pria affirmativa Tlwoloyise, id cst,

exigit alias speciales quaestioncs, quae aflirmationes divinas, quae proprie per-

magis pertinenl ad tractatum creatura- tinent ad divinas personas, scilicet quo-

rum quani ipsius Dei in se : <-t siiniliter modo divina et bona natura dicitur sin-
voluntas determinatur cum bonitatc qua? f/ularis.

esl dispositio ojus, quia a^quivalentia

oportct cx iisdcm regulis accipcre, sicut
in fine de Divinis nominibus dicit.
Ad tertium dicendum, quod tcmpora-
les processiones manifestant aeteraas :

ergo determinantur cum aeternis

ilke :

tamen sicut elTectus clauduntur in deter-

minatione de Divinis nominibus ubi pro-
3siones divinae in creaturas determi-
nantur. B. dubiim.
Ad quartum dicendum, quod in illis

lilnis non manifestaturJDcus in se, sed

in aliquibus effectibus, sicut in gratia
sacramentali in Ecclesiastica hierarchia,
vel in visibilibus rcbus, sicut in alio li-
bro.
Sed contra hoc Hilarius dicit, quod
1.

« in Deo non est singularitas ncque soli-

l
« tudo . »

2. Prcetcrea, Omne singulare est di-

stinctum accidentibus : sed in Deo non

1
S. BtLARroa, I.ib.VH de Trinitate,non longe a fine.
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. III, § 1 847

sunt accidentia : ergo non est singula-

ris.

Sed dicendum, quod Hilarius negavit

a Deo sin^ularitatem personarum Dio- :

nysius autem loquitur de sin^ularitate

rssentia*, qua; etiam propric non dicitur

sin<;ularis, sicut est singulare in inferio-

ribus, scd quia noii multiplicutur nec m
•
BIDM.
actu nec potentia, sicut singularia. Et
per hoc palet solulio ad tolum.

Si;n CONTHA :

1. Honum est nomon essentiale : sed

essentia neque generat, neque gen< ra-

tur : ergo non videtur pullulare oatura

r\ bono.
EXPOSITIO TEXTIS. 2. Praeterea, Quaeritur quid significe-
tur per Cor ?
3. Prasterea, Exemplum luminis vide-
tur inconveniens : quia Lumen est

substantia, sed personae sunt substantia

Quomodo divina et bona natura, etc, per se subsistens, et ita male significan-
tur per lumina.

Sed dicendum ad primum, quod bo -

num hic sumitur pro divina natura se-
cundum quod est iu Patre principium
Dicil ergo, t/uomodo natura divina generationis : quia Pater generat virtute
diciiur singularis, id est, una non mul- naturse, quffi quidem secundum quod in

tiplicata in tribus personis, quomodo se consideratur, est absolutum, et esl in

trina trinitate personarum, quse est />a- tribus personis : Becundum autem quod
ternitas seeundum seipsam dicta, rt refertur ad actum generationis, est tan-
/Waiio, et secundum quod etiam mani- tiim in Patre, et diciturad aliquid, Bicut
festatur temporali processione, et quid etiam dicitur « 1
«
* potentia generandi.
rult monstrare Theologia Spiritus, \<\
Quod ergo objicit, quod esl essentiale
est, hoc quod iuDeo dicimus Spiritum nomen dicendum esl verum esse, ta-
:

sanctum, et quomodo lumina bonitatis, men quia Bignifical essentiaro concretive

i<l est, Pilius et Spiritus sanctus, pullu~ in Bupposito, ideo potesl trahi ex adjun-
laveruntex simpliciet immateriali bono cto ad Bupponendum pro persona, sicut
mantntia in corde bono. Quod videtur dicitur etiam Deut de Deo.
6880 contra rationem iuferiorum : quia Ad Becundum dicendum, quod quia
pullulaus non manet ineo ex quo pullu- processio atTectionum vel cogitationum
lal. esl .i oorde immaterialiter, ideo adsigni-
ficandam immaterialitatem divinai gene-
rationis assimilatur natura cordi secun-
dum quod in Patre atl principium pro-
 H18 1). \l.lt. M U',. ORD. imm:d.

oeMtonia Filii et Spiritus Bancti : et quia

prooedunt personaliter a Patre <! rema-

nenl iu easentia Bua, dicuntur ma- i * 1 *.*
< >

nentia in corde.
dicendum, quod lumina
\d tertium
ponit nonad denuntiandam perfectionem
divinarum personarum, sed ad demon-
Btrandam processionem immaterialem
ipsarum quia sicut lumeu
: est de lumi- D. IURllM.
ne, it;i Deus est de Deo.

Sed videtlh, quod de Vorbo Incar-

nato non perlineat deterniinare ad libruin
illum. Qua3 enim diversis principiis con-
cluduntur vel terminantur, non sunt
EXFOSITIO TEXTIS. ejusdem doctrinae : ita quod etsi eadem
etiam conclusio per alia et alia principia
demonstretur, pertinet tamen addiversas
scientias, sicut quod tcrra est sphaerica
demonstratur a naturali et astrologo per
Quomodo a mansione, etc. diversa principia : sed incarnatio Verbi,
et personarum determinantur
distinctio
per diversa principia processio enim :

personarum determinatur per rclationes

aeternas, Incarnatio autem per operatio-
nes quasdam temporales : ergo videtur
quod non pertineant ad eamdeni doctri-
Deinde dicit quomodo permanserimt nam.
inegressibilia a mansione in ipso, scilicet

corde in quantum manent in una essen- Et dicendum, quod cum incarnatio

tia, quantum una-
et in seipsis, id est, in Verbi conveniat singulariter Filio, con-
quseque personarum manet in se, el in venienter determinatur cum aliis propriis
se invicem, secundum quod Pilius est in personarum : determinatur enim per ea-
Patre, et Pater in Filio, quamvis una dem principia in communi, quia per re-
persona procedat ab alia, coseterna pul- lationes adernas et distin^uentcs perso-
lulatione, quia generatio non praecedit nas : Filius enim eadem Gliatione cst ab
Filium, sicut nec processio Spiritum aeterno Filius Patris et in tempore Filius
sanctum, cum non sit exitus de pntenlia matris, et eadem personalitate est hic
ad actum : el etiam quomodo Jesus su- Deus et hic homo : et si addanlur etiam
persubstantialis, quantum ad divinita- quaedam principia propria ad determina-
tem, factus est substantia manens in tionem Incarnationis, non est inconvr-
veritatibus humanse naturse, scilicot veri niens, quia quue determinantur in eadem
corporis etvera animae, et qusecumque scientia, bcne possunt diflerre in princi-
alia expressa ab elof/iriis laudantur a piis propriis.
nobis in Theologicis hypotgposibus.
 J>K MYSTICA THEOLOGIA, CAP. III, § 2. s i'J

dicatur bonus, el caetera alia quae perti-

nent ad intellectualee Dei nominatiooi s,

(juui scilicet in intellectu suo non expri-

iiiunt aliquid Bensibile.

Deinde <li<it, quod in symbolica T%eo-

Exposmo ti;\ 1 1
s. logia determinatae Bunl l)<i aominationes
quae transumunturasensibilibus in Deum,
scilicet qu83 sunt divinaB forms, et quae li-

gurae divinae:sumiturhic pro eodem /orma

/// libru aitfcm, ctc et /igura, in re scilicet, differunl tamen
ratione per interius ei exterius, noa enim
sumitur pro forma substantiali, et simi-
liter de omnibus aliis quae de Deo sym-
bolice dicuntur.

Deindo dicit, quod in libro dc Divmis

nominibus determinatur quomodo Deus

ANTIQUA TRANSLATIO. UAl.TH. CORDERll, S. J. INTERPRBTATIO.

Et tc arbitror conspexisse, quomodo Arbitror etiam tc depreheodisse,

plurium scrmoiium sunt ultima quam quomodo extrema sint prolixiora prio-

prima ctcnim oportebat Theologicas

; ribua ; dcccb.it enim In
liypoiyposcs ct Divinorum nominum theologicaSf et Ditnnorum nominum
rcscrationcm pauciorum sermonum es- explanationem minus verbosa esse
sequam Symbolicam theologiam quo : Symbolica t ia. Quanto enim ad

niam quantum ad superius respicimus, altiora contendimus, tanto magis ser-

tantuiu secundum sermones conspecti- mones nostri rerum inteilectilium ad-
bus intelligibilium contrahimur:quem- spectibus contrahuntur:sicui etiam a
XIV •
850 I) AUl. MAG. iHlli. IMI.KI).

madmodum nuncet caliginem, quae

et do, dum caliginem illam, quae intclle-
est super mentem, introeuntea, non Ctum supcrat, ingrcdicmur, non in
sermonum brevitatem, sed irrationabi- breviloquentiam dumtaxat, vcrum
litatem perfectam et imprudentiam in- ctiam in silcntium perfcctum, ct intcl-

veniemus. ligentiae defectionem incidcmus.

Theologicis hypotyposibus el in lihro de

Divinis nominibus usus esl paucioribus

sermonibus quam symbolica Theolo-
in
gia : el ratio hujus est, quod quanto uos
KXPOSITIO TKXTIS. magis inferiora transcendimus, tantoser-
mones intelligibilium contrahuntur ma-
gis et determinantur conspectibus no-
stris : et ideo in hac doctrina in qua ex-
tendinius nos, quantuin possumus, in

Ei te arbitror conspexisse, etc. ipsam eininentiam divinae naturae, non

inveninius neque etiain paucos sermo-
nes quos de ipsa aflirmare possimus, sed
invenimus ibi perfectam irrationabilita-
tem et imprudenliani quia cum intel- :

iectus noster nihil determinate in ipsa

adspiciat, non potesl exprimere per ali-
Deinde monet eum, ut consideret quo- quas aflirinationes, sed tantum per nega-
modo inferiora nomina habent plures tiones : et ideo haec scientia tantum ne-
sermones quam prima nomina, quia in gationibus completur.
 1

DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. III. § 3. B il

:i

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDERII, S. J. 1NTERPRETATIO.

Et ibi quidcm a superiori ad extre- Atque in illis quidem a suprcmo ad

ma descendcns sermo secundum quan- infima derivans oratio, pro mensura
titatcm descensus, ad proportionalem descensus ad proportionatam latitudi-
dilatabatur multitudinem nunc au- : nem cxtendcbatur nunc vcro ab infe- ;

tem ab inferioribus ad supremum a- rioribus ad id quod supremum eminet,

scendens, sccundum mcnsuram ascen- ascendens juxta modum ascensionia
sionis contrahitur, et post omnem a- contraliitur, et post omncm ascensum
scensioncm totus sine voce erit,ettotus penitus obmutescet, atquc ineffabili
unictur inelfabili. ^Deo) tota conjungetur.

el ipsum raodum, secundo

prirao ponit
movel quamdam qusstionem, el solvit,
ibi (§ i), Dicisautem quare, etc.

