Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ilia meoris
© t. futkaraZe
2 3
Sinaarsi
marTali lazare - qarTveli eris simbolo ..........................7
uflis rCeuli......................................................................................25
4 5
1. mamuli, ena, sarwmunoeba ara mxolod saunje, aramed cxo-
vrebis wesi unda iyos qarTvelisTvis .........................................55
marTali lazare - qarTveli eris simbolo
2. qveyanas sWirdeba obieqturi qarTvelologia ................57
mravali saukunis win, savaraudod, axali
3. ena - qarTuli, rwmena - WeSmariti .............................................58
welTaRricxvis VIII-IX saukuneebSi RvTivkurTxeulma
adamianma dawera "Sesxmai qarTvelTai da qarTvelTa enisai"
danarTi ..............................................................................................59-101
("qebai da didebai qarTulisa enisai"). iovane zosimes
1. saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis wmida sinodis sxdo- dabadebamde daweril am mistiur leqsSi qarTveli eris
mis oqmi ("eris gaTiSvisa da qveynis mTlianobis darRvevis mcde- sicocxle qristes megobar lazares bedTanaa gaigivebuli.
lobis Sesaxeb") ................................................................................................... 61
6 7
zares SabaTis qadagebaSi sruliad saqarTvelos kaToli- mixedviT, yovel lazares SabaTs eklesiis mier sazeimod
kos-patriarqma ilia meorem brZana: aRiniSneba qarTuli enis dRe.
"...iveriis yovlad wmida RvTismSoblis xatis winas- 2003 wlis qadagebaSi saqarTvelos patriarqma brZana:
warmetyvelebiT, saqarTvelo gabrwyindeba ukanasknel Jams. "wmida da marTali lazares aRdginebis dRe aris Cveni didi
saeklesio gadmocemis Tanaxmad, cnobilia da Cven vi- erovnuli dResaswauli - qarTuli enis zeimi"3.
ciT, rom X saukuneSi yovelive es xilviT euwyaT wmida ma- aqve arsebiTia imis aRniSvna, rom fraza: "saxarebasa
mebs iveronis qarTvelTa savaneSi... roca mTeli qveyana da- Sina amas enasa lazare hqvian" mocemulia didi mniSvnelobis
kargavs rwmenas, siyvaruls, saTnoebas, saqarTvelo gabr- mqone ZeglSi: "qebai da didebai qarTulisa enisai", romlis
wyindeba sarwmunoebiT, siyvaruliT, siwmidiT. am dros sxva saxelia: qebai qarTvelTai da qarTvelTa enisai; ker-
qarTveli erisTvis uflismieri jildo iqneba is, rom Zod, peterburgis sajaro biblioTekis wignTsacavis
meored mosvlis Jams ufali kacobriobas gansjis qarTuli xelnawerTa fondis berZnul koleqciaSi daculia iovane
eniT. zosimes "liturgikul enciklopediad" cnobili xelnaweri
mas Semdeg, roca cnobili gaxda es didi saidumlo, mas krebuli; mis sarCevSi "qebai da didebai qarTulisa enisai"
Semdeg, roca ufalma gamoucxada Cvens winapars, rom "sax- Sesulia rogorc: "Sesxmai... qarTvelTai da qarTvelTa eni-
arebasa Sina amas enasa lazare hqvian", qarTveloba zeimobda sai". sxva xelnawerebSic sxvaobs leqsis saTauri da sarCev-
qarTuli enis dResaswauls - lazares SabaTs. magram qveynis Si warmodgenili varianti; mag., miqael dekanozis krebulis
avbedobam, misma mZime warsulma waSala es kurTxeuli da sarCevSi (zandukSi) me-10 Txzulebaa "qebai qarTulisa eni-
wmida tradicia. dRes kvlav dadga Jami da aRvadgineT es sai" (miqael dekanozis TxovniT, sarCevi daiwera iovane-
dResaswauli"1. zosimes xeliT) magram, sakuTriv teqstSi, romelic sxva
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is am qa- gadamweris xeliTaa dawerili, leqsis saxelia: "qarTulisa
dagebis Semdeg saqarTveloSi aRsdga ZvelqarTuli tradi- enisaTvis"4.
cia - lazares aRdginebis dRes qarTuli enis dResaswauli2; logikuria davaskvnaT: mematianeTa azriT, lazare
1986 wlidan dRemde, "saqarTvelos eklesiis kalendris" aris qarTveli erisa da qarTuli enis simbolo. Sesabamisad,
lazares aRdginebis dRe aris qarTuli enisa da qarTveli
1 sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da eris dRe.
unetaresis, ilia meoris qadageba lazares SabaTs (13/26 aprili,
1986 w.); jvari vazisa, # 1, 1986 w.
2
am TvalsazrisiT aseve sainteresoa amonaridi 1997 wlis qadage-
bidan: "lazare qarTul enasTanaa dakavSirebuli. qarTulma ekle- sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da
siam lazares SabaTs qarTuli enis dResaswauli daawesa..." (sa- unetaresis, ilia meoris qadageba lazares SabaTs (19 aprili,
qarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da unetaresis, 2003 w.), sapatriarqos uwyebani, # 16, 25 aprili - 01.05. 2003 w.
ilia meoris qadageba lazares SabaTs {aprili, 1999 w.}; saqarT- 4 variantebis SepirispirebisaTvis vrclad ix.: krebuli: "qebai da
velos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sityvani, qada- didebai qarTulisa enisai" (Semdgenel-redaqtori t.futkaraZe),
gebani, wigni II, Tb., 1997, gv. 299). quTaisi, 2000.
8 9
romeli saukunidan vdResaswaulobT
qarTuli enis dRes?
buli: qebai da didebai qarTulisa enisai, quTaisi, 2000. eris (pirovnebis, partiis, saxelmwifos, religiuri dajgufe-
14 15
saqarTvelos eklesiis mier lazares SabaTs qarTuli
enis dResaswaulis daweseba unda gavigoT, rogorc qarTve-
li eris samaradJamo svlis myari kalapotis - lazares gzis
14 aprili - saqarTvelos saxelmwifo enis dRe
- simboluri gamosaxva: awmyoSi Tavmdabloba, momavalSi -
gabrwyineba, "mkvdreTiT" aRdgoma (qristes "mkvdreTiT 1978 wlis 14 aprils saqarTvelos studentobam,
aRdgoma"). zogadad, saqarTvelos sazogadoebam saSualeba ar misca
sabWoTa xelisuflebas, qarTuli enisTvis waerTmia
saxelmwifo enis isedac damcrobili statusi; amdenad,
wesiT, 14 aprili oficialurad unda iyos qarTuli enis,
rogorc saqarTvelos saxelmwifo enis, dRe.
saqarTvelos mTavrobis mier 14 aprili iwodeba xan
qarTuli enis dRed, xan ki - dedaenis dRed (lazares
aRdginebis dRes, rogorc qarTuli enis dRes ki, saTanado
yuradReba ar eqceva)14.
amasTan dakavSirebiT, Cndeba kiTxva:
- Tuki 14 aprili qarTvelTa dedaenis dRed
damkvidrdeba, saqarTvelos is moqalaqe, romelic Tavis
eTnikur dedaenad miiCnevs: somxurs, rusuls,
azerbaijanuls, ramdenad iqneba motivirebuli, rom 14
aprili izeimos?
14 aprili Tuki gamocxaddeba qarTuli enis, rogorc
saqarTvelos saxelmwifo enis dRed, saqarTvelos yvela
moqalaqe TbilisSic, quTaisSic, axalqalaqSic da
TelavSic valdebuli da moxaruli iqneba, izeimos Tavisi
saxelmwifo enis dRe.
vfiqrobT, yvela safuZveli gvaqvs, vTqvaT:
14
sakiTxis istoriisaTvis ix., t.futkaraZe, 14 aprili - qarTuli
bis...) mier Tavis warmodgena kacobriobis mxsnelad; mag., realur enis dRe Tu saqarTvelos saxelmwifo enis dRe? samecniero-
awmyoSi kacobriobis mxsnelis rolSi Tavis warmodgenam Sva: fa- popularuli gazeTi "qarTuli!.. # 3, 1999 w.; ix. agreTve, aqve (#
Sizmi, komunizmi, antisazogadoebrivi (e.w. fsevdoliberaluri, 1, 1998 w.): t. futkaraZe, saxelmwifo ena - qveynis Rirsebis sazo-
antierovnuli) globalizmi, religiuri fanatizmi. mi
16 17
I. bzobis wina SabaTi - lazares aRdginebis SabaTi,
romelic saqarTvelos eklesiis mier aRiarebulia qarTuli
enis sazeimo dRed, oficialurad unda gamocxaddes
saqarTvelos erovnul dResaswaulad - qarTvelTa dedaenis qarTuli samwignobro ena - qarTveli eris
- qarTuli enis dRed. am dRes mniSvnelovani iqneba Tema: urRvevi saZirkveli
qarTuli ena da qarTveli eri.
