¿Que é a biotecnoloxía?

Hoxe en día, na chamada era da información, chegan a cotío noticias sobre

continuos avances científicos. Na prensa escrita, poa radio, televisión ou a
través da Internet atopamos información sobre novos descubrimentos e
investigacións que moitas veces son motivo de debate entre os expertos.
Moitas veces estas noticias fan referencia a campos da ciencia relativamente
novos, que son descoñecidos pola meirande parte da poboación, aínda que
todos nos beneficiemos dos seus resultados e aplicacións. Un destes,
aparentemente novos, ámbitos é a biotecnoloxía. Cando se fai referencia á
biotecnoloxía, menciónanse conceptos bastante descoñecidos, coma
xenético, transxénico, mutación, clonaxe, etc. que inmediatamente
catalogamos como última novidade, o que nos leva a crer que se trata dun
campo da ciencia “novo”.

A Real Academia Española define Biotecnoloxía coma: “empleo de células

vivas para la obtención y mejora de productos útiles, como los alimentos y los
medicamentos.”

Coa definición anterior pódese pensar, por riba, que se trata dunha ciencia
inalcanzable que só se desenvolve en sofisticados laboratorios de gobernos e
multinacionais, pero, si votamos la vista atrás, pode que troque a nosa
opinión…

• Siglo VIII a.C. A poboación de Mesopotamia recolectaba sementes para

replantalas e criaba selectivamente a súa gandeiría.
• Siglo VI a.C. No Oriente Medio empregábanse lévedos para a producción
de cervexa.
• Siglo IV a.C. En china fabricábanse iogures e queixos mediante
bacterias lácticas.
• Siglo III a.C. En Exipto fabricábase pan con lévedos.
•
A realidade é que a biotecnoloxía está presente no día a día das nosas vidas
malia que non reparemos nelo.

Como temos visto, a biotecnoloxía xa se practicaba nos tempos antigos, máis

o termo biotecnoloxía non o é tanto; de feito, a primeira persona que
empregou este termo foi un enxeñeiro húngaro chamado Kart Ereky no 1919,
para se referir a unha investigación enmarcada na intersección entre bioloxía,
tecnoloxía industrial e filosofía.

Historia da biotecnología

Así as cousas, a historia da biotecnoloxía pódese dividir en catro periodos, tal

e coma indica a figura siguinte.

Primeir periodo
O primeiro periodo comeza prácticamente coa humanidade. Coma xa se
comentou anteriormente, desde fai varios milenios, a humanidade sérvese da
biotecnoloxía para o seu propio beneficio, sen coñecela polo miudo nen
comprender os seus mecanismos de funcionamento. O seu uso reducíase a
probas empíricas con animais e prantas coas que, mediante o sistema de
ensaio-error, conseguían aumentar o beneficio que sacaban deles.
 Enlaces interesantes:

http://www.vi.cl/foro/index.php?
app=core&module=attach&section=attach&attach_id=228

BIOMOLÉCULAS

Modelos moleculares:
http://campus.usal.es/~dbbm//modmol/index.html

Glúcidos:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.03a.pdf
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.03b.pdf

Lípidos:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.04a.pdf
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.04b.pdf

Aminoácidos:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.05a.pdf
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.05b.pdf

Enlace peptídico:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/ecb/protein_structure.php

Estructura de las proteinas:

http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/nhgri_PDFs/protein.pdf

Nucleótidos:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.06a.pdf
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/garland_PDFs/Panel_2.06b.pdf

Unhas pequenas cuestións sobre hidratos de carbono e lípidos.

1. ¿Por que se chama Hidratos de Carbono ós glícidos?

Porque a proporción de Hidróxeno e Osíxeno en relación ó Carbono é a

mesma que na auga (CH2O), que ven dos típicos grupos H-C-OH dos
carbonos asimétricos, tanto nas aldosas coma nas cetosas. Nas aldosas o
carbono do grupo aldehido (-CHO) non garda esa proporción, pero queda
compensada co Hidróxeno extra do carbono terminal (-CH2OH). Nas
cetosas no grupo ceto (-C=O) faltarían dous hidróxenos que se compensan
cos dous hidróxenos extra dos dous carbonos terminais (-CH2OH). En
definitiva, nos glúcidos sempre hay dous átomos de Hidróxeno e un de
Oxíxeno por cada carbono; isto dou en pensar, nun principio, que se trataba
precisamente de hidratos de carbono. Unha vez desvelada a estructura
carbonílica, mantívose a denominación tradicional.