Dicil ergo primo, quod in affirmatio-

EXP081TI0 tia i i
s. iiiiin tractatibus incipiens .1 Buperioribus,
quanto m.iL:i- descendebat, tanto ma
dilatabal sermonem suum, Becundum
proportionem rerum, quaa magis multi-
Et ibi guidem, <•[<•.
plicantur secundum quod 111.1-1^ elon-
gantur a primo, e1 proprietates earum
siini ma^i> notsB nobis quara proprietal
primarum : Bed in negationibua, de nui-
bus esl nunc mentio, ascendimus ab in-

ferioribus ad Buperiora, removendo om-

Dbinos ponil modum negationura per ni. 1 .1 I in 1 : el ideo Becundum quod .i~
oppositionem ad modum affirmationum : scendimus.sermo noster eontrahitur. i «
 I). AUt. MAG <>|{|>. VW.YA)

es1 . abbre> iatur : quia pauca sunt, quaa Boientia dicitur mystica praa aliis, quia in

de comprehendimus, el ad ulUmum
illis occulto terminatur, de qu« • aon possn-
quandu omnia removerimus, lotua Ber- mus, omnibus remotis, aliquid decenter
mo eril sine voce, quia unietur ei <|ui est affirmare.
ineflabilis, scilicel Deo, "•! propter lioc

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDIiRII, S. J. 1NTERPRETAT10.

Dicis autem, quare totaliter a primo Sed quorsum (inquies) a primo po-
ponentes divinas positiones, abultimis sitiones divinas statuentes,divinam il-

incboamus divinam ablationem? Quo- lam ablationem ab extremis auspica-

niam hoc quod est super omnem posi- mur? Quia nimirum, cum id, quod
tionem, poneotes, a magis ipsi cogna- supra omnem
positionem est, statue-
to superpositivam affirmationem opor- bamus ab eo quod ipsi magis cognatum
tcbat ponere : illud autem quod est est, fundamentum affirmandi ponen-

super omnem ablationem, auferentes, dum erat ; verum cum id tollimus quod
a magis distantibus ab ipso auferre : supra omnem est ablationem, abiis

an non magis vita et bonitas, quam quoque qute maxime distant removeri
aer et lapis? et magis non est crapula debebat nonne Deus magis est vita et
:

et non insania, quam non dicitur nec bonitas, quam aer aut lapis? magisque
intelligitur? non crapulatur et non irascitur quam
non dicatur aut intelligatur?
 DE MYSTICA THEOLOGI \. CAP III. § i

negationibus e convereo, et solvit, il.i.

Quoniam hoc </«<>•/ est, elc.

Quia cum convenientia -ii cuusa affir-

mationis quando volumus aliquid pone-
re de !><•.>. quiest tuper omnemposi

nem, a/firmationem tuperpositii

quia niliil affirniaraus de ipso - icundum
quod est, >'<l nominaraus eum noraine
expositio textos. sui causati (ul dicit Philosophus) quod
sibi supponitur, oportel incipere .il» his
quaa sun! magu sibi propinqua : •! qnia
negationis causa esl distantia vel diver-
sitas, ea quss magis distanl ab ipso, opor-
t«'t ab eo prius removeri Deus enim esl :
. .

Dicis autem. etc. •,

magis \ ii,i el ventas, quam aer vel lapis :

unde ista prius de ipso 'I; el : et

magis non est crapula, el m i

insania, magis reraoventur ah

nl est,

ipso, quara quod m>n dicitur neque intei-

ligitur, id est, quam removeantur non
dicibile <'t non intelligibile, quae magis
Deinde quaerit, quare in affirmationi- simt silti propinqua, el ideo prius illa

hus oportet incipere a superioribus, <'t in sunt neganda.

• ^- -..?."•- -• •
 CAPUT IV

ANTIQUA fRANSLATIO. BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATIO.

Quod nihil sensibilium est, qui est om- Quod rerum sensibilium sit is,qui
nihil
nis sensibilis causa secundum cxces- omnis rci sensilis sccundum excellen-
sum. tiam est auctor.

5YNOPSIS CAPITIS :

Exempla ponit negantis thoologiie, et ostendit quomodo niliil sensile Deo competat

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Dicimus quod omnium causa

igitur,
et super omnia existens, neque sine
substantia cst, neque sine vita, neque
sine ratione, neque sine mente, neque
pusest, neque figura, neque forma,
|ue qualitatem aut quantitatem aut
Dicimus crgo, causam omnium, et
quse supra omnia est, nec essentise,
nec vitae, nec rationis, nec mentis ex-
pertem esse, neque corpus exsistere,
neque figuram, neque qualitatem aut
quantitatem aut molem habere, neque
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. IV, 6 I
\ 855

pondus habet, neque in loco est, ne- in loco esse, neque ta- neque videri,
que videtur, neque tactum sensibilem Ctum scnsilem habere, neque sentire,
habet, neque sentitur, neque sensibile nec sub sensum cadere. nec inordina-
est, neque inordinationem habet, ne- tionem admittere auf perturbationem
que turbationem, a passionibus matc- a passionibus materialibus excitatam,
rialibus perturbata, neque impotens nec imbecillcm esse et scnsilibus casi-
est, sensibilibus subjecta casibus, ne- bus obnoxium neque lucis indigum ;

que indigentia neque va-

est luminis, exsisterc,nequemutationemaut corrup-
riationem aut corruptionem aut divi- tionem, ncque tluxum, neque quid-
sionem aut privationem aut passionem quam sunt, vel esse, vel habcre.
aut fluxum aut aliquid aliud sensibi-
lium neque habet, neque est.

ri (1<> ipso : iiini riiim esl sine ilh-. cuiu

formaliter ab ipso ista procedant.
Vel secundum primam divisionem |"»t-
DIVISIO Kl EXPOSITIO TEXTUS. esl dici,quod per hoc removel conditiohes
sensibilium a Deo : esse enim sine substan-
lii esl tantummodo accidentis, el esse si-
ne vita inanimatorum est, el Bimiliter
Dicimus igitur, quod omnium patct (lc aliis.

causcif clc.

Deinde secundum divisionem secun-

dam removel ab eo quod non est Deus el
Hic incipit ponereprimo suum tracta- sensibilia, quia magis distani .il> ipso
tiim, in quo intendil omnia removere .1
secundum artem traditam : secundo in-
Deo : el dividitur in duas partes. In pri- telligibilia el spiritualia in cap. V, ilii,

ma removel ab ipso sensibilia, in secun- Rursus autem ascendentes, etc.

da intelligibilia, ibi (cap. V), Rursusau-
tem ascendentes, etc. Dicil ergo primo, quod Deua m qm
El hflec <li\ r isio trahil ur ex rubricis ca- corpus, neque figura neque forma. l'<>>-

pitulorum. Potesl autem artificialius ili- ma potesl hic surai dupliciter, aul -

\idi hoc modo. In prima parte ponil ea cundum quod esl forma matei ia?, qua
sine ([uiluis inni cst Deus. In Becunda, i.inliiin esl in Bensibilibus, el sic differl
ostendil quaa non sunl Deus, il»i, Neque re .1 figura : \ el secundura quod eal in
corpus est , etc. quarta specie qualitatis, -
1 aic forma el

figura -nnt idem re, sed difTerunl i alion

Dicil quod oportel ire in
ergo primo, Quia "iiin figura dical lerminationem
divinam caliginem prsdicto modo. Dici- quantitatis, dii itur per respei lum ad -
i

mus : alia translatio, « Dicamus, i quia trema : forma auti m dii itur per i

incipil hic Buum ractal um, scilicel quod

i ctum ad intra secundum quod dal ali-
Deus qui esl omniura causa el super quod esse ei in quo esl ligurie enim
oiiinia, non esl Bine Bubstantia, neque sunl formas ai lificiali -

sinc vita, neque sine rationo, neque sine \ ,//'• in l '.

sicul in conli-
mente, quamvis ista non possinl aflirma nente quomodo scnsibilia sunl io lo-
 :

,S ,1, h. \i.i5. MAG. <>m> rn .v.\).

co, cum tamen ubiquo sit sicul om- vel quantum ad passiones illatas, «•( Bic

iiriM locum continens . neque ri<l<t<<r removet turbationetn : et quia etiam Qe-
visu corporali, /<<<///< tactum sensibilem que sibi inferiora prosunt, removet quod
habet, quia aon habet aiiquara langibi- iHni esl Bubjectus casibus, el quod non
I
•- 1 1 1 qualitalnra : ot per hos duos sensus cst impotens, casus enim est in aon intel-

dat subintelligere omnes alioa medios : leclualibus, fortuna vero in rationabilibus

unua riiiin horum esl raaxime spiritua- neque est indigenlia luminis corporalis,
lis, el alter maxime materialis inter sen- per hoc removet defectum in cognosciii-
bus : neque sentilur actu, neque sensibile va ci C8steris:visus enim inter caBteros Ben-
cst, in ixilciiliii, neque inordinalionem sus nobilior est, cujus perfectio est lumen.
habet sicut entia imperfecta aul mon- I.i postea removet defectus corpora-
struosa, neque habei turbationem causa liuiu : iinii habet Deus, /<<<///< varia-
omnium ut perturbata <t materialibus tionem in accidentibus, neque corrup-
passionibus, it;i quod per aliquas passio- tionem in substantia, <//</ divisionem ma-
ues debilitetur in suis operalionibus, ne- teriae, «<</ privationem formae a materia,
que impoiens esi subjecta sensibilibus vcl naturalium habituum, autpassionem
casibus, sicut materia efficilur impotens ah extrinseco per quam suscipiat pere-
separata a forma per actiones sensibi- grinas impressiones, aut fluxum per
liuin. actionem contrariorum, ex quibus com-
quod primo removet a
Vel dicatur, ponatur, in invicem agentium, vel per
Deo corporaiia et dispositiones eorum, mulationem de dispositone in disposi-
ct postea sensibilia d uunc intendil re- : tionem, secundum aliam speciem motus.
movere defectus sensibilium, et primo de- T.tiii fine colligitur, quod nihilde sensi-

fectum in appetitiva quantum ad passiones bilibus neque habet, scilicet dispositiones

innatas, et sicremovet inordinationem : dcfectuosas. neque cst, sicut sensibilia.
 GAPUT V

ANTIQUA TRANSI.ATIO. BALTH. CORDERIl. S. J. INTERPRETATIO.

Quod nihil intelligibiliumest, qui om- Quod nihil rerum intellectilium sit is

nis intellifjibilis cst secundum supe- qui omnis rci intel/ectilis secundum
rexcellentiam causa. excellentiam cst auctor.