II. 14 aprils oficialurad unda mieces is statusi, qarTvelTa dedaena - qarTuli ena sxva enaTagan aSka-
romelic 1978 wlis 14 aprilis ambebiT TavisTavad gani- rad gamorCeulia erTi niSniT:
sazRvra: saqarTvelos saxelmwifo enis (qarTuli samwigno- msoflioSi ar arsebobs sxva ena, romelic, rogorc
bro enis) dRe. am dRes mniSvnelovani iqneba Tema: ena da sax- saeklesio da samwignobro ena, uwyvetad funqcionirebs,
elmwifo. sul mcire, bolo 15 saukunis manZilze da misi fonetika,
gramatika da leqsika Tvisobrivad ar Secvlila... logikuri
safuZvlebi arsebobs, vTqvaT isic, rom arqauli qarTuli
samwignobro ena da asomTavruli anbani qristeSobamdel
qarTvelTa saerTo-erovnuli Semoqmedebaa15.
erTi ram ki ueWvelia: saqarTvelos sxvadasxva kuTxis
qarTvel moRvaweTa (iovane lazi, Wyondidlebi, iovane minC-
xi, giorgi aToneli, eqvTime aToneli, iovane petriwi, SoTa
rusTaveli...) mier CamoZerwili qarTuli marTlmadidebeli
eklesiis ena axali welTaRricxvis pirveli saukuneebi-
danve warmoadgens qarTvelTa erTobis urRvev fundaments.
uflis nebiT, qarTvel ers odiTganve sacxovrisad
aqvs dedamiwis mSvenieri, geopolitikurad mniSvnelovani
miwa-wyali - amierkavkasia; sxva xalxebi mudam cdilobdnen
da dResac cdiloben, Tavadac daemkvidron aq; amgvari sur-
vili xSirad gadadis Cvendami mtrobasa da moSurneobaSi.
24 25
vidan acilebis gzebs da patriarqis mier ganxorcielebul
mraval saqmeTagan ramdenimes.
Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena
pirvel rigSi, imis Sesaxeb, Tu raoden Rrmad Caswvda
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi samecniero diskusias
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, ilia meoris
da ra sibrZniT gadmosca man Tavisi Tvalsazrisi.
azriT, adamians gamorCeulad oTxi ram unda uyvardes: Se-
moqmedi, moyvasi, mamuli da ena; kerZod, didsa mowames, wmi-
'"iqneb vTqvaT ase: da giorgis uwmindesi mokrZalebiT mimarTavs:
qarTuli ena Tavisi ganStoebebiT" “didmowameo giorgi, gangvinaTle goneba, rom vcnaT
2007 wlis 13 maisis sakvirao qadagebaSi uwmidesma da ufali, viTarca gza, WeSmariteba da sicocxle; aRgvavse
unetaresma ilia meorem brZana: RvTaebrivi sibrZniTa, raTa yovliTa arsebiTa SeviyvaroT:
"...mecnierTa erTi jgufi amtkicebs, rom Tavidanve Semoqmedi, moyvasi, mamuli da ena...”22
gansxvavebuli iyo qarTuli enisgan megrul-svanuri da ase uwmidesi da unetaresi ilia meore saSvilTaSvilo
paralelurad viTardeboda. me vkiTxe maT: erTi xelnaweri WeSmaritebad saxavs wmida ilia marTalis cnobil triadas
mainc Tu arsebobs megrulad an svanurad dawerili? cxadia,
da, amave dros, axali, gacilebiT mZlavri globalizmis
ar arsebobs. maT sxva mecnierebi umtkiceben, rom arsebobs
epoqaSi, am mrwamss qarTveli adamianis sulis gadarCenisa-
erTi qarTuli ena da SemdgomSi misgan warmoiSva gansxvave-
ken mimaval erTaderT gzad acxadebs:
buli dialeqtebi.
me mecnierebs SevTavaze, iqneb vTqvaT ase - qarTuli ena “Cvens erovnul arss, Cvens erovnul mTlianobas, ro-
Tavisi ganStoebebiT. msgavsad imisa, rogorc Sto amouva gorc brZanebs wmida ilia marTali, sami mZlavri fesvi
xes, - asea dialeqtebic, magram maTi saerTo Ziri da fuZe asazrdoebs: sakuTari miwa, qristianoba da ena qarTuli...
aris qarTuli ena. uZvelesi droidan arc erT megrels an maT TvalisCiniviT unda gavufrTxildeT, radgan Tu qarT-
svans TavSi azrad ar mosvlia, rom Tavisi dialeqtisTvis velTa Soris daikarga grZnoba da gancda am WeSmaritebisa,
calke damwerloba Seeqmna, radgan Tavs mudam qarTvelad verasodes mivagnebT im erTaderT gadamrCenel biliks, ro-
moiazrebda da misi mSobliuri ena qarTuli iyo. melsac Cveni suli daeZebs...” (1990)23
gana dRes rame Seicvala?.." saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, ilia meoris
2007 wlis 13 maisis sakvirao qadageba wmida samebis sapatriarqo taZarSi;
sapatriarqos uwyebani, @16 (416), 17-23 maisi, 2007 w. epistoleebSi, qadagebebsa da sityvebSi sakuTriv qristia-
nuli swavlebis gverdiT did adgils iWers cnebebi: sax-
elmwifo, dedasamSoblo, eri, erovnuli suli da dedaena.
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 210 31 ix., mag.: uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos ka-
26 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- Tolikos-patriarqis, ilia meoris qadageba naTlisRebis dResas-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 110 waulze (19.01.1999); sapatriarqos uwyebani # 3, 22-28 ianvari,
27 sapatriarqos uwyebani, # 2, 10 ianvari, 2006 1999
28 29
- “Cven vulocavT Cvens sicocxlisunarian ers Sobas”... "Cve-
ni kacTmoyvare eri..."(1981)32
“qarTvel ers dRemde SerCa cxovrebis oromtrialisgan qarTuli idea da qarTuli ena
gamobrZmedili mravalmxrivi Sinagani energia” (1977)33
- “Cveni eri zRapruli ZaliTa da energiiT ebrZoda mudam "zeerovnuli" moZraobebisa da "globaluri qselis"
mterTa urdoebs"...34 saukuneSi saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, ilia meore
- "pirvel yovlisa, Cvens xalxs swyuroda ara mxolod Tavis xSirad saubrobs erovnuli sulis Sesaxeb. misi naazrevidan
gadarCena, aramed gadarCena im didi madlisa, romelic aSkaraa, rom qarTvelTa erovnuli sulis safuZvelia qarT-
qristes wmida kvarTs, mociqulTa aq mobrZanebas da velTa dedaena - qarTuli ena. patriarqi saocrad STambeW-
RvTismSoblis mier qalwuli ninosTvis boZebul vazis davad akavSirebs qarTul erovnul sulisa da qristianobas:
jvars Semohyva CvenSi"...35 "Cvenma erovnulma sulma qristianobis miRebis Semdeg
- “Cveni eri jvarcmuli eria; es aris qveyana, romelic aer- ise Seiyvara mxolodSobili Ze RvTisa, rom daunaneblad
Tebs evropasa da azias... bevrs surda Cveni dapyroba, Cve- vswiravdiT Tavs Cvens qveyanaSi qristianobis gadasarCe-
ni mospoba, magram mterma ver wagvarTva: qristianul nad"38... "Cven SevinarCuneT qristianoba saqarTveloSi, da
niadagze aRzrdili Cveni suli da Cveni qarTuli ena” misiT SevinarCuneT TviTmyofadoba da erovnuli Cveni si-
(1981)36... “saqarTvelo sul brZolaSi iyo; am brZolaSi cocxle” (1981)39.
SevinarCuneT Cveni rwmena, Cveni miwa (Tumca mTlianad sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqs, ilia
vera) da Cveni sayvareli ena - is Sinagani energia, rom- meores qarTuli ena miaCnia qarTveli eris mTavar sasicoc-
liTac Semoqmedma dagvajildova...”37 xlo Zalad:
“saqarTvelos yovelTvis hqonda udidesi Sinagani Zala, Ta-
visi mowameebis, ganmanaTleblebis, poetebis, mxatvrebisa da
Tavisi uSiSari da Tavisuflebismoyvare xalxis saxiT. erTi
32 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- mTavari wyaroTagani, saidanac qarTvelebi iRebdnen TavianT
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 189 sulier Zalebs - esaa uZvelesi da madliani qarTuli ena,
33 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni II, Tb., 1998, gv. 5 romelzec saocrad mdidari literatura Seiqmna, esaa ena,
34 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 189
35 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 189
36 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- 38 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1998, gv. 26 vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 189
37 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- 39 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1998, gv. 66 vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 189
30 31
romlis Sesaxeb Rirsma mamam Tqva: “yoveli saidumlo amas qarTuli ideis umTavresi svetebia (saunjenia):
enasa Sina damarxul ars” (1982)40... - sulieri Rirebulebebi, rac gulisxmobs marTlma-
"Cven bednierni varT imiT, rom aRsdgeba qarTuli ena, dideblur sarwmunoebas da mis wes-Cveulebebs;
gabrwyindeba saqarTvelo da am enaze ganikiTxeba yvela"41. - erovnul-kulturuli faseulobebi, riTac ase mdi-
patriarqi yvelas gvmoZRvravs: samSoblos ukeTesi momav- daria Cveni qveyana. erovnul-kulturul faseulobebs So-
lisTvis mecadineoba yoveli Cvenganis valia, raTa “iveri ris upirvelesia qarTuli ena...