2. ¿Cantas moléculas de glucosa produciranse na hidrólise de dúas

moléculas de:

Sacarosa ----> 2 de alfa-D-Glucosa (tamén chamada dextrosa) (e outras

dúas de alfa-D-Fructosa (tamén chamada levulosa).
Celobiosa ----> 4 de beta-D-Glucosa
Maltosa ----> 4 de alfa-D-Glucosa

NOTAS: Un erro típico nas respostas a esta pregunta consiste en describir

perfectamente as moléculas pero non contestar á pregunta, isto é, non
indicar expresamente a cantidade de glucosa que se obtén nos tres
supostos. Evidentemente, isto leva consigo unha reducción da cualificación.

3. Relaciona o tipo de enlace glicosídico coa capacidade reductora dos

glícidos.

Podes atopar unha boa explicación aquí. Observarás que o asunto radica na
presenza de grupos carbonilo libres para reaccionar, non bloqueados no
establecimento de unións glicosídicas. Precisamente nesa propiedade se
fundamentan os métodos clásicos de recoñecemento de azucares
reductores e non reductores (última ligazón I.M. J.A. Cortés)

4. Un polisacárido formado por restos de glicosa e localizado nun tecido

vexetal, dou por hidrólise un disacárido diferente do que se obtén da
hidrólise do glucóxeno. Razona cal é o polisacárido e de que disacárido se
trata.

Os homopolisacaridos (o enunciado indica que están formados por restos

de glucosa, entendemos que únicamente por restos de glucosa) de orixe
vexetal son os almidóns (amilosa e amilopectina) e a celulosa. Se
hidrolizamos estes compostos ata obter disacáridos obteriamos os
seguintes disacáridos (indícase o tipo de ligazón glicosídica en cada caso)
Glucóxeno ----> maltosa [glucosa-alfa(1-4)-glucosa]
amilosa ---> maltosa
amilopectina ---> maltosa e isomaltosa [glucosa-alfa(1-6)-glucosa]
celulosa ---> celobiosa [glucosa-beta(1-4)-glucosa]

A maltosa está presente en todos excepto na última. Xa que logo, o

polisacárido problema é a celulosa e o disacárido é a celobiosa.
5. Procura na rede un esquema no que se observen as diferencias
estructurais entre amilosa e amilopectina e insértao nas respostas desta
tarefa.

Na seguinte imaxe (a) é amilosa e (b) amilopectina.

6. A hidrólise dun determinado composto da glicerina, ácido butírico, ácido

fosfórico e etanolamina [HO-CH2-CH2-NH2] na proporción 1:2:1:1 ¿De qué
composto se trata? Escribe a súa fórmula (podes usar o Paint ou calquera
programa de debuxo e logo pegar a imaxe nas respostas).

O composto sería a fosfodibutiletanolamina (unha fosfatidiletanolamina) A

estructura xeral das fosfatidiletanolaminas sería a seguinte:
sendo R1 e R2 sendos grupos -CH2-CH2-CH3, para o caso concreto proposto
no enunciado.

7. A hidrólise de determinado composto produce ác. palmítico e glicerina na

proporción 3:1 ¿De que composto se trata? Indica a súa fórmula.

O composto é o tripalmitilglicerido. Podes ver a súa fórmula na solución do

último exercicio e a a súa estructura de seguido

NOTAS: Na cualificación desta pregunta pódese perder a metade da

puntuación no caso de non indicar un nome para o composto.
A fórmula pódese indicar noutros formatos diferentes do aquí indicado,
sempre que sexan correctas.

8. ¿Cantos diglicéridos distintos pódense formar con dous ácidos graxos

diferentes? (non teñas en conta os isómeros ópticos).

3. Nomeando como 1 e 2 os dosu ácidos graxos distintos e situándo cada

un deles nunha das tres posición posible de esterificación do glicerol, as
posibilidades serían as seguintes:

A resposta é, xa que logo, 3 diglicéridos diferentes.