SYNOPSIS CAPITIS

Docet,Deum nib.il esse eorura quaa nos cognoscimus Bed esse supra omnia
; ista qua<
cumque quomodocumque a nobis concipi *el intelligentia percipi possun

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERIl, S. I. INTBRPRSTATIO.

Rursus autem ascendentea dicimus, Rursua Rutem ascendentes dictin

quod neque anima est, neque mens, quod nec snima sit, ne |ue men
neque phantasiam neque opinionem imaginationem, vel oem, yel
i

aut rationem aut intellectum habet, tionem, vel intelli tiam habeat; nc«
neque ratio neque intellectus dicitui que sermo eat, nequc intelligentia .
ne-
 ;

I). \\A\. M \(. <>MI>. VU \A)

aeque intelligitur, neque numerus est, quc dicitur neque nu-

vel intclligitur ;

neque ordo, neque magnitudo, neque merus cst, neque ordo, neque magni-
parvitas, neque eequalitas, neque simi- tudo, neque parvitas, neque ae [ualitas,

litudo, neque stat, neque movetur,

nequc similitudo, neque dissimilitudo ;

neque silentium habet, neque virtutem ncque stat, ncquc movetur, neque
quiescit, ncque habct potentiam
habet, neque virtusest, neque lumcn, nec ;

neque vivit, neque est potcntia, neque lumen,nequc vivil,

ueque vita est,

substantia est, neque aevum, neque ncque vita est, neque substantia est.
tempus, nequc tactus intelligibilis est, neque saeculum, ncque tempus, nec est
neque scientia, neque veritas, nequc ejus tactio intellcctilis, neque scientia.

regnum, neque sapientia, ncque unum, ncquc veritas est, neque regnum, ne-
ncquc unitas, nequc deitas, aut boni- que sapientia, nec unum, nec unitas,
tas, neque spiritus est sicut nos vidc- neque divinitas, neque bonitas, nequc
nius, neque neque paternitas,
filiatio, spiritus est, ut nos spiritum cognosci-

neque aliquid aliud cognitum a nobis mus ; neque paternitas,

nec est filiatio,

aut abalio quodam existentium, neque ncc aliud quidquam eorum, quae nobis
aliquid existentium, neque aliquid non aut eorum qui sunt, cognita sunt
ulli

existcntium est neque ipsam cogno-

:
neque alicjuid eorum quae non sunt,
scunt existentia secundum quod ipsa neque qua; sunt neque quas sunt ;

est, neque ipsa cognoscit existentia sc- eam cognoscunt quatenus est, nec
cundum quod existentia sunt neque : ipsa cognoscit quae sunt quatenus
ratio ipsius est, neque nomen, neque sunt nec est illi ratio, neque no-
;

cognitiocst neque tenebrw, neque lu-

: men, ncque cognitio neque tenebra ;

men. neque error, neque veritas, neque est, neque lumen, nec error, neque ve-

ipsiusuniversaliter positio, neque abla- ritas nec est ejus in universum posi-
;

tio, sed eorum qure sunt post ipsam tio, nec ablatio imo cum eorum, quas
;

positiones et ablationes facientes, ip- post ipsam sunt, positiones et ablatio-

sam neque ponimus, neque auferimus, nes facimus, ipsam neque ponimus,
quoniam et super omnem positionem neque tollimus quia supra omnem ;

est perfecta et unitiva omnium causa, positionem est perfecta ; et singularis

et super omnem ablationem est exces- omnium causa ; etsupra omnem abla-

sus ab omnibus simpliciter absoluti et tionem exsuperatio omnium simplici-

super tota. ter abstracta, et ultra omnia.
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. V, § I V 8 •
<

prsedicatur de ipso qvam de bo cui non

proprie convenil sed,sicu1 dicil Boetius,
—
:

« Essesoli Deo convenit : • ergo i n-

tiavel ens verius de Deo dicitur quam
de creaturis : el sic cum dod removea-
tur a creaturis, multo minus debet rem
veri a creatore.
3. Ad idem, Cui convenil aliquid per
DIVISK) TEX II S. se, \ ei ius ej convenit, quam «i. cui per
aliquid convenil : aed orooia ista com
niunt creaturis per aliquid, quiaa I
>•••• ha-
l***ii t \ ii.nii etsubstautiam, et bic de aliis:
et similis esl ratio de omoibus istisnomi-
Hursus autem ascendentes dicimus, etc. oibus, el sic idem quod prius.
\. Si dicatur, quod res istorum nomi-
num verius sunl in Deo, dod autem do-
mina, quaa illa Bignificanl secundum
quod veniunt in ootitiam oostram, et

I.\ hoc capitulo intendit removere a sic verius conveniunt creaturis, de qui-
Deo omniaintelligibilia, sicutvitam, sub- bus notitiam habemus, removentur a
el

stantiani, etc. hco cujus cognitio a aobis non compre-

henditur. Perhoc quod aliquid Contra :

convenit vel removetur ab aliquo quoad

ii"-. iiini sequiturquod ei simpliciter dod

conveniat, aul aon removeatur ab eo,

quia « maaifestissima aaturse, Bicul dicil

« quoad aos Bunl igno-

Philosophus *,
« la o ergo per hoc quod
: ista aoroina
verius conveniunl creaturis quoad qos,
DlllilUM. iion sequitur quod Bimpliciter a )eo I

rooveantur.
.">.
Pra^terea, Nod sequitur, ccelum dod
esl continuum sicul elemeuta, ergo i

esl ooatiuuum ; vel homo qod esl ani-

I . Et \ 1 1 > i : ii K, quod lta'C nnii sint al> in, d Bicul asiaus, ergo qod esl aairoal :

co removenda sicul enim dicil : ^nsel- ergo Biroiliter qod \ idctur i sse con^ -

iniis, « Al> omnibus Qoraiuatur Deus, oieus, >i I )eus qod esl sapientia
« qua? Bimpliciter melius esl esse in om- pieatia in aobis, quod ipse qod sit sim-
i nihus, quaro qod esse '
: » Bed vita,sa- pliciter Bapieatia
pientia, et hujusmodi sunl talia : ergo ab
isiis debet aominari Deus, el sic qod S d diccuduro, quod bii ut dicil Vnsel-
siiui aegaada ab ipso. mus, i Res siguific il e per h#< aomiaa,
2. Ad idem, lllml quod proprie cod- i [
i. >n roroovoalur b I' ius

vcmi alicui, melius noroinat ipsum el i -unl iii ipso, quaro in croaturis in quas

\| i.
1
s. Vn-i i mi i, in Monologio, •
ap. i •. \ ii .
gftO D. ALB. MAG. ORD. PR/ED.

„ ,i i > i|i>.,. descendunt, <•! in ipsifl sunt dictura esl in Ccelesli hierarchia, cap. II,

„ quasdam imagines primaa vita et Ba~ quod « negationes in divinie Bunl veraB,
i pienlias, etc. i ! sed quantum a<l mo- et affirmationes incompactaB. » El per
(luin <iiit> Bignificantur per nomina, Bunl hoc patet Bolutio a<l primas objectiones.
melius in creaturis quam in ipsoDeo a Ad quartum dicendum, quod aliquan-
quo removentur. N" s enim imponimus <l<» i<l quod est Becundum notitiam no-
nomina Becundum quod concipimus de stram, opponitur a<l id <|u<i<l <•>) secun-
rebufl iu intellectu : quia « \ erbum est dum naturam, quando ea quae sunt |»o-

c nuntius intelligentiaB, » utdicit Dama- steriora in natura, sunt priora quoad nos,
scenus Sscientia autem nostra causatur a ettunc i<l quod esl secundum nostram
rebus, et i<l<-'<» nomina signiQcanl per notitiam, est Becundum quid, et non
modum rerum a quibus accipimus scien- potesl inferre (ju<»<l <-si simpliciter : snl
liaiu. scilicet cum compositione, vel cum Becundum quod nolitia nostra dicitur
tempore, vel per alias conditiones : et sic oommuniter, prout claudit insuper illud
nullo modo conveniunl :
<•! i<l<'<> <li<iK tjinx I csl notum nobis et a priori et |»<>-

quod quamvis omnis paternitas a Patre steriori, tunc |»<»l<'sl inferri simpliciter
coelesti derivetur, tamen hoc nomen, i<l <|u<»<l <>t secundum notitiam nostram :

Pater, familiarius significat paternita- quod enim nullo modo cognoscitur, ne-
tem, quaB est apud u<»s. Vel potest <liti, que cognoscibile est a nobis, non potest
quod neque etiam quantum a<l rem a nobis significari per nomen.
ipsam significatam vere possunt dici de Ad quintum dicendum, (juml ccelum
Deo omni enim praedicatione oportet
: in habet aliquam naturam continuitatis et
accipere i<l quod subjiciatur, et id cui liomo naturam animalitatis sc<l <lc Deo :

Bubjicitur, et quod sic in ipso habeat non potest <li<i quod habeat aliquid, nec
aliquam compositionem cum ipso et : quod sil aliquid, nec quod iusit ei ali-
ideo oportet accipere veram proportio- quid : quia in oinnibus talibus si<:nilica-

nem subjicibilitatis in subjecto, et pra3- tur aliqua diversitas et compositio, qua-

dicabilitatis in prsedicato, quia non om- procul sunt a Deo : et ideo non est si-

ne prsedicatur de omni, sed in Deo nulla mile.

<^t compositio, <'t idco neque aliquid in

alitjui» subjecto, et ideo ij>sa rcs divina

excedil omnem proportionem subjicibi-

litatis el prasdicabilitatis et propter hoc :

vere d non potest forma-

proprie de I)c<>

ri propositio, sicut probal Commentator

in undecimo Metaphysicorum, sed utimur

loquentes de i]»s<> accommodatis verbis,

et significamus idem in subjecto et prae-
dicato : et non cst alia dialcctica rei, sed
tantum in modo intelligendi, qui funda-
tur iu diverso respectu a<l extra : undc
patet, secundum modum
<|iio<l nilnl aec
iu»i)iini>. nec secundum rem potesl pro-

prie praedicari <lc Deo et propter boc :

nia ab eo verius removentur. Unde

1
1» iascenus, Lib. 1 dc Fide <>r- Lhodoxa, cap. is.
 DE MYSTICA THEOLOGIA, CAP. V. 6 I \. H»il

verum est, quod utraque removetur .<.