aRsdges Zlieri da dadges erad sxva erTa Soris. wmidiT Sdr.: uwmidesisa da unetaresis, ilia meoris 1999
saydariT, eniT mdidariT, swavlisa SuqiT ganaTebuli!”42... wlis 25 ivlisis sakvirao qadageba45:
es, pirvel yovlisa, exeba qarTul enas (1982)...43 qarTveli adamianis saunjeni:
uwmidesisa da unetaresis, ilia meoris epistoleebsa I. ukvdavi suli;
da qadagebebSi uaRresad STambeWdavia, agreTve, qarTuli II. yovladwmida RvTismSoblis wilxvedri samSoblo, sadac aris:
wmida ilia winaswarmetyvelis xaleni (romelic wmida iliam Ta-
ideisa da qarTuli enis mimarTeba:
vis mowafes - elises - dautova), kvarTi uflisa, perangi RvTism-
araerT sityvasa da qadagebaSi kaTolikos-patriarqi
Soblisa, lursmani macxovrisa, saflavni mociqulTa da moci-
saubrobs qarTuli ideis Sesaxeb; kerZod, misi azriT, arse-
qulTa sworisa wmida ninosi da sxva siwmideni; garda amisa, Cveni
bobs gamokveTili qarTuli idea, romelsac ori umTavresi miwa gapoxierebulia mamulisa da qristesTvis asiaTasobiT wame-
sveti aqvs (ori svetis sinonimad sxvagan gamoyenebulia: bulis sisxliT...
ori saunje, ori Zala...): III. qarTuli ena; am eniT ganikiTxeba mTeli msoflio. es ar aris
“yoveli eri, misi bunebidan gamomdinare, erTi gark- gadameteba: am sityvebSi didi saidumloa;
veuli ideis ganxorcielebas emsaxureba... qarTuli idea IV. Cveni saunjenia agreTve: taZrebi, monastrebi da xatebi...
istoriis manZilzec da momavalSic siyvarulis samsaxuria!
swored siyvarulis samsaxurma gadaarCina Cveni eri da 2005 wlis 13 noembers yovladwmida samebis sapa-
qveyana”44 triarqo taZarSi, asi aTasi mowamis xsenebis dRes sakvirao
qadagebis dros patriarqma ase warmoadgina Tavisi xedva:
40 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- "dRes Zalian rTuli droa: e.w. globalizaciis peri-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 200 odi. globalizacia - es aris kulturaTa daaxloeba, es
41 sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da
unetaresis, ilia meoris qadageba lazares SabaTs (1999 wlis 21 aris civilizaciaTa dialogi da daaxloeba. magram am daax-
marts/3 aprils); sapatriarqos uwyebani, # 14, 9-15 aprili, 1999 loebis dros Cven araviTar SemTxvevaSi ar unda davkargoT
w. Cveni erovnuli saunje. Cveni udidesi da upirvelesi saunje
42 imowmebs grigol orbelians
43 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- - es aris Cveni erovnuli faseulobani, es aris Cveni qarTu-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 341
44 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni II, Tb., 1998, gv. 97 45 sapatriarqos uwyebani, # 30, 31 ivlisi - 6 agvisto, 1999 w.
32 33
li ena, es aris Cveni kultura, es aris Cveni xelovneba, es saxelmwifos, sazogadoebisa da eklesiis Zalisxmevani47. es
aris Cveni musika, es aris Cveni sagaloblebi es aris Cveni erTiani Zala, pirvel rigSi, mimarTul unda iqnas qarTvel-
xatwera, es aris Cveni minanqari - es aris yvelaferi is, rac Ta dedaenis dasacavad, vinaidan qarTuli ena da qarTveli
Seuqmnia Cvens winaprebs46. eri, qarTuli ena da qarTuli locva, qarTuli ena da qar-
aseve ar unda davkargoT Cveni sulieri saunje _ Cveni Tuli eklesia urTierTganmsazRvreli cnebebia48; aq pa-
rwmena, Cveni siyvaruli, Cveni TanagrZnobis niWi. qarTveli triarqis mxolod erT frazas davimowmeb: "qarTveli eri,
adamiani mudam TanaugrZnobs gaWirvebul adamians. es saun- uZvelesi qarTuli ena saTaves preistoriuli xanidan
jeni unda SevinarCunoT da es gadaarCens saqarTvelos!" iRebs".49
yovladwmida samebis taZarSi 2006 wlis 5 Tebervlis uwmidesisa da unetaresis, ilia meoris azriT, "Cveni
sakvirao qadagebaSi ki saqarTvelos kaTolikos-patriarqma ena SeiZleba SevadaroT sinaTles, romelic Tavis TavSi
brZana: moicavs cisartyelas ferebs. es ferebi msgavsia Cveni samSo-
”Cveni gadarCena, qarTuli idea - es aris dacva sulie- blos sxvadasxva kuTxis sametyvelo enisa: xevsurulisa da
rebisa, dacva rwmenisa... unda SevinarCunoT da ga- svanuris, megrulisa da TuSuris, gurulisa da ingilou-
vufrTxildeT Cvens erovnul faseulobebs, Cvens tradi- ris, mesxurisa da raWulis, klarjulisa da moxeuris, ime-
ciebs. da es ori Zala: suliereba - Cveni marTlmadidebeli rulisa da mTiuluris, romelnic Senakadebis msgavsad
sarwmunoeba da Cveni erovnuli faseuloba gadaarCens sa- qmnian erTiani qarTuli enis simdidres, romliTac uZvele-
qarTvelos. Cven unda gavufrTxildeT maT, miT umetes, ax-
la, roca ucxo kultura da fsevdokultura Zalian aq-
tiurad Semodis Cvens qveyanaSi... unda gvqondes swori
xedva”.
47 sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da
qarTulma ideam rom xorci Seisxas da ganviTardes,
unetaresis, ilia meoris saSobao epistole (2006 w.)
patriarqis swavlebis mixedviT, saWiroa, gaerTiandes: 48 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1998, gv. 21; ix, agreTve: saqarTvelos
kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sityvani, qadagebani,
46 "qarTuli galoba iseTive saunjea CvenTvis, rogorc Cveni ena, wigni I, Tb., 1998, gv. 29-36
mwerloba, poezia, literatura..." - uwmidesisa da unetaresis, 49 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, ilia meoris 2007 wlis
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, ilia meoris sityva galo- saaRdgomo epistole; sapatriarqos uwyebani, # 11, 12-18 aprili,
bis saRamos, 2003 wlis 4 maiss; sapatriarqos uwyebani, # 18, 9-15 2007; ix. agreTve: ilia II: "qarTuli ena - msoflio saocrebaa! is
maisi, 2003 w.. Sdr., agreTve: "qarTuli galoba saswaulTmoqmedi aris musika, magram ara miwieri, aramed zecidan gardmosuli su-
Zalaa... qarTul saeklesio sagaloblebsa da xalxur simRerebs lieri musika! igia Cveni erisa da qveynis gadamrCeni"; sruliad
erTi fuZe da erTi suli aqvs"; sruliad saqarTvelos kaTolikos- saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmidesisa da unetaresis,
patriarqis, uwmidesisa da unetaresis, ilia meoris qadageba ma- ilia meoris qadageba lazares aRdginebis SabaTs (sionis sapa-
riamobis dResaswaulze, sionis sapatriarqo taZarSi 2005 wlis triarqo taZari, 3 aprili, 2004 weli); sapatriarqos uwyebani,
28 agvistos; sapatriarqos uwyebani, #30, 8-14 seqtemberi, 2005 # 13, 8-13 aprili, 2004
34 35
si droidan Cvens miwa-wyalze “Jami Seiwirvis da locvai gasxivosnebuli, dinji da darbaisluri qarTuliT gviambo-
yoveli aResrulebis”...50 ben eris gardasuli cxovrebis Wirsa da dalxinebas...”52
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi, ilia meore ilia meore:
vrclad saubrobs qarTveluri anbanis Sesaxebac; misi az- “vTxov qarTvel morwmuneT, gamoiCinon sibejiTe da gul-
riT, “qarTuli enis damwerloba Seiqmna jer kidev qristes modgineba, Seiswavlon asomTavruli da xucuri damwerlo-
xorcielad Sobamde III saukuneSi... qarTveli eri da qarTu- ba. ar moSalon xidi _ akveduki, gadebuli saxelovan war-
li ena erT-erTi uZvelesia msoflioSi” (1981)51. araiSvia- sulsa da bednier momavals Soris, rogorc erTaderTi gza,
Tad, patriarqi wuxs, rom asomTavrulsa da nusxa-xucurs romliTac moaRwia Cvenamde enam, rwmenam da qarTveli kacis
dRes bevri qarTveli veRar kiTxulobs da amis gamo ver geniam. ZvelqarTuli damwerlobis codna yoveli qarTve-
wvdeba RvTiuri madliT gasxivosnebul saRvTismetyvelo lisTvis valia. igi farad da maxvilad epyra, mociqulTa
bunebas, yru kedliT mijnavs Tavis warsulsa da momavals: swor wmida ninos, romelmac qarTveli eri sabolood azia-
“madloba ufals, Cvens kurTxeul miwa-wyalze wina- ra qristes rwmenas. ZvelqarTul enaze metyvelebdnen qarT-
parTa nakvalevi sanTliT saZebari ara gvaqvs. miwieri sa- veli wmidanebi; Rirsni mamani da dedani romelTa Rvawli
qarTvelos mTa-baridan 15 aTasze meti istoriuli Zegli ganuzomelia RvTismSoblis wilxvedri saqarTvelosTvis,
SeRaRadebs zecier saqarTvelos! qarTveli kaci sadac bars misi warsulis, awmyosa da momavlis naTelyofaSi”.53
dahkravs, dRis sinaTleze gardasuli didebis utyvi mowme-
ni amobrwyindebian. yoveli maTganis mdidar istorias mxo-
lod Zunwi warwera gvamcnobs. dgas qarTveli kaci didebu-
li qarTuli taZris winaSe da raoden savalaloa, rom masze
amotvifrul warweras ver kiTxulobs. samwuxaroa, rom
dRes qarTveluri anbani (asomTavruli da nusxa xucuri)
mxolod enaTmecnierebis saqmed iqca.