9. A saponificación, con NaOH, de certa graxa dou lugar á formación de
glicerina e palmitato sódico na proporción 1:1. Escrebe a reacción de
saponificación.

Unhas breves cuestións sobre proteínas e enzimas

Sabendo que o pH isoeléctrico (pI) da Alanina é 6, indica a carga e

estructura química que posúe dito aminoácido a pH 6, 2 e 9.
Podes consultar o fundamento deste exercicio aquí. Aplicando o indicado á
estructura da Alanina, a solución sería a que segue:

A 1L de disolución que posúe 1 μmol de HCl, engádenselle uns μg de

Alanina (podes usar tamén o nome inglés, Alanine, para facer procuras na
web). Indica a fórmula molecular dese aminoácido tal e coma se atopa na
disolución indicada.
O ácido clorhídrico é un ácido moi forte e monoprótico que se disocia
totalmente, entón o pH da disolución estará referido totalmente a
concentración do protón disociado;

HCl(aq) →H+ + Cl-

pH = -log(H+) neste caso a concentración do HCl é 10-6M, polo que o pH
da disolución será: pH = -log(10-6) = 6, tamén podería sumar a
concentración do auga no punto de equilibrio que é 10-14 pero teriamolo
mesmo resultado.
Polo tanto a este pH, atopámonos no punto isoeléctrico da alanina, polo
que se atopará en forma neutra ou Zwitterion (do alemán hermafrodita).

Certo polipéptido está formado por 6 restos de Lys, 8 de Ala e 2 de Val.

Calcula a masa molecular do peptido en cuestión. (Lysine, Alanine e Valine
para as procuras na web).

Masa molecular Lys → 146,188 x 6 = 877,128

Masa molecular Ala → 89,0932 x 8 = 712,7456
Masa molecular Val → 117,146 x 2 = 234,292

Temos que descontar a masa molecular das moléculas de auga

desprendidas no establecimento de cada enlace peptídico, coma son 16
restos de aminoácidos, o número de ligazóns peptídicas é de n-1=15.

Masa molecular auga → 18,0153 x 15 = 270,2295

A masa molecular do péptido problema é 1553,9361.

La tripsina é unha enzima proteolítica que só cataliza a hidrólise

determinadas ligazóns peptídicas. ¿Cal é o resultado da acción da tripsina
sobre os seguintes péptidos?

H2N-Lys-Met-Cys-Met-Lys-Ala-Cys-Arg-COOH
H2N-Asp-Lys-Gly-Ala-Ala-COOH
H2N-Arg-Lys-Phe-Gly-Ala-Lys-Asp

Na ligazón web que ofrece o enunciado podemos atopar que "Es una
enzima específica ya que liga al péptido en las posiciones del carboxilo de
residuos Arginina (Arg) o Lisina (Lys) en la cadena". Logo esta enzima
rompe as cadeas nas ligazóns peptídicas nas que a función carbonilo é
aportada pola Arg ou a Lys.

Os fragmentos obtidos serían (xa non se indican os extremos H2N e

COOH, enténdese que se segue a orde convencional):
Lys / Met-Cys-Met-Lys / Ala-Cys-Arg
Asp-Lys / Gly-Ala-Ala
Arg / Lys / Phe-Gly-Ala-Lys / Asp

Un péptido de 14 aminoácidos illado de cerebro de can sométese a

análise co fin de determinar a súa secuencia. Os datos obtidos danse de
seguido; deduce a secuencia colocando os fragmentos peptídicos no
ordenamento axeitado:

N-terminal: Val
C-terminal: Thr
Dixestión con tripsina:
Asp-Thr
Val-Ser-Lys
Phe-Gly-Tyr-Arg
Ala-His-Trp-Glu-Lys
Dixestión con quimiotripsina:
Gly-Tyr
Arg-Ala-His-Trp
Val-Ser-Lys-Phe
Glu-Lys-Asp-Thr

Para obter a solución só temos que compeñer o quebratestas.

Combinando os datos obtidos por restricción enzimática, a orde sería a
seguinte:
Val-Ser-Lys-Phe-Gly-Tyr-Arg-Ala-His-Trp-Glu-Lys-Asp-Thr

Unha forma de separar aminoácidos é usar técnicas cromatográficas.