I»'" : Bed falsum est, quod Bensufl com-

munig non sential seipsum, quiaproprius
actua quod videal se videre, »-t
ejus >-[,
quod componit el dividit sensibilia. S
tamen volumus [»suui salvare, tunc Ji- i

cendum, ouod phantasia dicitur ab

quod esl videre, sicut dicil Philosophus,
BXPOSITIO TEXTUS. '•t tunc phantasia
pcimo niodo sumpta
eril sensus exterior .it secundo modo :

Bumpta ponetur pro viribns Bensitivis

interioribuSj sicul Bensus communis et

imaginatio : el tunc planum esl quod

Rursus autemascendentes, etc. diiit.

\ que opinionem, quae est acceptio per

signa, et ideo est cum formidine contra-

rii : uut rationem, quffi resolvil exterio-
ra iu principia intrinseca essentialia : uut
Dicit ergd primo : Rursus autem a- intellectum, <jui stal in ipsa quidditate
scendentes a sensibilibus ;i<l intelligibilia rei, el primis principiis tamquam termi-
dicimus, quod Deus nmi cst anima, uis rationis : neque est aliquid eorum,
(jiiiiutum ad inferiorem partem, secun- neque dicitur, neque inteiligitur (jui<l vel
animat corpus
iliim (|iio(l : neque mens> (juiit determinate, sed confuse tantum :

quantum ad superiorem partem, quas neque numerus est, neque ordo, qui b<
-

cst oculus secundum quod mens

iiuiiiKi', quitur numerum, iu (jm> cst j
» ri u< el po«
dicitur u metiendo. Vel anima referatur sterius : neque magnitudo, scilicel s|>in-
iid liouiincs, ct uicus inl Angelos. liiiilis, el stmiliter intelligendum esl de
iiiiiniluis <jii,c Bequuutur, Bicul deter-
Neque phantasiam habet. Commenta- minatum esl de eis in libro de Divinis
tor distinguit hic duas species phantasiaB» nominibus : neque silentium habet quan-
quarura neutra cadit in Deum. Prima esl iiiin ad pacis nomen : neque lumen in-
<jii;i' ex sensibili natura, primo in instru- telligibile, nequetactus inteliigibilis ejus
mento sensuum nascitur, el imago in sen- est, <jui scilicel -it Buper terminos rei :

siltus expressa proprie vocatur : altera dicil (-iniii Augustinus, quod >< uttingi
vero esl i|is.i (|ii;c communi ordine <\ i mente Deum magna esl beatitudo .
el

prasdicta imagine formatur, el esl i|>-.< lactus iiim refei atur ad principi i
\ jue
phantasia, qusa proprie scusus interior scientia ad com lusiom -, nequ
consuevil \ oca ri : el illa prior corpori Becundum quod opponitur faiso |"

Beraper adhsdret, posterior vero anims : Bpectum ad res, quia esl adapquatio reiet
el prior quamvis in Bensu sit, seipsam iutellectus : el caatera per - palent.
in»ii Bentit, posterior vero <•! seipsara Ben-
lil cl priorem suscipit. El videtur inuue- \ut tih iili" ijiiiniiiiii . Bicul .1!' \ •
lis,

re, quod primaphantasia ^ii sensuscora- neque tsi aiiquid n ntium, sicut
munis, el secunda esl commu-
quam sunl ea quoB sunl in p< ndttm
niter vocamus imaginationem, quam quod est ipsa, i«l esl 1 lione, quia
(liliimi Philosophus, <|H"<I .. esl motus i|. i-i iniii.it-- vel quid, >
« ;i Bensu Becundum actum factua : i el itentia tet undum quod su

ipse etiam innuil hanc diffinitionem et (i,i.\[a quod existenl 1 sinl causa ."-111-
862 D. ALB. MMi. ORD. PH.KI).

Uonifl ipsius, Bicut snnt iu aobis : neque Unde quod enuntiatio <'t unitio
patet,
/•////</ ipsius esl, per quam Bcilicet «1<- prodictffi primse causs est super omnem
ipso ratiooinari possimus, neque tenebrm affirmationem : quia cum omnes aobi-
ex parte ipsius, neque error quantum ad litatessinl in ipso, sunt tamen idemre
ignorantiam dispositionis per malum cum ipso : omnis autem affirmatio ponit
usum principiorum, neque veritas Becun- aliquam compositionem, el excessus ejus
dura (iikkI opponitur apparenti, el ita qui est super omnia, excedit omnem ne-
aliter quam supra : neque ablatio pro- gationem, ideo dictum cst <juod nomina
pne, quia omnis negatio fundatur supra quse negantur ab ijiso, negantur propter
affirmationem aliquam, undeubi nonesl sui excessum, etnon propter defectum
vere affirmatio, non esl vere negatio, qui est in creaturis : et ideo excessus suus
quamvis verius sit iu Deo uegatio quam separal omnem negationem : et ideo
affirmatio : sed in negationibus divinis et neque negationes neque affirmatio-
affirmationibus neque ipsum Deum po- nes pertinent ad sufficientiam laudis
nimus neque negamus, sedea quae sunt ipsius, cujus est virtus et magnificentia
post ipsuin, sieut ciim dicimus, « Deus inlinita et aeternitas j)er omnia suecula
esl sapientia, vel non esl sapientia: » sa- saeculorum. Amen.
pientiae enimnomen significat sapientiam
quae est apud nos, (juae non est sapientia
divina.
 INDEX

CAPITUM IN LIBKO

DE MYSTIGA THEOLOGIA.

Procemii m. s I

QojESTio procemialis. Oual ii <i haec scientia dicatur mystica .'

m I

\ NTIt.>i \ TRANSl Ml". BAl ili. CORDBRII, S. J. INTKRPRRTATIO.

CAPl T I. i \IM I I

De mystica fheologia. 816 Qumnam sil dirina •

J .
Btfl
 INDEX CAPITUM

CAPI r n. f.AlMT II.

et uniri et hymnos reponere Quomodo oporteat etiam uniri, ac laudes re-

Qaomodo oportet
*

umnium causao exislenti et super omnia? 836 ferre omnium auctori, qui est supraomnia?
836.

CAPUT III.
CAPUT III.

Q*« * int afflrmantes de Deo locutiones, qu»

Quas sinl affirmativ» Theologiw.quae negativ»?
Q ,„ negantes ? 843
o*.>.

CAPUT IV. CAPUT IV.

Quod uihil sensibilium est, qui est omnis sen- Quod nihil rerum sensihilium sitis, qui omnis
B ibiiig secundum excessum. 854 rei sensilis secundum eicellentiam est

auctor. 854
 1

rNDEX CAPITUM 865

CAPUT V. C \PI"T v.

Quod nihil intelligibilium est, qui omnis in- Quod nilul rerum i n t -
1
•-• tilium -it is qui om-
telligibilis esl secundum superexcellentiam nis rei intellectilis secundara exi ellentiara

s •"
causa. 857 esl auctor.

»<a

ir?
 D. ALBERTI MAGNI,
RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS 1'H.EDICATORI'M ,

COMMENTARII
IN EPISTOLAS B.DIONYvSIT AREOPAGITJl,
EPISCOPI ATHENIENSIS ET GALLIARUM APOSTOLL

EPISTOLA PHLMA.

ANTIQTA. TRANSLATIO. HAI.TII. CORDERII, S. I. INTERPRETATIO.

Caio monacho. Caio monacho.

-\ NOPSIS EPISTOL.1

Docet, illara Dei ignorationem, quam in libro </ U i theologi i lupi i omnem
tionem commendat, non privative sed superlate inlelligendara I >iiuul os
ilit, omnera nolitiam, i[unm pei cognilionem dc Deo habemus, pj crealuri

\M :'.•! \ '•
VNSI \ i
io. .

Tenebrte occultantur lumine, et ma« renebras abolentur lumi . i .

gis multo lumine ignorantiam occul-

: sertim c o lumine; ii ncm
tant cognitiones, et magis multte co- abolent cognitioncs, pnusertim amplss
gnitiones, cognitiones, Hssc superlat< n pri«
868 I). ALB. M \<.- ORD. V\\ VA).

«cessive, scd non secundum

H«c vanter accipiens, plus quam vcrc cnun-
tia, quod sui posscssorcs vcrum lu-
privationem accipiens, enuntia super-
vere, quod habentes existens lu-
latet mcn, rcrum cognitioncm, latct igno-
et

existentium cognitionem, sc- ratio illa quae cst sccundum Deum et

men et ;

cundum Dcum ignorantia: supposi-

ct tenebrae ejus supereminentes omni

tse ipsius tenebree ct cooperiuntur quoque lumini occuluntur, omncm

omni lumini, ct absconduntur omni abscondunt cognitioncm. Et si quis,
cognitioni. Et si aliquis vidcns Deum, viso Deo, cognovit id quod yidit, nc-

intcllcxcrit quod vidit, non ipsum vi- quaquam ipsum vidit, scd aliquid e re-
dit, scd aliquid eorum qiuu sunt cjus, bus ejus qua2 cxsistunt ct cognoscun-
qua? cxistunt cognoscuntur ctipse :
tur; ipse autem supra mentcm et sub-

autcm supcr mcntcm etsuper substan- stantiam constantcr manens, pcr hanc

tiam supcrcollocatus, in ipso universa- ipsam cognitionis ct essentiae negatio-

liter non cognosci neque esse, et esse
nem et supra substantiam cxsistit, ct
supersubstantialiter et super mcntem supramentem cognoscitur. Et illa pcr-
cognoscitur. Et secundum melius per- fectissima in bonam partem ignoratio,
notitia cst ejus qui est supra omnia
fecta ignorantia, cognitio cst ejus qui
est supcr omnia quaj cognoscuntur. quae in cognitionem cadunt.

dictum est, « uniuscustos », scilicet Dei:

quia a robus mundanis divisus et scecu-
laribus curis et carnalibus desideriis, se
Deo custodicbat, et Dcum sibi, quasi id

DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. inquo solum gloriabatur. Custodire au-

tem Deum est dupliciter, et secundum
esse et secundum scire, ut scilicet in su-
pereminentia esse ipsius, gloriam quis
liabeat, et in cognitione ipsius. Cognitio
autem Dei est velin se, vel in natura hu-
mana assumpta, quod etiam potest si-

Jn hoc glorietur, qui gloriatur, scire gnificari in auctoritate dicta : quia scicn-

et nosseme (Jerem. ix, 24). Ex verbis is- tia cum sit de intellectualibus, potest re-

tis sumi potest occasio

scribendi istas ferri ad cognitionem Dei in se : notitia

epistolas quas Dionysius scribit Caio mo- autcni nostra est de sensibilibus : et ideo

nacho. enim Caius, ut dicit Com-

[ste id quod dicit nosse, potest referri ad co-

mentator, fuit cui Joannes etiam Evan- gnitionem dcitatis in natura humana
gelista tertiam suam Canonicam scripsit:
sensibili assumpta, secundum quod visi-

ex quo datur intelligi, quod fuit quidam

bilis mundo apparuit.

a principio hospes sanctorum, et post- Et quia (laius iste vcre nionachus in

modum in virtute crescens factus esl Dco tantum gloriam habebat, quasi vc-

monachus. Dicitur autem monachus sic- rus Dci custos, de esse Dei el ejus noli-

m
'

cujus quaestionibus respon-

-

„t cap. VI Ecclesiasticse hierarchiae tia qusesivit,

Lst. tierarch. cap. vj, n. 3.