gvaxsovdes, asomTavruli da nusxa-xucuri damwer- 52 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
lobis xmarebidan gandevniT Cvenive nebiT vaSenebT yru ke- vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 342; ix. aqve: jer kidev me-10
dels warsulsa da momavals Soris. Tanamedrove qarTveli saukuneSi Cvens did winaprebs mTeli siRrmiT SeucvniaT mSo-
bliuri enis saRvTismetyvelo buneba da religiuri Zalisxmeva:
kacisaTvis TandaTan ucxo da gaugebari xdeba uZvelesi qar- “damarxul ars enai qarTuli dRemde meored mosvlisa misisa sa-
Tuli gamocemebi, TumcaRa isini imave RvTiuri madliT wameblad, raiTa yovelsa enasa RmerTman amxilos amiT eniTa”.
RvTis STagonebiT aseTi ganuzomeli misia daakisres qarTul enas
qristianobis SesaniSnavma apologetebma, raic avalebs yovel
50 saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, ilia meoris 2006 wlis qarTvels, uZveles anbanTa _ asomTavrulisa da nusxa-xucuris
saaRdgomo epistole; Tblisi, 2006 w. codnas...
51 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity- 53 saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II, epistoleni, sity-
vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1998, gv. 21-36; vani, qadagebani, wigni I, Tb., 1997, gv. 343
36 37
Tanamedrove safrTxeebi
da
orientirebi
38 39
qarTvel studentebs wirva qarTulad CaetarebinaT. ase
grZeldeboda 1917 wlamde”54. II. "RmerTi aerTianebs, xolo eSmaki hyofs":
ilia II: "roca Cvenma samSoblom dakarga saxelmwifoe- enobriv-eklesiuri dayofa, romelsac e.w. federaciisa da
brivi damoukidebloba, saqarTvelos eklesias Tavi mohk- konfederaciis gziT mohyveba saqarTvelos daSla
veTes da daumorCiles ruseTis eklesiis sinods"55... “eg-
zarqosebi eklesiaSi rusifikatoruli politikis gatare- "mteri mudam cdilobda, gaeyo Cveni xalxi, daenawe-
bas cdilobdnen. sionSi, sveticxovelsa da sxva taZrebSi vrebina Cveni miwa-wyali"58. momxduris fizikur agresiaze
wirva-locva slavur enaze mimdinareobda; Tbilisis sasu- ufro saSiSia cnobieri diversia: erTiani sazogadoebis
liero seminariaSi leqciebs rusulad kiTxulobdnen, ze- dayofa-dapirispireba ama Tu im niSniT. am TvalsazrisiT,
dized uqmdeboda eparqiebi, monastrebi da taZrebi...”56 XX-XXI saukuneebis mijnaze saqarTvelos winaSe arsebuli
uwmidesi da unetaresi ilia meore ase TvalnaTliv safrTxe orgvaria: eklesiis gaxleCa da dedaenis daSla
bevrjer warmoaCens "moyvrulad mosuli mtris" namdvil calkeul erTeulebad:
saxes. sainteresoa isic, rom ruseTis imperiuli gegmebis a. eklesiis gaxleCis mcdeloba.
Sesaxeb saqarTvelos kaTolikos-patriarqi afxazebsac ilia II: ..."unda vifiqroT imaze, Tu rogor ga-
afrTxilebs; mag., 1993 wlis erT-erT qadagebaSi is brZa- vufrTxildeT Cvens eklesias. minda icodeT, rom dResac
nebs: arian adamianebi, romelnic ebrZvian eklesias da amiT
“Cven pativs mivagebT im afxaz axalgazrdebsac, ro- ebrZvian qarTvel ers, dResac arian adamianebi, romlebic
melnic TiTqos samSoblos TviTmyofadobisaTvis brZolis gegmaven saqarTvelos eklesiis gaxleCas da RmerTma ar
rwmeniT daecnen, sinamdvileSi ki gareSe Zalebis boroti moaswros isini am dRes. qarTveli eri amas arasodes dauS-
zraxvebis msxverplni gaxdnen...”57
(romelic Sedga samebis axalgazrdul centrSi 2008 wels). eklesia emijneba radikalizmis yovelgvar gamovlinebas, rogorc
46 47
b. "urwmuno adamianebi mecnierebaSi saSiSi Zalaa" adamianebis xelSi. urwmuno adamianebi mecnierebaSi saSiSi
Zalaa!"69
ilia II: "gadadgmulia uzarmazari nabijebi
mecnierebasa da teqnikaSi win, magram, amave dros
gadadgmulia uzarmazari nabijebi ukan rwmenasa da sulier
saqmeSi. Tqven kargad mogexsenebaT, rom mecniereba da
teqnika es aris RvTis didi madli. magram Zalian saSiSia
mecniereba da teqnika arasulieri adamianis, urwmuno
adamianis xelSi67...
saqarTveloSi mimdinare ganaTlebis reformis Suq-
Crdilebis fonze, kaTolikos-patriarqis, ilia meoris
koncefcia aseTia: adamiani unda aRizardos morwmuned da
paralelurad unda miiRos akademiuri ganaTleba, raTa man
SeZlos ganyenebuli azrovneba - patiosani da analitikuri
gansja68. "mecnierebas didi da seriozuli Sedegebi eqneba im
SemTxvevaSi, Tu is iqneba morwmune da sulierad Zlieri
ni, # 45, 29 dekemberi - 4 ianvari, 2005 w. (teqstisTvis ix. unetaresis, ilia meoris 2001 wlis saaRdgomo epistole; sapa-
agreTve, danarTi # 1). triarqos uwyebani, # 16, 21-27 aprili, 2001 w.
52 53
mxolod aRvniSnavT, rom ugnuri, ugonuri liberalizmi
xSirad zerele codnis Sedegia, zogjer ki - gaazrebuli
mavneblobisa.
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi kidev daskvnis nacvlad:
bevri saSiSroebis Sesaxeb gvafrTxilebs...
1. mamuli, ena, sarwmunoeba ara mxolod saunje, aramed cxo-
vrebis wesic unda iyos qarTveli erisTvis:
wuTisofeli adamianis gamocdaa da, bunebrivia, dRe-
vandeli saqarTvelo, qarTvelis eris amJamindeli Taobac
(gamo)vicdebiT. qarTvelebi gamocdis gzas warmatebiT ga-
vivliT da ufro Zlierni da erTianni viqnebiT, Tuki saqarT-
velos eqneba Tavisi ideologia. ideologia saSiSi sityva
ar aris; isev Cvens patriarqs movusminoT:
"dRes xSirad saubroben, Tu rogori unda iyos ideo-
logia saqarTveloSi, rogori unda iyos qarTuli idea...
mimaCnia, rom upirveles yovlisa, wina planze unda iyos wa-
moweuli erovnuli faseulobani, erovnuli kultura, "ena,
mamuli, sarwmunoeba", Cveni damwerloba, Cveni xuroT-
moZRvreba..."79
patriarqis sxva gamosvlebSic xSiradaa xazgasmuli,
rom qarTvel ers qmnis: erTi ena, erTiani samSoblo da tra-
diciuli marTlmadidebluri rwmena...
ganaCines:
dauSvebelia istoriis gayalbeba - megrelebisa da sva-
nebis mwignobrobisa da qristianuli kulturis armqonee-
bad gamocxadeba da maTTvis XXI saukuneSi bibliis Targmna,
rac upirveles yovlisa miznad isaxavs eris gaTiSvas da
qveynis mTlianobis darRvevis mcdelobas.
85
sapatriarqos uwyebani, # 45, 29 dekemberi, 2005 w. - 4 ianvari,
2006 w.