Colócase unha mestura dos aminoácidos Ala, Leu e Cys sobre un papel
para cromatografía e este introdúcese nunha cubeta pechada con auga e
benceno (un disolvente non polar). O papel humedécese co vapor de auga
e o benceno faise esbarar sobre o papel para desprazar ós aminoácidos a
unha distancia proporcional á relación que existe entre o tempo que
permanece no disolvente apolar e o que pasan na auga. Dacordo con iso,
¿coma se despraza a mestura?

O benceno (fase móvil segundo o indicado no enunciado) desprazará

aqueles aminoácidos con cadeas laterais de características semellantes
(isto é apolares) de forma que cubrirán unha distancia maior os que teñan
maior masa molecular. Dos aminoácidos da mestura a Cys é polar
ionizable (grupo tiol, -SH, no extremo da cadea lateral) mentres que Ala e
Leu son apolares (cadeas laterais alifáticas), desprazándose máis lonxe a
Leucina dado a súa maior masa molecular (131,173 fronte os 89,0932 da
Ala). Así as cousas, a separación cromatográfica da mestura indicada, por
orden de menor a maior desprazamento desde o punto de aplicación,
será: Cys < Ala < Leu.
Determinadas resinas de intercambio iónico de tipo Dowex conteñen aneis
aromáticos que, por afinidade, reteñen os aminoácidos con radicais do
mesmo tipo. Temos unha mestura de Ala, Cys, Gly, Ser e Glu que se fai
pasar por unha resina tipo Dowex, ¿que aminoácidos quedan retidos na
mesma?

Dos aminoácidos da mestura serían retidos os que posúan aneis

aromáticos na súa estructura (podes consultar esta táboa de
clasificación). Na mestura do enunciado nengún aminoácido sería retido.

Prácticas de biofuel
 Solucionario. Cuestionario Previo Biofuel

1. Que tipo de molécula é un enzima?

Normalmente as (ou os) enzimas son preotínas e como tales están

formadas por aminoácidos. Tamén existen algunhas enzimas que están
formadas por nucleótidos.

2. Porque a forma das enzimas é importante en relación á súa función?

O centro activo das enzimas precisa ter a forma correcta para que a unión
co seu sustrato sexa posible. A estrutura primaria dunha enzima
determina o resto de niveis estructurais (estructura secundaria, terciaria
e, cando existe, cuaternaria). Os grupos químicos presentes nos
aminoácidos interactúan formando pontes de hidróxeno, ligazóns iónicas,
covalentes, de Van der Waals para determinar a configuración global da
proteína/enzima. As cadeas laterais dos aminoácidos presentes no centro
activo da enzima son os máis importantes. Esto é debido a que eses
grupos químicos son os responsables de modificar as densidades
electrónicas para crear ou romper ligazóns no sustrato. Si eses
aminoácidos non están na orientación axeitada, o centro activo non è
quen de catalizar a reacción.

3. Como pode unha enzima aumentar a velocidade dunha reacción?

As enzimas aumentan a velocidade das reaccións reducindo as enerxías

de activación. A enerxía de activación é a cantidade de enerxía requerida
para levar ó sustrato ó estado de transición. Esto provoca que a reacción
teña lugar máis rápidamente dado que se precias menos enerxía para que
cada molécula de sustrato sexa convertida nos productos.

4. Que enzima está implicada na produción de biodiésel?

Máis que de enzimas, hai que falar de catalizadores porque na produción

industrial de biodiésel adoitan usarse coma catalizadores soda cáustica
ou metilato sódico, ambos en solución metanólica. Na nosa práctica imos
usar Celobiasa, un tipo de celulasa, ou beta-glucosidasa.

5. Cal é o producto natural de esa enzima?

Glucosa

6. Cal é o sustrato natural de esa enzima?

Celobiosa, un disacárido (beta-glucopiranosil, beta(1-4) glucopiranosa)

 7. Como se pode determinar a cantidade de producto que rende a
reación por unidade de tempo?

Cando a celobiasa rompe o sustrato artificial o prodto vira a amarelo en

presencia de unha solución básica. A cantidade de amarelo pódese medir
con un espectrofotómetro comparando con mostras estándar de
cantidades de producto coñecidas.