 —

COMMENTARIUS IN EPISTOLAM I. BEATl DIONYSII.

del Dionysius in quatuor epistolis : quae-
stionibus enim de Deo in se factis re-
spondet in prima parte,quae continet duas
epistolas : quaestiones vero de divinitate
in humanitate, in secunda parte « I *
*
t c
•
i-

minal, <juue ineipit ibi (epist. III . Subito

est quod est prseter spem, etc.

Prima pars dividitur in duas epistolas,

in quarum prima respondel quaestioni
I»l i:li M.
illius de cognitione <Ii\ ina, in secunda,
quaestioni de esse divino, ibi (epist. II),

Quomodo quidem <'sl super omnia, <'l<\

Prima epistola dividitur in duas par-

tes. In prima parte ponitur epistola Caii,
in secunda, responsio Dionysii, ibi, llsec

excessive, etc.
U
Et Aiiinc. objicitur de quaestione Caii.
Occasionatur autem quaestio istius Caii l. Joan. i, ."», dicitur : Lux in (</,>-

ex dictis Dionysii in libro df mystica bris lucet, supple, Christus, ad destru-

Theologia: dixerat enim ila Dionysius, ctionem tenebrarum : sed « simpliciter
quod « cuin maxime proflcimus in divi- « sequitur ad simpliciter, el magis ad
« na cognitione, intramus in quasdam « magis, el maxime ad maxime, » ul <li-

« tenebras, (juiluis nobis occultatur idip- <il Philosophus : ergo multiplicato lu-
« sum quod est.» Contra hoc objicit Caius, mine multiplicatur destructio tenebrarum,
sic quajrens : Luminis est destruere te- et ita multiplicatis uegationibus de Deo

nel)ras. sed ct majoris luminis, magis per accessum in ipsum imminuntur te-
destruere : sed cognitio est quoddam lu- nebrae, <-t in perfecta unitione penitus
men spirituale, ignorantia autem tene- annulantur.
brae : ergo cognitio destruit ignorantiam, -. \<l idem, Sicut dicil Avicenna,
et plures cognitiones magis destruunt : « Unum oppositorum non juvat aliud ad
ergo secundum <|u<)<l plus cognoscimus <'ss<- : » tcnebrae autem el tumen, sive
de Deo, ininus invenimus <l<- ignorantia ignorantia el cognitio sunf opposita :

et tenebris. ergo ex multitudine luminis vel cogni-

Sciendum autem, quod alia tittera ha- Uonisnon confortantur tenebrae vel igno-
bel « quid ». <|ii<»<l esl signum interroga- rantia.
limii^ : el tunc Legetur sic Littera : Quid 3. \<l idem, ln multiplicatione lumi-
<^l <pi<»<l dicis, nonne tenebrse occultan- nis multiplicatur virtus ejus: sed virtus
tur lumine, id est, destruuntur, etc: ergo luminis est pellere tenebras . ergo mul-
ignorantiam Dei cognitiones occultant, tiplicato lumine mngispoteril supertene-
id est, destruunt, etc. Secunda autera bras, et sic idem <pi"il prius.
ista translatio !<-• itur remissive, el dis- i. \<1 idem, Quob esl proportio lumi-
tinguatur tamen in positionem, '•! con- nis corporalis ad tenebras corporales,
clusionem. eadem esl proporlio luminis spirilualis
,iil spiritualcs tonebras : sed corporale
lumen multiplicatum mngis destruil le-

nebras : ergo ol i og nitiones muItipIicatoB

magis dcstruunl ignorantiam, <'t hoc esl

exeraplum suum, per quod excmplum

corporalis luminis concludil de spii ituali,
 h \u; M \i.. oith. im: i.n

Se I ad dicendum est, sicul dicil

li"<-

ipse Dionysius, quod lenebra causanlur

dupiiciter : aul ex defectu luminis, el sic

\ niiin quod multiplicato lumine .n-

esl

lenuantur tenebra: sed quando tenebree

causantur ex abundantia luminis el per
excessum super virtulem cognoscitivam:
el lunc quanto majus esl lumen, lanlo
magis multiplicanlur tenebrae ex lu- :

divisiii 1:1 i:\iMMiiu n. \ n s.

mino enim divino obtencbratur oculus,
sicul ex lumine solis similiter quanto :

majorem ignoranliam babemus dr Deo,

tanto coenoscimus eminentiam
magis
ipsius super nos, el sic magis inveni-
nius intellectum aostrum deficere a com-
prehensione Dei. Unde dicit (}regorius, Deinde sotvil <'t ponil solutionem quas

quod « lunc magis se a?slimal longe a imidn dicla cst : dividilur aiitem in duas
Dco, quando sihi magisprope est. » Et partcs. In prima solvit, in secunda con-
per boc palet solutio ad primura : quia lirniat solulioncm pcr experimcntum,
lumen dissipat lenebras, quando na- ilii. Et si aliquis videns Dctim, etc.

scuntur cx dcfectu luminis.

Ad secundum dicendum, quod oppo- Dicit ergoprimo: Caii, tu accipiens

situin non conducitur a suo opposito ad hsBC excessive, sed non secundum priva-
•
sse per se, sed per accidens, sicut dicit tionem, id cst, si accipis tenebras quffl

Philosophus in VIII Physicorum quod causantur ex excessu et non cx defectu

« frigidum calefacit quodammodo cor- luminis, enuntia, id cst, dicere potes
« pus quod ambit, in quantura constrin- sine impediraento positai' objectionis,

« gendo poros, includil intus calorem, et quod lumen divinum supervere cxistens,
« sic calor multiplicatur, cum non possit id est, omneni veritatem superans, lalet

« exire : similiter et calidum per accidens habentes, etignorantia secundum Deuni,

u juvat ad majorem infri^idationem, in id est, Dei qua> causatur in nobis cx
« quantum patefacil meatus, et frigus abundantia sui lurainis, lalct habentes

« vehementius intrat : propter quod aqua cognitionem existentium proportionatam

« calefacta citius congelatur, et in agstate eis, ettenebree ipsius, sciiicet Dei, super-
« liunt majores grandines ». Similiter positae, id cst, cx eininentia ipsius in

multum lumen inducit per accidens le- nostro intellectu relictae, et cooperiunlur
nebras, in quantum exccdil proporlio- onnti lumini, id est, nulluni lumen suf-

uem videntis. Et per hoc patet solutio ad ficit ad palpandas cas, ct ideo abscon-
duo alia. duntur omni cognilioni.
 COMMENTARIUS l\ EPISTOLAM I. BEATl DIONYSII. 871

«juvenis : » cum igitiir intellectus An-

geli aullo modo siut obligati ad iu.it<—
ri.iin. videtur quod non accidal e*is vi-
ctoria vel debilitas <\ abundantia luminie
divini.

3. Ad idem, « Quod maxime mani-

« festa sinl aobis ignota (ul di<it Philo-
« sophus) -'

Qon contingil ex parte ipso-

dubium. « rum, cum ipsa >iul iu se maximenota,
« sed ex adjuncti», quia scilicel accipiun-
« tur in intellectu nostro cum continuo
« et lempore : » sed intellectus angelii
non accipil cum continuo »-l tempore, <t

non accipil oeque .1 seosibus neque ab

imaginatione : ergo manifestissima natu-
lliu 01 .Kiurrit : Si ex abundantia <li- turae quae sunl divina, non erunl eis ali-
vini luiuiuis relinquantur tenebrse iu quomodo tenebrosa.
intellectu nostro, et utrumhoc etiam sit i. V»l idem, Quorum esl symbolum,
verum in intellectibus Angelorum. Et facilis esl transitus et unio : sed intelle-
videlur, qubd nou. ctus separatus omnino, sicut intellectus
1. Ex abundantia luminis non relin- Angeli, liahet convenientiam symbo^
quuntur tenebrae, nisi propter victoriam lorum cum Deo, quod uterque in hoc
objectisuperpotentiamvisivam, sivevisu separatus esl ergo potest maxime Deo :

interiori, aul exteriori : sed potentia om- uuiri sed tenebrce oon proveniunl ex
:

uibus modis scparata non vincitur al» abundanti lumine aisi propter defectum
abjepto, quia victoria talis aon lit nisi iu participatioais vel unionis : ergo intel-
quantum objectum excellcns solvil har- lectus angelicus aon habel tenebras 1 \

moniam quae est in organo : intellcctus abundanlia divini luminis.

autem angelicus, non utitur organis, ne- Ad <>|tji<<>iluiu :

que sccuuduiu sc, sicut virtutes seusitivaa l.-IIlud »ju»»»I esl connaturale alicui,
oeque quantum ad virtutem a qua acci- rtumquam auferlur, quantumcumque res

])it, sdcut intellectus noster, qui accipil illa perficiatur, quia natura substal peN
a virtutilius affixis orgauis, <-\ qua parte fectioni : sed lumen intellectus angelici
accid.il sibi fatigatio in sua operatione :
quo constituitur in esse intellectuali, esl
ergo iu intellectu Angeli non relinquun- ashi aaturale : ergo quantumcuraque illu-

tur tenebrse ex abundantia divini lumi- minetur, sempcr snl> 1 i I • • vidubil quid-
uis. quid videbil quod
: hoc autcm coostal
2. \<l idem, Ex (n ><l<-ni accidit <|u< >>l esl deiiciontius quam lumon divinum :

potentiaeel debilitentur <

k
t vincantur : sed oum igitur majus lumen non manifeste»
debilitas accidit virtutibus ex obligatione tur perfecte in minori, videtur quod in-
;nl materiam. I ade dicil Philosophus in tellectus angclicus sil aliquis intellectus
I de Anima \ quod « virtutcs animao tcrminatus, <t quantumcumquc pcrficia-
« per sc ii"ii senescunl :
el quod si sencx lur pcr _ii.iii.iiu vcl ploriam, numquam
..
accipiai oculum juvcnis, vidchil sicul lumcn divinum |> . t sio

1
Utsi 1, I11 I de Vnmi.i. lex, el ...111. .» I
.v. In 11 M< t;.li\- .
1.
872 h. ALB, MAG. nltD. IMt.KI).

temper relinquetur ignorantiae lenebro- Ad quartum dicendum, quod quamvu

s itas. intelleclua angelicus sit separatus, tamen
2. Ad idem. Secundum proportionem oon dicitur habere symbolum ad ipsum
luminis esl proportio visus in claritate : Deum, quia uon habel aliquam propor-
unde in lumine candelse non ita clare tionem ad ipsum.
\ idetur res bicuI in tutnine boHb : Bed lu-

men naturale intellectus angelici yel cu-

juscumque alterius creati, a quo num-
quam absolvitur, est minus quamlumen
divinum in infinitum : ergo quilibel in-

tellectus creatus in infinitum distat a

Limpiditate qua Deus suo lumine clare se

videt, el sic quod prius.
:>. Praeterea, Videmus in eclipsibus, EXPOSITIO TEXTUS.
quod propter minorationem luminis vi-
denlur res minoris clarilatis, et sic alba
videntur pallida, et similiter in luminc
Lunse oa quae in lumine solis videntur
alba : ergo intellectus creatus numquam
Limpide etiam videbit claritatem divini
Et si aliquis videns Deum, etc.

luininis, sed in quadam obscuritatc prop-

tcr defcclum sui luminis naturalis.