60 61
warmoudgenelia mecnierebis gareSe, warmoudgenelia Cveni
didi saxelovani moRvaweebis gareSe!
danarTi, # 2 me araerTxel miTqvams TqvenTvis da axlac vambob:
saqarTvelos samociqulo eklesia mudam Tqvens gverdiT
uwmidesisa da unetaresis, sruliad saqarTvelos idga da ase iqneba momavalSic. eklesia mudam gaakeTebs
kaTolikos-patriarqis ilia meoris sakvirao qadageba yvelafers imisaTvis, rom saTanado pirobebi SeeqmnaT Cvens
daviTobis dResaswaulze86 mecnierebs momavali moRvaweobisaTvis. me maqvs survili,
rom wmida samebis lavris teritoriaze aSendes patara
yovladwmida samebis sapatriarqo taZari, 8 sastumro, specialurad mecnierebisaTvis, rom maT
Tebervali, 2006 w. nebismier dros SeeZloT mosvla da sulieri dasveneba am
...qarTvelTa sulieri Zala aucileblad gamovlindeba wmida savaneSi.
da saqarTvelo gabrwyindeba! Tundac, gaWirvebis dros kidev erTxel gilocavT didebul dResaswauls.
aSenebuli es taZari metyvelebs imaze, rom dawyebulia vfiqrob, rom codna da rwmena, romelic aucilebelia
saqarTvelos gabrwyineba, saqarTvelos sulieri da adamianisTvis da Cveni erovnuli faseulobebi, es is
fizikuri amaRleba! magram Cven mzad unda viyoT amisaTvis; Zalaa, romelic gadaarCens saqarTvelos. Zalian
unda davicvaT Cveni erovnuli faseuloba, unda davicvaT moxaruli var, rom xdeba Cveni mecnierebis daaxloeba
Cveni mecniereba. SemTxveviTi ar aris, rom Cveni eklesiasTan. mecnierebas didi da seriozuli Sedegebi
universiteti iyo nakurTxi wmida mefe daviT aRmaSeneblis eqneba im SemTxvevaSi, Tu is iqneba morwmune da sulierad
xsenebis dRes. arc isaa SemTxeviTi, rom dRes profesor- Zlieri adamianebis xelSi. urwmuno adamianebi mecnierebaSi
maswavleblebi eswrebian Cvens wirvas. RmerTma dalocos saSiSi Zalaa!
Cveni mecnierebi! RmerTma daglocoT da gagaxaroT, RmerTma dalocos,
minda aRvniSno, rom am bolo ori saukunis manZilze, gaaZlieros da gaamTlianos sruliad saqarTvelo, amin!
roca saqarTvelom dakarga Tavisi politikuri
damoukidebloba, roca saqarTvelos eklesias ZaliT
waarTves avtokefalia, swored qarTvelma mecnierebma
itvirTes is sulieri da erovnuli movaleoba, rac unda
Seesrulebina eklesias. Cven vixriT Tavs Tqvens winaSe da
Cveni aw ukve gardacvlili mecnierebis winaSe. didia Tqveni
Rvawli qveynisa da eris winaSe! saqarTvelo
86
sapatriarqos uwyebani, # 8, 2-8 marti, 2006 w.
62 63
danarTi, # 3
64 65
Cven kargad viciT, saidan momdinareobs es. es jer kidev 200
wlis win daiwyo, roca ruseTi cdilobda, gaeyo qarTveli danarTi, # 4
eri. vfiqrob, rom is adamiani, romelic cdilobs warmoad-
ginos svanuri kultura, rogorc damoukidebeli qarTuli saqarTvelos sapatriarqos, iv. javaxiSvilis sax-
kulturisagan, _ aris mteri ara marto svanebisa, aramed elobis Tbilisis saxelmwifo universitetisa da
mTeli qarTveli erisa. k.kekeliZis saxelobis xelnawerTa institutis erToblivi
me didi yuradRebiT wavikiTxe konferenciis programa, samecniero konferenciis: ”svaneTi - qarTuli kulturis
romelic qvemo da zemo svaneTSi Catarda, Zalian mniSvnelo- savane"
vania is moxsenebebi, romelnic ukve gakeTda da romlebic memorandumi88
waikiTxeba dRes. minda madloba movaxseno yvelas, vinc mravali faqti cxadyofs: svaneTSi daculia uZvelesi
iSroma am moxsenebebze. qarTuli kulturuli memkvidreoba; svaneTi ZvelTaganve
mwams, qarTveli eri ar dauSvebs, rom moxdes dayofa aris qarTuli qristianuli mwignobrobis gamorCeuli kera
Cveni erisa. Cven gvaqvs erTi geni, erTi kultura, erTi da qarTvelTa mravalsaukunovani saxelmwifos myari burji.
sarwmunoeba da Cven yvelafers gavakeTebT imisaTvis, rom XIX saukuneSic aqtualuri iyo svaneTSi arsebuli
qarTvelma erma es mTlianoba SeinarCunos. kavkasionis uReltexilebi. amitomac imperia Seecada aqauri
RmerTma daglocoT, RmerTma gagaxaroT da RmerTma qarTvelobis jer mimxrobas, Semdeg fizikur damorCilebas,
gaamTlianos sruliad saqarTvelo! bolos ki cnobier gadagvarebas (gaTiSe da ibatone); saami-
sod imperiis mesveurni qadagebdnen, rom svanebi qarTvelebi
ar arian, rom maTi dedaena aris ara qarTuli, aramed - sva-
nuri; rom aucilebelia svanTa `dedaenaze~ wmida werilis
Targmna da a.S. daiwyes kidec saxarebis Targmna erT-erTi
svanuri kilos bazaze...
mravalsaukunovani mwignobruli dedaenis mqone
qarTvelobam alRo auRo momxdurTa zraxvebs: svanebs qarT-
velobasTan erTad arTmevdnen istoriul kulturas, ukar-
gavdnen saxelmwifoebriv warsuls da viTarca velurebs,
XIX s. bolos uqmnidnen anbans, uTargmnidnen saxarebas.
Cvens qveyanas didi ziani miayena aTeizmmac da sabWour-
ma samecniero Teoriebmac, romlebic amJamadac zemoqmedebs
68 69
ruli da sasoeba; ar unda davkargoT imedi RvTisa da imedi
danarTi, # 5 adamianisa.
Tundac gavixsenoT iseTi didi pirovneba, rogoric
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwmi- iyo uwmidesi da unetaresi, sruliad saqarTvelos
desisa da unetaresis, ilia meoris qadageba 2007 wlis 3 kaTolikos-patriarqi, Tavdadebuli, aRmsarebeli ambrosi
ivniss laqernis yovladwmida RTismSoblis xatis saxelo- xelaia. saocaria misi cxovreba, saocaria misi moRvaweoba
bis taZarSi (zugdidi)89 da, ai, amitom saqarTvelos eklesiis wmida sinodma
gadawyvita, rom aRiarebuli iyos igi wmindanad.
saxeliTa mamisaTa da ZisaTa da wmidisa sulisaTa, Tqven mogexsenebaT:
CvenTan ars RmerTi! ambrosi xelaias yvelaze rTul dros mouwia
did xar, Sen ufalo da sakvirvel arian saqmeni Senni. moRvaweoba. es iyo periodi, roca ruseTma isev daipyro
marTlac, didia ufali da sakvirvelia saqmeni misni, saqarTvelo da amis gamo uwmidesma da unetaresma
romelic gamovlinda saqarTveloze; rom gadavxedoT Cvens saprotesto memorandumi gagzavna genuaSi; amis gamo igi
warsuls da dRevandel dRes, davinaxavT, rom ufali gansa- daapatimres. sasamarTlo procesiT miusajes daxvreta.
kuTrebiT swyalobda da swyalobs saqarTvelos, mis yovel roca hkiTxes: Tqveni ukanaskneli sityva ra iqnebao, imaT
kuTxes. es gamoixateba imiT, rom saqarTvelos yovelma kuT- egonaT, rom uwmidesi da unetaresi patiebas iTxovda,
xem Cvens samSoblos misca didi adamianebi, Tavdadebuli jalaTebs sTxovda Sewyalebas... ara! man warmoTqva
pirovnebebi, romelTac Seswires Tavi saqarTvelos mTlia- istoriuli sityvebi: "Cemi suli ekuTvnis ufals, guli
nobas, saqarTvelos keTildReobas; garda amisa, yovelma ekuTvnis samSoblos, am sxeuls ki, rac gindaT, is uqeniT!"
kuTxem Seqmna unikaluri qarTuli kultura: mxatvroba, amis Semdeg igi imyofebda cixeSi.
xuroTmoZRvreba, sagaloblebi, simRerebi... am mxriv gansa- me miambo uwmidesma da unetaresma efrem meorem,
kuTrebiT gamoirCeva samegrelo. Cven vmadlobT ufals, rom romelic maSin misi mdivani iyo, rom mTel rezidenciaSi
es didi wyaloba moefineba saqarTveloze. mxolod me davrCio; yvela dapatimrebuli iyoo; am dros
ufali brZanebs: rezidenciaSi cixidan moiyvanes uwmidesi da unetaresi
"da aRvamaRlo rCeuli erisagan Cemisa!" ramdeni ambrosi xelaia, vinaidan ukve cudad iyo... mas Turme ukve
rCeuli adamiani yofila da dResac aris samegreloSi, aRar SeeZlo arc wirva, arc locva; sTxoves, rom mxolod
saerTod, mTel saqarTveloSi da ramdeni iqneba! dRes, upir- xalxs daenaxeo. igi miiyvanes sionis sakaTedro taZarSi da
veles yovlisa, Cven ar unda davkargoT Cveni rwmena, siyva- mTeli qalaqi Seikriba. ambrosi xelaiam xalxs dasaxa jvari
da dakarga goneba; mTeli xalxi daCoqili uyurebda mas.
ai, aseTi Tavdadebuli adamiani mogvca Cven samegrelom
89audiomasala mogvawoda sapatriarqos telokompania "iveriis" da kidev bevri: cotne dadiani, didi Wyondideli, aleqsi
reJisorma soso tyebuCavam
70 71
SuSania da mravali, mravali sxva. me myavda naTlia da is samegrelo, kidev bevr iseT niWier adamians mogvcems, vinc
ixsenebda did moRvawes kuWuWi faCulias. aseTi didi qarTveli adamianis saxels gaitans mTel msoflioSi.
