Outubro 2010 Homenaxe a

Do 19 ao30
EXPOSICIÓN BIO-BIBLIOGRÁFICA
Na Sala de Exposicións do Edificio Arquivo.

Xulio
De 19 a 21 horas. Dias laborables.
De 12 a 14 horas. Sábados e domingos.

Día 23
ENCONTRO ARTÍSTICO LITERARIO
Aula Municipal de Cultura. 20:00 h.
Coa participación de actores, músicos,
escritores, amigos e a Banda Municipal de
Betanzos. Cuns
BETANZOS. OUTUBRO 2010.
X Xulio Cuns Lousa naceu en Betanzos o 22 de outubro de 1926, fillo único
do matrimonio formado por Julio Cuns, popular porteiro do Liceo, e Emilia
Lousa.
Traballou toda a súa vida, ata a xubilación, como oficial de notaría na cida-
de natal. Casou con Marina Lendoiro e teñen un fillo que leva tamén o nome
do pai e do avó.
Dende moi novo participa na actividade cultural da súa cidade natal, de-
senrolando diversas facetas: guitarrista, actor teatral, coralista, conferencian-
te, tradutor, articulista e escritor... É unha persoa polifacética e versátil, que
ten a cultura como un referente da súa vida.
De mozo colaborou no periódico quincenal “El Eco de Las Mariñas”, que
saía polo ano 1956, e no que publicou artigos en todos os números.
Foi membro da Asociación Cultural Candilejas, que tivo actividade en Be-
tanzos a comezos dos anos sesenta, formando parte do seu cadro de decla-
mación e participando como actor en varias obras levadas á escena por esta
asociación.
Como guitarrista formou parte de rondallas e de varios grupos: Muñoz-
Cuns (tocando cos irmáns Muñoz), Evocación (con Manuel Vidal e Suso Ber-
gantiños) ....
Durante varios anos e dende a súa fun-
dación en 1969 foi membro da Coral Poli-
fónica de Betanzos, exercendo tamén o
cargo de Depositario da entidade.
Cuns é unha persoa que traballou con
diversas xeracións de betanceiras e be-
tanceiros relacionadas coa actividade cul-
tural, servindo de ponte xeracional entre
persoas e entidades da súa xuventude e
outras que se incorporaron nos anos da súa madurez, xa na etapa democrá-
tica e con outras espectativas e posibilidades nas que o cultivo da lingua ga-
lega foi esencial.
En 1992 axudou a fundar a entidade que hoxe o homenaxea: a Asociación
Cultural Eira Vella. Dela foi secretario fundacional e no período 1993-1998
vocal, e tamén colaborou na revista “A Xanela” que edita a asociación.
Como narrador comezou publicando en castelán Mi tumba y yo, que aca-
dou o 1º premio de contos no certame da Unión Protectora de Artesáns de
Santiago en 1957. Outro conto, Tiñan frío, foi mención honorífica no certame
Breogán do Centro Galego de Baracaldo en 1976.
Xa máis recentemente publica os libros O que non quedou no protocolo
(1992), O velorio do Tío Chinto (1995) e Así foi... e seguirá sendo (2004),
todos eles editados polo Exmo. Concello de Betanzos
Libros doutros temas, realizados en colaboración, son Alcumes recollidos
en Betanzos (1989), en colaboración con Xesús Torres, e Orquestras po-
pulares das Mariñas (2006), en colaboración con Xosé María Veiga. Os
dous editados tamén polo Concello de Betanzos.
O seu traballo de tradutor ao galego comeza coa tradución de dúas
obras de Rabindranath Tagore: O carteiro do rei e Malini (Ed. do Castro,
1976). Posteriormente traducíu obras breves teatrais de autores españois e
universais.
A súa relación co teatro ven dende a súa xuventude, como actor, versio-
nador e tradutor, e tamén autor con obra propia e representada. Obras súas
son O esmoleiro (comedia en dous actos e catro cadros), estreada o 17 de
maio de 1995 pola Agrupación Teatral Mariñán; Alter Ego (enredo teatral
nun acto distribuído en oito cadros), estreada o 17 de maio de 1996 pola
mesma agrupación; e O ramallo de loureiro (comedia en tres actos). Reali-
zou versións ao galego de Alejandro Casona (dúas obras do Retablo jovial),
Roger Martin du Gard (O testamento do tío Lelé), August Strindberg (A
máis forte. Debe e haber). Como actor formou parte do cadro de declama-
ción da Asociación Candilejas e de Luzada (con Olga Patiño e Basoa).
Traballos seus relacionados coa historia e a etnografía locais e a cultura
popular foronse publicando no Anuario Brigantino (publicación da que é
secretario) ao longo de máis de vinte anos. Así citamos: La Banda munici-
pal de Betanzos en el siglo XIX (1984), La Banda municipal de Betanzos
en el siglo XX (1986), Rabusco (1989), O humor na poesía popular galega
(1991), Lendo ó Padre Martín Sarmiento (1995), Re, non verbis (De feito,
non de palabra) (1997, este en colaboración con Veiga e C. Fernández),
Memorias dunha viaxe de ida por volta á República Arxentina e á Oriental
do Uruguay (1998), A propósito do Apropósito (1999), Os Serenos: historia
e historias da Garda Municipal de Betanzos (2000, este en colaboración
con Xosé María Veiga)...
X.T.R.