8. Como se pode medir a tasa de formación de producto?

A cantidade de producto producida por unidade de tempo calcúlase

determinando a pendiente incial da curva obtida co produto como función
do tempo. Para determinar a velocidade de reacción nun punto calquera,
tómase a diferencia sobre o eixo Y (diferencia na cantidade de producto
entre dous instantes) e divídese polo intervalo de tempo. Esto proporciona
a velocidad en nmoles/min.

Resultados actividad enzimática:

http://issuu.com/cdepaz/docs/biofuel_typical_solutions?
mode=embed&layout=http%3A%2F%2Fskin.issuu.com%2Fv%2Flight
%2Flayout.xml&showFlipBtn=true

Cuestiones varias:

http://issuu.com/cdepaz/docs/biofuel_cuestions_de_aplicacion_solucions

METABOLISMO
Esquema del metabolismo celular:
http://www.accessexcellence.org/RC/VL/GG/ecb/cellular_metabolism.php

Glucolisis:
http://es.wikipedia.org/wiki/Gluc%C3%B3lisis
http://www.bionova.org.es/animbio/anim/glycolysis4.swf

Descarboxilación oxidativa:
http://es.wikipedia.org/wiki/Descarboxilaci%C3%B3n_oxidativa

Ciclo de Krebs:
http://www.ciclodekrebs.com/visin_general_del_ciclo_de_krebs
http://www.bionova.org.es/animbio/anim/krebs2.swf
http://www.bionova.org.es/animbio/anim/ciclokrebs.swf

B-oxidación:
http://laguna.fmedic.unam.mx/~evazquez/0403/beta%20oxidacion.html

Transporte de electrones:
http://es.wikipedia.org/wiki/Cadena_de_transporte_de_electrones

Fosforilazión oxidativa:
http://webpages.ull.es/users/bioquibi/bioquimica
%20estructural/fosforilacionoxidativa.htm

Metabolismo de aá. y proteínas:

http://es.scribd.com/doc/6571420/Metabolismo-de-Aminoacidos-y-
Proteinas

Ciclo de la urea:
http://es.wikipedia.org/wiki/Ciclo_de_la_urea

Microbiologia industrial:
http://www.unavarra.es/genmic/micind-0.htm
http://www.unavarra.es/genmic/microgral/Tema_07_1_micro_industria_pen
icilina.pdf
http://www.unavarra.es/genmic/microgral/Tema_07_3_tratamiento_residuo
s.pdf

Fabricación del pan :

http://www.bioxeo.com/moodle6/mod/resource/view.php?id=575

Pregunta 1: ¿Qué es un biosensor?

Un biosensor es un instrumento para la medición de parámetros biológicos o químicos.

Suele combinar un componente de naturaleza biológica y otro físico-químico;
componiéndose de tres partes: un sensor biológico, un transductor y un detector. El
ejemplo más común es el que mide la glucosa en la sangre.
 Pregunta 2: ¿Cuál es el fundamento de su funcionamiento?

Se basa en la detección de una sustancia por medio del detector, el cual es un sensor
biológico y en la traducción de esta señal en otra señal cuantificable por medio del
transductor.

Pregunta 3: Haz un listado de posibles aplicaciones de los biosensores.

En análisis clínico (determinación de glucosa), en medicina (desarrollo de órganos

artificiales), veterinaria (control de fertilidad y enfermedades infecciosas),
monitorización de procesos industriales (industrias de fermentación y producción
farmacéutica), alimentación (diagnosis viral y hongos de frutas y verduras) y en
medioambiente (control de polución, detección de pesticidas).

Pregunta 4: Indica las direcciones de consulta que has utilizado.

http://es.wikipedia.org/wiki/Biosensor (pregunta 1 y pregunta 2).

http://www.imm.cnm.csic.es/RedBiosensores/tecnologia-de-biosensores.html (pregunta
2 y pregunta 3).
http://www.asiain-asesores.com/rev2/pag25.htm (pregunta 3).
http://www.monografias.com/trabajos7/biul/biul.shtml#uso (pregunta 3).

Biosensores:
http://www.bioxeo.com/moodle6/file.php/10/LabVirtual/biosensores/Biosen
sores.htm

Problemas del metabolismo:

http://www.biologia.arizona.edu/biochemistry/problem_sets/metabolism/m
etabolism.html