moRvawe yofila samegreloSi da kidev mravali sxva; vin zogi, vinc aris mtrulad ganwyobili saqarTvelos
CamosTvlis im wmida mamebs da im mravalricxovan mimarT, cdilobs, rom rogorRac dayos Cveni samSoblo.
moRvaweebs, romlebic saqarTvelos misca am kuTxem. cdiloben, undobloba, bzari Seitanon qarTvelebs Soris,
me minda, vTqva, rom didi madli mohfina RmerTma magram maT araferi gamouvaT. imdenad araswori midgoma aqvs
saqarTvelos am kuTxes da es madli Cven unda SevinarCunoT. zogierTs, rom fiqrobs, raRac "sakuTari mwerloba"
Cven yvelaferi unda gavakeToT imisaTvis, rom saqarTvelo hqondeso samegrelos. Cvens win didi adamianebi iyvnen:
mTliani iyos; saqarTvelo gamTliandes. iovane lazi, iovane minCxi, Wyondidlebi... ambrosi xelaia,
Cven didi mwuxarebiT vuyurebT im mdgomareobas, rac kirioni, leonide, qristefore, kalistrate, melqisedeki...
afxazeTSia, rac cxinvalSia; CemTvis metad mZimea es aravis mosvlia azrad, rom svanurad an megrulad
imitomac, rom me mTeli 11 weli viyavi afxazeTis gadmoRebuliyo biblia, an momxdariyo mRvdelmsaxureba!
mitropoliti. Cven maSin zugdidSic Zalian xSirad Tundac aviRoT Cveni xelnawerebi:
CamovdiodiT soxumidan: zugdidi ufro mdidari qalaqi iyo samegrelosa da svaneTSi Seqmnil mraval
da aqedan migvqonda sxvadasxva saWiro nivTebi... RmerTi xelnawerTaganac ki arc erTi ar aris arc svanuri, arc
mowyalea: me bednieri var, rom dRes isev vimyofebi TqvenTan megruli, imitom rom eseni arian ganStoebani qarTuli
erTad. enisa! qarTuli enis, genis, kulturis, simReris, galobis es
me vfiqrob, rom samegrelo aris is kuTxe, romelic erToba Cven unda SevinarCunoT da, amave dros, unda
saTaveSi Caudgeba saqarTvelos gamTlianebas. samegrelo gviyvardes Cveni misi sxvadasxva formiT gamovlineba: dideba
aris is kuTxe, sadac qarTuli kultura, xelovneba, ufals, romelic gvaZlevs Cven am mravalferovnebas. Tundac
simRera, galoba gabrwyinda; magaliTad iqca sxva aviRoT mTa; mTas Tavisi saxe aqvs, bars - Tavisi; imereTs -
kuTxeebisaTvis. amitom me minda mogiwodoT yvelas, rom Tavisi, kaxeTs _ Tavisi, magram Cven erTni varT, erTni unda
dResac yvelaferi unda gavakeToT saqarTvelos davrCeT.
mTlianobisaTvis. Cven unda vifiqroT ara mxolod am amisTvis SevTxovT ufals mis wyalobas, mis madls;
kuTxisaTvis, aramed mTliani saqarTvelosaTvis; magaliTad, madli yvelaferze Zlieria da mteri verafers daaklebs
Zalian mZime mdgomareobaSia lazeTi, lazebi; esenic Cveni saqarTvelos.
sisxli da xorcia. Zalian mZime mdgomareobaSi arian mesxebi, dalocvili da gaxarebuli gamyofoT mamazecierma!
imaTac daxmareba unda. ase, rom Cven gvWirdeba me minda gamovTqva kidev didi sixaruli, rom
erTsulovneba da, me vfiqrob, rom ufali mogvmadlebs am TbilisSi gakeTda yovladwmida RvTismSoblis perangis
mTlianobas. me darwmunebuli var, rom es kuTxe - mosaTavsebeli luskuma; dRes Cven davasveneT Cveni siwminde
am WurWelSi, am luskumaSi da amieridan es luskuma
72 73
RvTismSoblis perangiT, wmida nawilebiT iqneba aq,
zugdidSi. dResaswaulebze gveqneba saSualeba, rom danarTi, # 6
vemTxvioT mas.
me minda aseve vTqva, rom didi gansacdeli gamoiara am uwmidesisa da unetaresis,
kuTxem; vaJkacurad Sexvda Cveni xalxi am gansacdels. ra sruliad saqarTvelos kaTolikos patriarqis
Tqma unda, dResac bevri gansacdelia, magram yvelaferi ilia II-is
daiZleva, yvelaferi damSviddeba, dawynardeba da 2010 wlis saSobao epistole
saqarTvelo iqneba mTliani da Zlieri. wyaloba, sikeTe,
sixaruli mogmadloT mamazecierma Tqven da mTel
qristes mier sayvarelo yovladsamRvdelono
saqarTvelos!
mRvdelmTavarno, moZRvarno, diakonno, ber-monozonno, yo-
bolos, me minda mogceT aseTi locva-kurTxeva:
velno mkvidrno saqarTveloisa da ucxoeTSi mcxovrebno
locvisas pirvelad iloceT saqarTvelos keTilReo-
Cveno suliero Svilebo!
bisa da mTlianobisaTvis; Semdeg Tqveni TavisaTvis. Tqvens
"nu geSinin, rameTu me miZlevies sofelsa" (in. 16,33).
locvebSi mec ar damiviwyoT.
"sofeli cdilobda daveWire, magram ver damiWira"
RmerTma daglocoT da gagaxaroT Tqven da sruliad
(grigol skavaroda)
saqarTvelo, CvenTan ars RmerTi!
76 77
dRes ki codva codvad aRar miiCneva da igi lamis ada-
zogjer, esa Tu is pirovneba, erTi SexedviT, marTlac mianis bunebriv moTxovnilebad warmogvidginon. am azrs,
karg saqmes aRasrulebs: Semosavlis nawils gascems, gaWir- romlis damkvidrebasac ucxoeTSi ukve karga xania cdilo-
vebulebs exmareba, taZarsac aSenebs... magram Tu yovelive ben, CvenTanac eZleva gasaqani.
amas Tavis gamosaCenad akeTebs da sikeTiT ampartavnobs, ra cota xnis win ucxouri serialebiT daiwyes xalxis
Tqma unda, miuRebeli iqneba uflisaTvis da arc aseTi ada- cnobierebis gadagvareba, axla ki Cveni moqalaqeni gamohyavT
mianis locva Seismineba. zemoTqmuli ise ar unda gavigoT, uzneobis demonstrirebisaTvis.
rom RmerTi amqveyniuri keTildReobis sruli uaryofisken codvis sakuTar TavSi miRebiTa da SeTvisebiT ada-
mogviwodebdes yvelas. ra Tqma unda - ara, radgan ufali mians sruli gamofitva emuqreba. amaze ki pasuxs agebs yvela,
Cvengan mxolod imas iTxovs, rom ar gavxdeT xorciel moT- gansakuTrebiT isini, romlebic amisken ubiZgeben RvTis xa-
xovnilebaTa monebi da mxolod miwieri keTildReoba ar tad da msgavsad Seqmnil adamians; macxovari brZanebs: "vai
iqces Cvens mamoZravebel Zalad; magram Tu Tanamdebobas, Za- mis kacisa, romlisagan movides sacduri... (mT. 18,7) ... misT-
lauflebas, simdidres da Cvens sxva SesaZleblobebs ara vis ajobebda wisqvilis qva daekidaT kiserze da zRvis uf-
sakuTari "mes" warmosaCenad, aramed uflis sadideblad skrulSi CaeZiraT". (mT. 18,6) aseve saSinelia sxva momakvdi-
(radgan yovelive misgan gveZleva) da moyvasis msaxurebi- nebeli codvebiT damZimebuli adamianebis xvedric.
saTvis gamoviyenebT, RvTissaTnod vicxovrebT. SeuZlebeli da SeuTavsebelia iyo qristiani da amave
wmida werili gvaswavlis: dros - narkomani, qristiani da - loTi, qristiani da - mru-
"siyvaruli soflisa amis, mteroba ars RmrTisa (iak, Si, qristiani da - qurdi... amgvar saqmeTa moqmedni Tavs nu
44). "vervis xel-ewifebis orTa ufalTa monebad... ver xel- moityueben da nu inugeSeben, isini caTa sasufevels ver
ewifebis RmrTisa monebad da mamonasa" (mT. 6,24). daimkvidreben.
maS, "daemorCileniT RmerTsa da wina aRudeqiT eSmak- adamiani Tavisi dacemuli bunebiT codviskenaa midre-
sa", mieaxleniT mas da mogeaxlos Tqven (iak. 4,7). kili da SeiZleba is, nebiT Tu uneblied, sxvadasxva codvaSi
Cavardes, magram mas unda hqondes monaniebisa da gamoswore-
* * * bis survili, rwmena uflisa da RmerTi aucileblad daex-
metad samwuxaroa, magram faqtia, rom codviTi midre- mareba da mianiWebs macxovnebel madls.
kilebebi sul ufro da ufro Rrmad idgams fesvs Cvens yo-
faSi. * * *
codva, rogorc xorcmeti, adamisa da evas dacemidan epistoleSi aseve minda, Sevexo Cveni sazogadoebisT-
moyolebuli mudam arsebobda, magram adamians hqonda sina- vis aqtualur da mtkivneul zogierT sxva sakiTxsac da,
nulic. sulSeZruli daviT winaswarmetyveli ase warmoa- pirvel rigSi, yuradRebas gavamaxvileb Tanamedrove adamia-
Cens am mdgomareobas: "codva Cemi winaSe Cemsa ars maradis". nis sulier da inteleqtualur mxareze.