Et hoc concedimus, et rationes ad hoc

concedimus. Deindc conlirmat solutionem suam per
Ad primuin vero dicendum, quod cum experimentum videntium Deum, dicens
objeclum sit proportionatum alicui po- quod c/ si aliquis videns quidem Deum,
tentiae, Deus non potest dici proprie ob- intellexit quod vidit, non ipsum scilicet

jeclum intelleclus creati : non cnim est Deum, vidit, sed aliquid eorum, id est,
possibile alicui intellectui, quod recipiat dc numero eorum qux sunt ejus, id est,
in se formam ipsius, ct idco quilibet qua? sunt ab ipso, qiuv existunt et co-
intcllectus creatus dcficit a cognitione gnoseuntur, id est, quse sunt coordinata
perfecta ipsius. quod
Quod autem objicit, aiiis existcntibus et cognoscibilibus.
illud quod non habet harmoniam, non
vincitur objecto dicendum quod verum :

est de victoria dissolutionis proportionis

organorum sensuum, sed intellectus An-
geli non corrumpitur lumine diviuo sed :

vincitur, quia deficit a comprehensione

lantae claritatis. Et similiter dicendum
etiam ad secundum.
\<l tertium dicendum, quod manifesta
uaturse dicuntur a Philosopho principia
enlium, quae sunt inter nos, et liabent
proportioncm ad Lumen intellectus : un-
de in eis non causatur tenebrositas ex
eminentia, sicul est indivinacognitione,
sed tantum ex adjunctis, ut dictum est ;

et ideo uon esi -imilc.

 COMMENTARIUS IN EPISTOLAM I. BEATl DIONYSIl 1

britir.M. LM'nM'1111 u:\i I s.

/jjsr autem super mentem, etc.

St;n rum illud quod <-sl ab ipso, sil ef-

fectus <'jus, videturquod Deus non [)<>s>it

tantum in effectibus suis:

iu se videri, sed

el hoc est contra Apostolum, ad Cor. I

xiii, I-: Videmus nunc per speculum Deus scilicet, supercollo-

Ipse autem,

asnigmalc tunc autem facie <ul fu- catus super mentem et super subslantiam,
in :

canonica sua pri- quia uon coordinatus existenlibus, aeque

ciem. Et idoo Joan. in
ina dicil : Videbimus eum sicutest*. cognoscibilibus, in ipso universaliternon
cognosci, ncque esse, i<l est, ex hoc ipso

Ad hoc diccndum, quod hoc quod di- quod non perfecte cognoscitur oeque
cilur quod videns Deum non vidit ipsum,
secundum aliqucm modum aliorum co-
gnoscitur, super mentem, u\ <>t sicut
intelligendum est secundum aliquid quod
.

supra mentem existens, <•! ex hoc quod

esl ijtsius videntis, vel quia non deter-
minate, sed tantum confuse el deficien- iion habel esse per modum aliorum, su-

verum persubstantialiter, id est, super omne

ter, ut dictum esl : et hoc est

taui in via quam in patria. Quod vero esse. Non negatur ab

Quasi dical :
«
sse

dicit, sed aliquid eorum quae sunt cjus, et cognosci propter suum defectum,, sed

intelligcndum est quantum ad principium propler emincntiam.

quidem incipil semper

/.'/ pcrfecta ignorantia secundum
cognitionis, quae
ah videl melius, id est, in hoc quod aliquis co-
aliquo eflectu ejus, \ <•! in (jii<>

sicul in speculo, vel sub quo videt sicut guoscil se proficere el deficere .1 com-
prchensione ejus propter sui molionta-
sul» lumine : sed intellectus figitur in i|»><»

lem, est c<////ii/i<> ejus qust est ->'//>t

Deo sicul in lermino visionis : quia in-
tellectus accipiens effeclus ''jus profundal
omnia quse cognoscuntur, scilicel Dei. Et
sic patet, quod non vult quod uullo modo
sc in ipso, et videl ipsum Deum.
videatur Deus, sod quod n> ipsa sui igno-
raulia \ idetur.
I nde siilnlil :

I Joan iii, ~.
 EPISTOLA II

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Eidem Caio. Eidem Caio monadio.

5YNOPSIS EWSTOL.E

Explicat quo sensu dicaliir Dous esso supra principiiira divinitatis et bonitatis, -cilicet

participatae i't creatae.

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTEUPRETA TlO.

Quomodo quidcm supcr omnia,

est Quomodo qui cstsupraomnia, ctiam
et super thearchiam est et super boni supra principium divinitatis ct supra
principatum ? Si deitatem et bonitatem principium bonitatis exsistit ? Si divi-
intellexeris, id quod est usus benefici nitatem et bonitatem intelligas, rcm
et deifici doni, et non imitabilis imita- ipsam deifici et bonifici doni, ct inimi-
tionemet superdei ct supcrboni, secun- tabilem inimitationem supraquam Dei
dum quam deificamur et boni effici- et supraquam boni, sccundum quam
 -

COMMENTARIUS [N EPISTOLAM II. BEATl DIONYSH. sr

mur. Etcnim si hcc princlpium sit deificamur et boni ctlicimur. Etcnim

deificandi et bonos faciendi deificatos cum hoc etiam principium sit deirica-

ct bonos factos, qui est superprinci- tionis ac bonificationis corum qui dci-
palis omni principio, ita ut supra prae- frcantur et boni efficiuntur, qui cst
dictam deitatcm et bonitatcm est, sicut omnis principii supraquam principium,
thearchiam ct boni principatum in : etiam sic dicta divinitate ac bonitatc,
quantum non imitabilis ct incomprc- tamquam principium divinitatis, ct

hensibilis, cxcedit imitationcs ct habi- principium bonitatis supcrior exsistit ;

tudincs ct imitantium ct participan- in quantum inimitabilis ct incomprc-

tium. hensus, antcccllit inimitationibus et

comprehensionibus, ct cis qui imitan-

tur et participcs tiunt.

et supcr thearchiam, i<l est, super princi-

palem deitatem, ////"/ nodo est super botri

principatum, i<l est, supcr principium

omnium bonorum, cum ipse >it princi-
palis deitas, principalis bonitas.
DLVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.
<'t

Quomodo ///// i-sl super omnia et super

thearchiam, etc.

1)1 lill M.

II. 11: cnI epistpla secunda Dionvsii, in

qua respondel q,u&stioni ejus de esso di-
\iiio. el occasionatur ejus quaesUo ex
verbis Dionysii in libro de Divinis nomt-
nibus ubi , <li\it. <
j 1 1
•
>• I « Dcusestsupcr Sed vidbttr, quod objeclio Caii pro** B
« divinitatem principalem, <! super bo- cedal :

« nitatera principalem : » videtur enim, l . Eorum enim qus sunl inuuacoorr

<|u<)il si Deus osl thearchia, <•! ipse sit dinalione, esl lantum unuin primum
super thearchiam, quod sil supcr seip- principium ; Bed principalis bonitas
Mim. deitas dtcil priraum principium in .

Dividitur ergo i^t.i epistola in «1 n .* bonorum el deilicatiom ergo esl una

partes, ln prima ponil qutestionem i in principalis bonitas tantura Deus
secunda, responsionem, ibi, Si deitatem, esl principalis deitaa <t super principa-
etc. I<'in deitatora, vidctur quod sil suner
ipsum,
QueBril ergo primo Caius, quomodo 2. Vd idom, Principalis deilas est, qua
Deus aui est super omnia } id est, in esse, omnefl deilicali dcilicautui .
sed. sicut
876 i). \i.n. m \i. nitn. ph i;i>.

dicil Rugo de sancto N ictore, • Deus dei-

i n ,ii t 'i beatificat oranes seipso, <•( aon

i alio : i ergo Bi esl Buper principalem
deitatera, Deus eril supra Beipsum.
3. fpsoidem Magister Hugo
Praeterea,
ponit exemplum de ferro ignito quml :

sicut niliil aliud esl simile igni nisi per

ignem, ita deificati per nihil aliud sunl
simili ss Deo quam per ipsum Deum sed :
lAIM-lllu ll.MI v.

i«l quod assimilat Deo, es! principium

deificationis : ergo lantum Deus est prin-

cipalis deitas, el sic i<l<Mn quod prius.

Si deitatem, etc
Si dicatur, quod aliquid aliu<l est dei-

(icans sicut dispositiones. Contra :

1. Omnis dispositio disponit ad ali-

qiiid aliud: sed nullum tale cst ultimum :

go illud non ultimum et princi-

erij

pale deificans, sed tantum Deus. Dicit ergo, quod cum Deus dicitur
2. Prseterea, Apostolus dicit, I ad esse superomnem bonitatemet deitah-in,
Cor. xv, 28, quod Deus omnia in
erit si intellexeris bonitatem et deitatem, id
otnnibus : et sic verum videtur, quod quod cst usus benefici et deifici doni, id
per se beatifirat ipsos beatos : et sic <st. ipsam participationem divini mune-
idem quod prius. ris. qua formaliter efficiuntur dii et boni :

et sic intelliges per eamdem imitationem

Sed dicendum, quod aliquid est prin- superboninon imitabi-
ipsius superdei et
cipium deifieationis dupliciter, scilicet lis, id est, naturam ipsam formalem
effective, et sic solus Deus est princi- quam imitamur, secundum quam effici-
pium deificans : est etiam aliud deificans mur formaliter boni. et deificamur, nul-
formaliter, sicut ipsa participatio deitatis lum accidet inconveniens, supponendum
i-<imilans Deo, vel per gratiam, vel per cst. Et hoc probat : quia cum ipse Deus
gloriam, <'t hoc est aliud quam Deus. Si excedat omne principium, erit etiam
igitur thearchia dicatur principium deifi- super bonitatem ct deitatem formalem,
cans effective, Deus non est super sic quae dicuntur principalitatis nomine in
tbearehiam, sed solum super thearchiam quantum sunt principia formalia : et hoc
quae est principium formaliter beatifi- convenit, quia cum ipse non sit perfecte
can^ secundum hoc procedit solutio
: et capacibilis, vel comprehensibilis, neque
Dionysii et perhoc patet solutio ad om-
:
imitabilis, excedit omnes participationes
nia objccta. iinitantium ipsum : et ha?c sunt formalis
deitas et formalis bonitas. L nde per ista

patet, quod pars in qua solvit, dividitur

in duas, scilicet in solutionem, et in pro-
bationem, qua? probatio incipit, ibi, El-
e.iim si Jioc principium, etc. Et littera
per se plana est.
 EPISTOLA III

ANTIQUA TRANSLATIO. BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRKTATIO.

ludem Caio monacho. Eidem Caio.