78 79
ganaTlebis reformisas daSvebulma Secdomebma Cemi didi xnis ocnebaa, skolaSi iyos analitikuri
Sedegad mogvitana is, rom mozardebi codnis SeZenis sur- azrovnebis kursi, raTa mozardi Taoba adreuli asaki-
vils ukve naklebad amJRavneben. samecniero moRvaweoba ki danve mieCvios gansjisa da swori nabijebis gadadgmas.
araprestiJulad miaCniaT, radgan xedaven rom inteligen- vfiqrob, aucilebelia iseTi sagnis SemoRebac, ro-
cias saTanado dafaseba ara aqvs (isini xom saSualo fenis melsac, ZiriTadad, aRmzrdelobiTi daniSnuleba eqneba. es
donezec ki ver inaxaven ojaxs). sagani iseve unda iswavlebodes rogorc sxva sagnebi, mag:
es mdgomareoba unda gamoswordes. mecnierebis ganvi- istoria, fizika, literatura, maTematika..., raTa momavali
Tarebis gareSe qveyanas ara aqvs momavali, radgan eris su- Taoba movamzadoT cxovrebisaTvis.
lierebisa da ganaTlebisa erT-erT umTavres Zalas swored igi unda moicavdes urTierTobis kulturas ojaxSi
isini warmoadgenen. da naTesavebTan, urTierTobas megobrebTan da Tanatoleb-
Cven Tavs vxriT da didad vafasebT im Tavdadebas, ro- Tan, ufros da umcros TaobasTan, aq unda iswavlebodes sa-
melic komunisturi reJimis periodSi gamoiCines Cvenma mec- zogadoebrivi TavSeyris adgilebsa da sufrasTan qcevis
nierebma da aTeisturi yofis miuxedavad, SeZles xalxisaT- wesebs, rTuli situaciebis daZlevis gzebi da, ra Tqma unda,
vis swori orientirebis SenarCuneba. codnisa da Sromis siyvaruli.
gavixsenoT eqvTime TayaiSvili, ivane javaxiSvili, Sromis gareSe codnas ver SeviZenT da verc movix-
pavle ingoroyva, dimitri uznaZe, Tedo saxokia, grigol marT; Sromis gareSe ver SevqmniT verc saxelmwifos. adamia-
lorTqifaniZe, Salva nucubiZe, ivane beritaSvili, maqsime nis harmoniuli ganviTarebisaTvis aucilebelia rogorc
SaraZe, filimon qoriZe da sxva mravalni. inteleqtualuri, ise SemoqmedebiTi da fizikuri Sroma.
miuxedavad imisa, rom isini iyvnen Seviwrovebulni, Tumca zogierTs miaCnia, rom fizikuri Sroma amcirebs pi-
damcirebulni da yoveldRe elodnen dapatimrebas, maT ara rovnebas, es araswori Sexedulebaa. igi RvTisagan adamianis
marto daicves, aramed gaamdidres Cveni erovnuli faseu- keTildReobisa da janmrTelobisaTvis dadgenili cxovre-
lobani, daicves rogorc Tavisi, ise qveynis Rirseba. bis wesia.
* * *
Cven unda gvqondes WeSmaritebaze dafuZnebuli ana- gardamavalma periodma, romelic TiTqmis 20 welia
litikuri azrovnebis unari, rom gavarCioT, ra aris misaRe- grZeldeba, mravali problemis winaSe dagvayena. gansaku-
bi da ra uarsayofi, gaviazroT, rogor davZlioT esa Tu is TrebiT is, rom Cvens warsulsa da dRevandelobazec
problema, ra gavakeToT imisaTvis, rom adre daSvebuli vrceldeba araswori informacia, TiTqos ZirZveli qarTu-
Secdomebi aRar gavimeoroT da SevZloT momavlis swori li miwebi Cveni mezobeli erebis istoriuli samkvidrebeli
prognozireba. iyo; da amiT SuRli da dapirispireba iTeseba didi xnis man-
Zilze mSvidobiTa da urTierTgagebiT mcxovreb Cvens xal-
xebs Soris. magaliTad, osebi kompaqturad arian dasaxle-
80 81
bulni saqarTvelos sxva da sxva kuTxeebSic, da es terito- flora da fauna, rasac es teritoria moicavs, magram sam-
ria iseTive saqarTveloa, rogorc cxinvalis regioni. e.w. Soblo aris kidev ufro sxva...
samxreT oseTi da sxva avtonomiebic komunisturi reJimis samSoblo Seni winaprebis ZvlebiT gapoxierebuli mi-
dros Seqmnili xelovnuri warmonaqmnia. waa, Seni eniT gajerebuli haeria, Seni geniT, Seni xasiaTiT
miuxedavad momxdarisa, mjera, qarTvelebi, afxazebi, datvirTuli garemoa.
osebi da sxvani, mkvidrni saqarTveloisa, iyvnen da kvlavac aq, am sivrceSi myofobs mTeli istoria erisa da qvey-
darCebian Zmebad da dadgeba is kurTxeuli dRe, roca Cven nisa, da es yovelive TiToeul CvenganTan uxilavi, magram
urTierTs SevundobT ZmaTakvlis codvebs da erTad avagebT Zalian Zlieri veliT aris dakavSirebuli.
Serigebis Zegls, romelic iqneba gafrTxileba momavali amitomac, samSoblos ara aqvs oden miwieri, materia-
TaobebisaTvis, rom msgavsi ram aRarasodes ganmeordes. luri saxe. mis gansakuTrebulobas didad ganapirobebs is-
qarTveli adamiani bunebiT mosiyvarule da Semwynare- ic, Tu ramdenad mravalricxovani wmindanTa dasi hyavs ers
belia. tolerantoba Cven wignebidan ar gviswavlia, es Cveni sulier meoxad RvTis winaSe. am mxriv, saqarTvelos TiTqmis
Tvisebaa. amis naTeli gamoxatulebaa is, rom saukuneTa man- veravin Seedreba. samSoblosaTvis gulanTebuli gmirebi
Zilze am miwaze uproblemod cxovrobdnen da cxovroben saqarTvelos arasodes daeleva.
sxva da sxva erovnebisa da religiuri jgufebis warmomad-
genlebi, romlebic megobrobiTa da moyvrobiT arian qarT- ***
vel xalxTan dakavSirebulni. Cvens ers qarTuli enis saxiT udidesi saunje
Cveni xasiaTis naTeli gamoxatulebaa vaJkacobiTa da aqvs da mas TiToeuli Cvengani unda gaufrTxildes; Cvens
mebrZoli suliT ganTqmuli mxaris, saqarTvelos mTianeTis enaSi gancxadebulia Cveni istoria, Cveni msoflaRqma da
didebuli Svilis, vaJa-fSavelas saocari sityvebi: azrovnebis wesi. ena ar aris marto komunikaciis saSualeba.
"balaxi viyo saTibi, ara mwadian celoba, daakvirdiT, magaliTad, aseT sityvebs: wuTisofeli, sam-
cxvradve mamyofe iseva, oRond amSordes mgeloba". Soblo, dedamiwa, gardacvaleba, Tavisufleba, ganaTleba da
sxva ... TiToeuli maTgani rogori filosofiuri siRrmiTaa
diax, Sinaganad aseTia qarTveli kaci, magram es ar niS- datvirTuli!
navs imas, rom igi odesme Seegueba samSoblos erTianobis qarTuli enis sisavses, mis dialeqtTa da kilo-kavTa
xelyofas. mravalferovneba, qarTveli kacis gancdis siRrme da mdida-
samSoblo dedamiwis is adgilia, romelic ama Tu im ri sulieri samyaro ganapirobebs.
adamians, ama Tu im ers RvTis gangebulebiT eboZa. gansakuTrebiT aRsaniSnavia is faqti, rom siZvelis da
samSoblo, ra Tqma unda, aris garkveul sazRvrebs saukuneTa manZilze gancdili cvlilebebis miuxedavad, ar
Soris arsebuli teritoria, is buneba, is wiaRiseuli, is gawyvetila kavSiri Zvel da Tanamedrove qarTul enas So-
ris, rac mis did sicocxlisunarianobaze metyvelebs.