SYNOPSIS EPISTOI..F.

Quid signiflcet vox i|a{<pv»j$, sou repente, ct i|uam \im habeai de Incarnatione pronnn-
tiata.

ANTIQUA TRANSLATIO. BAI.TH. CORDKKII. S. J. IN IKKPKK TA ITO.

Subito cst, quod cst prxtcr spcm, Repente quod pneter spem, et
est,

ct non ez apparcntc ad manifesturo c\ co quod hucusque obscurum erat,

cductum. In bcnignitatc autcm sccun- profertur in lucem. In Christi autcm
dum Christum, et hoc arbitror Theo- humanitate, arbitror hoc etiam ser-
logiam signirlcare ', ex occulto super- monem divinum voluisse insinuare,

• Malach. iu. i
S78 I). W.W. MAG. oim. PU.Kh.

substantiali ad nostram manifcstatio- ex abdito suprasubstantialem illum in

nemhumane substantiam factum pcr- conspectum nostrum humanitus sub-

venisse. Occultus autem et post mani- stantiatum prodiisse. Attamcn occultus
festationem aut, ut divinius dicam,
:
ctiam cst post ipsam manifcstationcm ;

et immanifestationem. Et hoc enim aut, ut divinius dicam, in ipsa mani-

Jesu absconditum cst, et nullo sermo- festatione :etenim liocJcsu mysterium

nc nulla mentequod secundum ipsum occultum cst. ncc ullo scrmonc vel in-
csteductum, cst mysterium, scd et tellectu cxprcssum jquinimo dum pro-
dictum inctlabilc manct et intellectu fertur, arcanum et dum intelligitur,
;

ignotum. ignotum manet.

venit. Huic ergo quaestioni respondet

Dionysius in hac epistola : et quia in re-
sponsione oriebatur alia quaestio, ideo illi

quaestioni respondel in secunda parte

IUVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS. epistolae, ibi, Occultus autem, etc.

Prima pars autera dividitur in duas.

1 11 prima diftlnit ly subilu. \\\ secunda
adaptat ad propositum, ibi, ln benignita-
te autem secundum Christum, etc.

Sttbitu est, quod est praeter spem, etc.

Dicit ergo primo, quod illud dicitur

Mtbitu fieri et essc, quod est prseter spem,
el (jutid educitur de non apparente, id

est, ex occulto ad manifestum : sicut di-

citui', aliqiiis suMio vcnit. cujus adventus

In superioribus epistolis respondet non exspectabatur, qui lnanifestatur no-

Dionysius quaestionibus Caii monachi de l»is per praesentiam suam, qui prius non
divinitate : nunc incipit respondere qnae- apparebat in sua absentia.
stionibus ejus de Clirisli Incarnatione, et
hoc in duabus epistolis, in quarum prima Et hoc arbitror Theolo-
Deindedicit :

respondct quaestioni factae de Incarnatio- giam, id est, sacrani Scripturam signifi-

ne quantum ad ipsum fieri in secunda. :
carein benignitate secundum Christum,
quaestioni delncarnationequantumad fa- et materialiter sumalur, id est, in beni-

ctum esse, quae incipit, ibi (epist. IV). gna Christi quando dicit
Incarnalione,

Quomodo dicis, etc. eam subito affuturam, id est, ipsum

Quaestio prima occasionabatur, Ma- Christum, factum substantiam humane,
lach. iii. I : Statim veniet ad templum id est, factum in natura humana, super-

suum Domindtor, elc. Pro quo habel rcitis.se ex occulto supersubstantiali, id

Graeca littera quae est septuaginta inler : est, ex occulto divinitatis, <ul nostram
pretum, « Et subilo veniet. » Vide- manifestationem, qua nobrs velin nostra
natura visibilis apparuit « 1>(> enim est
batur enim Caio de hoc esse dubitan- :

duin : (juiii qiiod per Ioriga tempora differ- « niissus et venit, quo faclus, » ut dicit

lur, n<»n dnitur subito accidere : sed Auarustinus.

Christi Incarnatio Fuil Longo tempore
posf iilara prophetiam : ergo non subilo
 COMMENTARIUS IN EPISTOLAM III. BEATl DIONYSII. 87«

Damascenus ; quia sciens referturad sup-

posituni, secundum quod actus supposi-
torum sunl : si ergo acciperel aliquid
ul subitum, lunc ipaum suppositum sBter-
iiiini divinae acciperel aliquid subitum :

hoc autem esl impossibile : ergo Christo

qod fuil aliquid subitum,
Ad oppositum :

'• '''"'• "' •'-• dicilur quod puev Jesut

dubia.
proficiebat sapienlia, et setate, et graiia
a/unl Deum et homines : Bed <i qui pro-
ii< ii iu sapientia, venil in manifestuiu
quod prius erat occultum, hocautem esl
subito : ergo Christo fuil aliquid subito.
<i. Praeterea, Vlagister dicit '. <|in>i| « in
a Christofuil passio Iristitiae: » sed passio

rlic sunt duo dubia. esl subitus motus : ergo in Christo fuil

Primo, I Iniin in Christo fueril aliquid aliquid subiti.

subitum ?

Secundo, Ulrum fncarnatio cjus fue- Sed dicendum, quod subito tribus mo-
rit subiia? dis sumitur. Uno enim modo dicitur illud
suhilo, quodestin nunc lemporis, Bicul
CiRCA priiiium sic proceditur. generatio vel quilibel terminus motns di-
I. quod in Christo nihii fuit
Videtur, citur subito esse. Alio modo dicilur subi-
subitum quod enim non estpraeterprae-
: to, quodfil quidem in tempore, sed im-
scientiam, non est praeter spem, vel ex- perceptibili propterbrevitatem, sicut mo-
spcctatiom-iii : scd Christo, qui omnium tus sagittae. Tertio modo dicitur Bubito
praescientiam habuit ab aeterno,nihil acci- aliquid, non ex parte temporis, sed ex
dit praeter praescientiam : ergo in Christo parte cognitionis, quando scilicel aliquid
nihilfuit subitum. apparere incipit, vel secundum sensum,
'1. Ad idem, Ei qui omnium plenam vel Becundum intellectum quod prius
semper scientiam habuit, nihil esl occul- non exspectabatur, ueque inquirebatur :

liiin : sed Christus etiam secundum quod sicut dicitur, quod venerunt subito dolo-
lionio, ex primo instanti Buae conceptio- res partus nou pracexspeclati sj, dif- :
<•!

nis, omnium plenam Bcientiam habuit, tinitur bic subito. Primis igitur • h i< • I >u>.

sicut et modo habet : ergo nihil potuil modis potuil essc aliquid Bubito in Chri-
educi sibi de occulto in manifestum, <[ Bto, sed tertio modo non, sicnl probanl
ihi mliil iuii factum sihi suliiio secun- quatuor prims rutiones : unde eas con
(liiin diffinitionem hic positam. dimus.
3. Ad idem, NihiJ praeordinatum, esl \<l quintum dicendum, quod secun-
siitiiiiini ; sed Christus ab aeterno praeor- dumunumviam solutionisdicitur Chrislus
dinavit omnia Bua el quaeque aliorum : profecissc sapientia, quia ad modum pro-
ejgo uiliil potuil esse sibi subitum. (icientis se habuit, dura sapienliara suara
i. Praeterea, « Quamvis in Christo sint quam a principio conceptionis p am
« duic voluntates el duaa bi ientiee, lamen habuit, inagi.s ai magis manifestavil ad
<•
esl unussciens ol unus volens, i ul dicil instrui lionera hominum, el laudem Dei.

1
III Scnlenti n iiiii. >li»t, I .
 880 I» \|.K M \i.. ORD. nt.Kh.

\ el aliter dicamus el melius, quod non aliquid exspeclatur secundum ordinem

profecil sapientia per incrementum habi- gratiffi tantum, <'t sir [ucarnatio Christi

lua Bapientie, Bed per experientiam par- luit tantura exspectata. Sed spes naturse

ticularium Bensibilium, dum aliquid Ben- dicitur, quando aliquid exspectatur se-
sibili cognitione acciperet quod prius cundum ordinem principiorum natura-
expertus non fuerat : <\ tali autem ex- lium, etsecundum li< »« [ncarnatio (llnisti

perimento in addiscente generatur scien- prster Bpem Bubita

<•! st. <
i

Christo, Bicul A<l secundum dicendum, <ju<»<l quam-

tia : non autem sic fuit in
vis Deus operetur occulte inomni opere
nec in Bcibilibus generatur habitus scien-
tisa experimento Bensibilium quia duae :
naturse, cum tamen operetur per princi-

qualitates ejusdem rationis non possunt pia aliqua nobis apparentia, in quibus
»se in eodem, sicul nec dua albedines. praecogniliones et praeexspectationes re-

\d ultimum dicendum, quod passio rum possumus accipere, propter hoc

non Fuil in Christo prout dicitur
tristitiae
non dicuntur subita.

secundum privationem prffiviae conce-

ptionis in patiente, quia ipse totum prae-
vidit quod passus est sed fuit in Chri- :

sto passio secundum quod dicit privatio-

nem morae dicitur enim passibUis qua-

:

litas. qua? diu manet, passio autem quae

nonmanet, sed facile transil propassio :

vero adhuc miuus habet, quia solum

tangit et non manet tristitioe enim mo- : EXTOSITIO TEXTUS.
tus solum tangebat Christum, sed quid
naturale erat non deducens neque obte-
nebrans inaliquo rationem, sed ordinata
erat ab i]>sa ratione. (Jcrullus autem, etc.

C Circa secundum sic proceditur.

I Videtur, quod
*
Incarnatio Christi non
Dubium 7. . .

fuerit subita. Quia secundum quod nic

dicitur, subitum est, quod est prseter

spcm : sed [ncarnatio Cbristi fuit exspe-

ctatii a sanctis Patribus : ergo non fuit Deinde facit antipophoram, respondens
subita. tacitee qucestioni, quae ex posita solutione
1. Preterea, Omnia procedunl <-x occulto videtur oriri : quia enim dixerat, quod
divinae sapientiffi, ut dicitur ad Ilebr. xi, venit Christus per Incarnationem de oc-

:\ : Ui '' invisibilibus visibilia fierent : culto ad manifestum, posset aliquis quae-

si igitur propter lioc dicatur subita, quia rere,utrum post lncarnationem fuerit
venit ex occulto divinitatis in esse sensi- omnino manifestus ipse <d sua unio et
bile, videtur quod omnia sensibilia de- incarnatio. Kt a<l hoc respondel dicens,
beanl dici subita, quod falsum est. quod quidem ad manifestationeni.
venit
occultus autem mansit ef post manife-
Sed dicendum ad primum, quod spes stationem, aul ut divinius dicam, et im-
,

ponitur hic large pro exspectatione :

dici- manifestationem, id est, post Incarnatio-
tur autem exspectatio vel Bpes dupliciter, nem, quffi manifestatio ipsius dicitur,

scilicet gratiae, el naturae, Bicut diciturad quia per illam nobis visibilis apparuit,
J5"in. iv. 18, quod contra spem, inspem seddignius dicitur immanifestatio, pro-
Ltise : dicitur enim spes gratue, quando pter occultum unionis. Et hoc cnimjesu,
 1 .

COMMENTARIUS I.\ EPISTOLAM III 881

id est, ipsum sacramentum Incar-

etiarn I. Praeterea, Christus fuit uniu> ratio-
nationis Jesu C21i risti non solum mvste- nis in humanitate cum ;ilii> hominibus
iium divinitatis ipsius est absconditum, qui snnt dicibiles : sed quod est unius
et mysteriam, id est, occultum, quod est rationis cum dicibili, est etiam dicibile :

seeundum ipsum, scilicet Ghristum in- ergo Christi Incarnatio es! <
•
I T. 1 » i 1 i
->

carnatum, nullo sermone t nulla mente

est eductum, id est, explicitum : sed et, S I
dicendum, quod humana natura
i«l est, etiam dictum manet inejfabile, et in Christo potest dupliciter considerari,
intellectu manet ignotum quia nec suf- : aut in se, el secundum quod est substan-
iicienter dici, nec sufficienter intelligi tia qusedam, el sic esl ejusdem rationis
potest. cum humana natura, quae esl in ;ilii- ho-
minibus, el dici el effari potesl : -i au-
tem consideretur secundum quod ipsaesl
alterum membrum unionis, « cum illa
« compositio inexplicabilis sit, qune non
« est partium ratio, » ut dicil Augusti-
nus, quia divina natura non potest ess
pars,cum omnis pars >it imperfecta, nec
etiam humana natura, quia completa est,
niBlLM. eril ineffabilis el non intelligibilis, quia
inveniuntur in ea plura qua> sunt contra
principia, ex quibus accipimus rerum
Bcientiam, scilicetquod sit unumsupposi-
tum divisarum naturarum, scilicel genere
el specie differentium, e1 multa hujus-
modi.
Sed videtub hoc esse falsum
I. haec : Ad primum ergo dicendum, quod di-
enim sunt opposita, dictum el ineffabile, citur secundum quid, el esl simpliciter
et intellectura el ignotum : sed opposita ineffabile, »'t haBC non Bunl opposita.
non sunl vera de eodem : ergo Falsum Becundum dicendum, quod Hie-
Ail

dicit. ronymus dicil generationem humanam,

'1. Praeterea, Super illud Isa. lui, 8 : genealogiam, quae descendil .1 Palribus :

Generationem ejus quis enarrabit ? dicil etnon loquiturde i|»^.i Incarnatione,

Hieronymus quod « si intelligatur de \d tertium dicendum, quod naturam
« generatione aeterna, quis, ponitur pro humanara in Christo, Becunduro quod
« impossibili : si autem intelligatur de consideratur ul alteruro extremum unio-
« goneratione temporali, quis, ponitur nis, circumincedunl proprietates divins,
(i pro difficili : » sed quod difficile est, quamvis non misceantur, el sic esl supra
lieri potesl : ergo ipsius lncarnatio dici alios homines, ul in sequenti epistola ple-
potest. nius patebit.

'
xiv
 EPISTOLA IV

BALTH. CORDERll, S. J. INTERPRETATlO.

ANTIQUA TRANSLATIO.

Eidem Caio monacho. Eidem Caio.

SYNOPSIS EPISTOL.E :

Quod Christus el verus homo fuerit, et simul supernaturali ratione naturam bumanain
assumpseril Deus liomo.

BALTH. CORDERIJ, S. J. INTERPRETATIO.

ANTIQUA TRANSLATIO.

Quomodo dicis, Jcsus qui est super Quomodo, inquis, Jesus, cum sit

omnia omnibus cst hominibus sub- omnibus superior, cajteris hominibus

stantialitcr ordinatus. Non cnim sicut substantialiter aggregatus est ? Non
causa hominum hic dicitur homo, sed utique ut auctor hominum, hoc loco
sicut ipse secundum substantiam totam homo dicitur, sed in quantum est re-
\ crc homo existcns. vera homo, secundum totam hominis
substantiam. Nos autcm Jesum non
 EPISTOLA IV. «83

Nos autem Jesum non humane diffi- humanitus definimus, neque enim illc
nimus (neque enim homo est tantum, homo tantum est (quia nequaquam
neque supersubstantialiter secundum suprasubstantialis existerct, si solus
quod homo tantum): sed secundum homoforet); sed revcra homo prffici-
quod homo vere qui differentcr est puo quodam hominum amore captus
amator hominum super homines, et supra homines. et sccundum hominc .

secundum homines ex substantia ho- cx hominum supra

substantia, cum
minum, qui est supersubstantialis substantiam existeret, substantiam
substantia factus. Est autem nihil sumpsit. Verumtamen suprasubstan-
minus supersubstantialitate superple- tialitate supra modum plenus cst,
nus, qui semper est supersubstan- ut qui semp jr supra >ubstantiam
r
-

tialis, videlicet hujus abundantia : abundantia quadam suprasubstantiali-

etad substantiam vere veniens, super
substantiam est substantia factus, et
super hominem operatur ea qme sunt
hominis. Et monstrat Virgo superna-
turaliter concipiens aqua instabi-
: et
lis, materialium et terrenorum pedum
tatis ;etiam ad substantiam vere ve-
niens supra substantiam substantiatus
est, et supra hominum conditioncm
gessit ca quae sunt hominis. Quod de-
claral et Virgo quae supra naturam
parit et aqua prolluens, quffi pedum
:

sustinens gravitatem,et non succedens, ex materia terraque concretorum gra-

sed supernaturali virtute ad indilVusum \itatcm sustinet. nequc cedit scd vir- ;

consistens. Quid quidcm aliquis reli- tute supernaturali, sine diffusionc sub-
qua existentia multa pcrtranseat? per sistit. Quid vero caetera, quae valde
quffi divinius videns, supcr mentem multa, quis memoret? in quae si divi-
cognoscit et ea qme sunt in benigni- nus quispiam intucatur, supra men-
tateJesu aflirmata, virtutem excedentis tem etiam cognoscct ca quffi de hunia-
negationis habentia. Etenim, ut col- nitate Jesu affirmantur, excellentis
ligcntes dicamus, neque homo erat. quoque ncgationis virtutcm continere.
non sicut non homo, sed sicut ex ho- Xani.ut summatim dicamus, ne homo
minibus ultra homincs et supra homi- quidcm crat, non quod non esset -
I

nem vere homo factus. Et rcliquum mo, scd quod cx hominibus natu
non secundum Dcum divina faciens, homines longe superaret, et supra h>>-

non humana secundum hominem, sed mincm vcrc homo im

factus sit. Ca ter
Deo homine facto, nova quadam Dci divina non qua Deus patrabat, neque
et hominis operatione nobis conversa- humana quatcnus homo gerebat sed :

tus. quatcnus ciat Deus ct homo, novam

quamdam nobiscum conversando dc -

virilem operationcm exhibebat.

884 I). ALh. MAG. nim. IMCKh.

aliquis dicere, quod dicitur homo, quia

esl causa hominum, el ideo non es1 coor-
dinatus nominibus ni>i sicul causa, ei bic

e>t super omnia : sed hoc <li<it esse fal-

sum : quia qod dicitur homo proptef hoc
quod sit causa hominum, <<» quod sic

etiam diceretur lapis : sed quia est vere

hoino habens totam substantiam huma-
nivislo ET EXPOSmO TEXTUS. 11,1:11, i<l est, carnein <-t aniinain. Potest
etiam intelligi, (juod luec verba sint <ili-

jicientis, (jui removet hanc solutionem.

Deinde ponit veram solutionem : el pri-

mo ponit eam, secundo prohat, ihi, Et

Quomodo dicis, Jesus <jui est super om- monstrat Virgo % ete. Est ergo solutio
nia, etc. sua, qnod .Deus non est tantum liomo,
sed liomo et Deus et in quantum Deus :

est super omnia, in quantum homo esl

coordinatus hominihus.
Primo ergo ponit hanc solutionem :

secundo ostendit quod in humanitate sua,

est super homines, ihi, Videlicet liujus
In hac quarta epistola, respondet Dio- abundantia, etc.
nvsius quaestioni Caii <!<• ipso Christo in-
carnato, qui est terminus incarnationis :

et ista quaestio oritur ex verbis Dionysii

in libro de Divinis hypotyposibus, vel de
Divinis nominibus, cap. II, ubi dixit,
quod « Christus secundum quod homo
« coordinatus est nohis. » Contra hoc
objicit Caius : quia quod est super om- DUBIA.
nes homines, non est coordinatus homi-
nihus : sed Christus est super omnia,
sieut dieitur, Joan. ui, 31 :Qui de cos/o
venit, super omnes est : ergo non est
coordinatus hominibus.
Et huic qua>stioni respondere intendit
in hac epistola : unde dividitur in duas Ad evidentiam eorum quse dicuntur in
partes. Inprima niovet quaestionem in : littera, quseruntur hic duo : I

secunda ponit solutionem, ihi, Non enim Primo, Utrum Christus secundum hu-
sicut causa, ete. manitatem sit ejusdem rationis cum aliis
Quaerit ergo primo Caius, Quomodo, o hoininihus et coordinatus eis?
Dionysi, dicis, i[uod Jesus qui cst super Secundo, Qualiter dicatur Deus factus
omnia, ut in Evangelio legitur, cst ordi- homo?
natus omnibus hominibus substantiali-
ter, id secundum substantiam
est, vel Circa primuin sic proceditur.
baturam assumptam.