82 83
hoi Cveno enav, Cveni mwuxarebisa da sixarulis mesai- * * *
dumlev, cisartyelasaviT mSvidobismomfeno, myinvariviT Cveni sazogadoeba eklesiisgan mravalwliani gauc-
spetako da TergiviT mSfoTvarev. Cveno xelTuqmnelo sve- xoebis Semdeg kvlav ubrundeba rwmenas da es bunebrivi,
to, camde amaRlebulo, saukuneTa qartexilSi gamovlilo TandaTanobiTi procesia. marTalia, aRdga garegnuli saxe
lerwamo, saZirkvelo da mtkice fuZev Cveno, CvenTa saunje- Cveni qristianuli cxovrebisa: aSenda mravali taZari, ek-
Ta Semqmnelo da damcvelo, mTebis Zlierebav, mefev da da- lesiebi gaivso xalxiT, gamravlda sasuliero pirTa ricx-
rajo Cveni eris rwmenisa, erTobisa da mTlianobisa. vi, Cveulebad iqca saeklesio wesebisa da saidumloebebis
araerTxel moundomebia avismdomels Seni Selaxva, aRsruleba (naTloba, wesis ageba, jvriswera, saxlis kurT-
Seni mospoba. xeva...), magram dRes ukve aucilebelia Cveni sazogadoebis
dResac, rodesac Cvens winaSea umniSvnelovanesi ufro siRrmiseul sulier ganviTarebaze zrunva.
amocana teritoriuli mTlianobis aRdgenisa, Tanda- Cven gamovediT egviptidan - codvis monobidan, magram
Tan izrdeba meore, aranaklebi safrTxe enobrivi daS- aRTqmul miwaze, sulier ierusalimSi jer ar SevsulvarT.
lisa; arian iseTi Zalebi, romelnic naklebad moa- udabnos gzaze Cveni msvlelobisas zogjer Tavs iCens cod-
viTi cdomilebani. amis yvelaze mkafio gamoxatulebaa
zrovne adamianebs ubiZgeben, rom iTargmnos biblia an
jvardaweril wyvilTa xSiri ganqorwineba, narkomania da
sxva wignebi megrulad, svanurad, lazurad da moamza-
aborti.
don niadagi imisaTvis, rom axlo momavalSi qarTuli
ar SemiZlia ar Sevexo axalgazrdebSi gavrcelebul
enis es ganStoebani ukve calke enebad gamoacxadon. erT metad mZime sensac - bilwsityvaobas; ratomRac aseTi
metyveleba maTSi karg tonad da vaJkacobad iTvleba. sinamd-
msoflioSi vrceldeba ruqebi da kvalifikaciebi, vileSi ki, es aris dabali kulturisa da azrovnebis adamia-
TiTqos saqarTvelo aWarlebis, lazebis, svanebis, megrele- nebis Sinagani samyaros gamovlineba. ymawvilebi xSirad sa-
bis, TuSebis da sxvaTa xelovnuri gaerTianebaa, TiTqos kuTar dedasac Seuracxyofen da zogjer verc acnobiereben,
yvelas Cven-Cveni ena da kultura gvaqvs. amiT undaT Cveni ras amboben. es aris ukiduresi sibilwe da udidesi codva,
eris sxva da sxva erovnul gaerTianebebad warmoCena. aqedan riTac adamiani eSmakis Tanaziari xdeba.
ki saxelmwifos daSlamde erTi nabijia. saerTod, yoveli sityvisaTvis adamiani pasuxs agebs
kacobrioba axali tipis dapirispirebaze, - informa- RvTis winaSe. gansakuTrebiT ki sastikad daisjebian mSob-
ciul omze gadavida da igi ZiriTadad, masmediis saSualebiT lebis maginebelni. es danaSauli imdenad mZimea, rom Zvel
xorcieldeba. aSkaraa, rom Cvens winaaRmdeg sxva da sxva mi- aRTqmaSi ded-mamis mxolod avadmaxsenebelnic ki qviT iqo-
marTulebiT mimdinareobs informaciuli omi da am yove- lebodnen.
lives Sesabamisi saSualebebiTve unda gaeces pasuxi.
84 85
me vTxov Cvens axalgazrdebs, saerTod uari Tqvan saulis msgavsad, daviT winaswarmetyvelic israelis
bilwsityvaobaze da gansakuTrebiT ki, dedasTan mimarTeba- mefed iyo dadgenili, magram Tavisi TavmdablobiT igi Tao-
Si. bebisaTvis sinanulis magaliTad darCa.
erTad SevTxovoT RmerTs, mogvaniWos madli "uZ- xalxisaTvis yovelTvis is winamZRolia pativsacemi
lurTa mkurnali da naklulevanTa aRmavsebeli", raTa, Rv- da sayvareli, romelic Rirseulia da Tavmdabali.
Tis SewevniT, SevZloT codvaTagan gaTavisufleba: "meufeo saqarTvelos istoriaSi amis araerTi magaliTi gvaqvs.
zecaTao, nugeSinismcemelo, sulo WeSmaritebisao, romeli gavixsenoT wmida mefe daviT aRmaSenebeli, Tavmdablobis
yovelgan xar da yovelsave aRavseb madliTa SeniTa, saunjeo nimuSia misi "galobani sinanulisani". wmida Tamari - Tavisi
keTilTao, momniWebelo cxovrebisao, moved da daemkvidre xelsaqmiT glaxakTaTvis sazrdelis mimcemi da daucxro-
Cvens Soris da wmida myven Cven yovlisagan biwisa da acxov- meli locviT samSoblos damcveli meomrebisaTvis Semwe.
nen saxiero sulni Cvenni". berad Semdgari Cveni didebuli mefeebi - demetre I, daviT X,
* * * Teimuraz I...
am brwyinvale dRes yvela Cvenganis winaSe dgas kiTxva: TavmdablobiT da Tavisi ubralo cxovrebiT gamor-
iSveba Tu ara beTlems Sobili macxovari Cvens gulSic? Ceuli iyo mefe erekle II.
unda gvaxsovdes, rom ufali daibada ara didebul sa- rodesac Zalauflebis da didebis mwvervalze myofi
saxlesa da samefo palatebSi, aramed yvelasgan mitovebul xelisufalni Tavmdablobis aseT uCveulo magaliTs gviCve-
ubralo bagaSi da amiT magaliTi uCvena da Tavmdablobisken neben, ramdenad ufro metad gvmarTebs es Cven?!
mouwoda mTel kacobriobas. rogorc wmida werili gvaswavlis, Zvel aRTqmaSi
mudam unda gvaxsovdes isic, rom "ampartavanTa Semu- yvelaze mSvidi da Tavmdabali mose winaswarmetyveli iyo,
sravs RmerTi, xolo TavmdabalT moscems madls". romelsac swored am Tvisebis gamo mieca SesaZlebloba,
ratom aris ase?! hqonoda RmerTTan uSualo urTierToba; axal aRTqmaSi da,
imitom, rom adamians mxolod sakuTari ZaliT, sike- saerTod, yvelaze Tavmdabali adamianTa Soris RvTismSobe-
Tis gakeTeba ar ZaluZs da amis niWi mas mxolod uflisagan lia. igi siwmindisa da am gansakuTrebuli madlis gamo
eZleva. Seiqmna Rirsi gamxdariyo deda RvTisa da macxovrisa Cvenisa
vinc ase ar fiqrobs da warmatebebs mxolod sakuTar ieso qristesi. samyaros Semoqmedi - RmerTi etvirTa da
Tavs miawers, ampartavnebis morevSi iZireba. RmerTi mas to- wiaRi Tvisi caTa uvrceles eyo.
vebs da is uflebebi da SesaZleblobebi, romelic RvTisagan TiToeuli Cvenganis da saerTod, Cveni eris umTavresi
hqonda boZebuli, erTmeva; amis naTeli magaliTia mefe sau- problema is aris, rom gvaklia Tavmdabloba da gvgonia, rom
li, romelic Tavidan TviT uflisagan iyo gamorCeuli, ma- Cveni ZalebiT, Cveni WkuiTa da unariT SevZlebT warmatebe-
gram sakuTari nebiT ampartavnebis codva daeufla, da bo- bis miRwevas, rac madlis mopovebaSi xelisSemSlel gare-
los, mefobac dakarga da, masTan erTad, yvelaferic. moebad iqceva.
86 87
RmerTis gareSe TviT angelozebsac ar ZaluZT arara,
miTumetes Cven.
am didebul dRes muxlmodrekiT, umorCilesad SevT-
xov yovladwmida samebas, mogvaniWos Tavmdabloba da Ti-
Toeuli Cvenganis guli hyos beTlemis bagad, romelSic iS-
veba RmerT-kaci igi - ieso qriste.
dideba Senda, ufalo, macxovaro Cveno, romeli ganc-
dasa CvenTa codvaTasa mogvaniWeb da dacemulTa aRgvadgineb!
dideba Senda, ufalo, romeli aRgvavseb Cven madliTa
SeniTa da gvaziareb saukuno netarebasa Sensa!
dideba da madloba Senda, ufalo, romeli aRgvavseb
sixaruliTa, siyvaruliTa da imediTa SeniTa!
gixaroden, yovladwmidao RvTismSobelo, Sveniero
SroSano, romlisagan gamobrwyindebis macxovari.
gixaroden, romlisa mier wyevai moakldebis,
gixaroden, siwmidisa taZaro, Zisa Senisa madlisa
momfenelo.
qarTvelno da yovelno erTgulno mkvidrno saqarT-
veloisa! -
"iTxovdiT da mogeces Tquen; eZiebdiT da hpovoT;
irekdiT da gangeRos Tquen" (maTe, 7,7).
ar daeceT, ar SedrkeT, ar SeuSindeT dros, ar dakar-
goT imedi RvTisa, imedi momavlisa; ar dakargoT siyvaruli
moyvasisa; iyaviT moyvareni Sromisa da codnisa!
"naTeli qristesi gangvanaTlebs yovelTa".
ixareT orsave sofelsa Sina.
CvenTan ars RmerTi!
siyvaruliT TqvenTvis mlocveli.
88 89